Marielle Aarts - De Invloedrijke Pseudoactieve Consument

De invloedrijke pseudoactieve consument

Een kritische reflectie van participatory culture en convergence culture aan de

hand van de Nederlandse fancultuur van The Twilight Saga

Marielle Aarts, 3212106 Theater-, Film- en Televisiewetenschappen

BA Eindwerkstuk Blok 4, 2010 28-06-2010

Thema: Cultuurconstituerende aspecten van computertechnologie

Begeleider: Mirko T. Schaefer

BA Eindwerkstuk De invloedrijke pseudoactieve consument Marielle Aarts

2

Inhoudsopgave

Inleiding 3

Case: Twilight NL Con 5

Observaties 5

Sociale en digitale netwerken 7

Producten van The Twilight Saga en mediaproductie van de fans 9

Zelfbeeld van de fans 11

Participatory culture en Twilight NL Con 14

Fandom 14

Participatory culture 16

Toegang tot participatory culture 18

Convergence culture en Twilight NL Con 20

Convergence culture en technologie 20

Convergence culture en fancultuur 20

Conclusie 24

Bibliografie 26

Literatuur 26

Websites 27

Appendix 29

Appendix I 29

Appendix II 30

Appendix III 32


3

Inleiding

Op vrijdag 30 april 2010 plaatst de regisseur Bill Condon een brief op Facebook aan de fans van THE

TWILIGHT SAGA1 betreffende de verfilming van het vierde deel genaamd BREAKING DAWN die hij voor

zijn rekening zal nemen. Hij eindigt met een verzoek aan de fans om te reageren:

“Please feel free to ask questions in the comments section below, and I'll do my best to

answer them. I hope that this will be the first of many occasions I'll get to check in with you

as we set to work bringing BREAKING DAWN to the screen. I am excited and grateful to have

all of you alongside me for my TWILIGHT journey.

All best, Bill Condon “2

De reacties van de fans zijn over het algemeen positief te noemen. Vooral het feit dat de regisseur

contact opneemt met de fans van THE TWILIGHT SAGA viel in goede aarde. Het overgrote deel van de

reacties gaat serieus in op de vraag van Bill Condon om vragen te plaatsen. Velen leveren suggesties

wat er in de film zou moeten komen en wat absoluut niet.3 Bill Condon tracht met deze brief een

wisselwerking te suggereren tussen hem en Summit Entertainment en de fans.

Naar aanleiding van de potentiële invloed die fans kunnen hebben op de producten, zal ik

mij in dit onderzoek richten op participatory culture en convergence culture4, waarbij ik, door middel

van een case, deze twee concepten tegen het licht zal houden. Deze case houdt een participant

observation in tijdens een eerste officieuze conventie betreffende de fancultuur van THE TWILIGHT

SAGA genaamd Twilight NL Con. Ik bezocht deze conventie met het doel een beeld te krijgen van de

intenties van de fans, het zelfbeeld dat zij hebben over onder andere hun eventuele invloeden, hun

mediaproductie met betrekking tot de Saga en hun betrokkenheid bij de fancommunity. Zodoende

1 The Twilight Saga vindt haar oorsprong in 2005, toen het eerste boek genaamd Twilight geschreven door

Stephenie Meyer uit VS uitgebracht werd. Hierop volgend werden New Moon(2006), Eclipse(2007) en Breaking Dawn (2008) geschreven. De saga is gebaseerd op de driehoeksverhouding tussen Bella Swan, een normale tiener, Edward Cullen, een vampier, en Jacob Black, een weerwolf. Bella valt voor Edward en de liefde is wederzijds totdat hij haar verlaat voor haar eigen welzijn. Op dat moment komt Jacob in beeld waarbij Bella diepe gevoelens voor hem ontwikkelt. Edward keert terug nadat hij erachter komt dat hij niet zonder haar kan leven en een driehoeksverhouding is geboren. De populariteit van dit liefdesverhaal groeide enorm in de VS en de eerste verfilming werd voltooid in 2008 en in Nederland barste, mede door de wereldwijde première van de film, de hype ook los. De boeken werden vertaald en in andere landen uitgebracht en een wereldwijde rage is losgebarsten. 2 “The Twilight Saga: A note to fans from Bill Condon.”*2010+ Facebook The Twilight Saga’s Notes – 02-05-2010

http://www.facebook.com/notes/the-twilight-saga/a-note-to-fans-from-bill-condon/10150166853605005 3 Ibidem.

4 H. Jenkins, Convergence Culture: Where Old and New Media Collide (New York: New York University Press,

2006).


4

richt ik mij in dit onderzoek op de Nederlandse fancommunity van THE TWILIGHT SAGA. Op deze wijze

kan ik ervaring koppelen aan theorie en zodoende gerichte conclusies trekken.

De onderzoeksvraag die centraal zal staan, is in hoeverre de mediaproductie van de

fancultuur van THE TWILIGHT SAGA het product heeft beïnvloed. Zodoende zal ik allereerst de case

uiteenzetten om vervolgens de twee termen te kunnen filteren door middel van deze case.

Deelvragen die ik hierbij zal gebruiken, zijn: Wat wordt er verstaan onder participatiecultuur en in

hoeverre is deze definiëring terug te zien in de fancultuur van de Saga? Wat wordt er verstaan onder

convergentiecultuur en in hoeverre is deze definiëring terug te zien in de fancultuur van de Saga?

Tijdens het uiteen zetten van de case zullen er al deelconclusies gevormd worden naar aanleiding

van interviews en participant observation met betrekking tot het zelfbeeld van de fans, het sociale

en elektronische netwerk van de fans, de beïnvloeding van de fans en de activiteiten van de fans.

Met dit onderzoek worden twee belangrijke begrippen in de studies naar fancultuur kritisch

gereflecteerd. Zodoende wordt het perspectief van Henry Jenkins getest dat hij heeft in onder

andere Convergence Culture (2006a) en Fans, Bloggers, and Gamers (2006b). Hierbij zou een

aanvulling of verbetering van zijn theorieën betreffende participatiecultuur en convergentiecultuur

kunnen optreden en zodoende een wetenschappelijke relevantie waarborgen.

Ik tracht de volgende hypothese te bevestigen; de beïnvloeding vanuit de fans op de

producten vindt in dit geval plaats door mede de top-down bedrijven en niet alleen door bottom-up

productie van de fans.5 De bedrijven zullen de fans de ruimte en de kans geven tot beïnvloeding,

mediaproductie van de fans alleen acht ik niet voldoende om beïnvloeding te kunnen bereiken.

Zodoende wordt de machtspositie die Jenkins toekent aan de fancultuur bekritiseerd doordat mijn

onderzoek aantoont dat Jenkins te optimistisch tegenover de beïnvloeding van de mediaproducties

van fancultuur staat.

5 Hiermee wordt gedoeld op bedrijven van bovenaf, top-down, en deze trachten het product te sturen en

doelstellingen te behalen. Consumenten kunnen gezien worden als een organisatie van onderaf, bottom-up, waarbij invloed wordt uitgeoefend op de top-down bedrijven. Een wederzijdse wisselwerking waarbij zij elkaar in het midden ontmoeten.


5

Case: Twilight NL Con

Observaties

Op zaterdag vijftien mei 2010 werd in ’t Veerhuis te Nieuwegein de eerste officieuze

Twilightconventie gehouden in Nederland, genaamd Twilight NL Con en dit werd georganiseerd door

TovieEvents. Deze conventie was toegankelijk voor Nederlandse en Belgische fans van THE TWILIGHT

SAGa. Naast interviews6 noteerde ik mijn observaties en persoonlijke ervaring, die ik onder andere

verkreeg door mij te mengen in verschillende groepen fans, hetgeen overigens invloed kan hebben

op de wijze waarop zij antwoorden en op mijn observaties.7 Naast onderzoeker was ik daar ook als

fan en had ik uitgebreide kennis over de producten van THE TWILIGHT SAGA. Dit hielp mij toegang te

verkrijgen in de fancultuur door aan te geven dat ik ook een fan was en zodoende tot deze

fancultuur behoorde.

De organisatie had vermeld dat er rond de 500 fans aanwezig waren, samen met 25

vrijwilligers. Van de fans domineerde het vrouwelijke geslacht aanzienlijk, er waren ongeveer vijf

leden van het mannelijke geslacht aanwezig. De leeftijd varieerde daarentegen wel, namelijk van

ongeveer dertien jaar tot ongeveer vijftig jaar. Veel fans droegen merchandise maar ook veel fans

waren alledaags gekleed, variërend van gothic tot modern. Ik meende veelal Nederlandse fans te

zien, maar ook Belgische fans waren aanwezig.

De dag werd ingeluid met een korte intro, waarbij The Hillywood Show8 een filmpje had

gemaakt voor alle fans aanwezig op de conventie. Daarop aansluitend was een trailerwedstrijd. Hier

kregen de fans de kans om hun fanmade trailer voor de film THE TWILIGHT SAGA: ECLIPSE te tonen aan

de andere fans. Ondanks het competitieve gedeelte van een dergelijke wedstrijd, werden de makers

gesteund door hun medefans en leken zij een collectief te vormen. Wanneer ik aan de makers vroeg

waarom ze de trailers hebben gemaakt, antwoordden zij in de eerste instantie dat zij dit deden uit

creativiteit en ontspanning. Uiteindelijk kwam er naar voren dat het enigszins uit ontevredenheid

was over de bestaande officiële trailers van ECLIPSE en meenden zij andere fans wat extra’s aan te

6 Zie appendix I voor de vragenlijst gebruikt tijdens de interviews, appendix II voor het verslag van de conventie

met statistieke gegevens/tabellen, appendix III voor de uitgeschreven interviews. 7 Wanneer een onderzoeker zich gaat inmengen met de doelgroep, kan dit zorgen voor een beïnvloeding van

observaties waarbij afstand nemen wordt bemoeilijkt. Hier tegenover staat echter dat de doelgroep de onderzoeker meer benadert als ‘één van hen’ en zodoende meer informatie vrij geeft ter acceptatie. Jorgensen, D.L. Participant Observation: A Methodology for Human Studies. California: Sage Publications, 1990: 73-75. 8 Een groep opgericht door twee zussen genaamd Hilly en Hannah Hindi. Deze groep maakt parodieën op The

Twilight Saga waarbij zij enorme belangstelling hebben gekregen en ook waardering vanuit de fans van The Twilight Saga. “The Hillywood Show: Introduction." [2009] The Hillywood Show: The Official Website – 16-05-2010 http://www.thehillywoodshow.com/about/.


6

bieden om meerdere aspecten in het verhaal naar voren te brengen waar de officiële trailer niet in

geslaagd was. Deze onvrede voedt derhalve de creativiteit en de behoefte zelf te produceren.

De laatst uitgebrachte film THE TWILIGHT SAGA: NEW MOON werd vervolgens vertoond,

wat overigens weinig belangstelling kreeg omdat er tegelijkertijd een workshop ‘Verhaal Schrijven’

was en een interview met Maria Postema, de vertaalster van de boekenserie. Verder was er ook een

workshop ‘Twilight Armbandje’. De organisatie had 100 armbandjes besteld om te maken en maar

liefst 400 fans wilden de workshop volgen, waardoor dit een punt van ontevredenheid vormde voor

de fans. Tevens vond er ook look-a-like wedstrijd plaats, waarbij de gelijkenissen met de karakters

soms extreem waren, denkend aan pruiken, sieraden en zelfs gekopieerd gedrag. Als afsluiting was

er een optreden van een coverband die onder andere nummers speelden van de soundtrack en een

schoolbal nagemaakt hadden zoals deze ook in TWILIGHT te zien is.

