aan(ge)dacht nummer 20 september ’07 Jan Vanthomme 1

Vragen, kritiek, bijdragen

of andere reacties altijd welkom!

aangedacht@skynet.be

In- of uitschrijven op bovenstaande adres

Links: i.v.m. Neurofeedback http://members.lycos.nl/veerlegoeminne/ www.add-adhd-plus.com

Boek ’Dynamisch onthaasten’ Efficiënt werken en toch genieten van het leven auteur Nicole Vandeweghe

ISBN 9054667176 € 19,90 Uitgeverij Roulartabooks (www.roulartabooks.be)

Beste Lezer, De vakantie zit er op! Een nieuw ritme, een andere structuur biedt zich aan. Voor zowel onszelf als de kinderen zal het weer aanpassen zijn. En voor ons kind met ADHD hopen we dat tevens de omgeving bereid is om zich aan te passen, indien nodig. Sommige kinderen zien er naar uit om hun vriendjes terug te zien. Anderen aarzelen... want vorig schooljaar verliep niet zo goed. Misschien waren er (ernstige) leerproblemen, klikte het niet met de leerkracht of zagen de klasgenoten hem of haar niet zitten? Dit laatste is enorm belangrijk: je goed voelen in de groep. Weten dat je de moeite waard bent, dat men je accepteert. Juist dit sociaal aspect vormt soms een probleem bij kinderen (jongeren) met AD(H)D. Het leren omgaan met anderen, langdurige relaties aangaan met respect voor de persoon ...vormen het sluitstuk van onze opvoeding. Het opbouwen van die sociale vaardigheden leren de kinderen geleidelijk aan. Eerst vanuit de hechte veilige relatie met hun moeder, hun gezin. Later volgt de crèche of de onthaalmoeder. En aan 2,5 jaar volgt de peuterklas. Een bijzonder belangrijk element in de opvoeding zijn de kansen die jeugdbewegingen of sportclubs bieden. Op een niet-schoolse manier vormen de kinderen nieuwe contacten. Als ouder van een kind met ADHD ben je uiteraard erg behoedzaam. Zullen ze wel kunnen omgaan met onze zoon? Slaagt de leiding erin om Piet of Mieke binnen de grenzen te houden? En doen ze dit op een gepaste liefdevolle manier (ook al vraagt hij/zij zoveel aandacht)? Het is belangrijk van zich vooraf goed te informeren. En later is een vlotte communicatie aangewezen. Wij kennen tal van sportclubs en jeugdbewegingen die op een prachtige wijze kinderen opvangen die ‘net ‘- iets anders zijn. Soms moet je volharden, want voor veel kinderen met ADHD is iets nieuws vlug verouderd. Bovendien steekt het zwart/wit denken soms de kop op: je weet wel: “Ze zijn allemaal tegen mij” of “Het was allemaal stom” ... even checken toch! Want het is genoeg dat het laatste spel verloren werd om heel de namiddag die ‘cool’ was te ervaren als ‘stom’. Begin van het nieuwe schooljaar betekent tevens het starten van een nieuw sportseizoen in het voetbal, basket, volley, atletiek... . Verschillende jeugdbewegingen organiseren in de maand september of oktober ‘start-dagen’ waarbij nieuwe leden welkom zijn. Het loont de moeite om daar over na te denken. Zie de brochure Drukte om Drukke Kinderen een uitgave van ZorgzaamOmgaan. Vzw. Z.O.O.M. voorziet in de mogelijkheid om de leiding van een jeugdbeweging of sportclub te informeren hoe men beter met een kind met ADHD kan omgaan. Jan www.zorgzaamomgaan.be

aan dacht ge

Nieuwsbrief 20 september 2007

aan(ge)dacht nummer 20 september ’07 Jan Vanthomme 2

Agenda o Zaterdag: 22/09/2007

opvoering: Carmina Burana met 2 koren Canta Ludens en Musa Horti olv Peter Dejans sopraan Hilde Coppé om 20u Muziekcentrum Bijloke Jozef Kluyskenstraat 2 te Gent inkom €20 ten voordele van vzw De Kromme Boom” inl. 09/251 64 54

