Metaal Magazine 5 - 2011

metaalM A G A Z I N E

In dit nummer:

Overwegingen om te automatiseren

Zittend kleine series afkanten Freesmachine

voor grote werkstukken Spanningsarm trillen

Meerwaarde gegoten aluminiumdelen

Snelle levering bij Hermle De uitdaging

van de micrometer Specialistenwerk met

aluminium Giettechnologie op Gifa

Degelijke draaimachine

J a a r g a n g 4 9 | 5 - 2 0 1 1

D é k e n n i s b r o n v o o r d e m e t a a l

w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l

01_Cover 16-05-11 10:04 Pagina 1

Maak nu voordelig kennis met Metaal Magazine

En meld u aan voor de gratis nieuwsbrief!

http://www.eismamediagroep.nl/maak-kennis-met-kennis�

http://nieuwsbrieven.eisma.nl/?site=24�

Laserpress kwaliteit

VAN HEYGHEN STAAL

Van Heyghen Staal n.v./s.a.I.Z. Durmakker - Westbekesluis 4

9940 Evergem (België)Tel. +32 9 257 06 19Fax +32 9 253 66 38

[email protected]

®

®

Residuaire spanningen in de plaat worden weggewerkt door onze exclusieve in-line quarto skinpass te combineren met correctieve vlakrichtmachines. Dankzij onze in-line quarto skinpass zijn onze platen niet alleen vrij van interne spanningen, maar hebben ze tevens een superieure vlakheid en bovendien ook kleinere diktetoleranties en een verbeterd oppervlakte-aspect.

Geïnteresseerd? Neem dan zeker een kijkje op onze website: www.vanheyghenstaal.be

LASERPRESS

gericht ZONDER skinpass

UNIEK IN EUROPA

Onze tweets op Twitter zijn een handige, ei-

gentijdse manier om het nieuws in de me-

taalbranche te volgen. Twitter is een inter-

netdienst waarbij gebruikers korte berichtjes

publiceren. Op http://twitter.com/Metaalma-

gazine krijgt u een indruk van onze bericht-

geving. Meld u ook aan voor Twitter en ‘fol-

low’ Metaal Magazine om steeds snel op de

hoogte te zijn van het metaalnieuws. Dus

twitter met ons mee vanaf uw pc of mobiele

telefoon.

Voorpagina:De foto op de voorpa-

gina illustreert dat je

ook moeilijk verspaan-

bare materialen op een

vijfassige machine met goed resultaat kunt ver-

spanen. Dit werkstuk is van het materiaal Inco-

nel 718 met een diameter van 150 mm dat uit

volmateriaal verspaand wordt. De totale be-

werkingstijd bedraagt 25 uur en 44 minuten

op een Yasda H40i horizontaal vijfassig bewer-

kingscentrum (foto: Yasda).

nieuws4 SMTCL geeft visitekaartje af

5 Centerpunt

6 Robotveiligheid in beeld

11 Marktimpuls

metaalbewerken12 Zittend afkanten

Toen er behoefte was aan een kantbank voor

niet-complexe buigingen aan kleine producten

in beperkte series, bleek de Safan E-Brake 35T

1250 in ‘Ergonomic’ uitvoering goed op de wen-

sen van Vencosteel aan te sluiten

metaalbewerken18 Productiviteit omhoog

Automatiseren in de metaalbewerking. Dat lijkt

een vanzelfsprekendheid. Toch eerst even na-

denken voordat naar de ‘automatiseringswin-

kel’ wordt gehold. In dit artikel overwegingen

en toepassingsvoorbeelden

bedrijvigheid20 Fors portaal

VDL Enabling Technologies Group merkt dat

klanten een toenemende behoefte hebben aan

steeds grotere systemen. Om daar op in te spe-

len heeft het bedrijf een vijfassige Matec-40 P

portaalfreesmachine aangeschaft, met een

werkbereik van 6000 mm x 4000 mm x 1500 mm

verbinden22 Spanningsarm trillen

Soms is er geen gloeioven aanwezig of de con-

structie of het te gloeien onderdeel is zo groot

dat spanningsarm gloeien niet mogelijk is.

Spanningsarm trillen kan dan meer op zijn

plaats zijn

metaalbewerken26 FMS-systeem met twee HMC’s

Eurotech in Venlo-Blerick heeft twee horizon-

tale bewerkingscentra (HMC) gekoppeld aan

een FMS-systeem. Op deze manier is het moge-

lijk om meerwaarde toe te voegen aan gegoten

aluminiumdelen

metaalbewerken28 “Weer praten over levertijd”

Volgens Dietmar Hermle kan zijn machinefa-

briek ook dit jaar weer flink groeien. Dit omdat

bij Hermle tijdens de crisis de voorraad opge-

bouwd is

metaalbewerken30 Micrometer

Om met nauwkeurigheden in het micrometer-

bereik uit de voeten te kunnen moeten de in-

vloed van temperatuur en trillingen volledig

worden beheerst. Drie machinebouwers gaan

de uitdaging van de micrometer te lijf

metaalbewerken36 Bewerking Al is specialistenwerk

Bij Sapa Profiles in Drunen wordt de kennis van

profielen gecombineerd met de kennis van au-

tomobielbouw

beurs38 Vier beurzen in één

De vakbeurzen Gifa, Metec, Thermprocess en

Newcast vinden deze zomer gelijktijdig plaats in

Düsseldorf. Metalen en hun verwerkingsproces-

sen vormen het platform voor het motto ‘Bright

World of Metals’

machine masterclass40 Degelijke machine

Sneller, groter en met meer vermogen, dat

waren de belangrijkste eisen die Machinefa-

briek Diepenmaat stelde aan de aanschaf van

een nieuwe draaimachine. Die eigenschappen

kwamen terug in de Puma 700LM van Doosan

productnieuws44 Metaalinnovaties op Hannover Messe

48 Terugkoppeling

48 Colofon

inhoud mei

(Advertentie)

Volg Metaal Magazine op Twitter

metaalM A G A Z I N E

In dit nummer:

Overwegingen om te automatiseren

Zittend kleine series afkanten Freesmachine

voor grote werkstukken Spanningsarm trillen

Meerwaarde gegoten aluminiumdelen

Snelle levering bij Hermle De uitdaging

van de micrometer Specialistenwerk met

aluminium Giettechnologie op Gifa

Degelijke draaimachine

J a a r g a n g 4 9 | 5 - 2 0 1 1

D é k e n n i s b r o n v o o r d e m e t a a l


j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 5 - 2 0 1 1 3

3x op uw deurmat voor maar 15 euro !

Mail uw gegevens naar [email protected]

03_Inhoud 16-05-11 12:20 Pagina 3

4 j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 5 - 2 0 1 1

N I E U W S

30 procent. Gelet op stuksaantallen praat je

over veertigduizend tot zestigduizend machi-

nes, waarvan dus een aantal tussen de tiendui-

zend en twintigduizend stuks afgezet moeten

worden buiten China. De drie machines in Me-

tavak zijn vanuit Chinees perspectief de eerste

kwartiermakers. Vraag je aan Patrick Favoreel

en Yves van den Neucker waarom een Neder-

landse metaalbewerker de machines van SMTCL

zou moeten kopen, dan noemen ze twee rede-

nen. “Het zijn goede machines gebouwd met

Duitse en Japanse machineonderdelen en een

afnemer kan profiteren van een exportsubsidie

van de Chinese overheid.”

Bijvoorbeeld: aan de CNC-vlakbeddraaimachine

van het type CAK61186 die in Hardenberg ge-

toond werd, hangt een prijskaartje van pakweg

30.000 euro. Dit is een machine met 610 mm

draaidiameter en een afstand tussen de centers

N I E U W S

De Chinese machineleverancier SMTCL

(Shenyang Machine Tool Company)

toonde begin vorige maand tijdens

de Metavak 2011 in Hardenberg maar

liefst drie grote CNC-machines.

De geëxposeerde vlakbeddraaimachine,

het kruissledebewerkingscentrum en

de grote verticale draaimachine

onderstrepen de groeiambitie van

SMTCL in ons werelddeel.

SMTCL geeft visitekaartje af

‘We are no. 1’. Aldus een tekst op het bewer-

kingscentrum in Hardenberg. SMTCL claimt dit

omdat met pakweg achttienduizend mensen in

China per jaar 28.500 CNC-machines gebouwd

worden. Plus elke dag nog eens driehonderd

conventionele metaalbewerkingsmachines. Kijk

naar de CNC-omzet in geld dan zie je een be-

drag van circa 2,6 miljard Amerikaanse dollars.

Dat is goed voor een tweede plaats op de we-

reldranglijst. Van die omzet wordt ongeveer

6 procent gerealiseerd buiten China. Het bedrijf

in China heeft een omvang van 125 hectare. Dit

jaar wordt een uitbreiding in gebruik genomen

van 48 hectare. Dit met name voor de bouw van

hogere machines tot een hoogte van 15 m.

De Chinese overheid heeft SMTCL een ambitieus

groeidoel gegeven: in 2015 moet de omzet ver-

dubbelen boven de 5 miljard dollar en boven-

dien moet het exportaandeel gegroeid zijn naar

Kantoren in Utrecht en AntwerpenIn de Benelux zal SMTCL kantoren inrich-

ten in Utrecht en Antwerpen. Dit voor ser-

vice, ondersteuning en verkoop. Gepland

is een organisatie met acht tot tien men-

sen. Bovendien wordt momenteel hard ge-

werkt aan een Europees hoofdkantoor in

Frankfurt (D) met een oppervlakte van

7.000 m² met ondermeer een grote show-

room waar continu meer dan zestig machi-

nes getoond zullen worden. Bovendien

komt daar een Europese opslag (duty free)

met een capaciteit van driehonderd tot

vierhonderd stuks machines.

DOOR: REINOLD TOMBERG

De CNC-vlakbeddraaibank type CAK61186 met een Fanuc CNC-besturing die SMTCL presenteerde in

Hardenberg (foto’s: Reinold Tomberg)

Een verticale draaibank van het type VTC6070 met

een draaidiameter van 600 mm en een eigen massa

van 10.000 kg. SMTCL bouwt deze machines met een

maximale draaidiameter van 6 m

Het verticale kruissledebewerkingscentrum

VMC850P met Siemens 828D besturing met

dialoogprogrammering tijdens de Metavak 2011

van 1,86 m. Volgens Favoreel heeft een verge-

lijkbare bank bij een andere machineleverancier

een prijs die zeker 20.000 euro hoger is.

De afgelopen jaren heeft SMTCL belangrijke fa-

brikanten als Schiess, Burckhardt-Weber,

Homma, Kunming-Tos en andere leveranciers

overgenomen. Daarnaast werkt SMTCL met le-

veranciers van CNC-besturingen zoals Fanuc,

Siemens en Fidia. Met Fidia wordt een nieuwe

CNC-besturing ontwikkeld die onder de naam

Fiyang een alternatief is voor de besturingen

van Fanuc. Design en ontwerp van de machines

van SMTCL vinden in Duitsland plaats. In Duits-

land worden ook de prototypes gebouwd. <<<

04-05-06-09-10-11_Nieuws 16-05-11 12:21 Pagina 4


Voor de Esef 2012, die van 13 tot en met

16 maart plaatsvindt in de Jaarbeurs Utrecht is

77 procent van het begrootte oppervlakte van

13.000m2 ingetekend (stand 4 mei 2011). Sales &

accountmanager Irma Snieders is enthousiast

over hoe de zaken lopen. “We hebben in 2010

C E N T E R P U N T

150 Medewerkers heeft de Nederlandse toeleverancier

waar ik laatst op bezoek was. Een interessant bedrijf. Met

nieuwe machines en installaties en mooie producten.

35 Mensen op de werkvloer bij deze metaalbewerker

hebben via een uitzendbureau uit Midden-Europa hun

weg gevonden naar ons land. Pakweg één op de vijf. Het

bedrijf schat in dat het aantal buitenlandse werknemers

de komende jaren zeker niet zal dalen. Hoewel ik geen

enkele trek heb om een rabiaat conservatief pleidooi te

houden, zijn dit toch cijfers waar je kanttekeningen bij

moet zetten.

Honderdduizenden mensen in ons land staan als gevolg

van werkeloosheid langs de zijlijn. Ga er maar vanuit dat

de meesten er onvrijwillig staan. Ik ken niet zoveel happy

werklozen en ze worden zeker niet gelukkiger als ze ver-

volgens richting bijstand gaan. Toch lukt een Nederlands

bedrijf het niet om individuele mensen zonder werk aan

te nemen. Waarom niet?

Naar mijn mening hebben we de afgelopen periode het

recht op een uitkering meer op de voorgrond gezet dan

het recht op werk of scholing. Het zou zo moeten zijn dat

als iemand werkloos wordt, hij of zij recht heeft op een

volgende baan of op scholing voor een volgende loop-

baan. Dat moet voorop staan. Een uitkering zou moeten

worden beschouwd als een noodoplossing voor een paar

weken en niet als dé oplossing voor jaren. Bovendien

moet de match tussen vraag en aanbod op lokaal niveau

veel beter geregeld worden. Daarbij doel ik niet op de

populistische groeperingen in ons land die vinden dat

mensen in de bijstand maar sneeuw moeten gaan schui-

ven. Niet alleen omdat het buiten momenteel bijna

30 graden is, maar ook omdat recht op fulltime werk een

grondrecht én een -verplichting zou moeten zijn. Terug-

kijkend hebben overheid, vakbonden en werkgevers er

de afgelopen jaren een rotzooitje van gemaakt: mensen

van 57,5 jaar die nog volop in het arbeidsproces stonden

zijn met een WW-uitkering met aanvulling naar huis ge-

stuurd om al met 61 in de VUT te gaan. Een belediging

van het recht op werk van de mens.

Recht op werk

Reinold Tomberg

[email protected]

Een ABB IRB 6640 robot in Shanghai (CN) bezig met de productie van robotonderdelen. Zo lijkt het een

kwestie van tijd dat robots die robots maken elkaar gaan verbeteren en vervolgens een eigen leven gaan

leiden zoals in menig SF-film. Wordt vervolgd…

77 procent al ingetekend voor Esef 2012

‘I, robot’ komt dichterbij

Erns

t D

irks

en F

otog

rafi

e

een mooie beurs neergezet waar we, zeker ge-

zien de omstandigheden, heel erg tevreden mee

waren. 2012 Wordt het jaar van groei. Dat is nu

overigens al merkbaar. We zetten in op 13 pro-

cent meer ten opzichte van vorig jaar.” De editie

van 2010 was goed voor 30.634 bezoekers.

Net als in 2010 vindt de Techni-Show tegelijkertijd met de Esef plaats (foto Paul Quaedvlieg)

04-05-06-09-10-11_Nieuws 16-05-11 12:21 Pagina 5

N I E U W S

Om ongevallen te vermijden en onge-

wenste productiestops te voorkomen

heeft Fraunhofer in Ilmenau (D) een in-

telligent veiligheidsbewakingssysteem

in ontwikkeling. Het systeem waar-

schuwt voordat een situatie daadwer-

kelijk gevaarlijk wordt.

Het veiligheidsbewakingssysteem van Fraunho-

fer is een cameramonitoringsysteem dat aan de

hand van het in eigen huis ontwikkelde confi-

guratiesoftwareprogramma ‘Sim4Save’ de hoe-

veelheid en de posities van de camera’s bepaald.

Hiervoor wordt een 3D-model van de productie-

ruimte opgesteld waarin de gevaarlijke zones

van de robots zijn vastgelegd en waarin de

dode hoeken van de camera’s worden onder-

kend en aangepast. Doel van het systeem is vol-

gens Fraunhofer dat medewerkers al bij nade-

ring van een gevaarlijke zone in een vroeg sta-

dium gewaarschuwd worden zodat het afscha-

kelen door het betreden van gevaarlijke zones

kan worden voorkomen.

Bij het bepalen van de mogelijke gevaarlijke si-

tuaties die zouden kunnen optreden bestaat het

gevaar dat er situaties over het hoofd worden

gezien. Bij iedere verandering in de werkruimte

moet de situatie in zijn geheel opnieuw worden

bekeken en indien nodig worden aangepast.

De meest ideale veiligheidssituatie is een robot

die in zijn gehele draaibereik afgeschermd is en

waar bij benadering (door de afscherming te

verwijderen) de robot tot stilstand komt. Ook

bij benadering voor service en/of onderhoud

van een robot moet een robot spanningsloos

gemaakt kunnen worden. Dit moet zodanig ge-

regeld zijn dat de robot niet door derden achter

de rug om van de werkende onderhoudsmon-

teur weer onder spanning gezet kan worden.

Bij mechanische werkzaamheden (zoals bijvoor-

beeld het wisselen van een motor) moet om te

voorkomen dat een robot gaat bewegen door

zijn eigen massa, de robot mechanisch worden

beveiligd door de robot te fixeren door een

takel of een kraan.

Bij werkzaamheden aan bewegende robots (af-

testen) moeten veiligheidsfuncties overbrugd

worden (‘muting’). Daarbij dient men een dode-

mansknop in de hand te houden en moet de

robot zijn ingesteld op enkelvoudige afwend-

bare bewegingen/snelheden. Bij lage snelheid is

de impact van een treffen met een bewegende

robot kleiner en heeft de monteur ook meer tijd

om te reageren op een (onverwachte) bewe-

ging van de robot. Ook is het veiliger om niet al-

leen te werken. Een tweede persoon kan bij

dreigend gevaar ook de noodknop bedienen of

bij een ongeval hulp inschakelen en/of

verlenen. <<<

DOOR: JEROEN AALBERTS

Het robotveiligheidsbewakingssysteem van Fraunhofer is een cameramonitoringsysteem waarmee een 3D-

veiligheidszone ingesteld kan worden. Door vroegtijdig te waarschuwen voordat een onveilige situatie

ontstaat kan een mogelijke afschakeling worden voorkomen (foto: Fraunhofer)

Een degelijke fysieke afscherming is veilig en duidelijk:

om bij de robot te kunnen komen moet men bewust

deze hindernis nemen (foto: Paul Quaedvlieg)

Robotveiligheid in beeld


Arbeidsinspectie noodzakelijkIn 2007 heeft de Arbeidsinspectie in de

metaalsector geconstateerd dat het per-

centage bedrijven met overtredingen

58 procent was. Traditiegetrouw liggen

de overtredingen vooral op het vlak van

afscherming en beveiligingsinrichtingen.

Initiatieven om de veiligheid op de ar-

beidsvloer te vergroten zijn dus belang-

rijk. Niet alleen om schade en/of persoon-

lijk leed te voorkomen, maar ook om bij

onderbrekingen door veiligheidsstops

deze zo kort mogelijk te houden. Behalve

stagnatie in de productie kan een onder-

breking ook betekenen dat een robot op-

nieuw moet worden ingesteld.

Dodelijk ongevalAfgelopen jaar is een 26-jarige onder-

houdsmonteur bij het afregelen van een

bewegende robot dodelijk getroffen. Om

de werkzaamheden uit te kunnen voeren

moest hij zich in de onveilige zone van de

robot begeven. De veiligheidsschakelaars

van de afscherming waren overbrugd

door een zogenaamde dummy sleutel.

Het aftesten van bewegende robots dient

te gebeuren in de modus T1: hierin is de

snelheid van de robot slechts 1/10 van zijn

gebruikelijke snelheid. De modus T1 was

in dit geval niet ingeschakeld en de mon-

teur was alleen aan het werk.

04-05-06-09-10-11_Nieuws 16-05-11 12:22 Pagina 6

THE SKY IS NO LIMIT.

ww

w.d

ymat

o.n

ly

tm

atn.no.o

ll

Voor een u i tgebre id o r iën te rend gesprek kunt u be l len met onze spec ia l i s ten 0318-550800 in [email protected] l

RÖ

DER

S T

EC a

t D

ymat

oS T

ECat

Dym

ato

In de ruimtevaartindustrie is precisie van het allerhoogste belang. Daarom gebruikt Carl Zeiss Jena GmbH alleen de beste CNC-machines. Ze kozen de Röders RXP500DS voor de productie van het ultra-nauwkeurige (2 µm) filterwiel in de James Webb Space Telescope die de beroemde Hubble ruimte-telescoop gaat vervangen.

Dymato levert het complete vijfassige programma van Röders in de Benelux.

11010286_RODER_ADV_191x130.indd 1 3/23/11 10:34 AM

Doosan bouwt voor iedere toepassing een specifieke machinelijn, zoals de Doosan Puma 700 serie draaimaDoosan bouwt voor iedere toepassing een specifieke machinelijn, zoals de Doosan Puma 700 serie draaima-

chines voor de bewerking van lange, zware assen in grote diameters. chines voor de bewerking van lange, zware assen in grote diameters.

De Doosan Puma 700 is leverbaar in draailengtes tot 5055 mm, draaidiameters tot 900 mm ø De Doosan Puma 700 is leverbaar in draailengtes tot 5055 mm, draaidiameters tot 900 mm ø

en 11 kW op de aangedreven gereedschappen.

Laat u eens uitgebreid informeren door één van onze specialisten. Laat u eens uitgebreid informeren door één van onze specialisten.

Altijd een passende oplossing voor uw verspanende productie

Doosan Puma 700 serie

Altijd een passende oplossing voor uw verspanende productie

0229 54 24 85 - [email protected] - www.dormac.nl

Een Doosan voor Xtra large en heavy cutting

Nu de economie in diverse sectoren aantrekt beraden toeleveranciers zich weer op strategische

investeringen voor de toekomst. Duidelijk is dat er in de markt een onmiskenbare accentverschuiving

plaatsvindt richting hoogwaardige en hittebestendige, maar moeilijk verspaanbare materialen zoals

titaan en Inconel, waarbij de luchtvaart en energiesector voorop lopen. Meer dan ooit is de juiste

machinekeuze van belang om op dit terrein met succes uit de voeten te kunnen.

Met YASDA succesvol moeilijkverspaanbare materialen te lijf

Bij het verspanen van materialen als titaan en Inconel worden extra hoge eisen

gesteld aan machine- en spilconstructie. Deze materialen zijn extreem taai en

veroorzaken een grote snijweerstand, waardoor frezen eerder gaan trillen. Dit

leidt in veel gevallen tot extreem korte standtijden van de gereedschappen. Het

zal duidelijk zijn dat de kwaliteit van de machine een eerste voorwaarde is om

bij deze moeilijk verspaanbare materialen toch een betrouwbaar en beheerst

bewerkingsproces te garanderen, samen met de ervaring van de leverancier.

De resultaten die YASDA op dit punt kan bieden zijn zeer overtuigend: bij testen

in onze fabriek met een 4R2 volhardmetaal bolkopfrezen in Inconel is gebleken

dat deze twee keer zo lang meegingen dan op machines van onze concurrenten.

Iedere verspanende toeleverancier kan snel uitrekenen wat een verlenging van

de standtijd van zijn gereedschappen met een factor twee betekent voor zijn

winstgevendheid.

