Metaal Magazine

M A G A Z I N E

In dit nummer:

Vijfassers in autonome productiecel Revolver

pendelt tussen verticale spillen

Compleetbewerken op draaifreescentra (deel 4)

Wolfraam als pantsermetaal Nuttige tips over

plaatbuigen Veel plaatnieuws op EuroBlech

2012 Tijdwinst bij compleetbewerken

Onbemand vijfassig precisiefrezen kan

Blokbedfrezen laskanten met contouren

J a a r g a n g 5 0 | 9 - 2 0 1 2

D é k e n n i s b r o n v o o r d e m e t a a l

w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l

metaal

01_Cover 05-11-12 11:30 Pagina 1

Yamazaki mazak NederlaNd B.V. Peppelkade 54, 3992 AK HOUTEN T: 030-634 40 30 F: 030-634 40 35e: [email protected] www.mazak.eu

T h e S c i e n c e o fAUToMATion

u i t n o d i g i n gvoor onze PrivATe ShoW in LeUven oP 4-5-6 deceMber 2012

Graag nodigen wij u uit op onze PriVaTe SHOW op 4-5-6 december 2012, waarin machines met flexibele automatisering op maat van uw toepassingen centraal zullen staan.

Telkens doorlopend van 14.00 tot 21.00 uur te Haasrode (Grauwmeer 7, Research Park • 3001 Leuven, België)

KoM onze MAchineS in AcTie onTdeKKen:Wie voorbereid iS, STAAT STerK voor de ToeKoMST

!

THAT’S THE

beTroUWbAArheid rendeMenT ProdUcTiviTeiT nAUWKeUriGheidKWALiTeiT

13304 Uitnodiging Metaalmagazine.indd 1 5/11/12 17:19

Onze tweets op Twitter zijn een handige,

eigentijdse manier om het nieuws in de metaal-

branche te volgen. Twitter is een internetdienst

waarbij gebruikers korte berichtjes publiceren.

Op http://twitter.com/Metaalmagazine krijgt u een in-

druk van onze berichtgeving. Meld u ook aan voor Twit-

ter en ‘follow’ Metaal Magazine om steeds snel op de

hoogte te zijn van het metaalnieuws. Dus twitter met

ons mee vanaf uw pc of mobiele telefoon.

Voorpagina:Technology Twente, toeleveran-

cier van complexe fijnmechani-

sche componenten, heeft zich

verder gespecialiseerd in het ver-

vaardigen van precisieonderde-

len. Sinds kort beschikt Techno-

logy Twente over een derde

Fehlmann, namelijk het vijfassige bewerkingscentrum

Versa 825. Deze Versa is volledig geautomatiseerd met

Erowa robot voor twintig werkstukpallets en een ge-

reedschapsmagazijn voor tachtig gereedschappen.

Technology Twente, Granaatstraat 15, 7554 TN Hengelo,

tel.: +31 (0)74 243 88 66

Gibas Numeriek, Catharijne 1, 1358 CC Almere,

tel.: +31 (0)36 540 60 00

nieuws

4 Haai inspireert luchtvaart

5 Centerpunt

6 Vijfasser met stevig koppel

bedrijvigheid10 Vijfassers in autonome productiecel

De twee nieuwe vijfassige 50HV bewerkingscen-

tra van Matec vervangen bij VDL ETG vier ou-

dere machines en benaderen deze qua produc-

tiecapaciteit

metaalbewerken12 Revolver pendelt tussen verticale spillen

Machinebouwer Emag biedt nu een bijzondere

uitvoering aan van de verticale draaimachine

met hangende klauwplaat: de VL 2P

metaalbewerken16 Compleetbewerken op draaifreescentra

(deel 4)

Een draaifreescentrum integreert verschillende

klassieke verspaningstechnologieën in één ma-

chine. Dit biedt de mogelijkheid tot de volledige

afwerking van een werkstuk in één opspanning

op één machine. De belangrijkste voordelen

hiervan in deel 4 over compleetbewerken

materialen18 Wolfraam hard bij hoge temperaturen

Tot zeer hoge temperaturen blijft de hardheid

van wolfraam op peil, waardoor het metaal als

pantsermetaal wordt gebruikt. Ook in staal zal

een geringe hoeveelheid wolfraam de hardheid

sterk laten toenemen

metaalbewerken20 Beheerst plaatbuigen vereist proceskennis

Bystronic, Radan, SSAB en Wila hebben plaatbe-

werkers tijdens een workshop nuttige tips gege-

ven over plaatbuigen

metaalbewerken24 Veel tijdwinst bij compleetbewerken

Om verspanend Nederland bij te praten over

compleetbewerken en de stand der techniek

heeft DMG / Mori Seiki Benelux in Veenendaal

er medio september een roadshow aan gewijd

beurs26 Prachtig plaatnieuws op EuroBlech 2012

De gehele wereld zag tijdens de EuroBlech 2012

in Hannover (D) veel plaatnieuws. Op zes pagina’s

heeft Metaal Magazine de highlights verzameld

metaalbewerken34 Zesde dimensie bij onbemand vijfassig frezen

Technology Twente is het gelukt: onbemand vijf-

assig precisiefrezen. Met beperkingen als een

groeiende Z-as of onnauwkeurigheden die ont-

staan na een omslag is helemaal afgerekend.

Metaal Magazine ging kijken

bedrijvigheid36 Blokbedfrezen laskanten met contouren

Met de aanschaf van een KMU12000 blokbed-

freesmachine van Zayer heeft Joop van Zanten

Staalservice de eerste schreden gezet op het ge-

bied van verspanen

productnieuws38 Tolerantie 0,015 mm bij grootverspaning

40 Altijd de juiste verbinding

inhoud november

(Advertentie)

Volg Metaal Magazine op Twitter

M A G A Z I N E

In dit nummer:

Vijfassers in autonome productiecel Revolver

pendelt tussen verticale spillen

Compleetbewerken op draaifreescentra (deel 4)

Wolfraam als pantsermetaal Nuttige tips over

plaatbuigen Veel plaatnieuws op EuroBlech

2012 Tijdwinst bij compleetbewerken

Onbemand vijfassig precisiefrezen kan

Blokbedfrezen laskanten met contouren

J a a r g a n g 5 0 | 9 - 2 0 1 2



metaal

j a a r g a n g 5 0 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 9 - 2 0 1 2 3

3x op uw deurmat voor maar 25 euro !

Mail uw gegevens naar [email protected]

03_Inhoud 05-11-12 14:59 Pagina 3

4 j a a r g a n g 4 8 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 3 - 2 0 1 0

N I E U W S


Eind maart tijdens de JEC Europe 2012 in Parijs is

de Flexplas folie voor het eerst gepresenteerd.

Naast de fabricage van composietdelen, vereist

ook de recycling van deze versterkte delen in

toenemende mate aandacht. Met name voor de

herverwerking van koolstofvezelversterkte

delen is eigenlijk nog geen goede oplossing ge-

vonden. Onderzoekers van Fraunhofer IBP on-

derzoeken momenteel of de zogeheten ‘elek-

trodynamische fragmentatie’ een manier is om

CVK-delen te herverwerken. Hierbij wordt

onder water een kortstondige, elektrische im-

puls opgewekt, met het effect van een TNT-ex-

plosie. Op deze manier zou het mogelijk moe-

ten zijn om een composiet weer te scheiden in

N I E U W S

Medio september hebben enkele Fraunhofer

instituten uit Duitsland tijdens de ILA Berlin Air

Show een aantal procedés gepresenteerd voor de

verwerking en herverwerking van composieten en

voor het aanbrengen van een aerodynamisch

haaienhuideffect op een coating.

Om zonder het gebruik van lossingsmiddelen

grote vezelversterkte composieten te kunnen

maken heeft Fraunhofer Ifam een bijzondere

folie ontwikkeld: Flexplas. Dit is een elastische

kunststoffolie die zijn lossingseigenschappen

verkrijgt doordat het kunststofoppervlak een

plasmabehandeling heeft ondergaan. Door mid-

del van dieptrekken kan de folie aangebracht

worden in de mallen waarin de vezelversterkte

delen gemaakt worden. Het is mogelijk om de

folie tot 300% te verstrekken. De folie is al inge-

zet bij een temperatuur van 180 graden in een

autoclaaf bij een prepreg-procedé voor het uit-

harden van een groot koolstofvezelversterkt

deel. De folie kan volgens Ifam ook nuttige dien-

sten bewijzen bij vacuüminjectie- en handlayup-

verwerking en voor delen met een glasmatver-

sterking. Het grote voordeel van de folie is na-

tuurlijk dat door het ontbreken van het lossings-

middel er na het uitharden geen extra reiniging

nodig is van het composietdeel of de mallen. De

folie kan ook ingezet worden voor inmould-coa-

ting: op de lossingsfolie komt dan een gelcoat.

Het verwijderen van de lossingsfolie Flexplas van een composietdeel. Met behulp van een gelcoat op deze folie

is het deel in de mal via inmould-coating van een laklaag voorzien (foto: Fraunhofer Ifam)

Haai inspireert luchtvaart

DOOR: REINOLD TOMBERG

6.000 barIn Stade (D) beschikt Fraunhofer Ifam

over een waterstraalsnijinstallatie die ve-

zelversterkte producten kan snijden met

een maximale druk van 6.000 bar. De

dikte kan gaan tot 400 mm. Waterstraal-

snijden voorkomt delaminatie en thermi-

sche beschadigingen.

matrixdeeltjes en versterkingsvezels. Dit is ook

mogelijk met een hoogtemperatuurpyrolyse,

maar hiervoor is meer energie nodig.

Ook over de herverwerking van aluminium wordt

nagedacht. Een oplossing zou zijn het aluminium-

afval met een zuur te behandelen waarbij gehy-

drateerd aluminiumfluoride ontstaat. In een con-

centratie van 0,1% kan dit voor antimicrobiële

doeleinden ingezet worden in klinkers. Hiervoor

wordt momenteel meestal koperslak verwerkt.

Een haaienhuid heeft bijzondere stromingsei-

genschappen. In het kader van het ‘Hai-Tech’-

project onderzoekt het Fraunhofer Ifam de toe-

passing van het haaienhuideffect om de stro-

mingsweerstand bij schepen en vliegtuigen te

verminderen. Er is een met nanodeeltjes ver-

sterkte lak ontwikkeld die met uv-licht is uitge-

hard. Door middel van een folie die uv-licht door-

laat en een systeem met rollen wordt het lakop-

pervlak op de gewenste wijze gestructureerd.

Onderzoek van de recycling van koolstofvezel-

versterkte composieten door middel van

elektrodynamisch fragmenteren (foto: Fraunhofer IBP)

Het aanbrengen van een haaienhuid. 1 = uv-lamp, 2 = uv-doorlaatbare

folie, 3 = rol, 4 = lakdosering, 5 = rol, 6 = vloeibare lak, 7 = substraat en

8 = uitgeharde coating (foto’s: Fraunhofer Ifam)

04-05-06-07-08-09-Nieuws.e$S 05-11-12 13:58 Pagina 4


Fraunhofer ILT in Aken (D) heeft samen met de

eveneens in Aken gevestigde leerstoel voor la-

sertechniek van de RWTH

Aachen University een prak-

tisch belichtingsproces ont-

wikkeld voor selectief laser-

etsen. Met het ISLE principe

(In volume Selective Laser Et-

ching) wordt met ultrakort

gepulste laserstraling bij een

transparant materiaal het te

verwijderen materiaal be-

licht. Hiermee wordt het ma-

teriaal chemisch en fysisch zo

veranderd dat het materiaal

selectief etsbaar is. Het niet

belichte materiaal wordt

nauwelijks aangetast. Zo is het mogelijk om

sneller en met veel minder materiaalverlies dan

met conventionele fabricagetechnieken 3D

C E N T E R P U N T

In hun haast naar gelijk

struikelen leveranciers van verspanende- en plaatbewer-

kingsmachines soms over hun argumenten welke van de

twee metaalbewerkingstechnieken het meest innovatief is.

De rivaliteit lijkt wat op de klassieker Feijenoord - Ajax, maar

gelukkig zijn er nooit hamers aan te pas gekomen om het

uit te ‘vechten’. Het komische is dat in de kern verspaning

en plaatbewerking beide omvormprocessen zijn. Voor een

plaatbewerkingstechniek als afkanten is dat meer dan dui-

delijk, maar ook het maken van spanen is ‘gewoon’ een af-

schuifproces. Het gaat om plastische vervorming, dus eigen-

lijk praten we over één grote familie, die heel veel van el-

kaar kan leren. Dat bleek weer eens duidelijk tijdens de Eu-

roBlech 2012 eind oktober in Hannover. Als je de nieuwe

Toolcell van LVD in actie ziet met het gereedschapmagazijn

onder de achteraanslag van de afkantpers, dan zie je een

mooie overeenkomst met het gereedschapmagazijn van

een bewerkingscentrum. Zeker als je de grippers op de CNC-

gestuurde achteraanslagen het boven- en ondergereed-

schap van de pers ziet wisselen; precies hetzelfde gemak

waarmee gereedschaphouders in de spillen van verspa-

nende machines geplaatst worden. Een stapje verder gaat

machineleverancier Yamazaki Mazak: de verspanende- en

plaatbewerkingsactiviteiten worden in elkaar geschoven en

het is goed zichtbaar dat er nu synergie-effecten zijn tussen

plaat en verspaning. De Optiplex 3015 fiberlaser bijvoor-

beeld oogt nu net zo strak als een Integrex bewerkingscen-

trum voor compleetbewerken. Nu gaan we toch even par-

tijdig worden: wat de verspaningsjongens wél kunnen leren

van de plaattechnici is procesbeheersing en productieauto-

matisering. De EuroBlech stond weer bol van de mooie op-

lossingen. En het hoeft niet allemaal hightech te zijn. Wila

bijvoorbeeld toonde het uitgekiende ‘Easy to Move’ hand-

lingsysteem waarmee plaatbewerkers met één vinger zware

afkantgereedschappen gemakkelijk in en uit een pers kun-

nen schuiven. Dat zijn vernieuwingen die de productietech-

niek impulsen geven. We zijn er echter van overtuigd dat we

volgend najaar tijdens de EMO 2013 - ook in Hannover -

weer tal van verspaningsnieuwtjes gaan zien die Feijenoord

weer gelijk geven.

Plaat of spaan Reinold Tomberg

[email protected]

Selectief etsen met laser

Erns

t D

irks

en F

otog

rafi

e

micro-onderdelen te fabriceren voor de medi-

sche diagnostiek en voor de fijnmechanica.

Een tandwiel (gemonteerd op een as) met een

doorsnede van 3 mm geëtst uit een blokje

kwartsglas (foto: Fraunhofer ILT, Aachen)

Snelle productie kleine plooionderdelen

Blech-Tec uit Altkirchen (D) heeft op de vakbeurs EuroBlech 2012 een nieuwe versie van de mini-

zwenkplooibank BT 150 voorgesteld. Met de BT-150 kunnen kleine plooionderdelen snel worden

geproduceerd. Met de bewust eenvoudig gehouden CNC-besturing is het mogelijk om snel eenmalige

onderdelen, voorontwerpen of series van enkele duizenden stuks te produceren. De

aanslagnauwkeurigheid bedraagt 0,01 mm en de hoeknauwkeurigheid 0,1 graden. Metaal met een dikte

van 0,05 tot 1,0 mm kan worden geplooid. Speciaal gereedschap is daarvoor niet nodig. Het interne

programmageheugen omvat maximaal honderd programma’s van 25 arbeidsstappen. Via een USB-

interface is dit bovendien naar wens uitbreidbaar. De twee vliegen geproduceerd met de BT 150 bij een

cent visualiseren de mogelijkheid om kleine onderdelen te bewerken (foto: BlechTec)

04-05-06-07-08-09-Nieuws.e$S 05-11-12 13:59 Pagina 5

N I E U W S

Het horizontale bewerkingscentrum Trunnion

80 dat Handtmann tijdens de AMB presen-

teerde, kreeg veel aandacht van de beursbezoe-

kers. Niet alleen omdat de bezoekers een Por-

sche 911 met een waarde van 90.000 euro kon-

den winnen, maar ook vanwege het interes-

sante werkstuk op de nieuwe vijfasser. Wat dat

eerste betreft: auto’s en motoren scoren altijd

op metaalbeurzen, krijgen altijd veel bekijks.

Net zoals machines die live onder spaan gede-

monstreerd worden. Ook dat tweede had

Handtmann in Stuttgart (D) verzorgd: getoond

werd het frezen van de dubbele schoepvorm

voor een Pelton turbine. Dit is een turbine voor

elektriciteitsopwekking door middel van water-

kracht. Het materiaal voor de schoepen is het

gereedschapstaal 40CrMnMoS8-6 (1.2312), niet

het meest gemakkelijke materiaal om te bewer-

ken. Volgens Theo Coffeng van Dymato uit

Veenendaal, die de machines van Handtmann

op de Nederlandse markt brengt, duidt dit er al

op dat Handtmann de nieuwe horizontale ma-

chine als ‘high performance’-machines in de

markt zet. Het halffabrikaat voor schoepvormen

heeft een afmeting van 450 mm x 450 mm x 200

mm en een massa van 330 kg. Hiervan wordt

ongeveer driekwart verspaand: er blijft een

werkstuk over van 90 kg. Dat betekent dat het

van belang is, dat de machine voldoende ver-

spaningscapaciteit heeft. De tabel bij een van de

foto’s laat zien met welke verspaningsparame-

ters de demonstratie uitgevoerd is.

Bij het verspanen van bovengenoemd materiaal,

maar ook voor het verspanen van bijvoorbeeld

titaan, is het koppel dat de hoofdspil kan leveren

van groot belang. De spil van de Trunnion 80 die

tijdens de beurs in actie was had een maximaal

koppel van 197 Nm (S6, 40%). Het maximaal ver-

mogen bij S6 bedraagt 31 kW en het maximaal

toerental 18.000 min-1. Maar er zijn ook andere

spillen leverbaar. De top van Handtmann zijn

spillen met vermogens tot 150 kW die ingezet

worden voor de verspaning van aluminium.