o Donderdag: 04/10:2007 gespreksavond Z.O.O.M (zie info. Hiernaast)

o Donderdag: 11/10:2007 gespreksavond Z.O.O.M (zie info. Hiernaast)

o Donderdag: 08/11/2007 2de Colloquium vzw Z.O.O.M. ’Niet-medicamenteuze behandeling bij ontwikkelingsongelijkheid: NEUROFEEDBACK’ Nicole Vandeweghe en Veerle Goeminne om 19u30 De ‘Kleine Stooringhe’ Blinde Rodenbachstraat 23 te Roeselare (Rumbeke) inkom €3/persoon en €5/gezin inlicht. en inschrijven: 0476/585984

o 02/10/2007

infoavond: “ADHD? Wat doe je ermee?’) Katrien Boone (Zitstil) 20/11/2007 infoavond: “ADHD bij volwassenen’ Chris Bourgeois (Zitstil) beide lezingen om 20u CC De Valkaart A. Rodenbachstr. 42 Oostkamp abon €3 niet-abon. €5 inschrijven 03/8303025

Inhoud: In deze nieuwsbrief hebben wij twee bijdragen die eventjes meisjes (vrouwen) en ADHD aanraken. • Het eerste artikel geeft in het kort aan wat het beeld bij meisjes

met ADHD zou kunnen zijn. We wijzen vanuit een onderzoek op de gevolgen van ADHD op de sociale ontwikkeling en het welbevinden van het meisje. Later zullen we daar uitgebreider nog op terug komen.

• Het interview dat hier volgt belicht slechts zijdelings ADHD bij een vrouw. Belangrijker zijn de kansen die Bio-feedback en in het bijzonder Neurofeedback biedt. Het colloquium van vzw ZorgzaamOmgaan op 8 november sluit daar perfect op aan. Zie de aankondiging hiernaast.

Enkele berichten: • Z.O.O.M. vzw (ZorgzaamOmgaan) organiseert dit najaar terug twee

gespreksavonden voor ouders van kinderen en jongeren met ADHD. Deze avonden gaan dit schooljaar door in CC De Spil (een nieuwe locatie dus) Inschrijven vooraf is verplicht!!!!

Gespreksavond voor ouders van kinderen met ADHD in het kleuter en/of lager onderwijs: • Wanneer? Donderdag 04/10/2007, 20h00.

• Locatie: cc De Spil, Spilleboutdreef 1 te Roeselare

• Met medewerking van: Peter Glorieux, auteur van ‘Gevraagd: Superouders’ en Jan Vanthomme, logopedist en ervaringsdeskundigen.

• Inhoud: De begeleiders starten met duiding rond een onderwerp. Daarna kans tot vragen, discussie, ervaringen uitwisselen. Duidingvoorstel. Opvoeden van kinderen met een ontwikkelingsongelijkheid zoals ADHD: een spel van ‘vraag en aanbod’. Omgaan met de spanning tussen draagkracht en draaglast? Tips… .

Gespreksavond voor ouders van kinderen met ADHD in het secundair onderwijs: • Wanneer? Donderdag 11/10/2007, 20h00.

• Locatie: cc De Spil, Spilleboutdreef 1 te Roeselare

• Met medewerking van: Peter Glorieux, auteur van ‘Gevraagd: Superouders’, Jan Vanthomme, logopedist en ervaringsdeskundige .

• Inhoud: Leer- en studiehulpmiddelen bij jongeren met een ontwikkelingsongelijkheid, zoals ADHD.

� Bijdragen in de onkosten:individuele ouder: 3 €.Per gezin: 5 €

� inschrijven (ENKEL VOOR OUDERS!) via:

�: E-mail: info@zorgzaamomgaan.be

�: www.zorgzaamomgaan.be

�: 0476/585984 (10h00 à 19h00).

