Mijn levensvisieboekGodsdienst / levensbeschouwing

Marije Mulder5H1

1-2-2016

InhoudVoorwoord.........................................................................................2

0. Levensvisieboek.............................................................................3o Familie__________________________________________________________________3

o Wortels:_________________________________________________________________4

o Levensgeschiedenis:____________________________________________________4

o Waarden:_______________________________________________________________4

o Toekomst:______________________________________________________________5

1. Je lichaam, je leven.........................................................................5o Wie ben ik?_____________________________________________________________6

o Het lichaam in onze cultuur_____________________________________________6

o Buiten- en binnenkant___________________________________________________6

o Ziekte en handicap______________________________________________________6

o Lichaam, geest en ziel__________________________________________________7

o De dood________________________________________________________________7

o Levensbeëindiging______________________________________________________8

o Leven na de dood_______________________________________________________8

2. Relaties..........................................................................................8o Stamboom______________________________________________________________9

o Mijn gezin_______________________________________________________________9

o Beste vriend/vriendin___________________________________________________9

o Verliefd…______________________________________________________________10

o Tolerantie_____________________________________________________________10

3. Wat is geluk?................................................................................10o Denken over geluk_____________________________________________________11

o Krijg je geluk of kies je ervoor?_________________________________________11

o Plek die mensen innemen in mijn gevoel van geluk_____________________11

o Tegenslagen en teleurstellingen_______________________________________11

o Mijn weg naar geluk___________________________________________________12

6. Waar of niet..................................................................................12o Staat de waarheid vast? Geeft de waarheid zekerheid?_________________12

o Mijn kijk op de waarheid spreken, liegen en betrouwbaarheid__________13

1

o Ethische of humanitaire waarden______________________________________13

o Ontstaan van (het leven op) de aarde__________________________________14

o Mijn religie of levensovertuiging_______________________________________14

Bijbelmodule....................................................................................15o Opdracht 2: Elia_______________________________________________________15

o Opdracht 3: Toren van Babel___________________________________________17

o Opdracht 4: Spreekwoord______________________________________________18

Illusie...............................................................................................19

Eindconclusie....................................................................................20

2

VoorwoordMijn levensvisieboek gaat, zoals het woord al zegt, over mijn visie op het leven. Deze opdracht hebben alle 4 en 5 havo leerlingen gekregen voor het vak ‘godsdienst’/’levensbeschouwing’. Ik heb vragen beantwoord uit het boek die betrekking hebben op mij en de visie die ik daarop heb. Mijn antwoord zal nooit hetzelfde kunnen zijn als die van een ander, omdat mijn visie op het leven uniek is. Ik heb dingen meegemaakt die een ander weer niet heeft meegemaakt en andersom ook.

Ik vind het maken van een levensvisieboek eigenlijk wel een goed idee. Het is belangrijk om over je eigen leven na te denken, om bij bepaalde gebeurtenissen stil te staan. Tijden het maken van dit levensvisieboek ga je je ook weer dingen van vroeger herinneren, het zet je aan het denken. Dat vind ik leuk en zo leer je jezelf misschien ook nog wel beter kennen.

3

0. LevensvisieboekFamilie:Ik woon samen met mijn vader, moeder en oudere zus in Harich. Ik ben de jongste van het gezin en dat heeft zo zijn voor- en nadelen. Mijn vader komt uit een gezin met zes kinderen waarvan hij ook de jongste is. Mijn moeder komt uit een gezin met vijf kinderen en ook zij is de jongste. Hierdoor ben ik de jongste van mijn familie, van mijn generatie. Mijn oudste nicht is bijvoorbeeld al bijna 35 jaar en heeft zelf al drie kinderen. Dit heb ik altijd wel wat jammer gevonden, ik heb niemand in mijn familie van dezelfde leeftijd. Mijn zus is na mij de jongste, dat scheelt al 3,5 jaar en met haar heb ik nooit een héle goede band gehad.Er zijn geen spanningen in de familie, iedereen kan goed met elkaar opschieten en dat is erg fijn. Ik mis wel een hechte band in de familie, maar dat geldt waarschijnlijk met name voor mij. Ik heb niemand van mijn eigen leeftijd en er is dus ook eigenlijk niemand waarmee ik dezelfde dingen kan delen. Aan de andere kant vind ik het ook wel fijn dat mijn neven en nichten ouder zijn, ze zijn volwassener en kunnen mij bijvoorbeeld ook ‘raad’ geven bij bepaalde dingen. Ik kan zelf ook beter met volwassenen praten dan met mijn eigen leeftijdsgenoten. Dat komt misschien ook wel door mijn familie, omdat ze allemaal al ouder zijn.

Wortels: In ons gezin is veel toegestaan en kan iedereen zijn eigen gang gaan. Dit vind ik erg fijn, maar soms mis ik ook wel een hechte band in het gezin. Mijn ouders hebben vertrouwen in mij en mijn zus dat we zelf goede beslissingen kunnen maken en zelfstandig zijn. Ze zijn niet achterdochtig en snel bezorgd, omdat zij van ons verwachten dat wij goed met onszelf omgaan. Het geeft mij een goed gevoel dat mijn ouders mij vertrouwen. Dit is iets dat ik later zelf ook zou willen handhaven in mijn gezin. Vertrouwen is voor mij heel erg belangrijk, maar een hechte band ook. Daar zou ik zelf wel wat beter mijn best voor willen doen, een hechte band tussen familie- en gezinsleden.

Levensgeschiedenis: Ik ken niet veel hoogte- en dieptepunten in mijn leven. Ik heb eigenlijk nog nooit iets extreems meegemaakt, of het nou iets leuks is of juist niet. Mijn leven is erg neutraal. Er zijn wel leuke dagen geweest, zoals bijvoorbeeld een dagje weg naar een pretpark. En ook minder leuke momenten zoals het overlijden van mijn ‘pakes’ en ‘beppe’.