Vijfasser met stevig koppel


Machinebouwer Handtmann heeft het

leveringsprogramma uitgebreid met

horizontale bewerkingscentra. Tijdens

de AMB 2012 is de eerste machine

voorgesteld.

Handtmann gaat de Trunnion leveren in drie

groottes: de getoonde 80 en de grotere uitvoe-

ringen 120 en 160. De getallen duiden de diame-

ter aan van de NC-rondtafel in centimeters.

Handtmann heeft mede voor deze horizontale

bouwwijze gekozen omdat een machine met

twee rotatieassen in de NC-rondtafel en drie in

het gereedschap de mogelijkheid biedt om - in

vergelijking met vorkkop met alle assen in het

gereedschap - meer koppel binnen een com-

pacte machineconstructie naar de snijkanten

toe te voeren. Uiteraard biedt een horizontale

bouwwijze de bekende voordelen van spaan-

afvoer: geen spanen in bijvoorbeeld pockets

op spaanophopingen op werkstuk en opspan-

ningen.

Het bewerken van Pelton schoepen van het materiaal 1.2312 op een Trunnion 80

Gereedschap Diameter Toerental Voeding ap ae(mm) (1/min) (mm/min) (mm) (mm)

Meskopfrees 63 920 1.100 2,5 48

Hogevoedingfrees 52 1.150 4.700 0,8 45

Hogevoedingfrees 35 1.360 4.700 0,6 30

Rondplaatfrees 16 3.480 2.080 (semi) (semi)

finish finish

Kogelfrees 16 3.480 2.080 (semi) (semi)

finish finish

(bron: Handtmann)

De Trunnion 80 zoals getoond tijdens de AMB 2012.

Dit is een machine met een bereik van 850 mm

x 850 mm x 700 mm (X x Y x Z). Als besturing is een

Siemens 840D SL of een Heidenhain TNC640

leverbaar

De vijfasser Trunnion 80 in actie tijdens de AMB 2012. In de ‘Dynamik’-uitvoering zijn ijlsnelheden haalbaar

tot 60 m/min en versnellingen van 1g. De tafel kan zwenken van +30o tot -120o (foto’s: Reinold Tomberg)

04-05-06-07-08-09-Nieuws.e$S 05-11-12 13:59 Pagina 6


De Abicor Binzel groep kondigt de oprichting aan van de divisie

Abicor Binzel Robotic Systems om goed voorbereid te zijn als

aanbieder van systeemoplossingen voor robotlassen in de toe-

komst. Tegen eind 2012 zal de divisie huizen in een nieuw ge-

bouw met een laboratorium uitgerust met meerdere robots,

moderne leslokalen en functionele kantoren in de onmiddellijke

omgeving van het hoofdkwartier in Buseck (D) bevinden.

www.binzel-benelux.com

Stodt Toekomsttechniek start als eerste vakopleider van Noord-

en Oost-Nederland met Blended Learning: een combinatie van

e-learning aangevuld met klassikale praktijklessen. De lesstof is

door Stodt in samenwerking met ITS-learning speciaal ontwik-

keld, aangepast en toegesneden door onderwijskundigen op

leren achter de computer.

www.stodt.nl

Machineleverancier Dormac CNC Solutions uit De Goom gaat de

verkoop en onderhoud van de Teach-In draaibanken van het

machineconcept van Pinacho

Metosa voor de Nederlandse

markt verzorgen.

www.dormac.nl

Valk Welding uit Alblasserdam heeft sinds kort een eigen kanaal

op YouTube. Hier kunnen bezoekers ruim vijftig filmpjes bekij-

ken van onder meer lasrobots, handlingrobots, snijrobots,

offline programmeren, lasdraad en Wire Wizard.

www.valkwelding.nl

Tijdens Offshore Energy 2012 is de Maritime by Holland Catalogue

2013 gepresenteerd. De Nederlandse leveranciers van maritieme

producten en diensten en scheepswerven zijn eenvoudig te vin-

den in de op alfabetische volgorde gerangschikte profielen. De

catalogus bevat daarnaast up-to-date informatie over de ontwik-

kelingen en vooruitzichten van de Nederlandse scheepsbouwin-

dustrie en andere aan de scheepvaart aanverwante informatie.

www.maritimebyholland.com

Climax, leverancier van draagbaar machinegereedschap en las-

systemen, introduceert een uitgebreid verhuuraanbod in Eu-

ropa. Vanuit depots in Duitsland, Polen en het Verenigd Konink-

rijk wordt bijna het volledige assortiment verhuurd, waaronder

boor- en freesmachines, flange facers en lassystemen.

www.climaxportable.com

Steur Industrial Coating heeft de VOM Borghardt Award gewon-

nen. Volgens de jury is de wijze waarop Steur heeft gereorgani-

seerd, geïnvesteerd en geïnnoveerd een voorbeeld van proactief,

innovatief en creatief ondernemerschap. De VOM is de branche-

organisatie voor de oppervlaktebehandelende industrie.

www.vom.nl

Van den Hoorn buigtechniek uit Geldrop zit momenteel midden

in een verbouwing. Het oudste deel van het bedrijfspand is in-

middels gesloopt, en nog dit jaar moet er een nieuwe hal gereed

komen waar ondermeer buizen voor de hightech machine- en

apparatenbouw gebogen moeten gaan worden.

www.vanderhoorn.nl

K O R T

Tapen van vezelversterkte onderdelen

83,5 m rotorblad op de testbank

Wetenschappers van het Fraunhofer-Instituut voor Chemische Technologie (ICT) in Pfinztal en Augsburg (D)

onderzoeken de mogelijkheid om het fabriceren van vezelversterkte onderdelen door middel van ‘tapen’

voor massaproductie geschikt te maken. ‘Tapen’ is het met kant-en-klare vezelversterkte tape laagje voor

laagje opbouwen van een onderdeel in de gewenste vorm. Het voordeel ten opzichte van het conventionele

fabriceren van vezelversterkte materialen (materiaal uitknippen en impregneren) is dat er veel minder

restmateriaal over blijft. Doordat de vezels ook uitgericht kunnen worden om specifieke krachten op te

vangen kunnen onderdelen met minder materiaal gemaakt worden en zijn ze dus lichter. Het tapen van

vezelversterkte onderdelen in serieproductie kan dan staal en aluminium vervangen bij het bouwen van

elektrische voertuigen en vliegtuigen waar gewichtsreductie essentieel is (foto: Fraunhofer ICT)

Een vrachtschip uit Denemarken heeft in Bremerhaven (D) het langste rotorblad voor een windturbine ter

wereld afgeleverd. De komende maanden gaan wetenschappers van het Fraunhofer IWES instituut in

Bremerhaven het 83,5 m lange rotorblad aan extreme- en langeduurbelastingen onderwerpen om 25 jaar

gebruik na te bootsen. Als het door SSP Technology vervaardigde rotorblad voldoet aan de IEC 61400-23 norm

voor windturbinetesten dan wordt komend jaar in Korea met deze rotorbladen een test-windturbinepark van

7 MW gebouwd (foto: Fraunhofer IWES)

04-05-06-07-08-09-Nieuws.e$S 05-11-12 13:59 Pagina 7


Robotlassen in de staalconstructiewereld

Van der Vleuten en Iscar werken samen

19 en 20 novemberSteel Polishing Workshop

Aachen (D)www.ipt.fraunhofer.de

20 novemberConstructeursdag

Maarssenwww.engineersonline.nl

27 t/m 30 novemberEuromold 2012

Frankfurt (D)www.euromold.com

28 november Jaarcongres RI&E

Bunnik [email protected]

29 november Hogesterktestaal

Lelystadwww.fdp.nl

5 t/m 7 maartMetaalexpo 2013

Den Boschwww.metaalexpo.nl

20 t/m 22 maartMTMS 2013

Brussel (B)www.mtms.eu/nl

22 t/m 24 aprilUsetec

Keulen (D)www.duma.biz

16 t/m 21 septemberEMO Hannover 2013

Hannover (D)www.emo-hannover.de

16 t/m 21 septemberSchweissen & Schneiden 2013

Essen (D)www.essentradeshows.com

16 t/m 23 oktoberK 2013

Düsseldorf (D)www.k-online.de

A G E N D A

Zie ook de meer uitgebreide

agenda op de site van Metaal Magazine:

www.metaalmagazine.nl

Metaalmanifestaties

De Nederlandse robotintegrator Kranendonk uit Tiel heeft dit jaar met een nieuw robotsysteem een

assemblagelijn voor balkprofielen gerealiseerd. De ‘Beam Assembly Line’ stelt automatisch

constructiebalken samen door diverse verbindings- en verstevigingsplaten volautomatisch te plaatsen en

af te lassen. Door het combineren van het plaatsen en lassen binnen één productielijn nemen kwaliteit,

productiviteit en leverbetrouwbaarheid van de producent enorm toe. De aansturing van het systeem (het

programmeren) is geheel geautomatiseerd. Dit maakt het mogelijk balken wisselend in afmeting en lay-

out te produceren (foto: Kranendonk)

De banden die al sinds lange tijd bestaan tussen Iscar Nederland en Slijptechniek van der Vleuten uit Helmond

zijn met ingang van 1 oktober 2012 verder geformaliseerd. Iscar kan hierdoor een herslijpservice aanbieden aan

haar klanten en een Quick Service garanderen voor speciale volhardmetalen gereedschappen. Klanten krijgen de

eerste keer een gereedschapsbox bezorgd met een toelichting op het logistieke proces. Vanaf dat moment staat

Iscar garant voor een hoge kwaliteit slijpwerk. Uiteraard kunnen klanten nog steeds bij Van der Vleuten terecht

voor alle voorkomende verspanende gereedschappen van diverse merken en types (foto: Van der Vleuten)

04-05-06-07-08-09-Nieuws.e$S 05-11-12 13:59 Pagina 8


M A R K T I M P U L S

Voortman Staalbouw uit Rijssen breidt uit met een nieuw ge-

combineerd boorsnijsysteem voor plaatmateriaal van zusterbe-

drijf Voortman Automatisering. Met deze Voortman V330C

kan Voortman Staalbouw plaatmateriaal in eigen beheer tot

75 mm snijden. Het boren, snijden, tappen, verzinken en lay-

out markeren vindt allemaal plaats in één portaal met behulp

van een aanvoerwagen voor-

zien van hydraulische grijpers.

Met een tweede zijdelingse

aanvoerwagen kan tot de ran-

den van het plaatmateriaal ge-

sneden worden.

www.voortmanstaalbouw.nl

Landbouwmachinefabrikant voor de aardappelteelt Grimme

uit Damme (D) heeft twee robotlasinstallaties gekocht bij lasro-

botspecialist Valk Welding uit Alblasserdam. Beide machines

hebben elk een Panasonic robot en het DTPS offline program-

meerpakket waarmee offline tijdens de productiefase de vol-

gende opdracht geprogrammeerd kan worden. Dit maakt het

voor Grimme niet alleen mogelijk om

aanzienlijk flexibeler te zijn, maar ook

kortere cyclustijden en wisseltijden te

bereiken.

www.valkwelding.nl

Van Geenen Me-

taalfinishing in Rijs-

sen heeft onlangs

een 12 m x 4 m

langbandschuur-

machine van

Kuhlmeyer aange-

kocht bij Hevami oppervlaktetechniek uit Veghel. De contactwals

van de nieuwe machine heeft continu een gelijke druk waarbij

toleranties tot 3 cm á 4 cm opgevangen worden zodat er een

perfecte finishing ontstaat. Om deze reden is deze machine ook

geschikt om warmgewalst rvs te slijpen.

www.vangeenen.nl

www.hevami.nl

Begin november

zal vliegtuigonder-

delenfabrikant

Fokker LG te Hel-

mond een nieuwe

WFL Millturn M40

in gebruik nemen. Bijzonder aan deze door Oude Reimer uit Hil-

versum geleverde Millturn M40 is het, naast de standaard ge-

reedschapwisselaar voor honderd gereedschappen (Capto C6),

de drievoudige automatische wisselaar voor gereedschappen tot

een lengte van 1.200 mm en een maximum gewicht van 150 kg.

Verder is deze machine geschikt voor het volwaardig vijfassig

frezen in combinatie met draaien bij hoge belastingen en met

behoud van de hoge nauwkeurigheden.

www.oudereimer.nl

Keramische turbinecomponenten

Pem Tec demonstreert ECM tijdens AMB

Pem Tec liet tijdens de AMB 2012 zien hoe het materiaal 1.4112 elektrochemisch bewerkt kan worden

met als eindresultaat een oppervlaktenauwkeurigheid van 0,03 micrometer Ra en een

vormnauwkeurigheid beter dan 5 micrometer. Het materiaal werd bewerkt in een viervoudige

opspanning (zie foto). ECM (Electro Chemical Machining) is een bewerkingsproces waarbij materiaal

verwijderd wordt door middel van een elektrochemisch proces. Populair gezegd: een soort omgekeerd

galvaniseerproces. Dit vereist uiteraard dat het te bewerken materiaal geleidend is. In ons land wordt

Pem Tec vertegenwoordigd door Encoma (foto’s: Reinold Tomberg)

Onderzoekers van het Duitse Fraunhoferinsti-

tuut in Magdeburg, Berlijn, Dresden en St. Au-

gustine werken samen aan het project ‘Turbo

Ceramic’ om het rendement van WKK-turbines

(Warmte-Kracht-Koppeling) te verhogen. Turbi-

neonderdelen van metaallegeringen zijn be-

perkt inzetbaar door hun geringe hittebesten-

Een microgasturbine is het hart van een decentrale WKK-centrale (foto: Anna Mahler, Fraunhofer IFF)

digheid en alleen geschikt voor aardgas. De ef-

ficiëntie van gasturbines kan verhoogd worden

door de verbrandingstemperatuur te verhogen.

Keramische turbineschoepen zijn bestand tegen

deze hogere temperaturen en zijn daarmee ook

geschikt voor het gebruik van synthesegas uit

biomassa.

04-05-06-07-08-09-Nieuws.e$S 05-11-12 14:00 Pagina 9


De twee nieuwe vijfassige 50HV bewerkingscentra van Matec vervangen bij VDL

ETG in Almelo vier oudere machines en benaderen deze qua productiecapaciteit.

Naast de hogere dynamiek van de machines zelf is dat vooral te danken aan de ver

doorgevoerde graad van automatisering, met pallet- en gereedschapmagazijnen

van Cellro en het jobmanagementsysteem van Soflex.

DOOR: JAN OONK

Het uitgangspunt was van meet af aan duidelijk

voor technisch manager Roelof Engberts en zijn

mensen: “De machines moeten volcontinu en

dun bemand kunnen draaien.” Om dat te reali-

seren is elk van de twee Matec 50HV bewer-

kingscentra gekoppeld aan een eigen palletma-

gazijn van Cellro, zodat in geval van een storing

de andere machine ongestoord kan door-

draaien. Het aantal van negen palletplaatsen

Een van de nieuwe 50HV bewerkingscentra van Matec in bedrijf. Omdat met opspanzuilen wordt gewerkt neemt de spil de kantelbeweging voor zijn rekening en de

producttafel de rotatie (foto: VDL ETG )

Vijfassers in autonome

productiecel

10-11-VDL 05-11-12 14:02 Pagina 10


biedt volgens Engberts in het geval van VDL ETG

voldoende werkvoorraad om ook de weeken-

den te overbruggen en voldoende flexibiliteit

om een breed scala aan componenten te kun-

nen bewerken.

Bij VDL ETG is bewust gekozen voor palletwisse-

ling in plaats van productwisseling. “Omdat we

veel met opspanzuilen werken biedt dat een

ideale mogelijkheid om een mix van grote en

kleine producten te bewerken, waarbij de to-

tale cyclustijd maximaal wordt opgerekt. Pro-

ductwisselingen en machinestilstand blijven zo

tot een minimum beperkt.”

Om 24/7 te kunnen produceren zijn beide pro-

ductiecellen eveneens uitgerust met een jobma-

nagementsysteem van Solflex, dat de aanstu-

ring van de machine en het beheer van de ge-

reedschappen en hun standtijden voor zijn re-

kening neemt. “Solflex maakt een wachtrij voor

de pallets en beoordeelt autonoom of daarvoor

de gereedschappen voorhanden zijn. Mocht dat

niet het geval zijn dan wordt een andere op-

dracht naar voren gehaald, zodat de kostbare

machine-uren toch optimaal worden benut.”

Om zo flexibel mogelijk te blijven zijn de eigen

gereedschappenmagazijnen op de machines

(met 60 posities) uitgebreid met een toolmaga-

zijn van Cellro waarin nog eens plaats is voor

240 gereedschappen. Het hele systeem van

Matec machines, Cellro magazijnen en Solflex

jobmanagementsoftware is geïntegreerd door

Limas in Neer, de vertegenwoordiging van

Matec in ons land.

Met de aanschaf van de beide 50HV’s is het be-

werkingsbereik opgevoerd tot 2.000 mm x 1.000

mm x 1.000 mm en het palletformaat tot 800

mm x 800 mm. Een belangrijke randvoorwaarde

voor Engberts: “Er is een trend gaande waarbij

de schaalgrootte van processen steeds verder

wordt opgevoerd. Dat betekent dus dat grotere

onderdelen bewerkt moeten worden.” De ma-

chines, met zwenkkop en draaitafel, hebben

een vermogen van 37 kW en halen een maxi-

maal toerental van 12.000 min-1. Zaken als ijl-

gang, spaan-tot-spaantijd en palletwisseltijd (1

à 2 minuten) spelen voor Engberts geen rol als

koopargument. “Bij 24/7 productie staat be-

trouwbaarheid voorop, die laatste halve minuut

winst in cyclustijd is van minder belang.”

ProgressiefAls system-integrator en producent op het ge-

bied van complexe mechatronische systemen

behoort VDL ETG tot de wereldspelers. Met

name als het gaat om vacuümtoepassingen en

om handling- en positioneersystemen waarbij

hoge eisen worden gesteld aan nauwkeurig-

heid en snelheid komen de mogelijkheden van

het bedrijf tot zijn recht. Vandaar dat veel lichte

maar moeilijk te bewerken materialen als

titaanlegeringen op het menu staan. Het scala

aan producten is naast hoogwaardig ook uiter-

mate divers en strekt zich uit van lineaire moto-

ren en vacuümkamers tot complete proceska-

mers. Het accent licht daarbij op de kleinere

aantallen. Als belangrijke afzetmarkten noemt

Engberts daarbij onder andere de solar-, semi-

conductor en medische industrie, naast de re-

searchwereld en de aerospace.