• Het laatste decennium volgen de onderzoeken naar de oorsprong van ADHD zich snel op. Het staat inmiddels buiten kijf dat bij ADHD specifieke ‘genen’ verantwoordelijk zijn. 1voor het ontwikkelen van ADHD. Nu lezen we in een recente studie uit het augustus nummer van algemene psychiatrie uit de V.S. dat een bepaalde versie van een gen (in dit geval D4 dopamine receptor) een verhoogd risico voor ADHD aantoont maar – en dat is nieuw – een positiever beeld van de symptomen en een hoger IQ voorspelt. De variatie van zo’n gen is verantwoordelijk voor 30 % van de ADHD gevallen. Men zag dat bepaalde delen rechts in de hersenen die belangrijk zijn voor aandacht, dunner waren bij kinderen met ADHD. Maar in de tienerjaren zag men een normalisatie die samenviel met het verminderen van de ADHD symptomen ( aan zestien jaar). Ook bij syndroomvrije kinderen kwam deze variant van dat D4 gen voor maar in mindere mate . De combinatie met niet –genetische factoren zorgt wellicht voor het al of niet ontwikkelen van de ADHD-symptomen.

1 Dit betekent niet dat opvoeding en omgevingsfactoren (zoals alcohol, roken, stress tijdens de zwangerschap) geen rol meer spelen ; integendeel.

aan(ge)dacht nummer 20 september ’07 Jan Vanthomme 3

Meisjes met ADHD: onderschat het probleem niet !

Jongens met ADHD worden sneller ontdekt dan meisjes. Zijn er meer jongens met ADHD dan meisjes? Men stelt dat er 4 maal meer jongens zijn die ADHD hebben dan meisjes. Maar is dit wel zo? Jongens vertonen een ander beeld dan meisjes. Het gedrag van jongens valt veel meer op. Jongens met ADHD zijn meer van het gecombineerde type. Dit betekent dat zij niet alleen een zwakke aandacht hebben maar dat ze bovendien ook impulsief en hyperactief zijn. Vooral dit laatste kenmerk valt op. Meisjes daarentegen vertonen eerder de

onoplettende vorm van ADHD. Dit leidt veeleer tot problemen met het richten van de aandacht een verhoogde afleidbaarheid dan storend gedrag. Juist omdat ze minder vaak de klas verstoren wordt hun ADHD maar laat opgemerkt. Meestal spreekt men van 5 jaar later. Uiteraard gaat het hier enkel om de meisjes die de diagnose kregen. Voor heel wat meisjes komt de hulp dus veel te laat... meestal in het middelbaar onderwijs. In het verleden waren de eisen naar meisjes toe op schools vlak minder hoog. Als een meisje het moeilijk had op school vond men dit minder een probleem want ze zouden later toch wel trouwen, kinderen krijgen en voor het gezin instaan. Die redenering is nu niet meer aan de orde (of toch nog, soms ?) zodat de kansen voor beide geslachten gelijk zijn. Gelukkig wordt er meer aandacht gegeven aan de eigenheid van het ADHD beeld die meisjes vertonen. Van zodra er meer organisatie, planning en zelfstandigheid verwacht wordt lukt het moeilijk. Het geheugen is dikwijls verstoord. Volgens Kathleen Nadeau, die heel wat publiceerde rond ADHD bij meisjes zijn er op adolescenten leeftijd veel meer depressie en angststoornissen aanwezig. Onderzoeken van Biederman, 2005 en Hinshaw, 2006 lijken dit te bevestigen. Kathleen Nadeau 2somt volgende kenmerken bij meisjes met ADHD die vaak voorkomen. ADHD van het onoplettende type ADHD bij impulsief-hyperactief type

• Verlegen • Veel praten • In zichzelf gekeerd • Overdreven sociaal zijn • Zich snel schamen • Zeer emotioneel reageren • Alles doen om aan de verwachtingen

van ouders en leerkracht te voldoen • Vaak ruziemaken

• Overgevoelig voor kritiek • Koppig zijn • Sterk op spanningen reageren • Snel afgeleid zijn • Niet voor zichzelf opkomen • Chaotisch zijn • Vergeetachtig • Zich slecht kunnen beheersen • Inefficiënt • Vaak dagdromen

