ZELLIK. De Vlaamse dagbladperspresteerde nog nooit zo goed alshet afgelopen jaar, ook al daalt hettotale volume verkochte dagbladenlangzaam. De VUM haalde hetbeste resultaat ooit in 2003 en deedhet in 2004 zowaar nog beter. Debedrijfsopbrengsten van de Pers-

groep stegen uitzonderlijk. Degroep Concentra heeft in 2004 haarbedrijfswinst verdrievoudigd. Tege-lijk is er één uitgever-concurrentminder op de Vlaamse markt. DeTijd werd door de Persgroep over-genomen. Nu zijn ze nog met drie.

De omgevingsfactoren voor deVlaamse dagbladpers zijn nog nooitzo goed geweest. Het aantal kran-tentitels is zichtbaar geslonken. Degroep van hooggeschoolden (hétprofiel van de opiniebladlezer)groeide de laatste vijftien jaar spec-taculair. In 1990 telde Vlaanderennog 1.138.442 intellectuelen, eind2003 waren het er al 1.835.338.Ook het aantal gezinnen (particu-liere huishoudens) is over die peri-ode met 284.621 gezinnen gevoeliggestegen.

Naast forse winsten int diezelfdedagbladpers directe subsidies vande Vlaamse overheid. Het gaat intotaal over zeven miljoen euro overeen periode van vijf jaar, en datonder het waakzaam oog van me-vrouw Neelie Kroes. Ik citeer uiteen brief van de EU-commissarisvoor Mededinging aan de minister

k lees verder p.2

Inhoud1

· Column· Wob

3· Jaarverslag

4 - 7· Werkbeurzen

8· Scriptieprijs· Colofon

Agenda

• BOEKENBEURS 2005Debat ‘Als sluiers vallen’ metTouria Aziz, Miriam Bouzid enChia Longman.Moderator: Greet Op de Beeck11 november van 14 tot 15.30 u.,zaal Architectura.k zie ook p.8

• PERSCONFERENTIETwee juryleden stappen uit deanonimiteit in aanwezigheid vanVlaams minister van MediaGeert Bourgeois op donderdag22 december om 18 u.,Koninklijke Academie voorNederlandse Taal- en Letter-kunde, Koningstraat 18,9000 Gent.k zie ook p.1

N°12 november 2005 Rozenweg 4b 1731 Zellik tel: +32 2 705 59 19 info@fondspascaldecroos.org www.fondspascaldecroos.org

NIEUWSBRIEFFONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

stimuleert Bijzondere Journalistiek in de Vlaamse schrijvende en audiovisuele pers

COLUMN - Ides Debruyne

Onderzoeksjournalistiek behoudtpluralisme en democratie

WOB - Ides Debruyne

Moderne openbaarheids-regelgeving voorwaardevoor professionalisme inde journalistiek

PERSCONFERENTIE

2 juryledenmaken zichbekend op22 decemberOp donderdag 22 december 2005om 18.00 uur organiseert het FondsPascal Decroos een persconferentiete Gent. In aanwezigheid vanVlaams minister van Media GeertBourgeois stappen twee juryledenuit de anonimiteit. Twee nieuwe‘onbekenden’ staan klaar om hunplaats in te nemen. Tegelijk wordteen balans opgemaakt van vier jaarFonds Pascal Decroos en vooruitge-blikt op mogelijke toekomstige pro-jecten rond onderzoeksjournlistiek.De toegang is vrij. Noteer dezedatum alvast in je agenda. n

fondspascaldecroos.org/persconferentie/

ZELLIK. Op 19 oktober 2005meldden twee Vlaamse media,Knack en De Standaard, dat ze devoorbije maanden een beroepdeden op openbaarheidsprocedu-res om licht te kunnen werpen opde begunstigden van EU-land-bouwsubsidies in België en zijnregio's. Dat is uitermate goednieuws voor de democratie én dejournalistiek in Vlaanderen.

Vlaamse journalisten vinden lang-zaamaan – je kunt ze nog steeds opéén hand tellen – de weg naar datsoort van officiële informatie datnodig is om een gefundeerd dis-

cours op te bouwen. Als overheiden politici door journalisten profes-sioneel willen worden benaderd, istransparantie een absolute voor-waarde. Alleen met een goed func-tionerende openbaarheidsregelge-ving kan de onafhankelijkheid vande journalist ten aanzien van depolitiek gegarandeerd worden.

Maar in de case van de landbouw-subsidies moeten we vaststellen datde nieuwe openbaarheidswetgeving(2004) op Vlaams niveau op papiermooi oogt, maar in de praktijk nietwerkt.

k lees verder p.2

© S

teph

an V

anfle

tere

n

van Buitenlandse Zaken Karel DeGucht: “Volgens de Vlaamse auto-riteiten is de voor-naamste redenvoor de aangemelde steunregelingde belangrijke rol van de pers voorhet behoud van pluralisme endemocratie in Vlaanderen, op basisvan kritische, kwaliteitsvolle enonafhankelijke journalistiek. Eenonmisbaar element voor hoog-staande persproducten is debeschikbaarheid van goed uitge-bouwde, kwaliteitsvolle en autono-me redactieteams.” De overheids-steun moet het versnelde uitstotenvan oudere journalisten uit deredacties tegengaan. Je leest hier-over geen kwaad woord.

Maar toch klopt er iets niet. Hetaantal freelancers groeit, hun inko-men daalt. De redacties zijn nietmeer horizontaal maar verticaalgeorganiseerd, zodat redacteursminder kunnen wegen op de redac-tionele lijn. De individuele journa-list moet vechten voor zijn positiebinnen die hiërarchische structuur.

