montessori - Amazon Web Services · Montessori-Onderwijs, zoals Els Wasmann-Peters schrijft (pagina...

MAGAZINE Jaargang 41 nummer 1

november 2017

Uitnodiging voor Algemene Ledenvergadering NMV op maandag 13 november in UtrechtBegin 1900: een humanitaire montessorischool in tijden van idealisme en solidariteitGelijkwaardige inbreng verhoogt ouderbetrokkenheid

montessori

Thema:Ouderbetrokkenheid

www.kika.nlGiro 8118

VoorlichtingsavondDinsdag 21 november 2017 (voor ouders) 19.30 uur

Open DagDonderdag 25 januari 2018 15.30 - 17.30 en 19.00 - 21.00 uur

Open lesmiddagen Woensdag 13 december 2017 14.00 - 16.00 uurWoensdag 14 februari 2018 14.00 - 16.00 uur

Kijk ook eens op onze site www.rml.nl

1

2 Eengeweldigmontessori-jaarFloorVermeulen

3 ThuisbetrokkenheidQuincyElvira

4 ScholenmoetenvooralmeerbetrokkenwordenbijoudersPaulOpHeij

6 GelijkwaardigeinbrengverhoogtouderbetrokkenheidJannekevandeLaar

8 Piazza:Betrokkenouders,bevlogenkinderenBoukjevanderPant

9 Piazza:Erik!,eenhandigadministratiesysteemDaanvanBeers

10 100jaarNMV-herinneringenvaneenmontessauriërGéRood

11 UitnodigingvoorAlgemeneLedenvergaderingNMVop13november

12 NMVjaarverslag2016-2017

15 Europarond1917endestartvandeNMVElsWasmann-Peters

16 Begin1900:eenhumanitairemontessorischoolintijdenvanidealismeensolidariteitAnastasiaDingarten

19 Iederkinddatschreeuwtheeftooitomaandachtgevraagd’NeldeGroot

20 DeKwestieEgbertdeJong,ManjaHaze,GabriëlEnkelaar,MaartenStuifbergen

22 HetMOContwikkeltvoorhaarleden!MartineLammerts

Colofon,correcties40-3

Voorblad: Wisseldag op het Montessori College Nijmegen (zie artikel op pagina 4-5), foto Willemien Gebroers

Inhoud

Vanderedactie

BobMolier

Hoofdredacteur Montessori Magazine

Eenbevlogenprofessorstarteenkolonieopchristen-anarchistischegrondslag.VoordekinderenvandekolonistenopenthijeenHumanitaireSchool:geendril-maareenopvoedingsinstituut.Laterwordtdateenmontessorischool.Kolonisten?Eengeuzen-naamrond1900,wanneerdekoloniehetlichtziet.Opvoedingsinstituut?Datwillenmontessorischolennogsteedszijnin2017.Sterker:decombinatievanopvoedingenonderwijsisessentieel,daaromspre-kenwevanmontessori-educatie.Datdoenlerarensamenmetouders.Maarisdatzovanzelfsprekend?Laatikhetvoor-zichtigzeggen:nietoveral.Ouderbetrokkenheidstaatvolopindeaandacht,jehebterzelfs-heeleigentijds–versiesvan:delaatsteis3.0.Deredactiedoetervanuitverschillendeinvalshoekenonderzoeknaar:Moetenoudersbetrokkenwordenbijscholenofandersom?Bijwelkevormvansamenwerkingkrijgthetkinddebestekanszichteontwikkelen?EnbetrektdeNederlandseMontessoriverenigingoudersvoldoendebijhaaractiviteiten?In1917zietdevoorlopervandeNMVhetlicht:deNederlandscheVereenigingtotBevorderingvanhetMontessori-Onderwijs,zoalsElsWasmann-Petersschrijft(pagina15):‘gedrevendoordewensvanouders’.Opdedagaf100jaarlater,op3november,viertdeNMVhaareeuwfeestinDenHaag1,voor-afgaandaanhetjaarlijksecongresvanMontessoriEurope.Hetthemaiskinderrechten2.Voorhetenekindisdatlevendepraktijk,voorhetandernogeenverideaal.

nummer1|jaargang41

Montessori Magazine nummer 1 | jaargang 41

2

Column

Afgelopenjaarisongelofelijkveelgedaanengebeurdinonzelevendevereniging.Weblijvenwerkenaanmontessori

inNederland,zekeropwegnaarons100-jarigbestaan.Ikwildaarbijallereerststilstaanbijeeniederdiedaaraan

heeftbijgedrageninhetafgelopenschool-enverenigingsjaar.Inditmagazinestaanwijdaarbijstil,inaanloopnaar

onzeledenvergadering.Daarinlegthetbestuurzoalsgebruikelijkverantwoordingafoverhetgevoerdebeleid.

Ditverenigingsjaarzijnereigenlijktweeledenvergaderingen:op3novembervierdenweinDenHaagonseeuwfeest

enalheelgauw,op14november,houdenwijinUtrechtonzeregulierejaarvergadering.Bentuerbij?

MensenmakendeNMVenmontessoriinNederland.Hetisgeweldigomtezienhoeinallegeledingenvande

vereniginghardwordtgewerkt.Ofditnudejaarlijkseschoolleidersbijeenkomstvandevmo-scholeninLeusdenisof

de24-uursconferentievandesectieBaowaarikzelfditjaareenochtendtegastmochtzijn.Daarvindtdeverbinding

plaatswaardeNMVzichopvoorwilstaanenwaarhetbestuurzichgraagvoorinzet.Maaruiteindelijkmakende

ledendezebijeenkomstentoteensucces,samenmetonzemensen:vanMartineLammertsenTruusBakkerinhet

MOCtotPeterWarndersbijhetsecretariaat.WehebbenditjaarafscheidgenomenvanAstridvanRijn,dieonsvanuit

hetsecretariaatbijhetVBSjarenlangheeftbijgestaan.WijmissenhaarenwensenAstridveelsuccesbijhetvervolg

vanhaarloopbaan!

Zoalsgezegd:mensenmakendeNMV.Enjuistnuhebbenweiedereennodig.Afgelopenjaarvondenveelbijeenkom-

stenplaatsoverdetoekomstvanonzevereniging.Hetbestuurheeftmetveelenthousiasmedediscussiegevolgd.

DickvanHennikheeftvooronseenverkenninguitgevoerdwaarover

deconclusiesindevergaderingop14novemberterbesprekingaan

deledenwordenvoorgelegd.Danbepalenweookmetelkaarhoewe

concreetvormgevenaandeaanbevelingenvanDick.Metallesecties

isgesprokenenookalsbestuurhebbenwijaanDickonzevragen

gesteldenmeningengegeven.Maarzijnadviesisonafhankelijkende

ledenvergaderingbepaaltstrakswatdevolgendestapis.

Zohoortdatook.Erzijnnatuurlijkaltijdmensendiedatbestspan-

nendvinden:kunjewelzomaarhetgesprekaangaan,zonderdat

weprecieswetenwatdaaruitgaatkomen?Totnutoeblijktdatdit

primagaat.Juistbinnenonzeverenigingmoetenweinstaatzijn

omzondervooringenomenheidenopenhetgesprekaantegaanen

elkaarteovertuigenopbasisvanargumenten.Hetismijnambitie

alsvoor-zitteromaltijdsamendevolgendestaptezetten,nietvanuit

demachtvanhetgetalmaarvanuitdekrachtvaneengezamenlijk

verhaal.AlleendanmakenwedeNMVnogbruisender,levendigeren

meerverbindend.Volgensmijgaatdatlukken,volgensmijmoetdat

zelfslukken!

Ikwensuallenveelleesplezierennamenshetbestuur:totsnelziens!

[email protected]

Eengeweldigmontessori-jaar

FloorVermeulene


3

Column

Alsdedagvangisterenkanikmijmijn

eersteouderavondherinneren.Ikheber

slapelozenachtenvangehad.Dieavond

wasvolgeplandvan18.30-22.00uur,het

euvelvanelkementor.Gelukkigwerd

mijtussendoor10minutenrustgegund

vooreenbakkietroost.Diehadikna15

gesprekkenookwelnodig.Waarwas

iknoupreciesgespannenvoor?Datik

MariekexenMariekeyzouverwarren(is

laterookechteenkeergebeurd)?Voorde

bemoeizuchtigeouderdiemijeenseven

gingvertellenhoeiklesmoestgeven?

Voordegevolgenvoordeleerlingdie

zijn/haarbestnietdeed?Gelukkigstaken

ervarendocentenmijeenhartonderde

riem:‘Hetvaltwelmee’,‘oudersbijten

niet’,‘weesblijdatzeerzijn,danzijnze

tenminstebetrokken’.Ennatuurlijkviel

hetmeeenvalthetnogsteedsmee,net

alsdegevolgenvoordeleerling.

Ouderavondenzijnechtonderhoudend,

maarhebbenmaareenbeperkteimpact

opdeleeruitkomstenvandeleerling.Ou-

derparticipatie,oflieverouderzichtbaar-

heid(bijvoorbeeldoudersdieietsvertellen

overhunbaanopschool,diedeelnemen

aandeouderraad)heeftweinigtotgeen

effectopdeleeropbrengstvandeleerling.

Zichtbaarheidisnietperdefinitiebetrok-

Thuisbetrokkenheid

kenheid.Enonzichtbaarheidbetekent

nietdatoudersnietbetrokkenzijnbijhun

kind.Datiseenveelgehoordemisvat-

ting.Eenvoorbeeldisdeweeknahet

schoolexamen.HetWhatsApp-verkeerop

schoolbehaaltdanzijnpiek.Oudersdie

opdatmomentwillenwetenwelkecijfers

ervoordeschoolexamenszijngehaald.

Zijzijnnietzichtbaaropschool,maarwel

betrokken!

Maardebetrokkenheidwaarikhettotnu

toeoverhebgehadisnietdebetrokken-

heiddieuitmondtineenbeteretoerusting

vanzoweloudersalsdocenttenbate

vandecognitieveofsociaal-emotionele

ontwikkelingvanhetkind.Nee,daarvoor

isthuisbetrokkenheidnoodzakelijk1.Bij

thuisbetrokkenheidgaatheteromdat

oudersvertrouwenhebbeninhunkind,

interessetoneninhunkind,helpenbij

huiswerk,zorgenvooreengoedeleerom-

gevingenpratenmethunkind.Datlijkt

allemaalheellogisch,maarblijkttochniet

altijdeveneenvoudig.Opdevraag‘Wat

verteltuwzoonofdochteroverschool?’

gevenouders9van10keeraandatleer-

lingendaarweinigoververtellen.‘Hetzijn

pubers’ishetveelgehoordeargument.

Waterindeklasgebeurtenhoehunkind

zichtotdegroepverhoudtisvoorveel

QuincyElvira

Docentmanagement&organisatieeneconomieaanhetMontessori

LyceumAmsterdam;lerarenopleiderenonderzoekeraande

RadboudDocentenAcademieinNijmegen

ouderseenblackbox.Dezeinformatiea-

chterstandmoetwelremmendwerkenbij

debevorderingvanthuisbetrokkenheid.

Deschoolkanthuisbetrokkenheid

bevorderen.Doorpositiefcontact,door

helderheidtebiedenoververwachtingen

endooreenverwelkomendklimaatte

creëren.Maarbelangrijkernogishet

uitsprekenvanwaarderingnaardeleerling

toe.Leerlingendiedewaarderingvoelen

vanhundocenten,zullenmakkelijkerhun

ouderstoelatenbijhunschoolzakenen

datmaakthetvooroudersmakkelijker

betrokkentezijnbijdeschool2.Waarde-

ringopentdeuren.

t

1 Bakker, J., Denessen, E., Dennissen, M. & Oolbekkink-Marchand, H. (2013). Leraren en ouderbe-

trokkenheid. Een reviewstudie naar de effectiviteit van ouderbetrokkenheid en de rol die leraren

daarbij kunnen vervullen. Nijmegen: Radboud Universiteit. http://repository.ubn.ru.nl/bitstream/

handle/2066/121840/121840-OA.pdf?sequence=1

2 Lusse, M. (2013). Een kwestie van vertrouwen. Een ontwerpgericht onderzoek naar het verbeteren van

het contact met ouders in het ‘grootstedelijke’ vmbo als bijdrage aan de preventie van schooluitval.

Rotterdam: Rotterdam University Press.

Eengeweldigmontessori-jaar


4

SOmdat docenten vaak meer bezig zijn

met de vraag of ouders wel voldoende

betrokken zijn bij school, vergeten

ze zich af te vragen of de school wel

voldoende betrokken is bij ouders.

