Lokaal opleidingsplan Neurochirurgie

Maastricht Universitair Medisch Centrum

Maastricht, januari 2019

2

Opleiding Neurochirurgie Maastricht Universitair Medisch Centrum

Hoofdstuk 1: Inleiding pag. 3

Hoofdstuk 2: De opleiders en opleidingsgroep pag. 6

Hoofdstuk 3: De opleiding

3a algemeen pag. 8

3b inhoud van de opleiding (algemeen) pag. 9

Hoofdstuk 4: Cursorisch onderwijs pag. 22

Hoofdstuk 5: Portfolio pag. 25

Hoofdstuk 6: Kwaliteitszorgplan opleiding MUMC+ pag. 26

3

Hoofdstuk 1: Inleiding

Het Maastricht Universitair Medisch Centrum (MUMC+) is een van de 8 universitaire

ziekenhuizen in Nederland. Het MUMC+ is de basis van het Academisch Neurochirurgisch

Centrum Limburg (ANCL). Vanuit het MUMC+ worden de neurochirurgen van het ANCL

gedetacheerd ingezet in het Zuyderland (Heerlen en Sittard), het St Jansgasthuis in Weert,

het Laurentius in Roermond en het VieCuri in Venlo.

De opleiding neurochirurgie vindt plaats op de afdeling neurochirurgie in het MUMC+ (4 jaar)

en op de afdeling neurochirurgie van het Zuyderland in Heerlen (2 jaar). Het Zuyderland

heeft een eigen opleiding van 2 jaar met als opleiders Dr. H. van Santbrink, en Dr. O.

Teernstra. Alle medisch specialismen noodzakelijk voor de opleiding neurochirurgie zijn in

beide ziekenhuizen aanwezig.

Er is een differentiatie voor wat betreft de verdeling van de neurochirurgische pathologie over

beide ziekenhuizen. In het MUMC+ wordt de neurochirurgie in zijn volle omvang uitgevoerd,

hoewel het accent ligt op de supergespecialiseerde en multidisciplinaire operaties, en in het

Zuyderland op de basale oncologie en spinale chirurgie in de volle breedte.

In het MUMc+ zijn er naast de basale klinische en poliklinische patiëntenzorg specifieke

multidisciplinare spreekuren voor de neuro-orthopedie, hypofysechirurgie, spina bifida,

kinderneurochirurgie, spasticiteit en neuro-oncologie. Voorts zijn er multidisciplinaire

bijeenkomsten van de schedelbasiswerkgroep, hypofyse-endocrinologie werkgroep, spine-

pijn werkgroep, met de kinderneurologen en de neurovasculaire werkgroep. Er zijn

wekelijkse röntgenbesprekingen met de radioloog en er is twee keer per week een

neuroncologie met PA-bespreking (opgedeeld naar metastasen en gliomen).

Klinische patiënten worden opgenomen op de afdeling D5. Deze afdeling wordt gedeeld met

de interne geneeskunde; de afdeling neurochirurgie heeft een vast aantal van 17 bedden. Bij

een tekort aan bedden kan vrij gemakkelijk worden uitgeweken naar de afdeling C5 waar de

neurologie gehuisvest is en naar de orthopedie op C4. Op de 5e etage is eveneens een

medium care waar drie bedden permanent gereserveerd zijn voor de neurochirurgie. De

neurovasculaire chirurgie, de kinderneurochirurgie, de functionele neurochirurgie, de

multidisciplinaire neurotraumatologie en de schedelbasischirurgie vinden uitsluitend plaats in

het MUMC+.

De totale opleiding wordt samen ingevuld met de afdeling neurochirurgie van het Zuyderland

in Heerlen (Dr. H. van Santbrink en Dr. O. Teernstra) binnen het cluster OOR-ZON. In het

Zuyderland wordt gefocust op de neuro-oncologie en multidisciplinaire neuro-orthopedie,

hernia chirurgie en perifere (plexus) chirurgie. Onder de nieuwe opleidingssystematiek en na

visitatie en erkenning in juni 2009 en recent in juni 2011 kan in het Zuyderland een deel van

de opleiding tot neurochirurg van maximaal 2 jaar gevolgd worden. Het Zuyderland biedt de

4

twee jaar van het kernprogramma van het landelijk opleidingsplan MOTION, te weten de

module Spinaal I en II, Tumor I en Perifere zenuw I.

Gedurende alle opleidingsjaren komen de AIOS in het Zuyderland vanwege de diensten.

De opleiding in het MUMC+

Het Maastricht UMC+ is één van de acht universitaire ziekenhuizen in Nederland. Vrijwel alle

erkende medisch specialistische opleidingen worden hier aangeboden. Voor een aantal

specialismen is het gehele opleidingstraject in het MUMC+, voor de meeste opleidingen

wordt een deel van het traject in een ander opleidingsziekenhuis binnen de OOR ZON

gevolgd. De organisatie beschikt over een Centrale Opleidings Commissie (COC), belast met

de gehele organisatie van de opleidingen in huis. Het leerhuis verzorgt een brede introductie

voor alle AIOS evenals diverse discipline-overstijgende cursussen.

In het MUMC+ op de afdeling neurochirurgie worden reguliere co-schappen voor studenten

geneeskunde en A-KO studenten (arts - klinisch onderzoeker) op verzoek van de co-

assistenten binnen hun neurologie co-schap aangeboden. Ook WESP (wetenschaps-) en

GEZP (gezondheidszorg-) participatie stages van 18 weken horen tot de mogelijkheden.

Daarnaast zijn wij actief in het preklinisch onderwijs aan de Universiteit van Maastricht (UM).

Het ANCL heeft een adherentie gebied van circa 1.3 miljoen inwoners voornamelijk in de

provincie Limburg en Zuid-Oost Brabant.

Stafleden van de vakgroep neurochirurgie zijn parttime werkzaam in perifere ziekenhuizen in

Venlo (2 dagen per week), Weert (1,0 dag per week) en Roermond (1-2 dagen per week). In

het Zuyderland (Heerlen en Sittard) zijn per dag gemiddeld 4-5 neurochirurgen werkzaam.