Vijfassige H40iEr zijn veel vijfassige machines op de markt, maar het H40i tafel-op-tafel hori-

zontaal bewerkingscentrum van YASDA heeft een aantal buitengewone voorde-

len voor de bewerking van kleine en middelgrote producten uit moeilijk ver-

spaanbaar materiaal. De tafel-op-tafel constructie (zie afb. 1) zorgt ervoor dat het

zwaartepunt altijd in het centrum van de tafel ligt. Het zwaartepunt van de A-as

blijft in de grote basis van de B-as, waardoor een vloeiende beweging is gega-

randeerd, een voorwaarde voor het frezen van turbineschoepen en soortgelijke

producten met 3D gekromde oppervlakken waar simultaanbewerkingen aan de

orde zijn. Een belangrijk voordeel van de tafel-op-tafel constructie is eveneens

de grote ruimte die beschikbaar is rond de tafel, zodat de B-as met een zwenk-

bereik van 230° ruim gedimensioneerd kan worden. Daarbij heeft de H40i een

langere Z-as: de afstand van het zwaartepunt van de B-as tot de spilneus varieert

van 100 mm tot 785 mm. Deze grote ruimte levert voordelen op bij de spanenaf-

voer en het vermijden van botsingen. Het biedt de operator bovendien een beter

overzicht en maakt de weg vrij voor veel meer bewerkingsmogelijkheden met

bijvoorbeeld lange boor- en kottergereedschappen.

Turbinewielen en -schoepenHoogwaardige bewerkingen in titaan en Inconel komen bijvoorbeeld om de

hoek kijken bij het vervaardigen van schoepen en wielen voor hogedruk com-

pressoren van helikopters en kleine straalvliegtuigen. De gestelde eisen aan

dergelijke producten worden steeds hoger en dat is de reden dat ze uit één mas-

sief halffabricaat moeten worden vervaardigd! Dat is bij zulke moeilijk verspaan-

bare materialen een behoorlijke uitdaging. Dankzij recente ontwikkelingen op

het gebied van vijfassige CAD/CAM systemen is het berekenen van vloeiend

gekromde oppervlakken een stuk eenvoudiger dan voorheen. Ook het realiseren

van gladde oppervlakken met vijfassige machines is beter uitvoerbaar geworden

door nieuwe functies in besturingen die de leveranciers van CNC besturingssoft-

ware bieden. Zoals bijvoorbeeld opties voor automatische werkstukcontrole als

TCP (tool center point control).

Op de H40i zijn bijvoorbeeld turbineschoepen gemaakt in Ti-6Al-4V, gebruikma-

kend van R5, R3 en R2 bolkopfrezen (zie afb. 2). De bewerkingstijd per schoep

bedraagt 63min, voor 24 schoepen per turbinewiel komt dat neer op een totale

bewerkingstijd van 25 uur. De schoepen hebben een dikte van 3 mm, bij een

hoogte van 30 mm, tamelijk delicate producten dus die hoge toerentallen en een

grote stabiliteit vereisen. Omdat er sprake is van veelvuldige omkeer van bewe-

gingen geven direct-drive motoren voor de A- en B-as hier de beste resultaten.

Bij een klant worden op een H40i turbinewielen uit titaan vervaardigd, waarbij

het 150 uur kost om een compleet wiel vanuit volmateriaal te realiseren. Het is

duidelijk dat een dergelijke prestatie alleen gerealiseerd kan worden met een

machine die zich onderscheidt door een bijzonder stijve en stabiele constructie.

Waarbij we in dit verband onder meer wijzen op de dubbelkoloms ondersteu-

ning van de spilkop. Zelfs proeven met een nog taaier materiaal als Inconel zijn

inmiddels met succes uitgevoerd. We hebben hiervoor een vingerfrees van 10

mm en een bolkopfrees 8R4 gedurende in totaal 25 uur en 44minuten ingezet.

YBM 7TBij sommige producten uit titaan wordt niet alleen een hoge en constante nauw-

keurigheid gevergd, maar ook een hoog verspaningsvolume. Zoals een pasplaat

A D V E R T O R I A L

Afb. 1

08-09_SVM Vreestechniek 16-05-11 14:42 Pagina 8

voor het verbinden van koolstofvezel versterkte kunststoffen met grote kamers

(zie afb. 3). De eisen die aan de toleranties en oppervlaktekwaliteit worden ge-

steld zijn ondanks de grote afmetingen behoorlijk hoog. In dit soort situaties be-

wijst het YBM 7T horizontaal bewerkingscentrum met BT50 spil zijn klasse. Ge-

bruikmakend van een 630mm pallet is een haaksheid bereikt tussen wand en

bodem van de kamers binnen 3 μm. De oppervlaktekwaliteit is dusdanig dat de

klant na ingebruikname van de YBM 7T het napolijsten van de genoemde pro-

ducten uit titaan niet meer nodig acht.

De machines uit de YBM-serie hebben door en door geharde blokgeleidingen

(HRc 60). Een volledig contact van de geleidingsoppervlakken zorgt voor een

hogere dempingscapaciteit in vergelijking met de gangbare rollengeleidingen

op de gemiddelde HSC-freesmachines. Klanten hebben soms de neiging om al-

leen te kijken naar de specificaties van de spil, maar het is ook heel belangrijk

hoe andere basiscomponenten van een machine zijn ontworpen en vervaardigd!

H40i YBM 7T

Verplaatsing X / Y / Z 875 / 740 / 685 mm 950 / 800 / 800 mm

Verplaatsing A (rotatie) / B (kantelen) 360º / 230º (-185º ~ +45º) 360º / 230º (-185º ~ +45º)

Palletafmeting 400 mm x 400 mm 630 mm x 630 mm

Max. diameter van werkstuk Ø500 mm (Ø740 mm beperkt) Ø1000 mm (beperkt)

Max. tafelbelasting 200 kg 1200 kg

Spiltoerental en opname 20.000 min-1 BT40 BIG Plus 10.000 min-1 Conus nr.50 standaard (optie 6.000, 15.000 min-1)

Spilmotor AC18.5/22 kW (continu /15min.)

Gereedschapmagazijn 60 stuks (optie 120, 180, 240) 60 stuks (optie 120, 180, 240, 300, 360, 450)

Palletsysteem met laadstation 2 pallets (optie 12 of 24) 2 pallets (optie 3, 4, 5, 6)

IJlgang X / Y / Z: 50 m/min., X / Y / Z: 48 m/min.

A: 100 min-1, B 75 min-1 with DD motor (option)

CNC besturing FANUC FS31i-A5 FANUC FS31i-A5

Positioneer onzekerheid ‘A’ volgens ISO230-2 2.0σ < 0,004 mm (gemeten waarde) < 0,004 mm (gemeten waarde)

Volgens onze ervaring is de standaard 10.000 min-1 spil met een vermogen van

22kW en een koppel van 252 Nm (continu, 400Nm bij 25% ED) in staat om een

verspaningscapaciteit van bijna 2000 cm3 te bereiken in titaan, met slechts twee

hoekradiusfrezen van 25 mm. Nieuwe types hoekradiusfrezen van 20mm, met

koelgaten tussen de tanden, resulteren nog weer in een dramatische reductie van

ruwtijden met wel 50 procent vergeleken met standaard volhardmetaal hoekra-

diusfrezen van 25mm. Als optie is op deze machines ook een spil met 6.000 toe-

ren en een vermogen van 22kW verkrijgbaar, het koppel bedraagt in dit geval

398 Nm (continu) cq. 700 Nm (25% ED).

Nieuwe kantelkopOm de kracht van onze machines, zoals hoge stijfheid en stabiliteit, optimaal tot

hun recht te laten komen bij de bewerking van grotere werkstukken in moeilijk

verspaanbare materialen heeft YASDA een nieuwe kantelkop ontwikkeld voor

de YBM 10T (met 1000 mm x 1000 mm tafel) en de YBM 15T (met 1500 mm

x1500mm tafel). Door de kop van twee zijden te ondersteunen is YASDA erin ge-

slaagd om de mechanische stijfheid te verdubbelen.

Verder is de diameter van de spillager vergroot van 90 mm tot 110 mm en is de

spilneus verlengd. Daardoor is de stijfheid van de spil vergroot en is de toegan-

kelijkheid tot het werkstuk verbeterd. De positie van de Y-as geleiding is gewij-

zigd om een betere ondersteuning van de freeskop te bereiken. De gebruiker

heeft de keuze uit twee opties: een 30 kW spil met een toerental van 10.000 min-

1 en een koppel van 161Nm (continu) cq. 239Nm (25% ED), of een 22 kW spil met

een toerental van 6.000 min-1 en een koppel

van 398 Nm (continu) cq. 700 Nm (25% ED).

YASDA blijft zijn uiterste best doen om klan-

ten te bedienen die behoefte hebben aan

de meest betrouwbare machines en die

een duidelijke lange termijn visie heb-

ben op de hoogste nauwkeurigheid en

winstgevendheid. <<<

Yasushi Kimura

Düsseldorf Rep. Office

A D V E R T O R I A L

Afb. 2

Afb. 3

Adresgegevens voor informatie:Yasda Precision Tools K.K. | Fritz Vomfeldestrasse 34

40547 Dusseldorf Duitsland | www.yasda.co.jp

Vertegenwoordiging Nederland en België: SVM Freestechniek | Dragonder 49g | 5555 XZ Valkenswaard

Tel: 040-2040923 | Fax: 040-2047968 | Email: [email protected] | www.svmfreestechniek.nl

08-09_SVM Vreestechniek 16-05-11 14:42 Pagina 9


Sterk als staal en zo vormbaar als kunststof

Met een bijzondere metaallegering van grote en kleine metaalatomen is het mogelijk om een

metaal zodanig rustig te laten afkoelen zonder dat het kristalliseert. De fabricage van deze le-

gering lijkt op de totstandkoming van glas: het metaal lijkt te ‘bevriezen’. Het materiaal dat

hierdoor ontstaat is zo sterk als staal en zo elastisch en vormbaar als kunststof. Complexe me-

talen voorwerpen kunnen met een spuitgiettechologie-achtige manier zoals bij kunststof ge-

maakt worden en hoeven ook niet te worden nabewerkt. De Saar-Universität in Saarbrücken

(D) experimenteert met verschillende legeringen om proefondervindelijk het materiaal met de

meest ideale eigenschappen te creëren (foto: Uwe Bellhäuser)

Positieve stemming Nevat-collectief

N I E U W S

5 - 9 juniConference on Steel on Cars

Salzburg (A)[email protected]

6 juniMaatschappelijk VerantwoordOndernemen

Rotterdamwww.hergebruik.nu

6 - 7 juniSafety Integrity Level (SIL)

Maarssenwww.iir.nl/industry/event

6 - 9 juniBlechexpo en Schweisstec

Stuttgart (D)www.blechexpo-messe.de

7 - 9 juniHausausstellung Behringer

Kichhardt (D)www.behringer.net

9 juniMachinerichtlijn hydrauliek

Noord-Hollandwww.feda.nl

16 en 23 juniMachinerichtlijn

Nieuwegeinwww.pkm.nl

28 juni - 2 juliGifa, Metec. Thermprocess enNewcast

Düsseldorf (D)www.messe-duesseldorf.de

29 juniLasertechnologie Solarzellen

Hannover (D)www.photonicnet.de

1 september14. Werkstofftechnisches Kolloquium

Chemnitzwww.wtk.tu-chemnitz.de

19 - 24 septemberEMO Hannover

Hannover (D)www.emo-hannover.de

27 - 29 septemberEurofinish

Gent (B)www.eurofinish.be

Net als de Duitse zusterorganisatie Argez meldt

ook het Nevat-collectief een positieve stemming

tijdens de Hannover Messe 2011. Volgens de

achterban van Argez is het niveau van voor de

crisis al weer bereikt, maar een waarschuwende

vinger geldt echter wel voor de hoge grondstof-

en energieprijzen, die de concurrentieverhou-

dingen en het rendement bij de ondernemin-

gen in de toeleverindustrie weer op scherp kun-

nen zetten. Volgend jaar zal Nevat weer op de

Hannover Messe met een collectief vertegen-

woordigd zijn.

Nijdra Groep uit Midden Beemster is winnaar van de Goldene Tulpe, een prijs voor de meest aansprekende

stand op de Hannover Messe in het Nevat-collectief. Dennis van Dijk, manager sales Nijdra Special Products,

Saskia Nije, directieassistent bij de Nijdra Groep en accountmanager Bart Clever ontvingen de prijs uit handen

van Oliver Frese, directeur van de Hannover Messe (foto: Nevat)

A G E N D A

Zie ook de meer uitgebreide

agenda op de site van Metaal Magazine:

www.metaalmagazine.nl

Metaalmanifestaties

04-05-06-09-10-11_Nieuws 16-05-11 12:22 Pagina 10


262 m lange luchtgedragen distributieband

Nieuwe rekstrookjes voor ruwe omgevingen

M A R K T I M P U L S

SMTCL uit China levert aan Botau in Waddinxveen een vlakbed-

draaibank van het type CAK61186 en een kruissledebewerkings-

centrum van het type

VMC850 (zie foto). SMTCL

(Shenyang Machine Tool

Company) is een leveran-

cier voor verspanende ma-

chines met een design- en

ontwerpafdeling in Fran-

furt (D).

Het derde spant dat over de openbare weg de Hoge Rijndijk geplaatst werd, is 48 meter lang en weegt

ruim 40 ton. Het hijsen van de spanten is in samenwerking met Wagenborg Nedlift gedaan (foto:

Oostingh Staalbouw)

Het Laser Zentrum Hannover (LZH) in Duitsland is druk met het ontwikkelen van lasergestructu-

reerde dunne-film rekstrookjes (TFSG), die rechtstreeks op het oppervlak van gereedschappenma-

chines, motoren, werkstukken of bijvoorbeeld lagers aangebracht kunnen worden. Lasergestruc-

tureerde rekstrookjes kunnen wor-

den gebruikt voor de exacte me-

ting van de krachten op kritische

punten bij complexe 3D-werkstuk-

ken en bij realtime meting van de

rek in machines, lagers of moto-

ren. Voordeel is dat de sensoren

robuust zijn en daarmee ook be-

stand zijn tegen hoge mechanische

en chemische belastingen en hoge

temperatuurschommelingen (foto:

LZH)

Van Hoorn Machining uit Veldhoven heeft een verticale band-

zaag van het type Kasto Verto A2 verkocht aan Reese Metaal-

bewerking uit Broek op Langedijk. De Verto A2 is een vrij com-

pacte zaagmachine van

2.365 mm x 1.350 mm x

1.765 mm (slechts 3 m²) en is

aangeschaft ter vervanging

van een horizontale band-

zaag en wordt gebruikt

voor kleine en middelgrote

series zaagwerk.

Bolk constructie in Haulerwijk maakt na een brand een nieuwe

start. Darley uit Eijsden heeft Bolk een kantbank met een pers-

kracht van 3.200kN en een werklengte van 6.200 mm geleverd.

De volledig CNC-

gestuurde kant-

bank staat vlak

op de vloer en

daardoor is er

geen apart fun-

dament noodza-

kelijk.

Landré uit Vianen levert een Mori Seiki NT 4200S draaifreescombi-

natie met Siemens 840D besturing aan Stodt Toekomsttechniek in

Hengelo (O). Met deze machine wil Stodt een automatiseringscon-

cept ontwikkelen in het kader van het Euregio project Grenzeloze

Machine- en Apparatenbouw (GMA) waarmee de technische, or-

ganisatorische en economische haalbaarheid van manarm flexibel

produceren in enkelstuks en zeer kleine series in West-Europa aan-

getoond kan wor-

den. Daarnaast kun -

nen toekomstige im-

plementaties bij be-

drijven versneld wor-

den door praktische

kennisoverdracht.

Om de Heineken fabriek in Zoeterwoude vanaf de Oude Rijn te bevoorraden met mout, heeft

Heineken een luchtgedragen distributieband van 262 meter laten aanleggen. De door Oostingh

Staalbouw uit Katwijk ontwikkelde en geconstrueerde distributieband zal de omgeving op jaar-

basis van 15.000 vrachtwagenbewegingen ontlasten.

04-05-06-09-10-11_Nieuws 16-05-11 12:22 Pagina 11


Vencosteel in Eersel heeft onlangs zijn

zesde E-Brake kantpers van Safan

aangeschaft. Hoewel het bedrijf

vergaand geautomatiseerd is, blijft er

ruimte voor operatorbediende stand-

alone machines. Ergonomie is dan een

belangrijk aspect. Toen er behoefte was

aan een kantbank voor niet-complexe

buigingen aan kleine producten in

beperkte series, bleek de Safan E-Brake

35T 1250 in ‘Ergonomic’ uitvoering

goed op de wensen aan te sluiten.

DOOR: HANS KOOPMANS

Vencosteel produceert onder meer plaatwerk-

componenten voor het zusterbedrijf Vencoma-

tic (zie kader). Het bewerken van de plaatdelen

gebeurt op eigen machines; bijkomende bewer-

kingen zoals draaien, frezen en lakken worden

uitbesteed. De plaatdelen worden samen met

andere onderdelen van het systeem als bouw-

pakketten verstuurd. De Noord-Brabantse on-

derneming is zo’n metaalbedrijf dat door tijdig

te investeren in productieautomatisering ook

de komende jaren op het internationale speel-

veld kan concurreren met de lagelonenlanden.

Automatisering wordt daarbij gezien als een

belangrijke basisvoorwaarde. Een jaar of zeven

geleden ging een grootscheeps automatise-

ringsprogramma van start met kostprijsminima-

lisering als voornaamste motief. Een groot deel

van de productie geschiedt thans manarm en 24

uur per etmaal. Bewerkingen aan het plaatstaal,

zoals lasersnijden, knippen en ponsnibbelen,

zijn grotendeels geautomatiseerd, inclusief de

aanvoer van plaat en de afvoer en sortering van

bewerkte delen.

HandmatigHet kanten, legt bedrijfsleider Dolf Meijer uit, is

ten dele geautomatiseerd. Behalve een gerobo-

tiseerde kantbank beschikt de werkplaats over

een aantal kantbanken waarbij de operators

nog één op één samenwerken met de machine.

“Automatisering is nooit een doel op zich”, zegt

Meijer. “Als je een proces efficiënter en flexibeler

kunt uitvoeren door handmatige bediening, in-

Bij de E-Brake 50T 1250 Ergonomic zit de operator eerder ‘in’ de machine dan ervoor. De besturingskast kan

naar wens links of rechts van de machine geplaatst worden (foto’s: Safan)

Zittendkleine series afkanten

De kip en het eiVencosteel maakt deel uit van de Venco Groep; een groep bedrijven die opereren in de pluimveesector, waaron-

der Vencomatic, Prinzen Machines, Agro Supply en Rondeel. Al deze ondernemingen ontplooien activiteiten

rond het thema ‘diervriendelijke, efficiënte eierproductie’. Zo werd Rondeel in 2008 opgericht om een huisves-

tingsconcept voor leghennen te ontwikkelen en is Prinzen gespecialiseerd in machines en systemen voor het au-

tomatisch verzamelen en inpakken van eieren. Vencomatic groeide in drie decennia uit van een eenmansbedrijf

in een schuur tot een onderneming met meer dan tweehonderd medewerkers. Vencomatic is gespecialiseerd in

de ontwikkeling, fabricage en levering van huisvestingssystemen voor pluimvee. Vencosteel is een metaalpro-

ductiebedrijf en fungeert als toeleverancier voor de andere bedrijven binnen de Venco Groep en voor derden.

12-13_Vencosteel 16-05-11 12:23 Pagina 12


clusief het programmeren aan de machine,

waarom zou je dat dan anders doen? Veel van

de ongeveer drieduizend componenten die we

hier maken zijn vrij klein en worden in beperkte

series geproduceerd. Denk aan vierkante plaat-

delen van 10 mm bij 10 mm tot 500 mm bij 500

mm en seriegrootten van tien stuks tot 2500

stuks. De meerwaarde van automatisering is dan

klein, vooral als je kiest voor ergonomische ma-

chines waarbij de productiviteit nauwelijks ge-

remd wordt door de ingebouwde veiligheden.”

Vencosteel koos bij de recent afgeronde inves-

teringsronde voor de elektromechanisch aange-

dreven E-Brake kantpersen van Safan. Als Meijer

gevraagd wordt die keuze toe te lichten, noemt

hij naast de productiviteit en betrouwbaarheid

ook de energiebesparing, de geringe onder-

houdsbehoefte vanwege de niet-hydraulische

bekrachtiging en de gemakkelijke gereedschap-

wisseling van het E-Brake concept. Vencosteel,

dat ook nog een hydraulische Safan kantpers in

huis heeft, heeft inmiddels zes E-Brakes in be-

drijf: één met een perskracht van 150 ton en een

werklengte van 3 meter, vier van 100 ton/3

meter en de recent aangeschafte 35 ton/1250

mm kantbank.

VerstelbaarDit laatste type is geleverd in de ‘Ergonomic’ uit-

voering. Tijdens de afgelopen plaatbewerkings-

beurs EuroBlech 2010 presenteerde Safan dit

concept in een nog kleinere uitvoering als pri-

meur, de E-Brake B 20T 850, qua omvang en pers-

kracht een machine aan de onderkant van het E-

Brake spectrum. Eerder al werd de iets grotere

35T 1250 in een ergonomische uitvoering uitge-

bracht. Bij deze uitvoering zit de operator ge-

deeltelijk ‘in’ de machine en is omgeven door een

oplegtafel. Het voetpedaal is geplaatst in een uit-

sparing onder de onderbalk. De zitpositie kan

aan de wensen van de operator worden aange-

past. Vooral bij het buigen van grote series is het

een voordeel om zittend te kunnen werken. Bij

een andere werksituatie - een ander product of

andere operator - kunnen niet alleen de zitposi-

tie en voetensteun worden aangepast, maar is

ook de oplegtafel in drie delen verstelbaar. Daar-

naast kan de oplegtafel geheel of gedeeltelijk

omlaag geklapt worden, zodat de operator

staand kan buigen. Ten slotte is de oplegtafel

eenvoudig van de machine af te nemen en is de

kantpers inzetbaar voor het grotere plaatwerk.

M E T A A L B E W E R K E N

n

Meijer: “Bij ons werken de mensen meestal ach-

ter dezelfde machine, zodat we van al die flexi-

bele instelmogelijkheden in de praktijk weinig

gebruikmaken. Onze E-Brake 35T 1250 Ergono-

mic wordt meestal gebruikt voor kleine produc-

ten zoals beugels met een tot drie zettingen. De

operator geeft aan dat het werk minder ver-

moeiend is en we hebben de indruk dat de pro-

ductiviteit, afhankelijk van het producttype, iets

hoger ligt. Maar het ging ons er in de eerste

plaats om het werk te verlichten.” <<<

De buigafdeling van de plaatwerkerij omvat inmiddels zes E-Brakes van Safan, waaronder een Ergonomic-uitvoering

Bedrijfsleider Dolf Meijer bij een volièresysteem voor leghennen, waarbij legnesten, zitstokken, voeren

drinklijnen en mestbanden in een geheel zijn geïntegreerd. Alle plaatwerkdelen worden bij Vencosteel

vervaardigd. Assemblage geschiedt op locatie van de klant

Succesvol aandrijfprincipeAlle uitvoeringen binnen het E-Brake pro-

gramma werken met de door Safan ont-

wikkelde servomechatronische aandrij-

ving. Op het vaste frame en de beweeg-

bare bovenbalk bevindt zich een aantal

rollen, waarover een aandrijfriem loopt.

De riem wordt open afgewikkeld door

een aandrijfmotor. Wanneer de riem

wordt afgewikkeld, trekken de losse rollen

de buigbalk naar de matrijs toe. Omdat

meerdere rollenparen naast elkaar zijn ge-

plaatst, wordt de buigkracht gelijkmatig

over de buigbalk verdeeld en is bombe-

ring niet nodig. De mechatronische aan-

drijving werkt zonder hydraulische olie.