Vooroordeleneneenzijdigeexperi-

mentenoverheersennogalshetom

ouderbetrokkenheidgaat.Tochzijner

alscholendierichtingoudersmooie

creatievedingendurvendoen.Het

perspectiefdraaitlangzaamvanschool

naarouders.Eenpaarvoorbeelden:op

hetMontessoriLyceuminGroningen

wisselenoudersenschoolkennisuit

viaeenOudercafé,hierkomenonder

Scholenmoetenvooralmeerbetrokkenwordenbijouders

PaulOpHeij

Thema

meerWhatsAppgroepenvanouders

vanklasgenotenuitvoort.HetMontes-

soriCollegeNijmegengaatjaarlijksmet

debillenblootenorganiseertinokto-

berdezogenoemdeouder-leerlingwis-

seldag,vooreersteentweedeklassen.

Tijdensdieschooldagmoetbijelkeles

ófdeleerlingófeenvanzijnouders

aanwezigzijn,onderlingaftespreken

zonderenigevormvanvoorinschrij-

ving.Daarbijmaaktdegenediedeles

volgtookhethuiswerkendetoets,die

eventueelgeplandstonden.Degenedie

delesbezochtisookverantwoordelijk

voorhetcommunicerenvaneventu-

eelvoorlateropgegevenhuiswerken

toetsen.Zoalseenvandebezoekende

oudersinNijmegenonlangsopmerkte:

‘Tijdensdeouder-leerlingwisseldag

startteikmeteenoverhoringaardrijks-

kunde.Gelukkighoordeikdatikeen

7hebbehaald,maarmijnangstvoor

minderwasgroot.Bijwiskundebleek

datwegeenhuiswerkgingenmaken,

maarbespreken.Oeps,…communica-

tiefoutjetussenmijenzoonlief.Geluk-

kigkwamvoorhetuurkeuzewerktijd

zoonliefzelf,dietochduidelijkmeer

ervarenisinschoolgaandanik.’

BuitenechtelijkerelatiesZoopbouwendgaatheternietoveral

aantoe.InABCvanhetvoortgezet

onderwijs(2016)stellentweedoorde

wolgeverfdedocenten:‘Ouderavon-

denzijnlusteloze,veelalrommelige

aaneenschakelingenvantienminuten-

gesprekkendiezeertegendezinvan

docentenveelaluitlopen,wantwatkan

ernouintienminutenwordenbespro-

ken?Bezorgdeouderszijnlangvanstof

enerzijnvandaagdedagnogalwat

bezorgdeouders.Diewillenhetniet

alleenoverdevorderingenbijwiskunde

hebben,maarookoverhunpersoon-

lijkeengezinsomstandigheden,waarbij

zijnatuurlijkeencausaalverbandzien

tussendevorderingenvanhunkind

enhuneigenomstandigheden.Voor

dedocentisditeenverplichtnummer,

alslaagtdeeenerwatbeterindande

anderomditteverbergenachtereen

jovialeglimlach,eenernstigebliken

gespeeldebetrokkenheid.’Deauteurs

doenernogeenschepjebovenopals

zeoudersvoordevoetenwerpendat

zijhetzodrukhebbenmet‘belangwek-

kendwerk,buitenechtelijkerelaties,

alcohol-,drugs-,medicijn-ofeetversla-

ving’endatvoorhendeschool‘vooral

eenverlengstukvandecrèche’is.

Tochnemenveelanderedocenten

enschoolleidersdebezorgdheidvan

ouderswelserieus,alzijnveelexpe-

rimentenopditgebiednogtamelijk

eenzijdig.Opwebsitesvanscholen

trefjenieuwtjesaanbij‘contact

ouders-school’:eenvraagbeslisboom

metdaarindenamenvanbetreffende

contactpersonen,ouderklankbordenen

uitkomstenvanoudertevredenheidson-

derzoeken.Enjeleesteroververant-

woordingsavondenenbeslissingsbe-

voegdheden.Maarhetblijftmeestal

hangenindesfeervanwatPeterde

VriesinzijnboekOuderbetrokkenheid

3.01betrokkenheid1.0ofhoogstens

2.0noemt:oudersinformeren,naarde

mondpratenofhenmogelijkhedenbie-

denomstoomafteblazen.Zelfsvoor-

trekkerDeVrieslijktnogwatschroom

temoetenoverwinnen.Enerzijds

schrijfthijresoluut:‘Directeurendie

1 Peter de Vries, Handboek Ouderbetrokkenheid

3.0, CPS Uitgeverij, 2017Huisbezoekbijoudersisvanonschatbarewaarde


5

Thema

hetoudersconstantnaardezinwillen

makenofgenoegennemenmetdepas-

siviteitvansommigeoudersofdiezich

voorallatenleidendoordeweerstand

vanhunlerarendoenhunleerlingen

tekort.’Anderzijdsstelthijdatzijn

pleidooinieteenvormvandemocratie

ofdemocratiseringwilzijn.Datbijeen

verschilvanmeningtussenoudersen

leraardeeindverantwoordelijkheidwel

degelijkbijdeschoolleidingligt.

OudersmetzelfvertrouwenVeelboekenoverouderbetrokkenheid

zijntaaiekost,ofzenugeschrevenzijn

vanuithetperspectiefvandeschool

ofvandatvandeouders.Deauteurs

wetenzelfvaaknietgoedwatzewillen,

waardoordeeneopendeurnadeande-

rewordtingetrapt.InhetboekSamen

werkenaanschoolsucces2zijnMariette

Lusse(lectorHogeschoolRotterdam)

enAnnetteDiender(scholenadviseur)

nietalleenmaarbezigzoveelmogelijk

oudersdeschoolintekrijgen,maar

meermetdevraagwatjenouprecies

wilbereikenmetouderbetrokkenheid.

Ouderparticipatiemoetvooraldoelge-

richtzijn,menenzij.Enoudersmoeten

nietalleenbetrokkenwordenbijschool,

zeggenze,scholenmoetenvooralmeer

betrokkenwordenbijouders.

Debelangrijkstefactorvoorschoolsuc-

ces,zoblijktuitalleonderzoek,isof

kinderenthuisbevestigingkrijgen,

aangemoedigdwordenenvoorbeeld-

gedragzien.Enoudersenkinderen

moetendaarbijvoortdurendoppassen

samenopgeslotenterakenbinnende

vicieuzecirkelvaneenmindereprestatie

opschooldiedepositievebetrokkenheid

thuisverandertineencontrolerendebe-

trokkenheid,diemeestalaverechtswerkt.

Omdievicieuzecirkeltedoorbrekenvin-

denLusseenDienderhetbeteralsscho-

lenmeerinzettenophetfaciliterenvan

oudersbijdiepositievebetrokkenheid

thuis.Oudersdiemeervertrouwenheb-

beninhuneigencapaciteitenzijnmeer

betrokkenbijschool.Numoetenvaak

lageropgeleideoudershetontgeldenbij

leraren,omdatzemaarzeldenopschool

verschijnenen/ofslechtbereikbaarzijn.

Terwijljuistdieoudersmeergesteund

moetenwordenindethuissituatie.Hoe-

wel,jekuntindezebetervangezinnen

sprekendanvanouders,wantookvia

eenouderebroerofzus,ofviaeenoom

oftante,kanveelwinstgeboektworden

voordeleerling.

OnbevangenkennismakingSamenwerkenaanschoolsuccesbiedt

veelpraktischetipsvoorgeorgani-

seerdeouderbetrokkenheid,waarbij

onderwijsondersteunendeopvoed-

vaardighedenvooroudersenconcrete

tipsvoordocentenhoehetgesprek

aantegaannietgeschuwdworden.De

auteursradendocentenaantewaken

voordevooroordelendatouderste

weinigbetrokkenzoudenzijnofjuist

overambitieus.Beterishetdieouders

zelfaanhetwoordtelatenoverhun

rolindebegeleidingvanhunkind.

Deleraardiemeerweetoverhoede

leerlingzichthuisontwikkelt,kandie

leerlingimmersbeterbereiken.Indivi-

dueelcontacttussenschoolenouders

isbetervooreenvertrouwensrelatieen

verlaagtooknogeensdedrempelnaar

school.DaaromadviserenLusseen

Diendermentorenomleerlingenvooral

inhunthuissituatieoptezoekennog

voordateropschoolietsvoorgevallen

is:eenonbevangenkennismakingmet

deoudersinplaatsvaneenprobleem-

gesprek.Dankunnenallepartijen

beginnenmeteenschoneleienkansen

benadrukkeninplaatsvanproblemen.

Enalsderelatiemetschooleenmaal

goediszullenleerlingen,naarmate

zijouderworden,ookmakkelijkerde

mediërenderolvandementortussen

schoolenthuisovernemen.

WisseldagMontessoriCollegeNijmegenFoto Willemien Gebroers


6

g Gelijkwaardigeinbrengverhoogtouderbetrokkenheid

JannekevandeLaar

ChristelijkeBasisschoolDeSluisin

Zeistisvolopbezigmethetinvoeren

vanOuderbetrokkenheid3.0.Deerva-

ringenzijnpositiefendirecteurJelmer

deWalenthousiast.Hijheeftervaren

hoerelatiesmetoudersverbeterenop

hetmomentdatzijzichcompetent

voelen.Ouderbetrokkenheid3.0is

ontwikkelddoorhetCPSenheeftvier

essentiëleingrediënten.Zostartelk

jaarmeteenstartgesprek.Deschool

vraagtaanouderswatzijnodigdenken

tehebbenomvoldoendebetrokkente

zijnbijdeontwikkelingvanhunkind

ensteltopbasisdaarvanhettweede

ingrediëntop:eencommunicatieplan.

Debetrokkenenmakenafsprakenover

tijdenfrequentievangesprekkenof

anderecontactmomenten.Ouders

voelenzichdaardoormeerserieus

genomenenkrijgentegelijkertijdmeer

verantwoordelijkheid.Dieverantwoor-

delijkheidbevordertdebetrokkenheid.

Doordatzowelschoolalsouders

invloedhebben,werkteendergelijk

planvoorbeidepartijenontspannend.

Eenleerkrachtzitnietlangervastaan

voorafgeplande,langeouderavonden

eneenouderheefthetvertrouwenop

tijdtewordengehoord.Verslaglegging

gebeurtterplekkeenbeperktzichtot

gemaakteafspraken.

Eenderdevastingrediëntishet

buddysteem,datoudersaanelkaar

koppelt.Buddy’sgevenelkaareencon-

structiefduwtjeinderugrichtingcom-

municatiemetschool.DeSluismerkt

datditbijzondereinitiatievenoplevert.

Deschoolzelfkoppeldebijvoorbeeld

oudersvankinderenmetdyslexieaan

elkaarenoudersdieallangerkin-

derenopschoolhaddennamenzelf

hetinitiatiefomnieuwingestroomde

ouderstehelpen.Tenslotterichthet

vierdeingrediëntzichopeeninformeel

samenzijnvandeouders,zodatzijook

onderlingeenbandopbouwen.

Montessorionderwijsenmontessoriop-

voedingzijnonlosmakelijkmetelkaar

verbonden.Daaromsprekenwevan

montessori-educatie.MariaMontes-

sorinoemdehetkinddebouwervan

demensenbeschouwdedekinderen

alsdeleidersnaardemaatschappij

vanlater.Demaatschappijverandert

voortdurendendeeducatievevragen

diehetkindaanvolwassenenstelt

veranderenvoortdurendmee.De

meestvoordehandliggendeopvoe-

derszijndieinheteerstemilieu,het

gezin.Maarookdevolwassenenin

hettweedemilieu,deschool,dragen

medeverantwoordelijkheidvoorde

opvoeding.Ouderbetrokkenheiddraait

omhetzoekennaarbalansingedeelde

verantwoordelijkheid.

VanMulligen11(2001)geeftmetde

dynamischedriehoekeenmodelom

1 Van Mulligen, Tussen thuis en school (2001),

Uitgeverij Acco

Een veranderende maatschappij met vernieuwde communicatiemogelijkheden biedt

scholen de gelegenheid om het traditionele systeem van communicatie met ouders

onder de loep te nemen. Wanneer scholen de durf hebben om het oude systeem van

contactmomenten los te laten komt er ruimte vrij voor nieuwe communicatieplannen

op maat. Sleutelwoorden: gedeelde verantwoordelijkheid en gelijkwaardige inbreng.

Thema


7

deonderlingeverhoudingenvankind,

oudersenschoolinkaarttebrengen.