Hij moet zijn drie stukken per dagafleveren en verder schiet er nietveel tijd meer over. Een stuk overhet levenslang leren mag hij welschrijven, maar zelf krijgt hij nietde kans om te studeren. Geen tijd.Zo raakt de redacteur op zijn veer-tigste uitgeblust. Topjournalistenkiezen al snel voor de andere kant.Ze treden in dienst van een bedrijfof een kabinet van een minister.

De krant wordt geschreven met eenminimum aantal redactieleden.Hun teksten worden aangevuld metaangekochte stukken, veelal uit hetbuitenland over het buitenland enreeds verschenen in dat buitenland.Kranten hebben zich volledig opverslaggeving geworpen, maar zeworden in snelheid overtroffendoor de audiovisuele media. Lees

een maandagkrant en je weet wat ikbedoel. Je hoeft dus geen krantmeer te kopen. Je mist niets, tenzijde commentaarstukjes. Maar diehoor je samengevat op Radio 1. Deaudiovisuele media houden je opde hoogte.

Nochtans kan onderzoeksjourna-listiek het antwoord bieden op eentanende dagbladverkoop. Krantenkunnen breaking news brengen, alsze het zelf maken. Onderzoeks-journalistiek brengt een extra prik-kel om een krant te kopen.Daarvoor heb je op elke redactieslechts een paar onderzoeksjourna-listen nodig die zich hiermee vol-tijds bezighouden. De kwaliteithebben de redacties zeker in huis.Veel redacteurs zouden niets lieverwillen dan één of ander dossier uitte spitten. Want wie anders dan deonderzoeksjournalist kan zorgenvoor “het behoud van pluralismeen democratie in Vlaanderen, opbasis van kritische, kwaliteitsvolleen onafhankelijke journalistiek”? n

Enkele voorbeeldjes om dat teillustreren. Volgens het decreet isde Beroepsinstantie Openbaarheidvan Bestuur een onafhankelijk enonpartijdig overheidsorgaan datzelfstandig beslissingen moetnemen. Een dergelijke beslissingmoet tegelijk worden meegedeeldaan beide partijen: de administratieen de aanvrager.

In ‘Wie melkt Europa’ (Knack, 19oktober) lezen we over die Beroeps-instantie dat ze ‘tegen alle regelsvan de deontologie in lustig heenen weer zat te bellen met de admi-nistratie en met het kabinet’.

De lijsten die Vlaams minister-president Yves Leterme op 18 okto-ber 2005 heeft vrijgegeven, illustre-ren overigens een behoorlijk engevisie op transparantie vergelekenbij die van het Nederlandseministerie van Landbouw. Het istotaal onduidelijk of subsidies zijnbetaald in het kader van de recht-streekse inkomenssteun aan deboeren (de zogeheten eerste pijler

in het Gemeenschappelijk Land-bouwbeleid), het plattelandsbeleid(de tweede pijler), of nog andereEuropese campagnes (zoals de pro-motie van land- en tuinbouwpro-ducten via het Vlaams Centrumvoor Agro- en Visserijmarketing).

De openbaarheidsregelgeving kanslechts verbeteren als méér journa-listen er gebruik van maken. Alleendoor keer op keer aan te tonen datde overheid onwettig informatieafschermt, kan men op lange ter-mijn evolueren naar een moderneen transparante maatschappij.

Het is in deze hoopgevend te ver-nemen dat premier Guy Verhofstadtvan de minister van LandbouwSabine Laruelle volledige trans-parantie eiste. Maar er is meernodig. De openbaarheidsregelge-ving op federaal niveau is – zachtuitgedrukt – toe aan een serieuzeupdate. Maar voor de huidige rege-ring is transparantie allesbehalveeen prioriteit, in werkelijkheid iseen moderne staat niet eens inzicht.

In een memorandum aan de nieu-we federale regering wees hetFonds Pascal Decroos in 2003onder meer op het volgende: deCommissie voor de Toegang totBestuursdocumenten, die slechts

adviezen kan geven, is reeds vijfjaar niet meer rechtsgeldig aange-steld. Het secretariaat van deCommissie beschikt over onvol-doende middelen. De openbaar-heid van bestuur kent wel een rechttoe aan iedereen, maar weinig men-sen zijn op de hoogte van hetbestaan en de mogelijkheden vandie wetgeving.

Er is nog een lange weg te gaan,maar misschien is via dit Belgischeluik in het openbaar maken van deEuropese landbouwsubsidies eenopening gecreëerd? n

Lees meer:

http://www3.vlaanderen.be/openbaarheid/

fondspascaldecroos.org/memorandum/

fondspascaldecroos.org/organisaties/officiele_instanties/ctb.html

www.evertvermeer.nl

www.dicar.org

www.birb.be

www.ewg.org

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek 2 N°12 NOVEMBER 2005

(vervolg column p.1)

(vervolg WOB p.1)

“Onderzoeksjournalistiekbrengt een extra prikkelom een krant te kopen.”

“De bestaande Commissiedie slechts adviezen kangeven, is reeds vijf jaarniet meer rechtsgeldig

aangesteld.”

“De openbaarheidsregel-geving kan alleen maar

verbeteren als méérjournalisten er gebruik

van maken.”

Word lid van hetFonds Pascal Decroosen bouw mee aan dituniek project

De steun van zijn leden isessentieel in de werkingvan het Fonds PascalDecroos. Immers, het Fondswerkt volkomen onafhanke-lijk. Alle extra activiteitenzoals debatten, conferen-ties, worden met ledengeldbetaald. Nieuwe initiatie-ven zoals de uitbouw vanhet Fonds tot een ‘infocen-trum researchjournalistiek’hangt van uw steun af. Alslid wordt u uitgenodigd opalle activiteiten (debat,lezing, conferentie ...) en uontvangt twee keer per jaarde Nieuwsbrief van hetFonds en de e-brieven viae-mail.

