Meteorietinslagen en massaextincties

Emma Versteegh

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 2

Inhoud

• Wat zijn massaextincties?• Wanneer vonden massaextincties plaats?• Waardoor werden ze veroorzaakt?• Meteorietinslagen op Aarde

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 3

Wat zijn massaextincties?

• Heel veel (groepen) organismen sterven plotseling uit

• Daarna worden de vrijgekomen “niches” snel weer opgevuld door “radiatie”

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 4

Wanneer vonden massaextincties plaats?

• Cambrium• Ordovicium• Devoon• Perm• Trias• Krijt

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 5

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 6

Cambrium

• 500 Ma• Begin: Ontstaan grote

diversiteit diersoorten• Eind: massaextincties

o.a. zware verliezen trilobieten

• Waarschijnlijk door verandering zeeniveau

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 7

Ordovicium

• 430 Ma• Periode van stabiliteit• Eind: massaexctinctie

o.a. helft soorten stekelhuidigen, trilobieten en Nautilus

• Oorzaak: IJstijd

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 8

Devoon

• 365 Ma• 70% soorten

uitgestorven• Gedurende 3 miljoen

jaar• Ammonieten en

vissen• Oorzaak:

klimaatverandering (afkoeling)

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 9

Trias

• 208 Ma• 25% van families• Sponzen, inktvissen,

insekten en gewervelden

• Conodonten stierven uit

• Klimaatverandering (toename regenval)

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 10

Perm - Trias

• 245 Ma• Allergrootste extinctie

ooit: “Mother of mass extinctions” “The great dying”

• 96% soorten in zee en 75% op land; trilobieten uitgestorven

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 11

Perm - Trias

Mogelijke oorzaak: Vulkanisme op grote schaal

• Siberian traps: 1,5 M km3 lava

• Stof in atmosfeer• Veel broeikasgassen

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 12

Perm - Trias

Mogelijke oorzaak: Meteorietinslag

• Buckeyballs• Fragmenten en

glasbolletjes op Antarctica

• geen krater bekend

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 13

Perm - Trias

Andere oorzaken:• Platentektoniek• Supernova dichtbij• Opbouw

waterstofsulfide in atmosfeer

• Vijkomen methaan uit zeebodem

• Combinatie

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 14

Krijt - Tertiair

• 65 Ma• Bekendste!• Dinosaurussen en

ammonieten

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 15

Krijt - Tertiair

Oorzaak: meteorietinslag

• Iridium en fijn stof op K/Tgrens

• Kwartsbolletjes

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 16

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 17

Krijt - Tertiair

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 18

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 19

Krijt - Tertiair

Oorzaak: vulkanisme• Deccan traps• Grootste vulkanisme-

gebeurtenis in geschiedenis Aarde

• 1,5 M km3 lava

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 20

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 21

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 22

Meteorietinslagen op AardeBarringer Krater

• Arizona• 1,2 km diameter• 175 m diep• 19.000 j oud• Eerste ontdekte inslagkrater 1905• IJzermeteoriet

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 23

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 24

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 25

Wolfe Creek Australië

• 300.000 j oud• IJzermeteoriet

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 26

Lonar krater, Deccan traps

• 52.000 j oud• Grootste inslagkrater

in basalt

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 27

Steinheimer Becken

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 28

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 29

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 30

Winterkamp 27-30 december 2005Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde 31