De kernonderdelen van de modules worden

consequent in eigen huis vervaardigd, om zoals

Engberts aangeeft, ‘tot het beste en goedkoop-

ste resultaat te komen’. Op het gebied van de

technologie voert VDL ETG dan ook een ‘pro-

gressief investeringsbeleid’ en dat strekt zich uit

over een breed terrein van draaien, frezen en

slijpen tot draad- en zinkvonken en laser-, va-

cuüm- en robotlassen. Naast fabricage en as-

semblage (deels in cleanrooms volgens ISO-

klasse 6) vormen engineering en ontwikkeling

eveneens belangrijke kernactiviteiten, net als

het beheer van de supply-chain. Nog een stapje

verder gaat het monitoren van de modules in

de praktijk. Engberts: “Om een continu verbe-

terproces in gang te houden en een beter be-

grip te krijgen van de eindmarkt en zijn eisen.”

Het inspelen op sterke wisselingen in de klant-

vraag, dus het snel open afschakelen, noemt

hij bij dat alles als sterk punt van VDL ETG. Dat

is vooral te danken aan de opzet van de organi-

satie, waarbij wordt gewerkt met een flexibele

schil rond een vaste kern van vakmensen. <<<

Technisch manager Roelof Engberts: “We monitoren onze modules in de praktijk, om een continu verbeter-

proces in gang te houden en een beter begrip te krijgen van de eindmarkt en zijn eisen” (foto: Jan Oonk)

B E D R I J V I G H E I D

VDL ETGVDL ETG (Enabling Technologies Group)

in Almelo maakt deel uit van de VDL

Groep. Naast de vestiging in Almelo be-

schikt VDL ETG ook nog over productielo-

caties in Eindhoven, Singapore en China.

Inkoop (het beheer van het toeleverings-

netwerk), engineering en verkoop horen

daarbij tot de gemeenschappelijke kern-

competenties. De vestiging in Almelo telt

zo’n vijfhonderd medewerkers en ope-

reert als ‘tier-one global contract manu-Volcontinu en dun bemand

10-11-VDL 05-11-12 14:02 Pagina 11


Machinebouwer Emag biedt nu een

bijzondere uitvoering aan van de

verticale draaimachine met hangende

klauwplaat: de VL 2P. Deze machine

heeft links en rechts een draaispil en de

revolver pendelt tussen de beide

staande draaispillen.


Het lijkt spotten met de zwaartekracht wat de

machineconstructeurs van Emag laten zien: ver-

ticaal draaien met de werkstukken opgespan-

nen in hangende klauwplaten. Zeker als je praat

over een werkstuk met diameters van meer dan

1 meter en werkstukmassa’s boven de 1.000 kg,

vraag je je af waarom dit draaiwerk uitgevoerd

wordt hangend aan een staande spil. Niet dat

het niet spectaculair is, maar dat wisten we al

sinds Herman Brood de zwaartekracht uitge-

daagd heeft. Echter, de mensen van Emag

schertsen niet met de wetten van Newton: het

is mooie machinebouw en sinds 1992 zijn er we-

reldwijd bijna tienduizend verticale draaimachi-

nes verkocht. Dan heeft het heel zeker ook zin.

In eerste instantie was de automotivesector een

gretige afnemer van de verticale Emags – ze

werden al eens aangeduid als dé remschijven-

draaibank – maar wie goed opgelet heeft tij-

dens de EMO 2011 heeft in Hannover het pro-

totype zien staan van de Emag VL 2P. Tijdens de

afgelopen AMB 2012 in Stuttgart (D) is deze

machine door Emag volop in de schijnwerpers

geplaatst. Met deze machine speelt Emag in op

twee trends: de marktvragen naar het bewer-

ken van kleinere delen en een toenemende be-

hoefte aan automatisering.

PendelrevolverKijk je in de Emag VL 2P (zie ook de foto’s bij dit

artikel) dan zie je links en rechts een verticale

hoofdspil met daaraan een hangende klauw-

plaat. In het midden een revolver die ook over

een verticale as roteert. Het bijzondere is dat de

revolver pendelt tussen de linker- en rechterop-

spanning. Terwijl bijvoorbeeld met de draaige-

reedschappen in de revolver een werkstuk in de

linkerspil bewerkt wordt, wordt in de rechterspil

een verspaand werkstuk gelost en geladen van-

uit een kettingtransporteur die onder beide

spillen door beweegt. Het laden en lossen ge-

schiedt volgens het bekende ‘pick up’-principe

van Emag: dat wil zeggen dat de hoofdspil zelf

- de klauwplaat functioneert daarbij als een grij-

per - de handling uitvoert die nodig is voor het

laden en lossen van werkstukken. Ergens in de

transportketting kan ook een station opgeno-

men worden voor het omkeren van de werk-

De bewerkingsruimte van de Emag VL 2P. In het midden de revolver met twaalf posities (aangedreven

gereedschappen zijn mogelijk) en links en rechts een verticale draaispil met een hangend opgespannen

werkstuk. De revolver pendelt tussen de beide spillen (foto: Emag)

EmagMet dertienhonderd mensen heeft Emag in 2011 een

omzet bereikt van 506 miljoen euro (inclusief omzet van

machinefabriek SW die intussen weer verzelfstandigd is).

De geschiedenis van Emag als machineleverancier gaat

meer dan honderd jaar terug. Sinds 1992 is het bouwen

van verticale draaimachines een specialiteit van Emag.

Wereldwijd is de ‘installed base’ 9.500 verticale draaima-

chines, 3.200 slijpmachines en 1.700 vertandingsmachines.

De hoofdvestiging van Emag is Salach (D, tussen Stuttgart

en Ulm). In de Emag groep zijn machineleveranciers/mer-

ken opgenomen als Reinecker, Kopp, Karstens, Naxos-

Union, Koepfer en Emag.

Revolver pendelt tussen verticale spillen

Snel van links naar rechts

12-13-14-Emag 05-11-12 16:38 Pagina 12


stukken: de ene spil aan de bovenzijde van het

werkstuk en de andere spil aan de onderzijde.

Het resultaat is dat kant-en-klare draaiwerk-

stukken de machine verlaten.

De revolver kan snel verschuiven van links naar

rechts: dit duurt maar 1,5 s. Uiteraard heeft

deze pendeluitvoering alleen zin bij cyclustijden

die niet te lang duren. Dat wil zeggen dat als de

laad- en lostijd in vergelijking met de bewer-

kingstijd voldoende lang duurt. Bij langdurende

draaicycli, waarbij dus de wisseltijd relatief wei-

nig invloed heeft op de totale cyclustijd, kies je

vanzelfsprekend niet voor twee spillen. Dan kies

je voor de VL 2, een verticale éénspiller die nu

na de AMB ook voor verkoop beschikbaar is.

Enkele technische gegevens van de VL 2P: het is

een draaimachine voor werkstukken met een

maximale diameter van 100 mm en een lengte

tot 150 mm. Danny van Rij, van de Oude Reimer

uit Hilversum die machines van Emag op de Ne-

derlandse markt brengt, is erg tevreden met

deze l/d-verhouding. “Het is dus zeker geen ma-

chine voor alleen maar relatief platte delen.” De

maximale werkstukmassa die de VL 2P in de

klauwplaat kan hangen is 10 kg. De beide spil-

len hebben een maximaal vermogen van 12,5

kW en 48 Nm (bij 100% inschakelduur) en een

maximaal toerental van 6.000 min-1. Het X- en Z-

bereik van deze machine bedragen respectieve-

lijk 380 mm en 660 mm.

AssenMet een maximale draaidiameter van 100 mm

is de VL 2P voor Emag een kleine machine. De

meeste verticale draaimachines verkoopt Emag

in het diameterbereik tussen 200 mm en 400

mm, met zoals gezegd ook uitschieters boven

de 1.000 mm. Met de bouwgrootte 2 breidt

Emag nu het bereik uit naar kleinere werkstuk-

ken. Natuurlijk is er ergens een ondergrens voor

de minimale draaidiameter van een verticale

draaimachine met een hangende klauwplaat.

De inschatting van Emag is dat deze ergens

rond de 25 mm ligt.

Tijdens de AMB heeft Emag ook de uitvoering

VT 2-4 voorgesteld. Dit is een vergelijkbare vier-

assige draaimachine voor het bewerken van as-

vormige werkstukken met een maximale dia-

meter van 63 mm en een maximale lengte van

M E T A A L B E W E R K E N

>>>

De opbouw van een VL 2P: in het midden de gereedschaprevolver, links en rechts een spil met hangend opgespannen werkstukken, daaronder de kettingtransporteur

voor de handling van de werkstukken (illustratie: Emag)

Beide hoofdspillen kunnen als een ‘pick up’-spil werkstukken laden en lossen in transportprisma’s van een

kettingtransporteur. Door middel van een omkeerinrichting kunnen de werkstukken omgedraaid worden (foto:

Emag)

Een drietal verticale draaicentra van het type VL 2P

in opbouw bij Emag in Salach (D). Het zijn machines

met een frame van polymeerbeton (foto: Reinold

Tomberg)

12-13-14-Emag 05-11-12 16:39 Pagina 13


Machinebouw bij Emag in Salach (D)In Zebrst (D) heeft Emag een productievestiging waar onder andere machineframes gegoten worden van polymeerbeton. In Salach (D) worden

de machines verder klaargemaakt en/of samengebouwd in productielijnen. De foto’s geven een indruk van de activiteiten in Salach (hoofdvestiging

van Emag). Op onze site metaalmagazine.nl hebben we meer foto’s geplaatst en tevens een film van het nieuwe verticale draaicentrum VL 2P

(foto’s: Reinold Tomberg)

Verticaal dubbelspil-draaicentrum Emag VL 2P in

opbouw

De Emag VSC 400 KBU in opbouw

Station voor het wisselen van een grote

klauwplaat

Een opengewerkt model van een gereedschaps-

revolver van Emag

Montagewerkzaamheden ten behoeve van een VSC

250 Duo

Proefwerkstuk bewerkt op een Emag VSC 400

KBU

Opbouw van een VTC machine voor as-

bewerkingen

De bedrijfsschool van Emag in Salach De leerlingen van Emag bouwen zelf

draaimachines

400 mm. Ook dit is een machine met twee be-

werkingsstations.

De verwachting is dat volgend najaar tijdens de

EMO Hannover 2013 de VL 2, de machine dus

met één draaispil, ook beschikbaar is met een

extra Y-as. Alle twaalf posities in de revolver van

de bouwgrootte 2 van Emag kunnen voorzien

worden van aangedreven gereedschappen. Met

de extra Y-as kunnen dus frees- en boorbewer-

kingen uitgevoerd worden die buiten de hart-

lijn van het werkstuk liggen.

Rest nog de vraag wat de voordelen zijn voor

metaalbewerkers als ze kiezen voor verticale

draaimachines met hangende klauwplaten.

Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw

noemt Emag drie redenen: dankzij de ‘pick up’-

spil is dit machinetype gemakkelijk te automa-

tiseren (de automatisering is als het ware geïn-

tegreerd in de machine, afzonderlijke manipu-

latoren en/of robots zijn niet nodig), een han-

gende klauwplaat heeft een ideale spaanafvoer

en dit type verticale machine bouwt erg com-

pact. De VL 2P heeft een vloeroppervlak nodig

van 4,2 m2. Zou je voor vergelijkbare werkstuk-

ken kiezen voor een horizontale machine met

een portaallader dan is volgens Emag een op-

pervlak nodig van 7,6 m2. Ter vergelijk: dit on-

geveer de ‘voetafdruk’ van een VW Golf. Tot

slot: werken vanaf de stang is niet mogelijk met

verticale machines. Het zijn typische klauwplaat-

machines. Voor de uitvoering voor het bewer-

ken van assen hanteert Emag 1 m als maximale

lengtemaat. <<<

12-13-14-Emag 05-11-12 16:40 Pagina 14

WHERE QUALITY COMES TOGETHERHexagon Metrology biedt een uitgebreid assortiment producten en diensten voor alle industriële meettechnische toepassingen in sectoren als de auto-industrie, lucht- en ruimtevaart en de energie- en medische sector. We bieden onze klanten volledige controle over hun productieprocessen, verbeteren de kwaliteit van hun producten en verhogen de effi ciency van hun fabrieken wereldwijd.

Maak kennis met Hexagon Metrology op de Precisiebeurs in Veldhoven: Stand 12. van 28 t/m 29 November 2012.

Voor meer informatie zie: www.hexagonmetrology.nl

Verschijningstabel:

Nr 1 1februariNr 2 26februariNr 3 29maartNr 4 26aprilNr 5 24meiNr 6 28juniNr 7 6septemberNr 8 11oktoberNr 9 15novemberNr10 13december

Ook in 2013 Metaal Magazine!

WiltuadvertereninMetaalMagazine?Neemdancontactopmet:Tessa Feron, Tel. 088-2944739, [email protected]

M A G A Z I N E

In dit nummer:

AMB belangrijke metaalbeurs Vimag-

forumdiscussie over ketensamenwerking Veel

nieuws op IMTS in Chicago EuroBlech 2012:

plaatwerkfeest in Hannover 23 technische

trends in de plaatwereld Lichtbouw op

EuroBlech Goma: ‘Steeds meer design-

plaatwerk’ Nauta: Snijtechniek voor elke

situatie

J a a r g a n g 5 0 | 8 - 2 0 1 2



metaal

01_Cover 01-10-12 10:21 Pagina 1

AEROSPACE

w w w.un i s i g n .n lYour partner in productivity


Een draaifreescentrum integreert verschillende klassieke verspaningstechnologieën

in één machine. Dit biedt de mogelijkheid tot de volledige afwerking van een

werkstuk in één opspanning op één machine. De belangrijkste voordelen die

hieruit kunnen voortvloeien zijn: doorlooptijdverkorting, verbetering van de

nauwkeurigheidsgraad, flexibiliteit en uitbreiding van bewerkingsmogelijkheden.

In dit nummer het laatste deel, deel 4, in de serie over compleetbewerken.

DOOR: KRIST MIELNIK (SIRRIS)

Een werkstuk dat is opgebouwd uit zowel draai-

als freesfeatures wordt conventioneel vervaar-

digd op zowel een draaibank, als op een freesma-

chine, al dan niet in deze volgorde. Met de op-

gang van multifunctionele CNC-machines zoals

draaifreescentra kunnen zulke onderdelen op

één en dezelfde machine worden verspaand. De

vraag is of dit, even afgezien van een verbeterde

nauwkeurigheid en voordelen in doorlooptijd,

ook vanuit economisch standpunt een rendabe-

lere keuze is. Of is het misschien beter om de ver-

schillende deelbewerkingen te verdelen over

twee aparte CNC-machines. De stukprijs van een

werkstuk is afhankelijk van een aantal relevante

kostprijselementen: investeringskosten CNC-ma-

chine, gereedschapkosten, afschrijvingsperiode,

enzovoorts. In de tabel zijn als voorbeeld wat re-

levante kostprijselementen verzameld die in over-

weging genomen moeten worden.

Bij het ene productiebedrijf kunnen de opgege-

ven cijfers uiteraard verschillend zijn van het cij-

fermateriaal bij een ander productiebedrijf. Uiter-

aard kan ook de hoogte van de investeringen ver-

schillen. Belangrijk in dit kader is wel om met aan-

vaardbare relatieve cijfers te rekenen, zodat een

besluit kan worden genomen voor de keuze van

de beste bewerkingsafloop per machine. Zo zou

een afschrijvingsperiode van een machine van

tien jaar misschien realistischer zijn dan de opge-

Verschillende bewerkingsaflopen

Compleetbewerkenop draaifreescentra (deel 4)

Bepalende kostprijselementen bepalend voor machine-uurtarief

Basis gegevens Draaifrees -centrum

Vijfassigefreesmachine

Draaibank met Y-as

Aankoopprijs in euro’s 410.000 220.000 150.000

Gereedschappen 5.000 5.000 1.500

Afschrijfperiode 5 jaar 5 jaar 5 jaar

Beschikbare tijd werkdagen/jaar 220 220 220

Geplande tijd werkdagen/jaar (90%) 198 198 198 pauzes, periodes

met minder werk

Operationeel rendement 75% 75% 75% productietijd vs

geplande tijd

Effectieve draaiurenper jaar (2 shiften/dag) 2.376 2.376 2.376 productietijd

Machine-uurtarief afschrijving 35 euro 19 euro 13 euro

Verbruik consumablesper draaiuur 10 euro 10 euro 5 euro snijplaatjes,

frezen en olie

Loonkosten per uurvoor operator 28 euro 28 euro 28 euro

All-in uurtarief 73 euro 57 euro 46 euro

16-17_Compleet4 05-11-12 14:14 Pagina 16


geven vijf jaar nu. Bij de benuttingsgraad wordt

er een onderscheid gemaakt tussen de beschik-

bare tijd, de geplande tijd en de werkelijke pro-

ductietijd. Hierbij ook de kanttekening dat 75%,

in dit geval 2.376 uur, een vrij hoge waarde is die

veel metaalbedrijven niet halen.

Een andere overweging bij het machine-uurtarief

is dat een compleetbewerkingsmachine in de

praktijk misschien meer zal worden benut (meer

dan 220 dagen per jaar en dan in drie ploegen in

plaats van de één of twee ploegen van een ge-

wone draaibank). Hierdoor kan de kostprijs voor

een draaifreescentrum zeker nog dalen. Ander-

zijds zal deze prijs toenemen als een compleetbe-

werkingsmachine een hoger opgeleide operator

vereist. De potentiële besparing van het automa-

tiseren van het laden, lossen en opspannen van

de werkstukken (om operatorkosten uit te spa-

ren) is niet meegenomen in de evaluatie.