De afdeling neurochirurgie heeft de beschikking over een ervaren team van op elkaar

ingespeelde secretaresses, een ok-planner voor 0,8 fte, 1,2 fte research nurses/ case

managers met name voor de functionele neurochirurgie, en een nurse practioner voor de

epilepsie 0,8 fte (gedeeld met de neurologen). Verder 1,0 fte physician assistant werkzaam

voornamelijk op afdeling D5.

Het wetenschappelijk zwaartepunt van de neurochirurgie bestaat uit de functionele

neurochirurgie met als deelgebieden Deep Brain Stimulation (DBS), epilepsie chirurgie,

pijn/neuromodulatie en spinale chirurgie. Er is een goede samenwerking met de aanpalende

specialismen zoals de neurologie, psychiatrie, klinische neurofysiologie en neuro-

psychologie, het pijnkennis centrum van het MUMC+ en het centrum voor epilepsie

Kempenhaege.

5

Voor de neuro-orthopedische chirurgie is een samenwerking ontwikkeld, waarin de afdeling

orthopedie en de afdeling revalidatie (Adelante) en het pijncentrum van het MUMC+

participeren. Er is een fellowplaats voor spinale chirurgie in samenwerking met de

orthopedie.

Er bestaat een intensieve samenwerking met de afdeling KNO voor schedelbasis en

hoofd/hals pathologie.

Wetenschappelijk onderzoek is ondergebracht binnen de wetenschapsscholen MHeNS en

CAPHRI. Er wordt zowel basaal als klinisch wetenschappelijk onderzoek verricht naar het

doelgebied, effecten en bijwerkingen van de DBS en basaal wetenschappelijk onderzoek

naar de oorzaak op cellulair niveau van epilepsie (MHeNS). Tevens is er een spinale

onderzoekslijn met patiëntgebonden onderzoek (CAPHRI). De vakgroep neurochirurgie is

een officiële vakgroep binnen de faculteit geneeskunde (FHML). Bij de vakgroep

neurochirurgie zijn twee universitair docenten in dienst als staflid. In het FHML deel van onze

vakgroep werken verder twee postdocs en 14 promovendi.

De afdeling neurochirurgie heeft een leerstoel experimentele neurochirurgie welke door

Prof.Dr. Y. Temel wordt ingevuld. Enkele AIOS participeren als onderzoeker of doorlopen

een promotietraject parallel aan het opleidingstraject. Van de AIOS wordt verwacht dat hij/zij

op de hoogte is van de lopende studies, maandelijks bestaat er een presentatie van de

lopende onderzoeken door de promovendi en onderzoekers voor de AIOS/ANIOS.

6

Hoofdstuk 2: De opleiders en opleidingsgroep

De staf van neurochirurgie bestaat uit 13 fte neurochirurgen. Alle specialisten zijn breed

georiënteerd en medeverantwoordelijk voor de kwaliteit en continuïteit van de opleiding.

De opleiders in het MUMC+ zijn:

Dr. M. ter Laak - Poort: - opleider, lid DB (dagelijks bestuur) - counselor AKO

- aandachtsgebied: spinale chirurgie / kinderneurochirurgie Dr. J. van Aalst: - waarnemend opleider

- aandachtsgebied: pijn- en spasticiteit / kinderneurochirurgie / hypofyse chirurgie

De opleiders in het Zuyderland Heerlen zijn:

Dr. H. van Santbrink: - medisch manager Zuyderland, lid DB - opleider Zuyderland Heerlen - aandachtsgebied: spinale chirurgie/wervelkolompathologie

Dr. O.P.M. Teernstra: - plaatsvervangend opleider Zuyderland Heerlen

- aandachtsgebied: vasculaire neurochirurgie / pijn- en spasticiteit

De overige leden van de opleidingsgroep ANCL zijn:

Prof. Dr. Y. Temel: - lid opleidingsgroep - afdelingshoofd, lid DB

- aandachtsgebied: functionele neurochirurgie /schedelbasischirurgie

Dr. L. Ackermans: - lid opleidingsgroep - aandachtsgebied: functionele neurochirurgie/neuro-oncologie Dr. T. Boselie: - lid opleidingsgroep -aandachtsgebied: wervelkolomchirurgie

Drs. E.M.J. Cornips: - lid opleidingsgroep

- aandachtsgebied: kinderneurochirurgie/thoracale HNP/hypofyse chirurgie

Dr. J.T.A. Dings: - lid opleidingsgroep

- plaatsvervangend afdelingshoofd, lid DB, medisch manager MUMC+ - aandachtsgebied: functionele neurochirurgie/ schedelbasischirurgie/ vasculaire neurochirurgie

Drs. K. Hovinga: - lid opleidingsgroep -aandachtsgebied: schedelbasischirurgie/ oncologie

7

Dr. P.L. Kubben: - lid opleidingsgroep - aandachtsgebied: functionele neurochirurgie / eHealth Drs. F. van Nie: - lid opleidingsgroep - lid DB personnel- en financieel management - onderwijs medisch studenten; CORE onderwijs

- aandachtsgebied: plexus brachialis chirurgie /wervelkolomchirurgie

Dr. K. Rijkers: - lid opleidingsgroep -aandachtsgebied: epilepsie/ wervelkolomchirurgie Drs. O.E.M.G. Schijns: - lid opleidingsgroep

- aandachtsgebied: functionele neurochirurgie/neuro- oncologie/spinale chirurgie

8

Hoofdstuk 3: De opleiding

3a Algemeen

De totale opleiding tot neurochirurg duurt 6 jaar. Voor het lokale (en regionale) opleidingsplan

wordt het landelijk opleidingsplan MOTION als leidraad gebruikt. Het eerste jaar bestaat uit

een introductie en het leren van eenvoudige chirurgische handelingen. Tevens participeert

de AIOS op de afdeling en de polikliniek in het MUMC+, waarin de competentie medisch

handelen tot level 2 (zie tabel I pag. 11) op het gebied van eenvoudige neurochirurgische

operaties in de breedste zin moet worden bereikt.

