34 Mag1010 / Nummer 8 / 2012

Mag1010

Veiligheidsinstallaties vormen groeimarkt

Keurmerk betrouwbaarheid persoonlijke alarmering

Harrie Heemskerk

Hoe somber de economische berichten ook zijn, er zijn nog altijd groeisegmenten in de elektrotechniek. Eén

daarvan is veiligheid. Zo is 74 procent van de ziekenhuizen en 62 procent van de grote zorginstellingen van plan

de komende twee jaar te investeren in verbetering van de installaties voor brandmelding en -detectie, alarmering

en ontruiming, en noodverlichting en vluchtwegaanduiding. Dat blijkt uit het jongste onderzoek van bureau

Bouw Kennis. In de rest van de gebouwde omgeving is er eveneens een algemeen maatschappelijke roep om meer

beveiliging tegen brand, inbraak en overvallen. En tot slot willen mensen ook thuis in hun eigen woonomgeving

meer veiligheid. Zeker wanneer ze te kampen hebben met ouderdom of andere beperkingen, en toch zelfstandig

willen of moeten blijven wonen. Dan is een installatie voor zogeheten sociale of persoonlijke alarmering nodig.

Otib modelwoningenOm adviseurs en installateurs te leren intel-

ligente zorgwoningen te installeren opende

het opleidings- en ontwikkelingsfonds voor

het technisch installatiebedrijf Otib eerder

dit jaar in Woerden een modelwoning voor

zelfstandig wonende dementerende jongeren

en ouderen. Dit als afsluiting van de bouw van

een heel straatje met modelwoningen boordevol innovatieve installatietechniek. Niet alleen voor

dementerenden, maar ook maatwerkwoningen voor mensen met een lichamelijk handicap of

een visuele beperking, mensen met COPD, en tot slot een nieuwe en een gerenoveerde woning

die beide zijn ingericht op veiligheid en comfort voor ‘gewone’ ouderen die zelfstandig willen of

moeten blijven wonen.

Ze zijn op afspraak te bezoeken, zowel door installateurs als woonzorginstellingen en woning-

bouworganisaties.

www.otib.nl

Voor de gehele keten van persoonlijke alarmering

is er nu een objectief en onafhankelijk keurmerk,

van installatie en installateur tot en met de

alarmopvolging en alle bijbehorende diensten.

Extra risico’sOok wanneer mensen extra kwetsbaar zijn, door

ouderdom of lichamelijke dan wel geestelijke

beperkingen, willen ze meestal zo lang mogelijk

zelfstandig blijven wonen. De overheid wil dat

eveneens, om de kosten van de zorgsector binnen

de perken te houden. Hierdoor worden niet alleen

bedrijven en organisaties voor hun veiligheid en

continuïteit steeds afhankelijker van moderne

installatietechnieken, maar ook individuele

personen. De genoemde kwetsbare groepen kun-

nen immers alleen langer zelfstandig blijven door

toepassing van innovatieve automatiserings- en

installatietechnieken (domotica).

Maar, zoals bekend, techniek kan falen. Alleen al

door uitval van de elektriciteit kunnen deze mensen

vaak geen kant meer op. Net als bij andere instal-

latietechnische gebreken. Neem bijvoorbeeld een

kleine aardfout in een aangesloten apparaat, waar-

door de aardlekschakelaar wordt aange sproken,

de spanning van een aantal groepen valt, en de

automatische deuren in hun appartement niet

meer werken.

Maar ook een valpartij kan grote risico’s met

zich meebrengen, zeker wanneer iemand alleen-

wonend is. Wat er kan gebeuren in geval van

brand, inbraak of overval laat zich raden.

Dit alles vereist naast brand- en inbraakbeveiliging

een installatie voor zogenoemde persoonlijke of

sociale alarmering.

Mag1010 / Nummer 8 / 2012 35

Mag1010

SchijnveiligheidHierdoor groeit de markt voor alle typen alarm-

installaties. Maar daar waar in een krimpende

economie sommige marktsegmenten nog groei

vertonen, verschijnen altijd weer partijen op de

markt die tegen te lage prijzen minder betrouwbare

componenten en installaties leveren. En dat creëert

schijnveiligheid. Dit kan grote risico’s opleveren.

Daarom zijn er op het gebied van brand-, in-

braak- en overvalbeveiliging, ontruimingsalarm en

noodverlichting en vluchtwegaanduiding verschil-

lende certificeringsregelingen van kracht. Deze zijn

gebaseerd op de van toepassing zijnde normen en

worden deels door wetgeving voorgeschreven. Is

dat niet het geval, dan kunnen ze in private over-

eenkomsten als verzekeringspolissen en overeen-

komsten tussen opdrachtgevers en installateurs

worden vastgelegd.