4

Waarden: Vrijheid is voor mij een belangrijke waarde. Ik vind dat iedereen (grotendeels) vrij moet zijn om te doen wat hij/zij wil. Je moet je niet door anderen laten tegenhouden, je moet doen wat jij graag wilt doen.Liefde is ook iets dat ik belangrijk vind in het leven. Zonder liefde zijn er geen banden en kun je je nergens aan hechten. Dit kan voor sommigen ook een nadeel zijn, maar voor mij is liefde de verbintenis tussen heel veel dingen. Een leven zonder liefde is voor mij geen gelukkig leven.

Toekomst: De toekomst is eigenlijk iets onzekers, iets dat je nog niet weet. Ik weet dus ook niet wat de toekomst mij heeft te bieden, maar ik weet wel heel duidelijk wat ík graag in de toekomst zou willen doen en meemaken. Zo heb ik bijvoorbeeld al een plan van wat ik, nadat ik mijn havo-diploma heb gehaald, wil gaan doen. Ik vertrek in de zomer van 2016 naar de Verenigde Staten voor een tussenjaar. Ik heb mij aan het begin van dit schooljaar opgegeven bij een internationale organisatie (YFU) en zij zullen ervoor zorgen dat ik voor een jaar bij een Amerikaans gastgezin kan wonen. Deze onderneming kost erg veel geld, wat ik niet allemaal zelf kan betalen. Ik heb er wel goed over nagedacht (al meer dan 3 jaar) en mijn ouders zijn bereid om bij te dragen aan de kosten. Ik heb zelf ook een bijbaantje en ik hoop dan zoveel mogelijk zelf te kunnen betalen. Nadat ik een jaar in Amerika ben geweest begin ik waarschijnlijk met een Hbo-opleiding. Waarschijnlijk een Engelstalige opleiding misschien wel in België. Wat voor opleiding weet ik nog niet, dat is o.a. ook de reden dat ik een tussenjaar wil, om voor mijzelf te ontdekken wat ik wil. Ik hoop dat ik dan ook een buitenlandse stage kan volgen en ik zou na mijn studie graag een jaar rondreizen door de wereld. Een ‘roadtrip’, backpacken of iets van ‘work and travel’. Daarna hoop ik natuurlijk ergens een baan te kunnen vinden of misschien wel een eigen bedrijf op te zetten.Ik wil later zeker ook trouwen (een grote bruiloft met alles erop en eraan) en een gezin stichten. Hoe ik dit allemaal ga bereiken weet ik nog niet, maar de wilskracht is er en dat is volgens mij al een goed begin.

5

1. Je lichaam, je levenWie ben ik? Ik ben, net zoals de meeste anderen in mijn familie, niet zo groot: ik ben 1,58 meter. Qua uiterlijk lijk ik het meeste op mijn vader. Een klein, rond gezicht met enkele sproeten. Ik heb blauwe ogen en donkerblond haar. Mijn lichaamsbouw lijkt niet op mijn vader, maar ook niet op mijn moeder. Zij zijn beide, en mijn zus ook, erg smal gebouwd, ik heb een andere, iets bredere bouw.Als ik mijn lichaam met anderen zou vergelijken, zou ik er misschien niet heel enthousiast over zijn. Ik probeer mijzelf dan ook zo weinig mogelijk met anderen te vergelijken. Ik ben wie ik ben, dit lichaam hoort bij mij en daar ben ik tevreden mee. Ik zou mijzelf ook niet in een ander lichaam kunnen voorstellen, omdat ik dat voor mijn gevoel dan niet ben.

Het lichaam in onze cultuur In onze cultuur is ons lichaam een belangrijk onderdeel om o.a. te communiceren. Ons lichaam zegt veel over wie we zijn. De manier waarop wij met ons lichaam omgaan, wat voor lichaamstaal we gebruiken, geeft al iets over ons innerlijk weer. Ik vind het dan ook belangrijk dat je een lichaam kunt zien, de contouren er van. Je kunt lichamelijke punten, en ook je innerlijk, versterken door de kleding die je draagt. Ik vind dat kleding ook al veel over iemand als persoon zegt. Een eigen stijl vind ik dan ook belangrijk. Dat betekent ook een eigen identiteit.Ik hecht zelf wel redelijk veel aan mode. Ik denk goed na over wat ik draag als ik ergens naartoe ga en ik verbaas mij er soms over dat anderen dat niet altijd doen.

Buiten- en binnenkant De begrippen ‘mooi’ en ‘lelijk’ kun je op verschillende manieren opvatten. Je kunt, heel objectief, naar het uiterlijk kijken en vaststellen wat volgens jou mooi en lelijk is. Je kunt ook, en dat vind ik veel belangrijker, naar het innerlijk kijken. Je uiterlijk geeft dan wel voor een klein deel weer hoe je innerlijk is, maar dat is alleen de manier waarop je met je uiterlijk omgaat. Niet om wat je gelaatstrekken zijn, daar kun je nu eenmaal niks aan veranderen (behalve met plastische chirurgie). Zelf vind ik de lichaamshouding en uitstraling belangrijk bij een persoon. Dat trekt meestal de aandacht en op die manier besluit je of je die persoon beter wilt leren kennen of niet. Door vervolgens te communiceren kom je er vaak wel achter of een persoon aan de binnenkant mooi of lelijk is. Ik denk eigenlijk niet dat lelijk bestaat. Je zult sommige eigenschappen van een 6

persoon wel niet leuk vinden en dus lelijk noemen, maar iedereen heeft zijn mooie en minder mooie eigenschappen. En wat voor de één ‘lelijk’ is, kan voor de ander juist ‘mooi’ zijn.

Ziekte en handicap Een ziekte of een handicap is in eerste instantie iets heel naars, omdat je tot minder in staat bent als je ‘gezond’ bent. Maar als je bent geboren met een handicap, weet je niet beter en is dat voor jou normaal. Ik zie dit niet als een vloek of wraak van (een) god. Het is iets wat je overkomt, waar je van kunt leren. Als je geboren bent met een ziekte of een handicap, zijn de beperkingen die je daarbij hebt juist dingen die je moet leren weerstaan. Ik zie het leven ook als één grote les. Alles dat je tegenkomt leert jou dingen over jezelf en over het leven. Dat geldt dus ook voor ziekte en handicap.