De ruimte zelf was klein voor het aantal mensen en de decoraties waren schaars. Dit viel ook

verkeerd bij de fans. Het leek erop dat de organisatie de grootte van deze fancultuur en zijn/haar

kritische houding niet goed had geschat. Dat is ook één van de terugkerende aspecten in interviews

met de acteurs. De acteurs geven aan te willen voldoen aan de verwachtingen van de fans, dat zij

het boek zo precies mogelijk willen volgen in de films.9 Op deze wijze spelen de fans een grote rol,

aangezien de acteurs hun draagkracht groot inschatten. De bewegingsvrijheid in het vormen van de

films wordt zodoende minder en in grote mate bepaald door de fans. Opvallend is daarom het feit

dat de organisatie kennelijk niet genoeg informatie wist in te winnen van de fans zelf om zo aan de

verwachtingen te kunnen voldoen en er aldus geen sprake was van een gebalanceerde

wisselwerking.

De mogelijkheid om merchandise aan te schaffen werd de hele dag veelvuldig benut door de

fans. De merchandise speelde in op bepaalde teams, namelijk ‘Team Edward’ en ‘Team Jacob’ die

beide deel uitmaken van de driehoeksverhouding die centraal staat in de Saga.10 Zo waren er

sleutelhangers van beide teams te koop, T-shirts werden verkocht en bovenal waren er

zelfgemaakte producten met aangepaste teams erop. Om de voorkeur van de fans weer te geven,

bedachten de fans deze teams om zo gelijkgestemden te vinden en hiermee ideeën uit te wisselen.

De merchandise droeg vaak uit voor welk team de fan was en deze vraag werd mij meerdere malen

gesteld voordat ik het interview mocht starten.

9 “Kristen & Taylor separate Eclipse Interviews” [2010] YouTube - 02-06-2010

http://www.youtube.com/watch?v=28YCGS0DxTw&feature=player_embedded#! 10

De driehoeksverhouding zorgt ervoor dat er ook een kant gekozen kan worden in het verhaal en vaak wordt of de kant van Edward gekozen of de kant van Jacob, aangezien deze twee karakters het meest tegenover elkaar worden gezet. Met andere karakters gebeurt dit ook, maar hier wordt door de merchandise niet zoveel op ingespeeld.


7

Bovenstaand voorbeeld duidt op de beïnvloeding van fans op de producten van THE TWILIGHT

SAGA. De rol die de fans hebben in de merchandise is derhalve groot te noemen, mede door het feit

dat de merchandise tenslotte verkocht moet worden aan deze zelfde fans. Daarbij kent de industrie

van de Saga deze rol toe aan de fans door toe te geven aan deze teams. De fans zien op deze wijze

hun visie terugkeren in de producten van de Saga en zodoende zou verwacht kunnen worden dat

het vertrouwen in hun eventuele macht toeneemt.

Sociale en digitale netwerken

In de interviews vroeg ik de fans hoe zij op de hoogte waren gebracht van de conventie. Een

terugkerend sociaal en digitaal netwerk in de antwoorden was Hyves, dat zij gebruikten om zowel

contact te leggen als informatie te vergaren en te produceren. Tien van de geïnterviewden zijn

online actief, waarvan vijf alleen op Hyves. Ook de organisatie heeft veelvuldig Hyves gebruikt als

contact- en informatiepunt. Op deze wijze verbindt de conventie zich met veel andere netwerken en

boort zodoende zelf een nieuw netwerk aan. Hieruit worden fans doorverwezen naar de officiële

pagina van de conventie en zijn de fans ook op de hoogte gebracht van het Twitteraccount en het

forum van de conventie.11

Als er gekeken wordt op de site van Stephenie Meyer waar zij een pagina heeft gewijd aan

fansites, telt zij maar liefst 376 Amerikaanse fansites en enkel vier Nederlandse fansites waaronder

zij ook de Belgische fansites rekent.12 Daarbij moet wel rekening worden gehouden met het feit dat

de eerste Nederlandse vertaling van het eerste boek pas 2008 is uitgebracht, drie jaar later dan de

Amerikaanse versie. Als ik de fans dan vroeg wanneer zij fan zijn geworden, antwoorden veel dat zij

vanaf de eerste film fan zijn en niet vanaf het eerste boek. Zodoende vindt de Nederlandse

fancommunity al een andere, recentere oorsprong dan de grotere Amerikaanse fancommunity.

Daarbij heeft Stephenie Meyer op 17 mei 2010 een blogpost geplaatst op haar website, met de

mededeling dat ze voor de derde verfilming genaamd ECLIPSE geïnterviewd wil worden door vier

fansites als persaandacht voor de film.13 Hierbij geeft zij ook aan dat deze fansites in de VS zijn,

vanwege logistieke redenen.

Een ander opvallend punt, dat ook in de interviews naar voren kwam, is dat veel fans in

aanraking zijn gekomen met de Saga door vrienden of familie, die weer op de hoogte zijn gebracht

11

2 weken na de conventie werd op de site www.twilightnlcon.nl vermeld dat wegens persoonlijke redenen er geen conventie volgend jaar georganiseerd zal worden en dat TovieEvents ook opgeheven is. De sites zijn allen uit de lucht behalve de Hyves van de Twilight NL Con, twilightnlcon.hyves.nl, en het Twitteraccount van Twilight NL Con, twitter.com/twilightnlcon. 12

S. Meyer. “Twilight Series Fansites.” [2010] Stephenie Meyer Homepage – 02-06-2010 http://www.stepheniemeyer.com/ts_fansites.html 13

S. Meyer. “17 May1 2010.” [2010] Homepage Stephenie Meyer – 18-05-2010 http://www.stepheniemeyer.com/index.html


8

door hun vrienden of familie. Naar aanleiding van de films zijn veel fans zich gaan verdiepen in de

producten van de Saga en uiteindelijk terechtgekomen op online fancommunities. Velen gaven aan

dat zij lid waren van internationale sites als Twifans.com en Twimoms.com14 waarbij zij buitenlandse

vriendenkring opbouwen. Eén geïnterviewde vertelde dat zij met mensen uit andere landen heeft

afgesproken om in Amsterdam met zijn allen naar de première te gaan van ECLIPSE. Zo is hier een

verschuiving te zien van een offline sociaal netwerk naar een online sociaal netwerk dat vervolgens

weer offline gaat om activiteiten te ondernemen met de online connecties die de fans opdoen. Veel

fans gaven aan in groepjes of paren te zijn gearriveerd waarbij zij elkaar online hebben ontmoet.

Hier betreft het geen internationale ontmoetingen, naast de Belgische bezoekers, maar vooral

geregelde ontmoetingen via het Nederlandse forum van Twilight NL Con waarvoor een speciale topic

was geopend. Ook toonden relatief veel fans zelf initiatief door op de Hyves van Twilight NL Con een

oproep te plaatsen. Opvallend vond ik dat de meeste fans het niet zien zitten om alleen naar een

dergelijke conventie te gaan, mede door het gevoel van eenzaamheid en het gebrek aan

saamhorigheidsgevoel tijdens de conventie zelf, terwijl zij een collectief lijken te vormen in hun

mediaproductie zoals beschreven in de observaties.

Daarbij wordt de saamhorigheid van de Nederlandse fancommunity ondermijnd doordat één

van de grootste Nederlandstalige fansites ook een fansite is voor België. Op deze wijze kan de

Nederlandse fancommunity zich niet volledig onderscheiden van de Belgische, samen met het feit

dat een aantal fans ook op internationale sites zitten.

Wanneer er gekeken wordt naar TouchGraph.com15 en men ‘Twilight Nederland’ intikt, is er

te zien dat de Nederlandse fansites veelal vallen onder de grotere sociale netwerken als MySpace,

Hyves en Facebook. Twilight-online.nl is de grootste site met de meeste treffers en deze site is ook

meerdere malen genoemd op de conventie. Dit is de grootste fansite voor Nederland en België en

ook te vinden op Facebook, Twitter en YouTube. Op deze manier is er veel sprake van onderlinge

verbindingen waarbij één fansite zich in meerdere, vaak sociale, netwerken profileert en zodoende

een betere verspreiding vormt. Op deze wijze blijft het aantal fansites echter wel schaars doordat

het terug te leiden valt naar één grote noemer.

14

Twimom is een term voor de zogenaamde moeders of oudere vrouwen die fan zijn van de saga. Zij worden zo genoemd, in positieve en negatieve zin, omdat de saga in eerste instantie is geschreven voor tieners en de hoofdpersonages ook tieners zijn. Daarom wordt het vaak als opmerkelijk gezien dat moeders ook idolaat kunnen zijn van deze saga. In een interview op de conventie sprak ik met twee Twimoms en zij gaven aan dat zij het gevoel van de eerste liefde beter kunnen herkennen dan de meiden van een jaar of dertien en zodoende kunnen oudere vrouwen ook een voorliefde krijgen voor de saga. Appendix III, interview nr. 10. 15

TouchGraph is een site die door middel van datavisualisatie de verbindingen legt tussen sites door een trefwoord in te typen. TouchGraph laat dan de sites zien die elkaar noemen en waar veelvuldig het trefwoord in voorkomt. Op deze wijze wordt er een overzicht van het digitale netwerk getoond en zijn er ook nevensites te zien naast de sites die als middelpunt naar voren komen in de visualisatie.


9

Op Hyves wordt enorm veel informatie verspreid over de Saga zelf, de producten die

verwacht worden en evenementen die georganiseerd worden binnen Nederland, dat duidelijk een

groot deel bereikt en dit is terug te zien in de interviews. Tien van de dertien geïnterviewden waren

online actief in voornamelijk sociale netwerken, waarvan vijf alleen online actief waren op Hyves.

Ook hier is een overkoepeling te zien van een sociaal netwerk binnen een groter netwerk, namelijk

het sociale netwerk van Hyves waarin de leden via tweede- en derdegraads connecties met elkaar

verbonden zijn, waarbij het de fans zelf zijn die het sociale online netwerk verspreiden en zodoende

uitbreiden.

Binnen de groep fans die zich profileren in een sociaal netwerk kan onderscheid gemaakt

worden tussen fans die dit alleen online doen door middel van fanfictie te schrijven in een digitaal

netwerk of een speciale doelgroep vormen zoals de Twimoms en tussen de fans die ook

daadwerkelijk afspreken met fans uit andere landen en zodoende ook in real life een groter sociaal

netwerk opbouwen. Aan de andere kant zijn er de fans die binnen hun bestaande netwerk een

netwerk toevoegen, wat het geval is bij Hyves, en op deze manier meer nationaal bezig zijn en naar

aanleiding daarvan in groepen naar dergelijke conventies gaan. Een voorbeeld hiervan is Summer of

Twilight. Dit is een event dat onder andere groots werd verspreid door de Twilight Hyvespagina’s

waarbij te zien is dat de bezoekers van de Twilight NL Con wederom contact met elkaar zochten om

ook naar Summer of Twilight te gaan. Op deze wijze wordt het sociale netwerk meer verspreid,

zowel online als in fysieke ontmoetingen, door de integratie van dergelijke netwerken in grotere

netwerken als Hyves.

Al met al ligt de nadruk vooral op sociale netwerken die zich zowel online als offline

verspreiden. Digitale netwerken worden voornamelijk benut met betrekking tot de mediaproductie

van de fans, maar ook dit wordt verspreid door middel van de sociale netwerken. De kracht van de

populariteit van de conventie ligt zodoende meer in het sociale online netwerk.