In het tweede jaar wordt de half/jaarlijkse stage neurologie gevolgd in het MUMC. Verder een

stage IC in het MUMC en een stage op de afdeling neuro-radiologie en pathologie. Deze

stages worden door de AIOS zelf geregeld en kunnen eventueel elders worden gedaan of

bestaan uit het bijwonen van erkende cursussen.

In het 3e tot 6e jaar begint de assistent met het doorlopen van modules. Deze modules zijn:

1. Spinale chirurgie

2. Neuro-oncologie

3. Perifere zenuwen

4. Hydrocephalie en kinderneurochirurgie

5. Traumatologie

6. Neurovasculaire chirurgie

Een groot deel van de spinale chirurgie en neuro-oncologie zal in het 5e en 6e jaar in Heerlen

worden gevolgd. De nadruk betreffende de spinale chirurgie in het MUMC ligt op de

eenvoudige lumbale hernia chirurgie, die tevens ook onderdeel uitmaakt in de tijd in het

Atrium Medisch Centrum. De modules kunnen in principe, indien gewenst en dit logistiek

mogelijk is, ter verdieping elders in andere neurochirurgische centra worden gevolgd.

Competenties:

Het CCMS heeft algemene competenties geformuleerd die iedere in Nederland werkzame

medisch specialist moet bezitten. Daarvoor is aangesloten bij het model van de Canadian

Medical Education Directives for Specialists 2000 (CanMEDS 2000).

9

De competenties zijn ingedeeld in zeven gebieden, die elkaar overlappende rollen

weerspiegelen, waarbij de rol als „medical expert” (de competentie ’’medisch handelen’’

volgens de systematiek van CCMS) als centraal en integrerend geldt.

De overige zes rollen uit CanMEDS met de respectievelijke overeenkomende

competentiegebieden zijn:

2. communicator (communicatie)

3. collaborator (samenwerken)

4. manager (organisatie)

5. health advocate (maatschappelijk handelen)

6. scholar (kennis en wetenschap)

7. professional (professionaliteit).

3b Inhoud van de opleiding (algemeen)

Differentiatie van zorg binnen het ANCL maakt het noodzakelijk dat de opleiding plaatsvind in

het MUMC+ en in het Zuyderland ziekenhuis Heerlen. Op die manier kan het volledige

kernprogramma van de opleiding tot neurochirurg gevolgd worden. De inhoud van de

opleiding wordt in samenwerking met het Zuyderland ziekenhuis Heerlen (dr. H. van

Santbrink) ingevuld en vindt zijn weerslag in het regionaal opleidingsplan. Het MUMC+

verzorgt daarbij de volgende onderdelen van het kernprogramma: jaar 1 (basis), jaar 2 (stage

IC, stage neurologie, PA/neuroradiologie), jaar 4 en jaar 6 (differentiatiejaar).

Lokaal opleidingsplan: zie volgende pagina’s (10 t/m 21).

10

jaar Thema OSAT / KPB 360 Locaal plan Activiteiten lokaal plan

Cal / CAT Portfolio / logboek Cursus discipline specifiek

Cursus discipline overstijgend

1

introductie 4 / 6 Bv KPB: Pre-/ post operatief gesprek Poliklinische controle

1

MUMC 12 maanden Volwassen-afdeling Kinderafdeling Consulten IC/MC Polikliniek OK

OVERZICHT ZIE BIJLAGE F * Dagelijkse ochtendoverdracht * Multidisciplinaire werkgroepen+poli’s * onderwijs volgens schema * 10x/jaar journalclub * 1x maand bespreken van vorderingen van alle arts-assistenten in staf- vergadering * maandroosters met dagdienst/BBD, poli indeling * OK-indeling elke dinsdagochtend

1 critically appraised topic over perioperatieve vraagstukken

Cursorisch onderwijs Basale chirurgische vaardigheden Anatomie zenuwen arm Anatomie zenuwen been

Communicatie /samenwerking Juridische aspecten/ ethiek Kwaliteit / patiënt veiligheid OK

eenvoudig

1-2 critically appraised topics over eenvoudige neurochirurgische ingrepen

10 CSDH 20 liquorafleidende ingrepen 10 CTS of 10 neurolyse perifere zenuw

2

neurologie

Nvt / 6 Bv KPB: Opname / indicatiegesprek Slecht nieuws gesprek Obductie / donatievraag

Kliniek met A opleiding neurologie 6 maanden

1 Critically Appraised Topic op neurologie gebied

Documentatie van de diversiteit van de ervaring: welke ziektebeelden in welke frequentie, casuïstiek en achtergrond Documentatie van alle onderwijsmomenten die beschikbaar zijn voor de opleiding neurologie

Cursorisch onderwijs Basale chirurgische vaardigheden (indien nog niet gevolgd) Anatomie zenuwen arm (indien nog niet gevolgd) Anatomie zenuwen been (indien nog niet gevolgd) Neuroanatomie/ MRI (facultatief)

Patientveiligheid Gezondheids- Recht Gezondheids-ethiek Communicatie Verbetermanage-ment De AIOS als lerende PA cursus Radiologie- cursus

PA/ radiologie

MUMC Afdeling pathologie of cursus PA i.o.m. opleider Participeren in MDO+ neuro-oncologie Cursus radiologie i.o.m. opleider

nvt Documentatie van de diversiteit van de ervaring: welke ziektebeelden in welke frequentie

IC

MUMC 3 maanden Intensive care

1 Critically Appraised Topic op Intensive Care gebied

Documentatie van de diversiteit van de ervaring: welke ziektebeelden in welke frequentie, casuïstiek en achtergrond Documentatie van alle onderwijsmomenten die beschikbaar zijn voor de opleiding IC

11

jaar Thema OSAT / KPB 360 Lokaal plan Activiteiten lokaal plan

Cal / CAT

Portfolio logboek Cursus discipline gerelateerd

Cursus discipline overstijgend

4 + 6

Spinaal I (*)

3-5 / 3 Bv KPB: Afdelingsvisite Poliklinische intake Pre / postoperatief gesprek Poliklinische controle Complicatie / recidief Slecht nieuws gesprek Obductie / donatie vraag

2

3

Documentatie van de diversiteit van de ervaring: welke ziektebeelden in welke frequentie, casuïstiek en achtergrond