2 Kathleen Nadeau ‘Aandacht een Kopzorg’: Een gids voor volwassenen met concentratieproblemen p. 160 ev. uitgegeven in 1999 bij Swets en Zeitlinger (origineel boek dateert reeds van 1996)

aan(ge)dacht nummer 20 september ’07 Jan Vanthomme 4

Uit een studie 3naar het sociale gedrag bij 40 meisjes met ADHD en een controle groep van 40 syndroomvrije meisjes tussen de 9 en 12 jaar, bleek dat er duidelijke verschillen zijn. Zeker de groep van ADHD met oppositionele gedragstoornissen vertoont meer open en relatiegebonden agressief gedrag en minder positief sociaal gedrag. Binnen de groep van meisjes met enkel aandachtstekort (het zgn onoplettende type) zien we minder agressief gedrag dan bij de hyperactieve vorm maar toch wel meer dan bij de controlegroep. Dus de volledige groep van kinderen met ADHD, al of niet met oppositioneel opstandige gedrag presteren op een lager sociaal niveau dan de controlegroep. Tijdens het onderzoek namen de meisjes met ADHD geen medicatie!Een opvallende vaststelling was het verhoogd voorkomen van agressie gericht op de relatie met anderen zoals “Zeg het haar niet maar ik moet haar niet en jij? “ bij de ADD groep in vergelijking met de controle groep. De opmerkingen waren minder intens bij de ADD groep dan bij de controle groep. Meisjes met ADD verspreiden minder roddels dan de controle groep. Men veronderstelt dat dit te maken heeft met het feit dat meisjes met ADD slechter zijn in het strategisch werken in het verspreiden van roddels. Een roddel de wereld insturen vraagt immers organisatie en planning! Wat kan de leerkracht doen? Leerkrachten moeten opmerkzaam zijn voor de specifieke symptomen van ADHD bij meisjes. Zie de bovengenoemde kenmerken. Wij voegen er nog aan toe: zwakke concentratie, moeite om de aandacht te richten, desoriëntatie (warboel in de boekentas, vergetelheden zoals: taken niet indienen en/of maken, proeven niet leren, mededelingen niet afgeven...), moeite om een planning te volgen. Andere aanwijzingen zijn onder meer : veelvuldig praten, anderen onderbreken en zich niet aan de sociale regels houden. Sommige meisjes met de gemengde vorm staan graag in de belangstelling, zijn wat bazig en kunnen uitdagend zijn. Anita Gurian somt volgende aanbevelingen voor de leerkracht op:

• plaats het meisje vooraan in de klas om je te verzekeren dat de aandacht niet wegdwaalt. (e.g.) ‘ Deze aanbeveling wordt niet meer ondersteund door alle deskundigen. Het wegnemen van prikkels komt ADHD niet altijd ten goede.’

• geef haar een taak om de aandacht terug aan te scherpen. • werk met een buddy, een medeleerling die haar wat helpt om aandachtig te blijven en

vooral om haar te helpen met het organiseren van het schoolwerk o.m. invullen van agenda, zorgen dat het huiswerk in de boekentas steekt, enz. ...

• sta uitdrukkelijk stil bij sociale regels en afspraken. Maak haar duidelijk hoe zij zich bij een groep kan aansluiten, hoe ze eens een compliment kan geven ...

• gebruik een agenda en werkschema’s • splits het werk op in deeltaken. Zo laat je het contractwerk - voorzien voor een hele

week - met tussenpozen al eens binnenbrengen. • Geef haar wat verantwoordelijkheden binnen de klas zodat zij zich belangrijk voelt.

(bijv. de planten water geven, vissen verzorgen, het bord schoonvegen ...) • leer haar technieken om zichzelf tot rust te brengen, zoals het letten op de ademhaling

of visualisatie technieken.