Analoog aan de technologie zijn en blijven deze

normen en certificerings regelingen voortdurend in

ontwikkeling.

KetenkeurmerkVoor installaties en bijbehorende diensten op het

gebied van persoonsgebonden alarmering is er

nu een keurmerk, dat het functioneren van de

gehele keten waarborgt. Van losse alarmknoppen

en sensoren, de huiscentrale en de installatie als

geheel, tot en met de installateur zelf. En van de

verbindingen met de publieke en private alarm-

centrales die de signalen opvangen, tot en met de

zorgorganisaties die er actie op ondernemen.

“De markt voor persoonlijke alarmering is

inderdaad sterk in beweging”, vertelt Sigrid

Fekken bij de introductie van dit keurmerk. Zij

is interim- directeur van WDTM, dat staat voor

Wonen, Diensten en Techniek voor Mensen. WDTM

is niet alleen een brancheorganisatie maar ook een

netwerk waarin zorgorganisaties, zorgcentrales,

leveranciers, installateurs, woningcorporaties en

adviseurs samenwerken.

WoonzorgtechnologieZo willen zij het gebruik en de inzet van woon-

zorgtechnologie bevorderen. Daarnaast willen alle

leden gezamenlijk de kwaliteit in de gehele keten

van techniek en diensten verbeteren, en vooral de

betrouwbaarheid en veiligheid ervan waarborgen.

Ook niet-zorgDe organisatie richt zich met deze activiteiten

overigens niet alleen op de zorg. Naast ouderen

en mensen met een andere zorgbehoefte willen

ook mensen zonder specifieke zorgvraag in toe-

nemende mate meer veiligheid in hun persoonlijke

omgeving creëren. ‘Gewoon’ voor een veilig gevoel

in een verruwende samenleving, om snel en stil

hulp in te kunnen inschakelen bij inbraak, overval

of brand terwijl zij thuis zijn. Maar ook bij een

ongeval in de woning, of wanneer er iets mis is

met een van de kinderen terwijl er geen opvang

voor de andere kinderen beschikbaar is.

De gewenste hulp hoeft bij persoonlijke alar-

mering dan ook lang niet altijd te komen van de

zorg centrale, brandweer, politie of ambulance-

dienst. Via een particuliere alarmcentrale (PAC),

Innovatieve installatietechniek kan mensen die zorg nodig hebben maar toch zelfstandig willen of moeten blijven wonen, veel zelfstandigheid, privacy en levens-

ruimte teruggeven. Het Ketenkeurmerk Persoonsgebonden Alarmeringsdiensten moet de angst voor de afhankelijkheid van e-health technologie wegnemen.

36 Mag1010 / Nummer 8 / 2012

Mag1010

of gewoon via sms, kan via zo’n systeem ook de

hulp van familie, vrienden of mantelzorgers worden

ingeschakeld.

En zo zijn er meer situaties denkbaar waarin sociale

alarmeringstechniek een uitkomst kan bieden.

ZekerheidIn alle gevallen, en meer nog bij extra kwets-

baarheid en afhankelijkheid van die techniek, is

er één aspect dat boven alle twijfel verheven moet

blijven. Dat is de zekerheid dat de alarmsignalen

- afgegeven door een alarmknop, sensor, camera

of welke voorziening dan ook - aankomen op de

plaats van bestemming. Net als bij brand, inbraak

of overval.

Dit wil WDTM op het gebied van sociale of persoon-

lijke alarmering door de hele keten heen met haar

keurmerk waarborgen. “Op grond van het keurmerk

kunnen opdrachtgevers en eind gebruikers het kaf

van het koren in de markt scheiden”, zegt Fekken.

“Uiteindelijk gaat het om de eindgebruiker en dat

we hem of haar persoonlijke alarmering met de

hoogst mogelijke betrouwbaarheid bieden.”

NormenEen keurmerk over de gehele keten werkt echter

alleen wanneer alle betrokken mensen, proces-

sen, producten, installaties en diensten in hun

onderlinge samenhang kunnen worden getoetst

aan normen. Dat zijn de meest onafhankelijke en

objectieve maatstaven, die de betrokken markt-

partijen samen overeenkomen in de normcommis-

sies bij het Nederlands centrum voor normalisatie

NEN in Delft.

