0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

220

2

40

260

280

30

0

3

20

3

40

60

80100

120140

160180

200

EEN

NIEU

WE

RICH

TING

VOO

R DE

CRO

SSM

EDIA

LE

DIEN

STVE

RLEN

ING

VAN

MUS

EA

fcjcml_b

_0314_gf

EEN SAMENVATTING VAN DE RESULTATEN VAN HET PROJECT MUSEUMKOMPAS 2011-2014

2

WELKOM

Teksten en redactie: Karen Hilhorst, Dick Swart, Michiel Rovers

Vormgeving en illustraties: Guido Froijen

Fotografi e:Fotografi e Groen, Femke van den Heuvel

Drukkerij: Grafi sch bedrijf Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam

PostadresLectoraat Crossmedia BusinessHogeschool UtrechtPostbus 86113503 RP Utrecht

BezoekadresPadualaan 99Kamer 0S1423584 CH Utrechtemail: info@crossmedialab.nlwebsite: www.crossmedialab.nl telefoon: 088 – 4813638

Disclaimer: De teksten in deze publicatie zijn gebaseerd op de door het Lectoraat Crossmedia Business verzamelde informatie die zo zorgvuldig mogelijk is verwerkt. Als er desondanks toch iets is misgegaan, kunt u contact opnemen met het lectoraat. Ondanks alle zorg die we aan de tekst hebben besteed, aanvaarden we geen aansprakelijkheid voor de eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.

COLOFON

2 3

(Karen Hilhorst, projectleider)

“MuseuMkoMpas gaat over de uitdaging die de 21ste eeuw stelt aan een MuseuM: wat een MuseuM is en wil zijn, hoe ze nieuwe MultiMediale concepten bedenkt en wil gebruiken, hoe ze coMMuniceert Met haar bestaande en nieuwe doelgroepen, hoe ze wat ze doet in kaart kan brengen en verantwoorden en of ze in staat is te innoveren. dat is MuseuMkoMpas in een notendop.”

In het voorjaar 2011 ging het driejarige SIA RAAK onder-zoeksproject Museumkompas van start. Dit project was het begin van een samenwerking tussen Hogeschool Utrecht, BMC en een groot aantal erfgoedinstellingen en musea. Het project is in juni 2014 afgerond.

Dit project had als doel museumprofessionals kennis en vaardigheden aan te reiken in de ontwikkeling van crossme-diale diensten, ze zelf de mogelijkheid te geven diensten mee te laten ontwikkelen en ze concrete oplossingen te laten implementeren in hun eigen organisatie. Het project leverde handvatten op waarmee museale instellingen goed onder-bouwde strategische keuzes voor crossmediale diensten konden maken.

Gedurende de looptijd zijn er diverse activiteiten georgani-seerd en is een aantal tools ontwikkeld, tezamen gebundeld in Het Museumkompas (www.museumkompas.nl). Samen met de partners zijn er vier Museum Battles georganiseerd, is een Museumwijzer ontwikkeld en een Prestatie-Indicatoren-set samengesteld. Daarnaast is de Crossmedia Monitor Mu-sea gebouwd, waarin de activiteiten op Facebook en Twitter van ruim 400 Nederlandse musea worden gevisualiseerd. Ook is een groot aantal presentaties, congresbijdragen en workshops verzorgd voor museumprofessionals, en is er een aantal wetenschappelijke artikelen gepubliceerd.

Dit boekje geeft een beknopt overzicht van het onderzoeks-project Museumkompas. Wij hopen dat het u een goed beeld geeft van alle resultaten die we met elkaar de afgelo-pen jaren hebben neergezet.

Ik kijk met veel plezier terug op de afgelopen periode, waarin ik met een grote groep studenten, een zeer be-trokken projectteam en enthousiaste partners heb mogen samenwerken. Hartelijk dank voor de prettige samenwerking met opdrachtgevers en projectpartners.