Wanneer draaifreescentrum?Voor producten die naast draaioperaties, ook

frees- en gatoperaties vereisen, zijn verschillende

bewerkingsaflopen mogelijk. De vraag is welke

bewerkingsafloop economisch gezien de meest

aangewezen is. Voor een aantal concrete cases

hebben de projectingenieurs van Sirris een aantal

bewerkingsaflopen met elkaar vergeleken. De

keuze gaat in de meeste bedrijven tussen: draai-

freescentrum, vijfassige freesmachine of draai-

bank met aangedreven gereedschappen. Daarbij

een aantal kanttekeningen: het verschil tussen

klassieke machineuitvoeringen is aan het verdwij-

nen. Er zijn intussen draaifreescentra op de markt

die te beschouwen zijn als een combinatie van

een klassieke draaibank met een verticaal bewer-

kingscentrum. Andere draaifreescentra ogen als

een combinatie van een meerassige draaibank

met een vijfassige freesmachine. Daarnaast zien

we momenteel een sterke opkomst van frees-

draaicentra: bewerkingscentra met een volledig

geïntegreerde draaifunctie (ook meerassig).

Soms blijkt de meest goedkope oplossing toch te

vinden in een combinatie, ondanks een grotere

machine-onbalans, tussen een vijfassige freesma-

chine en een draaibank (draaibank is slechts een

korte periode van de totale productcyclustijd ac-

tief). Bij deze combinatie wordt dan geopteerd

om de bewerkingen op de meest goedkope ma-

chines te verdelen: snelle draaioperaties op een

relatief goedkopere draaibank en alle frees- en

puntoperaties op de freesmachine. Methoden

met draaifreescentra en vijfassige bewerkings-

centra zijn duurder vanwege de hogere machine-

aanschafprijzen.

SamenvattingInline-productie op twee aparte machines is

slechts rendabel indien de onbalans in cyclustijd

van beide machines niet te groot is, zeker niet

voor twee dure machines. Bij multimachinebedie-

ning is de vraag, waarom slechts één operator

voor twee machines? Er kunnen immers meer

machines tegelijk worden bediend, maar dan

daalt het rendement doordat er meer interferen-

tiewachttijden optreden. Twee machines kunnen

tegelijkertijd een interventie nodig hebben. Ver-

der is van belang dat bovenop de berekende ope-

ratorbezetting er ook rekening gehouden moet

worden met de inloop van een batch en andere

acyclische activiteiten (bijvoorbeeld pallet met

materiaal halen, kwaliteitsdocumenten invullen

en dergelijke activiteiten. De investering in een

compleetbewerkingsmachine zal interessanter

worden naarmate de diversiteit aan producten

toeneemt, en de seriegroottes kleiner worden. In

dat geval wordt in een klassiek multimachinepark

het beheer van de flow immers zeer complex en

krijg je bijzonder lange productiedoorlooptijden.

Bij de economische evaluatie van een investering

in een compleetbewerkingsmachine spelen meer-

dere afwegingen een rol. Welke machines zijn

binnen het bedrijf beschikbaar? Wat is hun bezet-

tingsgraad? Is er nog onbenutte capaciteit? Wat

is het kennisniveau van het bestaande perso-

neelsbestand? Zal men ook hoger opgeleide (en

duurdere) technici moeten aanwerven? <<<

Simulatie van draaien freesbewerkingen van een

turbinehuis. Er zijn verschillende bewerkingsaflopen

mogelijk. De investering in een

compleetbewerkingsmachine zal interessanter

worden naarmate de diversiteit aan producten

toeneemt en de seriegroottes kleiner worden (foto:

Open Mind/Hypermill)


FAQ’s draaifreescentra in vier delenSirris (www.sirris.be) heeft FAQ’s (Frequently Asked Ques-

tions) over compleetbewerken op draaifreescentra gepu-

bliceerd in vier delen:

• de mogelijkheden en beperkingen van compleetbewer-

king op een draaifreescentrum (deel 1);

• programmering van een draaifreescentrum (deel 2);

• geïntegreerd meten op een draaifreescentrum (deel 3); en

• deel 4, draaifreescentrum of vijfassige freesmachine?

In dit nummer deel 4, het laatste deel. De eerste drie

delen zijn dit jaar in eerdere nummers van Metaal Maga-

zine verschenen.

Het kalibreren van een meerassig bewerkingscentrum. Het alleen werken met een vijfassig bewerkingscentrum

is relatief duurder, omdat de productcyclustijd bij deze methode hoger ligt dan bij de andere

bewerkingsmethodes en de draaioperaties hier door tragere freesoperaties werden vervangen (foto: Renishaw)

16-17_Compleet4 05-11-12 14:14 Pagina 17


Tot zeer hoge temperaturen blijft de hardheid van wolfraam op peil, waardoor het metaal als pantsermetaal wordt gebruikt.

Ook in staal zal een geringe hoeveelheid wolfraam de hardheid sterk laten toenemen.

DOOR: KO BUIJS (INNOMET)

Wolfraam is het metaal met het scheikundige

symbool W en met atoomnummer 74. Het

atoomnummer geeft het aantal protonen in de

atoomkern aan. Wolfraam heeft een grijswit ui-

terlijk en per definitie is het een overgangsme-

taal c.q. transitiemetaal in het periodiek systeem.

Dergelijke metalen nemen in de tegenwoordige

hoogwaardige technologie een steeds belangrij-

ker plaats in. Verhoudingsgewijs komen de

meeste van dergelijke overgangsmetalen maar

weinig voor in de aardkorst. Overgangsmetalen

zijn geschikt tot het vormen van zogenaamde

coördinatieverbindingen dankzij de vrije atoom-

orbitalen. Zij worden mede daardoor ook als ka-

talysator ingezet en dat vooral in de olie-indus-

trie. Bijvoorbeeld nikkelwolfraamsulfide verwij-

dert zwavel en stikstof uit aardoliefracties. Bo-

vendien hydrogeneert het onverzadigdeLegeringen toegepast in uitlaatsystemen

Wolfraam hard bij hoge temperaturen

Het laden van 20 mm patronen in een Phalanx wapensysteem aan boord van het Amerikaanse vliegdekschip USS John C. Stennis. Wolfraam wordt hier ingezet vanwege

de hardheid (US Navy Photo/Kenneth Abbate)

18-19_Wolfraam 05-11-12 14:28 Pagina 18


verbindingen bij het kraken van aardolie. Dankzij

het zeer hoge atoomnummer is wolfraam bij-

zonder geschikt om toegepast te worden in rönt-

genbuizen en in bepaalde elektrodes en anodes.

Wolfraam heeft overigens het hoogste smelt-

punt van alle voorkomende metalen: 3.422°C.

Het soortelijk gewicht is 19,3 en dat stijgt be-

hoorlijk ver boven lood en zelfs tantaal uit.

Bekende mineralen, waarin wolfraamverbindin-

gen worden gevonden, zijn naast wolframiet

ook scheeliet, huebneriet en ferberiet. Deze mi-

neralen worden voornamelijk gedolven in

China en in mindere mate ook in Bolivia, Oos-

tenrijk, Zuid-Korea, Rusland, Portugal en Ame-

rika. Voor de bereiding van wolfraam wordt

naast koolstof ook wel waterstof als reductie-

middel gebruikt.

ToepassingenZuiver wolfraam is een relatief zacht en goed

buigbaar metaal waardoor het vrij eenvoudig tot

draad getrokken kan worden. Ook kan men het

met behulp van het dieptrekproces tot allerlei

gewenste en gecompliceerde vormen brengen.

Zodra er verontreinigingen in het metaal komen,

wordt het wolfraam behoorlijk brosser en bo-

vendien is het daardoor moeilijker te bewerken.

De uitzettingscoëfficiënt van wolfraam is nage-

noeg dezelfde als die van glas waardoor het zeer

goed als glasbepantsering gebruikt kan worden.

Voor zover bekend is wolfraam niet toxisch en

daardoor ook niet schadelijk voor het milieu.

Wolfraam heeft op zich een zeer goede corro-

siebestendigheid en is bestand tegen allerlei ge-

concentreerde reagentia van zuren en basen en

zelfs tegen koningswater. Ook is het prima toe-

pasbaar in zuurstof (tot 400°C), waterstof en

chloor (tot 600°C) en kokend kwik. Het is niet

goed bestand tegen een mengsel van ammo-

niak met waterstofperoxide alsmede tegen een

heet mengsel van fluorwaterstofzuur en salpe-

terzuur met kokend zwavel en chloor (>250°C).

Zodra wolfraam in contact komt met zuurstof

uit de lucht ontstaat er een beschermende oxi-

delaag. Tot zeer hoge temperatuur (circa

2.000°C) blijft de hardheid van wolfraam op peil

waardoor het metaal als pantsermetaal wordt

gebruikt en dan vooral ten behoeve van de mi-

litaire sector. Om die reden wordt het ook ge-

bruikt als materiaal voor omhulsels van kogels

en granaten.

Wolfraam wordt verhoudingsgewijs niet vaak

als zuiver metaal gebruikt doch veel meer in le-

geringen met ijzer, nikkel en kobalt. Vooral in

staal zal een geringe hoeveelheid wolfraam de

hardheid sterk laten toenemen. Ook zal de hit-

tebestendigheid aanzienlijk beter worden

waardoor het toepassingsgebied van gelegeerd

staal bijzonder verruimd wordt.

Legeringen Omdat wolfraamlegeringen met elementen

zoals hafnium, tantaal, niobium en zirkoon uit-

stekend hittebestendig zijn, worden dergelijke

legeringen vaak toegepast in uitlaatsystemen

van straalmotoren zowel voor de lucht- en ruim-

tevaart. Ook vindt het zijn weg in onderdelen

voor stationaire turbines.

Voor lasapparatuur biedt wolfraam ook prima

mogelijkheden dankzij het hoge smeltpunt.

Daarom zijn de elektroden ten behoeve van het

TIG lasproces vaak van een gelegeerde wol-

fraamkwaliteit vervaardigd. Veelal wordt er ook

nog thorium aan toegevoegd in een beperkte

hoeveelheid van 1% tot 3%. Dit percentage is

afhankelijk van wat voor een soort stroom men

toepast. Hierbij denkt men vooral aan een ge-

lijk- of wisselstroom.

Hardmetaal is een verbinding tussen wolfraam

en koolstof dat met een bepaald proces wol-

fraamcarbide oplevert. Dit wordt daardoor ex-

treem hard en kan daarom dan gebruikt wor-

den in snijgereedschappen zoals boren, frezen

en draaibeitels. Veelal wordt kobalt dan ge-

bruikt als metallisch bindmiddel.

Voorts wordt wolfraam gebruikt als materiaal

voor röntgenapparatuur, als warmte-element in

elektrische kooktoestellen en voor allerlei com-

ponenten die tegen zeer hoge temperaturen

bestand moeten zijn.

Zoals eerder is gesteld, wordt wolfraam niet

vaak als ongelegeerd metaal toegepast doch

veel meer als legeringselement in nikkel- en

ijzerlegeringen. Toch zijn er ook legeringen

waar wolfraam als basis dient en voorbeelden

zijn legeringen van wolfraam/nikkel/ijzer, wol-

fraam/nikkel/molybdeen/ijzer en wolfraam/nik-

kel/koper. Dit soort legeringen vindt men onder-

meer in afschermingen van radioactieve stra-

ling. De verspaanbaarheid neemt toe naarmate

het gehalte aan koper, nikkel en ijzer toeneemt.

Dankzij het hoge soortelijk gewicht kunnen

deze legeringen ook prima gebruikt worden in

vliegwielen van motoren en dergelijke. Boven-

dien kunnen deze legeringen om dezelfde

reden prima gebruikt worden om propellers en

scheepsschroeven uit te balanceren. <<<

Bronnen: Witpress, Lenntech, Kennislink.nl en Stainless Steel World

Een hardmetalen wisselplaat

voor frezen van Ceratizit. Deze

MaxiMill 271-17 plaat kan tot 8,4 mm

diep frezen. In hardmetaal is wolfraamcarbide

een belangrijk bestanddeel (foto: Ceratizit)

M A T E R I A L E N

Zware steenWolfraam werd in 1779 ontdekt door een Engelse alche-

mist en een aantal jaren later kon men uiteindelijk wol-

fraam uit wolframiet reduceren met behulp van koolstof.

In sommige landen zoals Engeland wordt dit metaal

‘tungsten’ genoemd wat een synoniem is voor ‘zware

steen’ en dat zal wel te maken hebben met het hoge

soortelijke gewicht. Wolfraam heeft een extreem hoog

smeltpunt en kookpunt die respectievelijk 3.422°C en

5.555°C hoog zijn. Daardoor is het metaal altijd bijzonder

geschikt geweest als gloeidraad in allerlei lampen zoals

de ouderwetse gloeilamp maar ook in de hedendaagse

halogeenverlichting.

Wedstrijdsport

Het gebruik van wolfraam vindt men zelfs terug in be-

paalde wedstrijdsporten. Zo worden wedstrijddarts van een

wolfraamlegering gemaakt en dat betreft voornamelijk de

legering die bestaat uit 80% wolfraam, 3% nikkel en 17%

koper (foto: http://www.mcssl.com/store)

18-19_Wolfraam 05-11-12 14:28 Pagina 19


Tijdens een workshop van Bystronic,

eind september in Zwolle, hebben

Radan, SSAB, Wila en uiteraard

Bystronic plaatbewerkers nuttige tips

gegeven over plaatbuigen. Er is meer

aandacht nodig voor procesbeheersing;

offline programmeren kan daarbij

helpen.


“De grootste onzekerheid is de plaat. Daar kun

je niet tegen aan programmeren.” Deze slotzin

van Gerrit Gerritsen eind september aan het

einde van de workshop was meer een constate-

ring dan een verzuchting. Gerritsen houdt zich

bij Bystronic bezig met de procestechnologie

van het plaatbuigen; ondermeer met het ont-

wikkelen van hoekmeetsystemen. Tijdens de

workshop ‘De kunst van de juiste hoek’ gaf hij

een inventarisatie van de problemen die optre-

den bij het buigen van met name dikkere plaat

(zie het kader bij dit artikel). Als inkopers van

plaatwerkerijen échter het plaatmateriaal gaan

inkopen tegen de laagste prijs in een mooi land

als bijvoorbeeld Roemenië, dan moet hij afha-

ken. De theorie van proceskennis en –beheer-

sing werkt niet als je plaatmateriaal gaat buigen

waarvan je weliswaar de chemische samenstel-

ling weet, maar niet de diktetolerantie, hard-

heids- en vlakheidsverloop, materiaalstructuur,

het vloeigedrag rondom de rekgrens, de hoogte

van de treksterkte enzovoort. De uitkomst van

het buigproces (ook wel kanten of afkanten ge-

noemd en door onze zuiderburen aangeduid

als plooien) is dan uiterst onzeker. Gerritsen gaf

in Zwolle een schokkend voorbeeld: een 20 mm

dikke plaat van onbekende herkomst die in een

2.000-tons afkantpers tijdens de buiging afge-

broken was. “De 20 mm elastische vervorming

van de machine kwam in een paar millisecon-

den vrij. De schok is in De Bilt geregistreerd.” De

kantpers was zwaar beschadigd, maar de ope-

rator kwam gelukkig met de schrik vrij.

OfflineOok Ton Derksen van Radan die tijdens de bij-

eenkomst uitleg gaf over CAD/CAM-systemen

en offline programmeren benadrukt dat gelet

op procesbeheersing zijn software slechts een

deel van het verhaal is. “Je moet wél buigen

met plaatmateriaal dat reproduceerbaar, dus in

een gegarandeerde kwaliteit, overeenstemt

met de gegevens in je databestanden. Anders

functioneert het niet.” ‘Slim inkopen’ tegen de

laagst mogelijke prijs is gelet op procesbeheer-

sing ‘penny wise, pound foolish’. De focus op

prijs is overigens wel te verklaren: de kostprijs

van een plaatwerkproduct bestaat immers voor

een belangrijk deel uit de grondstofprijs.

Derksen ziet een aantal trends die vereisen dat

plaatwerkerijen meer aandacht gaan geven aan

proceskennis en –beheersing. Als eerste noemt

hij de eis naar hogere nauwkeurigheid waar-

mee de metaalbranche - dat zie je overigens

Het buigen van plaat gaat altijd gepaard met correcties van de buiglengte. Hier een scherm van Bystronic met

berekende correcties (beeld: Bystronic)

Kennis vastleggen en delen

Beheerst plaatbuigen

vereist proceskennis

20-21-22-plaatbuigen 06-11-12 08:43 Pagina 20


ook bij verspanende bewerkingen - geconfron-

teerd wordt. Eigentijdse technieken als laserlas-

sen van plaat dwingen tot een hogere nauw-

keurigheid. Ook als je plaatbewerkingen in wil

zetten als alternatief voor verspanend of giet-

werk, en dat kan nu gelet op de afnemende se-

riegroottes, dan moet je wel nauwkeurig plaat-

werk leveren. Als tweede trend ziet Derksen

een hogere complexiteit bij plaatwerk: in een

plaatwerkdeel wordt meer functionaliteit ge-

stopt; de wens naar minder lassen betekent

meer kantwerk. Bystronic signaleert in het ver-

lengde hiervan een trend naar het buigen van

dikker materiaal, ook om nabewerkingen te

voorkomen. Dit zie je vaak ook in combinatie

met nieuwe of vernieuwde materialen. Ten-

slotte signaleert Derksen een schaarste aan vak-

mensen.

Meer proceskennis is het antwoord op de drie

genoemde trends. “Kennis moet meer vastge-

legd en gedeeld worden.” Het al genoemde

plaatmateriaal is een van de vier pijlers om de

kwaliteit van het afkantproces te waarborgen.

De andere drie zijn mens, methode en machine.

Radan richt zich met name op de buigmethode.