Dezeverhoudingenbepalendeontwik-

kelruimtevanhetkind.Wanneerde

invloedvanoudersenschoolopeen

constructievewijzeplaatsvindt,isde

ontwikkelruimtegrootenhetbest

passend.Maarsomsisdeinvloedvan

schoolrelatiefgroterendragendeou-

dersjuistminderverantwoordelijkheid,

ofviceversa.Datverkleintdedriehoek

endaarmeedeontwikkelruimtevoor

hetkind.Deleerkrachtmoetdebalans

zoekenenmeerzijdigpartijdigzijn.Hij

dientoptekomenvoordebelangen

vanhetkindenzichzelf,maaróókdie

vandeouder.Hetiseenvalkuilomde

zogenaamde‘betereouder’tezijn;de

jufverteltindatgevalaandeouder

hoedieeigenlijkzoumoetenhandelen.

Scholenneigenernaarveelinformatie

tezenden:opouderavonden,inrap-

portgesprekken,metnieuwsbrieven.

Maarzendenleidtniettotwezenlijk

contacteneenhogereouderbetrok-

kenheid.Dieontstaatwelalsdeschool

echtmetoudersingesprekgaaten

henookbevraagt.DeParentTeacher

Association22indeV.S.,opgerichtdoor

eengroepjemoeders,zetzichalsinds

eind19eeeuwinomsamenwerking

tussenoudersenscholentebevorde-

ren.DePTAheeftalsdoeleenbetere

wereldvoorhunkinderentecreëren.

VolgensdePTAdraaitconstructieve

ouderbetrokkenheidnietomhetzen-

denvaninformatieofhetregisseren

vanoudercontact.Hetdraaitomeffec-

tiefsamenwerkenmiddelsafstemming

tussenthuisenschool.

PeterdeVriesvanhetCPSheeftde

inzichtenvandePTAvertaaldnaarhet

conceptOuderbetrokkenheid3.033.

Hierbijdraaithetomhetzelfdedoelen

tevensdeessentievandemontessori-

visie:kinderenbegeleideninhunont-

wikkeling.Ouderbetrokkenheid3.0laat

zichnetalsdemontessorileerkracht

leidendoordeontwikkelingsbehoefte

2 https://www.pta.org/ gezien op 27 september

2017

3 De Vries (2013) E-book Ouderbetrokkenheid 3.0,

CPS Onderwijsontwikkeling en advies

vanhetkind.Ditconceptbiedtscholen

dekansomhuninteractiemetouders

eennieuwevormtegevenenopéén

lijntekomen.Enwiedemediavolgt

realiseertzichdatditlangnietvooralle

scholeneenvanzelfsprekendheidis.

BijOuderbetrokkenheid3.0benadert

schooldeouderalsgelijkwaardige

partner.Lastigeoudersbestaanhierbij

niet.Ditzijnoudersdiehulpnodig

hebbenomeffectieftecommuniceren.

Doormeerzijdigpartijdiggedragkomt

deleerkrachtookopvoordezeouders

enneemtzemeeineenpassend

plan.Daarkomtdeexpertisevande

leerkrachtomdehoekkijken.Deleer-

krachtdienthelderophetnetvlieste

hebbenwaarhetinhetonderwijsom

draait,hoedeontwikkelingtestimule-

renenwatdaarvoornodigis.Hijkent

debehoeftenvanhetkindenzoekt

samenmetdeoudersnaarmogelijkhe-

denomhetkindgoedtebegeleiden.

DeessentievanOuderbetrokkenheid

3.0isniet‘vanwieisdeschool’maar

‘voorwieisdeschool’.Hetkind,met

zijnbelangrijketaakalsbouwervan

demens,heeftrechtheeftopsamen-

werkingtussenzijnopvoeders.Alhet

dieluktomhunoudegewoontenen

dynamiekenopzijtezettenenbouwen

aannieuwevormenvanoverlegmet

alsultiemresultaateenpositievedyna-

mischedriehoek.Deleerkrachtkomt

meerinzijnkracht,deoudervoeltzich

betrokkenendeleerlingontwikkelt

zichbeter.

Ouderbetrokkenheid1.0Schoolzendtinformatienaarouders.Hetbetrefteenzijdige

communicatiewaarbijdeschoolhetmoment,devormendeinhoud

vandeinformatiebepaalt.Bijvoorbeeld:hetrapportgesprek,de

informatieavond,hetpestprotocolofdenieuwsbrief.

Ouderbetrokkenheid2.0Schoolzendtnaaroudersenouderskunnenterugzenden.

Hetbetrefttweezijdigzendenzonderdatersprakeisvan

samenwerking.Bijvoorbeeld:hetinschakelenvanoudersbijpesten,

tevredenheidsonderzoek,overbetrokkenouders.

Ouderbetrokkenheid3.0Schoolenoudersdeleninformatieenzoekensamennaarnieuwe

informatiemeteenvoorbeidepartijenhelderdoel:deontwikkeling

vanhetkind.Erissprakevanwezenlijkcontact,vertrouwenen

verbondenheid.

Thema

PeterdeVries

Covere-bookOuderbetrokkenheid3.0


8

Piazza

Betrokkenouders,bevlogenkinderen

Alleouderswillenhetbestevoorhun

kind,maarzijkiezenvooral(metmaar

liefst60%)vooreenbasisschooldicht-

bijhuis.Daarnavolgtdeonderwijs-

kwaliteit(30%)endenominatie(25%).

Slechts11%vandeouderskiestvoor

deonderwijsvorm,waarbijovereen-

komstigewaardenthuisenopschool

centraalstaan2. Nietverwonderlijkdus

datinitiatievenals‘Ouderbetrokken-

heid3.0’vanCPSen‘Ouderverbonden-

1 en 2 Verkiezingsprogramma 2017-2021

Ouders & Onderwijs

Wantbijouderbetrokkenheidgaat

hetnietomafspraken,maaromhet

gedragvanoudersdatzijvertonenbij

deopvoedingenhetonderwijsvanhun

kind,zowelthuisalsopschool.Hierbij

hoortookdeouderparticipatie,ofwel

deactievedeelnamevanoudersaan

schoolactiviteiten3.Hetgaatominte-

ressetonen,bijdragennaarbehoefte,

facilitereneneenhomogeneomgeving

creërenvoorhetkind,waarinouders

enlerarenhandelenvanuitdezelfde

waarden.Doorbetrokkenheidtetonen

dragenoudersdirectbijaanbetere

schoolprestatiesvanhetkind.We

creërendaarmeeeenomgevingdieeen

maximaleontwikkelingmogelijkmaakt.

Eenmooiereverantwoordelijkheidals

ouderkanikmenietindenken!

Ouders, kom in actie!Inplaatsvante

focussenopschoolprestatieskunnen

webeterkiezenvooreenonderwijs-

vormdiepastbijonzevisieopdeop-

voedingvanonzekinderen.Luisteren

naardebehoeftenvandekinderenen

activiteitenontplooiendiehunplezier

inlerenenhunontwikkelingbevorde-

ren.Voorbeeldenhiervanvindenwe

opdewebsiteswww.montessori-thuis.

nlenwww.montessori-opvoeding.com.

Ieder schooljaar maken vele ouders een keuze voor een basisschool voor hun

kinderen. Of de onderwijsvorm past bij de visie op de ontwikkeling van hun kind,

daar besteden de ouders nauwelijks aandacht aan. Een interessant gegeven. Want

juist homogeniteit in opvoeding draagt bij aan goed onderwijs1.

heid’vanOnderwijsmaakjesamen,

scholenoproepenomouderste

betrekkenbijdeeducatievanhetkind

opschool.Debetreffendeinstellingen

stellendathierdoordeschoolpresta-

tiesvanhetkindverbeteren.Volgens

henhetresultaatvaneengoedfunctio-

nerendsamenwerkingsverbandtussen

ouder,kindenleerkracht.

Hetklinktprachtigenveelbelovend.

Maarhetgevaardreigtdatbetrokken-

heidzichmetditsoortinitiatievenuit

inafsprakendiedevrijeontwikkeling

vankinderenbeperken.

BoukjevanderPant

P Piazza

Wilt u een ei kwijt over een ontwikkeling rond montessori-

educatie, rond de vereniging of over een mooie nieuwe werk-

wijze in uw school? Grijp uw kans in de rubriek Piazza!

3 wij-leren.nl: Kennisplatform voor het onderwijs

VanmontessorileerlingnaarmontessoriouderBoukjevanderPantgenoot

montessorionderwijsinbasis-en

voortgezetonderwijsenont-

wikkeldeeen‘groothartvoor

montessori-educatie’.Alsouder

vanvierkinderenpastzijnu

ookthuisintoenemendemate

montessori-educatietoe.Zijzoekt

hierbijcontinunaartips.Naeen

oproepvandeNMVslootzijzich

aanbijdeWerkgroepMontessori

100jaar,dieheteeuwfeestheeft

voorbereid.Daarbijzetzijzichin

omoudersactieftebetrekkenbij

deNMV.

BoukjevanderPant


9

Piazza

Erik!,eenhandigregistratiesysteem

DaaromhebbenBrigittevanWage-

ningenenErikVeltmanopMontes-

sorischooldeEilandenhetprogramma

Erik!ontwikkeld.Eensimpelover-

drachtssysteemwaarelkeleerkracht

inonzeschoolaldagelijksmee

werkt.Erik!verhoogtdekwaliteitvan

debegeleidingenverlaagtdaarmeede

werkdruk.Geenknopteveel,alleinfor-

matiehelderperkindgeordend.

Eenvoorbeeld.Ikziedateenkindde

openklankmaarnietonderdeknie

krijgtengeefeenextralesjemetreme-

diërendmateriaal.Iknoteerdat.Die

enenotitievolstaat;mijnduopartneris

opdehoogteenkanhetvanmeover-

nemen,onzelesjeslijstisbijgewerkt,

deIB-erweetwatikextrahebingezet

(groepsbespreking)enineenvolgend

Gadannaarwww.observatieapp.nl.Zie

ookmijninterviewmetdemakersvan

Erik!opmontessorinet:

http://bit.ly/Erik-overdrachtsysteem.

Communicatie over de ontwikkeling van kinderen tussen duopartners, invallers,

IB-ers, leesouders en anderen leidt vaak tot een onoverzichtelijke papierwinkel.

En dan die online registratiesystemen? Grote portalen als Parnassys zijn vaak

omslachtig en niet gebruiksvriendelijk.

oudergesprekhebikdeinformatie

paraat.Nooitmeerzoekeninmappen

endubbelwerk.Nualnieuwsgierig?

Hier trachtenbetrokkenmontessoriou-

dersandereoudersteinspirerentot

eenhomogenemontessori-educatie.

Metartikelenals‘4tipsvoorechtever-

antwoordelijkheid’en‘Thuiseenmon-

tessorihoekinrichten’;metopvoedtips

ophetgebiedvanstraffen,zelfstan-

digheid,keuzesmakenendergelijke;

waardenenpassendeactiviteitendie

ouderskunnenuitvoerenindethuis-

situatie.Huldevoordezeinitiatieven,

waarderolvandeouderterechtwordt

erkentalsbelangrijkestakeholdervoor

betereschoolprestatiesvanhetkind,in

plaatsvanlouterdeschool!

Ombetrokkenterakenhebbenouders

meerinformatienodig.Antwoordenop

vraagstukkenals‘watzijndewaarden

vandeschool’,‘metwelkebagage

verlaathetkinddebasisschool’,‘hoe

vertaaltdiemooievisiezichconcreet

naareenschooldagof-week’,‘hoekan

ikthuisbijdragenaande(homogene)

ontwikkelingvanmijnkind’en‘wat

zijndeverwachtingenvanouders’wor-

dendoorscholenbijnanietverstrekt.

EenmooiekansvoordeNMVende

aangeslotenmontessorischolen.

Meerbetrokkenheidvanouderszorgt

voorbevlogenkinderenénouders.Er

zijngeenbetereambassadeurs,dusla-

tenwesamenwerken:geefouderseen

plekindeverenigingenlaatze(aldan

nietviascholen)naderkennismaken

metdemontessori-educatie.

HoekunnendeNMVenscholen

oudersdaarbijhelpen?DeNMVkan

meerinformatieverstrekkenoverde

montessori-educatieaanscholenen

ouders.Lekkerpraktischendirect

toepasbaar.Eenmooivoorbeeldisde

websitewww.montessori.org.ukvan

MontessoriStNicholas,hetplatform

voormontessoriinhetVerenigd

Koninkrijk.Scholenkunnenhiervan

informatieovernemenophuneigen

websites,presenterentijdenseen

informatieavondofbesprekeninhet

oudergesprek.

Ouderskunnenindividueellidworden

bijdeNMV,danontvangenzijook

MontessoriMagazine.Zijkunnenzich

verdiepeninmontessori-educatie

tijdens eeninformatieavondopschool,

metdepublicatieKiezenvoorMontes-

soriendefilmMontessori Nu!, om

vervolgensalsambassadeurandere

oudersteinspirerenmethunervarin-

gen.