Producten van THE TWILIGHT SAGA en mediaproductie van de fans

De industrie van THE TWILIGHT SAGA produceert, onder andere onder Summit Entertainment en

Stephenie Meyer, een enorme variatie aan producten, namelijk boeken, films, stripboeken, juwelen,

kleding, posters, magneten, bekers, kaarsen, et cetera. Nadat het verhaal in het vierde boek werd

afgerond, werden de boeken verfilmd en uiteindelijk stapt het bedrijf over van de primaire

productieprocessen naar secundaire productieprocessen als merchandising en op deze wijze

ontstaat er een verticale integratie van bedrijven die ieder een eigen specialisatie bezitten binnen de

productieprocessen. Dit zorgt ervoor dat de fans nieuw materiaal krijgen waarover veelvuldig

gediscussieerd kan worden en wat kan zorgen voor de aanleiding tot nieuwe producten en events als


10

premières, conventies, nieuwe websites waaronder fansites, et cetera. Nu heeft Stephenie Meyer

een spin-off van het derde deel uitgebracht waarbij zij een verhaal heeft geschreven over een

nieuwe vampier die aan de slechte kant staat. Hieromheen is een promotiecampagne gestart en zijn

nieuwe websites opgericht en is er vooral veel suspense gecreëerd. Op deze wijze worden de fans

geënthousiasmeerd en bereid gemaakt het product te kopen.

Een ander voorbeeld is Midnight Sun, het verhaal vanuit het perspectief van Edward.

Opvallend is dat er hier een wisselwerking is te zien tussen de schrijfster en haar industrie en de fans.

Allereerst werden de fans gevoed met promotie rondom het verhaal totdat Stephenie Meyer het

schrijven van het boek stopt vanwege een lekkage van het eerste hoofdstuk. Hierop volgend is te

zien hoe de fans uitreiken naar Stephenie Meyer door middel van mailinglists en het opzetten van

campagnes in de vorm van sites waarbij zij Stephenie Meyer beginnen aan te moedigen verder te

gaan met het verhaal. Uiteindelijk heeft zij aangegeven het verhaal af te zullen maken, maar dat er

geen deadline aan vastzit.16 Uit dit voorbeeld is af te leiden hoe er vanuit de industrie van de Saga

wordt ingewerkt op de fans en hoe vervolgens de rollen worden omgedraaid en de fans inwerken op

de schrijfster en de fans zo het gevoel krijgen dat zij hun zin hebben gekregen en uiteindelijk bereid

zijn te wachten voor onbepaalde tijd.

Wat betreft de verfilmingen is er een lijn te zien, iets wat de fans ook opmerken op de

conventie. In de eerste verfilming moeten de verbeeldingen van de fans worden gerealiseerd, maar

heeft de regisseur nog een vorm van vrijheid omdat de eerste toon nog niet is gezet. Bij de

daaropvolgende verfilmingen is er een meer letterlijke visualisatie te zien van het boek, hoewel niet

elk detail erin verwerkt kan worden vanwege het tijdsbestek. Zodoende spelen de acteurs en

regisseurs17 meer in op de boeken, die enorm goed zijn ontvangen bij de fans en als ultiem worden

beschouwd, en uiteindelijk dus ook meer in op de behoeften van de fans.18

Bovenstaande voorbeelden zijn voornamelijk voorbeelden waarin te zien is hoe een

industrie de fans vormt en hoe deze rollen omgedraaid kunnen worden. In het geval van

merchandise zijn het de fans die de industrie vormen waarbij de industrie inspeelt op deze vorming

en vervolgens de rollen omdraaien. In mijn observaties heb ik ‘Team Edward’ en ‘Team Jacob’

genoemd. Deze teams zijn een uitvinding van de fans, Stephenie Meyer heeft ze nooit als teams

beschouwd en de industrie heeft ze niet als zodanig geprofileerd. De teams werden een wereldwijd 16

S. Meyer. “Midnight Sun: Edward’s version of Twilight” [2008] Homepage Stephenie Meyer – 06-06-2010 http://www.stepheniemeyer.com/midnightsun.html 17

Voor elke verfilming is een andere regisseur uitgekozen omdat elk boek een andere gebeurtenis centraal heeft staan. 18

In interviews geven de acteurs ook aan dat zij willen voldoen aan de verwachtingen van de fans. Vooral nu zij zo groot zijn geworden en de grootte beseffen van de fancommunity van de saga terwijl zij in de eerste film niet wisten waar zij aan begonnen. “Kristen & Taylor separate Eclipse Interviews” [2010] YouTube - 02-06-2010 http://www.youtube.com/watch?v=28YCGS0DxTw&feature=player_embedded#!


11

fenomeen. Ook toen ik de kamer inliep van de merchandise viel mij op dat er voornamelijk werd

toegespitst op Team Edward en Team Jacob door middel van sleutelhangers, T-shirts, kettingen,

armbandjes, et cetera. Andere teams werden niet genoemd. Hier speelt de industrie in op de

wensen van de fans, waardoor de fans bereid zijn deze merchandise te kopen en er als het ware een

objectivering van hun concept plaatsvindt en de industrie de fans weer vormt door deze

merchandise.

Aan de andere kant zag ik op de conventie ook andere teams voorbij lopen. Fans hadden zelf

T-shirts laten drukken van hun eigen team en hun eigen armbandjes gemaakt. Zodoende geven zij

aan het niet eens te zijn met het benadrukken van maar twee teams. Hier treedt de productie van de

fans zelf op; zij produceren zelf producten uit onvrede of uit een behoefte die niet vervuld wordt

door de industrie. De bestaande merchandise schiet tekort en de fans grijpen zelf in en draaien zo de

rollen weer om.

Veel fans die ik heb gesproken, zijn teleurgesteld over de beschikbaarheid van producten in

Nederland wat betreft de merchandise. Mijn vraag was hierbij of zij dan meer genoodzaakt zijn zelf

producten te produceren en als antwoord daarop zie ik een aantal fans in zelfgemaakte jurken uit de

film lopen en tonen andere fans trots hun zelfgemaakte armbanden met de initialen van de

hoofdrolspelers.

Wat betreft de mediaproductie van de fans kan gesteld worden dat dit gering naar voren

kwam in de interviews. Hoewel ze vrijwel allemaal bekend waren met fanfictie, communities en

fanmade trailers, schreven slechts vijf van de geïnterviewden zelf fanfictie en maakte zelf fanmade

trailers, maar geen van de fans had zelf een community opgericht. In de interviews komt naar voren

dat degenen die zelf als fan produceren andere mediaproductie van fans vaak waarderen, maar

hierbij wel aangeven dat er verschil in kwaliteit zit. Dit kan mede doordat zijzelf bekend zijn met

fanfictie en dergelijke en dit ook lezen en becommentariëren als medeproducent. Opvallend is dat zij

hun eigen productie niet per definitie als goede kwaliteit zien, maar meer als een

vrijetijdsbesteding.19 Daarbij verspreidden degenen die media produceerden deze content niet al te

gewillig. Slechts drie van de vijf hadden vaste lezers en belangstellenden voor het bestellen van een

T-shirt.

De fans die zelf niet produceren waren standvastiger in hun mening over de mediaproductie

van andere fans. Slechts vier van de acht waren positief over de mediaproductie, waarbij zij vooral

duiden op een leuk initiatief en het zorgen voor entertainment. Degenen, drie van de acht, die

negatief waren over de mediaproductie, hadden zich amper tot niet verdiept in fanfictie en

dergelijke maar wisten toch een mening te geven. Mijns inziens betreft het hier een mening berust

19

Zie appendix III, interview nr. 1, 2, 3, 9 en 10.


12

op een vooroordeel, namelijk dat de fans te ver gaan in het ‘fan zijn’ en dus geobsedeerde

producten produceren. Daarbij waren degenen die negatief waren over de mediaproductie van

mening dat de mediaproductie amateuristisch was en teveel afweek van het originele verhaal.

Hieruit blijkt dat zij niet op de hoogte zijn van de vrijheid binnen mediaproductie door fans, dat juist

de mogelijkheid biedt aan fans hun eigen perspectief te vertalen naar producten.20 Zodoende wordt

er een slecht (zelf)beeld gecreëerd van de fans en diens mediaproductie, waarbij dit doorwerkt in de

mening over eventuele beïnvloeding op een neerwaartse wijze.

Zelfbeeld van de fans

Bovengenoemde aspecten van beïnvloeding komen echter amper terug in de interviews. Wanneer ik

aan hen vroeg of zij menen enig invloed te hebben op de producten van THE TWILIGHT SAGA als

Nederlandse fancommunity zijnde, antwoordden zij vrijwel allemaal, acht van de dertien, dat dit wel

mogelijk is mits er aan een aantal voorwaarden voldaan wordt. Deze voorwaarden hielden in dat de

Nederlandse fancommunity meer een eenheid zou moeten vormen. Hiermee doelde de

geïnterviewde op het naar voren brengen van één stem en niet van honderd verschillende kleine

stemmen met ieder een eigen klein kritiekpunt. Een andere voorwaarde was dat de Nederlandse

fancommunities groter zouden moeten worden of samen met Amerikaanse fancommunities zouden

moeten samenwerken om invloed uit te kunnen oefenen. Zodoende zouden zij namelijk een

dergelijk groot deel van de doelgroep worden, dat producenten vanzelf luisteren naar de fans

wanneer zij niet meer gesegmenteerd zijn. Daarbij zou Nederland een grotere afzetmarkt moeten

worden voor de merchandise om zo een grotere rol te krijgen in de gehele fancultuur van THE

TWILIGHT SAGA.

De Nederlandse fancommunity zou te klein zijn en dit bleek tijdens het organiseren van de

conventie: de organisatoren wilden een acteur Justin Chon, die één van de bijrollen vervult, boeken

voor een meet en greet. Toen bleek dat hij overboekt was, liet hij de conventie in Nederland vallen.

Ook dit zorgt voor commotie bij de fans en zij menen dat het komt doordat de conventie voor hem

te klein zou zijn, toen ik hen hier op aansprak.

Aan de andere kant gaf een fan aan dat het wel de fans zijn die THE TWILIGHT SAGA zo groot

maken. Zij denkt dat dit mede komt door het sneeuwbaleffect. Hiermee doelt ze op de

mediaproductie van fans die online verspreid wordt waarop vervolgens medefans reageren en dit

verder verspreiden. Op deze wijze kan bepaalde fanfictie groot worden en veel lezers krijgen of

compleet de grond in worden gestampt. Daarbij zijn het ook de fans die elkaar aansporen bepaalde

20

Zie appendix III, interview nr. 4, 5, 6, 7, 8, 11, 12 en 13.


13

merchandise te kopen door er reviews over te geven of door dit ergens te plaatsen met de

boodschap dat het een must-have item is.

Betreffende het maken van hun eigen media als trailers en hun fanfictie, menen veel van

hen dat het geen topproducties zijn, maar tegelijkertijd prijzen zij de productie van andere fans. Zo

lijkt het zelfbeeld dat de fans hebben vooral individueel gericht, voornamelijk op henzelf, en niet op

de fancommunity als een geheel wat betreft de mediaproductie. Aangaande de beïnvloeding is het

zelfbeeld wel gericht op de fancommunity als geheel.

Opvallend is, dat ondanks de kritiek dat de Nederlandse fancommunity zich meer moet laten

gelden, de meerderheid niet of alleen online actief is op Hyves. Ook degenen die ik niet officieel

geïnterviewd heb, gaven aan dat zij op de hoogte waren gekomen van deze conventie via de Hyves

van Twilight en van Twilight NL Con. Daarbij gaven ze aan verder niet actief te zijn in andere

fancommunities van THE TWILIGHT SAGA. Fans die wel actief zijn op fora en andere vormen van

communities, schreven veelal zelf fanfictie en verkochten zelfgemaakte merchandise, maar hadden

weinig vertrouwen in de eventuele invloed die de Nederlandse fancommunity kan hebben.21

Uiteindelijk zou er gesteld kunnen worden dat wegens het gebrek aan vertrouwen in de

Nederlandse fancommunities van THE TWILIGHT SAGA deze invloed er ook niet zal komen. Men zal,

wegens dit gebrek, minder snel contact zoeken met producenten omdat zij niet rekenen op de juiste

feedback of op überhaupt feedback. Wanneer zij wel contact zoeken, is dit vaak meer bedoeld als

fanmail dan een poging om invloed uit te kunnen oefenen. Daarbij lijkt de eventuele beïnvloeding

van fans vooral voort te komen vanuit de industrie zelf die de ruimte biedt aan de fans om deze

invloed uit te kunnen oefenen. Zodoende treedt de fan niet alleen op als productieve machtsfactor.