Lichaam, geest en ziel Voor mij zijn dit drie verschillende dingen. Ik zie het lichaam als een voertuig die je in dit leven hebt gekregen om mee om te gaan. Je leert er van te houden omdat je niet zonder kunt in dit leven. Je lichaam bestaat maar één keer, maar in één leven. Je geest en ziel leven verder. Je ziel is bijvoorbeeld al heel oud en heeft al verschillende levens geleid. Dit ben jij, je bent je ziel en die blijf je voor altijd. Je ziel gaat naar verschillende levens en kiest als het ware een lichaam of gedaante uit om in verder te leven. Ik geloof dus in een vorig en volgend bestaan. Je kunt je vaak niets van een vorig leven herinneren, omdat je je geest niet toelaat. Je geest slaat alles op, die weet van een vorig bestaan, maar die laat het niet altijd weten. Je geest zijn alle gedachten en de beslissingen die je maakt samen. Je kunt deze drie ‘delen’ niet los van elkaar zien. De één kan niet leven zonder het andere. De ziel heeft een lichaam nodig om verder te leven en een geest om na te denken en om te functioneren.

Ik denk dan ook dat er bij een ziekte of handicap iets in de geest is dat niet werkt, of dat iets nog niet is verwerkt. Dit wordt dan beperkt in je huidige leven, in je lichaam.

De dood In 2007 heb ik mijn eerste begrafenis meegemaakt, die van mijn beppe, de moeder van mijn vader. Zij had reuma en is uiteindelijk in het ziekhuis overleden. Ik kende haar niet heel goed. Met de tijd dat ik er was en haar kende, zat ze al in een rolstoel en kon ze nog maar weinig zelf doen. Wat ik mij nog wel kan herinneren was toen ze overleed. Ze lag in het ziekenhuis en haar kinderen, dus ook mijn vader, kwamen om de beurt bij haar op ziekenbezoek. Op een gegeven moment waren alle kinderen, behalve mijn vader bij haar. Het ging niet goed met haar en mijn vader moest snel komen. Eén minuut voordat mijn vader bij haar was, overleed ze. Dit is erg moeilijk geweest voor mijn vader en dat kan ik mij ook nog herinneren. Van de begrafenis weet ik niet veel meer.Drie jaar later overleed haar man, mijn pake. Hem kende ik beter, daar praatte ik nog wel eens mee. Hij heeft o.a. de Tweede Wereldoorlog meegemaakt en dat vond ik destijds erg interessant. Vroeger sprak hij er 7

geen woord over en mocht niemand in huis erover spreken. Pas de laatste paar jaar vertelde hij oorlogsverhalen. Zijn begrafenis kan ik mij nog wel gedeeltelijk herinneren. Bij mijn beppe hoefde ik niet te huilen, omdat ik het waarschijnlijk nog niet allemaal begreep. Bij mij pake wel.In 2015 is mijn andere pake, de vader van mijn moeder, overleden. Met hem had ik een betere band, maar ik ben nooit erg hecht met hem geweest. Hij zat ook al acht jaar aan de zuurstof was erg dement. Toen hij overleed was niemand daar erg rouwig om. Wel verdrietig, maar het was goed zo. Het was al verbazingwekkend dat hij nog zo lang heeft geleefd. Hij is in de tussentijd regelmatig ziek geweest en hij was erg mager. De laatste paar dagen dronk en at hij niks meer en hij is op een gegeven moment gewoon op bed gaan liggen en is toen ‘vertrokken’. Drie dierbare overledenen, maar ik heb alles goed verwerkt en geen moeite mee gehad.

Ik vrees dan ook niet voor de dood. Als je op hoge leeftijd sterft, zie ik dat niet als iets ergs. Je bent oud en dan ga je. Voor mij houd je ook niet op met bestaan. Je verlaat dit leven, bent een poosje ergens tussen twee levens in om dingen te verwerken en dan vertrek je weer naar een nieuw leven.

Levensbeëindiging Zelfmoord vind ik, in de meeste gevallen, niet goed. Het betekent dat je je leven niet aankunt, dat de lessen te zwaar zijn. Dat is triest, want je hoort ze te overwinnen en daar ben je ook tot in staat. In sommige andere gevallen is het soms een goede beslissing. Als er geen andere weg meer is, of als je geleerd hebt wat er te leren viel, kun je een einde aan je leven maken. Ik denk alleen wel dat je de problemen die je in dat leven niet hebt kunne overwinnen, terugkomen in een volgend leven om ze dan alsnog te overwinnen. Zelfmoord is een vlucht van het leven, maar je kunt het niet ontlopen.Zoiets als euthanasie vind ik wel goed. Zelf zou ik, als ik er ziek zou zijn, niet tot het einde medicijnen willen om mijn leven onnodig te rekken. Dan zou ik blij zijn als ik kon kiezen om alvast heen te gaan. Ik zou geen pijn willen lijden, niet voor langere tijd en als ik weet dat ik toch niet lang meer heb te leven.

Leven na de dood Ik geloof, zoals ik ook al had verteld, in leven na de dood. Ik geloof dat je na dit leven weer een volgend leven zult leiden met andere, nieuwe lessen. Of er ooit een einde aan komt, weet ik niet. Misschien wel, maar je zult in ieder geval meerdere levens leiden. Als je dood gaat, ga je hoogstwaarschijnlijk niet gelijk naar je volgende leven. Je zult eerst dingen van dit leven moet afronden voordat je verder

8

kunt. In die tussenperiode zweef je ergens, waar weet ik niet. Ik geloof ook dat mensen op dat moment contact kunnen hebben met een overledene.