3 studie verschenen in de Journal of Abnormal Child Psychology [Ohan & Johnston (2007). What is the social impact of ADHD in girls? A multi-method assessment. JACP, 35, 239-250

aan(ge)dacht nummer 20 september ’07 Jan Vanthomme 5

Hoe kunnen ouders helpen? Zorg er voor dat je dochter correct en met de nodige deskundigheid wordt gediagnosticeerd. Een behandeling zou volgens experten bestaan uit medicamenteuze ondersteuning gecombineerd met gedragstherapie die moet zorgen voor structuur, het leren organiseren en het belonen van gewenst gedrag. Wees vooral op je hoede in de adolescentie voor de geestelijke gezondheidstoestand van jullie dochter. Depressie of angststoornissen of andere stoornissen kunnen zich in die leeftijdsperiode voordoen. Therapie bij meisjes met ADHD moet afgestemd zijn op de specifieke kwetsbaarheid van dergelijke meisjes en kan dus verder bestaan uit groepstherapie, gezinsbegeleiding school/klas ondersteuning. Help de meisjes in het ontdekken en ontwikkelen van hun talenten en bekwaamheden. Dit kan zich voordoen op het vlak van het schoolse, kunst, muziek, sport of vrijwilliger bij een of andere organisatie. Gedurende de adolescentie van hun dochter, moeten de ouders een evenwicht vinden tussen het steunen van hun dochters en het herkennen van hun behoefte naar zelfstandigheid. Conclusie ADHD bij meisjes is nog een sterk verwaarloosd domein binnen de wetenschappelijke onderzoeken die zich in Vlaanderen afspelen. De inzichten en ervaringen uit andere delen van de wereld – vooral uit Noord-Amerikaanse regio – moeten er toe bijdragen dat er in de komende jaren meer aandacht zal zijn voor de typische kenmerken en ontwikkelingsverloop van ADHD bij meisjes. Eens hieromtrent een duidelijker beeld geschapen is verwachten we onderzoeksinstrumenten en vragenlijsten die juist vanuit die eigenheid zullen vertrekken en niet zoals nu vanuit het (verouderde) beeld van de drie hoofdkenmerken waarbij men vooral de jongen met ADHD voor de geest haalt. Jan Vanthomme Zorgzaam Omgaan, vzw. nodigt u uit op het:

2° COLLOQUIUM: Niet medicamenteuze behandelings-methoden bij ontwikkelingsongelijkheid:

“NEUROFEEDBACK PAKT ADHD AAN BIJ DE WORTELS!”

Zie ook: www.zorgzaamomgaan.be.

Wanneer? Donderdag 08/11/2007, 19h30 (deuren open vanaf 19h00).

Voor wie? Artsen, hulpverleners, ouders.

Locatie: De ‘Kleine Stooringhe’ Blinde Rodenbachstraat 23 te Roeselare (Rumbeke)

Onderwerpen en sprekerslijst: o Van feedback tot neurofeedback. Geschiedenis, algemene krijtlijnen.

Spreker: Nicole Vandeweghe, kinesist,sofroloog en directeur van de Belgische Associatie voor Biofeedback en Zelfregulatie. Auteur van o.a. de bestseller ‘Dynamisch Onthaasten’

o Neurofeedback in praktijk gebracht. Ervaringen vanuit het klinisch handelen. Spreker: Veerle Goeminne, Klinisch Psychologe.

o Hoe verloopt biofeedback in de praktijk? Demonstratiesessie. o Professionele infostand.

aan(ge)dacht nummer 20 september ’07 Jan Vanthomme 6

Neurofeedback pakt ADHD bij de wortel aan … Ervaringen van een jonge vrouw met ADHD Interview door Jan en Peter

Voor ons zit een mooi ogende jonge vrouw. Met een levende blik vertelt ze ons over haar ervaringen met ADHD en de therapieën die zij daarvoor volgde. We hadden haar vroeger ontmoet na een lezing van vzw Zorgzaam Omgaan. Na een gesprek over niet-medicamenteuze behandelingen vertelden we Laurence, want zo heet zij, over neurofeedback en EEG-biofeedback. Toen ze later ons meedeelde dat zij dergelijke therapie zou volgen, spraken we af dat zij ons haar bevindingen zou doorgeven… vandaar dit interview.

aangedacht Dag Laurence, bedankt voor je bereidwilligheid om hier aan mee te werken. Het is wellicht niet makkelijk om met je drukke job wat tijd vrij te maken?