21

Zie appendix II voor tabellen.


14

Participatory culture en Twilight NL Con

Fandom

In de case heb ik het over fancultuur, maar wat wordt nu verstaan onder deze fancultuur?22 Fans

worden vaak geassocieerd met obsessies voor een bepaalde film, boek, personages, et cetera. Henry

Jenkins beschrijft fandom als volgt:

“An institution of theory and criticism, a semistructured space where competing

interpretations and evaluations of common texts are proposed, debated, and negotiated and

where readers speculate about the nature of the mass media and their own relationship to

them.”23

Waarbij Jenkins het volgende model van fandom voorstelt dat opereert op vier niveaus:

1. Fans adopt a distinctive mode of reception

2. Fandom constitutes a particular interpretive community

3. Fandom constitutes a particular Art World

4. Fandon constitutes an alternative social community24

In zijn beschrijving van fandom zoals hierboven, stelt Jenkins dat fans zich verbinden met de teksten

en deze eigen maken, waarbij zij zelf ook eigen producties maken. Bijgevolg komen andere

betekenissen tot stand die gespecificeerd zijn tot een bepaalde cultuur. Derhalve vormen fans een

eigen cultuur met eigen teksten, hun eigen kunstwereld, van hun fancultuur. Mijns inziens heeft

Jenkins een treffende omschrijving van fandom en diens mogelijkheden tot participatie, echter, deze

kenmerken sluiten andere soorten fans ook uit. Matt Hills geeft in Fan Cultures (2002) aan dat door

te spreken van ‘good fandom’ en ‘bad consumer’ er een theorie wordt ontwikkeld waarin voorbarig

fans worden uitgesloten, enkel op basis van hun consumenten gedrag en participatie.25

22

Door de jaren heen is er een discussie ontstaan rondom het begrip fancultuur. Matt Hills kaart deze discussie aan door rationaliteit ter discussie te stellen en de positie die academici zichzelf toekennen tegenover de fans. Hij geeft aan dat academici ook fan kunnen zijn en andersom, zonder de ander als irrationeel te beschouwen. Aan de andere kant stelt hij ook Henry Jenkins ter discussie en stelt dat Jenkins fanculturen te positief in beeld brengt. Om deze reden stelt Hills dat we nu in het midden staan en zowel de positionering van de academici als van de fans moeten bekritiseren, waardoor de afstand zal afnemen en studies naar fanculturen verbeterd kunnen worden. Matt Hills, 182-184. 23

N.K. Baym, Tune in, Log on. Soaps, Fandom, and Online Community (California, Sage Publications, 2000): 17. 24

H. Jenkins, “Filkin and the Social Construction of the Science Fiction Fan Community” in The Adoring Audience: Fan Culture and Popular Media, red. L. A. Lewis (London: Routlegde, 1992): 208-213. 25

M. Hills, Fan Cultures (Oxon: Routledge, 2002): 29-30.


15

John Fiske duidt tevens in Television Culture (1987) aan dat interactie met medefans niet

noodzakelijk is om eigen teksten te kunnen produceren in een fancultuur. Fiske schrijft voornamelijk

vanuit de individu, daar waar Jenkins vooral schrijft over interactie tussen de individuen in een

fancultuur. Aldus geeft Fiske een andere hoedanigheid aan van het creëren van eigen teksten door

de fan, in zijn geval de spectator, als individu zijnde en de producerende kracht vanuit dit individu.26

Gezien de case draag ik om deze reden bepaalde gradaties van fans aan, waardoor de

consument niet terzijde wordt geschoven. In de case zijn duidelijke gradaties te zien van fans

betreffende hun participatie in de fancultuur. Zo zijn er de fans die alleen consumeren en niet

produceren. Hierbij hoeft het niet te gaan om culturele consumptie, waarbij zij ook actief zijn in

fancommunities, maar enkel om het consumeren van de producten van de top-down bedrijven. Er

zijn ook fans die produceren, maar zich niet inlaten met fancommunities en op deze wijze erg

individualistisch zijn ingesteld. Wat betreft het beoordelen van de beïnvloeding, heb ik al kunnen

constateren dat fans vaak met individualistische beweegredenen actief zijn in de fancultuur, maar

als geheel naar buiten treden. Zodoende heb ik de volgende figuur samengesteld:

Figuur 1. Gradaties in fandom.

De hoofdnoemer is in dit geval ‘de fan’ en gekeken naar de heersende discussies rondom fans samen

met de case Twilight NL Con, heb ik vast kunnen stellen dat er een onderscheid gemaakt dient te

worden tussen de pseudoactieve fan en de constructieve fan. Zodoende worden de consumenten

niet uitgesloten als fan. Hierbinnen heb ik deze twee gradaties verder opgedeeld in de

pseudoactieve consument en de constructieve consument. Hiermee doel ik op de fans die enkel

consumeren en niet engageren met andere fans. Idem voor de pseudoactieve producent, hiermee

doel ik op de mediaproductie die zij naar aanleiding van hun liefhebberij, in dit geval de Saga,

produceren, terwijl zij tegelijkertijd geen behoefte voelen dit te delen met andere fans.

26

J. Fiske, Television Culture (London en New York: Routledge, 1987): 95-99.

De Fan

De pseudoactieve fan

De constructieve fan

De pseudoactieve

consument

De pseudoactieve

producent

De constructieve

consument

De constructieve

producent


16

Hier tegenover staan de constructieve consument en producent. Deze benaming duidt op de

fans die de behoefte voelen gedachtegoed te delen met medefans en op deze wijze een eventuele

bijdrage leveren aan de fancultuur door middel van productie of door enkel dit gedachtegoed te

consumeren. Op deze wijze wordt er niet verondersteld dat elke fan onderdeel is van een netwerk,

zelf produceert en met andere fans wil reflecteren, iets wat Jenkins wel beweert met zijn

omschrijving van fancultuur en zodoende andere fans uitsluit. Hierbij moet wel gemeld worden dat

een consumerende fan over kan gaan in een producerende fan en andersom, maar om een

producerende fan te kunnen zijn, er wel geconsumeerd dient te worden.

Participatory culture

De fans participeren in een fancultuur rondom de Saga, waarbij zij ieder eigen interpretaties vormen

van de Saga. Zij zijn bewust of onbewust bezig met de content van de Saga en sommigen zoeken

contact met elkaar om deze content te bespreken en zelfs om te zetten naar eigen teksten, de

teksten van hun fancultuur. John Fiske duidt een verschuiving aan van een passief publiek naar een

actief publiek. Hij kent hierbij het subject een construerende betekenisgeving toe, met betrekking

tot de televisiecultuur.27 De consument wordt een producent van betekenissen en genoegens,

waarbij in acht genomen dient te worden dat betekenisgeving afhankelijk is van bepaalde

sociologische factoren van het subject.28 In de interviews komen verscheidene redenen naar voren

als antwoord op de vraag wat het is in de Saga dat hen zo aantrekt. De oudere fans geven aan dat

het een punt van herkenning is van het gevoel van een eerste liefde. Jonge fans gaven voornamelijk

aan dat de onmogelijke liefde hen aantrekt, dat datgene iets is waar zij op hopen. Dit is een

voorbeeld van de wijze waarop bepaalde sociale factoren mee kunnen spelen in het construeren van

betekenis en het vormen van genoegens uit het narratief.

Het delen van deze sociale factoren kan de reden verklaren waarom er sprake was van een

bepaalde groepsvorming. Overeenkomsten in betekenisvorming zorgt voor verbondenheid en kan

uiteindelijk zorgen voor een hogere participatie in de cultuur wegens de motivatie van anderen.

Zodoende gaat Henry Jenkins verder dan een active audience en spreekt hij van een

participatiecultuur:

27

J. Fiske, Television Culture (London en New York: Routledge, 1987): 65-68. 28

Subjectiviteit wijst op een individualiteit binnen een netwerk van sociale relaties, dat werkt in drie manieren: maatschappelijk, taal of discourse en psychisch. Op deze wijze is het niet inherent aan individualiteit, maar een product van sociale factoren waarbij de subjectiviteit gedeeld kan worden met anderen. J. Fiske, Television Culture (London en New York: Routledge, 1987): 49.


17

“The term participatory culture contrasts with older notions of passive media spectatorship.

Rather than talking about media producers and consumers as occupying separate roles, we

might now see them as participants who interact with each other according to a new set of

rules that none of us fully understands.”29

Henry Jenkins benoemt hier een nieuw tijdperk waarin de rolverdeling tussen consument en

producent vervaagt en de consument zich actiever opstelt: een tijdperk van participatiecultuur, die

hij de volgende eigenschappen toekent:

1. With relatively low barriers to artistic expression and civic engagement

2. With strong support for creating and sharing one’s creations with others

3. With some type of informal mentorship whereby what is known by the most

experienced is passed along to novices

4. Where members believe that their contributions matter

5. Where members feel some degree of social connection with one another (at the least

they care what other people think about what they have created)30

Deze cultuur is zijns inziens niet ondergronds, maar juist overduidelijk aanwezig, voornamelijk in

fancultuur. Van het mediapubliek zijn fans één van de actiefste subgroepen, mede door participatie

en interactie. Zo stelt Jenkins uiteindelijk dat de interactiemogelijkheden worden uitgebreid door het

internet en dat de participatie hierin afhankelijk is van de participanten zelf, maar ook van de

gebruikers/producenten die deze mogelijkheid aanbieden.31

Aan de andere kant ziet hij het produceren van content door fans als een vereiste voor

participatie, dit in tegenstelling tot Fiske die de tekstuele productie vanuit de fans niet als vereiste

stelt voor participatie, maar het lezen van teksten als zodanig ziet. Nu valt op dat slechts twee van

de dertien geïnterviewden daadwerkelijk fanfictie schrijven en drie zelf producten maken in de trant

van fanmade trailers en T-shirts. Zodoende is de daadwerkelijke productie van fans enigszins gering

in aantal op de conventie, in tegenstelling tot wat Jenkins lijkt te verwachten in fanculturen.

Zo dienen de gradaties in fandom ook als indicatie van de mate waarin fans participeren. Het

opbouwen van een netwerk is niet voor iedere fan een noodzaak, maar zij produceren wel eigen

29

H. Jenkins, Convergence Culture: Where Old and New Media Collide (New York: New York University Press, 2006): 3. 30

H. Jenkins et. al. “Confronting the Challenges of Participatory Culture: Media Education for the 21th Century” *2006+ MacArthur Foundation: Building the Field of Digital Learning – 20-06-2010 http://digitallearning.macfound.org/atf/cf/%7B7E45C7E0-A3E0-4B89-AC9C-E807E1B0AE4E%7D/JENKINS_WHITE_PAPER.PDF: pagina 7. 31

H. Jenkins, Convergence Culture: Where Old and New Media Collide (New York: New York University Press, 2006): 137.


18

fanfictie en zodoende zijn ze actief bezig met de teksten en aldus betekenissen en genoegens

construeren. Daarbij dient een verschil gemaakt te worden tussen technologische participatie en

sociale participatie. Dit onderscheid komt ook naar voren de interviews. Nu is een dergelijke

conventie een duidelijk voorbeeld van sociale participatie, waarbij er een cultuur wordt opgebouwd

en onderhouden door met medefans te engageren en te discussiëren. Aan de andere kant zijn veel

fans al bevriend met elkaar in kleinere groepen en geven ze aan geen behoefte te hebben hun

producties te verspreiden, maar wel nieuwsbrieven te willen ontvangen.32

Een ander opvallend punt is dat Jenkins meent dat fans geloven dat hun contributies er toe

doen. Dit komt daarentegen niet terug in de interviews, betreffende de mening van de fans over

mediaproductie van hun medefans en hun eigen mediaproductie. Het algemene beeld van de

interviews geeft een laconieke houding weer, daarmede de fans van mening zijn, negen van de

dertien, geen of nauwelijks invloed uit te kunnen oefenen via hun mediaproductie.33 Ongeacht het

nu ging om een online bijdrage/activiteit, het contact opnemen met de producenten van THE

TWILIGHT SAGA of eigen mediaproductie, bleef de merendeel van fans van mening dat deze mate van

participatie er niet toe deed om een invloed uit te kunnen oefenen en lijken zij niet de behoefte te

voelen om het belang te vergroten van hun participatie. Derhalve generaliseert Jenkins met de

toekenning van de eigenschappen aan de participatiecultuur en lijkt hij te optimistisch te zijn wat

betreft de intenties en de productiviteit van de fanculturen.