Een ander voordeel ligt in het lage ener-

gieverbruik. Daarmee zijn volgens Safan

besparingen tot 50 procent vergeleken

met hydraulische kantpersen mogelijk.

12-13_Vencosteel 16-05-11 12:23 Pagina 13


Automatiseren en metaalbewerking gaan hand in

hand. Maar juist omdat het zo vanzelfsprekend is,

vergeten we af en toe om een stapje terug te zetten

en eerst even na te denken voordat we naar de

‘automatiseringswinkel’ hollen. In dit artikel wat over-

wegingen en wat toepassingsvoorbeelden in foto’s.

Dat er in de metaalbranche een enorme be-

hoefte is aan productieautomatisering, blijkt bij

elk bezoek aan metaalbeurzen. Er is een enorm

aanbod aan pallets, palletwisselsystemen, ro-

bots, gereedschapen werkstukmagazijnen,

nulpuntspansystemen, manipulatoren voor

werkstukken en gereedschappen, flexibele pro-

ductiesystemen enzovoort. Het is een vrije

markt, dus als er geen afzet voor zou zijn, zou

het niet geëxposeerd worden. Zeker nu niet, nu

we ons uit de diepe recessietrog omhoog wor-

stelen. Als je het enorme automatiseringsaan-

bod in combinatie ziet met technische ontwik-

kelingen als meerspillige machines, meerassig

bewerken en het compleetbewerken dan heeft

de metaalbranche meer op te lossen dan alleen

het vraagstuk van ‘Qual der Wahl’. Het is meer

dan het kopen van wat hardware, het gaat om

het inzicht tot welk type metaalbedrijf je onder-

neming behoort. Aan de ene kant van het spec-

trum zie je de OEM’ers in een vijfploegendienst

met grote series producten met een grote mate

van voorspelbaarheid. Alhoewel bijvoorbeeld

de automotive-industrie, tóch het schoolvoor-

beeld voor massafabricage, de laatste jaren be-

hoorlijk buikpijn heeft gehad van de schomme-

lingen in de vraag naar auto’s. En dus met de

pieken en dalen in de bezettingsgraad. Aan de

geheel andere kant zie je de jobber in dagdienst

met zijn universele machine die vanmiddag om

vier uur nog niet weet welk werk er morgen op

de machine komt. Als die jobber met ‘wisse-

lende contacten’ een enorme cel koopt met nul-

puntsspansystemen en een stevige robot in het

midden verklaren we hem voor gek. Dat doen

we ook als een automobieltoeleverancier achter

elk bewerkingscentrum nog een mannetje zou

hebben staan. Dus iedereen voelt wel aan dat

niet elke automatiseringsoplossing bruikbaar is

voor elke metaalonderneming, maar hoe kom

je nu tot de juiste afwegingen.

Bezettingsgraad verhogenEen eerste overweging is dat de gehele infra-

structuur rondom of op een machine niets meer

of minder is dan een hulpmiddel om de uitein-

delijke bezettingsgraad en dus de productiviteit

van een metaalbewerkingsmachine te verho-

gen. Dit moet het vertrekpunt zijn en niet een

wens om ook te willen werken met bijvoor-

beeld een nulpuntspansysteem of een ander

technisch hoogstandje. Als de effectiviteit niet

Bij de verticale draaimachines van Emag functioneert de hoofdspil tevens als een pickup-manipulator voor het

laden en lossen van de werkstukken. Een bandje voert de werkstukken af en aan (foto: Emag)

Omsteltijd is doorslaggevend

Automatiseringverbetert productiviteit


14-15-16-19_Ladenenlossen 16-05-11 12:24 Pagina 14


verbetert, heeft automatiseren geen zin. Tenzij

bijvoorbeeld ergonomische overwegingen een

rol spelen. Een manipulator voor het laden en

lossen van een machine om een kapotte rug te

voorkomen vindt je misschien niet meteen

terug in de spiltijd, maar wel in je ziektever-

zuim. Productiviteit en efficiency zijn dus de

sleutelwoorden en vormen de leidraad bij de

berekeningen bij investeringen en terugver-

dientijd. Afhankelijk van behoefte, wensen en

mogelijkheden kan gekozen worden voor een

manarme of een -loze productie. Automatise-

ring biedt immers de mogelijkheid om extra

productie te creëren buiten de werktijd.

Een volgende overweging is dat de wens naar

het verhogen van de productiviteit zich open-

baart in een tijd waarin de levenscyclus van pro-

ducten steeds korter wordt. En dat bovendien

het aantal productvarianten toeneemt. Dus

meer verschillende producten die in kleinere se-

ries bewerkt worden. Dit vereist in elk geval een

hogere flexibiliteit van automatiseringssyste-

men. En het reduceert de afschrijfmogelijkhe-

den van de automatisering. Dit laatste is weer

op te vangen door modulaire systemen te ge-

bruiken die ook, of delen ervan, inzetbaar zijn

bij volgende series producten.

Verder groeit in de metaalbranche de wens

naar productiesystemen die meer bedrijfszeker

zijn. Dit ook om te komen tot meer spiluren. In

toenemende mate zie je dat metaalbewerkers

garanties eisen voor het inzetbaarheidspercen-

tage van een machine. Een automatiseringssys-

teem is een extra schakel, dus een extra fout-

kans. Dat betekent dat de eisen aan bedrijfsze-

kerheid op een hoger niveau komen te liggen.

Ook omdat de nauwkeurigheidseisen van werk-

stukken ook steeds naar een hoger niveau

schuiven. Wordt er gewerkt met een geautoma-

tiseerde bewerkingscel dan is er een belangrijke

functie voor het benodigde ‘cel management

systeem’ weggelegd. Deze zal moeten zorgen

voor een betrouwbare en flexibele productie-

planning. De inzetbaarheid, gebruiksvriende-

Het Nederlandse bedrijf Teqq heeft voor drie-assige, verticale freescentra een automatiseringsoplossing

ontwikkeld waarbij een grijper in de hoofdspil de werkstukken haalt uit een magazijn en positioneert in de

machineklem (foto: Reinold Tomberg)

Een oplossing van Chiron waarbij een robot de handling van twee machines verzorgt. De robot is voorzien van

verschillende grijpers. De werkstukken worden gepositioneerd in een rasterplaat (foto: Reinold Tomberg)


QRM: Investeer in een extramachineVeel kosten in een bedrijf worden veroor-

zaakt door de lange doorlooptijden. Vol-

gens de filosofie van Quick Reponse Ma-

nufacturing (QRM ) zou een bedrijf zich

bij investeringen veel meer moeten rich-

ten op het verkorten van de orderdoor-

looptijd. Om de doorlooptijd te verkorten

kan het bijvoorbeeld slim zijn om te inves-

teren in een extra machine, ook al is de

gemiddelde bezettingsgraad van de be-

staande machines nog geen 100%. QRM

kent vier stappen: de werkvloer moet niet

in lijn maar in productiecellen worden

verdeeld, in een productiecel krijgt één

team de verantwoordelijkheid om afge-

ronde producten of delen van producten

te maken, de mensen in het team moeten

via training zoveel mogelijk taken kunnen

uitvoeren zodat ze elkaar waar nodig

kunnen ondersteunen en medewerkers

moeten er continu op gebrand zijn om de

doorlooptijd in de productie te verkorten

(bron: www.logistiek.nl).

>>>



lijkheid en toepasbaarheid binnen de eigen pro-

ductie zijn hierbij belangrijke parameters.

Bij productieautomatisering kan gekozen wor-

den voor een product- of machineafhankelijke

insteek. Bij grote series zal de productinsteek de

overhand hebben. Bij enkel- en kleinseriefabri-

cage zal de machine het uitgangspunt zijn voor

de automatisering.

Hoeveelheid assenRondom productieautomatisering spelen een

aantal praktische vragen. Als je verspaant is het

van belang of je drie-, vier- of vijfassig bewerkt.

We hebben het in deze kolommen al vaker ge-

schreven: er wordt veel gesproken over vijfas-

sers, maar de ervaring leert dat in de dagelijkse

praktijk van de metaalbranche in de meeste ge-

vallen er van de vijf beschikbare assen maar drie

CNC-gestuurd simultaan werken. Meestal de

drie lineaire assen. En dat de andere twee assen,

de rotatie- en de zwenkas, alleen ‘maar’ als stel -

assen gebruikt worden. De échte situatie in me-

taalland is dus 3+2 in plaats van vijfassig simul-

taan. De vierde en vijfde as worden bijvoor-

beeld ingezet om bij meerzijdige bewerkingen

in dezelfde opspanning boringen onder een

hoek óf twee hoeken te kunnen maken. De

vraag moet dus beantwoord worden of je auto-

matiseert voor je drieassig werk dat het meeste

voorkomt of dat je ook de laatste 10% van je

productie, het vijfassig werk, helemaal gaat au-

tomatiseren. Voor de complexiteit van je auto-

matisering maakt het heel wat uit of je kiest

voor drie- of vijfassig.

Ook de bewerkingstijd per werkstuk heeft een

enorme invloed. Praat je over korte bewerkings-

tijden met veel omsteltijden of juist over lange

tijden met veel omstellingen. Of ben je een toe-

leverancier en weet je het niet: vandaag lang en

morgen kort. Bij korte bewerkingstijden moet

je snel wisselen om toch voldoende spiltijd te

krijgen. Bij langere bewerkingstijden heeft de

wisseltijd op zich minder invloed.

Een mooi voorbeeld van de eerste situatie, korte

bewerkingstijden, zie je bij kunststof-spuitgiet-

machines die dunwandige verpakkingen spui-

ten. Daar schieten manipulatoren met een hoge

snelheid de spuitgietmachine in om de tijd dat

de spuitgietmatrijs open staat zo kort mogelijk

te houden. Trek je dit beeld door naar bijvoor-

beeld een snel boor- en tapcentrum. Wil je dit

automatiseren bij werkstukken met een korte

bewerkingstijd, dan moet je de werkstukken

snel kunnen positioneren en weer afvoeren. Het

liefst meervoudig. Anders staat de machinespil

te veel stil.

OmstellenDat brengt ons meteen bij een volgend punt:

het spannen en positioneren van de producten.

De inzet van een robot is maar een gedeelte van

de oplossing. Net zo doorslaggevend voor het

succes van de automatiseringsoplossing is het

gebruikte spanmiddel en een snelle positioneer-

mogelijkheid in dit spanmiddel. Het is zichtbaar

dat opspan- en wisselinrichtingen voor geauto-

matiseerd werk intussen uitgroeien tot een ma-

chine op zich. Het is complexe machinebouw

met besturings- en bewakingsfuncties die op

een machinebed opgenomen worden en in de

machinebesturing verknoopt worden.

Ook de omsteltijd van de machine bij een pro-

ductwisseling is een doorslaggevende parame-

ter bij automatisering. Als een machine relatief

lang stil staat ten opzichte van de productietijd,

dan kan het wel eens zinvol zijn om eerst de

wisseltijden te optimaliseren en dan pas te stre-

ven naar een verdere automatisering. De tijd die

ligt tussen twee productieseries kan door een

kritische benadering van alle handelingen vaak

met tientallen procenten worden gereduceerd.

Een Smed-analyse kan behulpzaam zijn. Het

principe van Smed (Single Minute Exchange of

Dies) is de stilstandtijd van de machine tussen

twee productieseries zo kort mogelijk te maken,

zie ook kader. Dit kan door handelingen te eli-

mineren, ze onafhankelijk te maken van de ma-

chine, zodat ze uitgevoerd kunnen worden ter-

wijl de machine draait of met hulpmiddelen en

organisatieaanpassingen die machinestilstand

tot een minimum beperken. Bij het onafhanke-

SMED: In zeven stappen sneller omstellenSingle Minute Exchange of Die (SMED) is een methode voor het efficiënt omstellen van een

productieproces. Er zijn zeven basisstappen: observeer de huidige methode, scheiding van in-

terne en externe omstelactiviteiten, converteer interne activiteiten naar externe activiteiten,

stroomlijn de overblijvende interne activiteiten, stroomlijn de externe activiteiten, documen-

teer de nieuwe procedure en herhaal deze methode (bron: Wikipedia).

Een kleine palletwisselaar van Hermle die naar behoefte handmatig voor of naast het bewerkingscentrum

geschoven kan worden. De toegankelijkheid van de machine bij handmatig werk blijft op die manier

gewaarborgd (foto: Reinold Tomberg)

Automatisering gevoeliger voor verstoringen


www.thebrightworldofmetals.com www.gmtn.de

Eén datum – vier beurzen – één locatieBeleef vier eersteklas vakbeurzen voor de gieterij, metallurgie, thermoprocestechniek op één locatie en met één toegangskaart.

Wereldwijd de nummer één beurs voor deze branches: een veelvoud van synergie, connecties en netwerken – en dat allemaal op één beurs. Welkom in Düsseldorf!

The Bright Worldof Metals.Düsseldorf, Germany 28 June – 02 July 2011

Informatie in Nederland:

Fairwise bv

Verlengde Tolweg 2a

2517 JV Den Haag

tel: 070-3501100

fax: 070-3584061

email: [email protected]

gif1102_AZ-GIF_91x257.indd 1 25.02.2011 19:30:28 Uhr

CERATIZIT Nederland B.V. Bergrand 224 4707 AT RoosendaalTel. : +31 (0) 165 55 08 00 E-mail [email protected]

Gerijpte oplossing voor exotische Materialen.

Premium Gereedschappen en Premium snijstoffenvan CERATIZIT voor veeleisende componenten uit high-tech legeringen.

Kieskerig zijn is de moeite waard!

Titanium, Superlegeringen, Hoogvaste, Roestvrije Stalen.

ONZE KENNIS, UW SUCCES kijk voor meer informatie op

www.eisma.nl/industrialmedia

Duidelijke (s)taal!

Niet alleen de grootste voorraad Poedermetallurgische kwaliteiten, maar tevens in Precisie & Voorgeslepen gereedschapsstaal 5000 voorraad afmetingen.

Matrijs/Stempelhuizen volgens tekeningGefreesd 5000 x 2300 mmKom geslepen 7000 x 1250 mm

De Corantijn 18, 1689 AP ZwaagT 0229 - 279 279 F 0229 - 295 529E [email protected] I www.4steel.nl

Het sterkst in bewerkt

Gereedschapsstaal Poeder Metallurgisch Nikkel/Titaan1.2379 1.2436 ASP 2023® CPM® 10V Alloy 200/2011.1730 1.2842 ASP 2030® CPM® 9V Alloy 600/6251.2510 1.2083 ASP 2005® CPM® 3V Alloy K-5001.2343 1.3343 ASP 2053® CPM® Rex 76 Alloy 4001.2738 1.2316 ASP 2060® CPM® Rex M4 Grade I / II / V



lijk maken van bewerkingen van de machine zal

wel kritisch gekeken moeten worden naar de

toepassingsmogelijkheden en de externe, aan-

sturing hiervan. Vanzelfsprekend spelen de se-

rieaantallen van de productie ook een doorslag-

gevende rol. Voor seriegrootte één kennen wij

geen passende automatiseringssystemen. Af-

hankelijk van productgrootte en -toepassing

praat je al snel over enkele tientallen producten

om zinvol te kunnen automatiseren. Wel is het

zichtbaar dat moderne CNC-besturingen met

bijvoorbeeld voorgeprogrammeerde cycli ook

enkelstukswerk krachtig kunnen ondersteunen

om te komen tot acceptabele doorlooptijden.

Aan- en afvoerAanvoer, opslag en afvoer van werkstukken ver-

eist bij een geautomatiseerde productie ook

meer aandacht. Wat is het nut van bijvoorbeeld

een geautomatiseerde lasersnijmachine die in

een onbemande ploeg snijdt, als vervolgens de

mensen in de dagdienst grote problemen heb-

ben om gesneden werkstukken en restmateriaal

uit elkaar te pulken. Oftewel, automatiseren is

breder dan de machine zelf. De logistiek in het

productieproces zal ook op een hoger niveau

moeten komen. Een juiste automatisering

chine voldoende vloeroppervlak of ruimte is om

de extra logistieke taken te kunnen uitvoeren.

Een geautomatiseerd proces, zeker in manarme

of manloze diensten, is ook veel gevoeliger

voor verstoringen. Om die reden zal de bewa-

king van een geautomatiseerd proces op een

hoog niveau moeten liggen. Denk bij verspa-

nende machines aan het waarborgen van

spaanvorming en -afvoer, het regelen van de

temperatuur van de koelsmeeremulsie, het be-

waken op afstand van machines met camera’s,

tagging om gereedschappen te identificeren,

SMS-alert bij storingen en dergelijke. Dit is

noodzakelijk om 100% profijt van de automati-

sering te kunnen halen.

Kijk bij automatisering ook of de flexibiliteit van

het bestaande productieproces aangepast

wordt en of de inzetbaarheid wel mogelijk is in

het bestaande proces.

Bij automatisering zal de belasting van de werk-

voorbereiding stijgen. Er verschuift als het ware

productietechnologie vanaf de werkvloer naar

de werkvoorbereiding. Om echter te voorkomen

dat het aantal fte’s van de werkvoorbereiding te

veel groeit, zal ook de werkvoorbereiding zelf

geautomatiseerd moeten worden (zie ook Me-

taal Magazine nr. 5/2010, pag. 28 en 29). Boven-

dien zal het scholingsniveau van werkvoorberei-

ding en werkvloer op een hoger niveau moeten

komen. Deze learning curve, waarin veel kennis

zal worden opgedaan, vraagt zowel van het per-

soneel als de gehele firma tijd en inzet om tot

een goed einde te kunnen komen. <<<

Dit artikel is mede gebaseerd op een presentatie van Alfred

van Meegen van Teqq

De robot van de Pro-Loader van BMO Automation. Goed zichtbaar is de rasterplaat voor het positioneren van

de werkstukken. De robot kan laden met werkstukken openen en sluiten (foto: Reinold Tomberg)

Een robot in een cel van Cellro bezig met de handling van verspanende gereedschappen. Bij automatisering

moet de bewaking van gereedschappen naar een hoger niveau (foto: Reinold Tomberg)

maakt het mogelijk om optimaal productieor-

ders te plannen en, geautomatiseerd, uit te voe-

ren. De benodigde producten worden aan de

juiste machine aangeleverd, en na bewerking

weer teruggeplaatst in de vooraf opgegeven po-

sitie. Met meteen de vraag of er rondom de ma-



Als tier-one supplier merkt VDL Enabling Technologies Group (VDL-ETG) in Almelo dat klanten een toenemende behoefte

hebben aan steeds grotere systemen. Om daar op in te spelen heeft het bedrijf recentelijk een vijfassige Matec-40 P

portaalfreesmachine aangeschaft, met een werkbereik van 6000 mm x 4000 mm x 1500 mm. “Qua bewerkingsmogelijkheden

hebben we daarmee een forse sprong gemaakt”, zoals manager techniek Roelof Engberts zonder overdrijving aangeeft.

DOOR: JAN OONK

De Matec-40 P

bezig met de bewerking

van een vacuümkamer.

Dankzij het nulpuntsspansysteem

met vast pennenpatroon en hydraulische

klemming kunnen ook grote werkstukken snel en

nauwkeurig worden omgewisseld (foto: VDL-ETG)

Fors portaalvoor grotere systemen

20-21_VDL 16-05-11 12:25 Pagina 20


Bij de Matec-40 P beweegt het portaal langs het

vaste bed met behulp van tweezijdige kogelom-

loopspillen, terwijl de spil de Y- en Z-beweging

voor zijn rekening neemt. In combinatie met de

volledig bestuurbare roteer- en zwenkmogelijk-

heden van de universele kop (C-as ± 180º, B-as ±

95º) resulteert dat in vijfassige bewerkingsmo-

gelijkheden. Naast het grote werkbereik voor

Roelof Engberts een voorwaarde, om zoveel

mogelijk bewerkingen te kunnen doen in één

opspanning en zo min mogelijk om te hoeven

spannen. “Zowel uit oogpunt van efficiëntie als

nauwkeurigheid betekent dat winst.”

Als andere afweging noemt Engberts het rela-

tief hoge toerental van 8.000 min-1 van de uni-

versele spil, waardoor de machine (met een ver-

mogen van 38 kW) bij uitstek geschikt is om een

brede range aan materialen te bewerken. Bij de

keuze heeft naar zijn zeggen ook meegespeeld

de positieve ervaringen met twee eerdere lang-

bedfreesmachines van Matec, dat in ons land

wordt vertegenwoordigd door Limas in Neer.

Het formaat van het bed leent zich zowel voor

het bewerken van grote producten als meer-

dere kleinere producten, zodat met de machine

volcontinu gewerkt kan worden. VDL-ETG

maakt gebruik van een nulpuntsspansysteem,

zodat producten buiten de machine kunnen

worden opgespannen en, dankzij het vaste pen-

nenpatroon met hydraulische klemming, snel

en nauwkeurig kunnen worden omgewisseld.

Het maakt het ook mogelijk om bij volbezetting

zonder problemen uit te wijken naar andere

machines. Om een ongestoorde 24/7 productie

te garanderen is de Matec-40 P uitgerust met

een meettaster voor de werkstukken en een la-

sersensor voor de controle van het gereedschap

op positie en breuk. “Bij alle nieuwe machines

die uitgevoerd zijn met meervoudige pallets en

24/7 moeten draaien wordt gebruikgemaakt

van het Soflex jobmanagementsysteem”, geeft

Engberts aan. Dit systeem houdt in de gaten of

de juiste gereedschappen in voldoende mate

aanwezig zijn om de onbemande uren te over-

bruggen. De Matec-40 P is overigens voorzien

van twee meerijdende gereedschappenmaga-

zijnen aan beide zijden van het portaal (2 x 60

posities).

VooruitstrevendAls tier-one supplier is VDL-ETG actief in het top-

segment van de markt, waar complete mecha-

tronische systemen worden gevraagd, variërend

van productie-units tot handling- en meetsyste-

men. Afnemers zijn daarbij vooral te vinden bin-

nen de (internationale) halfgeleider-, elektroni-

sche en medische industrie, sectoren als ruimte-

vaart en defensie en binnen de opkomende so-

larindustrie. Als voorbeelden noemt Engberts

machines voor het snijden en de handling van

wafers, zoals de waferstage waarin de grote uit-

gangswafers worden gepositioneerd om te

worden belicht en die plug-and-play wordt ge-

leverd. De frames en vacuümkamers daarvoor

(uit vol materiaal of uit dik gelast plaatmateri-

aal) worden bewerkt op de Matec-40 P.

In alle gevallen gaat het om modules en machi-

nes waaraan de hoogste eisen qua nauwkeurig-

heid en procesbeheersing worden gesteld. “De

klant wil foutloos produceren en vraagt daarbij

honderd procent betrouwbaarheid, want stil-

stand kost veel geld”, aldus Engberts. “Daarom

denken we in de ontwerpfase mee over de

maakbaarheid van de machines, om later een

optimale kwaliteit te kunnen realiseren. Mee-

denken over de inrichting van processen, daar

ligt onze expertise.”