ParelUkentzeallemaal:diemooie

momentenindegroepwaarbij

eenkindeenontdekkingdoet,sa-

menwerkingomjevingersbijafte

likken,prachtigeproducten...De

momentenwaaropjeweet:ikheb

eenprachtigvak.Deeldieparels

inditmagazineenstuuruwParel

[email protected]

hetkanmeteenafbeelding.

DaanvanBeers


10

100jaarNMV:herinneringenvaneenmontessauriër

GéRood1Tegenwilendankmijmeriknutoch

overdietijdwaarinwezoveelenthou-

siasmeentijdgavenaanonswerken

watdaaronmiddellijkmeesamenhing.

Namen,gezichtenduikenop:Herman

Jordan,HermanVernout,BobPortielje,

voorzittersvandeNMV.Hoeikindat

bestuurterechtkwamweetiknietmeer.

Ikwerdsecretarisvanhethoofdbe-

stuurenbendat16jaargebleven.

Maandelijksvergaderdenwijopde

Koninginneweg,inhethuiswaarMaria

Montessorikantoorhieldenwaarnog

deAMIhuist.

DeNMVwastoennietzo’ngeoliede

machinealsvandaag.Weleenclub

vanidealistendiebelangeloosveel

tijd,energieensomsgeldbesteed-

denaanhetideaal.Nietalleeninhet

hoofdbestuurmaarookbijvoorbeeld

inwattoen‘Leid(st)ersbijeenkomsten’

heetten:maandelijkskwamenonder-

wijskrachtenregionaalbijeenomte

discussiëren,ervaringenen‘werkjes’te

delen.Zehieldenhetvuurbrandend.

Jaarlijkswarener‘MontessoriLand-

dagen’metsprekerseninfogroepen.

Erwaseenwerkgroep‘hulpmateriaal’;

BramMok,CorWit,WimvanSeventer

mogennietonvermeldblijven.Dezorg

voorvoldoendeengoedecursussendie

opleiddenvoorhetverplichtemontes-

soridiplomavereistevoortdurende

aandachtvanhetNMV-bestuur.Ikdenk

nuineensookweeraanietsnieuws

indietijd:hetwerkendedemonstra-

tieklasjeopdeNOT,alledagenopdie

Jaarbeurs.Deonvolprezenorganisator

NettySüszholzregeldebusvervoervoor

deklassenenwistbehendigsponsors

tevinden.

OnvermoeibaarijverenvanMario

Montessorileiddetotdebelangrijke

oprichtingvandeStichtingMontessori

Centrum.DeSMChadookeenadvies-

functiebijdeGemeentelijkeMontessori

Opleiding.DePabo-directeurmaakte

deeluitvanhetbestuur,evenalsde

secretarisvandeNMV.DeSMCbracht

demontessori-bewegingnieuwelan

ennieuweinitiatieven.Ikherinnermij

noglevendigdestrijdomdetotstand-

komingvandemateriaalboeken…Vóór

dietijdwaszoietsuitdenbozeinmon-

tessoriland!Ergbelangrijkvondikde

komstvaneeneigenpedagogischme-

dewerker(pdm-er),naveelmoeitever-

kregen.Dezewerdgestationeerdbijhet

APC(laterAPS);EegjeSchoowasde

eersteindiefunctie.DaarnawasCarel

Boerlijstvangrotebetekenis.Maande-

lijksorganiseerdedeBegeleidingscom-

missieboeiendebijeenkomstenvan

montessori-afgevaardigdenmetde

pdm-erendedirecteurvanhetAPS.In

dietijdwerdenvoorbereidend-enlager

onderwijssamengevoegdtotbasis-

school.Dezeenormeaardverschuiving

inhetonderwijslandschapzou,denkik,

moeilijkhebbenplaatsgevondenzonder

deinvloedvanvernieuwingsbewegin-

genzoalsdievanMontessori.Demon-

tessorischolenondervondenenorme

steundoordeleerplannenvoorde

diverseleergebieden,dieopinstigatie

vanCarelBoerlijsttotstandkwamen.Er

warenwerkgroepen‘Taalalscommuni-

catie-enexpressiemiddel’en‘Kosmi-

scheOpvoeding’,waarinvoorheteerst

inonslandideeëndaaromtrentvandr.

Montessoriwerdenbeschreven.Een

prachtigetijdvoljeugdigenthousiasme.

Ikbetreurdehetzeerdatdezepostbij

hetAPSlaterverlorenging.

Dekrekelsindeboomwaaronder

ineenszoveelherinneringeninmijop-

borrelen,manenmijomvooralookde

geboortevanhetnieuweverenigings-

bladvandeNMVnietonvermeldtela-

ten.Metgenoegendenkikeraanterug

hoeHendrikJanSchooeniksamende

ideeënhiervoorontwikkelden.Heette

hetnulnummerookalMM?Hierinde

Provencekanikhetnietcontroleren.

MM,eennaamvolbetekenismogelijk-

heden:MontessoriMomenten,Montes-

soriMethode,MontessoriMateriaal,

MontessoriMotievenenzelfsdat

EngelseMontessoriMagazine(maar

ikzegtochlekkerMM).Onzeredac-

tievergaderdetenhuizevanYvonne

Calff-deVries,redactiesecretaresse.

LaterdikwijlsbijTheavanDiemen.Zij

behoorttotdevele,velemensendieik

inmontessori-omgevingontmoetteen

dieernunietmeerzijn–diedierbare

herinneringengewordenzijn.Zegaven

zonderveelpoehahuntalentenzonder

datzeervoorwerdengehonoreerd.Ik

benblijdatikindietijdtotdewerkmie-

renmochtbehoren.Overmontessori-

onderwijsNUhoorikgeenmeningte

hebben:watweetikernogvanenvan

deproblemenwaarmenthanskennelijk

voorstaat?Maarmagikinditonvol-

ledigerelaaswélmetenigetevreden-

heidterugzienopeentijdwaarinwe

naarnietsenniemandonzeorenlieten

hangenenwegeenwaterwildeninde

montessoriwijn?

Zittend in de Provençaalse zon, op adem komend van een stevige mistral, zit ik

te mijmeren. Krekels, lavendelgeuren. Vlak voor ik op vakantie ging verzocht Bob

Molier mij iets voor MM te schrijven over 100 jaar NMV. Ik moest dat beleefd

afwijzen, wegens tijdsdruk en omdat alles nu zo ver van mij weg is. Heb trouwens

maar een kleine zestig jaar van de honderdjarige meegemaakt…

Vereniging


11

Vereniging

HetbestuurvandeNederlandseMontessoriVerenigingnodigtuit:– alleindividueleleden

– allendiewerkenbijinstellingendielidzijnvandeNMV

omopdeALVop13novembermeetekomenpratenoverdetoekomstvandevereniging.

StructuurdiscussieNadeALVvan6april20171sprakDickvanHennikvelemontessorianeninsectiesoverdetoekomstvandeNMV.Hij

overhandigdezijnbevindingenenaanbevelingenaanhetbestuurvandeNMV.

HetbestuurheeftdeaanbevelingenovergenomenenlegtdezevooraandeALV.

TijdensdeALVgeeftDickvanHennikeentoelichting.HetbestuurvraagtdeALVomrichtinggevendeuitsprakente

doen.NadeALVwerkthetbestuurdezeaanbevelingenuit.EndaaroverkunnenledentijdenseenextraALVinhet

voorjaarvan2018besluitennemen.

AgendaVoordestartvandestructuurdiscussiekomteenaantalformelezakenaanbodwaaroverdeALVzichoveruitspreken.

Deagendaenallestukkenvoordebijeenkomst–ookdeaanbevelingenvanDickvanHennik–staanop

http://www.montessori.nl/194/downloads.htmlonderhetkopje‘ALV2017’.

Hetjaarverslagstaatinditmagazineopdevolgendepagina’s.

PlaatsenaanvangCursus-enVergadercentrumDomstad,Koningsbergerstraat9,3531AJUtrecht

DeALVstartom19.30eneindigtrond21.30uur.

Vanaf19.00uurstaatdekoffieklaar.

AanmeldenStuurs.v.p.eenmailnaarnmv-secretariaat@montessori.nlomuaantemelden.

Het bestuur ontvangt u graag.

U Uitnodiging

AlgemeneLedenvergaderingNMVmaandag13november2017

1 Zie verslag van deze ALV in Montessori Magazine 40-3, pagina 9


12

Vereniging

NMVjaarverslag2016-2017n

NMV-bestuurInnovember2017bestaatdeNeder-

landseMontessoriVereniging100jaar.

DeNMVorganiseertheteeuwfeest

samenmetMontessoriEurope(ME),

aandestartvanhetME-congresop

3november2017.Hetthemavanhet

congresiskinderrechten.

Aanhetbeginvanverslagjaar2016-

2017kwameendiscussieopgangover

destructuurvandeNMV.Centrale

vragenindezestructuurdiscussie:hoe

zijnbinnendeNMVdeverantwoorde-

lijkhedenverdeeld,hoegaanwemet

elkaaromenhoegevenwedaadkrach-

tigverdervormaanhetsterkemerk

montessori?Hieroverspraken40

ledenmetelkaartijdenseenspeciale

AlgemeneLedenvergadering(ALV)op

6april2017.Kernisdedrieslag‘kader,

koersenkeurmerk’.HetNMV-bestuur

heeftexterndeskundigeDickvanHen-

nikdeopdrachtgegevenomhierover

tepratenmetdesectiesenmethet

bestuurenomvervolgensaanbevelin-

genteformuleren.

OpdeALVvan13novemberaanstaan-

deneemtWaltherKahnafscheidvan

hetNMV-bestuur.Hijwasruimnegen

jaarpenningmeester.Zijnopvolger,Mi-

guelDelcour,looptzichalwarmsinds

deALVvan6april2017.Verderbestaat

hetNMV-bestuurper1augustus2017

uitFloorVermeulen(voorzitter),Di-

nekedeKorte(sectieBao),Ingridvan

derNeut,JanWouterKoning(beiden

sectieVmo)enElsMattijssenenJoëlle

deGroot(sectieObo).

SectieHetjongekind(Hjk)HetdoelomdesectiesHetjongekind

enBasisonderwijstelatensamengaan

isnognietbereikt.Hetblijktlastigte

zijnomdesectieHjktebemensen:

hetovergrotedeelvandewerknemers

indekinderopvangwerktparttimeen

deinteresseineenbestuursfunctieis

klein.Gedurendehetverslagjaarraakte

hetsectiebestuuronbemandenook

voorzitterPetraJanssenheeftafscheid

genomen.Hetaantalmontessori-

kindcentraneemtoverigensmin-

dersneltoedanaanvankelijkwerd

verwacht.DepositievandesectieHjk

binnendeverenigingheeftalleaan-

dachtenisonderdeelvande

structuurdiscussie.

SectieBasisonderwijs(Bao)‘Hetkindstaatcentraal.Wegaanver-

der.’ZobeslootWilkeVoshetvorige

jaarverslagvandesectieBao.Wilke

heeftinmiddelsafscheidgenomen

vandesectieendesectiegaatverder.

TijdelijkvoorzitterDinekedeKorte

gafdehameraloveraandehuidige

interim-voorzitterWynekedeVries.Na

afrondingvandestructuurdiscussie

zoektdeNMVweereenvastevoorzit-

ter.DesectieBaoheeftmeegewerkt

aanverschillendeproducten.Deze

staanhierondervermeldbijhetMOC.

SectieVoortgezetmontessorionderwijs(Vmo)DesectieVmoheeftgoedeervarin-

genopgedaanmethetwerkenmet

kenniskringen.Gespreksthema’szijn

certificeringvanbredemontessori-ont-

wikkeldoelenvoorleerlingen(ditjaar

afgerond),visitatieenmontessoriaans

leiderschap(tweekenniskringen).Op

detweejaarlijksesectiebijeenkomsten,

waaronderdetraditionele24-uurs-

bijeenkomstinLeusden,krijgende

deelnemersinformatieoverderesulta-

tenendoenzijinspiratieopvoorhet

vervolg.OokwerktdesectieVmoaan

eennieuwewijzevanvisiteren.Michael

RubinsteinenBennoElsenbegeleiden

montessori_feitschrift_def.indd 54 28-10-13 16:20


Vereniging

devisitatiesalsindsjaarendag.Zij

vindenhet,nueennieuwewijzevan

visiterenophandenis,eennatuurlijk

momentomeenpuntachterhunbe-

trokkenheidtezetten.Desectiedankt

beidenvoorhuninzetentoewijding.

TijdenshetcongresinDenHaagin

novemberstartdesectieVmoformeel

meteennieuwinitiatief:delearning

circle.Ditiseenvirtueleklaswaarstu-

dentenendocentenvanoverdehele

wereldelkaarswerkkunnenvolgenen

waarzijsamenkunnenleren.Deeerste

learningcirclestaatinhettekenvan

kinderrechten.