2. RelatiesStamboom

Mijn gezin Ik kom uit een gezin met twee kinderen, mijn zus en ik. Mijn ouders zijn niet gescheiden en er zijn tussen hen weinig spanningen. Mijn zus is meer dan drie jaar ouder dan mij, dat vind ik wel erg jammer. Hierdoor zijn wij niet erg close en kunnen we soms helemaal niet met elkaar overweg. Ik ben de jongste in mijn gezin, maar zo voel en gedraag ik mij soms niet. Ik ben bijvoorbeeld zelfstandiger dan mijn zus en vroeger was ik ook altijd degene die haar moest geruststellen, in plaats van andersom. Zo ben ik opgegroeid en dat zit nog steeds in me. Ik zorg graag voor andere mensen, ik wil dat anderen het goed hebben. In het dagelijks leven merk ik dan ook vaak bij mijzelf dat ik zelfstandig werken erg fijn vind. Ik ben geboren met een bepaald karakter, geërfd van mijn (voor)ouders, maar de omgeving waarin ik ben opgegroeid heeft mij ook tot de persoon gemaakt die ik ben.

9

Gerda Marije

Frans

Gerrit

Feike Antje

Klaske

Pieter Joukje

Baukje

Okke

Siek Hendrikje

Corrie

Jan Grietje

Beste vriend/vriendin Op school heb ik meerdere vriendinnen, klasgenoten, waar ik graag mee omga. Met name op school hebben we het erg gezellig, buiten school zie ik hen vaker. We doen leuke dingen samen, maken lol en praten veel met elkaar. Ik denk dat de communicatie en de gezelligheid ook is wat een vriendschap ‘maakt’. Ik kan één van hen niet als ‘beste vriendin’ noemen, ik ga ook pas sinds dit schooljaar met hen om. We delen niet echt een geschiedenis samen. Het eigenlijk nog steeds een ‘groeiende vriendschap’.

Op de basisschool had ik wel een beste vriendin, een hartsvriendin. We zaten bij elkaar in de klas, zaten beide op gymnastiek en we kwamen vaak bij elkaar thuis. Uiteindelijk is deze vriendschap verwaterd, toen zij naar een andere school ging en we beide met andere mensen omgingen.

Verliefd… Op de basisschool heb ik zo’n drie jaar lang ‘verkering’ gehad met een jongen uit mijn klas. We kwamen in groep 3 bij elkaar in de klas en toen vond ik hem leuk. Ik weet nog dat ik hem op school verkering vroeg en dat hij ja zei. Vervolgens gingen we wel naar elkaars huis en deden we samen leuke dingen. Wat ik mij nog het beste kan herinneren is dat ik op Valentijnsdag een cake in de vorm van een hartje gekregen. Deze had hij samen met zijn opa voor mij gemaakt.Na drie jaar heeft hij het uitgemaakt. Daarna ben ik nog wel eens verliefd geweest, maar niet heel erg en ik heb verder ook nog geen vriendjes gehad.

Tolerantie Ik vind zelf dat ik wel tolerant ben. Ik vind dat iedereen een eigen mening mag hebben en mag doen wat hij wil, maar er zijn natuurlijk wel grenzen. Je mag iemand niet beledigen of discrimineren, het moet wel acceptabel zijn.Verschillen tussen mensen vind ik goed, iedereen is uniek en dat mag je ook best laten zien. Ieder heeft zijn eigen geloof en daar horen bijvoorbeeld ook kledingstukken zoals een boerka bij. Zelf vind ik het niet fijn om iemand in een boerka tegen te komen, maar in Nederland komen ze maar zelden voor en ik vind niet dat het aan ons is om dat te veranderen. Het is iets dat bij hun geloof hoort en je kunt iemands geloof niet verbieden. Anders zijn is in mijn ogen iets positiefs, zolang je het ook alleen maar bent en anderen er niet mee beledigd of pijn doet.

10

3. Wat is geluk?Denken over geluk ‘Hoe denk jij over geluk’ is een brede vraag. Voor mij is geluk je goed voelen, alsof je de hele wereld aankunt en je gelukkig bent met wat je hebt. Dat je in het nu leeft en niet teveel piekert over het verleden en de toekomst en dat je je daar gerust bij voelt. Ik denk dat geluk een toestand is waar (bijna) ieder mens naar streeft. Geluk is de belangrijkste waarde die is na te streven door behulp van andere waarden. Wie goed doet, goed ontmoet en dat zal je leiden tot geluk. Geluk is voor iedereen verschillend. Ik probeer mijn geluk niet in één keer na te streven, maar door andere goede dingen te doen hoop ik dat ik ooit volkomen gelukkig ben.

Krijg je geluk of kies je ervoor? Soms weet je even niet waar je je geluk moet zoeken. Je zit diep in de put en dan heb je soms hulp nodig. Ali B werd geholpen door zijn moeder, die hem naar Marokko stuurde. Dit is een verstandige keuze geweest en dat zou ik anderen die zich zo voelen en gedragen ook aanraden, om terug naar je ‘roots’ te gaan. Daar waar je vandaan komt of waar je je het meeste thuis voelt. Ik geloof dat je jezelf daar inderdaad weer terug kan vinden, als je niet meer precies weet wie je bent. Maar ik denk ook dat het omgekeerde juist goed kan zijn, om alleen naar een onbekende plek te gaan en daar jezelf tegen te komen. Ali B kreeg zijn geluk van God, met behulp van anderen en ook zichzelf.Karen Armstrong ging uit eigen wil op zoek naar zichzelf. Ze wilde haar geluk ontdekken en dat kon ze niet in het klooster vinden. Ze heeft ervoor gekozen haar eigen weg te gaan, haar eigen pad te volgen op zoek naar geluk. Ze koos ervoor om gelukkig te worden en anderen wijzer te maken zodat ook zij hun geluk kunnen vinden. Krijg je geluk of kies je ervoor? Ik zou zeggen beide. Ik denk dat je er wel iets voor moet doen om geluk te krijgen, maar daarvoor hoef je niet direct voor geluk te kiezen. Door een bepaalde weg in te slaan, een keuze te maken, kom je misschien wel dichter bij geluk. Ik zie het alsof je voorafgaand keuzes maakt en door de goede keuzes die je in het leven maakt, krijg je uiteindelijk geluk.