Bij dergelijke hoogwaardige producten hoort

een even hoogwaardig machinepark en dat be-

tekent ‘een vooruitstrevend investeringsbeleid’,

zoals Engberts het formuleert. Hoewel veel

wordt uitbesteed is het uitgangspunt om de

kerncompetenties binnen het maaktraject en de

kennis daarvan in eigen huis te hebben. Binnen

het machinepark van VDL-ETG zijn dan ook alle

basistechnieken terug te vinden, van lasersnij-

den, kanten en robotlassen tot frezen en

draaien. Met een sterke focus op 24/7 productie.

“De machines moeten de klok rond kunnen

Manager techniek Roelof Engberts voor een lasersnijmachine voor het

snijden van wafers. “Meedenken over de inrichting van processen,

daar ligt onze expertise” (foto: Jan Oonk)

B E D R I J V I G H E I D

VDL-ETGETG (Enabling Technologies Group) in Almelo maakt deel

uit van de VDL-Groep. Naast de vestiging in Almelo be-

schikt ETG ook nog over productielocaties in Eindhoven,

Singapore en China. Inkoop (het beheer van het toeleve-

ringsnetwerk), engineering en verkoop horen daarbij tot

de gemeenschappelijke kerncompetenties. De vestiging

in Almelo telt zo’n vijfhonderd medewerkers en opereert

als ‘tier-one global contract manufacturing partner’ sterk

internationaal. Voor meer informatie zie

www.vdletg.com

Met meettaster en lasersensor

draaien.” Vandaar het accent op machines met

wisseltafels en magazijnsystemen en het iden-

tieke nulpuntsspansysteem voor het hele ver-

spanende machinepark. Recent is ook geïnves-

teerd in laserlassen, terwijl binnenkort eveneens

een nieuwe stofvrije montageruimte in gebruik

wordt genomen. <<<

Pluspunten Matec-40 P voor Roelof Engberts- Het grote bewerkingsbereik, waardoor

ingespeeld kan worden op de trend

naar grotere producten.

- De vijfassige bewerkingsmogelijk heden,

dankzij de volledig bestuurbare roteer-

en zwenkbewegingen van de kop.

- Het relatief hoge toerental van 8.000

min-1, waardoor een brede range aan

materialen efficiënt bewerkt kan wor-

den.

20-21_VDL 16-05-11 12:25 Pagina 21


DOOR: T. LUIJENDIJK EN A.M. GRESNIGT

Wie gelaste, gesmede en gegoten constructies

moet nabewerken kent het probleem van het

vrijkomen van inwendige spanningen of rest-

spanningen. Het evenwicht in de inwendige

spanningen wordt verstoord door de machi-

nale bewerking en dit resulteert in onge-

wenste vervormingen en extra machinale be-

werkingen. Inwendige spanningen kunnen

ook nadelig zijn voor de vermoeiingseigen-

schappen van de constructie. Naast spannings-

arm gloeien zijn er nog verschillende andere

methoden om de inwendige spanningen te

verminderen. Welke methode het meest ge-

schikt is hangt af van het doel en van de be-

schikbare mogelijkheden. Spanningsarm trillen

wordt voornamelijk toegepast om vervormin-

gen bij het machinaal bewerken tegen te

gaan. Het doel is om de inwendige trekspan-

ningen en drukspanningen zo veel mogelijk te

verminderen. Om de vermoeiingslevensduur

van gelaste constructies te verbeteren kunnen

de inwendige trekspanningen op kritieke

plaatsen worden omgezet in inwendige druk-

spanningen door middel van hameren (pee-

nen). (Zie eerdere artikelen in Metaal Maga-

zine, 2008 nr. 9, 2009 nrs. 1 en 3). Peenen is

weinig zinvol als het doel is vermindering van

ongewenste vervormingen. Immers, de bewer-

king is alleen lokaal en de invloed betreft al-

leen een dunne laag aan het oppervlak. Boven-

dien blijven grote inwendige spanningen be-

staan.

Inwendige spanningen kunnen ook verlaagd

worden door de constructie zo te belasten dat

op de plaatsen van de hoge inwendige span-

ningen plastische vervormingen optreden. In

de praktijk gebeurt dit bij de eerste keer belas-

ten. Soms wordt bij op vermoeiing belaste con-

structies de belasting de eerste keer zo groot

mogelijk gekozen om een zo groot mogelijke

vermindering van inwendige spanningen (rest-

spanningen door het lassen) te bereiken. Als

het doel is het beperken van vervormingen bij

machinaal bewerken, dan is het aanbrengen

van een grote belasting meestal niet goed mo-

gelijk. Spanningsarm trillen kan dan meer op

zijn plaats zijn.

Verlaging inwendige spanningSpanningsarm trillen wordt ook aanbevolen

voor het terugbrengen van lasspanningen voor

grote dikwandige lasconstructies. De leveran-

ciers van de apparatuur voor het spanningsarm

trillen claimen een verlaging van de inwendige

spanningen op een niveau dat ongeveer verge-

lijkbaar is met het spanningsarm gloeien. Uit

een in 1993 door de afdeling Civiele Techniek

van de TU Delft uitgevoerd literatuuronderzoek

bleek echter geen eenduidigheid in het verla-

gen van het niveau van de inwendige spannin-

gen. In het daarop volgend onderzoek, dat in

samenwerking is gedaan met het Fraunhofer In-

stitut für Betriebsfestigkeit in Darmstadt (D),

Hier wordt de kop van een cutterzuiger spanningsarm getrild met de SRE Formula 62 apparatuur (foto’s: Exotech)

Spanningsarmtrillen tegen vervorming

De meest bekende methode om de inwendige

spanningen van gelaste, gesmede en gegoten

constructies terug te brengen is spanningsarm gloeien.

Spanningsarm gloeien voor stalen en gietijzeren

onderdelen vindt bij relatief hoge temperaturen

plaats, temperaturen van circa 550°C tot 680°C.

Om deze temperaturen te halen is een gloeioven

nodig. Echter soms is er geen gloeioven aanwezig of

de constructie of het te gloeien onderdeel is zo groot

dat spanningsarm gloeien niet mogelijk is.

Spanningsarm trillen kan dan meer op zijn plaats zijn.

22-23-25_Spanningsarm 16-05-11 12:26 Pagina 22


bleek echter dat het spanningsarm trillen in de

meeste gevallen geen merkbare invloed had op

de vermoeiingssterkte van een tweetal gelaste

staalsoorten met een treksterkte van respectie-

velijk 510 MPa en 690 MPa. Daarvoor was de

vermindering van de restspanningen niet groot

genoeg. In een tweetal afstudeeronderzoeken

van het Hoger Technisch Instituut Oostende is

de verlaging van de inwendige spanningen ge-

meten. Uit eigen ondervinding is gebleken dat

na spanningsarm trillen bij bewerken van gego-

ten, gesmede en gelaste constructies, de vervor-

mingen bij machinaal bewerken aanzienlijk

minder zijn, dan wanneer er niet getrild wordt.

Dit is bevestigd in een groot aantal publicaties.

Om die reden wordt het spanningarm trillen

vaak vervormingsarm trillen genoemd.

Bij het spanningsarm trillen wordt eerst gezocht

naar de frequenties waarbij de constructie gaat

resoneren. Vervolgens wordt de constructie bij

iedere resonantiefrequentie gedurende enige

tijd getrild. In deze publicatie wordt kort inge-

gaan op de techniek van het resonantie trillen

ter beperking van de vervormingen bij het ma-

chinaal bewerken. Geen aandacht zal verder be-

steed worden aan een mogelijke verbetering

van de levensduur van een op vermoeiing be-

laste constructie.

PrincipeHet principe van het verlagen van de inwendige

spanningen via spanningsarm trillen berust op

het opwekken van vervormingen in de con-

structie door het in resonantie brengen van de

te behandelen constructie. Een (gelaste) con-

structie zal afhankelijk van zijn massa en geo-

metrie (stijfheid) een bepaalde resonantiefre-

quentie hebben. Wat er gebeurt als een gelaste

constructie in resonantietrilling wordt gebracht,

kan goed met het marcheren van soldaten over

een brug geïllustreerd worden. De in pas lo-

pende soldaten kunnen ondanks hun geringe

gewicht ten opzichte van het gewicht van de

brug de brug heftig laten bewegen als de pas-

frequentie overeenstemt met de eigen trillings-

frequentie van de brug. Bij elke stap (krachtim-

puls) van de soldaten gaat de brug steeds hefti-

ger bewegen en als de soldaten niet uit de pas

zouden lopen, zou de brug zo heftig kunnen

gaan trillen dat er breuk optreedt (bij een goed

ontworpen brug is de stijfheid zodanig dat de

eigen frequenties buiten het bereik liggen van

wat voetgangers kunnen produceren). Bij span-

ningsarm trillen zijn geen grote krachten nodig

en is er maar weinig energie nodig om een con-

structie heftig te laten trillen als de frequentie

van de wisselende belasting overeenstemt met

de eigen trillingsfrequentie. Van dit principe

wordt gebruikgemaakt bij het spanningsarm

trillen.

Werking en opbouwHet hiervoor gebruikte trillingsapparaat wordt

verbonden met de te behandelen constructie.

Het apparaat tracht de constructie in trilling te

brengen door de trillingsfrequentie geleidelijk

op te voeren. Daarbij neemt de energie die in

de constructie wordt gebracht met toenemende

frequentie toe. De amplitude of uitwijking van

de aan de gelaste constructie opgelegde trilling

zal toenemen als de frequentie daarvan in de

buurt komt van de eigen frequentie. De groot-

ste amplitude treedt op bij de eigenfrequentie

van de constructie om bij nog hogere frequen-

ties weer af te nemen. Een constructie heeft

echter niet één eigenfrequentie maar meer-

dere. Bij het trillen worden deze achtereenvol-

gens afgelopen om alle delen van de gelaste

constructie te belasten. Met het trillingsappa-

raat worden dus eerst de eigenfrequenties van

de te behandelen constructie bepaald, waarna

bij een iets lagere frequentie gedurende enige

tijd wordt getrild. De te behandelen constructie

moet wel bestand zijn tegen het heftige trillen

rond de eigenfrequenties. Het trillen mag om

die reden niet te lang duren om schade te voor-

komen. Het spanningsarm trillen is niet opgeno-

men in een NEN-norm, wel wordt spanningsarm

trillen genoemd in de Amerikaanse normonder-

deel AWS D14.1 als mogelijkheid tot beperking

van de vervormingen na lassen. In deze norm

wordt echter ook gesteld dat het spanningsarm

trillen niet het spanningsarm gloeien kan ver-

vangen.

Geometrie belangrijkVoor het spanningsarm trillen hebben fabrikan-

ten van de hiervoor gebruikte apparatuur richt-

lijnen opgesteld. Voor een optimaal effect van

het spanningsarm trillen moeten deze richtlij-

nen ook opgevolgd worden. Voor een juiste uit-

voering van de behandeling is de geometrie van

de constructie van belang, is de plaatsing van de

apparatuur essentieel en naast de toegepaste

trillingsfrequenties ook de tijdsduur van de be-

handeling. Fabrikanten van trillingsapparatuur

hebben de laatste jaren de maximum frequen-

tie steeds verder opgevoerd om het effect te

verbeteren en de tijdsduur van de behandeling

te verkorten. Bij hogere frequenties treden ho-

gere harmonische trillingen op en die zorgen

voor meer locale effecten.

Herverdeling inwendige spanningHet klinkt wat vreemd dat slechts een geringe

energietoevoer voldoende zou zijn voor het

verlagen van de residuele of inwendige span-

ningen. Echter, de inwendige spanningen in een

gelaste constructie kunnen opgelopen zijn tot

aan de rekgrens van het materiaal. Om een

plastische vervorming te bewerkstellingen moe-

ten de rekken verder toenemen. Dat kan door

het aanbrengen van extra (buig)vervormingen.

Door het resoneren kunnen die vervormingen

worden bereikt met een relatief klein apparaat

en betrekkelijk weinig energieverbruik. Een ge-

ringe plastische vervorming zal nadat de belas-

ting is weggenomen tot lagere inwendige span-

ningen leiden. Dit is de gebruikelijke verklaring

voor het verlagen van het inwendige spannings-

niveau in een constructie. Op de plaatsen met

plastische vervorming wordt de spanning na

ontlasten kleiner. Deze plaatsen bevinden zich

meestal aan de buitenzijde van de constructie,

waar de grootste buigspanningen optreden. Dit

is gunstig met het oog op het machinaal bewer-

ken. De leveranciers van de apparatuur hebben

Gelast wiel met aanpassing van de voetplaat van het

trillingsapparaat

V E R B I N D E N

Ingebrachte energie (E) en trillingsamplitude (A) van

de te behandelen constructie >>>


MACH4METALMETALWORK INGMACHINERY

Wanted Heavy Machinery

www.mach4metal .com Wanted you surplus machinesTel . 0031 (0)316-247123 Fax . 0031 (0)316 - 247956 info@mach4metal .com

PEDDINGAUS 160 T

PEDDIMASTER 100 / 160 HL = 150 x 18 mm – Ø 31 x 25 of Ø 90 x 8,5mm, Uitladintg 510 mm, 2 werk stations

gereedschapen!

BEYELER PR4 - 2500

BEYELER CNC KANTBANKBouwjaar 1993, Euro 3 besturing,

zetlengte 2,550 x 65 ton Y1/Y2/X/Z assenDigitaal, bril, voeding boven sup-

port, _ klauw, TOP !!

GEKA PONS KNIP 110 T

HYDRACROP 110 SD – 97”Bouwjaar 1997 L = 152 x 13 Ø 40 x 20

mm – Uitlading 610 mm, 2 werk stations

CNC TANDWIEL LC 752

6 ASSEN CNC TANDIEL Afwikkel frees machine,

Diam. 750 mm x modul 16 (10)Verkeerd in top staat !!!

SCHAUBLIN 180 CCN

CNC DRAAIBANK – 1997 “Draai. Ø 360 x 650 tdc Turret met 8

positie’s en spantang inrichtingincl.vele toebehoren

FEHLMANN PICOMAX 80

CNC BOOR FREES MACHINEHeidenHian TNC 426 bouwjaar 1997 –

gereedschap wisselaar Vermogen 10 kw div. opname

TOS SU 125 CNC X 3000

CNC DRAAIBANK – 2003 “ Ø 1250 x 300 Tdc HeidenhaiN Manuel

plus – incl. 2 x bril – Mot. Tegen center -boorbar

KI-HEUNG KNC -1000 U

KI-HEUNG KNC-U 1000 2100/1250/1050, iso 50 HH iTNC 426,

a2 Bi-Rotary headTafel 2500 x 900 x 13,000 Kg

CNC ZAYER KF 2200

CNC BEDFREEZER - 1992 1900/1000/1000, iso 50 HH iTNC

355 Universal headTafel 2200 x 1000 x 10,000 Kg

VDF BOEHRINGER DUE

DUE 500 – 560 VOORRAAD Draaiend op voorraad div. due’s –

3 assen Digi. voeding op alle 3 assen,erg mooie!

HAEUSLER 3000 X 32

HYDR. 4 ROLLENWALSWals lengte 3,200 mm – Dikte walzen =32 mm / aanbuiging 22 mm Optische

uitlezing /29t

LVD 4000 X 320 TURBO

KANTBANK HOEKMEET SYS2007 CNC Cadman, Laser safe, Hydr. Klemming, opleg Armen,

hoek meet systeem


V E R B I N D E N

overigens nog allerlei andere verklaringen en

claims waarom spanningsarm trillen zo efficiënt

zou zijn. In de praktijk blijkt dat ondanks de dis-

cussies over de werking dat een behandelde

constructie bij mechanisch bewerken minder

vervormd dan wanneer deze geen trillingsbe-

handeling heeft ondergaan. Daar gaat het uit-

eindelijk om. Het spanningsarm trillen rond de

resonantiefrequenties mag om beschadiging

van de constructie te voorkomen niet te lang

duren en de richtlijnen van de fabrikant van ap-

paratuur moeten strikt opgevolgd worden. Ver-

der wordt, om beschadiging van de constructie

en de ondergrond te voorkomen en ook ver-

schuivingen te vermeiden, de constructie voor

het trillen op rubberen blokken geplaatst.

Spanningsarm gloeienIn de inleiding is al opgemerkt dat niet altijd een

gloeioven beschikbaar is, waarin de gelaste con-

structie gegloeid kan worden. De constructie is

vaak te groot en/of de gloeioven kan de ge-

wenste temperatuur niet halen. Ook hoeft de

constructie niet verplaatst te worden en kan de

behandeling ter plekke uitgevoerd worden. Een

ander voordeel van het spanningsarm trillen is

dat er geen ongewenste oxidatie van de con-

structie optreedt. De behandeling vindt immers

bij haltemperatuur plaats. De behandeling

heeft geen invloed op de mechanische eigen-

schappen van het materiaal. Hardheid, sterkte

en taaiheid worden niet beïnvloed. De vervor-

mingen die vooral op kunnen treden bij het

spanningsarm gloeien treden niet op bij het

spanningsarm trillen. Verder kan het spannings-

arm trillen ook gedaan worden na reparaties

aan beschadigde constructies.

De sterkte van een materiaal is afhankelijk van

de temperatuur en bij spanningsarm gloeien zal

het inwendige spanningsniveau nooit hoger

kunnen zijn dan de rekgrens bij de gekozen

gloeitemperatuur. Hoe hoger de temperatuur,

des te lager de inwendige spanningen. Dit is

een van de voordelen van het spanningsarm

gloeien en is gunstig voor de vermoeiings-

sterkte. Voor stalen constructies zal het span-

ningsarm gloeien weinig effect hebben op de

sterkte van het materiaal, maar door de gloei-

behandeling zal de taaiheid toenemen. De tril-

behandeling zal echter geen effect hebben op

de sterkte en taaiheid en daarmee ook niet op

de vermoeiingseigenschappen van de construc-

tie. Behalve als het te heftig en te langdurig

wordt gedaan. Veel langer dan nodig zal geen

effect hebben op de restspanningen. Duidelijk

is wel dat het trillen de dimensionale stabiliteit

van de constructie vergroot en de vervormingen

van de gelaste constructie bij mechanisch be-

werken sterk reduceert. Dit wordt ook beves-

tigd in het normonderdeel AWS 14.1. Daar staat

letterlijk dat spanningsarm trillen de dimensio-

nale stabiliteit vergroot, maar ook dat span-

ningsarm trillen niet kan dienen als vervanging

voor spanningsarm gloeien. In welke mate

spanningsarm trillen de vormstabiliteit vergroot

wordt in het normonderdeel niet vermeld. Voor

meer informatie wordt verwezen naar de leve-

ranciers van deze apparatuur.

Voorbeelden Het spanningsarm trillen kan toegepast worden

voor bijna alle metalen, waaronder alle staal-

soorten (constructiestaal, machinestaal, gereed-

schapsstaal en ook roestvast staal), maar ook

nikkellegeringen. Ook gegoten onderdelen uit

gietijzer, brons, aluminiumbrons evenals gelaste

aluminiumconstructies kunnen ermee behan-

deld worden. De methode is niet geschikt voor

de materialen met een hoge taaiheid zoals

lood, zilver en goudlegeringen.

De methode van spanningsarm trillen wordt

toegepast bij gelaste tandwielkasten. Dimensi-

onale stabiliteit is daar van groot belang omdat

de tandwielkast uit een boven- en onderkast

bestaat die op elkaar geplaatst moeten worden.

De methode wordt ook toegepast bij onder-

meer zwaar belaste aandrijfassen, voor gelaste

wielen, gelaste machineframes en gesoldeerde

boorkoppen. <<<

Referenties:

J. de Back en A.M. Gresnigt (TU Delft). Influence on stress relie-

ving by vibration as compared to post weld heat treatment on

the fatigue behaviour of repaired welds. ECSR-Contract

7210/KD/118 en 608 (1993).

Schelde ExotechSchelde Exotech in Vlissingen is distributeur van de SRE

Formule 62 apparatuur voor de Benelux en Frankrijk.

Tevens kunnen de experts van Schelde Exotech spannings-

arm trillen in de eigen werkplaats in Vlissingen of op lo-

catie bij de klant. Schelde Exotech is opgericht in 1998 en

ontstaan uit AKF Goes, Schelde Boiler Division en Schelde

MT-Products. Met de specifieke kennis van deze drie

bedrijven worden klanten bediend in de chemische en

petrochemische industrie, krachtcentrales, verrijkt ureum

faciliteiten en onderzoeksinstituten. Sinds 2009 is Schelde

Exotech onderdeel van de VE Group (www.ve-groep.nl).

Voorbeeld van een gelaste constructie voor spanningsarm trillen



Eurotech in Venlo-Blerick heeft twee

horizontale bewerkingscentra (HMC)

gekoppeld aan een FMS-systeem.

Op deze manier is het mogelijk om

flexibel, ook bij kleinere series, door

middel van verspanende bewerkingen

meerwaarde toe te voegen aan

gegoten aluminiumdelen.


De vormautomaat in de HWS-Mouldingline van

de aluminium-zandgieterij van Eurotech heeft

als maximale boxafmeting 1010 mm x 925 mm

x 350/300 mm. HWS is een afkorting voor Hein-

rich Wagner Sinto; de leverancier van de gietlijn

die sinds 2006 in Venlo operationeel is (zie ook:

Metaal Magazine juli/augustus 2006, pag. 26-27,

ook als PDF te downloaden op de site www.me-

taalmagazine.nl). Die maximale afmeting van

pakweg een meter in het vierkant bij een

hoogte van 650 mm (300 mm voor boven- en

onderkast plus overvormen met 50 mm extra) is

het maximale volume dat bij Eurotech beschik-

baar is voor vormzand met daarin de afge-

vormde holtes voor het gietwerk.

Geert van de Kerkhof en Jack Mommen (respec-

tievelijk managing director en manager machi-

ning & assembly bij Eurotech Aluminium Cas-

tings) vertellen dat die afmetingen uitgangspunt

zijn geweest bij de investering in de Okuma be-

werkingscentra en het Fastems FMS-systeem

(Flexible Manufacturing System). “Wat je kunt

gieten, moet je ook kunnen bewerken.” Met

daarbij de kanttekening dat de meter in vierkant

van meer dan een halve meter hoog, natuurlijk

niet het maximale gietvolume is: binnen die

‘kubus’ moet het vormzand mét de gietdelen

passen. Vanuit dat uitgangspunt is gekozen voor

het bewerkingscentrum Okuma Space Center

MA-600HB. Eurotech had al twee van deze ma-

chines in gebruik, één in Venlo en één bij het zus-

terbedrijf Pezag in Tsjechië. Tegelijkertijd met de

investering in het Fastems FMS-systeem is in

Venlo een tweede MA-600HB aangeschaft.

Samen met de al aanwezige Okuma is deze ge-

koppeld aan het nieuwe FMS-systeem. Dit auto-

Een kijkje op de werkvloer in de verspanende afdeling van Eurotech in Venlo. Rechts een van de twee Okuma

bewerkingscentrums die aan het Fastems FMS-systeem gekoppeld zijn (op de achtergrond). In het midden een

van de twee wisselstatios waar pallets met opspanningen en werkstukken in en uit het magazijn gaan (foto’s:

Ruud Slaats/Eurotech)

“Mooie spanenafvoer”

FMS-systeem met twee HMC’s voor Al gietwerk

26-27_Eurotech 16-05-11 12:27 Pagina 26


matiseringssysteem is zodanig uitgelegd dat ook

nog een derde bewerkingscentrum aangesloten

kan worden. De nieuwe Okuma en het systeem

van Fastems zijn eind april in gebruik genomen.