SectieOpleiding,begeleidingenontwikkeling(Obo)DesectieOborichttezichhetgehele

jaar,samenmetdesectieBaoenmet

hetMontessoriOntwikkelcentrum

(MOC),opdevernieuwingvande

opleidingmontessorileraarbasison-

derwijs.Erliggennudocumenten

waarmeealleopleidingsinstituten

kunnenwerken.Dedocumentenwaar-

borgeneenkwaliteitdiedeNMVaan

deopleidingstelt.Leesmeeroverde

gezamenlijkeactiviteitenenproducten

onderhetkopjeMOC.

Lectoraat vernieuwingsonderwijs

HetlectoraatVernieuwingsonderwijs

(HogeschoolSaxion)isbetrokkenbij

decoördinatieendeuitvoeringvande

masterLereneninnoveren.Eenvan

deonderzoekersisJaapdeBrouwer,

tevensObo-lidenopleider.Hijwerkt

meeaanonderzoeknaarEffectief

bevorderenvanzelfsturendleren.

MontessoriOntwikkelcentrum(MOC)HetMOCwerktvooralnauwsamen

metdesectiesBaoenObo.Desamen-

werkingheeftditjaardiverseproduc-

tenendienstenopgeleverd.

Visitatie nieuwe stijl

DeVisitatienieuwestijlisbijnaafge-

rond.Inschooljaar2017-2018starteen

pilot.Centraalstaanopvoedwaarden,

inhoudelijkekwaliteit,omgevingen

professionelekwaliteit.Derolvan

visiteur(oordelend)verandertinde

richtingvanauditor(ontwikkelingsge-

richt).In2017-2018startscholingvan

devisiteurs/auditorenvoorinstellingen

van2tot12jaar.Dewerkwijzesluitaan

bijhetnieuweonderwijstoezichtvan

deOnderwijsinspectievanafschooljaar

2017-2018.

Montessori-opleiding

Op18meisteldehetNMV-bestuur

tweebelangrijkedocumentenvast:

hetreglementNMV-diplomamontes-

soribasisbekwaamendeNMV-criteria

Eindgesprekmontessoribasisbe-

kwaam.AlledoordeNMVerkende

montessoriopleidingengebruikendeze

documenten.In2017-2018werken

MOCendesectiesBaoenOboaande

ontwikkelingvande2efase:montes-

sorileraarvakbekwaamenaancriteria

voorNMV-opleiders.Naastalleal

genoemdeonderwerpenwerkthet

MOCinschooljaar2017-2018aanhet

ontwerpvaneencursusvoorhetjonge

kindengaatzijcriteriavooropleiders

opstellen.

Decursusvoorleidinggevenden(MA1)

iswederomsuccesvolaangeboden.

Kindwerkdossier

Innovember2016ishetkindwerkdos-

sieropgeleverd.Dewerkgroeponder-

zoektdemogelijkheidomeendigitale

versieteontwikkelen.

24-uursconferentie

HetMOCwerktemeeaandeorganisa-

tievande24-uursconferentieop30en

31maart.60leidinggevendenenIB-ers

nameneraandeel.Hetthema:Montes-

sori0-13,dedoorgaandelijn.Hoe

dragenkinderopvang,peutergroepen

basisschoolsamenhetmontessoricon-

cept?Welketipszijnerbijhetstarten

vaneenmontessorikindcentrum?De

deelnemerskregeninformatie,wissel-

denervaringenuitendedeninspiratie

op.

Vmo

MartineLammerts(Bao/Obo)enTruus

Bakker(Vmo)werkenbeidenvoorhet

MOC.Inhetkadervandedoorgaande

lijnbesprekenzijwatspeeltinbeide

secties.Zijonderzoekendemoge-

lijkheidtotverdereafstemmingen

gezamenlijkeacties. 13


14

Vereniging

CommunicatieCentraalindecommunicatievande

NMVstaandewebsitesmontessori.nl,

montessorinet.nlenMontessoriMa-

gazineplusdedigitalenieuwsbrieven

vanmontessorinetenvandeNMV.De

eersteverschijntwekelijksopwoens-

dagenzondag,deNMV-nieuwsbrief

maandelijks.

De websites

Opmontessori.nlstaatinformatie

overdevereniging.Montessorinetis

hetplatformwaaropmensenmeteen

montessoriharttips,vragen,lessen

eninformatiedelen.Dezecommunity,

in2008gestartdoorArneKeuning

voorenkelemontessoricollega’s,is

uitgegroeidtoteenplatformvoormeer

danvierduizendleden.DeNMVnam

enkelejarengeledenmontessorinet

overenwerktnuaansamenvoeging

vanbeidesites.Devoorbereidingen

daartoezijnditverenigingsjaargetrof-

fen.Arneheeftzijnbemoeienismetde

sitesonlangsbeëindigdenhetstokje

overgedragenaandenieuwecommu-

nitymanagerenwebmasterJelleBeijer,

diedetweesiteszalsamenvoegen.

Denieuwsbriefvanmontessorinetzal

wordensamengevoegdmetdeNMV-

nieuwsbrief.

Montessori Magazine

MontessoriMagazineverschijntdrie

maalperjaar.Elkeeditieheefteen

thema.HetMOCdoetelkekeerverslag

vandeontwikkelingenenerisverslag

vanNMV-bijeenkomstenzoalsde

ALVende24-uursconferentie.Drie

columnistengevenhunkijkopontwik-

kelingenrondmontessori-educatie.

DeredactiedanktFemkeCools,die

afscheidnam.NeldeGrootvolgthaar

op.InDeKwestiegevenmontessori-

anenhunmeningovereenvraagof

stellingdieaansluitbijhetthemavan

hetmagazine.Deredactienodigtde

lezersuitomkortesappigebijdra-

genteleveren,zoalseenParel(dat

momentwaaropjegenietvanjevak

ofvanuitingenvankinderen)ofeen

Piazza:gaopdezeepkiststaanengeef

jemening,overmontessori-educatie,

devereniging,overmontessorinet…

Ookartikelenovermontessori-edu-

catiekunnenwordeningezonden.De

redactiebeslistoverplaatsing.Iser

inhetmagazinegeenplek,dankan

deinzenderdebijdrageplaatsenop

montessorinet.

Deredactiebestaatuitprofessionals

diewerkenmetkinderenvanverschil-

lendeleeftijdenenalsopleider.Het

afgelopenjaarisderedactieinzijn

geheelververst:PaulaLeideritz,Joke

Wever,EricaDirvenenHildiGlastra

vanLoonnamenafscheid.Denieuwe

redactieledenzijnPaulOpHeij,Jan-

nekevandeLaar,envooralsnogouder

BoukjevanderPant.Hoofdredacteur

vanhetmagazineisBobMolier.

Demagazinesvandeafgelopenjaren

zijntevindenopmontessori.nl.


15

Vereniging

E Europarond1917endestartvandeNMV

ElsWasmann-Peters

Metheteindvandeschoolstrijd

ontstaatvrijheidvaninrichtingvanhet

onderwijsvoorscholenopconfessione-

leenneutraalbijzonderegrondslag.Dat

legthetNederlandseparlementvastin

artikel23lid7vandegrondwetenin

dewetophetlageronderwijsvan1920.

Bijzondereonderwijsvormenmeteen

eigenidentiteitkrijgenbestaansrecht.

Hetbijzonderonderwijswordtvoortaan

naardezelfdemaatstafbekostigdals

hetopenbaaronderwijs.Deeisendie

dewetaanhetopenbaaronderwijs

steltzijnooksubsidievoorwaardenvoor

hetbijzonderonderwijs.Deoverheid

vergoedt‘allenormaleleermiddelen’.

Detijdisrijpvoorhetmontessorion-

derwijs!

Alvoordietijd,op12maart1914,komt

MariaMontessoriopuitnodigingvan

HenriëtteSiewertszvanReesema-de

GraafnaarNederland.Zijgeefttweele-

zingeninDenHaag.Montessorimaakt

eendiepeindrukdoorhaarcharismati-

scheuitstraling,haarwetenschappelijke

houdingenvoordietijdrevolutionaire

ideeën.Zijmaaktzichooksterkvoorde

positievandevrouw.

InNederlandgroeitdebelangstelling

voordemontessoriwerkwijze.Montes-

soribezoektdeschoolvanJanLigthart

indeSchilderswijkinDenHaag.In

AmsterdamontmoetzeHugodeVries,

deontdekkervandegevoeligeperioden

inhetlevenvanplantenendieren.Enin

Rotterdambezoektzijeenblindeninsti-

tuut.IndatzelfdejaargaaninDenHaag

dedeurenopenvanheteersteklasje

bijdefamilieBroesevanGrounou,

eenparticulierschooltjevolgensde

pedagogischeendidactischeideeën

vanMontessori.MevrouwJoVosmaer-

Werkerheeftdaardeleiding.

Inapril1914geeftMontessorieen

internationaletrainingscursusinRome.

Vosmaer-Werkervolgtdezecursus.

TweeandereNederlandsedames,C.W.

TrompenM.Godefroy-MillvandeAm-

sterdamseafdelingdoendeinternatio-

nalecursusinLondenin1919.

In1917zijnermontessorikleuterscholen

inDenHaag,ZutphenenAmsterdam.

Beginjaren20bezoektMariaMontes-

soriAmsterdamengeeftdrielezingen.

DeHumanitaireSchoolinLarenvan

JacobvanRees(naardeideeënvanLev

Tolstoi)wordtvanaf1926geleidelijkeen

montessorischool.1

Algauwiserbehoefteaaneen

organisatiediedebelangenvanhet

montessorionderwijsbehartigt.Op3

november1917richtenJ.Werker,E.C.

Prins,enJ.L.Vleming,kinderartsB.P.B.

PlantingaenCorneliaPhilippi-Siewertsz

vanReesemadeNederlandsche

VereenigingtotBevorderingvanhet

Montessori-Onderwijsop,devoorloper

vandeNMV.Dankzijdeverenigingen

particulierinitiatief,gedrevendoorde

wensvanouders,groeithetaantalmon-

tessorischolenvoorhetLagerOnder-

1 Lees op pagina 16 en17 het boeiende verhaal van

Anastasia Dingarten over de Humanitaire School

wijsenopentin1930eenschoolvoor

voortgezetonderwijsinAmsterdam.Er

volgenermeer.Erkomenooksteeds

meerkatholiekemontessorischolen.En

watdeNMVnietlukt,luktMontessori

welalszijin1920Nederlandbezoekt:

zekrijgthetbijministervanOnderwijs

DeVisservoorelkaarvrijstellingvanhet

lesroosterteregelen,omdateenles-

roosternietpastbijdevrijewerkkeuze.

In1923neemtmevrouwTromphetini-

tiatiefommaandelijksebijeenkomsten

teorganiserenvoordeleerkrachten,

steedsopeenandereschool,metde

bedoelingkennistedelen.Erwordteen

studiecommissieingesteldvanweten-

schappersenanderebekendendiede

montessoriwerkwijzeeenwarmhart

toedragenzoalsdeprofessorenBuy-

tendijk,Fokker,JordanenOrnstein.De

NMVgeeftin1918elkeveertiendagen

hettijdschriftMontessori Opvoedinguit

endeboekenvanMontessoriworden

vertaald.Devereniginglegtcontacten

metNienhuis.

Ennu,honderdjaarlater,heefthet

montessorionderwijsdankzijde

menseninhetveldendeinspanningen

vandeNMVnognietsaanactualiteit

ingeboet.

In 1917 komt er een einde aan de schoolstrijd. Europa is verscheurd door de

Eerste Wereldoorlog, de Russische Revolutie breekt uit, er heerst sociale onrust

en mannen krijgen kiesrecht. Twee jaar later, op 18 september 1919, ondertekent

koningin Wilhelmina de wet die het volledige kiesrecht aan vrouwen toekent. Bij

de eerstvolgende verkiezingen, in 1922, kunnen vrouwen daadwerkelijk voor het

eerst zelf stemmen.


16

Thema

bBegin1900:eenhumanitairemontessori-schoolintijdenvanidealismeensolidariteit

AnastasiaDingarten

Vaak spelen ouders een rol bij de oprichting van een montessorischool, soms

gaat het anders. In 1903 start de bevlogen professor Jacobus van Rees in Blaricum

een Humanitaire School, die later montessorionderwijs gaat geven. Anastasia

Dingarten, filosoof en montessoriopleider aan de Hogeschool Utrecht, schetst

in dit artikel een tijdbeeld vol idealisme en solidariteit. En dan komt ook Maria

Montessori in Laren wonen.