PARTICULIERENGEWOON LID 30 euro STEUNEND LID 60 euroERELID 150 euroVVJ LID 15 euroSTUDENT 10 euro

BEDRIJVENGEWOON LID 60 euroSTEUNEND LID 150 euroERELID 250 euro

Gelieve uw bijdrage testorten op rekeningnummer:422-8004971-11 met ver-melding 'lidgeld 2006'.(IBAN: BE30 4228 0049 7111KBC Bank NV BIC: KREDBEBB)

Alvast bedankt!

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek 3 N°12 NOVEMBER 2005

JAARVERSLAG 2004

Werkbeurzen kunnen de kwaliteiternstig bevorderenZELLIK. Het Fonds Pascal Decroosis inmiddels vijf volle jaren aan deslag. Tijd om even achterom te kij-ken. Het gemiddeld aantal beurs-aanvragen ging in stijgende lijn.Het aantal toekenningen ligt nu op34,2 per jaar. Een journalistiek pro-ject ontvangt gemiddeld een kleine4.000 euro. In totaal keerde hetFonds in 2004 146.205 euro aanwerkbeurzen uit. Dat is het hoogstebedrag ooit sinds het bestaan vande organisatie. Toch blijft datnatuurlijk veel te weinig wil hetFonds Pascal Decroos op korte ter-mijn een merkbaar verschil maken,zeker op het vlak van de onder-zoeksjournalistieke documentaire.Dat er bij journalisten veel vraag isnaar subsidiëring, bewijst het totaalgevraagde budget: 587.488 euro ofviermaal het beschikbare bedrag(125.000 euro). Voor de jury is hetdan ook geen sinecure om de juisteprojecten eruit te vissen en af en toeeen berekend risico te nemen.

Dat die jury haar werk goed doet,bewijzen de vele erkenningen diejournalisten met hun gesubsidieerdjournalistiek product mochten ont-vangen. Zo is er Els De Temmermandie de filmrechten van haar Meisjesvan Aboke aan Horizon Pictures konslijten, David Van Reybrouckbelandde met De Plaag bij de laatste

vijf genomineerden voor deGouden Uil en ontving de Debuut-prijs 2002, de documentaireKongomani van Marc Hoogsteynsbekoorde vele internationale jury’s,We blijven erin geloven, de docu-mentaire over de jeugdrechtbankvan Karl Martens kreeg de Dexia-prijs 2002 voor de Nederlandstali-ge audiovisuele pers, Rudi Rotthierwon de eerste Bob den Uylprijs metDe Koranroute, de artikelenreeks‘Van Dortmund naar Zhangjiagang’van Wouter Rawoens en HansBrockmans nomineerde de jury vande Dexiaprijs 2004 zowel voor decategorie persfotografie als voor decategorie financiële en economi-sche pers, Hans Brockmans kreegvoor deze reeks ook de CitigroupPrijs voor Journalistiek Talent(2005), de televisiedocumentaireMoskou-Brussel enkele reis van WimVan den Eynde, An Berger en LubaUvarova won de 42e Dexiaprijs TV(2004) en wordt nu voorgedragendoor de VRT om mee te dingennaar de prestigieuze Prix Italia2005.

En dan hebben we het nog nietover de maatschappelijke effectendie sommige journalistieke projec-ten hebben teweeggebracht. Decrash van Sabena van StevenDecraene, Peter Denruyter en Geert

Sciot werd de bijbel voor de ledenvan de Belgische parlementaireonderzoekscommissie Sabena.Zowel op Vlaams als Belgischniveau werden er op kabinettenervaringsdeskundigen in de armoe-de aangesteld na het verschijnenvan het boek Armoede in België vanBart Demyttenaere. Het ministerievan Defensie erkende de veteranen-ziekte na de publicatie van hetboek De ziektes van het leger vanMarleen Teugels, die ook deBelgische openbaarheidswetgevingtoetste aan haar degelijkheid in ‘deRodin-case’. Inge Ghijs wees opmoderne slavernij in Vernederd, ver-kracht, verborgen, Anne Wislezvestigde de aandacht op het analfa-betisme in Vlaanderen, ...

We kunnen dus zonder blozen stel-len dat projecten die het FondsPascal Decroos voor BijzondereJournalistiek steunt, een hoge kwa-liteit halen. Zij die de mond volhebben over kwaliteitsbevorderen-de initiatieven voor de Vlaamsepers, roepen we dan ook op om hetFonds te steunen in zijn vraag naarmeer middelen en zijn zoektochtnaar meer leden. (ID) n

fondspascaldecroos.org/fonds/publicaties.html

‘Zit er nieuws in je Scriptie?’ Metdie vraag daagde het Fonds PascalDecroos de afgelopen vier jaar talvan jongeren uit om hun eindver-handeling door een professionelejury te laten beoordelen op haarjournalistieke waarde. Steeds meerlaatstejaarsstudenten lieten zichoverhalen en dropten hun scriptiein de postbus. Alle inzendingenwerden mettertijd samengebrachtop de Scriptiebank: een online ver-zameling van onderzoekswerkengeschreven door jongeren met jour-nalistieke ambities en met meer daneens een behoorlijke dosis talent. Het enthousiasme en het potentieel

van de studenten vormden een aan-zet om de Scriptieprijs verder uit tebouwen. Sinds augustus 2005 huisthet geesteskind van het FondsPascal Decroos niet langer onderzijn moederlijke vleugels, maar isde organisatie ervan in handen vaneen aparte vzw, de Scriptie vzw.Bedoeling is verder te gaan op hetingeslagen pad en alle mogelijkhe-den te benutten om de VlaamseScriptieprijs verder te ontwikkelentot een waardevol project dat kan-sen biedt aan jonge getalenteerdeonderzoeksjournalisten. (GG) n