Laurence Dat valt nogal mee, tenminste als je het allemaal kan organiseren. En dit lukt mij nu toch wel beter dan vroeger.

aangedacht Bedoel je dat je als kind daar meer last mee had? Laurence Niet alleen als kind. Vooral eigenlijk als studente. Het is zo dat ADHD bij mij maar vrij

laat werd vastgesteld. Ik was 19 en volgde het tweede jaar onderwijs. Het lukte mij niet om de dingen op een rijtje te krijgen. Ik kon de cursussen niet bijhouden en mijn notities waren een kluwen van kleuren waar weinig structuur in zat. Ik vergat cursussen en zo… Ik ben nochtans wat perfectionistisch aangelegd en omdat het studeren niet zo lukte, stemde dit mij niet gelukkig. Ik was in persoon iemand met een bijna dwangmatige zelfcontrole. Ik checkte driemaal mijn boekentas en daarna nogmaals. Mijn omgeving ervaarde mij als een spraakwaterval. Ik kreeg toen via mij mama het boek van Peter Glorieux in handen ‘Gevraagd Superouders’. Ik las het in één ruk door en toen wist ik het: ik heb dat ook! Ik heb ADHD! Je kunt eigenlijk stellen dat ik tijdens mijn onafgewerkte onderwijsstudie op zoek ben gegaan naar mezelf. Voor het eerst kreeg ik het besef dat ADHD mijn ontwikkeling en mijn studies afremde. Na die twee jaar onderwijs studeerde ik maatschappelijk werk en die studie kon ik, omdat ik aan mijn ADHD-probleem werkte, wèl afronden.

aangedacht Werd die zelfdiagnose ADHD na je tweede jaar onderwijs nog bevestigd? Laurence Uiteraard. Er volgde een consultatie bij een psychiater en na een uitgebreid

vraaggesprek werd een therapie met Rilatine voorgesteld. Ik heb dus van mijn 19 tot mijn 26 jaar Rilatine genomen. Ik nam 3 keer 2 pilletjes. Dit gaf wel een positief resultaat. Ik ben eigenlijk opengebloeid. Maar bij mij had Rilatine ook zijn negatieve kanten. Ik vermagerde 10 kg en kreeg last van bevende handen. Ik heb dan zelfs in het begin Inderal ® (bètablokker) moeten nemen. Je kan met Rilatine meer aandacht geven en ik was meer gestructureerd. Als je een tijd Rilatine neemt, maakt dit pilletje op de duur deel uit van je dagelijkse routine. Je denkt er niet echt bij na. Meer zelfs: je gaat er van uit dat je zonder dat pilletje niet meer kunt functioneren. In die zin word je er afhankelijk van … Elk medicijn heeft een placebo-effect. Ik wist op ’t laatste niet meer of het pilletje nog echt werkte dan wel dat ik het nam uit een vorm van gewoonte of afhankelijkheid.

aangedacht ADHD heeft veel verschillende gezichten. De kernsymptomen die men aanhaalt zijn: aandachtstoornissen – impulsiviteit en hyperactiviteit. Meestal heeft men dan jongens voor ogen. Hoe manifesteerde ADHD zich bij jou?