Als u naar aanleiding van deze publicatie meer wilt weten over het project of wat het Crossmedialab voor uw organisa-tie zou kunnen betekenen, verwijzen we u graag door naar www.museumkompas.nl. Of neem contact op met ons via info@crossmedialab.nl. Hartelijke groet, namens het gehele projectteam,

Karen HilhorstProjectleider MuseumkompasCrossmedialab, Hogeschool Utrecht

www.crossmedialab.nl

welkoM

5

inhoud 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

220

2

40

260

280

30

0

3

20

3

40

de doelstellingen

introductie

de resultaten

MuseuMkoMpas en uw organisatie

projectorganisatie

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

220

2

40

260

280

30

0

3

20

3

40

pag. 8

pag. 14

pag. 38

pag. 10

pag. 44

7

8 9

Het doel van het project Museumkompas was het onder-steunen van de museumprofessional in de ontwikkeling van nieuwe crossmediale diensten. Musea worden steeds meer geconfronteerd met een veranderend verwachtingspatroon van het publiek, de digitalisering van publieksdiensten en de noodzaak om tot andere financieringsmodellen te komen als gevolg van de afnemende overheidsfinanciering.

Het project Museumkompas startte in het voorjaar 2011 op basis van een SIA RAAK-subsidie en werd uitgevoerd door het Lectoraat Crossmedia Business van de Hogeschool Utrecht (www.crossmedialab.nl) in samenwerking met Ken-niscentrum Digitaal Erfgoed (www.den.nl), BMC (www.bmc.nl), diverse musea en erfgoedinstellingen. Eerder waren het lectoraat en BMC betrokken bij de Vereniging Science Cen-tra (VSC) en bij drie meerjarige projecten: Publieksannotatie Cultureel Erfgoed, Cultuurwijsheid en Collectie in de Klas. In de evaluatie van deze projecten met de VSC-leden kwam als thema ‘de ondersteuning van de museumprofessional bij de inzet van nieuwe media’ naar voren. In nauw overleg met de leden is hieruit het project Museumkompas ontstaan.

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

220

2

40

260

280

30

0

3

20

3

40 introductie Deze uitgave geeft een kort en bondig overzicht van het project Museumkompas. Voor meer gedetailleerdere informa-tie over de organisatie van het project, de onderzoeksresul-taten en de ontwikkelde producten ten behoeve van musea verwijzen wij u graag naar de site www.museumkompas.nl. Alle betrokkenen bij dit project wensen u veel leesplezier en inspiratie voor uw organisatie.

10 11

Diverse ontwikkelingen hebben het werk van de museum-professional de afgelopen jaren steeds complexer hebben gemaakt: de individualisering en de ‘mondigheid’ van de burger, de informatietechnologie in relatie tot collectiebe-heer, ontsluiting en disseminatie en de noodzaak bij musea voor nieuwe vormen van sturing en verantwoording. De vraag van de professional naar nieuwe crossmediale diensten kon niet los worden gezien van deze ontwikkelingen. Het antwoord diende rekenschap te geven van de samenhang van deze vraagstukken.

Voor dit project zijn, op basis van bovengenoemde ontwikke-lingen, drie vragen geïsoleerd:

de vraag naar de positionering van de instelling (de ‘wezensvraag’) de vraag naar de crossmediale diensten (de ‘dienstenvraag’) de vraag naar sturing en verantwoording (de ‘sturingsvraag’)

Hierbij is de onderlinge samenhang erg belangrijk. Die onderlinge samenhang is weergegeven in figuur 1.

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

220

2

40

260

280

30

0

3

20

3

40 de doelstellingenFiguur 1. Samenhang tussen wezensvraag, dienstenvraag en sturingsvraag

Wezensvraag

Veld Publiek Gemeente

Dienstenvraag Sturingsvraag

Prestatieindicatoren

Businessmodellen

VisieMissie

Strategie

OrganisatieDoelen

Instru-menten

Activiteiten Resultaten Beleid

12 13

Uit de geschetste vraagarticulatie en de analyse van het onderzoekskader zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd:

Welke crossmediale diensten voor musea kunnen worden ontwikkeld? Welke crossmediale modellen en richtlijnen geven daarvoor ondersteuning? Welke businessmodellen kunnen worden ontwikkeld voor de crossmediale dienstverlening van musea?

Het startpunt van het onderzoek in dit project was de cross-mediale dienstenontwikkeling: de ‘dienstenvraag’. Nieuwe dienstenontwikkeling is onlosmakelijk verbonden met de rol van het publiek in relatie tot de crossmedialiteit van die dienst. Een belangrijke relatie van de crossmediale dienstver-lening is die met de missie en doelstellingen van de instelling (de ‘wezensvraag’). De ‘wezensvraag’ en de ‘sturingsvraag’ stonden als aparte onderzoeksvraagstukken weliswaar niet centraal in dit project, maar zijn wel onderzocht omdat ze onderdeel uitmaken van het integrale model zoals gepresen-teerd.