Derksen pleit voor offline programmeren. De

crux hierbij is dat de buigsimulatie die de soft-

ware uitvoert, geschiedt met de data van de

werkelijke gereedschappen die ingezet worden

voor het afkanten én in de werkelijke buigvolg-

orde. De plaatuitslag die gegenereerd wordt, is

gebaseerd op de keuzes in het proces. Bij een

traditioneel voorbereidingsproces, dus bij pro-

grammeren op de besturing aan de machine,

krijgt volgens Derksen de maakbaarheid te wei-

nig aandacht. De werkvoorbereiding maakt een

ontwerp gevolgd door ontvouwen en een kant-

tekening, maar de man die de kantbank pro-

grammeert kan kiezen voor andere gereed-

schappen, een andere buigvolgorde en andere

aanslagmaten. Zeker bij hogesterktestalen en

bij wat dikker materiaal zie je dan heel andere

Traditioneel afkanten (boven) in vergelijking met offline programmeren. Het grote verschil is dat bij offline

programmeren de uitslag gemaakt wordt vanuit de NC-data (beeld: Radan)


Nuttige hulpmiddelen Wila en SSABBij leveranciers als Wila en SSAB zijn nuttige hulpmiddelen beschikbaar. SSAB

biedt een nieuw ‘Sheet Steel Handbook’ aan en een app voor het berekenen

van de buigkrachten (met datasheet). Wila heeft veel instructievideo’s op

YouTube staan en ook een app.

Ben Wats van SSAB gaf in Zwolle een aantal nuttige tips: voor het buigen

van hogesterktestalen zijn behoorlijke buigradii nodig (dieptrekstalen kun

je platvouwen), om problemen met dikteverloop in het plaatmateriaal te

vermijden haalt SSAB aan het begin 20 m tot 30 m van de coil af die niet aan

de afnemer geleverd wordt, hogesterktestalen zijn gevoelig voor scheurvor-

ming (die geïnitieerd kan worden door vervuiling, knipscheuren of braam-

vorming), matrijsopeningen bij het buigen luisteren nauw en las zo weinig

mogelijk aan hogesterktestalen (maak verbindingen met bouten).

Hans Kamphuis van Wila gaf op de workshop ondermeer meer informatie

over een nieuw pakket van HD gereedschappen (‘heavy duty’) en gereedschapshouders voor kantpersen. Ook nieuw is het OZU-ZN ondergereedschap, waarbij

het probleem van het aanladen (ongewenste aanhechting van materiaal) is geminimaliseerd. Ook biedt Wila nog steeds de veelgevraagde rekenschuif aan voor

het bepalen van perskrachten, V-openingen, gereedschapradii en dergelijke.

>>>

De rekenschuif van Wila, uiteraard een beperkte hoeveelheid gegevens, zeker in

vergelijking met databestanden in CAD/CAM, maar wel een nuttig hulpmiddel



verkortingswaarden. “Je kunt millimeters weg-

lopen.” Met andere woorden: de uitslag die na

het nesten en het snijden bij de kantbank komt,

past niet bij de productiemethode waar vervol-

gens aan de bank voor gekozen wordt.

Bij offline zie je een ander beeld: de eerste stap

na het ontwerp is een kantsimulatie om de

maakbaarheid te beoordelen en vanuit het NC-

programma volgt het ontvouwen en nesten. Zie

ook de beide schema’s bij dit artikel. Grote voor-

delen: het programma is meteen te gebruiken

op de kantpers en de gereedschappen zijn ook

meteen beschikbaar.

DraaiurenDit klinkt allemaal mooi, maar toch is offline

programmeren nog niet echt populair. Volgens

Derksen komt dit omdat het een verandering

van de organisatie in een plaatwerkerij vergt.

“Zwart-wit samengevat gaat een werkvoorbe-

reider de ervaren man aan de afkantbank ver-

tellen, hoe hij moet afkanten, dat is natuurlijk

moeilijk.” Een oplossing zou kunnen zijn om het

offline programmeren door de machine-opera-

tors te laten uitvoeren op de werkvloer. De af-

kantpers staat dan weliswaar nog steeds stil tij-

dens het programmeren, maar je hebt dan in

elk geval wél de voordelen dat de maakbaar-

heid gewaarborgd is. Het is in die situatie een

hulpmiddel om je werk beter te doen. Op de

langere termijn zal veelal de operator met de

meeste ervaring op de werkvoorbereiding of-

fline met de software aan de slag gaan en aan

de kantbanken zelf worden dan geen program-

meeractiviteiten meer verricht. Dit zal uiteinde-

lijk resulteren in meer ‘draaiuren’ van de kant-

bank.

Die meer-uren zijn nodig: grofweg zie je dat

kantbanken gedurende 50% van de beschik-

bare tijd stilstaan (wachten, omstellen, pro-

grammeren en dergelijke) en de andere 50%

bezig zijn met het buigproces. Daarbij de kant-

tekening dat van de 100% beschikbare tijd er ei-

genlijk maar gedurende 15% van de tijd (of nog

minder) de maximale perskracht van een af-

kantpers gevraagd wordt. Die andere 85% van

de tijd kunnen de aandrijfsystemen dus in een

spaarstand.

Het rendement van afkantpersen moet dus om-

hoog. Dit kan door de stilstandstijden te bekor-

ten. De verwachting is niet dat de productiviteit

ook verbeterd zal worden door hogere buigen

aanslagsnelheden. In vergelijking met positio-

neernauwkeurigheden en hoekprecisie zijn die

snelheden minder belangrijk. Gerritsen: “Als ik

drie minuten aan het afkanten ben met een

plaat, wil ik na die drie minuten een goed deel

hebben binnen de specificaties. Dat is belang-

rijk.” <<<

Problemen en oplossingen bij plaatbuigenTijdens de workshop van Bystronic werd de nadruk gelegd op kennisoverdracht en –uitwisse-

ling. Gerrit Gerritsen van Bystronic gaf een opsomming van praktische oplossingen voor de

problemen die met name kunnen optreden bij het buigen van dikker plaatmateriaal.

- Bij verschillende treksterktezones in één buigdeel kan een hoekmeetsysteem een oplossing

bieden.

- Bij goed materiaal (dus met reproduceerbare eigenschappen) zal de terugvering niet veel va-

riëren en voldoet een hoekcorrectie.

- Als er verschillende terugveerhoeken gevonden worden binnen één buigdeel, dan komt dat

door verschillende treksterktes in de plaat.

- Verschillen in plaatdikten veroorzaken direct hoekafwijkingen. Bovendien zal een diktevari-

atie resulteren in variatie van de perskracht. Het is mogelijk om dit real-time te meten en te

compenseren.

- Warmte van het autogeen-, plasma- of lasersnijden brengt spanning in het plaatmateriaal.

Een extra buiging in een andere richting aan de rand van het materiaal kan ongewenste

boogvorming als gevolg van die spanning voorkomen.

- Het effect van verschillende oppervlaktehardheden in plaatmateriaal kun je voorkomen door

rekening te houden met boven- of onderkant van een plaatdeel.

- Veel problemen met de walsrichting van een plaat zijn te voorkomen door een buigstempel

te gebruiken met een radius van 1,5x tot 2x de plaatdikte.

- Door een boogvormige inkeping te snijden op de buiglijn van een dik plaatdeel (dus een

stukje plaatmateriaal weghalen) zijn problemen met zijwaartse uitstulping te voorkomen.

- Een buighulp voorkomt uitstulping door doorhanging van zware delen of het tegenbuigen

van grote, dunnere platen.

- Vergroten van het aanslagbereik en speciale, dubbele gereedschappen (buigen in twee rich-

tingen) kan helpen om het omkeren van lange profielen te vermijden.

- Een te kleine radius van het bovengereedschap geeft groeven en soms zelfs haarscheurtjes.

Een radius van 1x tot 2x de plaatdikte is een goed uitgangspunt. Let op: bij hogesterktema-

terialen zie je stempelradii tot 9x de plaatdikte en V-openingen in het ondergereedschap tot

wel 18x of 20x de plaatdikte.

- Bij een te grote stempelradius ontstaat een niet te berekenen ruimte tussen stempel en plaat

die in extreme gevallen plaatbreuk kan veroorzaken.

- Een te kleine V-opening geeft een extreme belasting op de radius. Ondergereedschap met

geharde radius-inserts kunnen helpen slijtage te voorkomen.

- Hoe groter een buigdeel, hoe groter de machinedeformatie. De pers moet deze deformaties

compenseren.

- Bombering is de bekende oplossing voor deformatie van de bovenbalk; en

- hoekmeetsystemen zijn niet de ultieme oplossing voor plaatbuigproblemen. Ze zijn vaak

duur, ze werken vertragend en ze zijn kwetsbaar. In de visie van Bystronic zijn ze alleen zinvol

bij een compenserende (neutrale) machine.

Robots zijn in

de visie van

Bystronic

ideaal voor

de handling

van zware

plaatdelen

(foto:

Bystronic)


Swingende productie-cijfers

Laat u leiden door kennis

In harmonie naar top-prestaties

Kosten die maat houden

TRUMPF Neder land B.V. Postbus 837 7550 AV Hengelo Te l : 074 - 249 84 98

Fax: 074 - 243 20 06 e-mai l : info@nl . t rumpf.com www.nl . t rumpf.com

TRUMPF World Class Partner Programma: beschikbaarheid op maat

Uitval van machines kost geld. Gemiddeld gaat er teveel tijd verloren aan het herstellen van fouten in het productieproces. TRUMPF gaat voor een

serviceverlening op maat en introduceert daarom het World Class Partner Programma. Hiermee kunnen we klanten “beschikbaarheid op maat”

aanbieden. Dat doen we aan de hand van vier (partnership) modellen waarbij beide partijen precies weten wat van elkaar verlangd wordt. Bel

vandaag nog voor “beschikbaarheid op maat”.

MM_ADV. COMB. PARTNER_230 x 300.indd 1 25-10-12 08:59


Compleetbewerken is onmiskenbaar een van de

speerpunten binnen de metaalindustrie. Om

verspanend Nederland bij te praten over het

onderwerp en de stand der techniek had DMG /

Mori Seiki Benelux in Veenendaal er medio

september een roadshow aan gewijd.

DOOR: JAN OONK

Tijdens de roadshow werden de mogelijkheden

van compleetbewerken gedemonstreerd op

een DMU 65 Monoblock FD. In feite een vijf-

assige freesmachine waarbij onder de draai-

zwenktafel een motor is aangebracht die zorgt

voor de ‘direct drive’-rotatie van de tafel, in

dit geval tot een maximaal toerental van 1.200

min-1, een koppel van 1.000 Nm en een maxi-

male belasting van 600 kg.

Uiteraard is in een dergelijke situatie sprake van

een ronde tafel (in dit geval met een diameter

van 650 mm), om de onbalans tijdens het

draaien binnen de perken te houden. Overigens

vormen de producten ook een bron van onba-

lans omdat ze meestal natuurlijk niet symme-

trisch rond zijn, zeker niet nadat ze de eerste

freesbewerkingen hebben ondergaan. Deze on-

balans wordt gemeten, waarna het toerental

daarop wordt aangepast. Ook kunnen op voor-

hand extra gewichten worden geplaatst ter

compensatie van de latere onbalans.

Beperkte hoogteHet gaat dus om een freesmachine met draai-

mogelijkheden en dat maakt die machine bij

uitstek geschikt voor producten met een ronde

vorm en een beperkte hoogte; tot 500 mm in dit

geval. Waarbij de compactheid van de machine

(een vloeroppervlak van slechts 7,5 m2) een bij-

komend voordeel is. Voor langere producten

komt een draaimachine met freesmogelijkhe-

den, eerder in aanmerking.

Tijdens de roadshow werd het compleetbewer-

ken gedemonstreerd aan de hand van een fan-

tasieproduct met veel gaten, kamers en contou-

ren. In totaal bestond de hele cyclus uit meer

dan vijftig individuele bewerkingen, inclusief af-

bramen. De gebruikte staalsoort tijden de demo

was C45.

Bij de tweede opspanning werd gebruikgemaakt van een Hydrodehn spandoorn, waarbij met behulp van

hydraulische druk het product vanuit de kern wordt opgespannen met een hoge rondloopnauwkeurigheid

binnen 0,005 mm (foto’s: Jan Oonk)

Op de DMU Monoblock FD machines is onder de producttafel een

motor aangebracht die zorgt voor de direct aangedreven rotatie van

de tafel, tot toerentallen van 1200 min-1

Grotere keuzevrijheid

40 procent tijdwinstbij compleetbewerken

24-25-DMG 05-11-12 14:32 Pagina 24


HydrodehnDe eerste opspanning was een Rota-S plus 500

klauwplaat van Schunk, die via een Vero-S NSL

turn nulpuntspansysteem was bevestigd op de

draaitafel. Overigens kunnen bepaalde produc-

ten ook rechtstreeks op dit nulpuntspansysteem

worden opgespannen, dus zonder klauwplaat.

Bij de tweede opspanning werd gebruikge-

maakt van een zogenoemde Hydrodehn span-

doorn, waarbij het product vanuit de kern

wordt opgespannen door de uitzetting van de

doorn met behulp van hydraulische druk. Op

die manier wordt een hoge rondloopnauwkeu-

righeid bereikt binnen 0,005 mm (zonder tus-

senbus). Bewerkingen als nadraaien werden

waar mogelijk dan ook in de tweede opspan-

ning uitgevoerd, net als het uitwendig draaien

natuurlijk. Voordat de kamers worden gefreesd,

worden eerst de oppervlakken gedraaid, zodat

onderbroken snedes worden vermeden. Dat

noemt salesengineer John Kooning een van de

charmes van de combinatie van draaien en fre-

zen op één machine: “Het geeft een grotere

keuzevrijheid wat betreft de werkvolgorde.”

Draaien onder hoekDankzij de A-as kan een product ook onder een

hoek worden gedraaid. Dan kan worden vol-

staan met een kortere uitsteeklengte van het

gereedschap. Dat levert naast kostenvoordelen

vooral een hogere stabiliteit en nauwkeurig-

heid op. Ook kan op die manier meer ruimte

worden gecreëerd voor de afvoer van de spa-

nen.

Door de combinatie van draaien freesmoge-

lijkheden komt ook draaiend frezen als bewer-

king binnen handbereik, kortweg draaifrezen.

Door het simultaan frezen en (laagtoerig)

draaien kan in bepaalde situaties een rustiger

verspaningsbeeld worden bereikt, omdat het

freesgereedschap minder hoeft te bewegen

dan bij frezen alleen. Op die manier kunnen

eveneens betere snijeigenschappen worden

gecreëerd, zodat bijvoorbeeld kortere spanen

ontstaan. Omdat de werktafel helemaal vrij is

ontstaat er ook ruimte om het draaien en fre-

zen te integreren met slijpbewerkingen. “Dat

krijg je er als bijvangst zo maar bij”, aldus Koo-

ning. <<<


Winst op vele frontenCompleetbewerken betekent minder

omspannen, dus minder tussenvoorra-

den, kortere doorlooptijden en hogere

nauwkeurigheden. Hoe groot de winst is

hangt sterk af van de specifieke situatie

en dat maakt het moeilijk om een en

ander in concrete cijfers te vangen. John

Kooning van DMG kent een geval waarin

de doorlooptijd is teruggebracht van

zeven dagen tot 24 uur, maar in doorsnee

rekent hij met een tijdwinst van rond de

40 procent. Een opspanning minder bete-

kent volgens hem qua nauwkeurigheid al

gauw een winst van rond de 0,01 mm.

Dat vertaalt zich niet alleen in een betere

kwaliteit, maar ook in minder kunst en

vliegwerk om binnen een vereiste tole-

rantie te blijven. Allemaal winst, net als

het feit dat dezelfde gereedschappen

voor meerdere bewerkingen ingezet

kunnen worden.

Samen met Schunk, LMT, Horn en SiemensOok Schunk (opspanningen), LMT en Horn (gereedschappen) en Siemens (software voor be-

sturing en simulaties) waren bij de roadshow betrokken. LMT wordt in Nederland vertegen-

woordigd door Hagro in Schaijk, Horn door Hersbach in Schiedam.

Zo werd tijdens de demonstratie gebruikgemaakt van de nieuwe Sinumerik Operate bedie-

nersinterface, inclusief toolmanagement, in-proces meetcycli en simulatiemogelijkheden. Die

laatste zijn natuurlijk onmisbaar om op voorhand een beeld te krijgen van de soms complexe

combinatie van bewerkingen en calamiteiten daarbij te vermijden. Voor wat betreft de frees-

werkzaamheden is daarbij op de achtergrond de nieuwe Sinumerik MDynamics module actief,

waarin de nieuwste freeskennis is verwerkt en die er bijvoorbeeld ook voor zorgt dat niet-aan-

sluitende lijnen in het programma worden gerepareerd. Dankzij MDynamics kunnen volgens

Siemens nog kortere cycli en hogere oppervlaktenauwkeurigheden worden bereikt.

Thema’s die spelen op het gebied van de gereedschapgeometrie zijn onder meer een optima-

lisering van de koeling door middel van gerichte (hogedruk-) koelkanalen, verhoging van het

aantal snijkanten (zodat een hogere snijkracht en voeding per tand mogelijk wordt) en ge-

reedschappen met een spaangeleiding waarbij spanen worden gebroken.

Door onder een hoek te draaien kan worden volstaan met een kortere

uitsteeklengte van het gereedschap, terwijl tegelijkertijd meer ruimte

ontstaat voor de afvoer van de spanen

Het demonstratiemodel van de DMU 65 Monoblock FD bij DMG in

Veenendaal is uitgerust met een spindel met een maximaal toerental

van 18.000 min-1, het vermogen bedraagt 13 kW

24-25-DMG 05-11-12 14:32 Pagina 25


Eind oktober was het weer feest in Hannover (D): de

gehele wereld zag tijdens de EuroBlech 2012 veel

plaatnieuws. Op deze zes pagina’s hebben we de

highlights verzameld.