Zo is WDTM lid van de Normcommissie Alarm-

systemen van het Nederlands Elektrotechnisch

Comité (NEC 79) bij NEN. Deze commissie werkt

De eerste drie bedrijven zijn inmiddels gecertificeerd voor het Ketenkeurmerk Persoonsgebonden Alarme-

ringsdiensten. Dat zijn (vlnr): CSI Service (Jan Verasdonck), Eurocom Networks (Martijn Schuurmans) en

Careyn (Simon Teodorczyk en Willeke Erkens).

Automatisering van de installatietechniek in woningen, ofwel domotica,

zal de komende jaren steeds vaker worden toegepast, ook bij renovatie

van de bestaande bouw. Dit om het langer zelfstandig wonen van oude-

ren en andere mensen met een zorgvraag mogelijk te maken. Tevens

wordt hiermee een bijdrage geleverd aan hun veiligheid, comfort en

energiebesparing.

Via intelligente installaties en hulpmiddelen kunnen ‘smart house services’

en zorg-, veiligheids- en alarmeringsdiensten op afstand worden ingezet. Het

gebruik van domotica als bewegings- en andere sensoren, uitluistersystemen,

elektrische deurvergrendelingen, toezichtcamera’s, belmatten of combinaties

hiervan kan echter ook leiden tot schijnveiligheid. De Inspectie voor de Ge-

zondheidszorg ontving reeds enkele ernstige meldingen waarbij domotica een

rol speelde.

Als installaties en hulpmiddelen aan objectieve en onafhankelijke normen

voldoen, dan hebben eindgebruikers, toezichthouders en dienstverleners de

zekerheid dat wordt gewerkt met veilige en betrouwbare hulpmiddelen. Zeker

wanneer dat wordt gewaarborgd door een ketenkeurmerk gebaseerd op nor-

men, zoals in zoals in bijgaand artikel wordt beschreven.

Halfdaagse trainingenNEN verzorgt daarom halfdaagse trainingen bij bedrijven en organisaties in

eigen huis over onder meer de NEN 1010 en NTA 8044 in relatie tot domotica.

Naast deze norm wordt de NPR 5310, de Nederlandse Praktijkrichtlijn bij NEN

1010, behandeld. Het tabellenboek NEN 1010 is inmiddels ook herzien en

volledig in lijn gebracht met de jongste editie van NEN 1010.

Bij de Nederlandse Technische Afspraak (NTA) 8044 wordt uitgegaan van het

Bouwbesluit, NEN 1010 en het Elux-installatieconcept. Naast laagspannings-

installaties ondersteunt deze infrastructuur woninggebonden toepassingen en

systemen gebaseerd op technieken als ICT, BCT (Broadcast Communication

Technology) en CCCB (Command, Control and Communication in Buildings).

Dit ten behoeve van de woonfuncties zoals gespecificeerd in de internationale

normen NEN-EN 14908, NEN-ISO/IEC 16484 en NEN-EN 50090.

Tijdens de voor ieder bedrijf of organisatie op maat gemaakte training worden

de normen aan de hand van uitgewerkte praktijkvoorbeelden uiteengezet.

www.nen.nl/training&advies

Training zorg, domotica en normen

Mag1010 / Nummer 8 / 2012 37

Mag1010

mee aan de Europese en wereldwijde normen,

standaarden en protocollen.

Over IPHierdoor kan de digitale datatransmissie binnen

alle typen alarminstallaties, en van daar naar de

alarmcentrales, sinds kort worden getoetst aan

de nieuwe Europese norm NEN-EN 50136-1.

Daarin staat aan welke prestatie-eisen de digitale

communicatie tussen de alarmsignalering op een

risicolocatie en de alarmontvanger in een alarm-

centrale moet voldoen.

Ofwel: hoe snel moet een alarmsignaal met een

bepaald doel waar aankomen? Hoe betrouwbaar

moet dat zijn bij omschreven risicocategorieën? En

hoe wordt dat gecontroleerd en gewaarborgd? Dit

alles nu ook, wanneer de alarmsignalen niet meer

analoog maar digitaal over IP (Internet Protocol)

gaan.

Op basis van deze Europese norm heeft de

commissie bij NEN tevens een Nederlandse

Praktijkrichtlijn ontwikkeld om de overstap van

de oude Nederlandse naar de nieuwe Europese

norm gemakkelijker te maken. In deze NPR staat

hoe adviseurs en installateurs de overstap van

analoge naar digitale signaaltransmissie over IP in

de praktijk kunnen maken.