“leuk oM te zien hoe studenten onder druk tot creatieve oplossingen koMen. diaManten worden onder druk geMaakt. dat geldt ook voor de concepten: er zitten diaMantjes tussen.”

(Bas Kreuger, Vestingmuseum)

14 15

Het project heeft meerdere producten opgeleverd die de museumwereld handvatten kunnen bieden in het vinden van de best passende crossmediale oplossing.

De concrete producten zijn de Museumwijzer, de Museum Battle, de Crossmedia Monitor Musea, het Mediastrate-giespel en de Prestatie-indicatoren set. Tevens treft u een overzicht van een aantal publicaties, presentaties en work-shops die binnen dit project zijn gerealiseerd.

In twintig concrete vragen reflecteert de museumwijzer op de huidige en de gewenste situatie, en op de identiteit en toegevoegde waarde van de culturele instelling. Zo legt de museumwijzer de gewenste strategische koerswijzigingen bloot. De vier overkoepelende vragen die we het museum stellen zijn:

Welke functie heeft ons museum? Hoe wordt ons museum gezien? Hoe hoort het publiek ons museum te zien? Welke (digitale) mogelijkheden passen daarbij?

MuseuMwijzer

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

220

2

40

260

280

30

0

3

20

3

40 de resultaten Deze ‘wezensvragen’ zijn bedoeld om te reflecteren op de functie en de toegevoegde waarde van het museum en geeft een aanzet tot een discussie over de (gewenste) maatschap-pelijke positionering. De inzet van de museumwijzer is een eerste stap om op een laagdrempelige manier dichter bij de antwoorden van deze vragen te komen: namelijk door de identiteit van de instelling gestructureerd in kaart te brengen en in een breder maatschappelijk kader te plaatsen. Hiermee kunnen keuzes gemaakt worden voor crossmediale diensten, die verbonden zijn met een achterliggende visie.

De vragen richten zich enerzijds op de propositie, met ande-re woorden: wat wordt beschouwd als de belangrijkste taak en welke diensten worden aangeboden? Anderzijds richten de vragen zich op de intenties waarmee het publiek wordt bereikt en tegemoet wordt getreden. De instelling wordt in een kader van vier museumarchetypen (collectiewaarde, ver-bindende waarde, belevingswaarde en educatieve waarde) geplaatst, waarbij direct overzichtelijk wordt gemaakt welke gewenste richting de instelling zou ambiëren. De inzichten verkregen uit de museumwijzer, begeleid met een rapport, dragen daarmee bij aan de invulling van een mediastrategie en de strategische keuze voor crossmediale diensten.

De museumwijzer kan op diverse manieren worden toe-gepast. Ten eerste is het geschikt om een dialoog binnen de instelling aan te gaan over strategiebepaling en beleid. Door meerdere personen de museumwijzer in te laten vullen, worden verschillen en overeenkomsten in visies bloot gelegd. Daarnaast kunnen de resultaten ondersteuning bieden in dialogen met politieke partijen, sponsoren en partners, waarbij er een helder beeld van de identiteit wordt geschapen en de instelling in de maatschappelijke keten wordt gepositioneerd.

Het reflecteren op de identiteit en het formuleren van ambi-ties voor gewenste – strategische – veranderingen zijn een eerste stap naar een robuuste crossmediale dienstverlening.

De museumwijzer, de gebruikershandleiding en het onderlig-gend theoretisch kader staan op:

www.museumkompas.nl/museumwijzer

17

Start de Museumwijzer >>

(Bonny van Sighem, Centraal Museum)

“de MuseuMwijzer Maakte het Mogelijk de crossMediale strategie van ons MuseuM onder de loep te leggen. het is interessant oM deze wijzer door Meerdere personeelsleden in te laten vullen en te zien of iedereen dezelfde visie heeft op de aMbities van het MuseuM.”