DOOR: PAUL QUAEDVLIEG EN REINOLD TOMBERG

Gereedschap wisselenLVD had op de EuroBlech 2012 een primeur met deze Toolcell kantbank. Alle gereedschappen be-

vinden zich in de machine (zie inzet) en de achteraanslagen dienen, dankzij een extra grijper, tevens

als gereedschapswisselaar (foto’s: Paul Quaedvlieg en Reinold Tomberg)

Prachtig plaatnieuws tijdens

EuroBlech 2012

Automatische laser Deze ByAutonom 3015 is de nieuwste CO2-laser van Bystronic. Lenzen, nozzles en producten worden

automatisch gewisseld, waardoor deze machine nagenoeg ‘autonoom’ kan werken. Ook zijn de be-

sturingen bij Bystronic vernieuwd en zijn intuïtief, als een smartphone, te bedienen

Design fiber De nieuwe Fibermak vlakbedsnijlaser die Er-

maksan in Hannover liet zien heeft een opval-

lend design. Deze snijlaser is voorzien van een

fiberlaser en een automatische palletwisselaar

aan de achterzijde van de machine

26-27-28-31-32-33_Euroblech 05-11-12 14:34 Pagina 26


B E U R S

s

>>>

Één bedrijfSafan en Darley presenteerden zich tijdens de EuroBlech voor het eerst als één bedrijf: SafanDarley.

Gedemonstreerd werd onder meer ‘Eye’, een bril (zie inzet), die door middel van augmented reality

ondersteunt bij het afkanten. Hiervoor kreeg SafanDarley in Hannover een onderscheiding

Fiber en buigenAmada toonde onder andere deze bijzondere Lasbend machine: een fiberlaser en buigmachine in

één. Het buigen gebeurt om het product heen (zie inzet). Bezoekers konden alleen van boven in de

machine kijken.

Servopersen Aida had in hal 27 in een persstraat drie servo-

persen op een rijtje gezet en ze met elkaar ver-

bonden door een transfersysteem. Servopersen

hebben een programmeerbare persslag (gelet

op wegsnelheidsprofiel) en kunnen pendelen in

het onderste dode punt

Bezoekjes ‘Gluren bij de buren’. Deze twee Amada mede-

werkers stonden zeer geïnteresseerd te kijken

naar een aantal producten van LVD. De redactie

spotte overigens meerdere bekenden uit de

branche die een bezoek brachten aan de stand

van de concurrent

Fiberlaser De Electra FL is de eerste fiberlaser voor LVD.

De machine is compleet nieuw ontworpen

rondom de energie-efficiënte fiberlaser. LVD

spreekt van een 50 procent hogere verwer-

kingssnelheid bij dunne plaat in vergelijking

met een CO2-laserbron.



Construeren in plaat Trumpf benadrukte tijdens de EuroBlech ondermeer het belang van doordacht construeren. De foto rechts toont een fraaie oplossing dankzij afkantwerk:

vijf componenten zijn vervangen door één gebogen plaatdeel

CarbonOpvallend tijdens de EuroBlech is de opkomst van koolstofvezelversterkte machineonderdelen in

transfersystemen voor persen. De verklaring is simpel: een lagere massa laat zich gemakkelijker be-

wegen. Op de foto carbononderdelen die robotleverancier ABB ontwikkeld heeft

Handling ‘Easy to move’ is een nieuw handlingsysteem

van Wila voor zwaardere onder- en bovenge-

reedschappen van afkantpersen. Door handma-

tig schuiven komen de gereedschappen via een

railsysteem in positie

Filigraan snijwerkEen kijkje in de lasersnijmachine Optiplex 3015 Fiber van Yamazaki Mazak. Het is opvallend hoe fijn

tegenwoordig de snijlasers kunnen snijden. De inzet toont filigraan snijwerk uitgevoerd in messing,

dit materiaal is snijdbaar met een fiberlaser

PonslasercombiDeze Acies 2515 van Amada is een grote ponsla-

sercombi. Flexibel en krasvrij produceren wordt

mogelijk met een hoge mate van automatise-

ring, mede door het gebruik van een externe

gereedschapswisselaar


0229 54 24 85 - www.kemtech.nl

Verbeter uw verspaning met Kemtech profluid systems • geen lintspanen meer • langere standtijd gereedschappen • hogere snijsnelheden • schoon koelwater

verkoop en installatie:

nieuwe kabel voor kabelrupsen:

Tel. 0346-35 39 32 Fax 0346-35 38 49 ma - vr van 8 tot 20 uur en za tot 12 uur plastics for longer life®

120 noviteiten + chainflex® houdt stand. Gevonden in minuten, geleverd in uren, gemaakt voor jaren.

.nl/chainflex-vanaf24h®

300V UL voor PoE(power over ethernet)

30% sneller gekonfektioneerd

tot 50 meter hangend

chainflex®: 50% sneller ontmantelen door geïntegreerde snijkoord ...

Bezoek ons: SPS IPC Drives - Halle 4 Stand 250

NL-888-Neue chainflex 191x63M_NL-888-Neue chainflex 191x63M 02.08.12 15:09 Seite 1

Easy-Form® afkantpersen

LVD heeft DE oplossing voor u! Easy-Form® Laser – adaptief plooisysteem.

● Minder instellingen

● Geen nabewerking meer

● Afval geëlimineerd

● Eerste keer correct – altijd correct!

● Gaat het plooien bij u minder goed dan verwacht?

● Hebt u een hoekmeetsysteem in de kast dat niet werkt?

● Hebt u genoeg van gebroken beloftes van uw huidige machineleverancier?

● Gelooft u niet in hoekmeetsystemen?

Tried the rest, now get the best. LVD Easy-Form Laser!

Bezoek www.lvdgroup.com, stuur een e-mail naar [email protected] of bel ons op +32 56 43 08 50.

STOP! LVD


>>>

PonsknippenVoortman pakte flink uit in Hannover. Op een grote stand toonde het bedrijf uit Rijssen nagenoeg

het complete productengamma, met als primeur het nieuwe Voortman V550-6 ponsknipsysteem voor

strip- en hoekprofielen

Vijfassig snijden De Gemini 36 HD van het Italiaanse Ficep heeft

een vijfassige snijkop, waardoor deze machine

nog universeler kan worden ingezet naast de

andere boor-, frees- en snijfuncties voor het

onder een hoek bewerken van staalplaat

Buislaser met robotAdige toonde deze LT5 buisfiberlaser, die we al eerder zagen op de Tube&Wire in Düsseldorf. In Han-

nover echter was er aan de achterzijde een robot te vinden, die de gesneden buizen meteen naar

een buigmachine voerde voor verdere bewerking

Rotor- en statordelenPonsmachine NTCH-25 van Minster voor de pro-

ductie van rotor- en statordelen. Voor het laden

en lossen wordt een robot ingeschakeld

Fijn snijden Salvagnini liet tijdens de beurs overtuigend zien

hoe fijn een fiberlaser kan snijden. Fijner snij-

werk, ook in dikwandig materiaal was een van

de technische trends in Hannover

B E U R S



Elektrisch kanten Ook Bystronic biedt nu een elektrische kantbank aan volgens het katrol-principe (zie inzet), dat zijn

oorsprong vindt bij Safan. Deze Xcite 80 E verbruikt minder energie dan de conventionele hydrauli-

sche kantbanken

Lange lijn De lange bewerkingslijn die Wemo in Hannover

exposeerde, het Coil Punch Centre type 1250, is

verkocht aan Drentea. Op de foto het ponsge-

deelte van de lijn. Bij Drentea wordt deze lijn

ook voorzien van een flexibel CNC-buigcentrum

van Wemo

Slijtage-indicatie Een handige oplossing van Trumpf: een ponsge-

reedschap is voorzien van een schroefvormige

indicatie die laat zien hoe vaak een gereedschap

nageslepen is en hoeveel materiaal weggesle-

pen is. Het getal geeft tevens aan hoeveel op-

vulringen er nodig zijn

Tailored blanks Deze tweedelige tailored blanks (dikte van

1,5 mm en 0,75 mm) zijn van een Ford achter-

klep. Voorbeelden van hogesterktestaal en

lichtbouw waren veel te zien bij de diverse

staalleveranciers zoals hier bij Salzgitter Euro-

platinen

Twee robotsFanuc toonde in Hannover deze combinatie van

twee robots. De kleine robot, een LR Mate 200i

was gekoppeld aan de grote broer, een

R2000iB, om op deze manier onder bijna elke

hoek te kunnen lassen

Electrochemical machiningMachinebouwer Bihler gebruikt in de eigen

productie ECM (electrochemical machining).

Links een gefreesde vorm die in 45 min afge-

vormd wordt in het onderdeel rechts. De elek-

trode slijt niet (is dus herbruikbaar) en de vier-

kantjes boven in het onderdeel zijn met zeer

scherpe hoekjes maakbaar

BuigcentrumPrimaPower demonstreerde in Hannover een lange plaatbewerkingslijn met daarin opgenomen een

ponsnibbelmachine, een hoekschaar en een buigcentrum. Transport van plaatdelen geschiedt met

manipulatoren. De foto toont het buigcentrum aan het einde van de lijn



FotoreportageMeer foto’s van de EuroBlech op onze site metaalmagazine.nl.

Extra aandrijvingBruderer levert de snellooppers BSTA 510-125 nu met een extra, schakelbare planeetaandrijving

(inzet). Als deze aandrijving ingeschakeld wordt kan de operator op de machine met een lage snel-

heid het proces inregelen en de gereedschappen testen

Laserondersteund Het Hy-Press lasersysteem ontwikkeld door

Fraunhofer IPT is bedoeld voor het laseronder-

steund bewerken van hogesterkteplaatmateri-

aal. Door een verwarming wordt dit materiaal

beter verwerkbaar. Geëxposeerd werd een pro-

ductiegereedschap van Scheuermann + Heilig

VisionRAS liet zien hoe een robot in samenwerking met

een visionsysteem gesneden plaatdelen kan iden-

tificeren, hoe vervolgens de plaats bepaald wordt

waar het plaatdeel ligt en als laatste stap wordt

gepositioneerd toegevoerd aan een buigcentrum

Vier sleden Het drieassige Intra Trans transfersysteem dat Schuler in hal 27 toonde kenmerkt zich door opmer-

kelijke vernieuwingen: op de beide rails zitten vier sleden die onafhankelijk van elkaar met verschil-

lende snelheden kunnen bewegen

Slaghoogte op 0,002 mm Eyecatcher bij Yamada Dobby was de vrouwe-

lijke operator in Japanse kledij. De 50-tons snel-

looppers werkt met een snelheid van 830 slagen

per minuut. De machine is voorzien van een au-

tomatisch bewakingssysteem dat de slaghoogte

bewaakt op 0,002 mm nauwkeurig

B E U R S



Onbemand vijfassig precisiefrezen. Een wens van veel metaalbewerkers. Lukt vaak

niet. Technology Twente kán het. Met beperkingen als een groeiende Z-as of

onnauwkeurigheden die ontstaan na een omslag is helemaal afgerekend. Een

bezoek in Hengelo (O) bij de hightech-verspaner leert hoe het mogelijk is.


“Wat wij doen is vijfassig plus.” Directeur Rens

Hofstede van Technology Twente: “Het gaat om

vijfassig frezen plús nauwkeurigheid! En dan

onbemand.” Ter illustratie laat Hofstede een

werkstuk zien (zie ook de foto met inzet bij dit

artikel). Op het voetvlak en op een vlak onder

45o bevinden zich driepuntsopleggingen. “De

nauwkeurigheid op die hoek van 45o bedraagt

0,003o. Dat maken wij vijfassig, onbemand. Eer-

der maakten wij dit deel in meer opspanning

door frezen én slijpen. Nu frezen we dit deel in

één keer onbemand aan de maat. Dat is uniek.”

Bij het bezoek komt als tweede voorbeeld een

aluminium werkstuk op tafel van pakweg 10

mm bij 20 mm. Het is een camerabehuizing met

daarin boringen van 3 mm met een H6 passin-

gen. Je praat dan over een tolerantie van 6 mi-

Directeur Rens Hofstede voor de Fehlmann Picomax

60-M. In zijn handen een werkstuk van het materiaal

Invar (nikkellegering met extreem lage

uitzettingscoëfficiënt). De driepuntsopleggingen op

twee vlakken onder 45o van dit werkstuk worden

gefreesd met een nauwkeurigheid die bedraagt

0,003o (foto’s: Reinold Tomberg)

Zesde dimensie bij

onbemand vijfassig frezen

34-35-Twente 05-11-12 15:40 Pagina 34


crometer. De gaatjes zitten op verschillende

vlakken van de behuizing die vijfassig, op een

zwaluwstaartopspanning, bewerkt worden. De

gevraagde H6 passingen worden verspaand

door middel van circulair frezen met een posi-

tienauwkeurigheid van de gaten ten opzichte

van elkaar, op de verschillende vlakken van het

werkstuk dus, van slechts 0,02 mm. “En dat lukt

ons ook onbemand”, is de toelichting van Hof-

stede. “Dat is de extra dimensie die wij kunnen

bieden. Onbemand én nauwkeurig. Zonder dat

je ’s morgens met buikpijn naar de machine

gaat of het die nacht wel of niet gelukt is.” In

hetzelfde werkstuk wordt overigens door pla-

netair draadfrezen ook een schroefdraad ge-

freesd van M 1,6.

OmslagOnbemand vijfassig precisiefrezen valt of staat

met de nauwkeurigheid van de zogeheten ‘om-

slag’. Dat wil zeggen dat het werkstuk voor ver-

schillende opeenvolgende bewerkingen ten op-

zichte van de hardware van de machine (het

frame en de machineassen) verdraait en ver-

plaatst wordt. Bij vijfassige bewerkingen ge-

schiedt dit over vijf assen; veelal twee roterende

assen en drie lineaire assen. En dan maakt het

niet uit of de assen als stel-assen gebruikt wor-

den (veelal bij Technology Twente) of dat ze te-

gelijkertijd simultaan bewegen zoals gereed-

schapmakers de vijfassers vaak toepassen. Het

gevolg van een andere opstelling van het werk-

stuk is dat bijvoorbeeld een dieptemaat die met

Z-as gemaakt is, na een rotatie in het Y-vlak

komt te liggen. Natuurlijk kun je dat meten,

maar juist bij onbemand werken wil je die me-

ting niet. Dan is machinestabiliteit doorslagge-

vend: dat wil zeggen dat verschillende machine-

assen en delen van het machineframe zich niet

anders moeten gedragen onder vervorming

en/of opwarming van de machine én dat de ma-

chine na een opwarmperiode een stabiel beeld

moet laten zien. Nu is het uiteraard mogelijk

om het machinegedrag via de besturing te com-

penseren. Maar, bij vijfassig precisiebewerken -

zeker bij manarm of onbemand - is een com-

pensatie via de CNC-besturing niet voldoende.

Vakmanschap in combinatie met uitgekiende

machinebouw geeft dan de doorslag.

SchrapenTechnology Twente verricht dit precisiefrees-

werk op machines die in hun machineoverzicht

omschreven worden als ‘vijfassige hoogprecisie-

bewerkingscentra’. Deze zomer is het vijfassige

bewerkingscentrum Fehlmann 825 Versa in ge-

bruik genomen. Deze machine is geleverd door

Gibas Numeriek uit Almere. Tijdens een bezoek

in 2009 bij Fehlmann in Seon (CH) raakte Metaal

Magazine al onder de indruk van de mogelijk-

heden van deze Zwitserse machinebouwer. Bij

de ontwikkeling van de Versa heeft Fehlmann

een keuze moeten maken tussen polymeerbe-

ton of gietijzer als framemateriaal. Gekozen is

voor gietijzer. Met name het meer homogene

thermische gedrag van gietijzer was volgens

Fehlmann doorslaggevend. Fehlmann is naar

eigen zeggen ‘een échte machinebouwer’ en

wil graag, ‘machines met een saubere geome-

trie leveren die mechanisch op nul zijn gezet’.

Dit geschiedt door handmatig schrapen. Schra-

pen biedt de mogelijkheid om spanningsvrij de

hoogste precisie te bereiken. Zoals gezegd: na-

tuurlijk kun je afwijkingen ook laten compense-

ren door de CNC-besturing. Bij 3D-werk geen

probleem. Echter bij meerassige bewerkingen

kun je problemen krijgen. Een machine die door

middel van schrapen mechanisch aan de nul-

maat is gebracht, biedt dan voordelen bij preci-

sieverspaningen. ‘De extra dimensie’ van direc-

teur Hofstede. Al eerder in 2011 heeft Techno-

logy Twente geïnvesteerd in een Picomax 60-M.

Voor prototypingbewerkingen is een derde ma-

chine van Fehlman actief op de werkvloer in

Hengelo: de Picomax 56 Top. <<<


Zware, dikwandige gietijzeren constructieHet portaalbewerkings-

centrum Fehlmann Picomax

825 Versa op de werkvloer

bij Technology Twente in

Hengelo (0). De machine

heeft een zware,

dikwandige gietijzeren

constructie. Een ‘kale’ Versa

heeft een massa van maar

liefst 11.000 kg gietijzer. Het

vaste portaal is voorzien

van de Y- en Z-as: dus twee

assen in het gereedschap.

Het machinebereik is 820

mm x 700 mm x 450 mm (X x Y x Z). De maximale ijlgang bedraagt 30 m/min. Acceleratie in de vrije ruimte

gaat tot 2 g. Toerental van de hoofdspil gaat tot 14.000 min-1. De machineoperator heeft vanaf drie kanten

goed zicht op het werk

Technology Twente: ‘Toevoegen van waarde’Technology Twente in Hengelo (O) is een

bedrijf van Aalberts Industries. Samen met

bedrijven als FIV, Germefa en HFI is Techno-

logy Twente actief in het cluster 'Micro ma-

chining' van Aalberts Industries. De vijftig

mensen van Technology Twente omschrij-

ven hun bedrijfsactiviteit als ‘het toevoe-

gen van een hoge waarde aan een klein

stukje metaal’. Dit geschiedt door het fre-

zen van complexe, hoognauwkeurige

werkstukken. Op zoek naar nieuwe mark-

ten schuift Technology Twente op in de

richting van het microfrezen. Of zoals di-

recteur Rens Hofstede het zegt: “Vanaf de

grootte van een schoenendoos, via een

omvang van een pakje sigaretten in de

richting van werkstukken niet groter dan

een dobbelsteen.”

“Vijfassig plus”

Een werkstuk opgespannen op de draaizwenktafel van de Fehlmann

825 Versa van Technology Twente. Opvallend is dat de zwenkas van de

draaizwenktafel ligt in de X-as van de machine

34-35-Twente 05-11-12 15:40 Pagina 35


Met de aanschaf van een KMU12000

blokbedfreesmachine van Zayer heeft

Joop van Zanten Staalservice in

Veenendaal de eerste schreden gezet

op het gebied van verspanen. De

machine wordt vooral ingezet voor het

contourfrezen van laskanten, met als

bonus de mogelijkheid om aan-

vullende bewerkingen uit te voeren,

zoals boren en tappen.