Welevenrond1900.JacobusvanRees1

iseenmaatschappelijkbevlogenprofes-

soraandeUniversiteitvanAmsterdam,

eenbijzonderecombinatie2.Hijkomt

uiteenvermogendefamilieenwilhel-

penommensenbewustertemaken.Hij

looptgraagopblotevoeten,isgeheel-

onthouder,pacifistenvegetariër:hijwil

bijdragenaaneenbeterewereld.Hijis

medeoprichtervaneenkolonieopeen

landgoedtussenBlaricumenLaren,op

christen-anarchistischegrondslag.De

koloniezetzichaftegendeuitbuiting

vandearbeidersendeonderdrukking

vanvrouwenenstaateenvrijzinnig

enbewustlevenvoor,verbondenmet

natuurencultuur.Dekolonistenwonen

inhuttenzoalsdieaandeNoolsewegin

Blaricum.

In1903startVanReesvoordekinderen

uitdekoloniedeHumanitaireSchool

(HUM)3,gebaseerdophetgedach-

tengoedvanLevTolstoj.VanRees

heeftkritiekophetonderwijs:hijvindt

scholendrilinstitutenmetovervolle

klassenwaarinkinderenwordenafge-

richtomexamenstemaken.DeHUM

kiestvooreenanderebenadering:de

schoolalsopvoedingsinstituut.Maria

CalischisdeeersteleraresenCor

Bruijneersteschoolhoofd.Bruijnspeelt

eenbelangrijkerolindeonderwijsver-

nieuwinginNederland.Netalszijn

vriendJanLigthart(zezatensamenop

deNormaalschool-kweekschool-in

Haarlem)wilhijeenmeerindividuele

enholistischebenaderingvanhetkind

centraalstellen:naasteenintellectuele

opvoedingmoedigendevriendenook

sociale,kunstzinnige4enfysiekeopvoe-

dingaan.Dezesamenhangmoetleiden

totzelfredzaamheidenverantwoordelijk

gedrag.BruijnenLigthartwillenvrije

mensenvormendiedoordrongenzijn

vandeeerbiedvoordevrijheidvan

anderen.

Tijdensverschillendeonderwijsver-

nieuwingscongressen5komtBruijnin

contactmetdeideeënvanFreinet,Dal-

tonenMontessorienPeterPetersen.

TeruginNederlandintroduceerthijhet

gedachtegoedvanhetjenaplanonder-

wijsvanPeterPetersen,neemthijalle

ideeëndieheminspireerdenmeenaar

deHumanitaireSchoolenbrengtze

inpraktijk.Daaromkomenervaakinter-

nationalegastenopdeschool.

Dankzijdiecongressengenietende

jongstekinderenopdeHumanitaire

Schoolvanaf1926montessorionderwijs

(‘Doorhetkindnaareennieuwewereld’

pastgoedbijdeidealen),waarnazij

onderwijskrijgenmeteentaaksysteem

zoalsinhetdaltononderwijs.Daarnaast

werkendekinderenindemoestuin

enzijnhandarbeidenkunstzinnige

vormingbelangrijkevakken.Indetuin

staateenamfitheater.

TweekoloniënVlakbijLaren,inBussum,richtFrederik

vanEedeneensoortgelijkekolonieop

metdenaamWalden.VanEedenenVan

Reesoverwegenomdetweekoloniën

samentelatengaanmaarziendaarvan

af,wellichtomdatzijverschillend

aankijkentegenbezit:wietotWal-

denwiltoetredenmoeteenambacht

DeLarenseMontessorischool,in1903alsHumanitaireSchoolopgerichtdoorJacobusvanRees

Foto:http://www.montessorilaren.nl/geschiedenis.html

1 Zie biografie van Van Rees in Nederlands

Tijdschrift voor Geneeskunde: http://bit.ly/

VanReesNTvG.

2 Van Rees’ atypische gedrag inspireerde Simon

Vestdijk tot een van de personages van het

trio van ‘collegae proximi’ in zijn zesde Anton

Wachtersroman ‘De vrije vogel en zijn kooien’.

3 De HUM is de voorganger van de Larense

Montessorischool aan de Leemkuil in Laren, die

nog steeds bestaat.

4 Cor Bruijn schreef zelf ook: streekromans en

jeugdliteratuur, zoals ‘Sil de Strandjutter’

(1940).

5 Bruijn bezocht onder meer congressen van het

New Education Fellowship in Locarno (Zwitser-

land) in 1927 en Elsinore (Denemarken) in 1929.


17

Thema

beheersendatgeldoplevert,terwijlvoor

VanReeshetbelangrijkstecriterium

isofdeaspirant-kolonistquasfeeren

gedachtengoedbijdekoloniepast.

DekolonistenbijVanReesdelenhun

eigendommenenontstanetekortenvult

VanReesuiteigenzakaan.

DebewonersvanLarenkijkenover

hetalgemeenmetargusogennaarde

anderelevenswijzevandekolonisten

dieopblotevoetenlopenen‘eenzuiver

levennastrevenzondergeweld,drank,

vleesenafhankelijkheid’.Idealenen

solidariteitzijnbelangrijkindekolonie.

Maarnadatkolonistenopenlijksoli-

dariteittonenmetwerknemersvande

GooiseStoomtram,proberenandere

dorpelingendelenvandekoloniein

brandtesteken.Watishetprobleem?

EnkelespoorwegstakersinLarenheb-

benuitsolidariteitmetdenationale

treinstakingdetramrailsvandeGooise

Stoomtramverlegd,waardoorboerenin

deomgevingendevissersuitHuizen

hunwarennietmeerpertramkunnen

vervoerenenaandemanbrengen.

Nadepogingtotbrandstichtingwordt

dekolonieontbonden,maardeHuma-

nitaireSchoolblijftbestaan.Deschool

wordtooktoegankelijkvoorandere

kinderen.Endestoomtramzorgtvoor

eengrotereactieradius:steedsmeer

kinderenvanverdergelegendorpenen

HilversumkunnennaardeHumanitaire

Schoolkomen.Kinderenvanoudersdie

hetvrijzinnigegedachtengoedwaarde-

renenvandevelekunstenaarsuitinde

omgeving,zoalsschildersvandetwee-

degeneratieLarenseSchool,voorwie

kunstzinnigeopvoedingeenbelangrijk

speerpuntis.Hetaantalleerlingenstijgt

inkortetijd.Erkomenmeerlerarenen

deschoolwordtuitgebouwd.

MontessoriinLarenErgebeurtnogietsbijzondersinde

nadagenvandekolonie:MariaMontes-

sorikomtinLarenwonen.Zestarteen

montessorischoolvoorkinderenmet

eenbeperkingenverbindtdaarinhuize

Groenendaaleenmontessoriopleidings-

centrumaanvoormeisjesvanaf14jaar.

EninhaarwoonhuisinLarenopent

Montessoriopdebenedenverdieping

eenCasadeiBambini:eenkinderhuis

voorkinderenvan3tot6jaar.Dat

geeftenigewrijvinginhetdorp,want

nuzijnertweemontessorischolen:die

vanMaria(metdaaraanverbonden

eenopleidingeneen‘proefklas’)ende

HumanitaireSchool.Zijvisseninde-

zelfdevijvervoorhunleerlingenénde

vraagis:welkeschoolwerkthetbeste

volgensdeideeënvanMontessori?

DeHumanitaireSchoolstaatonder

toezichtvandeNMVendeschoolvan

MariaMontessori-zewerkterzelfzes

maandenperjaar,hetanderehalvejaar

geeftzijlezingenoverdehelewereld-

staatondertoezichtvanMariazelfen

vandein1929opgerichteAssociation

MontessoriInternationale.Erkomt

eenoplossing:dejongstekinderen

vanLarenenomgevingstartenbijde

schoolvanMariaMontessoriengaan

daarnanaardeHUMvoorhunlagere

schooltijd.Voorouderekinderenisdaar

mulo-onderwijs,deelsgebaseerdopde

Erdkinder-ideeën(landkinderen)van

MariaMontessori.

In1937bezoektMariaMontessoride

HUM,waarnumontessorionderwijs

wordtgegeven.Tergelegenheidvan

ditbezoekschrijftzijdepacificerende

woorden:‘Ikhoudvandezeschool

waarmenmijbegrijpt.Ikhoudvanuw

kinderen’.Datblijktafdoendemedicijn

tegendeeerderewrijving.

NahetuitbrekenvandeTweedeWe-

reldoorlogbezettendeDuitsersHuize

Groenendaal,waardoordeschoolvan

Montessorienhetopleidingscentrum

eenstilledoodsterven.MariaMontes-

sorivertrektnaarEngelandendaarna

naarIndia.Doordeoorlogkanzijniet

terugkeren.HaarzoonMario,diemee

gaatnaarIndia,wordtdaargeïnterneerd

omdatEngelandinoorlogismetItalië,

hetgeboortelandvandeMontessori’s.

AlsMariaMontessori70wordtmag

Marioterugnaarzijnmoeder.Nanog

meerreizenkomenzijuiteindelijkweer

terugnaarNederland.MariaMon-

tessorioverlijdtop6meiin1952in

Noordwijk,inhaarhuismetuitzichtop

zeemetdeanderekantdebollenvelden

waarzijzovanhoudtenwaarvande

bloemendiedaginbloeistaan.

Leesverderophttp://montessorinet.

ning.com/profiles/blogs/wat-hebben-dit-

huis-piet-mondriaan-en-maria-montesso-

ri-met-elkaar:100 jaar De Stijl en 100 jaar

NMV: 1917 als jaar van nieuwe inzichten.

HiervermeldtAnastasiaDingartenook

allebronnenvoorditartikel.

MariaMonterssorireiktdiploma’suitaanstudentenvanhetMontessori-centruminLaren,1937Bron‘MariaMontessori,acenturyanthology’

Foto’s:MariaMontessori–AnAnthology(2005),AssociationMontessoriInternationale,Amsterdam

ADVPAG18

SchoolkampOntwikkeling zelfstandigheidVoor de meeste kinderen is het schoolkamp de eerste keer dat ze op zichzelf zijn aangewezen. In een andere omge-ving, zonder de aanwezigheid van ouders. Dat is best eng, zelf beslissingen nemen. Maar al snel neemt zelfvertrouwen het over van angst en ervaren kinderen op positieve wijze dat ze tot heel veel in staat zijn.

Sociale ontwikkelingGelukkig zijn daar natuurlijk ook de andere kinderen. Die zitten in eenzelfde situatie, je staat er dus niet helemaal alleen voor. Samen activiteiten ondernemen, samen de afwas doen en samen slapen. In een kort tijdsbestek wordt er veel samengewerkt. De sociale ontwikkeling krijgt hierdoor op schoolkamp, in korte tijd, een enorme stimulans.

VriendschapUit deze intensieve samenwerking zie je vaak ook hechte vriendschappen ontstaan. Uit onderzoek blijkt bovendien dat kinderen die op schoolkamp gaan ook later in hun leven eerder vriendschappen sluiten en over meer leiderschaps-kwaliteiten beschikken.

Kennis maken met natuurDe huidige generatie kinderen lijkt steeds minder buiten te komen, de wereld wordt in toenemende mate “digitaal”. Juist tijdens schoolkamp is er volop tijd om buiten allerlei activitei-ten te ondernemen. Kinderen ervaren weer hoe mooi de natuur is en wat een prachtige speelomgeving er klaar ligt.

Weer tijd om te spelenWaar er steeds meer druk op kinderen ligt, is er tijdens schoolkamp uitgebreid de tijd voor buitenactiviteiten. Creati-viteit wordt gestimuleerd en buiten spelen is tijdens schoolkamp normaal. Even geen afspraken bij de sportver-eniging, even geen deadlines maar gewoon spelen!

Echte gezelligheidTot slot, en dit is misschien wel de belangrijkste reden waarom ieder kind een schoolkamp verdient, het is gewoon gezellig! Natuurlijk, tijdens kamp leren kinderen in een hele korte tijd heel veel vaardigheden, maar een schoolkamp is pas echt geslaagd zodra je al die blije gezichten ziet!

Kijk voor meer informatie op:www.groepsgebouw.nl/ontwikkeling

Stichting Paasheuvelgroep is een aanbieder van schoolkamplocaties. Wij worden trots als er nieuwe ervaringen worden opgedaan en vriendschap-pen worden versterkt. Als de mobiele telefoon even plaats maakt voor echte “analoge” aandacht en herinneringen voor het leven ontstaan. Wij geloven in het traditionele kamp, maar dan wel in een hedendaags jasje.

Contact0800 - 400 400 4 (gratis)

[email protected] facebook.com/paasheuvelgroep

Factsheet> Met 504 inwoners per km2, is Nederland één

van de dichtsbevolkte landen ter wereld.