Een nieuwe richting voor de crossmediale dienstverlening van musea

18 19

MuseuMbattle

De Museum Battle’s waren een eerste stap op weg naar concrete oplossingen voor de musea. We hebben er binnen het project vier georganiseerd. Elke Museum Battle duurde vijf dagen en startte met een briefing van de opdrachtgevers op maandagochtend. De museumprofessionals fungeerden tijdens de Museum Battle als opdrachtgever voor de studen-ten. Studententeams ontwikkelden in een week tijd creatieve concepten voor de verschillende cases onder begeleiding van het lectoraat en van docenten uit de betreffende oplei-ding(en). Er werkten bij iedere Museum Battle gemiddeld drie á vier studententeams aan een case. Dit betekent dat de museumprofessionals diverse uitgewerkte innovatieve ideeën konden verzamelen tijdens de Museum Battle voor actuele vraagstukken uit hun eigen praktijk. De week eindigde met een plenaire pitch van de studententeams op vrijdagmiddag. Een vakjury bestaande uit onder andere onderzoekers, docenten en mensen uit de creatieve industrie beoordeelden de aangedragen oplossingen.

Een groot aantal museumprofessionals gaf na de Museum Battle aan, verrast te zijn door de creatieve (out of the box) ideeën van de studenten. Voor studenten bood de Museum Battle een unieke kans om zich aan de hand van een reëel vraagstuk van een echte opdrachtgever te profileren en vaardigheden te ontwikkelen. Vaardigheden zoals: het onder tijdsdruk kunnen oplossen van een bedrijfsprobleem, het kunnen samenwerken in een multidisciplinair teamverband en het verkrijgen van inzicht in de inhoudelijke samenhang

van een aantal vakgebieden. Korte werkcolleges (zoals presentatietechnieken en creatieve vaardigheden) en de begeleiding door docenten ondersteunden de ontwikkeling van deze vaardigheden.

In totaal zijn door 313 studenten, 73 concepten ontwikkeld voor 21 musea in vier Museum Battles.

“een aantal resultaten uit de MuseuM battle heeft Me aan het denken gezet en geïnspireerd oM op te pakken voor ons MuseuM.”

(Marleen Schlichting, Spoorwegmuseum)

20 21

FEBRUARI 2013

MUSEUMBATTLE

22 23

24 25

Sociale media hebben het voor individuen, communities en organisaties mogelijk gemaakt om gemakkelijk en goedkoop met elkaar in contact te komen en de wereld te laten merken wat ze vinden. Ook musea maken daar veelvuldig gebruik van. De vraag is echter wat deze activiteiten opleveren. Zelfs als een museum weet wat het online wilt bereiken, bestaan de metrics uit een onduidelijke verzameling van getallen, grafieken en vertelt het vaak weinig over gedrag van ge-bruikers, engagement en tevredenheid. Om te weten wat er werkelijk voor sociale media activiteiten binnen de museum sector plaats vinden en wat de reactie van het publiek is hebben we een social media monitor ontwikkeld – de Cross-media Monitor Musea - die alle historische en huidige sociale media activiteiten van alle Nederlandse geregistreerde musea bijhoudt op Facebook, Twitter, YouTube, Foursquare en Flickr.

Het geeft ons een beeld van de hele culturele sector: waar de meeste sociale media activiteiten worden ontwikkeld, wat de hot topics zijn, welke musea gedeelde volgers hebben en bijvoorbeeld gedeelde likers hebben, en wat de musea elkaar onderling aan retweets en likes gunnen en het stelt musea in staat om zich te vergelijken met elkaar.

Monitor MuseacrossMedia

“willen we grip krijgen op de iMpact van sociale Media, dan Moeten we eerst Meten wat er gebeurt.”

(Thijs Waardenburg, docent onderzoeker Crossmedialab)

Voor de museumprofessional levert de monitor het volgende op:

(1) het verschaft aan museumprofessionals inzicht in hun social mediagebruik, ook in vergelijking met collega musea.

(2) het verschaft inzicht in hoe een effectief en efficiënt social media-gebruik voor Nederlandse musea kan worden gerealiseerd.