60 operaties ivm lumbale HNP of stenose 15 operaties aan cervicale of thoracale wervelkolom

Cursorisch onderwjis Hands-on spinaal

Tumor I (*)

MUMC Volwassen-afdeling Kinderafdeling Consulten IC/MC Polikliniek OK

OVERZICHT ZIE BIJLAGE F * Dagelijkse ochtendoverdracht * Multidisciplinaire werkgroepen+poli’s * 2x maand onderwijs volgens thema * 6x/jaar dinsdagavondbespreking * 1x maand bespreken van vorderingen van alle arts-assistenten in staf- vergadering * maandroosters met dagdienst/BBD, poli indeling * OK-indeling elke dinsdagochtend

3

30 craniotomieën supratentorieel 10 craniotomieën infratentorieel

Perifere zenuw I 2-5 / - 40 neurolyse 5 zenuwnaden

Anatomie zenuwen arm Anatomie zenuwen been

Patientveiligheid Gezondheids- Recht Gezondheids-ethiek Communicatie Verbetermanage-ment De AIOS als lerende PA cursus Radiologie- cursus

Hydrocephalie 3-5 / 3 bv KPB als boven

2

40 shuntimplantaties en/of revisies; 5 3

de ventriculo-

cisternostomieën

Trauma 3-5 / 3 Bv KPB: als boven

2

10 craniotomieën voor intracranieel hematoom of contusie 10 ingrepen voor schedelfractuur of cranioplastiek

Tumor II 2-5 / 2 Bv KPB als boven

2 Zie Tumor I Hands-on craniotomie

12

Neuro vasculair

2-5 / 2 Bv KPB als boven

profielstage neuromodulatie/DBS schedelbasis kinderneurochirurgie spinaal II

2 Zie hydrocephalie en OK eenvoudig

Spinaal II (*) 2 / -

2 5 spinale instrumentatie 3-5 tumoren, epiduraal of intraduraal-extramedullair

Kinder neuro chirurgie I

- / 2 Bv KPB als boven

MUMC 1

(*) OPLEIDINGSPLAN ATRIUM MC HEERLEN

Jaar Thema OSAT/KPB 360° Activiteiten lokaal plan

CAT Portfolio Logboek (per jaar) Discipline gerelateerde cursus

Discipline overstijgende cursus

Jaar 3 en 5

Spinaal I

8-10 OSAT’s of KPB’s verdeeld over de 3 thema’s

1x/jaar Elke werkdag Ochtendrapport MDO overleg Participatie onderwijs- schema Maastricht

1

Bijhouden OSAT/KPB aantallen en diversiteit aan ingrepen

25 HNP of lumb. Stenose 10 cervicale ingrepen

In samenhang met schema Maastricht

In samenhang met schema Maastricht (zie bijlage)

Tumor I

10 craniotomiën supratentorieel 5 infratentorieel

Spinaal II Zie spinaal 1 met 10 spinale instrumentaties en 3-5 tumoren

Perifere zenuw

13

Soorten gesprekken en frequentie Tabel I

Thema versus bekwaamheidsniveau

Opleiding neurochirurgie volgens MOTION, volgens modules (jaar 3,4,5,6).

Module Ingreep Aantal MOTION

‡

(opleiding)

Niveau zelfstandigheid * na klinisch neurochirurgisch jaar MOTION

Aantal Plan MUMC (module)

Jaar 1 & 2 Jaar 1

C-SDH 10 2

EVD/ELD 20 2

CTS/SNUS 10 2

HALO-vest 2

Craniotomie openen/sluiten

2

Lumbaal openen/sluiten

2

Jaar 3-6

Spinaal I en II † Jaar 3 Jaar 6

Operaties ivm lumbale stenose of HNP

60 2 4 25 zelfstandig

Operaties cervicale of thoracale wervelkolom

15 2

4 5 zelfstandig

Spinale intrumentatie 5 1

2 3 assisteren

Tumoren spinaal (epiduraal, intraduraal extramedulair)

3-5 1 2

Tumor I en II #

Craniotomie supratentorieel

30 1/2

3/4 18 zelfstandig

Craniotomie infratentorieel

10 1/2 3/4 2 zelfstandig

Perifiere zenuw I

Neurolyse 40 2 4 23 zelfstandig

Zenuwnaden 5 2 4

Hydrocephalus

Shunts 40 2 4 5 zelfstandig

3 VC 5 2 4 1 assisteren

Trauma Craniotomie hematoom/contusie

10 2 4

Craniotomie 10 2 4

Jaar 1-6 Jaar 6

Voortgangsgesprek 4x / jaar

Geschiktheidbeoordeling 1x na jaar 1 en 3

Eindbeoordeling 1x

3 mnd voor einde opleiding

14

schedelfractuur

(ICP-meter) 3

Neurovasculair

Assisteren Neurovasculaire OK's + Zie hydrocefalus/tumor I

Assisteren Neurovasculaire OK's

Kinder neurochirurgie I

Assisteren kinderneurochirurgische OK's

Assisteren kinderneurochirurgische OK's

* Bekwaamheidsniveau’s: 1 = zware supervisie nodig (= vnl. assisteren) 2 = lichte supervisie nodig (= veel zelfstandig, maar nog niet helemaal) 3 = geen supervisie nodig, behoudens "de wet”, en evt. een of ander detail etc.(= "zelfstandig”). 4 = geeft zelf supervisie ‡ Aantallen De aantallen zoals beschreven in MOTION moeten behaald worden gedurende de gehele opleiding † Spinaal I en II Instrumentatie en spinale tumoren zijn ingedeeld bij spinaal II # Tumor I en II Tumor I: positionering; neuronavigatie; oppervlakkig gelegen intradurale tumor supratentorieel; openen tot dura infratentorieel Tumor II: tumor I + verwijderen cerebrale en cerebellaire tumoren; intracraniële meningeomen

15

Thema en algemene competenties (exclusief medisch handelen)

Jaar Thema Algemene competenties

1 1. Introductie Kent richtlijnen voor preoperatieve zorg

Is in staat adequaat om te gaan met de logistiek van afdeling, operatieplanning en operatiekamer Stelt de juiste prioriteiten 2. OK eenvoudig

2

3. Neurologie Kan handelen volgens de Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst Kan een obductie en donatievraag op integere wijze overleggen met familie Is in staat tot nauwgezette statusvoering van relevante voorgeschiedenis, lichamelijk onderzoek en decursus Communiceert met patiënt en familie op een wijze die vertrouwen schept Consulteert en communiceert met verschillende consulenten leert onderkennen wie wanneer IC behoeftig is of wordt

PA/radiologie

IC

3-6 Spinaal I Communicatie

Nauwgezette statusvoering van relevante voorgeschiedenis, lichamelijk onderzoek en decursus.

