Leerstraat ten behoeve van een gezond voedingspatroon...introductieles komen de volgende onderdelen...

Leerstraat ten behoeve van een gezond

voedingspatroon

Werkblad beschrijving interventie

Gebruik de HANDLEIDING bij dit werkblad

Werkblad erkenningscommissie, versie mei 2015

Dit is een gezamenlijk werkblad van de volgende kennisinstituten:

Leerstraat ten behoeve van een gezond voedingspatroon 2

Colofon

Ontwikkelaar / licentiehouder van de interventie

Naam organisatie: Kokkerelli & stichting Kids University for Cooking

Postadres: Sint Jansweg 20, 5928 RC Venlo

E-mail: [email protected]

Telefoon: 077 850 30 29

Website (van de interventie): www.kokkerelli.nl

Contactpersoon

Vul hier de contactpersoon voor de interventie in.

Naam : Marlou Driessen

E-mail : [email protected]

Telefoon : 077 850 30 29

Referentie in verband met publicatie

Naam auteur interventiebeschrijving: Suzanne Bisschops (directeur Educatie)

Titel interventie: Leerstraat ten behoeve van een gezond voedingspatroon

Databank(en):

Plaats, instituut:

Datum:

Het werkblad is een invulformulier voor het maken van een interventiebeschrijving, geordend naar

onderwerp (doelgroep, doel, enzovoort). De onderwerpen volgen de criteria voor beoordeling.

De interventiebeschrijving is een samenvatting van de beschikbare schriftelijke informatie over de interventie

voor de bezoeker van de databanken effectieve interventies en voor de erkenningscommissie interventies.

De informatie is van belang voor de beoordeling van de kwaliteit, effectiviteit en randvoorwaarden van de

interventie.

Kijk bij het invullen in de handleiding die bij dit werkblad hoort.

mailto:[email protected]

http://www.kokkerelli.nl/

mailto:[email protected]


Inhoud

Colofon .............................................................................................................................................................. 2

Inhoud ................................................................................................................................................................ 3

Samenvatting .................................................................................................................................................... 4 Korte samenvatting van de interventie ............................................................................................................. 4 Doelgroep ............................................................................................................................................................. 4 Doel ....................................................................................................................................................................... 4 Aanpak .................................................................................................................................................................. 4 Materiaal ............................................................................................................................................................... 4 Onderbouwing ...................................................................................................................................................... 4 Onderzoek ............................................................................................................................................................. 5

1. Uitgebreide beschrijving ......................................................................................................................... 6 Beschrijving interventie ....................................................................................................................................... 6 1.1 Doelgroep ..................................................................................................................................................... 6 1.2 Doel ............................................................................................................................................................ 7 1.3 Aanpak ....................................................................................................................................................... 7

2. Uitvoering ................................................................................................................................................ 10

3. Onderbouwing ........................................................................................................................................ 13

4. Onderzoek ............................................................................................................................................... 15 4.1 Onderzoek naar de uitvoering ................................................................................................................. 15 4.2 Onderzoek naar de behaalde effecten ..................................................................................................... 16

5. Samenvatting Werkzame elementen .................................................................................................... 17

6. Aangehaalde literatuur........................................................................................................................... 18

7. Praktijkvoorbeeld ................................................................................................................................... 20


Samenvatting Eén A-4tje, max 600 woorden

Korte samenvatting van de interventie – max 150 woorden

De focus ligt op het stimuleren van een gezond voedingspatroon door een vroegtijdige kennismaking met gezonde voeding en de gezonde voedselinname tijdens de rest van een leven te verhogen. Door de inzet van leerstraten ervaren kinderen de gehele voedselketen van gezonde producten. De leerstraat is een interactief, educatief preventieprogramma dat wordt aangeboden aan basisscholen. Het programma van een leerstraat bestaat uit 7 stappen die verspreid zijn over een tijdspanne van drie weken. Elk onderdeel wordt professioneel begeleid door een leerkracht, kok, teler en vrijwilligers. Wij nemen de richtlijnen van het Voedingscentrum en de Gezonde School als uitgangspunt bij de invulling

van onze programma’s.