De levering is als ‘turn key’ verzorgd door Gelder-

blom uit Houten.

HorizontaalDe MA-600HB is een vierassig, horizontaal be-

werkingscentrum. “Horizontaal omdat je dan

een mooie spanenafvoer hebt”, aldus Jack

Mommen. Eurotech giet en bewerkt hoofdza-

kelijk de aluminiumlegeringen Al356, Al239,

Al233 en Al226. De bewerkingscentra werken

met een palletafmeting van 630 mm x 630 mm

en kunnen een massa van 1500 kg via het pal-

letwisselsysteem transporteren en opnemen in

de machines. De 1500 kg is de eigen massa van

de pallet plus de massa van de opspanning én

natuurlijk de werkstukmassa. Een Space Center

als de MA-600HB is een indrukwekkende ma-

chine: het benodigde vloeroppervlak is pakweg

20 m2. Bij twee van de machines naast elkaar

met daarachter het systeem van Fastems krijg je

een indrukwekkend geheel. Het eigenlijke ma-

gazijn heeft een capaciteit voor 66 pallets die

zijn opgeslagen op drie etages in het magazijn.

De hoogte van de palletplaatsen verschilt per

etage. De meest volumineuze pallets (de pallet

dus met de hoge opspanningen en producten)

staan bovenin in het magazijn.

285 GereedschappenOpvallend bij de twee Okuma bewerkingscen-

tra in Venlo zijn de twee grote gereedschapma-

gazijnen langs de machines die elk een capaci-

teit hebben voor 285 stuks gereedschappen. De

opmerking dat er ongetwijfeld reservegereed-

schappen bijzitten vanwege het onbemande

verspanen, wordt weerlegd door Mommen.

“De gereedschappen die erin zitten hebben we

nodig. Er zijn geen zustergereedschappen op-

genomen. De mogelijkheid tot het gebruik van

zustergereedschappen is aanwezig en zal naar

behoefte ingezet worden. Onze filosofie is dat

het systeem zowel in de bemande als onbe-

mande ploegen altijd in staat moet zijn om on-

bemand te draaien. De operators hebben we in

de bemande ploegen nodig voor het laden en

lossen van de pallets en voor het gereedschap-

wisselen en niet om het verspaningsproces over-

eind te houden. Daarom gaan we bij het verspa-

nen niet tot het uiterste van de mogelijkheden.”

Om goed onbemand te kunnen werken zijn de

bewerkingscentra voorzien van Renishaw meet-

systemen voor de gereedschappen en de werk-

stukpositie. Van alle gereedschappen wordt de

gereedschaplengte gemeten en na een aantal

verspaningen ook de gereedschapslijtage. Met

het werkstukmeetsysteem wordt bijvoorbeeld

als uitgangspunt voor een verspaning het mid-

delpunt van een gegoten kamer opgezocht en

vastgelegd als uitgangspunt voor het verspa-

ningsproces.

De derde Okuma in Tsjechië heeft een capaciteit

van zestig gereedschappen. De verklaring hier-

voor is dat deze machine meer ingezet wordt

voor massafabricage en bovendien niet gekop-

peld is aan een Fastems FMS-systeem. Bovendien

is voorseriewerk een focus in Venlo (flexibel in

kleinere series wel repeterend) en gaat de aan-

dacht in Tsjechië meer uit naar seriematig werk.

Tot slot: in vergelijking met verspanen is gieten

een snel proces. Met een takttijd van bijvoor-

beeld 1,5 min is het bij Eurotech mogelijk om

grote aluminiumdelen te gieten. Vervolgens is

een verspaningstijd van zeg 20 min tot 30 min

op een bewerkingscentra voor het maken van

alle boringen, vlakjes en contouren geen uit-

zondering. Als je dan weet dat het nabewerken

een middel is voor Eurotech om waarde toe te

voegen, dan zal die derde machine er ook wel

snel komen. <<<

Kenmerkend voor het verspanen op een horizontale machine is de

veelal verticale positionering van de werkstukken op de opspanning

op pallet. De opspanningen zijn meestal meervoudig; bijvoorbeeld

viervoudig of tweemaal drievoudig. De pallet kan roteren om de

B-as van de machine. Voor sommige werkstukken is omspannen nodig

om alle zijden te kunnen bewerken


Open huisHet is wellicht kort dag, maar het nieuwe

Fastems FMS-systeem van Eurotech met

de twee Okuma bewerkingscentra is in

actie te zien op zondag 29 mei in Venlo-

Blerick.

EurotechEurotech Aluminium Castings in Venlo is

een onderdeel van de Eurotech Group.

Andere bedrijven binnen deze groep zijn

Pezag in Tsjechië en uitzendbureau Tech-

work. Als 100 procent toeleverancier is

Eurotech actief op het gebied van het

zandgieten van aluminium, het verspa-

nend bewerken van gietdelen, ontwikke-

ling en assemblage van machines en mo-

dules. In Venlo werken 150 mensen.

De Fastems automatiseringsinstallatie is meer dan

30 m lang en bijna 6 m hoog. Bovendien enkele

meters diep, want naast de opslag van de pallets,

moet tussen het palletmagazijn ook nog een

beladingsrobot kunnen rijden tussen de palletwissel-

stations van beide machines, een tweetal in- en

uitvoerstations en de opslag van de pallets in het

magazijn

26-27_Eurotech 16-05-11 12:27 Pagina 27


Dankzij voorraden die op peil zijn, is

het leveren van machines voor Hermle

geen enkel probleem. Bovendien zijn

tijdens de crisis de relaties met

toeleveranciers niet verziekt en is er

geen personeel ontslagen. Verder

scoren de nieuwe machines van Hermle

goed in de markt. Een zonnige

impressie opgedaan tijdens de

jaarlijkse ‘Hausausstellung’.


‘Hermle kan groeien’. Als je letterlijk vertaalt,

doet Dietmar Hermle als ‘Sprecher des Vor-

stands’ precies wat op zijn visitekaartje staat. Hij

spreekt. Of beter gezegd: hij geeft onomwon-

den zijn mening. Hermle is de eigenzinnige CEO

van Maschinenfabrik Berthold Hermle AG. Tij-

dens de jaarlijkse Hausausstellung in Gosheim

(D) benut hij altijd de persconferenties om al

stoeiend met het aanwezige journaille stevige

uitspraken te formuleren. Het is een genot om

hem aan te horen (en aan te sporen). Volgens

Dietmar Hermle kan zijn machinefabriek on-

danks de huidige leveringsproblemen voor ma-

chineonderdelen en -besturingen ook dit jaar

weer flink groeien. Dit omdat bij Hermle tijdens

de crisis de voorraad opgebouwd is. “De slechte

tijden hebben wij benut om onze magazijnen

weer vol te krijgen. Wat moet je anders met je

geld? Naar de bank brengen? Daar heeft het

nauwelijks rendement.” Hermle weet dat in de

ogen van adviseurs het hebben én het aanhou-

den van een grote voorraad een doodzonde is.

Zeker als het minder gaat. Dan moet je immers

volgens de excel-terroristen de kosten drastisch

reduceren. Maar hij heeft lak aan die wijsheden.

“Al die analytici hebben de crisis niet kunnen

voorspellen, het herstel gaat nu veel sneller dan

iemand ooit voorspeld heeft en wanneer de vol-

gende crisis komt, kunnen ze mij ook niet ver-

tellen.” Om die reden heeft Dietmar Hermle

geen enkele boodschap aan de mening van ad-

viseurs en bankiers. Hij heeft een eigen visie.

“Wij hebben tijdens de crisis onze toeleveran-

ciers beschermd en ze niet gekweld met kortin-

gen en scherpere leveringsvoorwaarden. Wij

zijn onze relaties trouw gebleven. Daar plukken

we nu de vruchten van. Want ga er maar vanuit,

dat de komende periode heel wat rekeningen

Dietmar Hermle is ‘Sprecher des Vorstands’ van Maschinenfabrik Berthold Hermle AG. Verwacht echter niet dat

hij die ‘Aktiengesellschaft’ (AG) koestert aan zijn hart. “Een beursnotering is een volledig verkeerde

ondernemingsvorm voor een metaalmachinefabriek. Beschouw het maar als een ‘Altlast’ uit het verleden. Ik

mag me regelmatig laten uitschelden door een aandeelhouder met zes of acht aandelen. Maar liever dat, dan

dat ik naar de banken moet” (foto: Reinold Tomberg)

“Bankonafhankelijk en adviseurresistent”

Dietmar Hermle: “Weer praten over levertijd”

28-29_Hermle 16-05-11 12:27 Pagina 28


vereffend gaan worden. De toeleveranciers zijn

het zware juk van de uitbesteders waar ze

onder heen moesten echt niet vergeten.”

Dankzij de voorraden die op peil zijn en de

goede band met de toeleveranciers kan Hermle

nu bij een markt die weer volop in beweging is,

bewerkingscentra in standaarduitvoering leve-

ren met een levertijd van zes tot acht weken.

“Onze klanten praten niet meer over prijzen,

maar weer over levertijden.”

Heel uitgesproken is Hermle over bedrijven die

de catastrofe in Japan nu al gebruiken om niet

te kunnen leveren. “Dit is het alibi van zoge-

naamde managers die niet geleerd hebben van

voorgaande crisissen in de machinebouw. Er

waren al volop leveringsproblemen voordat de

ramp in Japan plaatsvond. Je moet je nu niet

gaan verschuilen.”

Geen ontslagen“Wij gooien er geen mensen uit.” Ook in het

diepste dal van de crisis, in 2008, heeft Hermle

geen mensen ontslagen. In Gosheim wordt ge-

werkt met het concept van de ‘ademende fa-

briek’. Verkoop je veel machines, dan moet je

harder en langer werken en ontstaat er een plus

aan gewerkte uren. Dit tegoed aan uren wordt

vervolgens weer afgebouwd in die perioden dat

de markt minder machines wil of kan afnemen.

Hermle verwacht wel dat de cycli tussen hoogte-

en dieptepunten in de markt korter bij elkaar

komen te liggen. Bovendien zullen de cycli gelet

op hoogte- en dieptepunt feller zijn. Dus harder

hollen en heftiger stilstaan. “Dit komt omdat

onze politici en bankiers zich bemoeien met

zaken die ze helemaal niet begrijpen. Dit zal

een volgende crisis nog erger maken.”

Trouw aan zijn medewerkers en als antwoord

hierop een hoge loyaliteit van hen richting on-

derneming ziet Hermle dan ook als een mecha-

nisme om je te beschermen tegen de grillen van

de overheid en de financiële markten. “Mensen

willen graag bij ons werken. Bovendien hebben

wij het aantal leerlingen die we opleiden kun-

nen uitbouwen.” Eind 2010 werkten er 827

mensen voor Hermle. Tien meer dan eind 2009.

En die mensen kan Hermle nu allemaal inzetten

om snel machines te leveren.

Want er moet geleverd worden. Kijk je naar de

omzet van Hermle dan zie je voor 2010 een be-

drag van 187 miljoen euro. In 2009 was dit 127

miljoen. Dus een plus van 47%. Kijk je naar het

orderboek dan zie je bij de ‘Auftragseingang’

een groei van 104% van bijna 100 miljoen euro

naar circa 204 miljoen. Bij deze cijfers plaatst

Hermle de kanttekening dat een deel van de

groei het gevolg is van een inhaaleffect. “Er zijn

projecten bij die al twee jaar bij ons bekend

zijn.” Bovendien maakt Hermle winst. In 2010

bedroeg het zogeheten ‘Jahresüberschuss’ meer

dan 18 miljoen euro, een stijging van +173% in

vergelijking met 2010.

“We willen natuurlijk wél geld verdienen”, be-

nadrukt Hermle, “want dan zijn we bankonaf-

hankelijk en adviseurresistent en kunnen we

onze eigen neus volgen.” De koers voor zijn on-

derneming stemt Hermle daarbij af in samen-

spraak met zijn klanten en medewerkers.

Samen met statistieken van de markt geeft dit

volgens hem een goed beeld voor een produc-

tieplan voor een periode van pakweg twaalf

maanden.

Kijk je naar de cijfers van Hermle dan is het op-

vallend dat pakweg de helft van de huidige

omzet gerealiseerd wordt met nieuwe machine-

typen die vanaf 2008 ontwikkeld zijn. Denk aan

machines als de C 50, C 60, C 42 en C 22. Een bij-

zonder wapenfeit: in de donkere jaren van de

crisis machines ontwikkelen en vernieuwen

waarmee je nu bij een fel aantrekkende markt

volop kunt scoren. <<<


Automatiseren op 2 m2

Voor de bewerkingscentra C 20 en C 30 heeft Hermle een robotcel ontwikkeld: de RS 05. Dit

is een compacte cel met een oppervlak van 2 m2, waarvan de robot een transportmassa van

5 kg kan verplaatsen. Het bijbehorende magazijn kan tot op zestien pallets in een paternos-

tersysteem werkstukken opnemen. De robot wisselt de werkstukken (foto: Hermle)

Palletwisselaar voor C 42 UPVoor het bewerkingscentrum C 42 UP, dat

vorig jaar gepresenteerd is, heeft Hermle nu

een palletwisselsysteem ontwikkeld: de PW

850. Dit systeem kan werken met drie tot zes

pallets in het afmetingenbereik van 400 mm

x 400 mm tot 630 mm x 630 mm (diameter

500 mm tot 800 mm) (foto: Hermle)

FotoreportageOp de site www.metaalmagazine.nl is

een fotoreportage geplaatst van het be-

zoek van Metaal Magazine aan de Haus-

stellung 2011 van Hermle in Gosheim.

28-29_Hermle 16-05-11 12:27 Pagina 29


De trend naar miniaturisering, de hogere eisen die worden gesteld aan de betrouwbaarheid en

efficiëntie van eindproducten: het maakt het onontkoombaar dat de lat qua toleranties en

oppervlaktekwaliteit bij het verspanen steeds hoger komt te liggen. Om met nauwkeurigheden

in het micrometerbereik uit de voeten te kunnen moeten met name de invloed van temperatuur

en trillingen volledig worden beheerst. In onderstaand artikel drie machinebouwers (Röders,

Mikron en Makino) en de wijze waarop zij de uitdaging van de micrometer te lijf gaan.

DOOR: JAN OONK

Als we het hebben over nauwkeurigheden in

het micrometerbereik dan gaat het over ‘ein

hochkomplexes Thema’, zoals area sales mana-

ger Markus Anderten van Röders TEC aangaf in

zijn lezing tijdens de demoweek bij zijn Neder-

landse vertegenwoordiging Dymato in Veenen-

daal. Want de micrometers laten zich niet zo

makkelijk temmen. Wil men een dergelijk nauw-

keurigheidsniveau bereiken dan gaat het om

een samenspel van machineconstructie, aandrij-

vingen, beheersing van temperatuur en trillin-

gen, machinebesturing en software (inclusief

compensatiemogelijkheden) tot en met de toe-

gepaste gereedschappen. Op elk niveau gaan de

kleinste details meespelen. De grootste boos-

doeners die de nauwkeurigheid bedreigen zijn

zonder twijfel thermische invloeden en trillingen

en het is daarom een eerste vereiste om die in de

hand te houden. Dat begint al met de machine-

constructie, die letterlijk de basis vormt voor de

thermische en mechanische stabiliteit van een

machine. Meestal wordt gekozen voor een por-

taalconstructie waarbij de spil de dwars- en

hoogtebeweging voor zijn rekening neemt en

het bed de lengtebeweging. Omdat het portaal

met de spindel in dit geval niet hoeft te bewe-

gen kan dit zwaar worden uitgevoerd, zodat de

maximale stijfheid wordt bereikt. Als gewichts-

compensatie voor de Z-as werkt Röders daarbij

met een wrijvingsloze vacuümbalg en Mikron

met een veer in plaats van de gangbare oliege-

vulde (en temperatuurgevoelige) cilinders.

Vijfassige bewerkingen worden mogelijk ge-

maakt via een in het bed geïntegreerde draai-

De dynamische en thermische eigenschappen van

polymeerbeton in vergelijking met gietijzer (bron:

Mikron)

Temperatuuren trillingen in het gareel

De machines van Röders zijn uitgerust met een externe

(gekoelde) wervelstroomsensor die de spin-

dellengte bewaakt (foto: Röders)

30-31-33-35_Micro 16-05-11 12:28 Pagina 30


kanteltafel, meest met robuuste schouderop-

hanging. Bij Mikron is sprake van een B-as,

waarbij de kanteling plaatsvindt rond de Y-as.

Bij Röders van een A-as met kanteling rond de

X-as. Dus in het verlengde van de X-as, zodat de

lengtebeweging niet voor ongewenste zwen-

kingen kan zorgen.

Meningen verdeeldOok het constructiemateriaal van het frame

(met name het bed) is van belang in verband

met de trillingsdemping en de thermische uit-

zettingscoëfficiënt, al zijn de meningen op dat

punt verdeeld. Mikron past bij al haar machines

mineraalversterkt polyester (doorgaans aange-

duid als polymeerbeton, de Duitsers spreken

van Mineralguss) toe. Volgens René van der

Peet van GF Agie Charmilles (waar Mikron een

onderdeel van is) heeft polymeerbeton een ho-

gere trillingsdemping en een lagere uitzettings-

coëfficiënt en hij verwijst daarbij naar meetgra-

fieken. “Bovendien kan met polymeerbeton

compacter worden gebouwd om dezelfde stijf-

heid en stabiliteit te krijgen. Dat betekent dus

minder kosten.”

Bij Makino wordt alleen gietijzer toegepast als

constructiemateriaal. “Het gebruik van poly-

meerbeton is bij Makino uit den boze”, laat

André Verburg van importeur Produtec weten.

Niet zozeer het materiaal op zich blijkt het pro-

bleem. “Maar je kunt niet de hele machine uit

polymeerbeton construeren, je hebt ook giet-

ijzer nodig. En de combinatie van die twee ma-

terialen geeft een heel complex thermisch ge-

drag. Als alles uit gietijzer bestaat kun je de

thermische effecten bijna tot nul nivelleren.”

Röders gebruikt bij de kleinere machines giet-

ijzer, bij de grotere machines polymeerbeton.

Volgens Röders zijn de dempende eigenschap-

pen van polymeerbeton weliswaar beter dan

van gietijzer, maar zijn de mechanische eigen-

schappen wat minder en is er meer materiaal

nodig om dezelfde sterkte te krijgen. “Bij gro-

tere machines is dat geen issue, maar bij kleine

machines, waar wordt gestreefd naar een zo

compact mogelijke constructie, is dat een na-

deel”, legt Theo Coffeng van importeur Dymato

uit. “Vandaar dat Röders hier gietijzer gebruikt.”

KoelingEen zo constant mogelijke temperatuur, dat is

de beste aanpak om ongewenste warmte-in-

vloeden te voorkomen. Om die reden worden

alle warmtegenererende elementen in de ma-

chines ook actief gekoeld, waarbij het dan

vooral gaat om de spindel en de aandrijvingen

met hun magneten en motoren.

Bij Makino worden rotor, lagers en stator van de

spindels via één oliecircuit thermisch gestabili-

seerd en dat zorgt er volgens Verburg voor dat

er geen ‘groei’ optreedt. “Omdat er geen axiale

groei hoeft te worden opgevangen kan de voor-

spanning van het lagerpakket bij de spilneus

maximaal worden ingesteld”, legt hij uit. “Daar-

door krijgen we een extra stijve spilneus en is

een minimale slingering gewaarborgd.” Dat is

uiteraard gunstig voor de levensduur van de ge-

reedschappen (volgens Verburg kan de bespa-

ring op gereedschappen wel oplopen tot meer

dan 30 procent), terwijl het ook mogelijk wordt

om met hele fijne en fragiele freesjes te werken.

Hij noemt wat dat betreft voorbeelden van

freesjes met een diameter van 0,05 mm waar in

de hightech industrie al mee wordt gewerkt.

Bij Röders worden zowel de kogellagers als de

mantel van de spil gekoeld, de laatste om

warmte-uitstraling naar de kolom te voorko-

men. Toch wordt de spindellengte hier nog

extra bewaakt door een externe (en gekoelde)

wervelstroomsensor. “Je hebt niet alleen te

maken met temperatuureffecten, maar ook

met vervormingen als gevolg van mechanische

krachten”, verklaart Coffeng. “Die ondervang je

op die manier eveneens.” Met name bij de in dit

segment gebruikelijke hoge toerentallen is dit

volgens hem relevant.

Digitaal wegpoetsenBij Mikron wordt de spindelbehuizing gekoeld,

terwijl de olienevel waarmee de spindellagers

worden gesmeerd wordt gebruikt voor de in-

terne koeling van de spindel. Als voordeel van

de nevelsmering noemt Van der Peet meteen

dat geen ophoping van vet optreedt aan de la-

gerranden, zoals bij vetsmering. Er is sprake van

een meelopende mathematische tabel aan de

hand waarvan continu wordt gecorrigeerd voor

de thermische uitzetting van de spil. De eventu-

ele groei van de spindel wordt verdisconteerd in

de gereedschapmeting en als een geïnte-

greerde grootheid ‘digitaal weggepoetst’. In de

besturingssoftware van Heidenhain is een ITC-

module (Intelligent Thermal Control) opgeno-

men waarmee de machinegeometrie automa-

tisch wordt gekalibreerd voor temperatuurver-

schillen. Zodoende hoeft ook bij het traag op-

warmende polymeerbeton niet gewacht te

worden tot de evenwichtsituatie is bereikt bij

het opstarten van de machine en het effect van

pallet- en gereedschapwisseling wordt mini-

maal. Bij vijfassige machines worden met be-

hulp van een meettaster en een referentievlak

ook de afwijkingen in de draai/kanteltafel ge-

corrigeerd.

Bij Makino worden ook het bed en frame ge-

koeld, terwijl de machines volledig geïsoleerd

zijn, ook aan de onderzijde vanwege de trek

over de vloer. Als optie kunnen zowel bij Ma-


Een zo constant mogelijke temperatuur

Lineaire aandrijvingen vormen de stand der techniek als hoge nauwkeurigheid is vereist, vanwege hun

dempend vermogen (foto: Röders)

30-31-33-35_Micro 16-05-11 12:28 Pagina 31

Als u het draait om :

- Precisie - Snelheid - Betrouwbaarheid

En met een uitstekende prijs-prestatie verhouding

OUDE REIMER B.V. Hilversum www.oudereimer.nl

035-6460820

De productiviteit van uw freesbank verhogen zonder hoge investeringen?Dat kan nu, met de innovatieve Integrated Product Handler van TEQQ

> Korte terugverdientijd> Operationeel in een werkdag> Korte omsteltijden> Gebruikt geen vloeroppervlak

WWW.TEQQ.NL

Speciaal voor kleine tot middelgrote series

WW

W.TEQQ.NL VERNIEUWD!

meer video’s, uitleg

en testimonials


kino als Röders de machines ook worden uitge-

rust met een ‘aircosysteem’ voor de bewerkings-

ruimte. Bij Mikron wordt de temperatuur van

de werkruimte beheerst via het klimatiseren van

de koelemulsie.

Lineaire aandrijvingenHet voorkomen van trillingen en de demping

daarvan zijn andere voorwaarden om tot een zo

nauwkeurig resultaat te komen. Vandaar dat bij

deze machines in het topsegment zonder uitzon-

dering wordt gewerkt met lineaire aandrijvingen.