DOOR: JAN OONK

Tot nu toe werden laskanten en andersoortige

afschuiningen aangebracht met behulp van au-

togeen snijden. Bij rechte contouren geen pro-

bleem. “Ronde vormen en gaten lukt ook nog

wel met behulp van een losse brander op een

speciale rail”, legt hoofd verkoop Heico van der

Meulen uit. “Maar dan wordt het al een stuk ar-

beidsintensiever en onnauwkeuriger.” Het is

voor deze en nog complexere contouren dat de

KMU 12000 blokbedfreesmachine uitkomst

biedt. Met als gezegd de mogelijkheid om in de-

zelfde bewerkingsgang aanvullende bewerkin-

gen uit te voeren, zoals het boren en tappen

van gaten, het aanbrengen van verjongingen of

het corrigeren van de geometrie. Voor Van der

Meulen eveneens een cruciale afweging. “Vroe-

ger moesten we daarvoor externe toeleveran-

ciers inschakelen, maar bij grote en zware delen

is dat een tijdrovende en dure grap.”

Bijkomend voordeel van de verspanende route

is dat sprake is van minder warmte-inbreng en

dus minder vervorming. Van der Meulen noemt

het voorbeeld van concentrische kokers die

gezet in elkaar geschoven moeten worden en

waar een dergelijke vervorming fataal is. “We

zijn kortom in staat meer mogelijkheden aan te

Op het 12 meter lange bed van de KMU12000 kunnen producten zowel mechanisch als magnetisch worden

opgespannen. De gereedschappen worden automatisch gewisseld vanuit een kettingmagazijn met 60 posities

(foto’s: Jan Oonk)

Meer mogelijkheden, minder vervorming

Blokbedfrezen laskanten

met contouren

36-37-Joop van Zanten 05-11-12 14:55 Pagina 36


bieden en in die zin past de machine in onze

ambitie naar een hogere positie in de keten.”

De KMU12000 is een al wat oudere machine, via

Bendertechniek in Veenendaal (de Nederlandse

vertegenwoordiger van Zayer in ons land) over-

genomen van een bedrijf in Spanje. Voor Joop

van Zanten Staalservice biedt ze echter vol-

doende mogelijkheden en nauwkeurigheid om

daarmee in dit stadium uit de voeten te kunnen.

Het bed heeft een forse lengte van 12 m en is

geschikt voor producten tot 20 ton. Bij kleinere

producten kan het bed in pendeluitvoering

worden gebruikt, door meerdere producten in

lijn op te spannen. De machine beschikt over

een losse draaitafel, die als aparte unit op het

bed kan worden geplaatst om in geval gebruik

wordt gemaakt van een opspantoren een opti-

male toegankelijkheid te bereiken.

De spil (met een bewerkingsbereik van 10 m x 1

m x 1,5 m) is uitgerust met een 3D kop die in

twee vlakken kan roteren over een hoek van

+165º tot -165º, in stappen van 5º. De machine

heeft een vermogen van 34 kW en een koppel

van 6.000 Nm, terwijl het maximale toerental

3.000 min-1 bedraagt. Bijzonderheid is nog dat

producten zowel mechanisch als magnetisch op-

gespannen kunnen worden.

Dik en zwaarHet snijden van plaatmateriaal in allerhande

staalsoorten en diktes is van oudsher de kernac-

tiviteit van Joop van Zanten Staalservice, waar-

bij het ‘dikke en zware spul’ de overhand heeft.

Het gaat met name om plasmasnijden (tot

plaatdiktes van ruwweg 40 mm) en autogeen

snijden (tot 300 mm). Voor het plasmasnijden

beschikt het bedrijf over een grote snijtafel met

een lengte van 38 m en een breedte van 6 m,

waarop twee snijmachines met elk twee toort-

sen tegelijkertijd actief zijn. Als belangrijke

marktsectoren noemt Van der Meulen onder

andere de baggerindustrie, de scheeps- en kra-

nenbouw, de constructie- en containerbouw en

de transportmiddelenfabricage.

Als extra toegevoegde waarde zijn de snijmoge-

lijkheden de afgelopen jaren aangevuld met

zetten (twee standaard PPEB-kantpersen van

LVD, met een buigkracht van 3.200 kN en een

lengte van 4 m) en met de introductie van de

KMU12000 nu dus ook met het contourfrezen

en boren/tappen. Joop van Zanten Staalservice

beschikt verder nog over een richtbank van

4.000 kN om eventueel krom gebogen produc-

ten (eerder in het proces ontstaan bij het walsen

of het snijden) weer vlak te drukken.

Het zetten wordt bijvoorbeeld ingezet bij de

vormgeving van frames voor grote compresso-

ren, die op afroep worden geleverd. Alle onder-

delen voor een compressor worden daarbij uit

een en dezelfde plaat gesneden. “Op die ma-

nier worden diktefluctuaties beperkt en kan

een hoge nauwkeurigheid worden bereikt bij

het zetten zonder dat allerlei tijdrovende aan-

passingen van de machine-instellingen nodig

zijn”, zo geeft Van der Meulen aan. Als voor-

beelden waar de combinatie van snijden, zetten

en frezen van pas komt noemt hij onder meer

de productie van de complete bovenbouw van

kranen en van onderdelen voor de baggerin-

dustrie. <<<

Hoofd verkoop Heico van der Meulen: “We zijn in staat meer mogelijkheden aan te bieden”

B E D R I J V I G H E I D

Joop van Zanten StaalserviceAls voorraadhouder van plaatmateriaal

heeft Joop van Zanten Staalservice in

Veenendaal de meest gangbare staal-

soorten en diktes op voorraad. Daarbij

gaat het vrijwel uitsluitend om gecertifi-

ceerd plaatmateriaal afkomstig van West-

Europese walserijen, met minimaal 3.1

certificaat. Dat laatste is van belang in

verband met een betrouwbare kwaliteit,

een aspect dat het bedrijf hoog in het

vaandel heeft staan. Het bedrijf is vooral

actief op de Nederlandse markt en telt 26

medewerkers.

36-37-Joop van Zanten 05-11-12 14:55 Pagina 37


Bij Siempelkamp Maschinenfabrik in Krefeld (D) is sinds vorig jaar een Pama frees-

en kotterbank van het type Speedram 2000 operationeel. Dankzij technieken als

een hydrostatische lagering, een dubbelwandige kolom en automatische

compensatie van de doorhang is deze grote machine toch erg nauwkeurig. Een

tolerantie van 0,015 mm over de X-as van 10 m is mogelijk.

DOOR: PAUL QUAEDVLIEG

Siempelkamp, ook bekend als persenbouwer en

gietspecialist voor grote gietstukken, zet de

Pama Speedram 2000 in voor het bewerken van

onderdelen voor de Siempelkamp Groep, maar

ook voor de afdeling machinebouw en voor het

bewerken van componenten van derden. Voor

de gieterij worden grote gietproducten bewerkt,

waardoor de klant het gegoten en bewerkte

product uit één hand krijgt. De afgelopen tijd

steeg in het bijzonder de vraag naar grote onder-

delen uit de windindustrie, vooral voor 5 MW

windenergie-installaties. De Pama frees- en kot-

terbank Speedram 2000 heeft een vaste bewer-

kingstafel van 6.000 mm bij 5.000 mm en ver-

plaatsbare NC-draaitafel van 4.000 mm bij 4.000

mm. Deze kan producten aan met een eigen

massa van 100.000 kg. Omdat de boor/freesspin-

del bij alle werkstukken op de vaste en op de

draaitafel moet komen, heeft de bewerkingsko-

lom een verplaatsing over de X-as van 10.000

mm. In de Y-as kan de spindelkolom over een af-

stand van 5.000 mm bewegen. Daarbij beweegt

de operatorcabine mee, zodat de operator

steeds goed zicht op het werkstuk heeft. Voor de

verplaatsing in de Z-as staan meerdere assen ter

beschikking. De axiale verplaatsing van de draag-

Groot én nauwkeurig

Een deel van een windturbine op de grote

NC-draaitafel

kolom is 1.200 mm, de boorspindel kan dankzij

de W-as over 1.000 mm uitschuiven. En over de

V-as kan de NC-draaitafel nog eens 2.000 mm in

dwarsrichting verplaatst worden. De verschil-

lende freeskoppen zijn opgeslagen in een speci-

aal pick-upstation en kunnen verwisseld worden.

Momenteel werkt Siempelkamp vooral met een

hoekfreeskop van het type TS35 en een univer-

sele freeskop van het type TTL 2 30. Verder be-

schikt de machine over een kettingmagazijn met

daarin plaats voor 120 gereedschappen. Volgens

Siempelkamp is de Pama zeer nauwkeurig. Over

de 10 m lange X-as blijft de bewerkingstolerantie

onder de 0,015 mm. De Speedram 2000 is voor-

zien van een Siemens Sinumerik 840-D CNC-be-

sturing. In ons land brengt De Ridder uit Best

deze machines op de markt.

Dit onderdeel van een pers wordt staand opgespannen, waardoor er nauwkeurig over de lengte van 10 m

bewerkt kan worden (foto's: Peter Springfeld)

38-39-40-41-43-44_Technisch nieuws 05-11-12 14:56 Pagina 38


LVD toonde in Hannover enkele producten die

dankzij ALC gesneden konden worden (foto: Paul

Quaedvlieg)

Draaifreescentrum

T E C H N I S C H N I E U W S

Adaptief lasersnijsysteemLVD Company introduceerde op de EuroBlech

2012 zijn gepatenteerde Adaptive Laser Cut-

ting (ALC)-systeem. ALC maakt gebruik van dy-

namische feedback om de kracht, de snelheid

en de gasdruk van de laser tijdens het snijpro-

ces te monitoren en real time bij te stellen.

Hierdoor worden de snijparameters automa-

tisch geoptimaliseerd en wordt een constante

snijnauwkeurigheid verzekerd. ALC baseert

zich niet op vooraf gedefinieerde parameters,

maar voert tijdens het proces de nodige metin-

gen en aanpassingen uit voor een optimaal

snijresultaat. Dit systeem levert het grootste

voordeel wanneer men dikkere platen zacht

staal verwerkt in een onbemande productie-

omgeving. Hierbij wordt vaak de machinesnel-

heid begrensd voor een grotere betrouwbaar-

heid en mogelijke veranderingen in de mate-

riaaleigenschappen. Hierdoor daalt de pro-

ductiviteit en stijgt de kostprijs per werkstuk.

ALC past zich automatisch tijdens het bewer-

kingsproces aan de veranderende omstandig-

heden aan, zodat de bewerking tegen de

hoogste snelheid en met de hoogste efficiëntie

kan worden voortgezet. Hierdoor is het ook

niet langer nodig om het lasersnijsysteem te

begrenzen, wat een productiviteitstoename

tot 10 procent oplevert. Tevens zorgt het voor

minder afval.

Zie www.products4engineers.nl

Infonummer: 69935

PonsknipsysteemDe nieuwe Voortman V550-6 ponsknipsysteem voor strip- en hoekprofielen beschikt over zes pon-

sen voor een hoge mate aan flexibiliteit. De verbeterde hydrauliek zorgt voor een hoge snelheid.

Layout markeren is standaard op de V550-6 waardoor onderdeelnummers en alle benodigde afte-

kenlijnen volautomatisch op de producten worden aangebracht voor een foutloze montage van

constructies. Mede door toepassing van de markeerunit is de V550-6 nu uitgevoerd met servoge-

stuurde assen waardoor alle bewegingen zeer nauwkeurig zijn. Een ander voordeel hiervan is dat

de materiaalaanvoerwagen een snelheid haalt van 70 m/min. De V550-6 wordt standaard geleverd

met een nieuwe hoekschaar. Deze hoekschaar zorgt voor hoogwaardige producten en bereikt een

hoge snelheid. Door het nieuwe ontwerp heeft de V550-6 minder vloeroppervlak nodig.


Infonummer: 69892

De V550-6 beschikt over zes

ponsen voor een hoge mate aan

flexibiliteit (foto: Voortman)

In de nieuwste versie van de DVT-serie verticale

draaimachines van MAG de DVT 630 TM (Turn-

Mill) is de linker bewerkingsruimte uitgerust

met twee gereedschapsrevolvers, lineaire aan-

drijvingen, een extra boorfreesspil met HSK 63

opname en een gereedschapsmagazijn, waar-

door de machine een draaifreescentrum wordt.

Een van de revolvers van de nieuwe DVT 630 TM

is uitgerust met aangedreven gereedschappen

en heeft een extra slag van 240 mm in de Y-as.

Hiermee kunnen boor- en freesbewerkingen

buiten het middelpunt uitgevoerd

worden. Bij de rechter kruisslede van

de stationaire draaispil

wordt, in plaats van een ge-

reedschapsrevolver, een

boorspindel ingezet (47

kW, 128 Nm bij 40%

inzet, HSK 63 opname). Het

geïntegreerde gereedschaps-

magazijn heeft een capaciteit

van 50 gereedschappen. In de X-as worden ook

de werkstukken van de opname van toevoer-

band tot aan het einde van de bewerking ge-

transporteerd. Om de transporttijd in de ma-

chine te minimaliseren, werd voor beide kruis-

sledes een lineaire motor ingezet voor de aan-

drijving van de X-as. Hiermee gaat de ijlsnelheid

omhoog van 45 m/min naar 60 m/min en acce-

lereert de machine sneller tot 3 m/s2.


Infonummer: 69895

De DVT 630 Turn Mill kan draaien en frezen in één

machine (foto: MAG)



DOOR: PAUL QUAEDVLIEG

De Tox-ronde-clinchverbinding geldt als een be-

langrijke koude verbindingstechniek, wanneer

het om het verbinden van plaatmateriaal gaat.

Voordelen zijn geen pons- of boorwerkzaamhe-

den, geen reiniging van de producten nodig,

geen verbindingselementen, geen toevoegma-

terialen. Bovendien wordt de clinchverbinding

gevormd door een stempel/matrijscombinatie in

combinatie met een eenvoudige, energiebespa-

rende persbeweging. De gereedschappen kun-

nen worden ingebouwd in een hand- of robot-

tang, een hydropneumatische of elektromecha-

nische pers of transferstraat. Automobielbou-

wers en toeleveranciers zien ook deze voorde-

len. Krijgt een toeleverancier zoals bijvoorbeeld

Voestalpine Polynorm, de opdracht voor de pro-

ductie van vervangingsdelen, dan wordt vaak

de benodigde apparatuur door de automobiel-

fabrikant ter beschikking gesteld.

Volgens Ed Mulder, verantwoordelijk voor ver-

bindingstechnische vraagstukken bij Voestal-

pine Polynorm, is het clinchen in elk opzicht een

ideale verbinding. “Wij gebruiken het Tox-clin-

chen voor de productie van onder meer motor-

kappen, die aan de hoogste crashbelastingen

worden blootgesteld. Wij kunnen daarmee de

verschillende materialen gecontroleerd en eco-

nomisch verbinden. Bovendien is de techniek

ideaal voor de meer en meer in opkomst zijnde

hybride toepassingen uit aluminium en staal,

maar ook voor het verbinden van hoge sterktes-

talen.” Mulder werkt hierin samen met zijn col-

lega Edwin Manten, verantwoordelijk voor de

samenbouw van de onderdelen. Zijn er com-

plexe verbindingstechnische problemen, dan

wordt Jeroen Wijnbergh, technisch adviseur bij

Tox Pressotechnik in Nederland erbij gehaald.

Gezamenlijk wordt dan naar een oplossing ge-

zocht. Mulder: “Wij krijgen niet alleen alle in-

formatie voor alledaagse zaken, maar ook alle

materialen voor het opleiden van onze mede-

werkers. De operators moeten weten waar men

op moet letten bij een verbindingstechnisch

proces zoals het Tox-clinchen. Met seminars

kunnen we alle noodzakelijke info en kennis

aan onze medewerkers geven. Hiermee wordt

het opleidingsniveau hoger en zorgt voor een

betere acceptatie van de Tox technologie- en

productiesystemen.”

Daarmee is Voestalpine Polynorm voor wat be-

treft het Tox-clinchen niet alleen toeleverancier,

maar ook technologiepartner. Wijnbergh:

“Hiervan profiteren enerzijds de klanten uit de

automobielsector, maar ook klanten uit andere

industriesectoren, zoals bijvoorbeeld kantoor-

machines, HVAC, bouwproducten en huishou-

delijke apparatuur. In elk geval worden er

vooraf uitgebreide laboratoriumtests uitge-

voerd op de toegepaste materiaalcombinatie,

waarbij de functionaliteit van de ronde clinch-

punt, de clinchgereedschappen en de produc-

tieparameters in een testrapport worden vast-

gelegd. Die biedt de klant de zekerheid om

producten met hoge, reproduceerbare kwali-

teit te kunnen fabriceren. Belangrijk voor de

klanten is dat, ten opzichte van bijvoorbeeld

puntlassen, een kostenreducering van 30 tot 60

procent mogelijk is. “Dat maakt het Tox-clin-

chen als alternatief nog interessanter. Boven-

dien zijn vele moderne materialen niet of nau-

welijks nog te lassen of te laserlassen”, meent

Wijnbergh tot slot.

Het Nederlandse bedrijf Voestalpine Polynorm uit Bunschoten, dat voor diverse automobielfabrikanten vervangingsdelen

zoals motorkappen, kofferdeksels en andere crashrelevante componenten produceert, gebruikt onder meer het Tox-clinchen

bij de productie van motorkappen.