Map view - Twitter

Twitter - statistieken

Rijksmuseum AmsterdamTweets: 3081

1.500

500

0

1.000

Beeld en Geluid

Bonnefantenmuseum

Amsterdam museum

Anne-Frank House

date

num

ber

01-09 01-10 01-11 01-01 01-02 01-03 01-04 01-05

27

out of stockMediastrategiespelHet mediastrategiespel is een bordspel dat met een groep variërend van 4 tot 12 personen gespeeld kan worden. Het spel helpt een organisatie om beslissingen te nemen over de inzet van media in communicatie- en marketing-processen door activiteiten in combinatie te zien met doelen, instrumenten en resultaten. Het spel bestaat uit vier basiscomponenten: doelen, instrumenten, activiteiten en resultaten. Deze basiscomponenten hebben allemaal hun eigen spelkaarten. Van de vier basiscomponenten moet een ‘goed’ kwartet worden gemaakt, waarbij de discussie tussen de spelers tot verhelderende inzichten leidt. Daarnaast is er nog een stapel waarmee de potentiele faalfactoren in kaart worden gebracht.

“een deelneMer gaf aan het eind van een spelsessie aan dat hij vaak sceptisch tegenover dit soort spellen stond. het Mediastrategiespel heeft echter een waardevolle discussie binnen zijn organisatie op gang gebracht.”

(Michiel Rovers, docentonderzoeker Crossmedialab)

Welk instrumentkies je om je doel te verwezenlijken?

Welk doel wil je bereiken?

Met welkeactiviteit ga je

dit doen?

Wat is het resultaat van je

activiteit?

DOELEN

FAALFACTOREN

FAALFACTOREN

RESULTATENACTI

VITEIT

EN

INST

RUMENTE

N

HEFB

OOM

BUSINESSMODELLEN

PRESTATIEINDICATOREN

VISIEM

ISSIESTRATEGIE

successsuccessfailu refailu re

Y ou Tube Y ou Tube

Excellent

Very good

Good

Average

Poor

DOELEN INSTRUMENTEN

MOBILISEREN

RESULTATENACTIVITEITEN FAALFACTOREN

INNOVEREN DUURT TE LANG OMTE REALISEREN

INNOVEREN DUURT TE LANG OMTE REALISEREN

KLANTTEVREDENHEID

DISTRIBUEEREEN PODCAST

MOBILISEREN

MOBILISEREN

DISTRIBUEEREEN PODCAST

KLANTTEVREDENHEID

MOBILISEREN

INNOVEREN

KLANTTEVREDENHEID

KLANTTEVREDENHEID

DISTRIBUEEREEN PODCAST

MOBILISEREN

INNOVEREN KLANTTEVREDENHEID

DISTRIBUEEREEN PODCAST

MOBILISEREN

MOBILISEREN

INNOVEREN

KLANTTEVREDENHEID

kwartet kaarten Voorbeeld

Een WEB van mogelijkheden...

ORGANISEER EENWEDSTRIJD

MEER NIEUWEPRODUCTEN/

DIENSTEN

“bij het spelen van het Mediastrategiespel geniet ik vooral van de vragen die het spel oproept. we zitten vaak zo vast in onze denkpatronen dat je soMs hulp nodig hebt oM buiten die patronen te denken. het Mediastrategiespel biedt deze hulp.”

(Sandra Bechtholt, Spoorwegmuseum)

DRAAGVLAK

TOEGANKELIJKHEID/ONTSLUITEN

COLLECTIE

ARCHIVEREN

FYSIEK UITBREIDENOF INKRIMPEN

CULTURELE KENNISVERHOOGD BIJ

DOELGROEP

COLLECTIETOEGANKELIJKVOOR PUBLIEK

NIET IN OVEREENSTEMMING

MET MISSIE

AFHANKELIJKVAN VRIJWILLIGERS

GENEREER FREEPUBLICITY

ZET BLOG/FORUM OP

29

out of stock

Come babab ck soon!

12,252,719 likes

DOELEN

FAALFACTOREN

FAALFACTOREN

RESULTATENACTI

VITEIT

EN

INST

RUMENTE

N

HEFB

OOM

BUSINESSMODELLEN

PRESTATIEINDICATOREN

VISIEM

ISSIESTRATEGIE

? ??

Http://www....

Y ou Tube Y ou Tube Y ou Tube

Excellent

Very good

Good

Average

Poor

Donald Duck

out of stock

12,252,719 likes

“je Mediastrategie onder de loep neMen in spelvorM Maakt dat je out of the boX gaat denken.”