Toegang tot participatory culture

Toegang tot de participatiecultuur is niet voor iedereen gelijk wanneer er naast het technologische

aspect ook naar andere aspecten wordt gekeken. Wanneer de fans niet beschikken over kennis over

de beschikbare informatie en hoe ze deze moeten selecteren, kunnen ze geen correct gebruik

maken van de mogelijkheden die hen worden aangeboden.34 Om als individu de cultuur te kunnen

construeren, zal deze dienen te weten hoe de middelen gebruikt dienen te worden. Zo zijn er voor

de Nederlandse Twilight fans een tal van sites die ieder over een specialisatie beschikken als fora,

fanfictie, Twilightnieuws, et cetera.35 Aan de andere kant lijken de meeste geïnterviewden hier geen

gebruik van te maken en degenen die dit wel veelvuldig doen, doen dit op internationale sites.36

Zodoende zou kunnen worden gesteld dat de mogelijkheden tot participeren in een cultuur en het

opbouwen van deze fancultuur alom vertegenwoordigd zijn, maar dat deze mogelijkheden niet door

32

Zie appendix III, interview nr. 1, 2, 3, 33

Zie appendix II, tabel 2. 34

M. Deuze, “Corporate Appropriation of Participatory Culture” in Participation and Media Production: Critical Reflections on Content Creation, red. N. Carpentier en B. De Cleen (Newcastle: Cambridge, 2008): 29. 35

Zie het netwerk van de Nederlandse Twilight fans van TouchGraph in het vorige hoofdstuk. 36

Zie appendix III, interview nr. 9 en 10.


19

allen benut worden. Velen wachten nieuws af, maar brengen zelf weinig in, hoewel er naar

aanleiding van de Twilight NL Con een andere Hyves is opgericht, namelijk Twilightcon.hyves.nl,

waarbij de fans zelf verder de draad oppakken en verdere activiteiten ondernemen. Dit duidt de

verscheidene gradaties in fandom aan en zodoende in participatie gezien de interviews en de

resultaten naar aanleiding van de conventie. Er kan gesteld worden dat de term participatiecultuur

wel van toepassing is op de Nederlandse fancommunity van Twilight, maar dat het vooral draait om

de mogelijkheid om actief te construeren en dat de mate waarin deze mogelijkheid wordt benut erg

verschillend is per fan en zodoende de fancommunity niet als één geheel van netwerk beschouwd

dient te worden, maar er vooral gekeken moet worden naar de individuen en mogelijkheden.

Daarbij draait de mediaproductie van fans niet om winst en dit kan verklaren waarom fans de

behoefte niet voelen om hun producties naar buiten te brengen en meer betekenissen construeren

en dit bespreken dan producties verspreiden.37

37

J. Fiske, “The Cultural Economy of Fandom” in The Adoring Audience: Fan Culture and Popular Media, red. L. A. Lewis (London: Routlegde, 1992): 39.


20

Convergence culture en Twilight NL Con

Convergence culture en technologie

Convergentie betekent letterlijk het bij elkaar brengen tot één punt. Wanneer dit wordt betrokken

op de nieuwe media, zou kunnen gedacht worden aan het bij elkaar brengen van technologische

functies in één apparaat. In het boek Media Organizations and Convergence (2006) van Gracie

Lawson-Borders wordt een figuur getoond, zie figuur 1, waarin zij uiteen heeft gezet welke media bij

elkaar kunnen komen in welk punt. Hierbij stelt zij computers en internet als centraal punt dat

convergentie teweeg kan brengen tussen bijvoorbeeld print en televisie.38

MEDIUM CONVERGENCE SOURCE MEDIUM

Figuur 2. Convergence Definition model, Media Organizations and Convergence pp. 5.

Convergence culture en fancultuur

De titel van Jenkins zijn boek Convergence Culture toont aan dat het Jenkins niet alleen gaat om een

technologisch proces. Jenkins beschrijft in het boek hoe media ingezet kunnen worden door de fans

om invloed te kunnen vergaren, hoe scheidingslijnen vervagen tussen fans en producenten en hoe

participatiecultuur hier een rol in kan spelen:

“Convergence does not depend on any specific delivery mechanism. Rather, convergence

represents a paradigm shift – a move from medium-specific content toward content that

flows across multiple media channels, toward the increased interdependence of

communications systems, toward multiple ways of accessing media content, and toward

even more complex relations between top-down corporate media and bottom-up

participatory culture.”39

Jenkins verwacht op deze manier een convergence vanuit de top-down bedrijven en de bottom-up

consumenten en zodoende zou de scherpe scheiding tussen deze twee processen verdwijnen.

38

G. Lawson-Borders, Media Organizations and Convergence: Case Studies of Media Convergence Pioneers (New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc., 2006): 5. 39

H. Jenkins, Convergence Culture: Where Old and New Media Collide (New York: New York University Press, 2006): 254.

Wireless Radio

Print Television

Cable Satellite

Computers &

Internet


21

“Allowing consumers to interact with the media under controlled circumstances is one thing;

allowing them to participate in the production and distribution of cultural goods – on their

own terms- is something else altogether.”40

Wanneer Jenkins de mate van activiteit van de fans als zodanig stelt en laat afhangen van de

mogelijkheden die top-down bedrijven bieden, lijkt het mijns inziens dat de macht die hij de fans

toekent alleen invloed heeft wanneer deze voldoet aan de voorwaarden van de top-down bedrijven.

Het woord ‘allowing’ oftewel ‘toestaan’ is om deze reden een ongelukkige woordkeuze, aangezien

hij zo de macht toekent aan degenen die het toestaan en niet aan de consumenten zelf.

Hierop aansluitend is het ook niet duidelijk welke relatie de mediabedrijven willen met deze

nieuwe vorm van consumenten, doelende op de fans. Aan de ene kant willen ze graag dat de

consumenten hun media consumeren, aan de andere kant mogen de consumenten de media en

diens content niet aanraken. Zodoende ontstaat er een tegenstelling waarbij consumenten,

voornamelijk tieners, in de war raken.41 De brief van Bill Condon in het eerste hoofdstuk toont een

gebaar richting de fans van de Saga, waarbij Condon ze een kans biedt inbreng te hebben in de

verfilming van het laatste deel. Aan de andere kant weten de fans ook dat Condon gebonden is aan

het boek, aan de schrijfster en aan Summit Entertainment die als minderheid over een grotere

macht beschikken over de verfilming. Ook in de interviews komt naar voren dat fans om deze reden

geen contact zoeken met de productiebedrijven en personen en zodoende wordt de kans die hen

gegeven wordt niet als zodanig geschat en benut waardoor de invloedsfactor, vooral wat betreft

Nederlandse fancommunity, afneemt. Vele fans verwachten dat contact zoeken niet zal helpen,

vooral om de reden dat de Nederlandse fancommunity te klein is, in tegenstelling tot de

Amerikaanse community.42 Een opvallend punt is dat degenen die contact hebben gezocht ook

degenen zijn die zelf tekstueel produceren en betrokken zijn bij fancommunties.43

Als er vervolgens gekeken wordt naar wat internet betekende voor het openbaar maken van

de creativiteit en participatie van fans, kan worden gesteld dat dit nu toegankelijk werd voor velen

buiten de fancommunities. Op deze wijze kregen bedrijven ook een beter zicht op datgene wat fans

doen met media en diens content. Aan de andere kant, wanneer we kijken naar de case, valt op dat

de fans niet zozeer actief zijn in fancommunities als constructieve producent, maar meer als

pseudoactieve producent, waarbij zij zelf de teksten interpreteren, maar dit niet zodanig naar buiten

dragen.

40

Ibidem. 41

Ibidem, 142. 42

Zie appendix III, interview nr. 1, 2, 3 en 6. 43

Zie appendix III, interview nr. 9 en 10.


22

Terecht stelt Jenkins dat een eventuele beïnvloeding op massamediabedrijven lastig te

veronderstellen is. De producenten noch de consumenten weten welke regels vastgesteld zouden

moeten worden, betreffende het gebruik maken van fanproductie en van de productie van bedrijven.

Zoals Jenkins aangeeft hangt het mijns inziens af van de positie waar de fans zich in bevinden.

Bedrijven handelen nog steeds als rechthebbenden waar de fans machteloos in staan en het moeten

hebben van hun collectieve intelligentie en autoriteit. Hij stelt dat de consumenten krachtiger zullen

zijn binnen de convergentiecultuur, wanneer zij deze kracht herkennen en gebruiken als

participanten van hun cultuur. Gezien het zelfbeeld van de fans in de case, acht ik de kans klein dat

zij deze kracht zullen herkennen en gebruiken doordat zij bij voorbaat al aanduiden dat de

Nederlandse fancommunity te klein is. Zodoende zou een grotere groep als de Amerikaanse

fancommunities meer invloed kunnen uitoefenen, doordat zij hun wensen en hun producten meer

lijken te verspreiden en ook lijken te menen invloed te kunnen hebben doordat Stephenie Meyer

ook interviews doet met Amerikaanse fansites en de acteurs aangeven te willen voldoen aan de

verwachtingen van de fans en ten slotte de basis van de Saga in Amerika ligt. Daarbij is het aantal

fansites van Amerika, of Engelstalige, vele malen groter dan de fansites specifiek gericht op en

opgericht door de Nederlandse fans.

In een interview duidt een fan aan dat ze, om als Nederlandse fancommunity invloed uit te

oefenen, ze hetzelfde dienen te denken.44 Henry Jenkins noemt in Convergence Culture Pierre Lévy

en zijn collective intelligence als vorm van convergentie waarbij fans over de kern van kennis

beschikken. Jenkins ziet hier een utopie van mogelijkheden in participatie die online netwerken

kunnen bieden en koppelt dit vervolgens aan collective intelligence.45 Lévy meent echter dat deze

knowledge space al een utopische ruimte is voor participatie en al bestond, maar dat deze door de

komst van technologie meer tot uiting wordt gebracht.46

Lévy ziet collective intelligence als een vorm van universele gedistribueerde intelligentie die

constant wordt bijgewerkt door de tijd heen en versterkt en zodoende mobiliseert. Hierbij tracht het

wederzijdse herkenning en verrijking van individuen te bereiken.47 Zodoende is de kennis die

vergaard wordt niet de waarheid, maar het zijn stukken subjectieve kennis die bij elkaar gebracht

worden en ook getest worden, in het geval van fancultuur. Op deze wijze zou door verrijking van

kennis een staat van alwetendheid zijn opkomst maken waarbij de fans menen de kennis te

44

Zie appendix III, interview nr. 3. 45

H. Jenkins, Fans, Bloggers, and Gamers: Exploring Participatory Culture (New York: New York University Press, 2006): 136-140. 46

P. Lévy, Collective Intelligence (Cambridge, Massachusetts : Perseus Books, 1999): 169. 47

Ibidem, 13.