Plek die mensen innemen in mijn gevoel van geluk De mensen waar ik het meest om geef zijn mijn ouders. Dankzij hen ben ik er en zij dragen dus zeker mee in mijn geluk. Zij zorgen ervoor dat ik mijn eigen geluk kan nastreven en waarmaken. Zonder hun hulp kan ik bijvoorbeeld ook niet een jaar naar Amerika en heel veel andere dingen zouden ook niet mogelijk zijn zonder mijn ouders. Naast mijn ouders nemen ook andere familieleden een plek in in mijn gevoel van geluk. Door familie voel je een verbondenheid en weet je dat je niet (helemaal) alleen bent. Zij zijn er voor je als je ze nodig hebt, als je je 11

een keer niet gelukkig voelt zorgen zij ervoor dat je je wel weer gelukkig voelt.En natuurlijk ook vrienden/vriendinnen kunnen je een gevoel van geluk geven. Als je samen iets leuks doet of meemaakt kan dat je enorm gelukkig maken.

Tegenslagen en teleurstellingen Ik ken niet veel (extreme) tegenslagen en teleurstellingen, net zoals ik ook niet veel hoogtepunten ken. Een (kleine) tegenslag voor mij was wel dat ik niet meer kon sporten door een blessure. Door klachten bij mijn ribben en knieën moest ik stoppen met turnen en kon ik andere dingen niet voluit meer doen. Inmiddels heb ik veel minder last, dit komt waarschijnlijk ook doordat ik steunzolen heb gekregen waardoor ik rechter sta. Zo belast ik mijn gewrichten minder en heb ik geen tot weinig klachten. Het nadeel hiervan wel is dat ik deze steunzolen (bijna) altijd moet dragen en ik heb daardoor een beperkte keuze in schoenen. Dit heb ik simpelweg te accepteren en dat heb ik ook gedaan.Zo zal ik ook met andere tegenslagen en teleurstelling om (willen) gaan. Het accepteren en een manier vinden om ermee verder te leven. Laat het je leven zo min mogelijk belemmeren en geniet van de dingen die je nog wel kunt.

Mijn weg naar geluk Geluk is (voor mij) de hoogste waarde die te bereiken is door middel van het volgen van andere waarden. Uiteindelijk wil je het geluk bereiken, maar daar moet je niet in een keer naartoe streven. Dat is onwerkelijk. Door eerste de kleinere dingen te bereiken, klim je steeds meer omhoog, naar het geluk toe. Als je alle vorige stappen hebt voltooid en daar tevreden mee bent, ben je gelukkig. Ik zal dan ook kleine stapjes moeten zetten om mijn geluk te bereiken. Ik weet ook niet precies wát voor mij geluk is, dat kan ik alleen maar ontdekken door eerst de andere dingen te voltooien. Als ik dan het gevoel heb dat ik alles heb wat ik hebben wil, en dat hoeft niet over materiaal te gaan, en ik het gevoel heb dat ik de wereld aankan, ben ik gelukkig.

12

6. Waar of nietStaat de waarheid vast? Geeft de waarheid zekerheid? Nee, de waarheid staat niet vast. Voor mij niet en al helemaal niet voor iedereen. De waarheid verschilt per persoon, het moet individueel beoordeelt worden. Wat voor de één als waar beschouwd wordt, kan voor de ander als niet waar worden gezien. Zoals in het boek het voorbeeld wordt gegeven dat voor een buitenstaander het geluid van een naderende ambulance veranderd, maar voor de bestuurder zelf is dit niet het geval. Dit is beide waar. Voor beide valt wat te zeggen, wat je neemt het zelf toch echt waar en dus is het voor jou de waarheid. Zo ken ik ook nog een ander verhaal van een groepje kinderen die allemaal naar dezelfde dauwdruppel kijken. De drup hangt in het zonlicht en de kinderen staan er omheen. Het ene kind ziet een gele drup, een ander kind een groene en weer en ander een blauwe. Dit is allemaal waar, ze zien het met eigen ogen. Maar ze zien ook dat, als ze een pas opzij doen, dat ze een andere kleur zien. Ook dit is waar. De waarheid staat dus zeker niet vast en het is dan ook de vraag of de waarheid zekerheid biedt. Voor christenen geeft de Bijbel hen bijvoorbeeld zekerheid. Zij geloven wat in de Bijbel staat en leven hiernaar, in zekerheid. Iemand die niet in een God gelooft, een atheïst, en die pas iets gelooft als het wetenschappelijk is bewezen, heeft dan ook pas zekerheid als het is bewezen. Voor mij geeft de wetenschappelijke waarheid meer zekerheid, omdat het is bewezen, dat iets dat in bijvoorbeeld de Bijbel is geschreven. Dus het hangt er echt vanaf wat je gelooft, wat jij als waarheid beschouwt, of dit zekerheid geeft of niet.

Mijn kijk op de waarheid spreken, liegen en betrouwbaarheid

13

Ik vind het belangrijk om de waarheid te spreken, zeker in een goede relatie. Ik verwacht bijvoorbeeld van mijn familie en vrienden dat zij de waarheid spreken, dat zij niet tegen mij zullen liegen. Dit schept namelijk een belangrijke band en dit is eigenlijk de basis voor een goede relatie. Als je van een persoon weet dat hij/zij eerlijk is, de waarheid spreekt, zal je deze persoon eerder vertrouwen. Je zult geloven wat hij/zij zegt en ziet diegene ook als een betrouwbaar persoon, die ook jij met jouw verhalen en geheimen kan vertrouwen. Dat vind ik trouwens wel mogen, een geheim bewaren. Met name als dit voor een dierbaar persoon is. Eerlijkheid tegen degenen die je liefhebt vind ik belangrijk dan eerlijk spreken tegen een vreemde.