Meer info: www.scriptieprijs.be

DE VLAAMSE SCRIPTIEPRIJS

Vlaamse Scriptieprijsgaat solo

FondsHet Fonds Pascal Decroosverhuist naar Zellik

Het Fonds Pascal Decroosvoor Bijzondere Journalistiekvzw is sinds begin mei te vin-den in de Rozenweg 4b,1731 in Zellik.

fondspascaldecroos.org/fonds/contact.html

Zit er nieuwsin je scriptie?STUUR JOUW SCRIPTIE SAMEN

MET EEN ARTIKEL VÒÒR1 OKTOBER OP EN MAAK KANS

OM 2.500 EURO TE WINNEN

Reglement en inschrijving:www.scriptieprijs.be

Onder de auspiciën van de Koninklijke Vlaamse Academie vanBelgië voor Wetenschappen en Kunsten en de Koninklijke

Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde.Met de steun van Radio 1, Klasse, Fonds Pascal Decroos

voor Bijzondere Journalistiek en Jobat.

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek 4 N°12 NOVEMBER 2005

WERKBEURZEN - Gerealiseerd met de steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek

K R A N T – De Morgen

De tragedie van al-Andalus. 1 jaar na11-M – Rudy Pieters

Rudy Pieters ging op zoek naar dehistorische achtergrond van 11-Mop een reis van het noorden naarhet zuiden van Spanje. ‘De tragedievan al-Andalus’ verscheen op 10,11 en 15 maart 2005 in De Morgen.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/rudy_pieters/

W E E K B L A D – Knack

Zo sterven mensen– verhalen uit de palliatieveafdeling – Michael De Cock

Van augustus 2004 tot januari 2005vertoefde Michael De Cock op deafdeling palliatieve zorg in hetAntwerpse Stuivenberg- en Middel-heimziekenhuis. Hij voerde erlange gesprekken met patiënten,dokters en verpleegkundigen envolgde hen in hun dagelijkse acti-viteiten. Drie verhalen over mensendie, zo goed en kwaad ze kunnen,afscheid trachten te nemen van hetleven, en anderen die hen daarbijbegeleiden, verschenen in Knackvanaf 11 maart 2005, drie wekenlang.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/michael_de_cock/

M A A N D B L A D – MO*

Buitenlandseinlichtingen inBelgië – Kristof Clerix

Kristof Clerixdook onder inde schimmigewereld van in-lichtingendien-sten en spion-nen. Geduren-de drie maan-den interview-

de hij tientallen hoge ambtenaren,politieverantwoordelijken, ambas-sadeurs, asielzoekers, politici,bedrijfsleiders.... De conclusie van

dat uitgebreide veldwerk is dat nie-mand in België echt zicht heeft opde activiteiten die buitenlandseinlichtingendiensten hier ontplooi-en. En wat men weet, wordt vervan elke transparantie gehouden.‘Buiten-landse inlichtingen inBelgië’ verscheen op 30 maart 2005in het aprilnummer van MO*.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/kristof_clerix/

W E E K B L A D – Knack

De prijs van luxe– Hans van Scharen &Dieter Telemans

Ooit was Antwerpen hét centrumvan de wereld voor de handel enhet bewerken van diamant. Anno2005 is de handel er nog wel, maarde roemruchte Antwerpse diamant-nijverheid is op sterven na dood. Ineen globaliserende context is hetbewerken van diamant hier tearbeidsintensief en dus te duurgeworden.

Het epicentrum van de diamantbe-werking is bijna volledig verscho-ven van Antwerpen naar hetIndiase Surat. Surat – een uitpui-lende stad van 2,5 miljoen zielenten noorden van Bombay – geldt alseen van de sterkst kloppende har-ten van de booming Indiase econo-mie. Een stad die nooit slaapt.Reporter Hans van Scharen en foto-graaf Dieter Telemans maakten ereen reportage over schitterendeluxe en barslechte arbeidsomstan-digheden. ‘De prijs van luxe’ ver-scheen in Knack van 30 maart2005.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/dieter_telemans/

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/hans_van_scharen/

M A A N D B L A D – MO*

Apartheid inLibanon– Mashid Mohadjerin

Libanon is weer volop in hetnieuws. Honderdduizenden Pales-tijnse vluchtelingen blijven echtervergeten. Mashid Mohadjerin geefthen een gezicht. De fotoreportage‘Apartheid in Libanon’ verscheen inde aprileditie van MO* .

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/mashid_mohadjerin/

W E E K B L A D – Campuskrant

Vlaamse brains inBoston – Karen Verschooren

Elk jaar kiezen heel watEuropeanen ervoor om hun acade-mische carrière in de VS verder tezetten. Vooral de Amerikaanseoostkust lijkt aantrekkelijk, metBoston als dé universiteitsstad bijuitstek. Voor de vijf Vlaamse docto-raatsstudenten uit de reportage vanKaren Verschooren werd deze stadde nieuwe academische thuisha-ven. Ze vertellen over hun drijfve-ren, hun al dan niet ingeloste ver-wachtingen en hun toekomstper-spectieven in de Campuskrant nr.11 van 20 april 2005.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/karen_verschooren/

W E E K B L A D – Knack

Seks en de moslima– Marleen Teugels &Najat Amerrouss

In Frankrijk en Nederland klim-men moslima’s op de barricadenom te protesteren tegen hun schrij-nende onderdrukking, het geweld

k lees verder p.5

© 2

005

Die

ter

Tele

man

s

© 2

005

Mas

hid

Moh

adje

rin

van mannen in de voorsteden enhet maagdelijkheidsprincipe dathun vrijheden beknot.