23

beschikken over de producten.48 De geïnterviewde fan ziet het delen van deze kennis niet gebeuren

in de Nederlandse fancommunity, echter, collective intelligence heeft dezer dagen meer

mogelijkheden via de nieuwe wegen die netwerken aanbieden en fora die opgesteld worden en

dergelijke conventies die georganiseerd worden, waarbij de fans de behoefte voelen hun kennis te

delen. De vraag is of zij andermans kennis willen aanvaarden na het bediscussieerd te hebben en of

de invloedsfactor groter wordt ondanks de ontbrekende behoefte om deze kennis te delen met de

top-down bedrijven. Op deze wijze is er wel sprake van collective intelligence, maar kan deze niet

gekoppeld worden aan convergence culture.

In de case heeft, wat betreft de invloed van fans, de merchandise een grote rol gekregen.

Fans staan erom bekend verzamelaars te zijn, hoewel in de interviews duidelijk naar voren komt dat

sommige producten niks toevoegen en daarom niet aangeschaft worden, en om deze reden zijn het

loyale consumenten. Dit geeft bedrijven de vrijheid producten te ontwikkelen die enigszins uniek en

experimenteel zijn om de reden dat er fans zijn die geïnteresseerd zijn in alles wat gerelateerd is aan

de Saga.49 Zodoende verliezen de fans in geloofwaardigheid en de manier waarop zij invloed uit

kunnen oefenen is door niet te consumeren of door zelf producten aan te dragen die vervolgens

worden overgenomen door de bedrijven.

In een interview, waar de interviewers participanten zijn van de Academy of Television Arts

and Sciences en de geïnterviewden drie personen uit de televisie-industrie representeren, komt dit

naar voren. Lance Evans vermeldt dat bedrijven naar de fans reiken wanneer een product dreigt te

falen.50 De fans bieden nieuwe perspectieven, leggen hun wensen uit en vervolgens benut de

industrie deze wensen en voldoet aan de verwachtingen waardoor het product weer opbloeit.

Samen met het feit dat de digitale sociale netwerken ook te zien zijn voor de top-down bedrijven

van de Saga, hebben zij volledig zicht op de verwachtingen waaraan het product zou moeten

voldoen. Mijns inziens staan de fans te dicht bij het product om hun eigen invloed te kunnen

opmerken en zonder dat er sprake is vanuit hun intenties zijn tot beïnvloeding.

48

Jenkins noemt in Convergence Culture de SURVIVOR spoilers van de fans een praktijk van collective intelligence, waarbij door middel van bij elkaar gebrachte kennis het einde al voorspeld dient te worden. H. Jenkins, Convergence Culture: Where Old and New Media Collide (New York: New York University Press, 2006): 28. 49

M. Hills, Fan Cultures (Oxon: Routledge, 2002): 36. 50

R. Sadal, “Television Executives Speak about Fan Letters to the Networks” in The Adoring Audience: Fan Culture and Popular Media, red. L. A. Lewis (London: Routledge, 1992): 186.


24

Conclusie

In de voorgaande hoofdstukken heb ik aan de hand van een case een kritische reflectie van

participatory culture en convergence culture uitgevoerd. Deze twee termen worden door Henry

Jenkins veelvuldig in verband gebracht met fancultuur. Naar aanleiding van andere wetenschappers

en de case kan worden gesteld dat de macht die Jenkins toekent aan de fancultuur niet te allen tijde

opgaat. Matt Hills wijst ons hier al op in Fan Cultures en stelt dat Jenkins teveel ervan uitgaat dat de

fans bewust teksten produceren en op deze wijze bijna een automatische invloed genereren.

Uit de case blijkt dat de Nederlandse fancultuur van THE TWILIGHT SAGA geen enorme bijdrage

levert in eigen mediaproductie en er verscheidene vormen zijn van betrokkenheid en participatie.

Om deze reden heb ik gradaties van fandom aangedragen waarbij opvalt dat John Fiske en zijn active

audience beter van toepassing zijn op de fancultuur, doordat Fiske het lezen van teksten en op deze

wijze het produceren van betekenissen en genoegens ook ziet als een productie op zowel bewust als

onbewust niveau. Uit de interviews blijkt dan ook dat elke fan een andere reden aanduidt voor het

fan zijn van de Saga en op deze wijze een betekenis/uitlichting geeft van de Saga.

Jenkins zijn aanname dat in fandom met elkaar gediscussieerd wordt over de teksten en in

participatiecultuur een diepere interactie plaatsvindt met de producten lijkt wel van toepassing op

de Nederlandse fancultuur van de Saga. In het netwerk van deze fancultuur zijn veel websites te zien

die plaatsmaken voor fora en discussietopics. De barrière is zodoende laag genoeg om te kunnen

participeren binnen de fancultuur. De mogelijkheden zijn alom aanwezig, maar uit de interviews

blijkt dat de meeste fans deze mogelijkheden amper tot niet benutten en aldus de mate waarin

gediscussieerd wordt tegenvalt in vergelijking met de mogelijkheden die hiervoor worden

aangeboden.

Gekeken naar de convergence culture is er veel wisselwerking te zien tussen de fans en de

bedrijven. Grenzen lijken te vervagen doordat de fan actiever kan participeren door de digitale

mogelijkheden, maar hier tegen over staan de bedrijven die de grootste besluiten nemen. Aan de

andere kant zijn de bedrijven afhankelijk van fans, een aspect dat door weinig fans wordt genoemd

op de conventie. Dit samen met het zelfbeeld van de fans, waarin naar voren komt dat zijzelf geen

invloedsfactor kunnen zijn, zorgt ervoor dat zij wel beschikken over de juiste kennis en collective

intelligence maar zich niet bewust zijn van deze kennis en het zodoende niet inzetten. Fans zijn van

mening dat de Nederlandse fancultuur allereerst aan bepaalde voorwaarden moet voldoen,

waardoor hun mening over beïnvloeding van de producten negatief te noemen is.

Dit resulteert in de invloedrijke pseudoactieve consument, waarbij niet elke fan bewust

participeert en produceert en intenties heeft de producten te beïnvloeden, maar dit wel doet op een


25

onbewust niveau gekeken naar de wisselwerking tussen bottom-up consumenten en top-down

bedrijven, zonder de fancultuur een bepaalde mate van macht toe te kennen. Zodoende is de

partcipatory culture wel van toepassing op de Nederlandse fancultuur van de Saga en de

convergence culture ook, echter, beide in mindere expliciete mate als Jenkins doet voorkomen. Dit

komt mede door het zelfbeeld van de fans en de hoeveelheid tekstuele producties die voortkomen

uit de fancultuur. Daarbij is de fancultuur klein in vergelijking met de Amerikaanse fancultuur en

zodoende minder nadrukkelijk aanwezig als afzetmarkt voor de bedrijven. De beïnvloeding die de

Nederlandse fans uitoefenen, komt vanuit de kennis die zij online met elkaar delen en de vereniging

met andere fancommunities in het buitenland en niet per se vanuit de mediaproductie van de fans

zelf.

De Nederlandse fancultuur van THE TWILIGHT SAGA is pessimistisch over hun beïnvloeding en

aldus lijken zij geen waarde te hechten aan hun geringe mediaproductie. Jenkins is zodoende te

optimistisch wat betreft de productie van de fancultuur en de waarde die zij hieraan hechten.

Terugkerend naar de hypothese genoemd in de inleiding, kan derhalve gesteld worden dat de

Nederlandse fancultuur van THE TWILIGHT SAGA een geringe mediaproductie heeft en amper tot geen

invloed lijkt te hebben doordat zij tekort schieten in hun zelfbeeld en de waarde die zij toekennen

aan hun mediaproductie, dit in tegenstelling tot de internationale fancultuur van THE TWILIGHT SAGA

waarbij een duidelijke wisselwerking te zien is vanuit de bottom-up producenten en de top-down

bedrijven. De theorieën omtrent convergence culture en participatory culture ontwikkelt door

Jenkins zijn daarom niet volledig van toepassing op de Nederlandse fancultuur van THE TWILIGHT SAGA

en dienen daarom alleen als leidraad die gedurende onderzoeken consequent getest dient te

worden.


26

Bibliografie

Literatuur

Baym, N.K. Tune in, Log on. Soaps, Fandom, and Online Community. California, Sage

Publications, 2000.

Bolter, J.D. en R. Grusin. Remediation: Understanding New Media. Cambridge: MIT Press,

2000.

Carpentier, N. en B. De Cleen. red. Participation and Media Production: Critical Reflections

on Content Creation. Newcastle: Cambridge, 2008.

M. Deuze, “Corporate Appropriation of Participatory Culture” Participation and Media

Production: Critical Reflections on Content Creation geredigeerd door N. Carpentier en B. De

Cleen (Newcastle: Cambridge, 2008): 27-40.

Fiske, J. Television Culture. London en New York: Routledge, 1987.

Fiske, J. “The Cultural Economy of Fandom” The Adoring Audience: Fan Culture and Popular

Media geredigeerd door Lisa A. Lewis (London: Routledge, 1992): 30-49.

Hills, M. Fan Cultures. Oxon: Routledge, 2002.

Jenkins, H. Convergence Culture. Where Old and New Media Collide. New York: New York

University Press, 2006.

Jenkins, H. Fans, Bloggers, and Gamers. Exploring Participatory Culture. New York: New York

University Press, 2006.

Jenkins, H. “Filking and the Science Fiction Fan Community” The Adoring Audience: Fan

Culture and Popular Media geredigeerd door Lisa A. Lewis (London: Routledge, 1992): 208-

233.

Jenkins, H. et al. “Confronting the Challenges of Participatory Culture: Media Education for

the 21th Century” *2006+ MacArthur Foundation: Building the Field of Digital Learning – 20-

06-2010 http://digitallearning.macfound.org/atf/cf/%7B7E45C7E0-A3E0-4B89-AC9C-

E807E1B0AE4E%7D/JENKINS_WHITE_PAPER.PDF.

Jorgensen, D.L. Participant Observation. A Methodology for Human Studies. Newbury Park:

Sage Publications, 1989.

Lawson-Borders, G. Media Organizations and Convergence. New Jersey: Lawrence Erlbaum

Associates, Inc., 2006.

Lévy, P. Collective Intelligence: Mankind’s Emerging World in Cyberspace. Cambridge,

Massachusetts : Perseus Books, 1999.


27

Lewis, L.A. red. The Adoring Audience: Fan Culture and Popular Media. London: Routledge,

1992.

Sabal, R. “Television Executives Speak about Fan Letters to the Networks” The Adoring

Audience: Fan Culture and Popular Media geredigeerd door Lisa A. Lewis (London: Routledge,

1992): 185-188.

Wester, F. en V. Peters. Kwalitatieve Analyse. Uitgangspunten en procedures. Bussum:

Uitgeverij Coutinho, 2004.

Websites

- “Kristen & Taylor separate Eclipse Interviews” *2010+ YouTube - 02-06-2010

http://www.youtube.com/watch?v=28YCGS0DxTw&feature=player_embedded# .

- “The Twilight Saga: A note to fans from Bill Condon.”*2010+ Facebook The Twilight Saga’s

Notes – 02-05-2010 http://www.facebook.com/notes/the-twilight-saga/a-note-to-fans-

from-bill-condon/10150166853605005 .

- “The Hillywood Show: Introduction." *2009+ The Hillywood Show: The Official Website – 16-

05-2010 http://www.thehillywoodshow.com/about/.

- “TouchGraph Twilight Nederland.” *2010+ TouchGraph Google Browser – 20-05-2010

http://www.touchgraph.com/TGGoogleBrowser.php?start=Twilight%20Nederland&signed=f

alse .

- “TwilightMOMS.com A Twilight Site for Adult Women and Moms.” *2010+

TwilightMOMS.com – 16-05-2010 http://www.twilightmoms.com/ .