Ethische of humanitaire waarden 1. Vrijheid: Ik vind vrijheid een van de meest belangrijkste waarden die een mens heeft of moet hebben. Wij als mensen, overal ter wereld, hebben het recht om vrij te zijn en om te beslissen over ons eigen leven. We mogen niet onder bedwang leven van anderen, we mogen vrij zijn in wat we geloven en in wat we vinden van iets. Ik zou het vreselijk vinden als ik bijvoorbeeld mijn mening niet mag uiten, dat zou ik veel minder mijzelf zijn. Vrijheid zorgt ervoor dat we onszelf kunnen zijn en onszelf ook beter kunnen ontplooien en daarom vind ik vrijheid heel belangrijk.2. Tolerantie: Dit heb ik in een vorig hoofdstuk ook al behandeld, waarom ik tolerantie ook van belang vind. Dit heeft ook te maken met vrijheid, waaronder vrijheid van meningsuiting. Als iedereen zijn mening mag uiten, betekent dit ook dat we tolerant moeten zijn naar elkaar. We moeten een ander zijn mening accepteren en het toelaten, niet er tegenin gaan. Deze twee waarden moeten dus eigenlijk naast elkaar bestaan, want als dat niet het geval is loopt het mis. Als we niet tolerant zijn, bestaat er eigenlijk geen vrijheid en als er geen vrijheid is, waarvoor is tolerantie dan nodig? Samen zijn/vind ik ze dus erg belangrijk.3. Solidariteit: En ook solidariteit heeft eigenlijk weer met de twee bovenstaande waarden te maken. Eigenlijk is dit een gevolg van tolerantie en vrijheid. Als we elkaar accepteren zoals we zijn en elkaar daar vrij in laten, maar toch ook een weg vinden om samen te leven, zijn we solidair. En dat vind ik toch ook wel belangrijk, dat we in harmonie kunnen leven. Als groep sta je sterken en voel je je beter en dan heeft het ook zin dat we vrij zijn en tolerant zijn. Er moet ook wat voor terugkomen en dat is dan solidariteit, een gevoel van een-zijn.4. Rechtvaardigheid: Bij filosofie behandelen we de kwestie van mondiale rechtvaardigheid. Dit ligt nog niet zo simpel. Het is erg lastig om te bepalen wanneer iets nou rechtvaardig is en wanneer niet. Dit wordt heel vaak vanuit persoonlijk perspectief bekeken, maar de kunst is om dit vanuit een mondiaal perspectief te zien. Rechtvaardigheid betekent niet meteen gelijkheid, want gelijkheid is niet altijd rechtvaardig. Rechtvaardig is dat je krijgt waar je recht op hebt en dat de verschillen tussen elkaar niet té groot zijn, waardoor de minder bedeelden onder de machtigere/rijkere mensen lijden. Dat is de kunst, om het lijden tegen te gaan. Ik denk dat als dat gebeurt, dat iedereen een minimaal

14

menswaardig bestaan kan lijden en krijgt waar hij/zij recht op heeft, de wereld rechtvaardig is en dus ook gelukkig.5. Geluk: En dan kom ik eigenlijk gelijk al bij de, namens mijn mening, belangrijkste waarde; geluk. Voor mij is dit de hoogste waarde die voortkomt uit alle andere waarden. Als bijvoorbeeld de waarden vrijheid, tolerantie, solidariteit en rechtvaardigheid bereikt zijn, zal de weg naar geluk ook niet ver meer zijn. Ik denk dat iedereen recht heeft om gelukkig te zijn. Dit kan verschillen, de één is met een dak boven zijn hoofd al gelukkig, maakt niet uit hoe groot of klein, de ander is pas gelukkig als hij/zij in een enorme villa woont en een dure auto bezit (en daar ook hard voor heeft gewerkt). Als je gelukkig bent leidt je een gelukkig leven en wat wil je dan nog meer?

Ontstaan van (het leven op) de aarde Ik geloof wel dat God, een god, iets heeft gedaan bij het scheppen van de mensheid. Ik weet niet of ik het ‘Adam en Eva’ verhaal 100 procent geloof, maar ik denk zeker dat er een kern van waarheid in zit. Dat een god de mensheid heeft geschapen en het leven op aarde, maar dat voor de rest de touwtjes in eigen handen liggen. Dus in eerste instantie is God wel degene geweest die de eerste mensen op aarde heeft gebracht, maar het verdere leven is door de jaren heen ontstaan en daar zijn de mensen, en ook dieren, voor verantwoordelijk. Zoiets denk ik, maar ik vind het lastig om een concreet antwoord te geven en om dit goed te verwoorden.

Mijn religie of levensovertuiging Zoals wel is gebleken geloof ik wel in een god. Niet zozeer de God die in de Bijbel wordt beschreven, maar wel een god die over ons waakt en die de eerste mensen dan ook heeft geschapen.Vroeger ging ik wel naar de kerk in ons dorp, een protestantse kerk, maar niet wekelijks. Zo nu en dan, als er iets ‘bijzonders’ was ging ik daar met mij gezin heen. Dat was toen ik nog erg jong was. Later hoefden mijn zus en ik er niet meer naartoe en ook mijn ouders gingen nog zelden naar de kerk. Nu kom ik er misschien één keer per jaar, met kerst of een andere viering. Ik heb niet zoveel met de verhalen in de Bijbel, ik weet niet goed wat ik daarvan moet vinden. Aan de ene kant geloof ik wel dat Jezus heeft bestaan en dat hij goede dingen voor de mensen heeft gedaan, maar tot hoeverre alles dat in de Bijbel staat waar is, weet ik niet en daar verdiep ik mij verder ook niet in. Ik geloof dus wel dat er een god is die mij bijvoorbeeld kan helpen als ik hem/haar/het nodig heb. Dat ik ook kan bidden, als ik dat zou willen. Maar niet dat mijn leven van deze god afhangt en dat mijn leven erdoor wordt bepaald. Ik leidt nog steeds mijn eigen leven en hoe ik dat doe, hangt van de keuzes af die ik maak tijdens mijn leven. Elke keuze brengt je weer ergens anders, de één naar een gunstiger leven(sfase) dan de ander, maar het brengt je altijd verder. Ik leer van de keuzes die ik maak, of ze nou goed of slecht zijn. Zolang ik maar in mijzelf blijf geloven en achter de keuzes sta die ik maak, zal dit mij ook een soort van leiden naar een gelukkig leven. Geluk zie ik dan ook als de hoogste waarde en als einddoel van mijn leven, om gelukkig te zijn. Dit kan op allerlei verschillende manier, maar dit heb ik in een eerder 15

hoofdstuk ook al uitgelegd. Daarnaast geloof ik ook in een vorig en volgend leven. En ja, daar speelt ‘karma’ ook een rol bij. De keuzes die ik in een vorig leven heb gemaakt, hebben ervoor gezorgd dat ik nu dit leven leidt en voor de keuzes kom te staan die ik al heb gehad en die nog zullen komen. De keuzes die ik in dit leven maak zullen dan weer bepalen waar, hoe en wie ik in een volgend leven zal zijn. Als het goed is wordt dit steeds beter en wordt ik steeds gelukkiger. Ik zie het leven als één grote les, een les die je dus weer meeneemt naar een volgend leven.Ik denk dat dat de beste benaming is voor mijn levensovertuiging is; het leven is een les.