Verschaffen van informatie aan patiënt en familie, waardoor geparticipeerd kan worden in het nemen van beslissingen

Adequaat kunnen reageren op patiënten, familie of collegae die zich agressief of vijandig gedragen of een klacht hebben

Begrip hebben voor de verschillende behoeftes van patiënten en familieleden rekening houdend met geslacht, leeftijd of culturele achtergrond

Duidelijk, beknopt en collegiaal communiceren met verwijzend specialisten

De schriftelijke verslaglegging van consulten tijdig en adequaat af handelen Samenwerking

Vermogen om met andere medische en paramedische disciplines te communiceren tijdens multidisciplinaire team activiteiten

Vermogen om samen te werken met medisch en paramedisch personeel in het ontwikkelen van onderwijs en richtlijnen

Vermogen om te werken met medisch bestuurlijke organisaties op alle niveaus

Taken kunnen delegeren waar en wanneer dit geëigend is Kennis en wetenschap

Een persoonlijke ontwikkelingsstrategie te hebben om levenslang bij te blijven in ontwikkelingen op neurochirurgisch gebied

Bewust zijn van verschillende wetenschappelijke methodes en de principes van de epidemiologie om hiermee de literatuur kritisch te kunnen analyseren

In staat zijn onderwijs te faciliteren voor patiënten, collegae en andere zorgverleners

Kunnen streven naar bijdragen in het ontdekken en ontwikkelen van nieuwe kennis Maatschappelijk handelen

De verschillende determinanten van de ziektes van hun patiënten kunnen herkennen

Effectief bij kunnen dragen aan programma’s voor preventie van optreden van letsel, behoud van gezondheid en verbetering van gezondheid

Praktijken die de gezondheid en algemeen welbevinden verbeteren bevorderen

Kunnen handelen volgens de Wet Geneeskundige Behandelings Overeenkomst Organisatie

Timemanagement van klinische activiteiten, persoonlijke ontwikkeling en sociale activiteiten uit kunnen voeren

Efficiënt en effectief kunnen omgaan met de organisatie van de gezondheidszorg om de beschikbare middelen optimaal te benutten

Met de maatschappelijke eisen om kunnen gaan om de beschikbare middelen te behouden en zo een optimale zorg te kunnen bieden

Beschikbare informatie technologie gebruiken voor optimale patiëntenzorg en permanente persoonlijke ontwikkeling Professionaliteit en reflexie

Kwaliteitsystemen voor het verschaffen van zorg kunnen implementeren

Op integere, eerlijke en meelevende wijze zorg kunnen leveren, en in staat zijn ethische vraagstukken te kunnen hanteren bij het leveren van zorg

Aan verplichtingen die verwacht worden van een specialist, op medisch, juridisch en collegiaal gebied te kunnen voldoen

Eigen grenzen te kennen en hulp te zoeken en te aanvaarden indien dit nodig is en een professionele houding te hebben in de omgang met patiënten

Over eigen handelen en functioneren te kunnen reflecteren, feed-back te kunnen ontvangen, en daarnaar te handelen

Tumor I

Perifere zenuw I

Hydrocephalie

Trauma

Tumor II

Neurovasculair

Spinaal II

Kinderneurochirurgie I

16

Opleidingsplan jaar 3-6

In jaar 3-6 komen een 9-tal modules aan bod, zoals beschreven in ‘Motion’. De modules

zullen qua operatieve ingrepen in elkaar overlopen, maar van de assistent wordt verwacht

binnen de module waar hij is ingedeeld aan bijpassende besprekingen en poliklinische

activiteiten deel te nemen. Op deze manier zal in de verschillende modules voortgang

worden geboekt. Tevens zal hij zich in deze periode verder verdiepen in het onderwerp

resulterend in een bepaald aantal CATs per module. Van deze CATs wordt er naar gestreefd

er per module 1 plenair te bespreken, de andere CATs komen aan bod in het

voortgangsgesprek met de opleider.

Over de drie jaren heen worden tenminste twee 360 graden beoordelingen verkregen.

Disciplineoverstijgend onderwijs, hetgeen MUMC breed wordt aangeboden, wordt bij

voorkeur in jaar 1-2 gevolgd, maar in jaar 3-6 is er de mogelijkheid nog niet gevolgde

cursussen alsnog te volgen.

Twee keer per jaar vindt het landelijk cursorisch onderwijs neurochirurgie plaats (2 dagen),

waar de assistenten verplicht aan deel nemen. Verder worden in deze jaren de discipline

gerelateerde cursussen gevolgd (indien nog niet eerder): anatomie zenuwen arm en been,

hands-on craniotomie, hands-on spinaal, microchirurgie en stralingsbescherming nivo 4 M. In

het landelijk opleidingsplan MOTION wordt de ATLS aanbevolen, maar niet verplicht gesteld

In jaar zes kan de AIOS zich differentiëren in een of twee gekozen deelgebieden, waarbij

binnen ons centrum gekozen kan worden voor 1/ neuromodulatie/DBS, 2/ epilepsie, 3/

schedelbasis/brughoek, en 5/ complex spinaal of 6/ een gerichte wetenschappelijke stage.

Een stage elders ter differentiatie kan natuurlijk worden overwogen, indien de te behalen

kennis niet in het ANCL kan worden verkregen en indien de logistiek e.e.a. toelaat.