Door het ontbreken van mechanische contacten

bieden deze een veel hogere dynamiek dan de

traditionele kogelomloopspillen en een betere

demping (dus lager trillingsniveau). Het ontbre-

ken van mechanische contacten betekent meteen

dat minder warmteontwikkeling en geen slijtage

optreedt. Bovendien is minder energie nodig; vol-

gens Anderten van Röders ligt het energiever-

bruik 12 procent (bij dezelfde cyclustijden) tot 20

procent (bij dezelfde kwaliteit) lager. Voor wat

betreft de roterende bewegingen wordt bij de

nieuwste typen zonder uitzondering gebruikge-

maakt van directe torquemotoren.

Om de maximale demping te garanderen wordt

bij Makino gewerkt met brede blokgeleidingen

waarbij de sledes over de volledige slag in de

geleiding blijven. Een bijzonderheid bij de

nieuwe dynamische iQ300 van Makino is daarbij

dat de lineaire motoren haaks staan op de

slede. Volgens Verburg biedt dat voordelen bij

het opstarten van een beweging (bij kogelom-

loopspillen zouden we spreken van slipstick),

waardoor tevens minder omkeereffecten optre-

den. Dat laatste is bijvoorbeeld doorslaggevend

bij de productie van lenzen.

HydrostatischNog een stapje verder qua nauwkeurigheid

gaan de hydrostatische geleidingen. Röders past

deze toe bij haar RHP-serie, waarop het frezen

wordt gecombineerd met coördinatenslijpen.

“Die combinatie scheelt niet alleen een extra lo-

gistieke handeling maar ook in slijptijd”, geeft

Coffeng aan. “Omdat je niet hoeft om te span-

nen kun je op deze machines veel dichter tot de

eindmaat frezen.”

Makino past bij haar grotere machines semihy-

drostatische geleidingen toe, met name de

MCD- en MCF-serie en de nieuwe T2 en T4 voor

de bewerking van titaan. De (blok)geleidingen

zijn hier in compartimenten verdeeld, waarbij

ongelijkmatigheden worden gecompenseerd

met behulp van door servomotoren geregelde

luchtdrukvariaties. Het vergt wel de nodige re-

kencapaciteit van de software om vibraties op

deze manier realtime te corrigeren en door

Fanuc is daarvoor dan ook een speciale nieuwe

processor ontwikkeld. Het systeem komt het

best tot zijn recht bij moeilijke materialen als ti-

taan, waar de bewerkingsprocessen relatief

traag zijn. Daar is de behoefte ook het grootst.

Hoge toerenDe drang naar hogere nauwkeurigheid en een

gladder oppervlak hangt onvermijdelijk samen

met het streven naar hogere toerentallen van

de spil. Het nieuwste 200DS bewerkingscentrum

van Röders haalt bijvoorbeeld al een maximaal

toerental van 60.000 min-1 op de nieuwe 200DS,

de iQ300 van Makino komt tot 45.000 min-1. Bij

de HSM- en XSM-serie, uit de ‘high speed’ klasse

van Mikron, reiken de mogelijkheden tot 54.000

min-1.

Een hoger toerental betekent niet alleen dat

met fijnere gereedschappen kan worden ge-

werkt, maar ook met lagere snijkrachten. Daar-

door blijft het trillingsniveau beperkt en het

mes snijdt wat dat betreft aan twee kanten.

Mits de rondloopnauwkeurigheid wordt be-

heerst en vibraties effectief worden gedempt.

Naast de constructie van de spindel heeft dat di-

rect te maken met de kwaliteit van het gereed-

schap en de opname daarvan. Volgens Verburg

zijn spantangen hier veel te onnauwkeurig en

komen alleen krimpopnames in aanmerking.

Overigens merkt Verburg op dat die rondloop-

nauwkeurigheid nog een onderschatte parame-

ter is. “Vaak wordt peperduur gereedschap ge-

bruikt, zonder dat de rondloopnauwkeurigheid

bekend is. Dat speelt met name bij kleine frees-

jes. Als je een frees toepast van 0,1 mm en de


De LED-industrie is een voorbeeld van een bedrijfstak

waar de hoogste eisen worden gesteld aan nauw-

keurigheid en oppervlaktekwaliteit (foto: Makino)

Micrometer laat zich niet makkelijk temmen

Enigszins overdrevenTheo Coffeng van Dymato vindt het be-

lang dat wordt gehecht aan de thermi-

sche uitzettingscoëfficiënt van machine-

materialen enigszins overdreven.

“Je moet zorgen dat de temperatuur

constant blijft”, luidt zijn oordeel.

Lineaire motor op een HSM-machine van Mikron, met dubbel uitgevoerde geleiding (foto: Mikron)

30-31-33-35_Micro 16-05-11 12:28 Pagina 33

Ergonomisch, milieuvriendelijk en verhoogde productiviteit. De nieuwste Integrex i en j series omvatten de meest geavanceerde technologieën, Mazak-kwaliteit en ondersteuning.

Bezoek onze totaal vernieuwde showroom te Houten tijdens de officiële opening op 8 & 9 juni 2011.

NIEUW INTEGREX i-300S

Voor informatie:

Yamazaki Mazak Nederland B.V.Peppelkade 54, 3992 AK HOUTENTel.: 030- 634 40 30 Fax: 030-634 40 [email protected]

ww

w.m

azak

.eu

Tijdens deze opening nodigen wij u tevens uit op het Mazak-Iscar seminar:leer de productiviteit en rentabiliteit op uw werkvloer te verbeteren !

AANKONDIGING

13124 Yamazaki Adv. Samen Sterk Metaalmagazine.indd 1 26/04/11 09:32


rondloopnauwkeurigheid bedraagt minder dan

0,02 mm dan zijn de verhoudingen zoek. Dat

functioneert niet.”

Intelligente softwareAls het gaat om trillingen en temperatuureffec-

ten, de grootste boosdoeners die de nauwkeu-

righeid ondermijnen, is voorkomen zonder

meer beter dan genezen. Maar niet alles is vol-

ledig uit te bannen en dan moet de software

bijspringen om ongewenste invloeden te com-

penseren. Ook op dat punt reiken de mogelijk-

heden steeds verder.

Zo wordt bij Makino door sensoren de afwijking

van de spilpositie gemeten als gevolg van de op-

tredende snijkrachten. Vervolgens zoekt de ma-

chine zelf naar een dusdanig toerental waarbij

een optimum kan worden bereikt tussen maxi-

male snijdiepte en minimaal trillingsniveau. Dat

is wat Makino noemt de ‘automatic spindle

technology’, Verburg spreekt van ‘het anti-shut-

ter concept’. “Het trillingsniveau en de afwij-

king van het gereedschap hangt onder meer af

van het toerental en de lengte van de frees.

Toerental en voeding worden automatisch en

realtime aangepast om buiten het kritische ge-

bied te blijven.”

Bij Mikron is de besturingssoftware van de ‘high

speed’ machines voorzien van een APS-module.

APS staat voor Advanced Process System en

daarbij wordt (met behulp van sensoren) het vi-

bratieniveau tijdens het bewerkingsproces

zichtbaar gemaakt. Zo kan worden beoordeeld

of de verspaning qua voedingssnelheden, snij-

diepte en toerentallen in het juiste gebied

plaatsvindt en de informatie kan ook worden

gebruikt bij het selecteren van de meest ge-

schikte gereedschappen. Overigens komen vol-

gens Van der Peet de meeste trillingen niet uit

de spindel, maar uit de opspanning en het bed.

Om die reden maakt Mikron gebruik van het

opspanconcept van System 3R met VDP (vibra-

tion damped palletisation).

Spline interpolatieOok de software van Röders bevat een module

waarmee de machine automatisch zoekt naar

het optimale toerental. De operator geeft het

gewenste toerentaltraject op waarna de ma-

chine zelf (ook hier weer dankzij de nodige sen-

soren) binnen dat traject het specifieke toeren-

tal selecteert met het laagste vibratieniveau.

Overigens is Röders de enige die in de vorm van

het RMS6-pakket haar eigen besturingssoft-

ware heeft ontwikkeld, omdat men destijds (zo

rond 1990) het bestaande aanbod onvoldoende

vond qua snelheid en haalbare kwaliteit. Als

kracht van dit pakket noemt Coffeng dat het

heel specifiek is ontwikkeld voor HSC-frezen.

Voor de aansturing van de machines wordt ge-

bruikgemaakt van een 32 kHz processor, waarbij

de freesbaan elke 0,03 ms wordt gecontroleerd

en eventueel bijgestuurd. Dat geeft, met name

bij gekromde oppervlakken uiteraard, een gro-

tere nauwkeurigheid en vooral een gladder op-

pervlak dan de gangbare 8 kHz of 16 kHz pro-

cessors.

Tot dit RMS6-pakket behoort onder meer ook

de mogelijkheid van ‘spline interpolatie’, waar-

bij de wat hoekige puntencurve uit het CAM-

pakket weer wordt vertaald in de oorspronke-

lijke vloeiende kromme uit het CAD-model. Een

ander element is de optimalisatie van de ge-

reedschapbaan bij de overgang tussen twee ge-

reedschappen. Normaliter geeft dat een kleine

oneffenheid omdat er bij twee gereedschappen

van verschillende afmeting sprake is van een

ander krachtenspel. Het is niet direct van in-

vloed op de nauwkeurigheid, maar wel op de

oppervlaktekwaliteit.

Voor wie twijfelt aan het belang van bepaalde

argumenten of het belang daarvan is de beste

proef op de som natuurlijk de bewerking van

concrete producten. Dan wordt ook meteen

duidelijk hoe een machine daadwerkelijk uit de

bus komt in een specifieke situatie. <<<


Meer informatie:www.dymato.nl

www.gfac.com

www.produtec.nl

Op de HSM-machines van Mikron wordt de positie

van het gereedschap bepaald met behulp van

stroboscopische opnames. Onregelmatigheden als

gereedschapslijtage, aanklevende spanen en

uitzetting van de spindel worden zo ‘digitaal

weggepoetst’ (foto: Mikron)

Weergave van ‘spline interpolatie’, waarbij bij 3D-

vormen de hoekige puntencurve uit het CAM-pakket

weer wordt vertaald in de oorspronkelijke vloeiende

kromme uit het CAD-model (bron: Röders)

Voorbeelden van microbewerkingen die binnen handbereik komen wanneer de effecten van temperatuur en

trillingen optimaal worden beheerst:

a. het boren van een gatenpatroon in 40 mm dik staal met een hardheid van 60 HRc. De boordiameter bedraagt

2 mm, de nauwkeurigheid van de gatdiameter ligt binnen 0 → 5 µm

b. Het graveren van letters met een afmeting van 0,2 mm in een pennetje met een kopdiameter van 1 mm. De

gereedschappunt heeft een diameter van slechts 0,03 mm (bron: Makino)

30-31-33-35_Micro 16-05-11 12:29 Pagina 35


Sapa Profiles in Drunen investeert fors in een aantal Mill 3000 CNC-bewerkings -

centra van Chiron. Een positief gevolg van de groei en het aantal nieuwe orders in

de automotive markt. Ferrari, Audi en Jaguar zijn enkele van de grote concerns

die de weg naar Drunen hebben gevonden.

Denken we aan auto’s en aluminium, dan komt

bij de meeste mensen al gauw de naam Audi

bovendrijven. Maar tegenwoordig zit er in bijna

elke auto of vrachtwagen iets van aluminium,

bij de één iets meer dan de ander. Alleen zit het

vaak verstopt in het chassis of achter de bekle-

ding en zien we het vaak niet. Daarbij komt ook

nog eens de opkomende markt van nieuwe

elektrische of hybride aangedreven voertuigen,

waarbij lichte constructies een grote rol spelen.

Aluminium heeft een aantrekkelijke combinatie

van unieke eigenschappen, zoals laag gewicht,

grote sterkte en corrosiebestendigheid. Daarbij

is het gemakkelijk te vervormen en te bewerken

en kan het, in profielvorm, ook heel sterk zijn.

Deze zorgen ervoor dat aluminium een veel ge-

kozen metaal is. Veel van deze eigenschappen

zijn ook nog eens van belang bij het werken aan

een duurzame samenleving. Men noemt alumi-

nium niet voor niets het groene metaal.

ProfielvormBij Sapa Profiles in Drunen wordt de kennis van

profielen gecombineerd met de kennis van au-

Mill 3000 in het kortDe Chiron Mill 3000 is een CNC-pendelbewerkingsma-

chine met als basis een vierassige opstelling en een X-

verplaatsing van 3 m. De Mill 3000 machines bij Sapa zijn

voorzien van tweemaal een vierde as (één voor elke be-

werkingsruimte). Ook heeft elke machine een separate

wisselaar voor het inwisselen van een cirkelzaag. De

operator kan profielen opspannen of gerede producten

weghalen terwijl de machine aan de andere zijde ge-

woon doorgaat met productie. De zwenkkop gaat tot

20.000 min-1, wat belangrijk is bij de verspaning van alu-

minium. De werkruimte van de Mill 3000 machines is

3000 mm (X) bij 840 mm (Y) bij 630 mm (Z).

specialistenwerkBewerking Al is

36-37_Sapa 16-05-11 12:29 Pagina 36


DOOR: PAUL QUAEDVLIEG

tomobielbouw. Zo’n 80 procent van de produc-

ten die de afdeling Fabrication verwerkt, is au-

tomotive gerelateerd. De engineers van Sapa

zitten dan ook vaak al in een vroeg ontwerpsta-

dium bij de klant. Er wordt meegedacht vanaf

ontwerp tot en met het halffabrikaat. “Een alu-

miniumprofiel kun je niet zomaar gaan bewer-

ken”, legt René Bronkhorst, Senior Automotive

Engineer bij Sapa Profiles uit. “Om het te kun-

nen bewerken moet het profiel goed opgespan-

nen zijn en mag het op de posities waar je het

gaat klemmen niet doorbuigen of vervormen.

Dat vergt inzicht in de profielvorm en de com-

plexe opspantechniek in combinatie met het

slim verspanen van de profielvorm.” Als voor-

beeld laat Bronkhorst een branderhuis van een

cv-installatie zien, waarmee hij meteen laat zien

dat niet alles bij Sapa in Drunen automotive ge-

relateerd is. “Qua profielvorm is dit een uniek

product. Een aantal holtes maakt straks onder-

deel uit van het leidingsysteem. Daarbij komt

dat bepaalde wanden nodig zijn voor de stabi-

liteit tijdens het bewerken, maar dat deze wan-

den als een van de laatste bewerkingen worden

weggefreesd. De wanden of verstevigingribben

zitten niet in het eindproduct van de klant,

maar wij ontwerpen deze wel in de vorm van de

extrusiematrijs. Daarin zit onze expertise.”

OpspannenTijdens een rondleiding door de Fabrication af-

deling van Sapa Profiles zien we de complexe

opspanningen van de aluminiumprofielen. “De

profielen worden hydraulisch en/of pneuma-

tisch geklemd”, legt Bronkhorst uit. “Daarbij

worden de profielen gepositioneerd op de refe-

rentiepunten. In de automobielindustrie wordt

vaak gebruikgemaakt van RPS punten (Refe-

rence Point System). Wij gebruiken deze punten

in de opspanmal om het product tegen aan te

klemmen.”

Voor de productie van een nieuw type hybride

voertuig, dat voor een groot gedeelte uit alumi-

nium bestaat, investeert Sapa Profiles momen-

teel fors in nieuwe CNC-machines. In totaal zijn

er onlangs drie nieuwe Mill 3000 Chiron pendel-

machines besteld en de eerste hiervan is pas

geïnstalleerd. Als de laatste twee machines ook

zijn geïnstalleerd staan er in totaal acht door

Oude Reimer te Hilversum geleverde Chiron

machines. Vijf zijn er van het type Mill 3000 en

verder staan er nog een FZ15W, een vijfassige

FZ15S en een FZ18L. Bronkhorst: “De machines

worden op een bepaalde manier zodanig in de

productiehal gepositioneerd zodat de logistiek

van de verschillende producten vloeiend langs

de machines loopt. Wij streven ernaar dat een

profiel in één keer wordt opgespannen en be-

werkt.” Daarom zijn de Mill 3000 machines

voorzien van een zwenkkop en twee vierde

assen.

Ervaringen uitwisselenAlle vijf de Mill 3000 machines zijn voorzien van

vibratiesensoren. Bronkhorst: “Het verspanen

van aluminiumprofielen kan soms voor proble-

men zorgen. Vaak ontstaan er hoge resonanties

en trillingen, daarom loopt iedereen in de pro-

ductie ook met oorbescherming. Maar soms is

de constructie van een onderdeel dusdanig, dat

bepaalde uitstekende delen van een profiel

kunnen gaan vibreren. De vibratiesensoren in

de spindel registreren dit en stoppen de ma-

chine om onnodige schade aan de hoofdspil van

de machine voorkomen.”

“De keuze voor de Chiron machines is niet zo-

maar genomen. Bij een Sapa locatie in Hongarije

is ook gekozen voor de machines van Chiron.

Daar staan zelfs vijftien Chiron machines. “Dat

heeft alles te maken met uitwisselbaarheid”,

zegt Bronkhorst. “Doordat we allemaal met de-

zelfde machines, CNC-besturingen en opspan-

ningen werken, kunnen we data veel eenvoudi-

ger uitwisselen. Enkele keren per jaar vinden er

uitwisselingen plaats waar we alle ervaringen

qua aluminiumverspaning met elkaar delen.

Daar worden we allemaal beter van.” <<<


Sapa GroepSapa Profiles Nederland is onderdeel van

Sapa AB, een internationale groep die is

gespecialiseerd in het ontwikkelen, pro-

duceren en verkopen van hoogwaardige

aluminiumproducten. Sapa Profiles is

marktleider en met vertegenwoordigin-

gen in meer dan twintig landen en vijf-

tienduizend werknemers is Sapa een we-

reldwijde leverancier die goed is uitgerust

om zowel lokaal als internationale klan-

ten van dienst te kunnen zijn.

Sapa Profiles heeft in Nederland drie ves-

tigingen: Drunen, Harderwijk en Hooge-

zand. Klanten die beleverd worden

komen uit de markten transport, auto-

motive, bouw en eindverbruikers zoals

producenten van verlichting en ladder-

bouwers. Frames voor zonnepanelen is

een opkomende markt. Het machinepark

in Nederland bestaat onder meer uit vijf

extrusiepersen, twee anodiseerlijnen, een

verticale poedercoatlijn, een Prototype

shop en een groot aantal bewerkingsma-

chines voor het uitvoeren van alle verspa-

nende bewerkingen.

� Het bewerken van aluminiumprofielen is specialistenwerk (foto’s: Sapa)

René Bronkhorst, Sapa Profiles: “Bewerken van

aluminiumprofielen vergt inzicht in profielvorm en

complexe opspantechniek” (foto: Paul Quaedvlieg)

Aluminiumprofielen zijn een prima basis voor

complexe producten

36-37_Sapa 16-05-11 12:29 Pagina 37


Metalen en hun verwerkingsprocessen, met name gieten en warmtebehandelingen, vormen het platform voor

de ‘Bright World of Metals’. Dit is het motto voor de vakbeurzen Gifa, Metec, Thermprocess en Newcast die deze

zomer plaatsvinden in Düsseldorf (D) van 28 juni tot en met 2 juli.

Giettechnologieop Gifa en Newcast

Een indrukwekkend staaltje giettechniek: het met vijf gietpannen tegelijk gieten van een groot onderdeel van een 50.000 tons metaalbewerkingspers midden

vorig jaar bij Siempelkamp Giesserei in Duitsland. In totaal werd in één keer 283 ton vloeibaar ijzer met een temperatuur van 1350oC gegoten in de gietvorm die

vervolgens vier weken afkoeltijd nodig had. De Gifa en de Newcast staan in het teken van deze staaltjes giettechniek (foto: Siempelkamp/Bdguss)

EcometalsOnder de vlag ‘Ecometals’ presenteert Messe Düsseldorf tijdens de vier beurzen innovaties van

de exposanten op het gebied van energie- en grondstofeffectiviteit. Alle exposanten zijn uit-

genodigd deel te nemen. De bedoeling is dat ze een beschrijving leveren van hun producten,

voorzieningen of technische oplossingen die een zuiniger omgang met energie en grondstof-

fen bewerkstellingen.

38-39_Gifa 16-05-11 12:30 Pagina 38


Gifa is de internationale vakbeurs voor de gie-

terijwereld. Deze beurs vindt nu voor de

twaalfde keer in Düsseldorf plaats. Metec is de

internationale metallurgievakbeurs, nu voor de

achtste keer in Düsseldorf present. Thermpro-

cess is de internationale vakbeurs voor thermi-

sche procestechnologie, waarvoor Düsseldorf

inmiddels al meer dan veertig jaar de stand-

plaats is. Newcast is de internationale vakbeurs

voor precisiegietwerk. Newcast is de laatste toe-

voeging aan het kwartet en wordt in 2011 voor

de derde maal aan de Rijn georganiseerd.

Samengevat: de gehele technologische diversi-

teit van gieterij en gietwerk, metallurgie en

thermische procestechnologie.

Gifa De gieterijvakbeurs Gifa met ongeveer acht-

honderd exposanten wordt in Düsseldorf ge -

organiseerd sinds 1956 en heeft zich sinds die

tijd ontwikkeld tot een centraal forum voor de

gietwereld om informatie uit te wisselen en or-

ders te plaatsen. Gifa trok in 2007 meer dan

51.000 bezoekers uit 84 landen. De gebieden

die de beurs bestrijkt variëren van complete gie-

terijen, gietmachines (inclusief drukgietmachi-

nes), het maken van modellen en mallen, indus-

triële automatisering, meten en testen, milieu-

maatregelen en afvalmanagement. Verder

neemt de presentatie van de uitrusting van

smelterijen, het realiseren van vormen en ker-

nen, behandeling en regeneratie van vorm-

zand, het legen van de mal, oppervlaktebehan-

deling en andere nabehandelingen een belang-

rijke plek in binnen het Gifa tentoonstellings-

portfolio (www.gifa.com).

NewcastIn 2003 besloot Messe Düsseldorf een vierde

beurs te lanceren, parallel aan en in aanvulling

op de drie andere beurzen: de nieuwe beurs

Newcast. Dit gieterijevenement presenteert een

breed palet aan gietproducten, van minuscule

precisiecomponenten voor de medische wereld

tot scheepsmotoren van vele tonnen per stuk.

Newcast dekt voornamelijk drie specialisaties af:

ferrogieterijen (ijzer, staal), non-ferro metaal-

gieterij (aluminium, zink, koper, magnesium,

nikkel en andere non-ferro metalen) en dien-

sten (contractgieterijen of aanbieders van ge-

specialiseerde ICT-oplossingen). Newcast blijkt

vooral aantrekkelijk voor vaklieden uit de auto-

motive sector. Met 20 procent vormen zij de

grootste groep bezoekers. Om de innovatie-

kracht van gieterijen te benadrukken nam

Messe Düsseldorf in 2007 het initiatief voor de

internationale Newcast-Award. Innovatieve

gietproducten in drie categorieën dingen mee:

de beste functie-integratie, de beste vervanging

voor een andere productietechniek en beste

giettechnische oplossing (www.newcast.com).