Doelgroep – max 50 woorden

De doelgroep bestaat uit basisschoolkinderen (groep 5 – 8). Leerkrachten en ouders vormen de intermediaire doelgroepen.

Doel – max 50 woorden

Bevorderen van een gezond voedingspatroon is ons primaire doel. Niet door middel van een eenmalig dieet,

maar het structureel bevorderen van een gezond voedingspatroon met gezondere gewoonten. Wij

stimuleren het handhaven van een goede balans tussen mentale en fysieke gezondheid. Hierbij staat het

kind altijd centraal.

Aanpak – max 50 woorden

Via de leerstraat maken kinderen aan de hand van 7 stappen op een zelf ontdekkende en avontuurlijke manier kennis met de wondere wereld van voeding. Zij beleven de gehele voedselketen van diverse groenten en fruit.

Materiaal – max 50 woorden

Voor leerlingen/leerkrachten:

Introductieles

Materialen workshops

Mutsen/schorten tijdens de leerstraat (in de rol van echte chefkoks)

Lesbrief

Evaluatieles op school

Voor de uitvoerder:

Draaiboek van de leerstraat met toelichting van de zeven stappen die een leerstraat bevat

Stappenplannen vrijwilligers

Voor de organisatie:

Feedbackformulieren voor monitoring kwaliteit van de leerstraten

Onderbouwing – max 150 woorden

Let op: dit onderdeel hoeft niet ingevuld te worden voor erkenning op niveau ‘Goed beschreven’.

Klik hier als u tekst wilt invoeren.


Onderzoek – max 100 woorden

Kokkerelli & Stichting Kids University for Cooking in 2016 heeft een procesevaluatie uitgezet naar de diverse stakeholders (leerkrachten, leerlingen, telers en koks). De succes- en faalfactoren van de interventie zijn in kaart gebracht en op basis hiervan zijn aanpassingen gedaan ter verbetering van de interventie. In 2014 is door Universiteit Maastricht onderzoek gedaan naar de interventie en naar de effectiviteit van de interventie, inclusief theoretische onderbouwing (Kasten, 2014). Hieruit blijkt dat kinderen die hebben deelgenomen aan de leerstraat positieve kennis ontwikkelen en een positievere houding aannemen ten aanzien van diverse groenten en fruit.


1. Uitgebreide beschrijving

Beschrijving interventie

Het werkblad is ook geschikt voor een samenvattende beschrijving van complexe of samengestelde

interventies. Dit zijn interventies die uit twee of meer afzonderlijke onderdelen bestaan. Denk aan

interventies met aparte onderdelen voor verschillende doelgroepen, zoals een leefstijlinterventie die zowel

gericht is op de community als op de school als op de individuele docent. Of aan interventies met

verschillende modules die bij een doelgroep ‘op maat’ worden toegepast.

Naarmate er meer onderdelen zijn is het aan te bevelen de structuur visueel weer te geven in een schema.

Dit geldt met name voor de subdoelen en voor de aanpak van de interventie. Zie ook de aanwijzingen in de

handleiding.

1.1 Doelgroep

Uiteindelijke doelgroep – max 100 woorden

Wat is de uiteindelijke doelgroep van de interventie?

De doelgroep bestaat uit basisschoolkinderen 8 tot 12 jaar (groep 5 – 8 van het basisonderwijs).

Intermediaire doelgroep – max 100 woorden

Zijn er intermediaire doelgroepen? Zo ja, welke?

Leerkrachten van deelnemende groepen => zijn betrokken bij programma en spelen belangrijke rol in implementatie van programma. Scholen / leerkrachten beslissen of hun groepen deelnemen aan de leerstraat.

Ouders => via kinderen worden ook ouders bewust van het belang van gezonde voeding. Zij worden d.m.v. lesbrieven die kinderen mee naar huis nemen geïnformeerd en gestimuleerd om thuis met hun kind in de keuken aan de slag te gaan met de adviezen en recepten van Stichting Kids University for Cooking.

Selectie van doelgroepen – max 250 woorden

Hoe wordt de (intermediaire)doelgroep geselecteerd? Zijn er contra-indicaties? Zo ja, welke?

