Literaire ontwikkelingen in de 16de en 17de eeuw

Hoofdzaken

Schrijver en publiek

• Middeleeuwen in opdracht van kerk of adel, vaak schrijver anoniem..

• 16de en 17de eeuw volkstaal, met schrijver. Opdracht vanuit stadsbestuur of particulier.

Schrijvers verzameld in rederijkerskamers.

?

Petrarca

• Italiaanse dichter, schreef liefdesgedichten in sonnet-vorm.

• Navolging van Petrarca petrarkisme.– Onvervulde liefde– in de ik-vorm– Liefde stereotiep: blonde haren, rode lippen (bij

Petrarca: Laura)– Vaste symbolen– Veel paradoxen (liefde is mooi, maar doet pijn)– Literair spel

Sonnet

Emblematiek

• Motto (opschrift)• Pictura (afbeelding)• Subscriptio (uitleg)

Doel: literair spel en wijze les.

Didactiek

• Spannende, ontroerende verhalen waarin morele lessen en algemene waarheden liggen opgesloten.

• Jacob Cats

Doel: opvoeden van het volk!

Liederen

• Bloeiende zangcultuur (toegankelijkheid)– Veel boeken met liederen rondom petrarkistiche

liefde• Bedoeld voor de jeugd

– Via muziek: sociaal sterker worden en erotische spanningen kanaliseren.

BREDERO! Indeling liedboek:- Boertig (komisch)- Amoreus (liefde)- Aandachtig (religieus)

Toneel

Ernstig toneel :- Vijf bedrijven- Hooggeplaatst persoon- Verheven taalgebruik- Onderwerp ontleend aan Oudheid- Eenheid van tijd, plaats en

handeling.- Ondergang van de hoofdpersoon

Ontwikkeling: via rederijkerskamers naar de Nederduytsche Academie (Coster), naar uiteindelijk de Amsterdamse Schouwburg .

Van duidelijke directe lessen, naar spiegelend toneel (het publiek wordt een spiegel voorgehouden).

Komisch toneel (naar voorbeeld van Cicero):- Vijf bedrijven- Herkenbare types, deugden

en ondeugden- Moraliserend en didactisch- Dagelijks leven

Twee soorten: retorisch-didactisch (morele les wordt vooral talig overgebracht) en Aristotelisch (hoofdpersoon met innerlijk conflict en maakt verkeerde keuze: morele les komt terug in handelingen.)