BijbelmoduleOpdracht 2: Elia

Geef zijn/haar betekenis weerDe naam Elia betekent: De Heer is mijn God. De Bijbelse persoon Elia is een van de belangrijkste profeten. In de verhalen wordt Elia aangeschreven als een door God gekozen man, die God trouw blijft. Daarom betekend Elia De heer is mijn God.Als Elia op de vlucht is omdat hij 450 priesters heeft gedood voedt God hem met raven. God laat aan Elia zien dat hij niet altijd in een vuur of in een aardbeving is, maar juist in de rust, Daarna moet Elia nog mensen bekeren. Aan het einde van zijn leven wordt Elia voor de ogen van zijn opvolger Elisa ten hemel opgenomen in een vurige wagen.

Doordat Elia zo op God blijft vertrouwen is de betekenis van zijn naam: De Heer is mijn God. Uit het verhaal is dat ook duidelijk op te maken.

Beantwoord de relevantie-vraag voor onze cultuur en onze samenleving vandaagElia wordt gezien als één van de belangrijkste profeten van het Jodendom. De Joden verwachten de terugkomst van Elia, voorafgaand aan de komst 16

van de Messias. Men zet daarom bij de briet mila (rituele besnijdenis) de deur open en een stoel voor hem klaar. Ook tijdens de sederavond (avond voor het Pesachfeest) wordt een glas wijn voor hem op de sederschotel gezet.

Geef een zelfreflectie, wat ‘heb’ jij er mee?Elia is heeft een sterke persoonlijkheid, sterker dan de meeste anderen en ook sterker dan ons. Hij weet wat hij wil en in wie en wat hij gelooft. Hij voelt zich verbonden met God en vertrouwt hem. Dat heb ik minder sterk. Ik geloof in God, maar die sterke verbondenheid die Elia met God voelt, is er bij mij niet. Ik leef ook in een andere tijd en andere dingen spelen bij mij een belangrijkere rol. Ik zie Elia wel als een goed persoon die veel voor het christendom heeft betekent. Hij moedigde de mensen aan om in God te geloven, om hem te aanbidden en dat heeft het geloof alleen maar sterker gemaakt. Mede door hem speelt het christendom nu nog steeds een belangrijk rol in het leven, ook in onze levens. Ik ga ook naar een christelijke school en heb dus te maken met de verhalen in de Bijbel, waaronder die van Elia. Wat er in de geschiedenis, in de Bijbel, is gebeurd, gaat ons allemaal aan.

Geef een duidelijke link aan met een culturele uitingsvorm, zoals beeldende kunst, film, theater, muziek en/of literatuurQua cultuur is er niet veel over Elia, zoals je met bijvoorbeeld de Ark van Noach een nagebouwde boot hebt, waarin je kunt zien hoe het eruit zag en waar het verhaal doormiddel van beelden verteld wordt, zo heb je bij Elia geen culturele uitingen. Over Elia zijn een aantal opwekkingsliederen, Psalmen en Gezangen geschreven. Verder zijn er boeken die het leven van Elia beschrijven. Culturele uitingsvormen zoals film en theater zijn er niet.

17

Opdracht 3: Toren van Babel

Geef de betekenis van het verhaal weerHet verhaal van de Toren van Babel staat eigenlijk symbool voor het feit dat mensen niet één zijn. Mensen verschillen teveel van elkaar om met z’n allen als één te leven. Dit betreft zowel de verschillen in de taal, cultuur en leefstijl van mensen.

Beantwoord de relevantie-vraag voor onze cultuur en onze samenleving vandaag De Toren van Babel heeft echt bestaan. Het Bijbelverhaal gaat ervan uit dat God de taal als hoogmoed zag en het volk strafte voor deze zonde. Er kwam daardoor veel verschil in taal en cultuur tussen de mensen. In de huidige samenleving zijn er nog steeds veel verschillen in taal, cultuur, gewoontes etc. Deze verschillende groepen kunnen vaak niet heel goed met elkaar omgaan. De bouwers van Babel spraken een eigen jargon, zoals ook in onze tijd veel groepen eigen woorden kiezen, langs elkaar heen praten en elkaar niet verstaan of niet eens naar elkaar luisteren. De Toren van Babel symboliseert daarmee het menselijk falen om gezamenlijk een betere wereld te creëren.

Niet alleen in de Bijbel zijn mensen op zoek naar een betere wereld. In onze tijd verhuizen op aarde iedere dag 180.000 mensen van het platteland naar de stad. Er is een permanente volksverhuizing aan de gang. Inmiddels wonen er op aarde meer mensen in steden dan daarbuiten. In die steden zijn de nieuwkomers vaak niet welkom. De 18

mensen die nu in de stad wonen, hebben er eigenlijk ook hun Torens van Babel gebouwd.

Joden in de Babylonische gemeenschap moeten de Toren van Babel gezien hebben. Uit de gevonden spijkergeschriften blijkt dat de Babyloniërs met de toren echt de hemel wilden bereiken. Het weerzin tegen het gebouw heeft sowieso bijgedragen aan het ontstaan van het bijbelse verhaal.Ook is er tegenwoordig dus een uitspraak naar vernoemd; ´Babylonische spraakverwarring´.