Het programma wordt aangeboden aan basisscholen groep 5 t/m 8. Alle reguliere basisscholen kunnen meedoen aan het programma. In het geval van speciaal basisonderwijs wordt met de school afgestemd of kinderen het programma kunnen volgen. Contra-indicaties zijn:

Kinderen uit groep 1 t/m 4 van het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs.

Kinderen uit het Voortgezet Onderwijs.

Kinderen die in groepsverband buiten schooltijden willen deelnemen (kinderfeestjes, sportclubs, etc.)

De school bevindt zich in een regio van Stichting Kids University for Cooking. Dit houdt in dat er een samenwerking is tussen de gemeente, het bedrijfsleven en het onderwijs binnen de betreffende regio.

Betrokkenheid doelgroep – max 150 woorden

Was de doelgroep betrokken bij de (door)ontwikkeling van de interventie, en op welke manier?

We hebben via diverse stakeholders klanttevredenheidsonderzoeken gemonitord of de interventie goed

aansloot bij de kinderen, schooldirecties, groepsleerkrachten, ouders en experts (kwekers, telers en koks).

We hebben diverse kidspanels georganiseerd om de mening van kinderen te inventariseren hoe zij willen

leren over gezonde voeding. De eerste uitkomst was de geboorte van het idee voor de leerstraat. Na de

opzet hebben we de leerstraat aangeboden aan 10.000 kinderen tijdens de Floriade 2012 in Venlo. Deze try-

out heeft ons geleerd hoe kinderen willen leren over de wondere wereld van gezondere voeding. Structureel

vindt monitoring en feedback plaats door middel van directe enquête op maat per deelnemende groep. Deze

feedback wordt meteen verwerkt en toegepast bij de volgende deelnemende groep(en).


1.2 Doel

Hoofddoel – max 100 woorden

Wat is het hoofddoel van de interventie?

Stimuleren van een gezond voedingspatroon.

Subdoelen – max 350 woorden

Wat zijn de subdoelen van de interventie? Indien van toepassing: welke subdoelen horen bij welke

intermediaire doelgroepen of subdoelgroep(en)?

Een groei in groenten- en fruitconsumptie door kinderen van 1%* (2017) naar 5% in 2020.

Stimuleren van de kennis van kinderen ten aanzien van gezonde voeding.

Kinderen weten wat de aanbevolen hoeveelheid groenten per dag is en de aanbevolen hoeveelheid fruit is (volgens het Voedingscentrum).

Stimuleren van een positieve houding van kinderen ten aanzien van gezonde voeding.

Uitbreiding van programma van leerstraten van 8 (2017) naar 12 verschillende leerstraten in 2020. * Slechts 1% van de kinderen eet voldoende groenten en 3% eet voldoende fruit (Jaap Seidell, hoogleraar voeding en

gezondheid). ** Stichting Kids University for Cooking werkt vanuit fysieke vestigingen. Deze bevatten een professionele keuken en instructieruimte. Gekoppeld aan de fysieke vestiging wordt gewerkt met een telersnetwerk.

1.3 Aanpak

Opzet van de interventie – max 200 woorden

Hoe is de opzet van de interventie en wat is de omvang (duur, aantal contacten – indien van toepassing)?

Voeg eventueel een schema toe als bijlage.

Stichting Kids University for Cooking de interventie ‘Leerstraat ten behoeve van het stimuleren van een gezond voedingspatroon’ ontwikkeld. De leerstraat is een interactief en educatief preventieprogramma, waarbij sterk ingezet wordt op eigenaarschap en zintuigelijk leren door te ruiken, voelen, horen, proeven, zien en zelf te ontdekken. Kinderen staan centraal in de leerstraat; ze mogen alles zelf doen (zelf oogsten, bereiden en proeven). De werkvormen bevatten een hoge belevingsfactor en ‘Food=Fun’ factor. Dit leidt tot een hoge betrokkenheid en intrinsieke motivatie bij de kinderen, hetgeen eigenaarschap stimuleert, productkennis vergroot en gezonder gedrag stimuleert. De totale interventie is een programma van vier jaar, een doorgaande leerlijn voor groep 5 t/m 8. Per

schooljaar wordt er per groep een leerstraat aangeboden. Deze leerstraat is verdeeld over een periode

van drie weken. De volgende zeven stappen vinden binnen die drie weken plaats:

1. Introductie-les op school

2. Workshop bij de teler

3. Ingrediëntentafel

4. Kookworkshop

5. Gezamenlijk eetmoment

6. Lesbrief

7. Evaluatie-les

Stap 1 en 7 worden uitgevoerd door de leerkracht op school. Stap 2 t/m 5 vinden plaats op diverse locaties

onder professionele begeleiding van Stichting Kids University for Cooking.


Inhoud van de interventie – max 1200 woorden

Welke concrete activiteiten worden uitgevoerd en -eventueel- in welke volgorde? Geef geen uitputtende

beschrijving van activiteiten; het is voldoende als de lezer zich een beeld kan vormen van wat er gedaan

wordt en hoe dit gedaan wordt.

Indien van toepassing per onderdeel samenvatten. Vergeet niet aandacht te besteden aan de werving.

Bij interventies op maat: geef aan wat op basis van welke criteria wanneer wordt uitgevoerd. Geef ook aan

wat minimaal moet worden uitgevoerd om de gestelde doelen te behalen.

Stap 1: Werving

Scholen worden geïnformeerd over het leerstraat-programma via website, nieuwsbrief en individuele

schoolbestuur-bezoeken of naar wens individuele schoolbezoeken. De school kan groep 5 tot en met 8

rechtstreeks aanmelden voor het programma van Stichting Kids University for Cooking. In overleg worden

data afgestemd voor de uitvoering van het programma.

Stap 2: Uitvoering

Een leerstraat bestaat uit 7 stappen die verspreid zijn over een tijdsspanne van drie weken.

1. Introductie les: kinderen maken op twee niveaus kennis met het product; theoretische kennis en smaak. De leerkracht van de groep geeft zelf deze les aan de hand van een interactieve presentatie met een uitgebreide handleiding en briefing vanuit Stichting Kids University for Cooking. Tijdens de introductieles komen de volgende onderdelen aan de orde:

Kennismaking met het product (herkomst, soorten, groei, smaak)

Gezondheid (relatie Schijf van Vijf, voedingsstoffen)

Duurzaamheid (duurzaam voedsel, seizoenen, product uit eigen regio, voedselverspilling)

2. Workshop bij de teler: kinderen bezoeken een teler en leren alles over de groei, gewasverzorging en verwerking van een product. Met hun eigen geoogste producten gaan kinderen door naar stap 3 en 4. De volgende onderdelen komen aan de orde tijdens het bezoek aan de teler:

Groei en verzorging van de plant (van zaadje tot volwassen plant, bestuiving, verzorging plant, gewasbescherming, waterverbruik)

Groei en verzorging van de vruchten (groei van vrucht / groente, verkleuring en rijping van de vrucht / groente, invloed van het weer op de kwaliteit en smaak van de vrucht / groente)

Oogsten (oogstrijpe producten, manier van oogsten, kinderen mogen zelf oogsten)

Sorteren en verpakken (sorteer- en verpakmachines, producten van A en B kwaliteit, inpakproces)

Opslag en transport (opslagomstandigheden zoals temperatuur en luchtvochtigheid, transport van product naar diverse winkels / landen)

3. Ingrediëntentafel: samen met de kok leren kinderen alles over de verschillende ingrediënten (productkennis) waar zij nadien een gerecht mee gaan maken. Leerlingen worden uitgedaagd en uitgenodigd om ideeën en voorstellen te doen voor een gerecht dat te maken is met de verschillende ingrediënten. Kinderen krijgen inzicht in:

Herkomst van diverse ingrediënten

Voedingswaarden van diverse ingrediënten

Gezondere alternatieve ingrediënten

Functie en smaak van diverse ingrediënten in een gerecht

Kinderen leren hoe zij met diverse ingrediënten een gerecht samenstellen

4. Kookworkshop: kinderen bereiden in groepjes van 4 tot 6 leerlingen het gerecht met hun eigen oogst in een professionele keuken, begeleid door een professionele chefkok. Aan de hand van een stappenplan voor het gerecht en met de hulp van een vrijwilliger kunnen zij zoveel mogelijk zelf doen. Diverse handelingen komen aan de orde:

Schoonmaken en snijden van de oogst

Afmeten en verwerken van alle ingrediënten

Warme bereiding van (een deel van) het gerecht

Opmaak van de borden

Keukenblok schoonmaken en afwassen

5. Gezamenlijk eetmoment: kinderen genieten samen aan tafel van het zelf bereidde gerecht. Hier wordt tevens aandacht besteed aan sociale componenten die passen bij het samen genieten van een maaltijd. Denk aan etiketten, napraten en evalueren, waardering van het gemaakte gerecht, etc. Kinderen kunnen aan tafel een woordzoeker maken die aansluit bij het productthema.


6. Lesbrief: deze stimuleert kinderen om zelf thuis met ouders/verzorgers aan de slag te gaan met het eigen gemaakt gerecht. De lesbrief bevat de recepturen van de bereidde gerechten en daarnaast voedingsinformatie zoals kooktechnische tips, voedingswaarden, gezondheidsinfo, gezonde alternatieven, etc.

7. Evaluatie-les: kinderen blikken terug op de activiteiten en testen hun opgedane kennis. Deze maken zij onder begeleiding van de leerkracht in de klas. In de evaluatieles:

Blikt de leerkracht met de leerlingen terug op de activiteiten aan de hand van speelse opdrachten

Maken kinderen de online kennisquiz

Kunnen leerlingen een zelf bedachte maaltijd uitwerken in een recept

Worden leerlingen gestimuleerd om thuis actief bezig te blijven met verantwoorde en gezonde voeding en een bewust eetpatroon

Per leerstraat staat één product centraal. Momenteel zijn voor de volgende producten leerstraten ontwikkeld, te weten: champignon, prei, paprika, tomaat, aardbei, blauwe bes, asperge en kool. Dit programma kan uitgebreid worden met meerdere producten uit de Schijf van Vijf. Kwekers, telers en productverwerkers leveren kennis, product en stellen hun bedrijf open voor de kinderen. Er is een jaarprogramma ontwikkeld, dat de seizoenen volgt: in de winter staan leerstraten kool en prei centraal, daarna tomaat, in de lente aardbei, paprika en asperge, in de zomer blauwe bes, in de herfst champignon. Uitgangspunten van de leerstraat: - Food=Fun - Belevingseducatie in food - Van/voor/door/met kinderen - Seizoenen (jaar-rond) - Zelf ontdekkend leren (leren door te doen, voelen, ruiken, proeven)


2. Uitvoering

Materialen – max 200 woorden

Welke materialen zijn beschikbaar voor de uitvoering, werving en evaluatie van de interventie?

Ter ondersteuning van een leerstraat maken wij gebruik van met name de volgende materialen.

Voor leerlingen/leerkrachten:

Introductie les voorafgaand aan de leerstraat (powerpoint-presentatie met filmpjes en handleiding)

Bij de teler ontvangen kinderen materialen ter ondersteuning van de workshop zoals loepjes,

maatbekers, hommelkasten, het product en emmertjes/kistjes voor de oogst.

Per zes kinderen complete keuken-uitrusting, inclusief ingrediënten, mutsen/schorten en

kookmateriaal tijdens de kookworkshop (in de rol van echte chefkoks)

Kinderen ontvangen lesbrief na uitvoering van de leerstraat

Evaluatie les op school aan de hand van een online quiz

Voor de uitvoerder:

Draaiboek van de leerstraat met toelichting van de zeven stappen die een leerstraat bevat

Stappenplan gerechten kookworkshop voor vrijwilligers

Voor de organisatie:

Feedbackformulieren voor monitoring kwaliteit van de leerstraten

Locatie en type organisatie – max 200 woorden

Waar kan de interventie uitgevoerd worden en welk(e) soort(en) organisatie(s) kan/kunnen de interventie

uitvoeren?