De juiste verbinding

Robottang van Tox voor het clinchen

Procesmonitor voor het

controleren van clinchprocessen

Gereedschapsets, bestaande uit stempel en matrijs



Het Röwac-SRCS

lassysteem met

geïntegreerde

toortskoeling/las-

rookafzuiging heeft

een gepatenteerde

draadgeleider, waardoor de in de

toorts en stroomkabel ontwikkelde

warmte tegelijk met de lasrook wordt af-

gezogen. Met de nieuwe luchtgekoelde

toorts kan continu met een lasstroom van 270

A worden gelast. Door de bronafzuiging heeft

de lasser optimale bewegingsvrijheid, kan daar-

door makkelijk ‘meters maken’ (hoog lasrende-

ment), terwijl het dragen van een helm met

ademluchttoevoer niet nodig is. De bij de bron

afgezogen lucht met daarin de lasrook (en de

restwarmte) wordt na microfiltratie weer schoon

teruggevoerd in de ruimte. Voor het lassen van

voorverwarmde constructies, waarbij de koelca-

paciteit van de luchtkoeling niet toereikend

zou zijn, heeft Venvulas een nieuwe water-

gekoelde toorts ontwikkeld die net zo

compact en licht in gewicht is als de

nieuwe luchtgekoelde toorts. Röwac

wordt in Nederland vertegenwoordigd

door Venvulas Techniek in Vught.


Infonummer: 69897

De nieuwe lastoorts voert

zowel lasrook als warmte af

(foto: Röwac)

Slijtage zichtbaar

Universele aansluiting

Grootslaggrijper

De elektrisch aangedreven grootslaggrijper EGA

van Schunk kan eenvoudig worden geïnte-

greerd in bestaande besturing- en regelelektro-

nica. De grijper is plat en compact. De lineaire

geleiders van de basisklauwen zijn gemonteerd

op kogellagers waardoor de wrijving minimaal

is. Als aandrijving kunnen industriële servomo-

toren ingezet worden, met name servomotoren

in het spanningsbereik van 230 V AC. Afhanke-

lijk van het gebruik kan de motor parallel of

loodrecht op de bewegingsrichting geflensd

worden. De EGA is verkrijgbaar in drie maten,

elk met drie grootteklassen-specifieke slagvari-

anten van 30 mm tot 160 mm. Met grijpkrach-

ten van 650 N, 1.750 N of 4.000 N is hij geschikt

voor het pakken van grote delen tot 20 kg en is

hij inzetbaar bij serieproductie.


Infonummer: 69651


Bij de nieuwe groenrode ‘colourful coat’-wis-

selplaten van gereedschapsleverancier Ceratizit

is slijtage vrij gemakkelijk te herkennen: wordt

de coating dunner dan zorgt een andere licht-

breking voor een andere kleur. Deze platen

voor groef- en afsteken zijn medio september

geïntroduceerd tijdens de AMB 2012 in Stutt-

gart (D). De coating bestaat uit meerdere lagen

aluminiumoxide die een dikte hebben van 500

nm tot 700 nm. Bij dergelijke dunne laagjes

heeft de coating niet meer de ‘normale’ kleur

zwart, maar is transparant en functioneert als

een prisma. Door lichtbreking ontstaan de

kleuren groen en rood. Deze snijplaten wor-

den vooral ingezet voor het bewerken van

staal, roestvast staal en gietijzer.


Infonummer: 69894

De grootslaggrijper EGA is modulair inzetbaar

(foto: Schunk)

De slijtage van

de wisselplaat is vrij

goed te herkennen

(foto: Ceratizit)

Translas heeft een universele aansluiting ont-

wikkeld, onder de naam TIG Modulair Connec-

tion (TMC). Deze maakt het mogelijk om TIG

lastoortsen op de meest voorkomende merken

TIG lasmachines aan te kunnen sluiten. Met

deze universele aansluiting hoeven bedrijven

met meerdere TIG lasmachines niet langer

meer voor iedere lasmachine een aparte las-

toorts aan te schaffen. Translas heeft dit opge-

lost door haar TIG lastoortsen uit te rusten met

een universele TMC basisaansluiting, welke

voor zowel water- als gasgekoelde TIG las-

toortsen gelijk is. In combinatie met de juiste

TMC adapters passen deze op de meest voor-

komende TIG lasmachines. De juiste print en

stuurstroomstekker kan door middel van het

Quick Connect (QC) systeem snel gekozen wor-

den. De universele aansluiting geeft geen pro-

blemen in vuile en vochtige omgevingen. TMC

adapters en Quick Connect stuurstroom draad-

einden zijn beschikbaar voor de meest voorko-

mende merken las machines, zowel water- als

gasgekoelde in de maten 1/4”, 3/8”, M12x1, 10-

25 mm2, 35-50 mm2.


Infonummer: 69896

De universele aansluiting geeft geen

problemen in vuile en vochtige

omgevingen (foto: Translas)

Geïntegreerde lasrookafzuiging


‘GEEF MIJDEZE KANS’DEZE KANS’DEZE KANS’ ‘GEEF MIJ ‘GEEF MIJDEZE KANS’DEZE KANS’ ‘GEEF MIJ ‘GEEF MIJDEZE KANS’DEZE KANS’

STEUN HET 1OO ROLSTOELENPROJECT OP WWW.1OOROLSTOELEN.NL

“Spijtig genoeg worden sommige kinderen belemmerd in hun ontwikkeling. Gehandicapte kinderen willen ook graag sporten en dat kan met elektrisch rolstoelhockey. Door deze sport krijgen ze energie en levenslust en dat is hard nodig. In het 100 rolstoelenproject werkt het Foppe Fonds samen met de kinderen keihard om sportrolstoelen te kopen. Hier is veel geld voor nodig. Doet u mee?”

“Spijtig genoeg worden sommige kinderen belemmerd in hun ontwikkeling. “Spijtig genoeg worden sommige kinderen belemmerd in hun ontwikkeling. Gehandicapte kinderen willen ook graag sporten en dat kan met elektrisch rolstoelhockey. Door deze sport krijgen ze energie en levenslust en dat is hard

DONEER UW BIJDRAGE OP 1145 66 682

Lars zijn grootste wens is een elektrische sportrolstoel: ‘Hoe moet ik anders sporten?’


Bewerkingsspindel

Compact frezen

Vrij programmeerbare B-as

Suhner presenteert een

nieuwe versie van

de bewerkings-

spindel BEX15 Po-

wermaster waar-

bij het toerental

van 18.000

min-1

naar 23.000 min-1 is verhoogd. Daartoe werd

de aandrijf- en lagertechniek volledig nieuw

ontwikkeld. De bewerkingsspindel BEX15 kan

in axiale en dwarsrichting direct op de Suhner

voedingssleden UA15-PH en UA15-CNC wor-

den opgebouwd. In deze combinatie is de spin-

del zowel voor de meest uiteenlopende frees-

en boorbewerkingen (ondermeer met sprong-

De Seco Square 6-04 is een hoekfrees met zes

snijkanten per snijplaat voor kleine en middel-

grote freesmachines. De nieuwste aanwinsten

in deze serie Seco-frezen zijn: een nieuwe M-

geometrie, schachten met gereduceerde diame-

ter, en een opsteekfrees. Met Seco’s Square 6-

04-frezen is de productiviteit met zes snijkanten

van de grotere Square 6-08 uitgebreid naar het

diameterbereik van 20 mm. De Square 6-04 is le-

verbaar in het diameterbereik van 20 tot 63

mm. De frezen zijn uitgerust met twee tot tien

zittingen, welke zijn voorzien van trigonvor-

mige wisselsnijplaten met drie snijkanten aan

elke zijde, in totaal zes per snijplaat. De maxi-

male snedediepte bedraagt 4 mm in zowel axi-

ale als radiale richting. De hardmetalen snijpla-

ten hebben een dikte van 3,97 mm, en zijn le-

verbaar in acht hardmetaalkwaliteiten, waaron-

der een Duratomic bekleding.


Infonummer: 69898

De nieuwe SR-20RIV CNC-langdraaimachine van

Star Micronics is de nieuwste doorontwikkeling

van de SR-20 serie. De Star langdraaiautomaten

lenen zich voor flexibele, automatische produc-

tie van kleine, complexe en nauwkeurige draai-

delen met korte cyclustijden. Het nieuwe model

heeft een vrij programmeerbare B-as. Samen

met de Y-as en de acht beschikbare gereed-

schapsposities, voor de bewerkingen op de te-

genspil, zijn er nog meer mogelijkheden om pa-

rallel te produceren. De compacte machine

heeft een ijlgang van 35 m/min en plaats voor

maximaal 36 gereedschappen. Star Micronics

wordt in Nederland vertegenwoordigd door

Oude Reimer in Hilversum.


Infonummer: 69934

De Seco Square

6-04 is geschikt

voor diverse

frees-

bewerkingen

(foto: Seco Tools)


Persgereedschappen wisselenDe nieuwe WG gereedschapswisselaar van AGAB Pressautomation is voorzien van een gereed-

schapsschuifsysteem en is leverbaar in verschillende uitvoeringen voor gereedschapsgewichten van

1.000 kg tot 4.000 kg en voor gereedschappen met een breedte en diepte van 100 mm tot 2.000

mm. De werksnelheid bedraagt maximaal 0,4 m/min. Het voedingsmechanisme is een schuif-/trek-

systeem voor het inschuiven en uittrekken van het gereedschap. Het mechanisme wordt door pers-

lucht bediend, met een werkdruk van 6 bar. Er is ook een versie leverbaar met hydraulische aan-

sluiting. Een speciale voorziening maakt het verder mogelijk de gereedschapswisselaar direct tegen

een pers te monteren. Het apparaat heeft een scharnierende arm voor het wisselen van kleine ge-

reedschappen. Een speciale vergrendeling voorkomt kippen, wanneer de last is verschoven. De ge-

reedschapswisselaar voldoet aan CE. AGAB Press-

automation wordt vertegenwoordigd door

F. Hoffmann in Zwijndrecht.


Infonummer: 69831

De gereedschapswisselaar is aangepast aan alle

gangbare vorkheftrucks en stapelaars

(foto: F. Hoffmann)

De BEX15 boorunit heeft een verhoogd toerental

(foto: Suhner)

De nieuwe Star

SR-20 RIV heeft

een vrij

programmeerbare

B-as (beeld: Star)

of met spaanverwijderingsfunctie) inzetbaar.

Er is keuze uit vier gereedschapsopnames

(spantang ER25, ISO30, HSK50 en Weldon) en

een grote keuze uit opties, waaronder draai-

doorvoer voor inwendige koeling van het ge-

reedschap en gereedschapssnelwisselaars.

Suhner wordt in Nederland vertegenwoordigd

door Laagland in Dordrecht.


Infonummer: 69933



Kleine 3D-printerEnvisionTec introduceerde onlangs de nieuwe

Perfactory Micro. Deze kleine desktop RP 3D-

printer is gebruiksvriendelijk en beschikt over

de Direct Light Projection-technologie van

Texas Instruments. Daardoor produceert het

complexe modellen tot in de kleinste details. De

Micro werkt met EnvisionTEC resins en is ge-

schikt voor direct casting, bijvoorbeeld in de

dentale industrie. De materiaalkosten zijn mi-

nimaal met gemiddeld € 0,40 per gram. Al met

al is de technologie ideaal als aanvullend ge-

reedschap naast uw huidige machines. Denk

hierbij aan CNC frees- en draaibanken om ste-

vige, complexe, holle en gedetailleerde model-

len zonder ingewikkelde nabewerkingen te

maken. De Micro heeft compacte buitenafme-

tingen en weegt slechts 13 kg. Het bouwvo-

lume bedraagt 40 mm x 30 mm x 100 mm,

waarbij modellen met een hoogte van zo’n 30

Compacte modellen

snel maken kan met

de Perfactory Micro

(foto: CNC-Consult)

C O L O F O NMetaal MagazineOnafhankelijk vakblad voor ondernemers en leiding gevenden inde metaalbranche, constructeurs en hoofden van technische dien-sten in industriële bedrijven. Technische, actuele en praktijkge-richte informatie over metaalproductietechnieken.Metaal Magazine is een uitgave van Eisma Industrialmedia en eenvoortzetting van Metaal en Kunststof.

Hoofdredacteur: ing. R. TombergRedactie: J. Aalberts, P. QuaedvliegBureauredactie: L. BisselinkVormgeving: ZeeDesignE-mail redactie: [email protected] redactie: +31 088 2944707Internet: www.metaalmagazine.nlAdres: Informaticaweg 3, NL-7007 CP Doetinchem

Uitgave: Eisma Industrialmedia BV, postbus 361, 7000 AJ Doetinchem

Directie: E. van Hes, algemeen directeurB. Hoving, financieel directeurG. Tiecken, uitgeefdirecteur

Uitgever: H. Meinen

Marketing: I. Hammerman, tel.: +31 88 2944760

Advertentie-exploitatie:Sales: C. te Nijenhuis, salesmanager buitendienst,tel.: +31 88 2944735, e-mail: [email protected]. Balduk, accountmanager buitendienst,tel.: +31 88 2944741, e-mail: [email protected]. Feron, accountmanager binnendienst,tel.: +31 88 2944739, e-mail: [email protected]

Traffic:ZeeDesign, tel.: (0517) 531672, fax: (0517) 531810, [email protected]

Abonnementeninformatie:Abonneeservice: Postbus 2238, 5600 CE Eindhoven. Tel.: +31 88 2266648 , e-mail [email protected]: € 240 per jaar (excl. 6% BTW) (bij automati-sche incasso bespaart u € 3 administratiekosten). Dit is bij vooruit-betaling verschuldigd.Abonnementsprijs voor andere landen op aanvraag.Abonnementen kunnen op elk gewenst moment van het jaar in-gaan en worden genoteerd tot wederopzegging. Opgave viawww.metaalmagazine.nl of via abonnement@ eisma.nl. Opzeg-ging dient schriftelijk en minimaal een maand voor het einde vande abonnementsperiode te geschieden. U ontvangt van ons eenschriftelijke bevestiging.

Bankrelatie:Voor Nederland: Friesland Bank: 29.80.05.298Voor België: Postcheque Brussel: 000-0007463-91

Druk: Scholma Druk b.v.

©2012 Eisma Industrialmedia BV, Leeuwarden

Algemene VoorwaardenNiets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overge-nomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, me-chanisch, door fotokopieën, of enige andere manier, zonder voor-afgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever enauteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar besteweten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs opgeen enkele wijze instaan voor de juistheid en/of volledigheid vande informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen en-kele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die hetgevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn opbedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordt met nadrukaangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar afte gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebrui-ken informatie te controleren.Leveringsvoorwaarden, zie www.eismamediagroep.nl



mm in 5 tot 8 uur opgebouwd kunnen worden.

Dit maakt het mogelijk om een model te ont-

werpen en te printen in minder dan 24 uur. De

Perfactory Micro wordt in Nederland op de

markt gebracht door CNC-Consult & Automa-

tion in ’s-Hertogenbosch.


Infonummer: 69784

Elektrische stoommachineMachinefabriek Bosserveld uit Maastricht

gaat de oude stoommachine in het Neder-

lands Mijnmuseum in Heerlen moderniseren.

Aan het project werken leerling-monteurs

van Arcus College en Leeuwenborgh Oplei-

dingen mee. De tweeassige stoommachine

(bouwjaar 1897), die zich in het machinehuis

van de in 1974 gesloten steenkolenmijn

Oranje-Nassau I bevindt, dreef vroeger de

twee liften aan die de ‘koempels’ van en naar

hun werkplek ondergronds bracht. Als onder-

deel van een gefaseerde, complete moderni-

sering van het museum wordt deze immense

Terugkoppeling

machine nu geheel en al gereviseerd. De

stoommachine wordt in delen ter plekke ge-

demonteerd en vervolgens naar de werk-

plaats van Machinefabriek Bosserveld in

Maastricht getransporteerd. De assemblage

van de gereviseerde onderdelen vindt dan

weer in Heerlen plaats. De machine zal straks

niet meer op stoom maar op elektriciteit

werken. Voor het aandrijfdeel wordt samen-

gewerkt met Huppertz Technical Services uit

Bocholtz die de machine voorziet van een

nieuwe aandrijving en is daarmee straks

weer volledig operationeel (foto: Bosserveld)


WWW.PROMASCNC.NL

UW PROFESSIONELE PARTNER VOOR CNC MACHINES,

ÓÓK OP HET GEBIED VAN AUTOMATISERING

Ja u leest het goed: De Japanse gevestigde orde op het gebied van draaibanken krijgt een serieuze draai om de oren van het Spaanse CMZ. Deze Europese fabrikant van CNC bewerkingsmachines komt met hét antwoord: Topkwaliteit draaibanken voor minder geld.

Al geruime tijd heeft CMZ zich gevestigd als toon-aangevende fabrikant van CNC draaibanken; in eerste instantie als OEM-partner voor enkele zeer bekende merken en sinds enkele jaren exclusief onder eigen naam. CMZ levert draaibanken met de hoogste niveaus van kwaliteit, precisie en betrouw-baarheid en kan wedijveren met de concurrentie uit Azië. Gerenommeerde klanten van Promas bevesti-gen het: CMZ is betaalbare topkwaliteit! Neem vrijblijvend contact met ons op voor meer info. Wij staan u graag te woord!

HOT NEWS: SPAANSE TOPPER VERSLAAT JAPANSE VLOOT!

PROMAS IS LEVERANCIER VAN O.A.

ww

w.d

ymato.n

lw

ww

.dym

ato.nl

Voor een u i tgebre id o r iënte rend gesprek kunt u be l len met onze spec ia l i s ten 0318-550800 in [email protected] l

DYMATO AAN DE BASIS VAN KWALITEIT

Mitsubishi NA1200 at Dymato

Revolutionair en vernieuwend:

dat is de nieuwe Mitsubishi NA1200 Essence precisiedraadvonkmachine!

De unieke hoogprecieze ‘Tubular Direct Drive’ is namelijk dé technologische innovatie die

zorgt voor hogere productiviteit en verbeterde eindkwaliteit in complexe producten.

Op basis van deze compleet nieuw ontworpen buisvormige servomotor zijn de effectieve

directe asaandrijvingen geïntegreerd in de machineconfiguratie.

Onzichtbaar voor het blote oog is deze ‘Tubular Direct Drive’

absoluut onderscheidend in de EDM-scheidingstechniek!

12020142_DYMATO_ADV_230x300_metaalmagazine_4e.indd 1 6/11/12 9:44 AM

Metaal Magazine

Documents

Transcript of Metaal Magazine