Modules zoals beschreven in MOTION:

Module Spinaal 1:

Deze module behelst de behandeling van patiënten met rug en nekproblemen. Zowel de

kennis van de niet-chirurgisch behandeling, alsmede de chirurgische behandeling van

lumbale en cervicale degeneratieve afwijkingen (HNP, stenose), en de thoracale

laminectomie. In totaal zal aan het eind van de opleiding het logboek tenminste 60 operaties

i.v.m. een lumbale stenose of HNP en 15 operaties aan cervicale of thoracale wervelkolom

moeten bevatten.

De assistent zal in deze module de voor handen zijnde CBO richtlijnen (o.a. voor de

behandeling van de lumbale HNP) moeten kennen en toepassen.

17

De patiënten zal hij gedurende de opleiding zien als “nieuwe” patiënt en (postoperatief)

terugzien op zijn eigen poli. Tevens komen deze patiënten regelmatig aan bod tijdens de

bespreking van poliklinische patiënten op dinsdagochtend. Dit type operatie zal zich ook

gedurende jaar 3-6 regelmatig aanbieden en met/door de assistent geopereerd worden.

Toetsing:

Er zullen een tweetal CATs vervaardigd moeten worden over dit specifieke onderwerp

(degeneratieve wervelkolom), tijdens deze module. Tevens zullen er 3-5 geoormerkte

OSATS en 3 KPBs over dit onderwerp gedurende de opleiding moeten worden verkregen.

In de portfolio zal de diversiteit van de ervaring moeten worden beschreven: welke

ziektebeelden in welke frequentie, casuïstiek en achtergrond.

Module Spinaal 2:

Deze module gaat voort op de module spinaal 1, waarbij nu een grote mate van

zelfstandigheid mag worden verwacht ten aanzien van de laagcomplexe ingrepen tot een

competentie nivo 4. De AIOS richt zich specifiek op de behandeling van spinale traumata en

degeneratieve aandoeningen met interne fixatietechnieken in samenwerking met de

orthopeed. Tevens beheerst hij de diagnostiek en behandeling van spinale epi -of subdurale

bloedingen, intradurale extramedullaire ruimte-innemende processen.

Operatief zal van de assistent verwacht worden dat hij in deze module specifiek opereert bij

de spondylodese operaties die worden verricht. Tenminste 5 spinale instrumentaties zullen

worden verricht en 3-5 tumoren epiduraal of intraduraal extramedullair. Competentie niveau 2

moet worden bereikt. Deze module zal in de regel in Heerlen worden gevolgd.

Toetsing:

De cursus stralenbescherming wordt gevolgd.

Er zullen 2 OSATs worden verkregen er worden twee CATs vervaardigd.

Module Tumor 1:

Deze module omvat het kunnen indiceren en uitvoeren van een (frameless) stereotactisch

biopt en supratentoriële trepanatie voor oppervlakkig gelegen glioom, metastase,

meningeoom. Tevens openen van de achterste schedelgroeve.

De assistent zal bekend moeten zijn en handelen volgens de NVVN richtlijn met betrekking

tot hersentumoren, en de LWNO richtlijnen ten aanzien van de behandeling van gliomen,

metastasen en meningeomen. Tijdens deze module zal de assistent actief participeren in het

multidisciplinaire overleg (patiënten presenteren, behandeling voorstellen en daarna

gesuperviseerd poliklinisch nieuwe en controle patiënten zien op de multidisciplinaire neuro-

18

oncologie poli. Tevens komt de problematiek rond het levenseinde aan bod op de polikliniek.

In deze fase wordt verwacht een competentie niveau 2 (lichte supervisie) te bereiken.

Dit soort operaties zullen zich gedurende de gehele opleiding voordoen wat de assistent de

gelegenheid zal geven zich verder te bekwamen.

Toetsing:

Er zullen 3-5 OSATS en 3 KPBs moeten worden verkregen. Bij voorkeur ten minste 1 KPB

ten aanzien van een slecht nieuws gesprek.

Het logboek zal aan het eind van de opleiding minimaal 30 supra- en 10 infratentoriële

craniotomieen moeten omvatten.

Tijdens de module moeten een 2-tal CATs over dit onderwerp worden vervaardigd.

Het portfolio moet specifiek documentatie bevatten van de ziektebeelden: in welke

frequentie, casuïstiek en achtergrond.

Module Tumor II:

Deze module gaat voort op de module tumor 1 (hoewel deze niet in tijd direct achter elkaar

hoeven te worden gevolgd, lijkt zelfs onwenselijk).

De assistent bekwaamt zich verder in het verwijderen van intrinsieke hersentumoren,

uiteindelijk zelfstandig. Voor bepaalde typen dieper gelegen tumoren hoeft geen

zelfstandigheid bereikt te worden (zie ook Motion), hier is competentie niveau 2 voldoende.

De verwachtingen en activiteiten zijn verder gelijk aan Tumor 1.

Toetsing:

2 CATS over neuro-oncologie

2-5 OSATs en 2 KPBs

Module Perifere zenuw 1:

Deze module omvat aandoeningen van perifere zenuwen in arm en been. Waarbij van de

assistent verwacht wordt dat hij in staat is aandoeningen van deze zenuwen te herkennen en

anatomisch te duiden en eventueel te verwijzen. Voornamelijk traumatische en neoplastische

aandoeningen en entrapment neuropathieën. Er wordt kennis van de diagnostische

modaliteiten verwacht, met name de neurofysiologie en echografie.

Hij moet de (niet)chirurgische behandeling kennen van CTS en ulnaropathie, inclusief

transpositie.

De assistent wordt in het eerste jaar zoveel mogelijk ingedeeld op het dagcentrum op

donderdagmiddag in het MUMC+ om zich verder te kunnen bekwamen in deze pathologie.

Deze operaties zullen zich overigens tijdens de gehele opleiding voordoen.

19

Er wordt getracht gedurende 1 dag mee te lopen met de klinisch neurofysioloog in het kader

van de diagnostiek.

De assistent kent en implementeert de CBO richtlijn.

Toetsing:

2-5 OSATS over CTS en ulnaris chirurgie

1 CAT over dit thema gedurende de module.

Logboek bevat aan het eind van de opleiding tenminste 40 neurolysen.