De verschillende activiteiten van de leerstraten vinden plaats op school, bij kweker-teler en in een compleet

uitgeruste keuken. De leerstraat bestaat uit 7 stappen (zie ‘Inhoud van de interventie’). Hiervan behandelt de

leerkracht stap 1 (voorbereiding) en 7 (evaluatie) op school. Stap 6 (lesbrief) kunnen kinderen met hun

ouders thuis uitvoeren.

Stap 2 t/m 5 verzorgt KU4C, samen met kwekers/telers, koks en vrijwilligers, gedurende 1 dagdeel op locatie

(met o.a. kookstudio, tuinderskas).

- Stap 2: Workshop bij de teler – specifieke eisen locatie: reisafstand tot de kookfaciliteit

bedraagt per bus niet meer dan 20 minuten. De teler beschikt over een ontvangstruimte en

een fysieke kas / stuk land met teelt waar kinderen in mogen en het workshopprogramma

kan worden uitgevoerd.

- Stap 3 t/m 5: Ingrediëntentafel / Kookworkshop / Gezamenlijk eetmoment: de kookfaciliteit

beschikt over een ontvangstruimte, werkruimte (keuken) en eetgelegenheid. De keuken

beschikt over diverse keukenblokken waarbij kinderen in kleine groepjes (4 tot 6 kinderen)

zelfstandig (onder begeleiding van professionele kok en vrijwilligers) een gerechtje kunnen

bereiden.

Diverse organisaties werken samen om het totaalprogramma mogelijk te maken. De chronologie van de

stappen en goede samenwerking tussen de verschillende personen en organisaties is doorslaggevend voor

het succes van het programma.

Opleiding en competenties van de uitvoerders – max 200 woorden

Wie zijn de uitvoerders en welke opleiding en competenties hebben zij nodig?

Uitvoerders:

Stap 1 (introductieles) en 7 (evaluatieles): deze worden gegeven door een erkende PO leerkracht.

Stap 2 (workshop bij de teler): de teler beschikt over enthousiasme en communicatieve, pedagogische en didactische vaardigheden die er toe leiden dat kinderen het optimale leerrendement uit de workshop kunnen halen.


Stap 3 (ingrediëntentafel) en stap 4 (kookworkshop): deze stappen worden begeleid door een professionele kok en vrijwilligers. De kok beschikt over de volgende competenties: culinaire kennis, kennis over gezonde alternatieven, communicatieve, pedagogische en didactische vaardigheden die er toe leiden dat kinderen het optimale leerrendement uit de kookworkshop kunnen halen. Vrijwilligers zijn in staat om een groepje kinderen te begeleiden bij de bereiding van een gerecht aan de hand van een stappenplan.

Kwaliteitsbewaking – max 200 woorden Hoe wordt de kwaliteit van de interventie bewaakt?

Stichting Kids University for Cooking begeleidt de workshops en bewaakt tevens de kwaliteit.

Voor– en nabesprekingen door een teamlid van Stichting Kids University for Cooking met betrokken partijen (teler, vrijwilliger, koks) van de uitvoering v/d leerstraat.

Evaluatieformulieren, die aan zowel leerkrachten als leerlingen ter invulling worden verstrekt en na afloop worden ingenomen. De feedback wordt door het team van Stichting Kids University for Cooking meegenomen om de kwaliteit van het programma te verbeteren.

Stichting Kids University for Cooking is partner van JOGG, GGD / Gezonde School en het Voedingscentrum en volgt de richtlijnen en kwaliteitseisen van deze organisaties.

Telers en koks worden vanuit KU4C voorzien van een gedetailleerd plan van aanpak voor hun aandachtsgebieden en een tijdsplanning per bezoekende groep. Zij worden door KU4C vooraf begeleid en geïnstrueerd i.v.m. de voorbereiding op de uitvoering van de workshop. Zij moeten de hoofdpunten van de inhoud dekken aan de hand van een uitgewerkt draaiboek, maar mogen gebruik maken van aanvullende componenten die de uitleg versterken.