Laurence Ik was als kind hyperactief. Later was er vooral een soort onrust. Als ik van mijn werk kwam moest ik nog gaan lopen en dan nog andere dingen doen. Want als ik in mijn zetel zat tolde alles in mijn hoofd als een draaimolen. Ik moest constant bezig zijn en ik kòn niet tot rust komen. Ik wou dan weer van alles doen. Ik was ook wel impulsief. Mijn aandacht viel nog mee. Tot voor mijn hogere studies verliep het leren vlot. In de lagere school was ik bij de eerste drie en in het middelbaar haalde ik 80%. Maar toch was ik chaotisch.

aan(ge)dacht nummer 20 september ’07 Jan Vanthomme 7

aangedacht Hoe vindt zo’n neurofeedback training eigenlijk plaats? Hoe moet ik mij dit voorstellen? Laurence Voor de eigenlijke sessies beginnen is er eerst een intakegesprek waarbij nagevraagd

wordt op welke aspecten er verder moet gewerkt worden. Dit kan bijvoorbeeld naast de chaos ook eetstoornissen of dwanggedachten zijn. Bij mij was dit vooral mijn chaotisch hoofd. Het is alsof er een draaimolen constant in beweging is in mijn hoofd. Daarnaast werd ook aan de dwanggedachten en angst gewerkt die ontstonden toen ik stopte met Rilatine. Er worden elektroden op je hoofd aangebracht en je zit voor een computerscherm. Het is de bedoeling dat je van rechter hersenhelft naar linker werkt. Rechts wordt het snelst aangeleerd dus heeft de therapeute eerst constant de elektroden rechts geplaatst en dit gedurende een 10-tal sessies. Dan volgen sessies waar vooral in het midden van de schedel elektroden worden geplaatst. Er volgt dan een evaluatie en dan wordt tenslotte de linkerhelft getraind, omdat dit de probleemzone is.

aangedacht Wanneer is er een evaluatie? Laurence Ik heb 20 sessie gehad. En dan volgde een sessie waarbij er klassieke muziek werd

gespeeld terwijl ik mijn ogen moest gesloten houden en totale ontspanning moest creëren. Gedurende een half uur probeerde ik met mijn ogen toe mij volledig te ontspannen. De therapeute bekijkt dan intussen de curve van de hersengolven. Belangrijk daarbij is dat de onderste en bovenste curve van de hersengolven elkaar kruisen. Het gaat om de theta en beta golven. En aan de hand van die evaluatie kon de therapeute direct uitmaken van bijv. die theta golven staan nog te hoog. Ze stelde bij mij toen voor om nog 10 sessies verder te werken.

aangedacht Hoe merk je het effect van zo’n training? Laurence In het begin van de training was ik heel moe. Ik was doodop. De therapeute had mij

daar ook voor gewaarschuwd. Dat was tijdelijk. Ik kreeg ook heel veel honger; maar dit was eveneens tijdelijk. Als ik om 20u thuis kwam van de therapie lag ik een half uur later al te slapen in mijn bed. Dit is omdat je nieuw gedrag aanleert en dit vraagt immens veel inspanning. Na verloop van tijd kreeg ik een booster aan energie. Ik kwam dan thuis en ik stond toen supergeweldig. Dat was omdat ik geleerd had van op mijn cruciale punten te letten. Als ik dan buiten kwam van de sessie was ik hyperactief. Maar dit was ook maar tijdelijk. Het is een eigenaardig proces dat je doormaakt. Ik wou dat heel intens beleven. Ik ging drie keer per week. Mijn ouders en Gilles mijn vriend waren daar echt van geschrokken. “Zo kalm dat gij zijt!” Ik voel mij nu echt goed.

aangedacht Was dit dan niet hetzelfde effect als met Rilatine? Laurence Nee, Rilatine dempt maar een beetje. Nee, nu voel ik mij toch wel stukken beter.