Kan het regenen in Parijs, zonderdat het minstens druppelt inBrussel? Marleen Teugels gingsamen met Najat Amerrouss pools-hoogte nemen. Ook in Belgiëschrijven gynaecologen maagde-lijkheidsattesten en doen ze maag-denvliesherstellingen. Een aantalmannen uit de Brusselse moslimge-meenschap verbiedt hun vrouwenzich te laten behandelen door eenmannelijke arts en sommigeBrusselse moskeeën propagerendat. Dergelijke fanatiek religieuzeeisen brengen echter soms wel hetleven van zwangere moslima’s ingevaar. ‘Seks en de moslima’ ver-scheen in Knack van 18 mei 2005.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/marleen_teugels/

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/najat_amerrouss/

W E E K B L A D – De GroeneAmsterdammer

Het literaire levenin Iran– Nafiss Nia & Ronald Bos

Het literaire klimaat in Iran veran-dert samen met de politiek. Wattwintig jaar geleden literaire avant-garde was, en voor een deel taboe,is nu niet alleen vrij, maar heeft zijnpubliek. De jonge generatie Iraniërshoudt zich niet aan de regels vanhet huidige politieke systeem enleest wat ze leuk vindt – er wordtmeer dan ooit onder de toonbankverkocht. Daarnaast is er een nieu-we stroming van populaire romansdie voortdurend op de bestseller-lijst staan. De jongeren willen mak-kelijk leesbare, spannende en min-der filosofische verhalen lezen. Deauteurs en uitgevers gaan blijkbaarin op die wens: zo worden regelma-tig veel van die populaire werkenherdrukt.

Iran is altijd een land met veelschrijvers en dichters geweest,maar het lijkt of het er met de dagmeer worden. Er bestaat echteronenigheid tussen de deskundigenover wat goed is en wat niet. Diehangt samen met de verschillendemeningen op politiek niveau, overde te bewandelen weg naar de toe-

komst. De verscheidenheid in lite-raire smaak heeft ook te maken metde schaarse vrijheid waarvoor hetvolk de laatste tien jaar heeft moe-ten vechten.

‘Het literaire leven in Iran’ ver-scheen in De Groene Amsterdam-mer, jaargang 129, nummer 6,vrijdag 11 februari 2005.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/nafiss_nia/

M A A N D B L A D – MO*

De migrant iskoning – Samira Bendadi

De migrant heeft een complexerelatie met zijn land van herkomst.Hij pronkt over het land waar zijnleven zich afspeelt, en geeft kritiekop het land dat hij bezoekt en waar-mee hij de banden maar niet ver-broken krijgt. Zijn landgenoten inMarokko noemt hij lamgarba: deMarokkanen. Zij spreken over hemals de nas del garij, de mensen vanhet buitenland, of fakansia naar hetfranse woord vacançiers. De migrantirriteert, komt door zijn vergelijkin-gen en commentaren arrogant overen wordt niet alleen verantwoorde-lijk gesteld voor de stijging van deprijzen, maar ook voor de drukte inde soeks en voor de talrijke ver-keersongevallen. ‘De migrant iskoning’ verscheen in MO* van juni2005.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/samira_bendadi/

W E E K B L A D – Knack

Een sluier voor hetgezicht – An Bogaerts

In tegenstelling tot de commotie inNederland eerder dit jaar, blijft hetin Vlaanderen opvallend stil rondde evolutietheorie van CharlesDarwin. Toch gaat die theorie regel-recht in tegen tal van scheppings-verhalen. An Bogaerts peilde naarde creationistische ideeën van deVlaamse moslims. Ze deed eenenquête onder 200 studenten vanhet secundair onderwijs en ging opzoek naar moslims die een hogerewetenschappelijke opleiding vol-gen. Houden zij nog vast aan eenschepping door Allah? ‘Een sluier

voor het gezicht’ verscheen inKnack van 31 augustus 2005.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/an_bogaerts

B O E K – Van Halewyck

Accidenten van eenzaalwachter– Geert Sels

Accidenten van een zaalwachterbrengt de kleurrijke carrière vantheatermaker Luk Perceva in beeld.Het boek belicht Percevals acteurs-jaren, het borstgeroffel en de schel-menstreken, de uitbouw van zijnunieke werkmethode, de overna-mepogingen van grotere theaters ende sprong naar het buitenland. Metjournalistieke pen, maar met deexpertise van een theateranalist,geeft auteur Geert Sels de verban-den aan tussen veertig productiesdie Perceval speelde of regisseerde.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/geert_sels/

B O E K – Houtekiet

Als sluiers vallen– Nadia Dala

Over gesluierde moslima’s wordtveel gezegd, maar we geraken nooitvoorbij het zompige welles/nietes-discours. Om aan die tweesprong teontsnappen, laat journaliste NadiaDala Vlaamse en Nederlandse mos-lima’s met hoofddoek zélf aan hetwoord. Ze zocht extreem ortho-doxe moslimvrouwen, ‘verlichte’islamfeministen, brugfiguren tus-sen 2 culturen én ex-moslima’s op. De vrouwen in dit boek hebbenniets met elkaar gemeen behalve decontroversiële hoofddoek. De tienmoslima’s geven geen eenduidige

k lees verder p.6

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek 5 N°12 NOVEMBER 2005

(vervolg pagina 4)

TITEL: Accidenten van een zaal-wachterAUTEUR: Geert SelsUITGEVERIJ: Van HalewyckISBN: 90 5617 643 9

© 2

005

Joha

n Ja

cobs

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek 6 N°12 NOVEMBER 2005

(vervolg pagina 5)

antwoorden op onze vragen. Er issprake van verdrukking, maar ookvan zelfontplooiing, generatiever-schillen, mode, politieke islam envan afwijzing van westerse waarden.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/nadia_dala/

W E E K B L A D – Knack

Leidingwater kande gezondheidschaden– Marleen Teugels,Luuk Sengers, e.a.