> Slechts 14% van Nederland wordt aangeduid als “natuur”.

> 80% van de kinderen voldoet niet aan de norm van 1 uur matig intensief bewegen per dag.

> Daarintegen geeft 80% van de kinderen aan blij en vrolijk te worden van buiten spelen.

> Een klein beetje natuur, heeft al een grote invloed op stressbestendigheid bij kinderen.

0800 - 400 400 4 (gratis)

[email protected]

van groot belangvoor ontwikkeling kind


19

Column

‘Iederkinddatschreeuwtheeftooitrustigomaandachtgevraagd’

NeldeGroot

Leerkrachtenbegeleider,coachenopleiderbijStichtingMonton;

montessoriopleiderChineseleerkrachteniKortgeledenlasikeenboekvanAnne-

jetvanderZijl.NiethetmooieSonny

Boy,ofDeAmerikaansePrinsesmaar

hetonbekendereMoordindeBloed-

straat.EenboekdatAnnejetschreef

toenzenogmisdaadjournalistwas.Ze

wilinhetboekdemenselijkeverhalen

achterdekrantenberichtentonen.Wat

mijbetreftiszedaaringeslaagd.

Hettrofhetmealseenmokerslag

datin90procentvandebeschreven

verhalendedaderopeenofandere

manierbuitendemaatschappijwas

komentestaan.Doorgaansbegondat

indejeugd.Zoalsbijdeintelligente

jongenDirk(verhaal:DieLeidendes

jungenWagners)diehogecijfers

haaldeopschoolennietgeliefdwasbij

z’nklasgenoten.Ombijdepeergroup

tegaanhorenzorgdehijervoorminder

hogecijferstehalenennietbovenhet

gemiddeldeuittesteken.Tochvielhij

nogsteedsnietindesmaakbijklasge-

notenenbijdemeisjesopdemid-

delbareschoolwaarhijzat.Daarom

dooddehijzichzelfineenklaslokaal,

meteenrevolvervanzijnvader.En

daniserNico,demoordenaarvan

KerwinDuinmeijer(verhaal:Hetis

fijnomwittezijn),dieopgroeideop

straatinAmsterdam.Zijnvaderhad

eenzwaaroorlogstrauma.Zijnmoeder

hadbehalvehaarAmsterdamsecafé

haarhandenvolaanhetopvoedenvan

dedriedochters.Beideoudershadden

geentijdofaandachtvoorNico,het

nakomertje.

Bijdezeverhalenvraagikmijaf:hoe

zorgenwijinhetmontessorionderwijs

ervoordatkinderennietbuitengeslo-

tenofuitgeslotenraken?Kijkmaar

eensnaartvprogramma’sals‘Over

degrens’ofspreekmetmenseninje

omgevingdiegepestzijnalskind:de

impactdraagjejehelelevenmetje

mee.VolgensAnnejetkanhetresulte-

renineenbloedbad.Tristan,deschut-

teruitAlphenaandeRijn,werdalsje

dekranteneninternetmaggeloven,

alskindal‘vreemd’gevonden.Vreemd

betekentinmijnogendatjenietsuc-

cesvolparticipeertbinnendegroepdie

ditbeweert.Hetisdusvanbelangom

metallekindereninjegroepofopje

schoolcontacttehebbenenbetrokken

bijzeteblijven.

Wijleerkrachtenzijnsamenmet

oudersalseersteverantwoordelijk

omkinderen‘ophetrechtespoor’te

houden.Samenmoetenwekinderen

beschermentegenpestenenuitsluiten.

Wemoetenvoorkomendatzegaan

pestenenanderenbuitensluiten.

OoithoordeikMartineDelfos(bio-

psycholoogentherapeut)ineenlezing

zeggendat‘iederkinddatschreeuwt

ooitrustigomaandachtgevraagd

heeft’.Kinderenhebben,netalsvol-

wassenen,primairdriemogelijkheden

omtereagerenopongewensteen

onveiligesituaties:fight, flight or freeze.

Wekennenallemaalhetkinddatinpro-

testgaat,dwarsisofaltijdcommentaar

levert.Devechtreactie.Wathebbenwe

inhuisomditkindzichweerveiligte

latenvoelen?Enwatdoenwebijhet

kinddatvlucht?Datsomsletterlijk

vanschoolnaarhuisprobeerttelopen

halverwegededag?Ofdatvluchtin

boekenlezenofnieuweuitdagingen

inhetlerenuitdeweggaat.Andere

kinderenbevriezen:Deeenblijftkeurig

bijdeeigentafelzitten,werktnieten

vraagtgeenlesjes.Eenandergaatcon-

tactmetanderekinderenuitdeweg.

Ikbenbenieuwdofweallemaalonvei-

ligheidherkennenbijkinderen.Welke

handvattenhebbenweinhuisomhet

tijtekeren?Watdoenweeraan,ermee,

ertegenvanuitonzemontessorivisie?

Watzijnonzestrategieën?Veelvande

montessorischolendeikkenzijnte-

vredenoverhunpedagogischklimaat.

Betekentditdaternietgepestwordt?

WekennendeVreedzameSchool

methode,wekennendeKanjerTrai-

ningen.Sluithetaanbijonzevisieop

omgaanmetelkaar?Zijndeheterogene

samenstellingenvanonzegroepeneen

voordeelofeennadeelhierin?Watis

debetekenisvanonsmotto:zorgvoor

jezelf,zorgvoorelkaar,zorgvoorde

omgeving?

Kunnenwevoorkomendatdedaderszo-

alsinhetboekMoordindeBloedstraat

vaneenmontessorischoolkomen?

Reageeropmontessorinet:

http://bit.ly/montessori-aandacht


20

De Kwestie

Wathoorikdatveelommeheen:‘Wijzijnditjaarbegonnenmetouderbetrokkenheid

3.0.’Klinktactueel,die3.0.Maarwathoudthetinenis3.0welhetultiemedoel?Zo

voeltdatnamelijkalsnel:1.0en2.0zijnnietgoed,3.0moetjewillen.Ikbenvadervan

tweekinderen.Ophunschoolishet3.0watdeklokslaat:ikmoetwoordveldeninvullen

vooreenoudergesprek,mijnkindmoetmeeopgesprekenverder‘kuntualtijdnaarons

toekomen’.Datwerdonsophethartgedruktdeafgelopenouderinformatieavond.Maar

watalsikdatnietwil?Mijnideeoverouderparticipatiegaatnietoveroudergesprek-

kenenwelkevormdatkrijgt.Veelmeeroverhoeweschoolenthuismetelkaarkunnen

verbinden.Endaarbij,hetlijktindepubliekeopiniesomseenbeetjeverlorentegaan,is

nogsteedsdeschoolaanzet.Hetmoetniet‘uvraagtwijdraaien’worden,waarbijikals

oudereenwensenlijstaanleverendatschooldatmoetuitvoeren.

Watwilikwel?Vanuitschoolgoedeinformatiekrijgenwaarikthuismetmijnkindwat

meekan.Datik,alshetopschoolgaatoverdierenindesloot,inhetweekendookeens

meteennetjeindeslootgapoeren.Datikweetwelkeschrijffoutenikwelenwelkeik

niethoeftecorrigerenthuis,ikweetwelketaalopschoolwordtgesprokenomruziesop

telossenendatthuisookkantoepassen.Ikwilechtmeegenomenwordenindeontwik-

kelingvankinderenendaarismeervoornodigdanzeggendatouderparticipatie3.0is

ingevoerd.Hetbegintermeeelkaarserieusalspartnertezien,wijleerkrachtenrichting

oudersenookzekeroudersrichtingleerkrachten.

Egbert de Jong

Algemeen directeur

Montessorivereniging

Haarlemmermeer

O Ouderszijnopvoeders,netalsleraren.Ininstellingenvoormontessori-educatiezijnprofessionalsnietbovenhenverheven.Oudersenlerarenstaaner-gelijkwaardig-zijaanzij.

LeidsterFlorenceluistert’smorgensaandachtignaarwatmoederverteltoverPim.Pim

is2,5jaarenduwtthuisvaakzijnzusjeaandekantenpaktspeelgoedaf.Gisterendeed

hijditweer.Zeheefthemopeenstoeltjegezetomnatedenkenoverzijngedrag.Dat

doetzeregelmatig.‘Ja,jongepeutersdoendatvaak,’zegtFlorencevriendelijktegende

moedervanPim.‘Datzienweookhier.’‘Enwatdoenjulliedan?’vraagtdemoedervan

Pim.Florenceisblijmetdezevraag.‘Wekijkeneersthoehetanderekindreageert.Als

eenkindietsafpaktenhetanderekindvindthetgoed,danlatenwedat.Alseenkind

eenanderkindpijndoet,gaanwenaarbeidekinderentoe.Wevertellenhetkinddat

omduwenpijnkandoen.Wezetteneenkindnietopeenstoeltjeomdateenkindnog

nietkanreflecterenopzijneigengedrag.Eenjongkindmoetnoglerenhoejesociaal

metanderekinderenomgaat.’

‘Opvoedenisnietaltijdgemakkelijk,’zuchtPimsmoeder.‘Nee,’antwoordtFlorence,‘ik

weeterallesvan.Hetisvooralveelgeduldhebben,dingenliefdevolherhalen.Maaraan

heteindvandedagbeniksomsookwelmoehoor.’‘Weetjewatikaltijddoealsikaan

heteindvandedagmoebenvandeheledagmetdekinderenbezigzijn?’‘Nou…?’‘Dan

doeikwatyoga-oefeningenomweerinderusttekomenenPimdoetdanaltijdmee.Hij

vindtdatgeweldig.’‘Watleukzeg!Misschienookweleenideevoorhier:peuteryoga.’

Manja Haze

Directeur Montessori

Kinderopvang Mickey, Hengelo

Montessoritrainer en -coach

jonge kind


21

AlsoudersvanonzejongstezoonThijs,diegeborenismeteenernstigemeervoudige

beperking,zoekenwijal28jaarnaareengoedsamenspelmetprofessionalsinde

medischeénlangdurigezorg,diehijzohardnodigheeft.Alsouderkenjejekindhetal-

lerbeste,maardeprofessionalszienzoveelkinderenlangskomendatzijmeeralternatie-

veninkunnenbrengen,waarjealsoudersgeenervaringmeehebt.Hetiseenvoortdu-

rendezoektochtomdedriehoekouders–professionals–kindopeengoedemanierte

latenfunctioneren.DedialoogmetendeboekjesvandeorthopedagoogChielEgberts

‘Oudersophunplek’en‘Driehoekskunde’hebbenonsdaarergbijgeholpen.Hijheeft

zeprimairgeschrevenvoortoepassingindezorgmaarzijntheorieisookrelevantvoor

hetonderwijs.Deonderkantvandedriehoek(ouders–professionals)moetstevigen

goedinelkaarzittenomhetkindzichgoedtelatenontwikkelen.‘Ditvraagtvanbeide

kantenrespectenvertrouweninelkaarsbijdrageenhetlefomtestaanvoordeeigen

hoek’,aldusEgberts.

Onzeervaringindezorgis,datnogvaakmetdebestebedoelingendedeskundigheid

vanoudersgenegeerdwordt.Ikprobeerinmijnwerkalsteamleidervanuitdeandere

hoekhetjuisteevenwichttebewarentussenhetrespecterenénhetbegrenzenvande

inbrengvanouders.Devrijeruimtevoorhetkindistegenwoordigveelkleinernuouders

viaelektronischeleerlingvolgsystemenenmobieletelefoonshetkindvoortdurend‘in

beeld’hebben.PantarijnisdeenigemiddelbareschoolinWageningenendaaromkiezen

oudersnietaltijdbewustvooronzemontessori-identiteit.Datvraagtvanonsextrainzet

omhieroveropeengoedemaniermetouderstespreken,zodathetkindalspuber/

adolescentderuimtekrijgtvanzowelprofessionalsalsoudersomzijneigenontwikke-

lingspadtevinden.

Gabriël Enkelaar

Teamleider onderbouw (havo-

vwo) scholengemeenschap

Pantarijn in Wageningen

Opeenschoolbijmijindebuurtlooptiederedageenoudermethetrugzakjevanzijn

kindindehanddeschoolbinnen.Hetjongetjezelflooptmetgebogenrug,deenehand

inzijnzakendeanderegewapendmetsmartphonenaastzijnvader.Alsopvoedergun

ikhetjongetjeomzelfstandigzijnrugzaktedragen.Devaderheeftongetwijfeldhaast

maarMontessorileerdeonsallanggeledendathetbelangrijkisomtijdteverliezenom

latertijdtewinnen.

Oudersvertrouwenhunkinderendagelijkstoeaanleerkrachtendieophunbeurt

weervertrouwenopdecoöperatievehoudingvanoudersinonderwijsenopvoeding.