(Bas Kreuger, Vestingmuseum)

MEDIASTRATEGIE

SPEL

DOELEN

FAALFACTOREN

FAALFACTOREN

RESULTATENACTI

VITEIT

EN

INST

RUMENTE

N

HEFB

OOM

BUSINESSMODELLEN

PRESTATIEINDICATOREN

VISIEM

ISSIESTRATEGIE

30 31

prestatie indicatorenMuseumkompas biedt de museumprofessional concrete handvatten bij de ontwikkeling, toepassing en evaluatie van crossmediale diensten. Om goede beslissingen te kunnen nemen, moet hij de juiste informatie hebben. Zinvolle infor-matie krijg je pas als gegevens vanuit het juiste perspectief worden geanalyseerd en geïnterpreteerd. Goed benoemde indicatoren zijn daarbij hulpmiddelen om de juiste informatie uit de beschikbare gegevens te halen.

Vanuit Museumkompas zijn indicatoren opgesteld in drie categorieën. Ze geven informatie over:

1. de positionering van een museum, 2. de mate van innovatie in de organisatie en 3. de performance en kwaliteit van ontwikkelde diensten.

In het dagelijks taalgebruik is het woord ‘indicator’ een containerbegrip geworden. Vanuit Museumkompas hanteren we de volgende definities:

Indicator: een aggregaat van grootheden die vertelt of men op de goede weg zit, of men bezig is de resultaten te bereiken die vooraf waren gesteld. Een indicator is daarmee meestal een ‘product’ of gewogen optelsom van een aantal te meten grootheden, hier verder ‘parameters’ geheten. Hoe deze parameters moeten worden gewogen, is een keuze. Vergelijk dit met een indicator voor de kwaliteit van een wasmachine: zowel levensduur als energieverbruik maken daar deel van uit, maar het is een keuze wat zwaarder weegt.

Parameter: een herkenbare en te meten grootheid. Niet alle parameters zijn kwantitatief en/of objectief, maar ze kunnen wel op een subjectieve schaal als goed, matig of slecht worden beoordeeld.

Metric, meetwaarde: de daadwerkelijke meetwaarde van een parameter, bijvoorbeeld in de kassaregistratie, of het cijfer in het klanttevredenheidsonderzoek (KTO).

Indicatorwaarde: de geaggregeerde metrics zoals gedefini-eerd in een indicator. Uit ons onderzoek is gebleken dat innovatieve musea kiezen

32 33

Uit ons onderzoek is gebleken dat innovatieve musea kiezen voor een scenario dat gericht is op een verbeterstrategie. Hierbij is het experimenteren met crossmediale uitingen een trigger en een vehikel voor de dialoog over plannen en de haalbaarheid ervan. De trekker van dit scenario is veelal een projectleider Marketing, Educatie of het betrokken MT-lid. Opdrachten kunnen uiteenlopend zijn, bijvoorbeeld:

Mijn museum kent een vast publiek, dat vooral uit oude-ren bestaat. Die willen we natuurlijk behouden, maar wel willen ook jonge gezinnen met kinderen gaan aantrekken.

Mijn museum is niet op zoek naar meer publiek, maar wil het publiek nog beter entertainen en ook de voorberei-ding op het museumbezoek digitaal stimuleren.

Belangrijk bij de selectie van de in te zetten indicatoren is hoe men als museumprofessional kan inspelen op de situatie waarin het museum zich bevindt. Hoe kunnen de bewegingen die er al zijn, worden bestuurd? Wij hebben een handboek geschreven waarmee een museumprofessional aan de hand van een drietal herkenbare situaties zelf kan bepalen welke prestatie-indicatoren relevant zijn.

Ter illustratie: een manager Bedrijfsvoering trekt de operatie ‘Integraal Kostenbewust en Projectmatig Werken’. Het is lastig voor hem om meetbaar te maken waar het museum staat. Collega’s hebben geen zin in extra administratie en verantwoording. De manager gaat nu op zoek naar een paar indicatoren die gevoed kunnen worden door bestaande informatie, in systemen, in de hoofden van collega’s, om de dialoog op gang te brengen.

De afdeling Marketing heeft succes met de toepassing van een digitale dienst. Een sponsor pikt dit op: ik wil je sponsoren, maar toon me dan aan welke groepen je bereikt en hoe deze media-actie bijdraagt aan je naamsbekendheid en wat je daarmee doet! Dus staan de marketeers nu voor de taak hun collega’s mee te krijgen, een dialoog te openen die regelmatig nieuwe impulsen krijgt, met informatie die hen aanspreekt.