Drinkwater is waarschijnlijk eenvan de best gecontroleerde voe-dingsmiddelen. Het is immers vanlevensbelang en wordt dagelijks ingrote hoeveelheden genuttigd. Hetwater dat Europese waterbedrijvendoor hun pijpleidingen pompen, isschoon. Maar geldt dat ook voorhet water dat er aan de andere kantvan de leiding uit komt? Drie jour-nalisten, uit België, Nederland enDenemarken, laten zich met destroom meevoeren en ontdekkenhoe uit de kunststof waterleidingendie tegenwoordig vaak in woningenworden gelegd, verdachte chemi-sche stoffen in het drinkwater lek-ken die potentieel schadelijk zijnvoor de mens. Het Vlaamse luikvan het onderzoek verscheen inKnack van 14 september 2005.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/marleen_teugels/

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/luuk_sengers/

InvestigativeReporters NetworkEurope (IRENE)

Het drinkwaterproject dat leiddetot het artikel ‘Leidingwater kan degezondheid schaden’ is het eersteonderzoek waarbij journalisten uitverschillende Europese landenintensief hebben samengewerkt.Het kreeg niet alleen de steun vanhet Fond Pascal Decroos in Brussel,maar ook van het Fonds voorBijzondere Journalistieke Projectenin Amsterdam.

Het onderzoeksteam bestond uitKaare Gotfredsen, Luuk Sengers,

Chris Vermeire en Marleen Teugels.Zij verenigden zich onder de naamInvestigative Reporters NetworkEurope (IRENE), een initiatief datspeciaal voor grensoverschrijdendonderzoek werd opgericht..

Lees meer:www.irene-reporters.org

B O E K – Van Halewyck

Grenzeloos India– Patrick De Vos

Grenzeloos India is een combinatievan reiservaringen, reflecties enreportages waarin verschillendefacetten van het moderne India aanbod komen: de globalisering, decomputerindustrie, religie en poli-tiek, armoede en uitsluiting, poli-tiek extremisme, toerisme en deopkomst van de Indiase midden-klasse. Patrick De Vos realiseerdeeen onderhoudend overzicht volobservaties, analyses en reflectiesdie de lezer vertrouwd maken metde actualiteit van de grootste demo-cratie ter wereld.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/patrick_de_vos

T V-D O C U M E N TA I R E

La fille du grandmonsieur– Georges Kamanayo Gengoux

Emma Dardenne, geboren inRwanda in 1908, is de dochter vaneen kapitein in het Duitse leger envan de kleindochter van een ex-officier in het leger van de koningvan Rwanda. Nadat haar beide

ouders omkwamen, werd Emmatoevertrouwd aan de familie van deeerste Belgische gouverneur inRwanda, Joseph Dardenne, met wieze op haar twintigste naar Belgiëverhuisde. Emma reisde nog twee-maal naar haar geboorteland, opzoek naar nog levende familiele-den, maar zonder succes. Op 95-jarige leeftijd besluit ze om einde-lijk de waarheid te achterhalenomtrent haar kinderjaren en keertze samen met haar dochter enkleinzoon en cineast GeorgesKamanayo terug naar Rwanda.Naar de oevers van het prachtigeKivumeer, daar waar men haar nogsteeds ‘de dochter van de GroteMeneer’ noemt. De première van Lafille du grand monsieur was te zienop 1 oktober in het Wereldcul-turencentrum Zuiderpershuis inAntwerpen.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/georges_kamanayo/

B O E K – Houtekiet

In de greep van deangst – De Europesesociaal-democratie en hetrechtspopulisme– Rinke van den Brink

Ruim tweeënhalf jaar lang onder-zocht Rinke van den Brink in zesEuropese landen hoe de sociaal-democraten reageerden tegenoverde opkomst van het rechtspopu-lisme. Hij sprak met tientallen ken-ners uit België, Denemarken,Frankrijk, Nederland, Oostenrijken Zweden en bestudeerde er departijprogramma’s.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/rinke_van_den_brink/

B O E K – Houtekiet

Het recht van derijkste – John Vandaele

Mondialisering. Velen denken daar-bij aan een wild, ongrijpbaar pro-ces. Toch is de politiek mindermachteloos dan meestal wordtbeweerd. In internationale instel-lingen als de Wereldhandelsorga-nisatie, het IMF, de Wereldbank, deInternationale Arbeidsorganisatieen de Verenigde Naties wordt door

k lees verder p.7

TITEL: In de greep van de angstSUBTITEL: De Europese sociaal-democratie en het rechts-populismeAUTEUR: Rinke van den BrinkUITGEVERIJ: HoutekietISBN: 90 5240 6995

TITEL: Grenzeloos IndiaAUTEUR: Patrick De VosUITGEVERIJ: Van HalewyckISBN: 90 8553 0138

TITEL: Het recht van de rijksteAUTEUR: John VandaeleUITGEVERIJ: HoutekietISBN: 90 5240 8483

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek 7 N°12 NOVEMBER 2005

(vervolg pagina 6)

de sterkste landen, waartoe ookBelgië en Nederland behoren, hetinternationale (en dus ook hetnationale) beleid ontwikkeld op hetvlak van veiligheid, handel, milieu,ontwikkelingssamenwerking ensociale rechten. Dat beleid raaktons allemaal. Maar hoe werken dieinternationale instellingen? Waar-om weten wij er zo weinig van?Hoe democratisch zijn die mondia-le instellingen? Veel vragen waarHet recht van de rijkste heldere ant-woorden op geeft.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/john_vandaele/

R A D I O – Alaska(Radio1 - VRT)

De droom vanVeysel – Dirk Vermeiren

40 jaar geleden emigreerde VeyselBiçeci vanuit het dorp Pörnek ophet Turkse platteland naar België.Zo onttrok hij zijn familie aan deschrijnende armoede, en maakte hijvan zijn kinderen en kleinkinderendefinitief Gentenaars. Eén vanVeysels kleinzonen draagt de naamvan zijn ondertussen overledengrootvader. Hij trouwt net als zijnvader, zijn grootvader en overgroot-vader op het erf van de ouderlijkeboerderij, met een meisje afkomstiguit het dorp. Of hoe sommige din-gen in Pörnek nooit veranderen.