Neurofeedback werkt indringender. Ik merk zeer concrete resultaten op; zoals het verbeteren van mijn praktische organisatie (al werk ik nog zeer veel met reminder-lijstjes), ik kom minder laat op afspraken. Mijn relativeringsvermogen is fel verbeterd: “Ik ontplof nu minder”. Ook voel ik meer creativiteit in mij opborrelen en maak ik makkelijker vrienden. In vergelijking met vroeger beschik ik nu over een veel groter sociaal netwerk! Deze verbeteringen zijn niet enkel 100 % toe te schrijven aan de Neurofeedback. Ik legde een ganse weg af, maar deze therapie deed alle puzzelstukjes in elkaar passen... en hielp mij om dit alles af te sluiten:”De Neurofeedback hielp mij met de finale aanvaarding!”

aangedacht Is het effect van EEG-biofeedback blijvend? Laurence Het is belangrijks om de eerste 10 sessies zo vlug mogelijk achtereen te krijgen. Nadien

kan je één sessie wekelijks krijgen Mijn therapeute zei dat het effect blijvend is, op voorwaarde dat de therapie de eerste weken intensief is en dat je de 30 beurten keurig afwerkt. Ze waarschuwde mij wel voor ingrijpende gebeurtenissen. Ernstige crisissituaties kunnen tot gevolg hebben dat de effecten van de therapie verminderen en dat er onderhoudsbehandelingen nodig zijn.

aan(ge)dacht nummer 20 september ’07 Jan Vanthomme 8

aangedacht Was dit voor jou partner Gilles geen grote aanpassing. Hij kent jou van voor je neurofeedbackperiode en nu leeft hij plots samen met een rustige kalme vriendin. Mist hij de nerveuze, hyperactieve Laurence niet?

Laurence Eigenlijk niet. Gilles heeft mij altijd goed geholpen met het organiseren en nu hoeft hij dat niet meer te doen. Hij was een goede coach. Nu hebben we enerzijds meer tijd om zaken samen te doen in wisselwerking. Ik zie hem zeker niet anders. Anderzijds breng ik ook wel elementen aan. Ik zie voor mezelf in alles wat ik doe wat competitie. Hij zat op een bureautje, met alle respect voor de mensen die bureauwerk doen, maar dat lag hem niet. Hij klopte heel veel uren en ik zei hem: “Je moet iets doen dat je graag doet. Je moet ambitieus zijn in je leven.” Hij is veranderd van job en zit nu in dezelfde branche als ik en zo kan hij van mij nog wat raad krijgen.

aangedacht Met wat je nu ervaren hebt. Hoe sta jij tegenover de behandeling van ADHD? Laurence ADHD bestaat in verschillende gradaties dus moet je daar ook mee rekening houden.

Ik heb als kind geen leerproblemen gehad dus dat scheelt wel. Maar daar tegenover staat dat men het maar laat opgemerkt heeft. Eigenlijk was dit vooral door de gevolgen van ADHD dat ik vaststelde dat het verkeerd liep. Meest opvallend was het niet kunnen studeren en de faalangst. Je moet niet altijd denken dat alles wat je meemaakt of voelt door die ADHD komt. Het is belangrijk van een goede begeleiding te volgen en niet zomaar alles van de Rilatine te laten afhangen. Je moet zelf ook op zoek gaan naar oplossingen. Zoals ik nu die neurofeedback heb leren kennen. Maar de hulp die ik vroeger volgde was ook belangrijk. Ik heb pas aan 19 jaar leren werken met de beren van Meichenbaum maar die gebruik ik nu altijd. Ik volgde relaxatie bij een kinesist waar ik veel aan gehad heb. Nu neem ik nog altijd dagelijks Omega 3 maar ik weet niet of dit veel doet. Tenslotte is het beschikken over een sociaal netwerk heel cruciaal. Ik heb veel vrienden en die hebben mij altijd aanvaard. Ze wisten niet dat ik ADHD had. Nu ik mij zelfzekerder voel, heb ik het enkele vriendinnen wel verteld en zo hoor je dan verhalen van andere kennissen die zelf ADHD hebben of een zoon of dochter hebben met ADHD.

aangedacht Laurence mogen wij jou bedanken voor jou openhartig gesprek. We zijn ervan overtuigd dat er lezers zijn die daar iets zullen aan hebben. We wensen jou een mooie toekomst in alles wat je doet, alleen of met anderen. Dank!