"oM goed zicht te hebben op de Manier waarop je je doelgroep bereikt, heb je de juiste inforMatie nodig. Maar wat is juist? het gebruik van goed gekozen indi-catoren levert je deze inforMatie. bespreek en gebruik ze in je organisatie oM gezaMenlijk te leren en sterker te worden in wat je wilt bereiken.”

(Ben Kokkeler, BMC)

34 35

publicaties en presentatiesEr is veel energie gestopt in het overdragen van de inzichten van Museumkompas met workshops, presentaties en publicaties en het bijhouden van de website (www.museumkompas.nl). De live events bleken niet alleen een belangrijk middel voor het overdragen van kennis aan de sector, maar bleken ook een waardevolle bron van feedback. We hebben ons gericht op verschillende soorten publiek: museum professionals, maar ook wetenschappers. Het onderwerp van studie is daarbij de museumsector als geheel en de manier waarop deze omgaat met media en innovatie. De verschillende onderdelen hebben bovendien methodologische inzichten en tools opgeleverd die binnen en buiten de culturele erfgoedsector hun weg kunnen vinden.

Hier volgt een beknopt overzicht van de publicaties die vanuit het project Museumkompas zijn voortgekomen. Het volledige overzicht van alle publicaties, presentaties en workshops vindt u op www.museumkompas.nl

T. Haaken (ed.) Creating Robust Business Models, Practical tools to harness your business, Novay Publications. 2012. Bijdrage Rogier Brussee.

Harry van Vliet, Charlotte van Nus, Jeroen Nobel, Niniane Veldhoen. 2013. Werkboek Media Strategie Spel. Hogeschool Utrecht.

boeken (nationaal)

Erik Hekman & Harry van Vliet. 2011. Bringing the Past to the Present. The use of tagging and storytelling for the enrich-ment of digital cultural heritage. Paper presented at the International Conference on Knowledge Work and Innovati-ons, 2-4 November, Utrecht.

Harry van Vliet. 2011. Over de ontwikkeling van een ef-fectieve mediastrategie. In: Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland (CVN) - Erfgoed & Publieksbereik: digitale toepassingen voor cultureel erfgoed. Verslagboek Vlaams-Nederlands expertmeeting Openbare Bibliotheek Permeke te Antwerpen, 27 april 2011, pp. 11-14.

artikelen en rapporten (internationaal)Harry van Vliet & Erik Hekman. 2012. Enhancing user involvement with digital cultural heritage: The usage of social tagging and storytelling. First Monday Volume 17 Number 5. 21 April 2012.

Harry van Vliet. 2012. Museum literacy: why some things need nurturing. In: S. Chryssoulaki, A. Bounia & D. Andrio-poulou (eds.) – Museum Education and New Media. ICOM Education 23. (pp. 69 -78)

Dick Swart. 2012. The New Read. In proceedings of the MIX Conference Exploring Transmedia Writing & Digital Creativity 16th-18th July 2012 Corsham Court, Bath Spa University.

36 37

artikelen en rapporten (nationaal)Ben Kokkeler, Dennis Ringersma & Harry van Vliet. 2011. IT expert cruciaal voor musea. Automatiseringsgids 25 februari 2011, p. 12-13.

Bjorn Soesbergen. 2011. Casusbeschrijvingen 4 musea. Hogeschool Utrecht: Crossmedialab

Harry van Vliet en Erik Hekman. 2012. Presentatie Digitaal Cultureel Ergoed in Historisch Centrum Overijssel Zwolle, 26 maart 2012.

Michiel Rovers. 2012. Verslag resultaten belevingsonderzoek Utrechtse Open Monumentendag.

Michiel Rovers. 2013. Verslag resultaten belevingsonderzoek Utrechtse Open Monumentendag.

Harry van Vliet, Rogier Brussee, Dick Swart, Erik Hekman en Michiel Rovers. 2012. Crowdsourcing. Handboek informatie-wetenschap.

Karen Hilhorst, Ben Kokkeler, Wouter Groot. Artikel Museum-kompas. 2013. Het museum als innovatieve netwerkpartner: droom of werkelijkheid? MMNieuws editie maart 2013.