- “Twilight Fan Community.” *2010+ Twifans 07-05-2010 http://www.twifans.com/

- “Twilight-Online.nl: Dé Twilight Fansite van België & Nederland.” *2010+ Twilight-online.nl –

07-05-2010 http://www.twilight-online.nl/site/.

- “Twilight NL Con.” [2009] Hyvespagina Twilight NL Con – 07-05-2010

http://twilightnlcon.hyves.nl/ .

- “Twilight NL Team.” *2009+ Twitter Twilight NL Con – 07-05-2010

http://twitter.com/twilightnlcon .

- “Twilight NL Con.” [2009] Hyvespagina Twilight NL Con – 07-05-2010

http://twilightnlcon.hyves.nl/ .

- “Twilight NL Team.” *2009+ Twitter Twilight NL Con – 07-05-2010

http://twitter.com/twilightnlcon .

- S. Meyer. “Midnight Sun: Edward’s version of Twilight” *2008+ Homepage Stephenie Meyer –

06-06-2010 http://www.stepheniemeyer.com/midnightsun.html .

http://www.youtube.com/watch?v=28YCGS0DxTw&feature=player_embedded

http://www.facebook.com/notes/the-twilight-saga/a-note-to-fans-from-bill-condon/10150166853605005

http://www.facebook.com/notes/the-twilight-saga/a-note-to-fans-from-bill-condon/10150166853605005

http://www.thehillywoodshow.com/about/

http://www.touchgraph.com/TGGoogleBrowser.php?start=Twilight%20Nederland&signed=false

http://www.touchgraph.com/TGGoogleBrowser.php?start=Twilight%20Nederland&signed=false

http://www.twilightmoms.com/

http://www.twifans.com/

http://www.twilight-online.nl/site/

http://twilightnlcon.hyves.nl/

http://twitter.com/twilightnlcon

http://twilightnlcon.hyves.nl/

http://twitter.com/twilightnlcon

http://www.stepheniemeyer.com/midnightsun.html


28

- S. Meyer. “Twilight Series Fansites.” *2010+ Stephenie Meyer Homepage – 02-06-2010

http://www.stepheniemeyer.com/ts_fansites.html .

- S. Meyer. “17 May1 2010.” *2010+ Homepage Stephenie Meyer – 18-05-2010

http://www.stepheniemeyer.com/index.html .

http://www.stepheniemeyer.com/ts_fansites.html

http://www.stepheniemeyer.com/index.html


29

Appendix

Appendix I

Vragenlijst Twilight NL Con

Algemene vragen voor algemeen beeld

Wat is je leeftijd?

Volg je een opleiding?

Informatie voorziening en introductie fan

Hoe ben je op de hoogte gesteld van deze Twilight Conventie?

Hoe lang ben je al ongeveer fan van The Twilight Saga?

Mening van de fan over productie en eventueel contact met producenten

Is er iets specifieks wat je aantrekt in de fancultuur, zoals de acteurs, de schrijfster, de films,

de boeken of alles bij elkaar?

Wat zijn je favoriete producties van de The Twilight Saga en waarom

Wat zijn je minst favoriete producties van The Twilight Saga en waarom

Voldoen de producten aan je verwachtingen? Hierbij heb ik het over naaste producties naast

de originele Engelstalige boeken.

Heb je overwogen contact op te nemen met The Twilight Saga Industrie? Zo ja, waarom?

Zouden de Nederlandse Fan communities invloed kunnen hebben op de producten en

producenten?

Mediaproductie van de fan

Ben je bekend met de mediaproductie van deze fancultuur? Hierbij heb ik het over trailers,

fanfictie, websites, communities, posters en niet te vergeten deze conventie.

Wat is jouw mening over deze mediaproductie?

Produceer je zelf producten die verband houden met The Twilight Saga?

Wat is daarvan jouw reden? Is het ontevredenheid of creativiteit?

Betrokkenheid van de fan

Neemt deze fancultuur een prominente plaats in in jouw leven?

Maak je actief gebruik van een fancommunity?

Waarom maak je gebruik van een fancommunity?

Wat doe je op deze fancommunity?

Is dit meer online of meer offline of beide?


30

Appendix II

Statistische gegevens interviews Twilight NL Con

Wat: Conventie waar fans van The Twilight Saga bij elkaar komen en eventueel

activiteiten doen.

Waar: ’t Veerhuis in Nieuwegein (volledig gebouw)

Door wie: TovieEvents

Wanneer: 15-05-2010 10.00-21.00

450 fans

Merendeel vrouw, welgeteld 4 jongens waarvan 3 mee waren gekomen voor hun vriendin.

Overheersende leeftijd lag tussen de 15 en 21. Kinderen werden begeleid door ouders en verder

waren er hooguit 10 die voor een Twimom aangezien konden worden.

±25 gesproken incl. interviews (5.5% van de aanwezigen)

13 interviews (3% van de aanwezigen)

Alleen vrouwen.

Gemiddelde leeftijd is 17.9 jaar. 33 was het oudst en 15 het jongst.

Opleiding varieerde van ongeschoold tot WO opleiding en vaste baan.

10 waren bekend met de mediaproductie van fans.

5 produceren zelf producten m.b.t. Twilight.

Allemaal waren ze tevreden met de geleverde producten van The Twilight Saga. Er werd begrip

getoond voor problemen die producenten ondervinden en er werd rekening gehouden met

persoonlijke smaak.

3 wilden/hebben contact opgenomen met personen uit The Twilight Saga industrie. Meesten haakten

af door lange wachttijden of door de instelling dat contact opnemen geen nut heeft.

3 verwachten zonder voorwaarden dan de Nederlandse fancommunity invloed kan uitoefenen op de

producten van The Twilight Saga.

8 verwachten invloed, mits de Nederlandse fancommunity meer een eenheid vormt, een grotere

groep wordt en meer een basis wordt voor The Twilight Saga Merchandise.

2 verwachten totaal geen invloed.

9 zijn actief in een online fancommunity, waarvan 7 op Hyves. Hierbij zijn er 5 die alleen actief zijn op

Hyves en niet op andere soorten fancommunities van The Twilight Saga.

Merendeel vindt de conventie tegenvallen. Hoofdreden is hiervoor het lange wachten op de

activiteiten en de kleinschaligheid.


31

Voor iedereen was dit de eerste conventie, mede doordat er in Nederland nog een Twilight

Conventie is gehouden. Naast deze conventie is men voornamelijk online actief, samen met de

geregelde ontmoetingen om naar premières te gaan, et cetera. Er zijn ook fans die speciaal naar het

buitenland gaan om daar producten te kopen en medefans te ontmoeten.

Tabel 1: Mening invloed m.b.t. online activiteit:

Invloed Invloed onder

voorwaarden

Geen invloed

Actief online 1,9,10 = 3 2,3 = 2

Actief alleen op Hyves 6,12 = 2 4,5,11 = 3

Niet online actief 8 = 1 7,13 = 2

Tabel 2: Mening invloed m.b.t. mediaproductie van de fans:


voorwaarden

Geen invloed

Bekend met

mediaproductie fans

12,8 = 2 1,4,13 = 3 2 = 1

Niet bekend met

mediaproductie fans

6 = 1 5 = 1

Produceert zelf als fan 1,9,10 = 3 3 = 1

Tabel 3: Mening invloed m.b.t. eventueel contact met producenten e.d. van Twilight:


voorwaarden

Geen invloed

Contact met

producerende kant

9,10,11 = 3

Geen contact met

producerende kant

8,6,12 = 3 1,4,5,13 = 4 2,3 = 2

De cursieve cijfers staan voor het nummer van het interview en het dikgedrukte, cursieve cijfer staat

voor het totaal aantal fans in dat vak van de geïnterviewden.


32

Appendix III

Interviews Twilight NL Con uitgeschreven

1. Vrouw, 17 jaar, sociaal werk op ROC, VMBO T.

Via vriendinnen op hoogte gesteld op de conventie.

Vanaf eerste film fan, alle boeken gelezen, Eng-Nl. Eng leuker. NL is heel anders vertaald.

Verhaal is leuk. Keer wat anders dan bloeddorstige vampiers.

Eerste film vond ze heel erg anders dan boek. Verder voldoet alles aan de verwachtingen.

Niet overwogen contact op te nemen met producenten, vindt dat niet echt belangrijk.

Misschien wel invloed hebben, dmv klachten en opmerkingen. Maar Nederland is toch klein,

in tegenstelling tot Amerika.

Wel bekend met mediaproductie. Kijkt liever naar het echte materiaal.

Schrijft zelf fanfictie over Twilight, samen met vriendin, 50 lezers. Schrijft in NL. Wordt

gepost op een forum, fanscene.nl

Wat ze leest verschilt heel erg van elkaar. Schrijft om creativiteit te uiten.

Fancultuur neemt belangrijke plek in, in haar leven.

Conventie vindt ze een mooi initiatief, maar minder dan ze had verwacht. Minder T-shirts

e.d. Meeste mensen zijn op zichzelf of in een groepje.

Niet echt actief in online fancommunities, krijgt mail doorgestuurd.

2. 15, 4 VWO.

Via vriendin op hoogte gesteld, die het op internet had gevonden via Google.

Half jaar fan van Twilight. Engelse boeken gelezen, vindt ze ook leuker. Leest prettiger,

betere woordgrappen, persoonlijkheid lijkt anders dan in de Nederlandstalige boeken.

Vindt alles geweldig. Zij heeft zelf de sieraden en een eigen T-shirt gemaakt OCD en ze heeft

een Bella-dress. Vindt de barbiepoppen te ver gaan van Twilight.

Doet mee aan look-a-like wedstrijd.

Speelt met ideeën in haar hoofd voor fanfictie, zou dit zelf ook willen posten op forum.

Heeft haar vriendin daar ook ontmoet en wil het liever in vriendenkring houden.

Weet niet of wij Nederlanders invloed hebben. In Amerika ziet ze dit wel gebeuren, doordat

dit thuisbasis is. Vindt dat fans niet moeten aandringen.

Als ze zich heel erg verveeld, leest ze fanfictie maar dit voelt nooit echt.

Fanmade trailers vond ze over het algemeen niet geslaagd.


33

Produceert vanuit creativiteit en ook een klein beetje door ontevredenheid, de

massaproductie staat haar niet echt aan. Voelt meer voor insidejokes.

Neemt belangrijke plek in, in haar leven omdat tienermeisjes zich kunnen identificeren met

Bella (Team Edward) Onderdompeling in een wereld, andere realiteit.

Ze doet alles online, de ontmoetingen daar uitgezonderd.

3. 17, 5 VWO

Gegoogled naar Twilight en zo kwam ze conventie tegen.

Sinds vorig jaar zomer fan. De liefde in het verhaal, die onsterfelijkheid en zielsverwant trekt

haar aan in de Saga. Vindt Jacob niks toevoegen. Is er geforceerd tussen gepropt.

De boeken zijn favoriet, samen met de films en zelf twee shirts gekocht en een hanger.

Barbiepoppen zijn over the top en ze lijken niet eens. Verder voldoen de producten wel aan

haar verwachtingen. New Moon vindt ze beter, Eclipse vond ze erg veranderd maar ze is wel

verwachtingsvol. Zijn het niet met de kapsels eens.

Niet geprobeerd contact op te nemen denkt niet dat het zal helpen.

Denkt dat we alleen invloed hebben, mits we hetzelfde denken. Dit ligt ook aan presentatie,

samen met argumentatie.

Is niet erg bekend met mediaproductie van fans. Maakt trailers en schrijft fanfictie, voor het

creëren van een eigen wereld.

Fancultuur neemt een belangrijke plek in, in haar leven.

(overdreven reacties op nieuwe stills, trailers en andere nieuwtjes)

Zou niet alleen gegaan zijn naar de conventie, omdat ze zonder geen leuke dag zou ervaren.

Vriendschappen ziet ze niet snel ontstaan. Is verder niet echt actief in andere

fancommunities. Conventie enige offline activiteit.