Module Hydrocephalie:

Deze module betreft de zelfstandige behandeling van liquorcirculatiestoornissen met de

verschillende typen shunts (VPD, LPD, maar ook ventriculopleurale en ventriculocardiale

shunt) bij volwassenen en kinderen boven de twee. Tevens een niveau 2 (lichte supervisie)

aan het eind van de opleiding ten aanzien van de scopische derde ventriculostomie.

Tijdens deze module zal de assistent zich extra toeleggen op het zich chirurgisch bekwamen

in de bovengenoemde gebieden, hoewel deze zich gedurende de gehele opleiding zullen

aanbieden. Aan het eind van de opleiding dient men 40 shuntimplantaties en 5 derde

ventriculostomien te hebben uitgevoerd. Tevens zal hij actief meedoen aan het spina-bifida

spreekuur op dinsdag (nadere info bij D. Soudant t.a.v. tijden en patiënten)

Verder moet de assistent op de hoogte zijn van het vigerende protocol betreffend de

behandeling van hydrocephalus bij kinderen onder de twee.

Ook moet de assistent brede kennis tonen ten aanzien van hydrocephalus ten aanzien van

de embryologie, fysiologie, pathologie, infecties, mechanica shunts.(zie uitgebreider in

Motion).

Toetsing:

3-5 OSATS en 3 KPB’s geoormerkt aan deze pathologie

Gedurende deze module twee CATs over dit onderwerp.

Module Trauma:

Onder deze module valt de behandeling van het chronisch subduraal, plaatsen ICP meter en

ventrikeldrain. Het verrichten van (spoed) craniotomieen voor epi-, sub- dan wel

intracerebrale hematomen, supra- en infratentorieel. Behandelingen van

(impressie)fracturen.

Assistent is in staat te fungeren als volwaardig lid van het trauma-opvang team.

Kennis van de intensive care zorg ten behoeve van deze patiënten groep, evenals de

neuroradiologie.

20

De assistent zal zich in deze module nog eens specifiek toeleggen op het vergaren van

kennis betreffend deze module, bijvoorbeeld aan de hand van de richtlijnen zoals deze zijn

verschenen in de internationale literatuur.

De (operatieve) zorg voor deze patiënten zal de assistent gedurende de opleiding hebben.

Uiteindelijk zullen er 10 cSDH, 20 EVd/ELD, 10 craniotomieen voor intracranieel hematoom,

en 10 ingrepen voor schedelfractuur og cranioplastiek.

Toetsing:

3-5 KPBs en OSATs

Er dienen een tweetal CATs te worden vervaardigd.

Eventueel kan de ATLS cursus worden gevolgd.

Module neurovasculair:

Deze module omvat kennis rond de SAB en AVM (zie motion).

Assistent zal in deze module bij voorkeur mee opereren bij patiënten met deze pathologie,

hoewel dit ook op andere momenten in de opleiding aan bod zal komen. Hij zal actief

deelnemen aan policontacten met deze patiënten (Dings). Kent de normale DSA.

Assistent kent de richtlijnen en behandelprotocollen. De AIOS is aan het eind van de module

in staat een peri-operatief gesprek met de familie te voeren

Assistent is aanwezig bij de neurovasculaire bespreking (2de + 4de dinsdag/maand; 16.45

uur), (uren buiten reguliere werktijd compenseren.) en wordt geacht minimaal 1 x bij een

cerbrale angiografie en 1 x bij een coiling procedure mee te kijken.

Toetsing:

2-5 KPBs en OSATs.

Twee CATs.

Module kinderneurochirurgie1:

Deze module omvat kennis van en het onder supervisie kunnen herkennen en behandelen

van dysraphische stoornissen, arachnoïdale cysten, chiari malformatie, hydrocephalus (zie

spec module).

Tijdens deze module wordt van de assistent verwacht dat hij mee opereert met de

kinderneurochirurgische operaties, visite loopt en nieuwe neurochirurgische pediatrische

patiënten opneemt. Zich bekwaamt in de anamnese, onderzoek etc. bij de kinderen en het

houden van peri-operatieve gesprekken met de ouders onder supervisie. Participeert bij de

kinderneurochirurgie bespreking op woensdagmiddag (16:30 overdrachtsruimte neurologie).

21

Toetsing:

2 KPBs en 1 CAT.

22

Hoofdstuk 4: Cursorisch onderwijs

A1. Lokaal onderwijs in MUMC

Introductie (verplicht):

De COC organiseert voor alle nieuwe AIOS (elke eerste twee werkdagen van de maand) een

introductie. Tijdens het ochtendprogramma van dag 1 worden er presentaties gehouden door

diverse disciplines, waarna een korte rondleiding volgt door enkele afdelingen van het

ziekenhuis. Tijdens het middagprogramma volgt de opleiding voor de diverse

computersystemen van MUMC. Dag 2 start met ziekenhuisrampenopvang en

bedrijfshulpverlening. Daarnaast volgen alle AIOS een training Basic Life Support (BLS). De

AIOS ook nog een training Advanced Life Support (ALS) voor aanvang van de IC stage.

Dagelijks generaal rapport (tevens overdracht):

Dagelijks wordt aan het begin van de dag een generaal rapport gehouden met alle die dag

aanwezige aanwezige leden van de opleidingsgroep, alle AIOS, evt ANIOS en co-

assistenten / GEZP-studenten. Tijdens dit rapport worden zaken betreffende patiëntenzorg

besproken (bespreking operatie patiënten, uitwisseling van informatie over patiënten, follow-

up na ontslag, probleembespreking met betrekking tot een diagnostisch en/of behandelplan

van een patiënt, alsmede opleidingszaken die betrekking hebben op de bedrijfsvoering, zoals

dagprogramma’s, taakafspraken, supervisie toewijzing en dienstoverdracht. De overdracht

vindt gestructureerd plaats.

1. ACUTE OPNAMES

2. OK’S GISTEREN

3. OK’S VANDAAG

4. CONTROLE FOTO’S

5. DE AFDELING

6. IC / BUITENGEWESTEN

7. COMPLICATIES (formulier) / POWI

8. ONTSLAGEN, WIE DICTEERT?

9. SUPERVISIE VAN VANDAAG

10. WIE DOET DE AFDELING / WIE DOET DE BUITENGEWESTEN /

HOOFDBEHANDELAAR IN SAP?