Metec Metec is een evenement voor de metallurgische

industrie. De beurs maakt sinds 1979 deel uit

van het Düsseldorfse kwartet van metaalvak-

beurzen. De bezoekers van de Metec komen uit

staalfabrieken en walserijen (www.metec.de).

B E U R S

Veel fora en congressenRond de vier beurzen van de ‘Bright World of Metals’ wordt een aantrekkelijk omlijstend pro-

gramma aangeboden, dat een internationale insteek heeft en alle informatie ook Engelstalig

aanbiedt. Het programma bestaat uit de ‘European Metallurgical Conference (EMC) 2011’ die

zich op vaklieden uit alle vier de industrietakken richt. Verder is er de ‘Gifa Treff’ en het ‘Tech-

nical Forum’ van de World Foundrymen Organization (WFO) samen met het Bundesverband

der Deutschen Gießerei Industrie (Bdguss) voor het Gifa-publiek. De ‘InSteelCon’ van het Staal-

instituut VDEh gaat over nieuwe ontwikkelingen in de metallurgische procestechnologie. Het

‘Newcast Forum’, legt de verbinding tussen gieterijprofessionals en afnemers van gietdelen.

Het wordt georganiseerd door Bdguss. Andere manifestaties in Düsseldorf zijn het ‘Thermpro-

cess-symposium’, de tentoonstelling van Fogi en het ‘Feuerfest-Kolloquium’ van de VDMA.

Bright World of Metals

Tickets online zelf printenDe vier beurzen van de ‘Bright World of

Metals’ presenteren zich in de hallen 3, 4,

5 en 7 en 9 tot en met 17 op het beurster-

rein in Düsseldorf. Op de grootste beurs

van de vier, Gifa, tonen de exposanten in

de hallen 10 tot en met 13 en 15 tot en

met 17 hun brede scala aan gieterijtech-

nologie. Voor Newcast is een deel van hal

13 en hal 14 gereserveerd. Thermprocess

bezet hal 9 en een deel van hal 10. Hal 7

is de onderzoekshal en in de hallen 3 tot

en met 5 draait het met Metec om metal-

lurgie. De vier beurzen zijn van 28 juni tot

en met 2 juli 2011 dagelijks open van

10.00 uur tot 18.00 uur. Dankzij het

nieuwe online-ticketsysteem van Messe

Düsseldorf kan de bezoeker de entree-

kaart gemakkelijk thuis of op het werk

printen. Ook kunnen de bezoekers al bij

de heenreis richting het beursterrein de

tickets als vervoersbewijs voor de bussen

en railverbindingen in het Rhein-Ruhr-ge-

bied gebruiken, in een straal tot 40 kilo-

meter rond Düsseldorf. Verder biedt

Messe Düsseldorf tickets online goedko-

per aan dan aan de kassa: een dagkaart

kost op internet maar 40,00 euro, de kas-

saprijs is 50,00 euro. Een passepartout

kost 100,00 euro, de kassaprijs is 120,00

euro (www.gmtn.de).

ThermprocessDe zwaartepunten in het aanbod van Therm-

process liggen op het vlak van de industriële

warmtebehandeling en thermische processen

voor ijzer en metaal. Verder presenteren de ex-

posanten bouwelementen, gereedschappen,

equipment en hulpstoffen. Voorbeelden zijn

kleppen en ventielen, bouwmaterialen voor

ovens, gasbehandeling, smeltbehandelingscom-

ponenten en pompen. Procesgeïntegreerde vei-

ligheidsvoorzieningen en ergonomische werk-

plekken komen eveneens aan bod, net als op-

lossingen die energie en grondstoffen besparen

(www.thermprocess.de).

Dit artikel is een bewerking van een artikel van de beursorgani-

satie Messe Düsseldorf. Het gehele artikel is te vinden op de site

van Metaal Magazine: www.metaalmagazine.nl

38-39_Gifa 16-05-11 12:30 Pagina 39


“Veel degelijkheid voor een

aantrekkelijke prijs”, dat is de ervaring

van directeur Eduard Diepenmaat van

Machinefabriek Diepenmaat in Neede

met de Puma draaimachines van

Doosan. “De machines passen wat dat

betreft ideaal bij ons marktsegment.”

Volgens Dormac CNC Solutions in De

Goorn, dat Doosan in Nederland

vertegenwoordigt, komt deze

prijs/prestatieverhouding met name tot

zijn recht in het gebied van de grotere

draaidiameters, tussen ruwweg 350

mm en 800 mm.

DOOR: JAN OONK

“Sneller, groter en met meer vermogen”, dat

waren de belangrijkste eisen die Eduard Die-

penmaat stelde toen bij Machinefabriek Die-

penmaat de aanschaf van een nieuwe draaima-

chine aan de orde kwam. Die eigenschappen

vond hij allemaal terug in de Puma 700LM van

Doosan. De machine heeft een draaidiameter

boven het bed van 1030 mm en de lengte tus-

sen de centers bedraagt 3200 mm. Diepenmaat:

“De markt vraagt steeds grotere werkstukken,

daar ligt voor ons de uitdaging. Met de Puma

700LM hebben we op dat punt duidelijk meer

mogelijkheden gecreëerd.”

De hoofdspil op de machine heeft een vermogen

van 45 kW (piekvermogen gedurende 30 min) en

de torquemotor is drietraps geschakeld om over

het hele bereik de optimale prestaties te kunnen

leveren. Het koppel bedraagt 6605 Nm en het

toerental kan oplopen tot 1.500 min-1. De turret

telt twaalf (aangedreven) gereedschapposities.

De aangedreven gereedschappen hebben een

vermogen van 11 kW, voor Diepenmaat vol-

doende om ook echt aanvullende freesbewer-

kingen uit te kunnen voeren. De takttijd be-

draagt slechts 0,25 s, al is dat bij het forse draai-

werk zoals dat bij Machinefabriek Diepenmaat

aan de orde is minder relevant. Een afweging die

voor Diepenmaat ook heeft meegespeeld zijn de

goede ervaringen met een kleinere Puma 350 die

eerder werd aangeschaft. “Deze machine functi-

oneert al negen jaar heel betrouwbaar en zon-

der problemen. Alle lampjes doen het nog.” Dat

bewijs van degelijkheid van de Zuid-Koreaanse

machinebouwer gaf uiteindelijk de doorslag bij

de keuze voor de Puma 700LM.

Meehanite“Doosan staat bekend om zijn degelijke kwali-

teit en onderscheidt zich met name in het seg-

Bij Machinefabriek Diepenmaat telt de turret vier aangedreven gereedschappen. Het vermogen van 11 kW is

voldoende om de benodigde aanvullende freesbewerkingen uit te kunnen voeren (foto: Jan Oonk)

Degelijkheid voor aantrekkelijke prijs

40-41-43_MasterclassPuma 16-05-11 12:30 Pagina 40


ment van de grotere draaidiameters vanaf pak-

weg 350 mm tot 800 mm”, aldus commercieel

directeur Joost Verschure en rayonmanager Stef

Koldewijn van Dormac. De basis daarvoor ligt

volgens hen letterlijk in het fundament van de

machine, het machineframe dus. Het 45º schuin-

bed is vervaardigd uit één blok Meehanite giet-

ijzer (vanwege zijn goede dempende eigen-

schappen) en voorzien van zware verribbingen.

Die ribben zorgen niet alleen voor mechanische

sterkte, maar ook voor een betere warmteaf-

voer en dus geringere temperatuureffecten.

Hoofd- en tegenspil zijn uitgerust met een dub-

bele rij cilindrische rollagers. De cilindrische

vorm zorgt daarbij voor een groot raakvlak en

stijfheid, wat met name bij zwaardere werk-

stukken van belang is.

Ook het zadel van de turret is vervaardigd uit

Meehanite gietijzer. De turret zelf, met BMT-op-

name, is zwaar geconstrueerd om ook hier het

maximum aan stijfheid te bereiken.

DegelijkDankzij deze degelijke machineconstructie kan

er ook bij grotere werkstukken ‘flink gas wor-

den gegeven’, zoals Diepenmaat het noemt,

zonder dat de nauwkeurigheid en oppervlakte-

kwaliteit in het gedrang komen. Doosan noemt

voor de rondheid bijvoorbeeld een haalbare to-

lerantie vanaf 2,5 micrometer. De stabiliteit en

het lage trillingsniveau zorgen ook voor een

goede oppervlaktekwaliteit, met als gunstige

consequentie dat minder nabewerking nodig is.

“Uiteindelijk gaat het altijd om de prijs/kwali-

teitverhouding en het prijsniveau van de Puma

past bij de marktsegmenten waarvoor we wer-

ken”, zo vat Diepenmaat het samen. “Dat is wat

de machine moet doen: goede draaiprestaties

leveren voor een redelijke prijs en op dat punt

kunnen we met de Puma 700LM uitstekend uit

de voeten.”

Naast de degelijkheid van de machine zelf

noemt hij als afweging ook de ondersteuning

die vanuit Dormac wordt geboden. “Zij zijn

voor ons het aanspreekpunt. Met name als de

continuïteit aan de orde is gaat de kennis en on-

dersteuning die de machineleverancier kan bie-

den meewegen.” Die kennis en kunde noemt

Het machineframe vormt de basis voor de stijfheid en stabiliteit van de Puma draaimachines. Het 45º schuinbed

is vervaardigd uit een blok Meehanite gietijzer en voorzien van zware verribbingen (foto: Doosan)

De XLY-typen van de Puma draaimachines zijn uitgevoerd met een extra Y-as van 200 mm (foto: Doosan)

M A C H I N E M A S T E R C L A S S

Afwegingen van Diepenmaat- De kwaliteit en betrouwbaarheid zijn

belangrijke uitgangspunten bij de

keuze voor een machine. Wat dat be-

treft waren de ervaringen met een eer-

dere Puma-machine belangrijk.

- Naast het merk en type van de machine

is de leverancier van belang, zij zijn het

eerste aanspreekpunt bij problemen.

- De prijs/kwaliteitverhouding moet aan-

sluiten bij het marktsegment waarvoor

de machine wordt ingezet.

Succes dankzij combinatie van mogelijkhedenIn 1974 was het Henk Diepenmaat die de basis legde voor

Metaalbedrijf Diepenmaat Neede. Inmiddels heeft de

tweede generatie hier de scepter overgenomen in de per-

soon van zoon Jelle Diepenmaat. Constructiewerk staat

centraal bij Metaalbedrijf Diepenmaat, met het accent op

tankbouw en zware machinedelen. De mogelijkheden

omvatten daarbij het hele scala van snijden, zagen, knip-

pen, zetten en walsen tot en met hoogwaardig laswerk

onder Euronorm- en ASME-keur en het afmonteren op lo-

catie. Metaalbedrijf Diepenmaat Neede heeft pas nog een

nieuwe hal in gebruik genomen (40 m x 45 m en 10,5 m

hoog, met een hijscapaciteit van 50 ton) en geïnvesteerd

in een nieuwe plasmasnijmachine voor buizen en kokers.

Machinefabriek Diepenmaat werd in 1987 opgericht

onder leiding van Eduard Diepenmaat als toeleverancier

van klein- tot middelgroot draaien freeswerk. Het gaat

daarbij om draaidiameters tot 1 m en lengtes tot 3 m. Ook

langere producten worden wel bewerkt, zoals masten met

een lengte van 19 m, waarbij dan gebruik wordt gemaakt

van twee floortype bedfreesmachines in serie. Naast de

twee genoemde Puma-machines heeft het bedrijf recen-

telijk ook geïnvesteerd in een freesmachine van Sachman.

Een derde loot aan de stam is Alfa Tech, dat zich richt op

het ontwerp en de engineering van asfaltcentrales. Voor

de concrete realisatie daarvan, van onderdelen tot en met

de assemblage (inclusief besturing en elektronica), worden

het Metaalbedrijf en de Machinefabriek ingeschakeld.

“Een groot deel van ons succes ligt in de combinatie van

mogelijkheden die we kunnen bieden”, zegt Jelle Diepen-

maat over de samenwerking tussen de bedrijven. Voor

meer informatie zie www.machinefabriekdiepenmaat.nl.

>>>


Als gerenommeerd topmerk werkt TRUMPF continu aan nieuwe ontwikkelingen en vooruitstrevende oplossingen. Of het nu gaat om lasersnijden, pons/nibbelen, kanten,

laserpijpsnijden of laserlassen: met de technologie van TRUMPF weet u zeker dat u moderne, geavanceerde techniek in huis haalt. En die houden we up-to-date door

met onze dienstverlening steeds een stap verder te gaan. Zo bent u verzekerd van een investering waar u vandaag, morgen en overmorgen uw voordeel mee kunt doen.

technologieTRUMPF:

van morgen

TRUMPF Nederland B.V. Postbus 837 7550 AV Hengelo Tel: 074 - 249 84 98 Fax: 074 - 243 20 06 e-mail: [email protected] www.nl.trumpf.com

Innovatie van generatie op generatie.

Verschure ook als een van de speerpunten bij

Dormac. Dat strekt zich uit van de advisering en

opleiding tot service en onderhoud. “Meer dan

tweederde van onze personeelsbezetting be-

staat uit ondersteunend personeel”, meldt hij

ter onderstreping.

Extra Y-asQua formaat is de Puma 700LM bij Machinefa-

briek Diepenmaat de middenmoter uit de serie

die ook de 600- en 800-typen omvat. Alle machi-

nes kunnen in verschillende uitvoeringen wor-

den geleverd, tot lengtes van zelfs 5050 mm tus-

sen de centers bij de XLM-uitvoeringen. Ook

een extra Y-as van 200 mm (de XLY-typen) hoort

tot de mogelijkheden. De machines kunnen

naar wens en behoefte worden uitgerust met

een 32i-T besturing van Fanuc of een 828 Solu-

tion Line besturing van Siemens. Een robotbela-

ding hoort eveneens tot de opties. De mogelijk-

heden beperken zich wat dat betreft echter tot

werkstukgewichten van maximaal 1000 kg.

Voor Machinefabriek Diepenmaat, waar regel-

matig werkstukken tot 7300 kg tussen de cen-

ters hangen, om die reden minder interessant.

Doosan past het beschreven constructieprincipe

ook toe bij de nieuwe Puma 2100, 2600 en 3100

machinelijn voor het kleinere segment, die de

oudere 240-, 300- en een aantal 400-types ver-

vangt. Het gaat dan ruwweg om klauwplaatdia-

meters tussen 20 mm en 30 mm. Volgens Ver-

schure en Koldewijn noodzakelijk om bij de

snelheden en versnellingen die tegenwoordig

gebruikelijk zijn het trillingsniveau in de hand

te houden. Daarbij is ook nog eens sprake van

een accentverschuiving naar wat Verschure ‘pit-

tiger materialen’ noemt, waarvoor meer koppel

en hoger vermogen nodig is. “Het krachtenspel

is toegenomen en dat vraagt om verbeterde

machineontwerpen. Bovendien kunnen de ge-

reedschappen steeds meer, en ook daar moet je

als machinebouwer op inspelen.”

Meer draagvlakOok bij deze kleinere machinetypen zijn de mo-

gelijkheden verruimd wat betreft afmeting en

dus massa van de werkstukken. Om die reden is

het bed bij deze nieuwe serie niet onder een

hoek van 45º geplaatst, maar onder een hoek

M A C H I N E M A S T E R C L A S S

Ervaringen andere Puma-gebruikersBij Ledder Metaaltechniek in Ermelo wordt sinds 2001 een Puma 700LM (met een lengte van 3.200 mm

tussen de centers en een vermogen van 45 kW) ingezet bij de bewerking van onder meer kabeltrommels en

zuigers met diameters tussen 500 mm en 850 mm. Op zoek naar een grote en stabiele draaimachine gaf het

prijsniveau van de Puma de doorslag, laat directeur Hendrik Ledder weten. Vanwege die stabiliteit had Ledder

ook een voorkeur voor een schuinbedmachine, omdat de krachten daarbij beter worden verdeeld. De betere

spanenafvoer is voor hem een gunstige bijkomstigheid. “Het is een goede keuze geweest”, stelt hij tien jaar

na dato vast. “De machine draait nog steeds super en op het punt van stabiliteit en nauwkeurigheid heeft de

machine zich volop bewezen. Afgezien van het vervangen van V-snaren heeft de machine al die jaren storings-

vrij gedraaid.” Vanwege de goede ervaringen is begin 2008 een tweede Puma 700M aangeschaft in kortere

uitvoering, maar met een hoger vermogen van 65 kW.

Bij Heerbaart Jongman in Hengelo (Ov) is acht jaar geleden een eerste Puma 400C aangeschaft met een

klauwplaat van rond 500 mm, in 2008 is daar een Puma 700LM bijgekomen. “Om grotere afmetingen te kun-

nen bewerken en vanwege het hogere vermogen op de Z-as”, zoals directeur Ton Heerbaart aangeeft. Dankzij

dat hogere Z-as vermogen is het bedrijf in staat om gaten te boren met een diameter van 240 mm tot een

diepte van 1 m. Samen met gereedschappenleverancier Horn is het gereedschappenarsenaal uitgebreid met

een speciale beitelplaat om banen te kunnen steken met een diepte van 50 mm tot 200 mm. In die zin wordt

de machine dagelijks volop op de proef gesteld, waarbij het oordeel van Heerbaart zonder meer positief uit-

valt. “De machine is heel stabiel en heeft een laag trillingsniveau. We hebben nog geen negatieve dingen kun-

nen ontdekken.” Ook de toegankelijkheid en gebruiksvriendelijkheid noemt hij als pluspunten. Doelend op

het prijsniveau spreekt hij van ‘een economisch heel verantwoorde machine.’

Verspaningstechniek Timmermans in Oudenbosch heeft sinds eind 2008 de beschikking over een Puma

700LM. “Het was voor ons de meest geschikte machine voor een acceptabele prijs”, zegt directeur Arjan Tim-

mermans over de afweging om te kiezen voor deze draaimachine. Hij noemt daarbij met name de stabiliteit

van de machineconstructie en het zwaar uitgevoerde bed als pluspunten. De machine wordt sindsdien breed

ingezet. “Van aluminium tot gietijzer en RVS en van een gesmeed ringetje met een diameter van 700 mm tot

grote walsen met een lengte van 3 m”, geeft hij als indicatie. De ervaringen zijn daarbij ‘uitermate goed’, waar-

bij Timmermans zowel doelt op de machine zelf als op de back-up van Dormac. Mede door de degelijke fun-

dering voldoet de stabiliteit aan de verwachtingen en, afgezien van wat kleine problemen met bijvoorbeeld

kabelgoten, hebben zich sinds de aanschaf geen storingen voorgedaan.

van 30º. Verschure: “Daardoor ontstaat er auto-

matisch meer draagvlak en een bijkomend

voordeel is dat er tegelijk meer ruimte wordt

gecreëerd voor de turret en zijn gereedschap-

pen.” De geleidingen van turret en tegenspil

zijn eveneens verbreed om meer stabiliteit te

bereiken. Volgens Doosan is de statische stijf-

heid bij deze nieuwe generatie met een factor

drie verbeterd en zijn er op deze machines

rondheden van 0,5 micrometer en oppervlakte-

ruwheden van Ra 0,11 micrometer haalbaar.

Voor meer informatie zie www.dormac.nl.

Machinefabriek Diepenmaat heeft inmiddels

een Puma 2600 aangeschaft, met een draaidia-

meter van 780 mm boven het bed, een lengte

tussen de centers van 1280 mm en een vermo-

gen van 22 kW. Deze machine draait sinds eind

maart volop mee in de productie. <<<

De Puma 700LM bij Machinefabriek Diepenmaat.

“Goede draaiprestaties voor een redelijke prijs”

(foto: Jan Oonk)

De hoofdspil is eveneens vervaardigd uit Meehanite

gietijzer en voorzien van ribben. Deze zorgen niet

alleen voor mechanische sterkte, maar ook voor een

betere warmteafvoer (foto: Doosan)

“Flink gas geven”




De Hannover Messe 2011 vond plaats

van 4 tot en met 8 april. Hal 2 was zoals

altijd ingericht voor allerlei noviteiten

en ontwikkelingen op het gebied van

Research & Development. De meeste

universiteiten en ontwikkelinstituten

laten hier zien waar ze mee bezig zijn.

Op de stand van de Technische

Universiteit Chemnitz (D), kwamen we

twee interessante noviteiten op

metaalgebied tegen.

DOOR: PAUL QUAEDVLIEG

Metaalinnovatiesop Hannover Messe

Het ‘onronddrukken’ is een bewegend alternatief voor het dieptrekken

Hier zijn de gelakte voorkant van een aluminium/ aluminium en de achterzijde van een aluminium/ kunst -

stofverbinding te zien, die middels vlak-clinchen met elkaar verbonden zijn (foto’s: Paul Quaedvlieg)

De wetenschappers van de afdeling ‘Virtuele

Productietechniek’ van de Technische Universi-

teit Chemnitz (D), hebben het clinchen verder

ontwikkeld tot vlak-clinchen. Het nieuwe proces

heet vlak-clinchen, omdat één kant van de ver-

bonden materialen na het clinchen volledig vlak

is. Hierdoor hoeft de zichtzijde niet meer nabe-

werkt te worden en kan ook worden gelakt.

Het nieuwe principe is niet alleen geschikt voor

meer verschillende materialen, ook wordt de in-

zetbaarheid veel breder. Op de Hannover Messe

2011 werden ondermeer een vlak-clinch verbin-

ding tussen metaal en kunststof, maar ook kar-

ton met karton getoond. Lijm is overbodig. Dit

komt ondermeer door de geringe trekbelasting

in het proces. Nieuw binnen het vakgebied van

clinchen is het maken van kunststof/metaalver-

bindingen. De wetenschappers hebben de ver-

binding van metaal met kunststof verder geop-

timaliseerd, waardoor in de nabije toekomst

nieuwe trends, zoals met name voor lichte,

sterke constructies, toegepast kunnen worden.

“Ook het mechanisch verbinden van hout, glas-

vezelversterkte kunststof en hoge sterkte staal

(CPW800) is met behulp van dit principe al suc-

cesvol uitgevoerd”, zegt Ulrike Beyer, weten-

schappelijk medewerkster van de afdeling Vir-

tuele Productietechniek. “Daarbij is het nieuwe

verbindingsproces zeer effectief. De gereed-

schappen zijn universeel inzetbaar en het proces

kan op nagenoeg elke hydraulisch, pneumatisch

of elektrisch aangedreven pers toegepast wor-

den. Doordat de fijnafstelling van stempel en

matrijs vervalt, zijn ombouwtijden veel korter.

Het proces zelf heeft korte takttijden.”

UnrunddrückenEen andere interessante ontwikkeling van de

Technische Universiteit Chemnitz was het pro-

duceren van niet ronde vormen uit plaatmate-

riaal. De Duitsers spreken van ‘Unrunddrücken’.

Het vervormen gebeurt hierbij met NC-ge-

stuurde rollen, die het plaatmateriaal over een

meedraaiende doorn drukken. Het machine-

concept hiervan bestaat uit een hoofdspil voor

de rotatie van de doorn en een twee-assenstel-

sel (X,Y) voor de radiale en axiale verplaatsing

van de drukrollen. Bij dit proces wordt wel het

materiaal dunner, naarmate er meer vervormd

wordt. Is het belangrijk dat tijdens het verplaat-

sen van de drukrollen de materiaaldikte tussen

de doorn en de drukrollen nagenoeg gelijk

blijft, dan zijn meerdere doornen met tussen-

vormen nodig. Volgens de wetenschappers

moet dit proces gezien worden als een alterna-

tief voor het dieptrekken en dan vooral bij het

gebruik van kleine en middelgrote series bij-

voorbeeld in de lucht- en ruimtevaartindustrie.