De reportage De droom van Veyselvan Dirk Vermeiren werd op zon-dag 2 oktober 2005 op Radio1 uit-gezonden.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/dirk_vermeiren/

W E E K B L A D – Humo

De bende vanJohnny – Hilde Geens

Twintig jaar na de meest bloedigeovervallen van de Bende van Nijvelbesliste het Europees Hof voor deRechten van de Mens dat deBelgische staat een schadevergoe-ding moet uitkeren aan de jarenlan-ge hoofdverdachte van deze nooitopgehelderde raids. Het onderzoeknaar de betrokkenheid van Philippe‘Johnny’ de Staerke had volgens hetHof onredelijk lang aangesleept.

Was er trouwens nog wel sprakevan een onderzoek nadat de toen-malige onderzoeksrechter vanDendermonde Freddy Troch hetdossier van de bloedige aanslag inAalst moest doorgeven aan zijn col-lega in Charleroi en diens speur-ders in Jumet? Hilde Geens zochthet uit. ‘De bende van Johnny’ ver-schijnt in HUMO en dit acht wekenlang. De reeks startte op 10 oktober2005.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/hilde_geens/

B O E K – Atlas

Het land dat zich-zelf bemint– Rudi Rotthier

Amerikanen, bijna universeel ver-guisd, hebben nog altijd het ideedat hun land een missie heeft, endat ze – in weerwil van enkelemankementen – op weg zijn ietsronduit fantastisch te realiseren.Voor zichzelf en voor de wereld.

Het land dat zichzelf bemint is hetrelaas van Rudi Rotthier over vijf-tien maanden in een vrijwel vreemdland, waar de bedelaar een droomdeelt met de president, en waar derealiteit vrijwillig wijkt voor hoopen ideaal.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/rudi_rotthier/USA/

B O E K – Universitaire Pers

Sprekende cijfers –technieken voor CAR– Van Nijlen & Volckaert

Via vrij eenvoudige statistischemanipulaties krijg je cijfers aan depraat en komen nieuwsfeiten aanhet licht die op geen enkele anderemanier te achterhalen zijn. Met hethandboek Sprekende cijfers willende auteurs zowel studenten alsjournalisten van vandaag stimule-ren om op een andere manier‘nieuws’ te maken.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/daniel_van_nijlen/

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/bartel_volckaert/

B O E K – Roularta Books

De uitverkoop vanhet ACW– Didier Verbruggen

De christelijke arbeidersbewegingACW zette tussen 1992 en 2001bijna al haar bedrijven in de uitver-koop. Zowat 8000 werknemersmoesten het warme ACW-nest rui-len voor de wereld van het grootka-pitaal. Meer dan 900.000 coöpera-tieve aandeelhouders stonden erbijen keken ernaar. Ook in de mediawas de stilte oorverdovend. Ditboek is een zoektocht naar verkla-ringen, naar het verhaal achter hetverhaal.

In 2004 behaalde auteur DidierVerbruggen een diploma journa-listiek aan de Antwerpse LessiusHogeschool. Zijn eindverhandelingleverde hem een nominatie op voorde Vlaamse Scriptieprijs. Die scrip-tie ligt aan de basis van De uitver-koop van het ACW.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/didier_verbruggen/

B O E K – Van Halewyck

Johan Anthierens -Ooggetuige– Brigitte Raskin &Karel Anthierens

Johan Anthierens (1937-2000)zwierf zijn leven lang door deVlaamse en Nederlandse mediawe-reld. De keitjes die hij onderweguitstrooide, en die in Ooggetuigeverzameld zijn, trekken een spoordoor een halve eeuw geschiedenisvan radio, televisie en pers, en vanshow, variété en kleinkunst. Ze lei-den naar de wereld van de kunste-naars die Anthierens bewonderde,naar de chansonniers Brassens,Béart, Brel en Ferré, de Vlaamseschrijvers Boon, Claus, Elsschot enVan Nijlen.

Ooggetuige werd samengesteld doorBrigitte Raskin en Karel Anthierens.

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/brigitte_raskin/

TITEL: De uitverkoop van het ACWAUTEUR: Didier VerbruggenUITGEVERIJ: Roularta BooksISBN: 90 5466 989 6

TITEL: Sprekende cijfersSUBTITEL: Technieken voorComputer Assisted ReportingAUTEUR: Daniël Van Nijlen &Bartel VolckaertUITGEVERIJ: Universitaire Pers LeuvenISBN: 90 5867 491 6

TITEL: Het land dat zichzelf bemintAUTEUR: Rudi RotthierUITGEVERIJ: AtlasISBN: 90 450 1492 0

TITEL: Johan Anthierens - OoggetuigeSUBTITEL: Niemands meester,niemands knechtSAMENGESTELD DOOR: Brigitte Raskin& Karel AnthierensUITGEVERIJ: Van HalewyckISBN: 90 5617 650 1

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek 8 N°12 NOVEMBER 2005

ColofonFonds Pascal Decroos voorBijzondere Journalistiek vzw

Rozenweg 4bB-1731 Zellik - BelgiëT +32 2 705 59 19F +32 2 705 59 29E info@fondspascaldecroos.orgW www.fondspascaldecroos.org

Eindredactie: Goedele GeeraertVoorzitter van deRaad van Bestuur: Paul DecroosVormgeving: Anne Van HootegemDruk: Printing Partners, EekloOplage: 3.000 exemplaren

Het Fonds Pascal Decroos voorbijzondere journalistiek is een onaf-hankelijke vereniging zonder winst-oogmerk (vzw) en opgericht met alsdoel de herinnering aan PascalDecroos levendig te houden en zijnlevenswerk voort te zetten door:· het bevorderen van kwaliteits-

en onderzoeksjournalistiek inVlaanderen en daarbuiten;

· het creëren van de mogelijkheidvoor jonge mensen om journa-listieke talenten in de praktijk teontwikkelen;

· het bijeenbrengen van mensenuit verschillende hoeken en lagenvan de maatschappij.