23

Wekelijks onderwijs voor AIOS:

Alle AIOS neurochirurgie volgt wekelijks onderwijs op de dinsdagochtend, waarin breed

georiënteerd overleg over de klinische- en poliklinische patiënten wordt gevoerd, zowel

praktisch als wetenschappelijk van karakter. Tevens wordt één maal per maand een

complicatie bespreking gehouden, een keer per maand een artikel besproken over een

onderwerp dat de AIOS zelf kiezen en wordt één maal per maand een voodracht gegeven

over lopend onderzoek door de AIOS of andere onderzoekers van het laboratorium. Er is 1x

per maand een board review en 1 x cursorisch onderwijs door een staflid. Op

woensdagochtend radiologieoverdracht met 1 x per maand extra verdieping in een

onderwerp.

Tevens vindt er maandelijks een assistentenoverleg plaats met alle arts-assistenten (AIOS

en ANIOS). Deze bijeenkomst is steeds in aanwezigheid van de opleiders (MUMC+ en

Zuyderland). Verder wordt er 4x/jaar een vergaderlunch gepland met de AIOS in

aanwezigheid van de opleiders.

Lokale maandelijkse refereerbijeenkomst:

Maandelijks worden, buiten de vakanties, op de maandagavond bij prof. Temel thuis een

artikel behandeld. .De AIOS speelt hierbij een centrale rol in voorbereiding en presentatie

van de bespreking, daarbij ondersteund door prof Temel.

Disciplineoverstijgend onderwijs MUMC:

In het kader van de modernisering van medische vervolgopleidingen biedt de COC een

aantal competentiegerichte, discipline overstijgende cursussen aan in een vast format

volgens OOR-ZON. Een cursus bestaat uit twee halve dagen training en een halve dag

zelfstudie (totaal belasting 12 uren). Het onderwijs betreft de onderwerpen:

- Gezondheidsethiek

- Patiëntveiligheid

- Verbeter management

- Gezondheidsrecht

- Bespreken van donatie en obductie

- Omgaan met fouten en klachten

- De AIOS als docent

- Effectief omgaan met lastige-patiënten gesprekken

24

A2. Regionaal onderwijs

1x 2 maanden organiseert het Limburgs Genootschap voor Neurologie een

wetenschappelijke avond. Bij tourbeurt wordt de invulling van de avond verzorgd door

participerende centra. De AIOS zal hierin een actieve rol spelen.

B. Landelijk onderwijs

Verplichte landelijke nascholing voor AIOS:

- 2x jaarlijks cursorisch onderwijs voor alle AIOS neurochirurgie in Nederland

- Vergaderingen / Najaarsdagen Ned. Ver. voor Neurochirurgie

- Boerhave cursus perifere zenuwen in Leiden

- Cursus Hands on craniotomie in Leiden

- Cursus Hands on spinaal in Groningen

- ATLS wordt gestimuleerd en indien mogelijk financieel gefaciliteerd

C. Internationaal onderwijs

- EANS cursus wordt gestimuleerd en financieel gefaciliteerd. Indien door plaatsgebrek de

AIOS niet in staat is tot participatie van deze EANS-cursus dan wordt in overleg een

alternatief geboden.

25

Hoofdstuk 5: Portfolio

In overeenstemming met de richtlijnen is de AIOS verplicht een verzameling bij te houden

van documenten waarin op systematische wijze de voortgang in de opleiding wordt

gedocumenteerd. Onze opleiding maakt gebruik van het digitale portfolio: VREST. Het

portfolio is een verzameling van informatiebronnen en beoordelingsgegevens op basis

waarvan leerdoelen geformuleerd kunnen worden en reflectie op het functioneren van de

AIOS door zichzelf en anderen plaats kan vinden. Tevens worden verplichte onderdelen

hierin afgetekend en toetsuitslagen verzameld. Het portfolio levert daarmee de informatie op

basis waarvan het voortgangsgesprek kan worden gevoerd.

Het portfolio van de AIOS omvat ten minste de volgende onderdelen:

Een individueel opleidingsplan inclusief opleidingsschema

Reflectieverslagen

De documenten ten behoeve van toetsing/beoordeling van de AIOS (KPB,

verslagen, voortgangs- en beoordelingsgesprekken)

Stage beoordelingen

Gehouden voordrachten en/of referaten

Gepubliceerde artikelen

Gevolgde cursussen inclusief certificaten

Deelname certificaten regionale en landelijke onderwijsdagen

Individueel opleidingsplan vs opleidingsschema:

Bij aanvang van de opleiding stelt de AIOS in samenspraak met de opleider een individueel

opleidingsplan op. In een begeleidend opleidingsschema worden de verschillende stages in

een tijdspad aangegeven. Daarnaast zijn in het individuele opleidingsplan de individuele

leerdoelen van de AIOS opgenomen.

De AIOS dient over zijn ontwikkeling te reflecteren. Het is daartoe noodzakelijk, dat de AIOS

bijhoudt welke ervaringen aan de ontwikkeling van de competenties bij een bepaald thema

gedurende de stages hebben bijgedragen. De doorgemaakte ontwikkelingen dienen in een

individueel opleidingsplan bijgehouden te worden en te worden afgezet tegen de leerdoelen

in het individuele opleidingsplan. De AIOS bespreekt dit met de opleider tijdens de

voortgangsgesprekken. De AIOS is zelf verantwoordelijk voor het bijhouden van zijn eigen

portfolio.

26

Hoofdstuk 6: Kwaliteitszorgplan opleiding MUMC+

Het MUMC heeft een 5-jarige kwaliteitscyclus ten behoeve van de opleidingen met behulp

van instrumenten (continu kwaliteitsproces). Dit bestaat uit jaarlijks de D-rect vragenlijst en 2-

jaarlijks de MCTQ afgewisseld met de Interne Opleidingsaudit.

In het kader van de kwaliteit is het van belang dat elke assistent zo goed mogelijk bijdraagt

aan het invullen van deze vragenlijsten.