Conventie valt tegen vanwege gaten die erin vallen. Sommige meisjes vindt ze vreemd

samen met de Twimoms.

4. 18, Mavo, werkt op basisschool.

Fan vanaf eerste film Twilight.

Via Hyves op de hoogte gekomen van conventie. Is actief op een New Moon Hyves.

Wil graag dingen kopen en ze wil weten wat andere fans vinden van de films.

Vindt zelf de vampiers heel leuk. Sommige dingen zijn weggelaten in de films, dat is jammer.

Fanmade trailers bekijkt ze, verder weinig.

Doet zelf niks online, naast lid zijn van Hyves.

Vindt wel leuk dat Stephenie Meyer zo betrokken is bij de verfilmingen.


34

Denkt d.m.v. kettingmail dat wel invloed op zou kunnen treden. Aan andere kant denkt ze

dat NL een te onbekend land is.

Conventie vindt ze tegenvallen. Had meer verwacht en meer activiteiten met kraampjes.

Twilight neemt belangrijk plek in. Maar ze moet zo lang wachten op de films.

5. 19, heeft niet diploma gehaald, interne opleiding bij Blokker.

Anderhalf jaar fan. Geen idee wat haar aantrekt in de fancultuur. Had er geen woorden voor,

door de romantiek en Edward, die zo geromantiseerd is.

Morgenrood vindt zij het mooiste product Vindt dat er te ver gegaan kan worden in

merchandise.

Is wel op de hoogte van de fanmade trailers en blogs en fanfictie. Vindt initiatief onwijs leuk.

Denkt dat mocht er een deel 5 komen dat het vooral zal gaan over Jacob en Renesmee,

mede door de fans zelf en hun aandringen hierop.

Is zelf actief op Hyves.

Is eerste keer dat ze naar zo’n conventie gaat. Maar komt soms wel samen om films te kijken.

Wil zelf niets produceren, ze koopt liever.

Conventie vindt ze onwijs leuk.

Ondertussen heeft Twilight een belangrijke plek heeft ingenomen, noemt het zelfs

schandalig. Vindt de Twimoms cool.

Is van mening dat in Amerika invloed uitoefenen makkelijker gaat, mede door de

Twilightwinkels e.d. Denkt dat fancultuur vooral Twilight draagt in Amerika ook wel maakt.

6. 16, VMBO T.

Sinds 2008 fan: eerste film

Via Hyves, nieuwsbrief en vriendinnen op de hoogte van conventie

Vindt alle spullen van Edward mooi. Hoewel de poppen ze te ver vindt gaan.

Is wel op de hoogte wat fans produceren maar maakt zelf niks, kan ze niet.

Denkt dat we wel invloed kunnen hebben, doordat we veel kopen zullen zij veel maken.

Nederland ziet ze niet als grote factor, maar Amerika wel.

Is zelf alleen actief op Hyves.

Haar kamer zit helemaal onder de posters.

Conventie vindt ze wel leuk, maar wel lange wachttijden.

Ze vond de trailers wel leuk, vooral de creativiteit. Verder voldoen de producten aan haar

verwachtingen.

Is gedemotiveerd om contact te zoeken vanwege lange wachttijden.


35

Sloot vriendschappen door Twilight.

7. 18, ROC AKA.

Sinds september 2009 fan.

Vindt het knap hoe het allemaal is verzonnen.

Haar zus heeft haar als verrassing meegenomen.

Heeft niet alle basisproducten van de Twilight Saga. Vindt producten als kaarsen echt stom,

omdat het op gaat. Producten voldoen aan haar verwachtingen. Boeken vindt ze wel beter,

vanwege emotionele lading. De film is meer beeldgericht.

Ze denkt dat de Nederlandse fancommunity misschien invloed kunnen hebben. (NL is

misschien te klein)

Is niet helemaal bekend met mediaproductie van fans, leest ook geen fanfictie. Maar het feit

dat fans zelf iets verzinnen vindt ze verschrikkelijk, je kan het niet nadoen.

Conventie is een uitzondering. Ze vindt het wel leuk, alleen te lang wachten en chaotisch.

Twilight neemt geen belangrijke plek in, in haar leven. Is ze te nuchter voor.

8. 19, KMCD

Sinds augustus 2009 fan.

Het verhaal is anders en nieuw, dat trekt haar aan en het feit dat zij in dezelfde

leeftijdsklasse zit.

Door email op Hyves is ze op de hoogte gekomen. Is lid van officiële Twilight Hyves

boeken en dvd’s zijn favoriet. Spulletjes eromheen vindt ze ook wel leuk.

Denkt dat de merchandise het extrovert maakt, waardoor het een meerdere betekenis heeft

voor de fans. Het wordt onderdeel van lifestyle. Denkt dat fans daardoor wel invloed hebben

(vraag en aanbod) Ieder zijn eigen ding, is het niet per se ergens niet mee eens.

Vindt wel dat je echt moet zoeken naar spullen en in buitenland niet.

Twilight is maar vier delen, dus ze ziet niet een enorme invloed. Het is niet echt blijvend op

die manier.

Ziet en hoort enigszins wel mediaproductie van fans, sommige dingen zijn too much.

Obsessief.

Denkt dat als ze meer actief is, dat het een belangrijke plek in zou nemen in haar leven.

Conventie vindt ze chaotisch en het had iets meer gemogen.

Fans willen iets onbereikbaars, en als er dan contact wordt gezocht zijn de fans ook meer

tevreden. Het menselijke laten zien. Samenwerking zou goed mogelijk zijn.


36

9. 22, VWO, gaat beginnen met verzorgende verpleegkunde.

Sinds Pasen 2009 fan.

De romantiek en diverse karakters trekken haar aan. Op

Via website twilight-online.nl op de hoogte gesteld van conventie

Eclipse boek favoriet. Merchandise vindt ze posters en sieraden het mooist en de poppen.

Gewoon om neer te zetten, verzamelen. Slechte kwaliteit vindt ze jammer aan de producten

Producten voldoen aan haar verwachtingen, er missen altijd dingen maar dat hoort erbij.

Kijkt ze niet zo nauw naar.

Heeft fanmail geschreven naar de belichtingsman van Twilight (wil ze nog doen) wilt alleen

fanmail sturen om steun te betogen. Vindt alle moeite die men erin stopt alleen maar mooi.

Heeft het idee dat er toch aan verwachtingen wordt geprobeerd te voldoen.

Kijkt wel eens naar korte verhalen en trailers. Vooral de parodieën vindt ze leuk samen met

de productie die hoge kwaliteit hebben.

Te weinig eenheid in de Nederlandse community om invloed te kunne hebben, daarbij is het

een te klein groepje. In Amerika ziet ze meer een grote beweging, met veel volgers, vooral

op internet. (Twitter en Facebook en diens communities) Zonder de sites zouden ze nooit zo

groot geworden zijn. In de films wordt rekening gehouden met de fans samen met de

merchandise, waarbij de fans het toch zullen moeten kopen en daarom ervan zouden

moeten houden.

Ze maakt T-shirts en spelkaarten. Verspreidt dit via fora. Doet ze vanuit creativiteit en plezier.

Is zelf ook betrokken bij fan community, online, chatten en spelletjes doen. Groep kennissen

die ze zo leerde kennen en die komen bijeen.

Zodoende een belangrijke plek in haar leven. Wegkruipen in de boeken.

10. 33, MMO, kledingverkoopster

Sinds maart 2009 fan.

Het gevoel van de eerste liefde trekt haar aan in de Twilight Saga waarin zij zichzelf herkent.

Eclipse is favoriet. Daarnaast vindt ze alles leuk.

Ziet nog geen beïnvloeding gebeuren, moet hiervoor aan aantal voorwaarden voldoen:

minder Nederlands, laat je gaan. Nuchterheid zit de Nederlandse fancultuur in de weg.

Heeft fanmail gestuurd naar Robert Pattinson.

Is bekend met de mediaproductie en ze vindt dit een leuk initiatief. Produceert zelf T-shirts

e.d. Betrokken bij Twilight Moms. Trekt zich niets aan van de neerbuigende opmerkingen.

Steekt veel uren in the Twilight Saga en het ‘fan zijn’.

In Nederland fan door eerste film, in Amerika door boeken. Komt door Stephenie Meyer en


37

het actief opbouwen van een fanbase en veel interactie.

Ze heeft het ‘fan zijn’ betrokken in haar alledaagse leven.

Ideeën aandragen kan altijd, samenwerking ziet ze wel zitten. Waardering vanuit

productenten is zeker aanwezig, vooral online beïnvloeding omdat dat ook bereikbaar is

voor de producenten en acteurs e.d.

Conventie is veel wachten, maar verder enorm leuk.

11. 21, MEM (media en entertainment management)

Een jaar fan.

Boeken vindt ze er goed, films ook wel

Is in aanraking gekomen door familie.

De poppen mogen meer lijken op de acteurs.

Is enigszins bekend met mediaproductie door fans. Fanmade trailers kijkt ze wel en verhalen

leest ze wel, maar daar vond ze dat alles door elkaar werd gehaald.

Heeft overwogen contact te zoeken voor stage.

Producten voldoen aan verwachtingen. Doordat het verhaal steeds wordt aangehouden in

de films en de problemen die zich voordoen worden opgelost.

Leest boeken in Eng. Eng vindt ze ook beter. Mooiere uitdrukkingen.

Denkt dat NL te klein is voor invloed. Amerika zou het wel kunnen. Hysterie heerst daar

meer en er wordt veel meer verkocht. Amerikaanse fans laten sneller blijken dat ze iets

willen, sneller dan Nederlandse fans. Dit zou dan vooral online voor elkaar gekregen worden.

Produceert zelf niets en voelt die behoefte ook niet. Ze niet actief in communities behalve

Hyves.

Conventie is anders dan ze had verwacht, het is kleiner maar wel leuk.

12. 26, MBO SPW

1 jaar fan.

Acteurs trekken haar niet zo zoals de meeste meisjes. Het is meer het verhaal, het

onwaarschijnlijke.

Is via internet op de hoogte gekomen, Twilight Hyves.

Vindt de boeken favoriet. films zijn meer stukjes die daarbij komen.

Beschouwd zichzelf niet als megafan.

Vindt de mediaproductie van fans leuk en grappig. Ziet een sneeuwbal effect in deze

productie. Soort aantrekkingskracht, dat invloed kan hebben op de producten die worden

uitgebracht. Onder andere door online mond-tot-mondreclame. Fans maken er zelf meer


38

van dan media zelf. En zo zou het bij de producerende kant terecht kunnen komen. Iedereen

zou er wel wat uit kunnen halen. Doet zelf niet actief mee aan mediaproductie.

Is lid van Twilight Hyves. Maakt ook reclame voor TWILIGHT via banner plaatsing.

Trekt andere mensen mee in de hype, heeft het er nog net niet dagelijks over.

13. Vrouw, 22 jaar, Koksschool

Vanaf eerste film fan.

Is onder dwang naar de film gegaan, het verhaal sprak haar aan.

Is via vriendin op de hoogte gekomen van de conventie.

De armband vindt ze gaaf. Verder alleen de boeken. Ieder zijn eigen ding m.b.t. de

producten

Is alleen bekend met de filmpjes op internet, zoals The Hillywoodshow. Verder vindt ze de

andere filmpjes knap. Ze wilt dat niet zelf, ze is van mening dat ze het niet kan.

Ze denkt niet dat Nederlandse fancommunity geen invloed kan uitoefenen, in Amerika meer,

daar waar het is ontstaan en daarom zou daar meer op ingespeeld worden.

Zelf ook niet echt actief, ze wilt het leuk houden.

Conventie valt wat tegen.

Marielle Aarts - De Invloedrijke Pseudoactieve Consument

Documents

Transcript of Marielle Aarts - De Invloedrijke Pseudoactieve Consument