Geef een zelfreflectie, wat ‘heb’ jij er mee?Ik vind de toren van Babel een mooi verhaal, omdat je wil zo groot kan zijn, je nog zo goed kan geloven, en je zo goed kunt samenwerken, maar dat als God het niet wil het uiteindelijk niet lukt. In het verhaal wordt de grootheid/almacht van God duidelijk gemaakt. Ze willen een toren bouwen die tot aan de hemel rijkt, maar doordat niemand elkaar meer begrijpt, wordt de toren niet afgebouwd en wordt iedereen over de hele wereld verspreid.

Geef een duidelijke link aan met een culturele uitingsvorm, zoals beeldende kunst, film, theater, muziek en/of literatuur Over de toren van Babel zijn natuurlijk ook Psalmen, Gezangen, Opwekkingen en kinderliedjes geschreven. Verder zijn er schilderijen gemaakt die een beeld moeten geven van hoe het ongeveer geweest moet zijn. Ik vond het lastig om culturele uitingen zoals film en theater te vinden over het verhaal van Babel.

19

Opdracht 4: Spreekwoord

“Wie wind zaait, zal storm oogsten”

Geef de betekenis van het spreekwoord weerWie oproer wekt, dus wie iets niet goed doet, zal er het slachtoffer van worden, zal hiervoor dus gestraft worden. Je krijgt wat je verdient. Als je iets verkeerds doet, krijg je dit vaak dubbel zo hard weer terug.

Beantwoordt de relevantie-vraag voor vandaag en voor jouWij vinden dit wel een mooie uitspraak. Wanneer je bewust iets verkeerds doet, kun je verwachten dat je daar ook problemen mee zult krijgen. Als je bijvoorbeeld niet goed leert voor een toets, krijg je waarschijnlijk geen hoge cijfers en dat is uiteindelijk alleen maar nadelig voor jezelf. Een ander voorbeeld is dat wanneer mensen een criminele daad verrichten, zij waarschijnlijk wel opgepakt worden en daarvoor worden gestraft. Kortom, meestal is het nadelig voor jezelf om verkeerd te handelen.

Geef een zelfreflectie, wat ‘heb’ jij er mee?In het spreekwoord ‘wie wind zaait, zal storm oogsten’ kan ik mij wel vinden. Als je iets fout doet, wordt je er voor gestraft, je zult altijd de gevolgen er van ondervinden. Dit is iets wat je vroeger al leerde, als je niet luisterde kreeg je straf, op school werd je in de hoek gezet, en je kreeg geen snoepje als je je bord niet leeg at. Nu weet je ook dat als je iets niet doet, of iets dat fout is doet, dat je straf krijgt, bijvoorbeeld iets dat wettelijk is vast gelegd. Iedereen weet dat je dan straf krijgt.

Geef een duidelijke link aan met een culturele uitingsvorm, zoals beeldende kunst, film, theater, muziek en/of literatuurHet koppelen van een culturele uitingsvorm aan het spreekwoord “Wie wind zaait, zal storm oogsten” is erg lastig. Bij dit spreekwoord gaat het om een verkeerde handeling waar jij zelf het slachtoffer van wordt. In veel culturele uitingen zal zoiets wel terugkomen. Vaak verliezen de schurken in een film het toch van de goede mensen. De slechteriken handelen verkeerd en dat komt ze vaak duur te staan. Ze krijgen dan zelf ook weer ongeluk. Ook in boeken zullen zulke ontwikkelingen vaak voorkomen. Zelfs in de sprookjes, waar alles eindigt met ‘ze leven nog lang en gelukkig’. Dat geldt alleen voor hen die goed handelden, de slechten zullen niet zo gelukkig zijn.

20

Illusie

Bovenstaande afbeelding bevat een illusie. Als je naar de waterval kijkt, zie je dat het water naar beneden valt. Natuurlijk, want het is een waterval. Je ziet dat het water wordt ‘verplaats’ via een waterrat. Dat pad lijkt lager dan het begin van de waterval, want je ziet ook pilaren staan die het pad erboven ondersteunen. Maar als je het pad (het water) verder volgt, komt je meer pilaren tegen, maar het water lijkt niet omhoog te gaan en het komt ook weer bij het begin van de waterval uit. Dit zonder dat het omhoog is gegaan. Dit plaatje is dus een illusie, omdat je voor de gek wordt gehouden met iets dat niet kan. Het water kan niet op dezelfde plaats, dezelfde hoogte eindigen dan dat het is begonnen. Dit is in de werkelijkheid niet mogelijk. Wat dit over mijn waarheid zegt, is dat ‘het maar net is hoe je het bekijkt’. Jij, als persoon, zult nooit precies hetzelfde waarnemen dan iemand anders. De conclusie zal misschien hetzelfde zijn, maar de weg ernaartoe zal altijd van elkaar verschillen. Dit wordt veroorzaakt door verschillen in karakter en referentiekader. Je gaat dingen anders waarnemen doordat je meer, of juist minder van de waarheid weet. Mijn waarheid wordt gevormd door wat ik waarneem en hoe ik dat doe. Alles wat eerder heb waargenomen en heb meegemaakt bepaalt hoe ik iets zie, hoe ik de waarheid zie. Zoals ik eerder ook al heb genoemd staat de waarheid niet vast en is hier ook geen volledige zekerheid voor te geven.

21

EindconclusieIk vind het goed om na te denken over je eigen leven en daar heeft dit levensvisieboek zeker bij geholpen. Als je weet wat je hoogtepunten zijn, kun je soortgelijke hoogtepunten gaan opzoeken. Als je weet wat je dieptepunten zijn, weet je wat je moet vermijden of juist moet accepteren. Ook leer je van je eigen leven hoe je met bepaalde gebeurtenissen moet omgaan. Eigenlijk weet je alles al, maar door er bewust over na te denken en op te schrijven, leer je van je leven. De fouten die je hebt gemaakt, maar ook de goede dingen. Weet waar je van moet genieten en streef naar een gelukkig leven.Wat dat betreft vind ik het maken van een levensvisieboek een goed idee, maar er staan ook veel persoonlijke vragen in die je eigenlijk liever niet wilt delen. Ik heb de vragen wel zo eerlijk mogelijk beantwoord, maar dat deed ik voornamelijk voor mijzelf.

22

23