Website FondsDe website kwam tot stand met desteun van www.persberichten.be enwww.2mpact.be

Alle rechten voorbehouden. Uit deze Nieuws-brief noch de website mag niets wordenverveelvuldigd en/of openbaar gemaakt doormiddel van druk, fotokopie, microfilm, of opwelke andere wijze ook, zonder voorafgaan-delijke schriftelijke toestemming van de uitgever.

Ministerie van deVlaamse Gemeenschap

Ze waren met zes, allemaal lang ensmal, het ene al wat groter dan hetandere: de huishoudjournalen vanLivina de Beer (1656-1741), gravinvan Bergeyck en barones vanLaarne. Gedurende bijna een halveeeuw nam zij plichtsbewust de gan-zenveer ter hand om alle uitgavenvan haar huishouden te noteren.Op basis van deze uitzonderlijkebronnen onderzocht Koen De

Vlieger-De Wilde het dienstperso-neel, de consumptie en de materië-le leefwereld van een achttiende-eeuwse adellijke familie.De levensstijl van de familie deBergeyck vormde het onderwerpvan de thesis waarmee Koen DeVlieger-De Wilde het licentiaatsdi-ploma geschiedenis behaalde aande Katholieke Universiteit Leuven.In 2003 werd deze verhandeling

bekroond met de Vlaamse Scriptie-prijs.Adellijke levensstijl is vanaf 15november 2005 verkrijgbaar bij deafdeling publicaties van deKoninklijke Vlaamse Academie vanBelgië voor Wetenschappen enKunsten. n

fondspascaldecroos.org/scriptieprijs/koen_devlieger/levensstijl.html

Begin oktober verscheen het boek‘Als sluiers vallen’ van journalisteNadia Dala. Daarin probeert deauteur te ontsnappen aan het alomgekende welles-nietes-discours,door tien gesluierde moslima’s uitVlaanderen en Nederland zélf aanhet woord te laten.

Op 11 november vormt ‘Als sluiersvallen’ de inzet voor een inspire-rend debat. Greet Op de Beeck ver-zamelt twee geïnterviewden, TouriaAziz en Miriam Bouzid, en weten-schapster Chia Longman (Centrumvoor Interculturele Communicatieen Interactie Universiteit Gent)rond de tafel voor boeiend gesprek

over en voorbij de traditioneleopvattingen van de moslimvrouw.Een initiatief van het Fonds PascalDecroos voor Bijzondere Journalis-tiek vzw in samenwerking met deNederlandstalige Vrouwenraad. n

Boekenbeurs, 11 november,14 - 15.30 u., zaal Architectura.

Horizon Pictures, een filmmaat-schappij waarvan Steven Spielbergmede-eigenaar is, heeft de rechtengekocht van De Meisjes van Aboke.Dit boek van Els De Temmerman ishet eerste project dat van het Fonds

Pascal Decroos een werkbeurskreeg. Het zal dienen als script vooreen Hollywood-productie overkindsoldaten. De film komt eindvolgend jaar in de bioscoop enwordt door de Amerikanen voorge-

steld als de opvolger van de succes-film Hotel Rwanda. (Bron: DS, DM,VRT) n

fondspascaldecroos.org/archief/werkbeurzen/els_de_temmerman/

SCRIPTIEPRIJS

Winnende scriptie Vlaamse Scriptieprijs gepubliceerd

BOEKENBEURS 2005 - Debat

Eén sluier, veel gezichten

FPD SECRETARIAAT

Horizon Pictures koopt filmrechten van ‘De meisjesvan Aboke’

TITEL: Adellijke levensstijlSUBTITEL: Dienstpersoneel, con-sumptie en materiële leefwereldvan Jan van Brouchoven enLivina de Beer, graaf en gravinvan Bergeyck (ca. 1685-1740)AUTEUR: Koen De Vlieger-De WildeUITGEVER: Koninklijke VlaamseAcademie van België voorWetenschappen en KunstenISBN: 90 5466 989 6

Sinds 1 augustus 2005 is GoedeleGeeraert de nieuwe adjunct vande directeur. Zij werkt deeltijdsvoor het Fonds Pascal Decroos.U kunt haar bereiken via:goede le .geeraer t@fondspasca l -decroos.org of 02 705 59 19.

In het kader van een Leonardo-project werkt ook de Sloveensestudente journalistiek, Katja Zizek,deeltijds voor het Fonds PascalDecroos. Zij is tegelijk secretaris-generaal van het ‘Forum forEuropean Journalism Students’(FEJS – www.fejs.org).

The Forum for European Journa-lism Students is een non-profitonafhankelijke studentenorganisa-tie die zich bezig houdt met hetuitwisselen van informatie omtrentjournalistiek. Het Forum organi-seert ook meetings met studentenen mediaprofessionals.

“I am a firm believer in thepeople. If given the truth,they can be dependedupon to meet any nationalcrisis. The great point is tobring them the real facts.”

“Ik heb het volste vertrouwen in mensen. Op voorwaarde dat jehun de waarheid vertelt, kunnen ze elke nationale crisis aan. Hetis zaak hun de echte feiten te bezorgen.” – Abraham Lincoln

FONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEKfondspascaldecroos.org