De praktijkrichtlijn gaat vooral over inbraak- en

overvalbeveiliging. Maar de methode kan vrij

eenvoudig worden uitgebreid naar brand- en

sociale alarmering, zo verklaarde commissievoor-

zitter Iwan Debets eerder dit jaar bij de presentatie

van de NPR.

Technisch werken ze immers hetzelfde, al-

leen worden er al dan niet bij wetgeving andere

prestatie-eisen gesteld aan onder meer de snelheid

en betrouwbaarheid van de dataoverdracht (lees

meer hierover in de vorige edities van Mag1010).

Het Ketenkeurmerk Persoonsgebonden Alarme-

ringsdiensten is verder gebaseerd op de Euro-

pese normserie NEN-EN 50134. Die bestaat uit

productnormen voor de afzonderlijke componenten

en onderdelen waaruit de installatie voor

persoonsgebonden alarmering als geheel wordt

opgebouwd.

CertificeringTijdens een workshop in Nieuwegein presenteerde

WDTM het Ketenkeurmerk Persoons gebonden

Alarmeringsdiensten aan meer dan zestig ver -

Niet alleen in de zorg, ook in de reguliere woonsfeer wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van

persoonlijke alarmeringsinstallaties en -diensten.

Mag1010 / Nummer 8 / 2012 39

Mag1010

tegenwoordigers van onder meer leveranciers en

installateurs van deze technieken, zorgcentrales,

alarmopvolgers en aanbieders van digitale zorg-

en persoonlijke veiligheidsdiensten. Al die zaken

grijpen immers onlosmakelijk op elkaar in.

Er werd ingegaan op het belang van het keurmerk,

op het verloop van het certificeringsproces voor

installateurs en installaties, en de producten en

diensten hiervoor.

De waarborgregeling is ontwikkeld door ervarings-

deskundigen uit alle schakels binnen de keten, op

basis van een model dat de processen rondom

persoonsgebonden alarmering bij al deze schakels

omschrijft. En dat is getoetst door Adviesbureau

Q-Consult als externe en onafhankelijke organi-

satie.

BekendheidWDTM wil nu samen met de reeds gecertificeerde

partijen en branchegenoten het keurmerk meer

bekendheid geven. De informatiebijeenkomst was

één van de activiteiten die WDTM hiertoe organi-

seerde.

“Het verkrijgen van het Ketenkeurmerk Persoons-

gebonden Alarmeringsdiensten is een eer voor

de deelnemende organisaties. En het vormt een

belangrijke factor in het beslissingsproces van

potentiële klanten en opdrachtgevers bij de keuze

van installateurs en dienstverleners. Zaken doen

met een gecertificeerd bedrijf of organisatie leidt

tot de hoogst haalbare kwaliteit, betrouwbaarheid

en veiligheid van de eindgebruiker van persoonlijke

alarmering”, aldus Fekken bij die gelegenheid.

Wennen aan e-healthEn: “Innovatieve en duurzame installatie techniek

kan mensen met een hulpvraag, van welke

leeftijd dan ook, veel zelfstandigheid, privacy en

levensruimte teruggeven. En daarnaast, net als

voor iedereen, meer gebruiksgemak, comfort

en veiligheid. Voor het zover is moeten er nog

wel wat obstakels worden overwonnen, zowel

bij medewerkers in de zorg en financiers, als bij

de eindgebruikers zelf. Vooral waar het gaat om

zorg, hulp en controle via installatietechniek en

ICT, ofwel e-health. Aspecten als technologische

afhankelijkheid of de privacy die in het geding komt

kunnen hierbij een belemmering vormen. Ook het

wegnemen hiervan ziet WDTM als haar taak.”

Door het bieden van zekerheid in de vorm van een

keurmerk met bijbehorende certificering voor de

gehele alarmeringsketen, hoopt WDTM weer een

obstakel om te wennen aan e-health te hebben

weggenomen.

Samen bedienen de leden van deze organisatie

75 procent van de eindgebruikers van persoonlijke

alarmering, inclusief bijbehorende domotica en

diensten in Nederland.

www.wdtm.nl

n

Systemen voor brandmelding en -detectie, ontruiming, noodverlichting plus vluchtwegaanduiding en persoonlijke alarmering vormen een groeisegment in de

installatiemarkt. Zo is 74 procent van de ziekenhuizen en 62 procent van de grote zorginstellingen van plan de komende twee jaar te investeren in verbetering

ervan, zo blijkt uit onderzoek van Bureau BouwKennis.