Waardenburg, T., Brussee, R. & Hekman, E. (2014) Measuring Social Media Activities of Dutch Museums: Developing a Social Media Monitor, proceedings of the Chi Sparks confe-rence, the Hague April 3, 2014, available at http://proceedings.chi-sparks.nl

Brussee, R., Waardenburg, T. (2014) Measuring Social Media Activities of Dutch Museums: Data Analysis and Results. In preparation.

“als sociologisch en antropologisch fenoMeen is de cultureel erfgoed sector natuurlijk heel interessant. het aardige is dat we nu een keer niet alleen rechtstreeks van de betrokkenen kunnen horen wat ze belangrijk vinden, Maar ook kunnen zien wat ze feitelijk doen!”

(Rogier Brussee, senioronderzoeker Crossmedialab)

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

220

2

40

260

280

30

0

3

20

3

40

60

80100

120

140

160180

200

WW

W.MUS

EUMKOMPAS.NL

38 39

De onderzoeksresultaten en de producten die zijn opge-leverd kunnen ook voor uw organisatie van toegevoegde waarde zijn. Het lectoraat Crossmedia Business wil graag met u in contact komen om samen met u te bekijken of de resultaten en producten van het project voor uw organisatie inzetbaar zijn. Zelfs als uw organisatie geen museum maar een andere culturele instelling is, is de kans groot dat wij wat voor u kunnen betekenen.

Wilt u eens samen met het lectoraat inventariseren of studenten van de HU kunnen bijdragen aan het bedenken van innovatieve crossmediale concepten voor uw organisatie, maak dan gerust een afspraak met ons.

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

220

2

40

260

280

30

0

3

20

3

40 MuseuMkoMpas en uw organisatie

Wilt u het sociale mediagebruik van uw doelgroep monitoren en analyseren dan kunnen wij daar u een passende oplossing voor bieden.

Wilt u met uw collega’s in een sessie eens nadenken en dis-cussiëren over uw crossmediale communicatiestrategie, dan kunnen wij aan de hand van ons Mediastrategiespel u daarbij helpen. We begeleiden ook graag de speciale museumversie van het spel.

U kan contact met ons opnemen via info@crossmedialab.nl of kijk op www.crossmedialab.nl voor meer informatie.

40 41

43

44 45

De stuurgroep van het project bestond uit leden van het Kenniscentrum Communicatie & Journalistiek van Hoge-school Utrecht, BMC, Het Kenniscentrum Digitaal Erfgoed en diverse musea.

Voor de uitvoering van het onderzoek is gekozen voor een aanpak met projectteams voor een viertal projectiteraties. Elk team bestond uit een mix van museummedewerkers, onderzoekers, adviseurs, docenten en studenten.

projectteaMDrs. Karen Hilhorst, projectleiderDr. Rogier Brussee, senior onderzoekerDr. Harry van Vliet, lector en supervisorErik Hekman MSc, onderzoekerDrs. Michiel Rovers, onderzoekerDick Swart MSc, onderzoekerThijs Waardenburg MSc, onderzoekerCharlotte van Nus MA, onderzoeker

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200

220

2

40

260

280

30

0

3

20

3

40 projectorganisatie

Drs. Ralph Stam, Interim lector Drs. Marieke Welle Donker-Kuijer,onderzoekerDrs. Caroline Maessen, onderzoekerDrs. Jeroen Nobel, onderzoekerDrs. Ben Kokkeler, BMCDrs. Wouter Groot, BMCDrs. Martine van Lier, Erfgoedwerf

projectpartners

CREATE THE NEXT STEP

46 47

betrokken Musea Dit is een uitgave van het Lectoraat Crossmedia Business, Hogeschool Utrecht. Heeft u naar aanleiding van deze uit-gave vragen of opmerkingen, neem dan contact op met ons via info@crossmedialab.nl of kijk op www.crossmedialab.nl.

Wij bedanken iedereen die het Museumkompas tot een boeiend en succesvol project hebben gemaakt. De medewerkers van het Crossmedialab, Kenniscentrum Digitaal Erfgoed, het consultancybedrijf BMC, de studenten van de Museum Battles en in het bijzonder de medewerkers van alle betrokken musea en erfgoedinstellingen, zonder wie het nooit zo’n succes zou zijn geworden. Speciale dank gaat uit naar Harry van Vliet, voormalig lector van het Crossmedialab en initiator van dit project.

dankwoord