Ook is na het vervormen de oppervlaktekwali-

teit van de producten dusdanig goed, dat ook

zichtdelen op deze manier gevormd kunnen

worden. <<<

44-48_TN 16-05-11 12:32 Pagina 44


T E C H N I S C H N I E U W S

Compacte robotcelDe Lasermak lasersnijmachines, in Nederland

vertegenwoordigd door Landré in Vianen, zijn

gebouwd op een stabiel torsievrij stalen machi-

neframe, die de bewegingsdynamiek van de

snelle asverplaatsingen goed absorbeert. Boven-

dien wordt X-as compensatie toegepast, waar-

door de laserbundel over het gehele werkbereik

van de machine een constante lengte heeft. De

machines beschikken over hoge ijlgangsnelhe-

Na de invoering van de diverse robotsystemen

zoals RS 1, RS 2, RS 2 Kombi, RS 3, RS 4 en de RS

Lineaire robot, rondt Hermle de serie af aan de

onderkant met de RS 05. Deze compacte robot-

cel is speciaal ontwikkeld voor kleine tot middel-

grote series. De cel kan geïntegreerd worden in

een C 20 of C 30 CNC-bewerkingscentrum en

bestaat uit een zesassige industriële robot, een

lineaire unit en een gestuurd liftmagazijn. De

robotcel neemt niet meer dan 2 vierkante meter

vloeroppervlak in en er blijft ongehinderde toe-

gang tot de bewerkingsruimte. Het magazijn

biedt plaats aan maximaal zestien pallets. Voor-

deel van deze robotcel is de naadloze integratie

met de Hermle machines.

Zie www.products4engineers.nl

Infonummer: 65192

Stabiele lasersnijmachines

Nieuwe machinesOp zoek naar een nieuwe machine?

Bezoek www.Products4Engineers.nl

De grijper van de robot is te leveren als enkel-,

dubbel-, meervoudige of speciale grijper (foto:

Hermle)

den tot 170 m/min simultaan en een acceleratie

van 2G in de X-as en 3G in de Y-as. De Lasermak

machines hebben onder andere een Precitec la-

serkop met snelwissel cartridgesysteem; een

Fanuc CO2 laser resonator; Fanuc lineaire moto-

ren en een Fanuc 16-iLB CNC besturing. De laser-

snijmachines worden geleverd met geïnte-

greerde hoogtesensoren, een laserkop die ge-

schikt is voor hoge druk snijtoepassingen tot 25

bar gasdruk, snelwisselsysteem voor diverse len-

zen en automatische instelling van de brand-

puntsafstand. Voor de programmering wordt

Ermak Lantek Expert Cut CAD-CAM software in-

gezet. De lasersnijmachines zijn leverbaar met

een vermogen van 2,5 kW tot 6 kW en tafelaf-

metingen van 1,25 m x 2,5 m tot 2,5 m x 6 m.


Infonummer: 65190

De Lasermak lasersnijmachines kunnen de meeste

staal-, roestvast staal en aluminiumsoorten snel

snijden (foto: Lasermak)

Eenvoudig reinigen

Met de SR-800 brengt WSB Finishing Equipment uit Utrecht een nieuwe spuitpistolen-reini-

gingsinstallatie voor Airless en AirCoat pistolen op de markt. Kenmerkend voor de nieuwe in-

stallatie van WSB Finishing Equipment zijn de veilige, snelle en eenvoudige werking. Met de

SR-800 wordt het pistool met gemonteerde slang of slangen volautomatisch gereinigd in een

gesloten opstelling. Voor het reinigen kan als spoelmateriaal gebruik worden gemaakt van

een oplosmiddel of waterhoudende oplossingen. Verfresten en spoelmateriaal uit de slang

worden direct opgevangen in de verzameltank. De SR-800 is bovendien uitgevoerd met dub-

bele afzuiging die garandeert dat de gebruiker op de werkplek niet wordt blootgesteld aan

schadelijke dampen. Een tijdschakelaar zorgt ervoor dat de installatie na de reiniging auto-

matisch wordt gestopt. De mate van reiniging van de slangen is voor de gebruiker steeds dui-

delijk zichtbaar middels een visuele indicator. Hoe vaker het pistool na iedere spuitgang wordt

gespoeld, hoe sneller en eenvoudiger het optimale reinigingsresultaat wordt bereikt. Daar-

door wordt het ook mo-

gelijk om het pistool tus-

sen twee arbeidsgangen

door snel en goed te rei-

nigen.

Zie www.products4-

engineers.nl

Infonummer: 65191

De SR-800 kan snel, een -

voudig en veilig spuitpisto-

len reinigen (foto: WSB)

44-48_TN 16-05-11 12:32 Pagina 45


Het nieuwe Cutskill 35A Plasma Cutting systeem van Thermal

Dynamics is special ontworpen voor de kleine zelfstandige on-

dernemingen waar een hoge kwaliteit en snijprestatie wordt

vereist. De enkelfasige omvormer, kan qua vermogen gemakke-

lijk en zeer nauwkeurig snijden door diverse staalsoorten inclu-

sief roestvast staal en aluminium. De plasmasnijder biedt een op-

lossing voor snijtoepassingen bij schadeherstelbedrijven, indus-

trieel onderhouds- en montagewerk en bij particulieren. Deze

draagbare, enkelfasige 230V plasmasnijmachine heeft een snij-

capaciteit tot 10 mm met een 30 procent inschakelduur van 35A.

Hij levert goede snijprestaties met de nieuwe SL40 toorts, een

kleinere en lichtere versie van de Thermal Dynamics 1 Torch.

Deze nieuwe toorts is reeds voorzien van ‘Vent2Shield’, een laat-

ste nieuwe innovatie op het gebied van plasmatoorts technolo-

gie. Door deze vernieuwing toe te passen wordt het verbruik

van perslucht aanzienlijk gereduceerd zodat plasmasnijden ook

gerealiseerd kan worden in combinatie met kleinere luchtcom-

pressoren. Sinds 1 januari is Cardietech Lastechniek in Zelhem

importeur van de Thermal Dynamics plasmasnijsystemen.


Infonummer: 65194

Onlangs introduceerde Sandvik Coromant een

serie boren voor het maken van gaten voor klin-

knagels en bouten in met koolstofvezel versterkt

kunststof (CFRP) en composieten/gelaagd me-

taal. Door de eigenschappen van CFRP bestaat

een reële kans op ongewenste effecten tijdens

het bewerken ervan, zoals delaminatie, splinte-

ren of braamvorming. De serie CoroDrill 452 be-

perkt dat risico dankzij nieuwe geometrieën. De

nieuwe boren zorgen er tevens voor dat strenge

toleranties worden aangehouden terwijl een

goede afwerking en kwaliteit worden gereali-

seerd. Naast boren bevat de serie voor CFRP rui-

mers en verzinkgereedschap met microaanslag

voor de aanschuining. De serie CoroDrill 452 kan

worden gebruikt in bewerkingsgereedschappen

met een vast bed en in draagbare en handbe-

diende machines, waardoor ze veelzijdig kun-

nen worden toegepast binnen de lucht- en ruim-

tevaartsector, waar draagbaarheid van

het gereedschap essentieel is.


Infonummer: 64892

Nieuwe vonkerosie-slijpmachine

Lach Diamant uit Hanau (D) presenteert op de

Ligna 2011 in Hannover een nieuwe vonkerosie-

Draagbare plasmasnijder

De Cutskill 35 wordt geleverd in

een handige draagbox met de SL40

plasmatoorts gebruiksklaar aan -

gesloten (foto: Thermal Dynamics)

Lastoortstester

Met de toortstester introduceert

Laskar uit Gorinchem een nieuw

product in de laswereld waarmee

men gemakkelijk en snel zelf een

diagnose kan stellen bij een sto-

ring aan een MIG lastoorts. Door

de toortstester op de centraalaan-

sluiting van een gas- of waterge-

koelde MIG toorts te plaatsen,

checkt de tester binnen enkele se-

conden de lastoorts op drie vitale

punten. Bij ‘switch’ wordt de con-

ditie van de toortsschakelaar, inclu-

sief het stuurstroomcircuit, getest.

Bij ‘power cable’ wordt de staat

van de stroom/waterkabel of coax-

kabel getest. En bij ‘isolation’

wordt de isolatieweerstand tussen

de stuurstroomdraden en de stroom/waterkabel gecontroleerd. Direct is af te lezen of de ge-

noemde onderdelen nog goed zijn of vervangen moeten worden. Door de geavanceerde elek-

tronica is de uitkomst van de test altijd 100 procent betrouwbaar en is direct het defecte on-

derdeel te vervangen. Op deze manier wordt de vroegtijdige uitval van lasapparatuur beperkt.


Infonummer: 65193

Boren composietmateriaal

Het gereedschap voor composieten/gelaagd metaal

omvat boren, boren met geleider en ruimers

(foto: Sandvik Coromant)

De MIG Toortstester past direct op een standaard MIG

lastoorts met euroconnector (foto: Laskar)

Lach Diamant uit Hanau (D) presenteert op de Ligna 2011 in

Hannover een nieuwe vonkerosie-slijpmachine. Deze Dia 2200

mini is door het bedrijf ontwikkeld vanuit de eigen ervaringen

voor de productie van polykristallijn diamanten (PCD)-gereed-

schappen. De nieuwe machine is bedoeld als snelle service ma-

chine voor het slijpen en meten van PCD-gereedschappen bin-

nen de houten kunststofverspaning, voor zowel nieuwe als ge-

bruikte gereedschappen. De machine is zo geconstrueerd dat

deze niet alleen met koperelektroden, maar ook met grafiete-

lektroden kan werken. De Dia 2200 mini heeft een eenvoudige

bediening.

Zie www.products4-

engineers.nl

Infonummer: 65189

Lach Diamant introduceert

de nieuwe vonkerosie -

slijpmachine op de Ligna

2011 (foto: Lach Diamant)

44-48_TN 16-05-11 12:32 Pagina 46



Het universele EMP 200-meetsysteem is

leverbaar met rollenbaan, kan worden

gemonteerd op bestaande rollenbanen en

als vervanging voor oudere defecte

besturingen (foto: Eijerkamp Techniek)

Tactiele tastersMitutoyo Nederland, gevestigd in Veenendaal,

heeft zijn programma Quick Vision 3D CNC-

beeldverwerkingssystemen uitgebreid met TP-

varianten. TP staat voor ‘touch probe’ (tactiele

taster). De meetmachines beschikken daarmee

niet alleen over optiek waarmee contactloze

metingen mogelijk zijn, maar ook over een sys-

teem waarbij schakelende tasters worden inge-

zet. De Quick Vision-systemen zijn in staat om

volautomatische metingen uit te voeren, vooral

van middelgrote tot grote series. Technologi-

sche kenmerken zijn enerzijds de optiek die

voor een kristalhelder beeld zorgt en de uitge-

breide kantenherkenning door oppervlaktest-

ructuuranalyse en anderzijds de driehoekspa-

troonprojectie voor de scherpstelling op con-

trastarme oppervlakken alsmede de hoge ver-

plaatsingssnelheid en versnelling.

De Quick Vision-systemen zijn speciaal ontwikkeld

voor gebruik in de meetkamer en in een

productieomgeving (foto: Mitutoyo)

Zevenassige multitaskingmachineHet Okuma Multus B400W-draaifreescentrum

is een zevenassige ‘multitasking’-machine voor-

zien van een hoofd- en een optionele hulpspil

(W-as), waarbij werkstukken met een

lengte tot 2000 mm en een diameter tot

710 mm zijn op te spannen. Voor draaien

freesbewerkingen wordt de zwenkbare frees-

kop ingezet. Deze kan met zijn 14 kW spilver-

mogen en maximaal toerental van 6000 min-1

tot 450 cm³ per minuut verspanen. Met de Y-as,

die een bereik heeft van 230 mm, zijn excentri-

sche freesbewerkingen uit te voeren. Complexe

draaidelen worden hiermee in één opspanning

gemaakt. De machine is optioneel te voorzien

van hydraulische bril die over de Z-as wordt

aangestuurd. De software maakt het in combi-

natie met de OSP-besturing mogelijk het ge-

hele bewerkingsproces te simuleren zodat bot-

singen vermeden worden (Collision Avoiding

Software - CAS). De ‘thermisch vriendelijke’ ma-

chineconstructie en spil garandeert een hoge

nauwkeurigheid, ook bij complexe bewerkin-

gen. Okuma wordt in Nederland vertegen-

woordigd door Gelderblom CNC Machines in

Houten.


Infonummer: 64951

De nieuwe machine is geschikt voor het honen van buizen,

pijpleidingen en grote hydraulische cilinders (foto: Sunnen)

Nieuw EMP 200-meetsysteem

Honen tot 9 meter

Eijerkamp Techniek uit Nieuwerkerk a/d IJssel introduceerde on-

langs het nieuwe EMP 200-meetsysteem. Dit universele meetsys-

teem kan worden gemonteerd als lengtemeet- of opduwsys-

teem achter praktisch iedere machine waar de aan- of afvoer-

lengte gemeten moet worden (zaagmachines, ponsmachines,

boormachines enz.). De basis bestaat uit een aluminium of sta-

len profiel voorzien van een lineaire geleiding met tandheugel.

De meetwagen wordt aangedreven door een servomotor met

een houdkracht van 200 kg en een snelheid tot 40 m/min. Het

systeem beschikt over een duidelijk afleesbaar, touchscreen-

kleurenscherm met programmeermogelijkheden voor enkel-

voudige lengtemeting (standaard aanslagsysteem), zaaglijsten

of opduwfunctie. Deze laatste kan aan de machine worden ge-

koppeld zodat er een volautomatische cyclus ontstaat. Verder is

de besturing voorzien van een vrijloop- en meettongfunctie.


Infonummer: 64949

Met het nieuwe, zeven-assige draaifreescentrum Okuma Multus B400 kunnen uiteenlopende en veeleisende

verspaningstaken worden uitgevoerd (foto: Okuma)

Sunnen introduceert de nieuwe HTG-serie als ‘oil field workhor-

ses’ en doelt daarmee vooral op het hoge volume dat de machi-

nes aan kunnen in combinatie met de imposante afmetingen.

De standaard HTG-10000 kan producten honen met een maxi-

male lengte van 9,14 m en een maximale massa van 8000 kg. De

slag van de machine bedraagt 10 m. De te honen binnendiame-

ter varieert van 50,8 mm tot 609,6 mm. De buitendiameter gaat

tot 660,4 mm maar kan optioneel tot 1219,2 mm gaan. Een pro-

portioneel belast hydraulisch systeem zorgt voor maximaal ver-

mogen waar dit nodig is, voor een maximale efficiency. De spin-

del heeft een maximaal vermogen van zo’n 30 kW, waarbij de

slag een vermogen heeft van maximaal 13,4 kW. De maximale

slagsnelheid bedraagt 30,5 m/min, de spil draait maximaal 300

toeren en de hoon-as genereert een maximale kracht van 11.200

N. Sunnen Benelux is gevestigd in Kontich (B).


Infonummer: 64952


Infonummer: 64950

44-48_TN 16-05-11 12:32 Pagina 47


Nieuw koelsysteem

Bij het JetSleeve-systeem treedt

het koelmedium uit de huls door

een dunne wand met zestien,

onder verschillende hoeken, aange-

brachte gaten (foto’s: Diebold)

C O L O F O NMetaal MagazineOnafhankelijk vakblad voor ondernemers en leiding -gevenden in de metaalbranche, constructeurs en hoofdenvan technische diensten in industriële bedrijven. Technische,actuele en praktijkgerichte informatie over metaalproductie-technieken.Metaal Magazine is een uitgave van Eisma Industrialmediaen een voortzetting van Metaal en Kunststof.

Hoofdredacteur: ing. R. TombergRedactie: J. Aalberts, P. QuaedvliegBureauredactie: Liedy BisselinkVormgeving: ZeeDesignE-mail redactie: [email protected] redactie: +31 088 2944707Internet: www.metaalmagazine.nlAdres: Informaticaweg 3, NL-7007 CP Doetinchem

Uitgave: Eisma Industrialmedia BV, postbus 361, 7000 AJ Doetinchem

Directie: E. van Hes, algemeen directeurB. Hoving, financieel directeurG. Tiecken, uitgeefdirecteur

Uitgever: H. Meinen

Marketing: I. Hammerman, tel.: +31 88 2944760

Advertentie-exploitatie:Sales: I. Bomhof, accountmanager binnendienst, tel.: +31 88 2944739, e-mail: [email protected]. te Nijenhuis, salesmanager buitendienst,tel.: +31 88 2944735, e-mail: [email protected]

Traffic:ZeeDesign, tel.: (0517) 531672, fax: (0517) 531810,[email protected]

Abonnementeninformatie:Abonneeservice: Postbus 2238, 5600 CE Eindhoven. Tel.: +31 88 2266648 , e-mail [email protected]: € 232 per jaar (excl. 6% BTW) (bij auto-matische incasso bespaart u € 3 administratiekosten). Dit isbij vooruitbetaling verschuldigd.Abonnementsprijs voor andere landen op aanvraag.Abonnementen kunnen op elk gewenst moment van hetjaar ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging. Op-gave via www.metaalmagazine.nl of via [email protected]. Opzegging dient schriftelijk en minimaal eenmaand voor het einde van de abonnementsperiode te ge-schieden. U ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging.

Bankrelatie:Voor Nederland: Friesland Bank: 29.80.05.298Voor België: Postcheque Brussel: 000-0007463-91

Druk: Scholma Druk b.v.

©2011 Eisma Industrialmedia BV, Leeuwarden

Algemene VoorwaardenNiets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ofovergenomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elek-tronisch, mechanisch, door fotokopieën, of enige anderemanier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming vande uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad opzorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld,evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijzeinstaan voor de juistheid en/of volledigheid van de informa-tie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkeleaansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die hetgevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerdzijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordtmet nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd tegebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis enervaring en de te gebruiken informatie te controleren.



TerugkoppelingStermotor voor Ju-52Deze BMW 132 stermotor stond te pronken tijdens de huisshow van Hermle, die vorige maand

plaatsvond in Gosheim (D). BMW nam de licentie over voor het vervaardigen van luchtgekoelde

stermotoren van de Amerikaanse vliegtuigbouwer Pratt & Whitney Aircraft Company op 3 ja-

nuari 1928. Het negencilinder model Pratt & Whitney Hornet werd in eerste instantie vervaar-

digd onder de naam BMW Hornet. Maar al gauw begon BMW met zijn eigen ontwikkeling. Het

resultaat was de BMW 132, die in 1933 in productie ging. Afgezien van de carburateurversie die

gebruikt werd in civiele vliegtuigen, werden er versies met directe brandstofinjectie vervaardigd

voor de Duitse Luft-

waffe. De motoren had-

den een cilinderinhoud

van 27,7 liter en een ver-

mogen tot maximaal

1.200 pk (880 kW), af-

hankelijk van het model.

Deze motor werd vooral

ingebouwd in de Jun-

kers Ju-52 en in totaal

werden er 21.000 van

deze motoren gebouwd

(foto: Reinold Tomberg)

Het nieuwe JetSleeve-systeem van Diebold

zorgt ervoor dat het koelmedium altijd bij de

snijkant terecht komt, zelfs bij hoge toerental-

len. Hierdoor is ook mogelijk om in extreem

diepe kamers te frezen zonder dat de frees in

zijn eigen spanen freest. Het systeem bestaat uit

een aluminium huls die op een nieuw ontwik-

kelde krimphouder (in slanke uitvoering) wordt

geschroefd. Hierdoor ontstaan weer de be-

kende afmetingen volgens DIN. Het grote voor-

deel van dit systeem is dat, door het toerental

van het gereedschap, er een onderdruk ontstaat

aan het gereedschap. Deze onderdruk zorgt er-

voor dat het koelmedium naar het gereedschap

getrokken wordt (Venturi-werking). Hierdoor

volgt het koelmedium de schacht van het ver-

spanende gereedschap tot aan de snijkant. Te-

vens heeft de ruimte tussen de houder en de

JetSleeve-huls bij gebruik van emulsie een tril-

lingdempende werking op het gereedschap

zonder dat dit de rondloopnauwkeurigheid

beïnvloedt. Het nieuwe systeem wordt in Ne-

derland op de markt gebracht door Leering

Hengelo.


Infonummer: 65143

44-48_TN 16-05-11 12:32 Pagina 48

Al in 1995 vond SAFAN de servo-elektronische kant-pers uit. Nu, 16 jaar later, is het Original E-Brake machineconcept nog steeds uniek. Met opeenvolgende innovaties heeft SAFAN het concept doorontwikkeld naar een uniek programma elektronische kantpersen, wereldwijd ongeëvenaard.

Onze E-normen in Effi ciency, Economie, Ergonomie en Ecologie zetten ook ú als plaatbewerkend producentop voorsprong. Ontdek het razendsnel op www.safan.nl

Safan B.V., Kwinkweerd 11, NL-7241 CW Lochem, P.O. Box 96, NL-7240 AB LochemTel.: +31 (0)573 222 222, Fax: +31 (0)573 252 057, E-mail: [email protected], Website: www.safan.nl

De E-volutie in plaatbewerking

30% sneller buigen E-Control touch screen 50% minder energie 100% electronisch

De E-norm in Efficiency De E-norm in Ergonomie De E-norm in Economie De E-norm in Ecologie

30% sneller buigen E-Control touch screen 0% i d 100% electronisch

De voorsprong van de uitvinder

SAFAN E-Brakeniet inte halen

SAFAN9320-Adv. metaalmagazine.indd 1 10-05-11 16:48

De kunst van de verspaning

BEWERKINGCENTRAHEDELIUS MASCHINENFABRIK GMBH

GERMANY

Eenvoudig Produktiever.Het doel om de loonkosten fors te reduceren* wordt met het Skyloader Bewerkingscentrum met Palletwisselaar ruimschoots gerealiseerd.

De toevoer van pallets in de werkruimte geschiedt volledig automatisch binnen enkele seconden vanaf de linkerzijde van de machine. Hierdoor blijft de toegang tot de machineruimte voor de bediener volledig behouden.

Deze combinatie is zeer geschikt voor zowel serieproductie als voor gemengde productie van herhaaldelen.

Het open afspannen van werkstukken gebeurt hoofdtijdparallel op een draaibare omstel-plaats.

Ter verdere reducering van neventijden kan de machine optioneel worden uitgevoerd met een 190-voudig Standby-Gereedschapmagazijn.

Technische gegevens en prijzen vindt u onder www.hedelius.de op het internet.

We verheugen ons op uw bezoek.

*Bij een werkstukbewerkingstijd van 15 minuten worden de stukloonkosten met minstens 30 % teruggebracht resp. 30 % meer werkstukken vervaardigd.

5-ASSEN-SIMULTAANBEWERKING

ProMaS BV - Professional Machine SupportVoltaweg 18 5993 SE Maasbree

Tel. 077-3270889 Fax 077-3270890 [email protected] www.promascnc.nl

HEDELIUS FABRIEKSVERTEGENWOORDIGING:

Metaal Magazine 5 - 2011

Documents

Transcript of Metaal Magazine 5 - 2011