Idealiterbouwenalleopvoedersvanuitgelijkwaardigheidsamenaandeontwikkelingvan

kinderen.Dewerkelijkheidissomsweerbarstig.9vande10lerarenvoelenvanwaarde

tezijnenbijtedragenaandemaatschappij.4vandeze10lerarenvoelenwaardering

vanuithunomgeving.Opvoedingiseendelicaatproces,waarbijenigecongruentiein

hethandelenvandeverschillendeopvoederswenselijkis.Hetbegintwatmijbetreftbij

gesprekkentussenlerarenenoudersenhetonderlingvertrouwen.Ditvraagtookom

eenoordeelvrijemindset,ookvandeleerkrachten.

OnlangslasikdezequotevanMontessoriineenAustralischmagazine:‘The child,

once he feels sure of himself, will no longer seek the approval of authority after every step’. Ik

hoopdatdevaderophetschoolpleiningesprekgaatmetdeleerkrachtendatzijnzoon

voortaanzelfzijnrugzakdraagt.Metzijnsmartphoneindetas.Laatvaderenleerkracht

pratenovernetnietbehaaldedoelen,overnieuwedromenenhoezijdaarsamenaan

kunnenbijdragen.

De Kwestie

Maarten Stuifbergen

Groepsleraar Montessorischool

Leidschenveen

Montessoriopleider Haagse

Hogeschool

Studiebegeleider Hogeschool

Leiden

Student onderwijswetenschap-

pen Open Universiteit


22

Vereniging

HetMOContwikkeltvoorhaarleden! H

MartineLammerts

Vanuit het veld komen er bij het NMV-

secretariaat en het MOC herhaaldelijk

vragen binnen zoals: bestaan er NMV-

kijkwijzers voor kindcentra, aan welke

pedagogische eisen moet een montes-

sorimedewerker voldoen en welke

opleidingen zijn er? Om breder zicht te

krijgen op de wensen en ontwikkelbe-

hoefte heeft het MOC in het veld een

digitale vragenlijst uitgezet. Als alle

vragen goed in beeld zijn volgt terug-

koppeling via de NMV-nieuwsbrief en

dit magazine.

Verder gaan het NMV-secretariaat en

het MOC documenten en activiteiten

op de website toegankelijker maken en

actualiseren. En wat doet het

MOC nog meer?

WerkopdrachtenMOC2017-2018HetMOCwerktnauwsamenmet

desectiesBaoenObo.Wynekede

Vries(Bao),ElsMatthijssen(Obo)en

MartineLammerts(MOC)overleggen

regelmatigenbepalendespeerpunten.

Ditschooljaarontwikkelenzij,onder

aansturingvanhetMOC:

– OpleidingNMV-vakbekwaamenExa-

menreglementNMV-vakbekwaam

– NMV-trainingvoordewerkplek-

coach

– NMV-cursusmontessori-opvoeding

vooroudersenanderebelangstellen-

den

– NMVcriteria&visitatieopleiders

0-12jaar

– NMV-opleiding0-4jaar

– 24-uursconferentieinschooljaar

2018-2019

24uursconferentie2018-2019Nadesuccesvolle24-uursconferentie

in2017organiseerthetMOCeenver-

volgin2018-2019.Insamenspraakmet

hetMOCwordtditverderopgepaktin

eennieuwewerkopdrachtbijhetMOC;

dataenoproepwerkgroepvolgenvia

denieuwsbrief.

Bijeenkomstvervolgtrajectvisitatiedocument0-12jaarDeontwikkelgroepVisitatienieuwestijl

heeftsamenmetAngeliqueSterkenen

SaschaBraszenhetMOCopwoens-

dag20septemberteruggeblikten

vooruitgekeken.Zijontwikkeleneen

nieuwvisitatiedocumentvoor0-12jaar.

’sMorgensbesprakendedeelnemers

deeersteopzetvanhetwerkdocument

‘Waarderendauditen’.

Eenwaarderendauditgespreknodigt

uittotreflectieeninspireerttotverbe-

teren.Hetvraagtvandeauditoreen

andere,meeruitdagendeenstimule-

renderoleneenmeeropenblik.Een

waarderendauditiseropgerichtom

meerwaardetecreërendoortelaten

ziendatverbeteringenkansenzijn.Na

depresentatiebesprakendedeelne-

merskansen,vragenenrisico’s.

– KansenVeelgehoordengenoteerd:

watfijndieruimte;hetpastbijonze

montessorivisiewaarbijleerlingen

enlerareneigenaarschaptonen

OntwikkelgroepVisitatienieuwestijl


23

Vereniging

– Vragen Watisdestatusvande

Gulden10?Watzijndekwaliteiten

vandeauditors?Wanneerzijnwe

tevredenmetdeNMVkwaliteit?Wat

gebeurtermethetontwikkelplanen

deborging?Hoevaakvindtdeaudit

plaats?Hoezieteenauditdageruit?

– Risico’s Zorgdaterkenningscriteria

niettevrijblijvendzijn,zorgook

voor‘dehardekant’.Uitgaanvan

het‘waarom’vraagtdatiederhet

‘waarom’helderheeft.Datvraagt

omvalideringentoetsing.

Indemiddagkwamdeprofielschets

vaneenauditoraanbod:hetdoelvan

dezefunctie,deorganisatorischepo-

sitiemetverantwoordelijkhedenende

nodigecompetenties.Deauditormoet

iniedergevaleennetwerkerzijn,com-

municatiefvaardig.Enmontessorivak-

bekwaam,metvakinhoudelijkekennis

overenervaringmetdedoelgroepen

0-12.Enookhierkwamenpraktische

vragen:Hoevaakvindtereenaudit

plaats?Hoeveelauditorszijnernodig?

Magjevakereenauditaanvragen?Wat

isderolvandesectieenvandeNMV?

Devolgendestappenzijn:deprofiel-

schetsvandeauditoropstellen,2pi-

lotlocatieskiezen,eensollicitatiecom-

missieinstellenomauditorstewerven.

Deinsteekisomalinjanuari2018

testartenmetdepilots.Nadepilot

wordthetwerkdocumentWaarderend

auditenaangepastenvastgesteld.Dan

kanhetnaaralleleden.Daarinkomt

ookeenreglementErkenning,inclusief

bezwaarenberoep.Devolgende

ontwikkelbijeenkomstvindtplaatsop

15november.

ExamenreglementmontessorivakbekwaamOp22septembersprakdeontwikkel-

groepmontessorivakbekwaamoverde

eersteopzetvanhetexamenreglement.

Naonzeoproeptotmedewerking

melddenzichdeBao-ledenFemkede

Groot,LaurivandeWetering,Maaike

KramerenFredKelpinaan.Zijhebben

samenmetdeopleidersenhetMOC

flink out of the box gedachtengewerkt.

Daarbijvroegenzijzichaf:

– Watzie/hoorjeeenvakbekwame

leerkrachtdoen?

– Watzijningrediëntenvoordeoplei-

dingtotvakbekwaam?

– Watzijningrediëntenvoordewerk-

plektotvakbekwaam?

– Hoeziejijdeafrondingtotvakbe-

kwaamvoorogen?

Hetideeontstondomtijdenseen

landelijkeNMV-bijeenkomstkenniste

HetMOCinformeertindenieuws-

brieveneninhaarMagazineoverde

voortgangvanhaarwerkopdrachten.

Heeftuvragen,opmerkingenof

ideeën,meldhetvia:martine.

[email protected]

delenvannieuwestudenten,bijvoor-

beeldopeenslotsymposium.Femke

deGrootenMartineLammertsleggen

ditideeendeandereopbrengstenvan

dezebijeenkomstvooraandesecties

OboenBaoendeopdrachtgevers:

zijnweopdegoedeweg?

AandeslagmetExamenreglementVakbekwaam

Foto’s Martine Lammerts


24

Thema

ColofonMontessori MagazineiseenuitgavevandeNederlandseMontessori

Verenigingenverschijntdriekeerperjaar.

RedactiePaulOpHeij,JannekevandeLaar,BoukjevanderPant,

BobMolier(hoofd-eneindredactie)

Redactieadres(voorartikeleneninhoudelijkemededelingen)

E-mail:[email protected]

[email protected]

[email protected]

Roghorst184,6708KSWageningen

Telefoon:(070)3315282

GrafischevormgevingenadvertentieverkoopElmaMediaBV

Keizelbos1,1721PJBroekopLangedijk

Postbus18,1720AABroekopLangedijk

Telefoon:(0226)331600

Fax:(0226)331601


Website:www.elma.nl

AbonnementenLedenvandeNMVontvangenMontessori Magazinegratis.

Dekostenvaneengewoonlidmaatschapbedragen€31,91.De

abonnementsprijsvoorniet-ledenbedraagt€20,26.Reductieis

mogelijkvoorstudenten.

Aanmelding:

Perfax:(070)3814281

Pere-mail:[email protected]

Menontvangtnaaanmeldingeenacceptgirokaart.

Lossenummerszijnverkrijgbaarbijhetsecretariaat.

CentraalSecretariaatNMV(voorinformatieoverabonnementen)

Bezuidenhoutseweg251-253

2594AM’sGravenhage

Telefoon:(070)3315282


WebsitesNMV:

www.montessori.nl

www.montessorinet.nl

SluitingsdatumkopijMontessoriMagazine41-2(maart2018):

19januari2018

Geheleofgedeeltelijkeovernamevanartikelenuitsluitendna

schriftelijketoestemmingvandeuitgever.

Deredactietrachtbijallegebruikteafbeeldingendeeigenaarteachterhalen.

Waarditnietisgelukt,vragenwijderechthebbendeomcontactoptenemen.

ISSNnummerKoninklijkeBibliotheek:ISSN2352-2623

RedactieNadeoproepindeNMV-nieuwsbriefhebbenzich

tweenieuweredactieledenaangemeld:Janneke

vandeLaarenBoukjevanderPant.Ditkeerleve-

renzijaleenbijdrage,inhetvolgendemagazine

stellenzijzichaanuvoor.

Correcties/aanvullingenMontessoriMagazine40-3Blz 5 onder kopje Reformpedagogiek

Genderwisseling:inhetartikelstaatFrançaise

CelestineFreinet.MaarFreinetheetteCelestinen

wasFransman.

Blz 11 onder kopje Parkhurst in Nederland

AanvullingFredKelpin.‘RenéBerendsschrijft

datParkhurstvanMarioMontessorihoortdat

MariaMontessoriopstervenligt.Datstrooktniet

metwatRitaKrameroverdatstervenschrijftop

bladzij367van“MariaMontessori,ABiography

byRitaKramer”CapricornBooks,NewYork,

1977:“OnMay6,1952,afewmonthsbeforeher

eighty-secondbirthday,shewasseatedinthe

gardenofthehouseoffriendsinNoordwijkaan

Zee,alittlevillageontheNorthSeacoastnear

TheHaguewhereshelikedtocomefromtime

totimeforabriefrest.Shehadbeenthinkingof

makingatriptoAfrica,butithadbeensuggested

thatbecauseofthestateofherhealthsheought

nottotravelbutarrangeinsteadforherlectures

tobegivenbysomeoneelse.Mariowaswithher

andsheturnedtohimandsaid:“AmInolonger

ofanyusethen?”Anhourlatershewasdeadofa

cerebralhemorrhage.”Dehersenbloedingkwam

plotseling.MariaMontessoriheeftdusnietlang

opstervengelegen.

Blz 16 laatste alinea

HetboekvanRemkovanderDriftheet:‘Fouten

makenmoed’.

Makkelijker kan het nietEen compleet beeld van de leerling vorm je met

Aansluiting PO-VO en de AMN Eindtoets

Kijk snel op www.amn.nl/compleetbeeld

AMN_advKaderPrimair_A4_0917.indd 1 15-09-17 15:03

MontessoriOpleiding

Vernieuwen is vooruitzien�Het zelfde team, de zelfde

school, maar in een andere, fijn zittende jas�

Basisbekwaam in een jaar

Aanbieding van alle ontwikkelings

domeinen

Vanaf 2018 ook vakbekwaam +

Opleiding 0 tot 4 jaar

www.montessoriopleiding.com

Wij verzorgen onze opleidingen

ook op locatie

Inspiratie opdoen door werkbezoeken aan de

'Good practice' scholen

Opleiding inclusief twee Keer

praktijkbegeleiding

NMV gecertificeerd

Desig

n www

.luxp

rodu

ction

s.nl

montessori - Amazon Web Services · Montessori-Onderwijs, zoals Els Wasmann-Peters schrijft (pagina...

Documents

Transcript of montessori - Amazon Web Services · Montessori-Onderwijs, zoals Els Wasmann-Peters schrijft (pagina...