Er wordt twee keer per jaar met alle betrokkenen van het programma een bijeenkomst georganiseerd om hen te informeren over de ontwikkelingen van Stichting Kids University for Cooking en om kennis en ideeën met elkaar te delen.

Randvoorwaarden – max 200 woorden

Wat zijn de organisatorische en contextuele randvoorwaarden voor een goede uitvoering van de interventie?

Randvoorwaarden voor succesvolle implementatie van de leerstraat:

School(bestuur): o Committeert zich aan vierjarig programma voor groep 5 t/m 8. o Neemt actief deel door het verzorgen van de introductie- en evaluatieles en zorgt samen met de

begeleiding van KU4C voor een goede uitvoering van de overige stappen van de leerstraat.

Kweker-teler: o Bereidheid om faciliteiten open te stellen voor het bezoek van schoolklassen. o Beschikbaar stellen van producten (groenten/fruit). o Beschikken over faciliteiten om uitleg te geven over de hoofdzaken van het zaai– en oogstproces

van gewassen. o Competent om op dusdanige manier te communiceren met kinderen dat zij het begrijpen en als leuk

ervaren.

Participatie van een faciliteit die informatie kan geven over verdere productverwerking.

Voorzieningen van de kookfaciliteiten: o Geschikt voor een workshop met een complete schoolgroep (ca. 30 kinderen). o Voorzien van kookgerei dat geschikt is voor kinderen.

Chef-kok: o Capabel een gerecht geschikt voor kinderen te bereiden en kinderen hierin te begeleiden. o Competent om op dusdanige manier te communiceren met kinderen dat zij het begrijpen en als leuk

ervaren.

Een voorziening die groot genoeg is om met alle deelnemers te kunnen zitten en de gemeenschappelijke maaltijd te kunnen nuttigen.

Implementatie – max 200 woorden

Is er een systeem voor implementatie? Geef een samenvatting.

Stichting Kids University for Cooking heeft het doel om vanuit regio Noord-Limburg op te schalen naar uiteindelijk een landelijke dekking. Hiervoor moeten de volgende fasen doorlopen worden (implementatieplan):


Commitment door desbetreffende gemeenten m.b.t. steun van de inhoud van de interventie en financiële steun van de interventie.

Commitment van bedrijfsleven voor financiële steun aan het vierjarig programma.

Werving en training vestigingsmanager.

Het werven van scholen en het bouwen van een netwerk van uitvoerders van het programma; telers/kwekers, boeren, vrijwilligers, koks onder leiding van de vestigingsmanager.

Gebruik van fysieke locatie die voldoet aan de randvoorwaarden.

Training uitvoerders van het programma.

Uitvoeringsfase: team start met uitvoering van het programma. Dit wordt geobserveerd en geëvalueerd door het landelijke kernteam van Stichting Kids University for Cooking zodat het programma voldoet aan kwaliteitseisen.

Verankeringsfase: in het beleid van scholen / besturen (vierjarige contracten met scholen), meerjarig financieel commitment door bedrijfsleven en overheid.

Fase 1 t/m 3 worden uitgevoerd door het landelijke kernteam van Stichting Kids University for Cooking. Fase 4 t/m 8 worden uitgevoerd door de vestigingsmanager onder supervisie van het landelijke kernteam van Stichting Kids University for Cooking.

Kosten – max 200 woorden

Wat zijn de kosten van de interventie? Benoem daarbij de personele (in aantallen uren) en de materiële

kosten.

De totale kosten per kind per schooljaar zijn € 40,00 inclusief busvervoer. De verdeelsleutel van de dekking

van deze kosten is:

1. De school betaalt € 10,00 per kind per schooljaar.

2. De gemeente betaalt € 10,00 per kind per schooljaar.

3. Het bedrijfsleven betaalt € 10,00 voor het programma en € 10,00 voor het vervoer.

Belangrijke kostenposten zijn:

- Personele kosten: uren implementatie fase 1 t/m 6

o 400 uur voor directeur educatie landelijk kernteam KU4C

o 400 uur voor projectcoördinator landelijk kernteam KU4C

o 200 uur voor vestigingsmanager

- Personele kosten per leerstraat: uren implementatie fase 7 t/m 8

o 12 uur voor vestigingsmanager

o 6 uur voor chef-kok

o 4 uur voor telers

o 30 uren voor vrijwilligers

- Materiële kosten

o Locatiehuur (€ 150 tot € 200 per dagdeel)

o Schorten / mutsen / snijplanken / messen (€ 1.000)

Ureninvestering voor de school:

- Introductieles door leerkracht: 1,5 uur

- Deelname dagdeel leerstraat: 4 uur

- Evaluatieles door leerkracht: 1 uur


3. Onderbouwing

Probleem – max 400 woorden

Voor welk probleem of (mogelijk) risico is de interventie ontwikkeld? Omschrijf aard, ernst, spreiding en

gevolgen.

Steeds meer kinderen eten onvoldoende groenten en fruit en te veel ongezonde producten. Slechts 1% van de kinderen in Nederland eet voldoende groenten en 3% eet voldoende fruit (Jaap Seidell 2017, hoogleraar voeding en gezondheid).

Onvoldoende inname van groente en fruit leidt tot een hogere kans op overgewicht en obesitas, welke

gerelateerd zijn aan sommige vormen van kanker en hart- en vaatziekten op latere leeftijd (McAleese &

Rankin, 2007).

Gemiddeld één op de zeven Nederlandse kinderen heeft overgewicht. In 2016 was dit percentage 13,6%

van de kinderen tussen 4 en 17 jaar. Hiervan had 2,7% obesitas. Bij volwassenen zijn de percentages nog

hoger. In 2016 had maar liefst 49,2% van de volwassenen in Nederland overgewicht.

(Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor, CBS i.s.m. RIVM en Trimbos-instituut 2016). Provincie Limburg

scoort bovengemiddeld wat betreft het aantal inwoners met overgewicht, bij volwassenen was dit in 2016

tussen 51,1% en 52,9% (Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen, GGD’en, CBS en RIVM 2016).

Het al dan niet consumeren van groente en fruit wordt veroorzaakt door verschillende factoren. Deze factoren kunnen externe omgevingsfactoren zijn of interne persoonsfactoren (Sleddens et al., 2015).

Externe omgevingsfactoren: het eetpatroon van kinderen is sterk afhankelijk van hun omgeving. De omgeving kan de groente- en fruitconsumptie van kinderen significant versterken of afremmen. De omgeving van een kind bestaat grofweg uit twee onderdelen: de thuisomgeving en de schoolomgeving. Het eetpatroon en de zogenaamde ouderschapspraktijken van ouders (bv. toegankelijkheid en beschikbaarheid van groente en fruit) spelen een grote rol in de thuisomgeving, waar in de schoolomgeving vooral de sociale invloed van vrienden invloed heeft op het voedingsgedrag. De ouders worden gestimuleerd om thuis ook aan de slag te gaan met gezonde voeding. Het kind dat deelgenomen heeft aan een Kokkerelli programma krijgt een lesbrief mee naar huis, waarbij het kind samen met de ouders gestimuleerd wordt om thuis een gezonde maaltijd te bereiden en samen aan tafel te genieten.

Interne persoonsfactoren: houding ten aanzien van het eten van groente en fruit, eigeneffectiviteit, kennis, subjectieve normen, intentie, smaakvoorkeuren en gewoonten zijn de sterkste intra persoonlijke invloeden op groente– en fruitconsumptie onder kinderen.

Kinderen hebben vaak een gebrek aan kennis over (on)gezonde voeding (Conferentie Voeding & Beweging

2006). Door kinderen bewust te maken van een gezond voedingspatroon, draagt Stichting Kids University

voor Cooking preventief bij aan gezondheidsbevordering. Zo worden kinderen op korte en lange termijn

gestimuleerd om gezonde voedingskeuzes te maken en dit moet uiteindelijk leiden tot nieuw permanent

gezonder gedrag.

Oorzaken – max 400 woorden

Welke factoren veroorzaken het probleem of (mogelijk) risico?



Aan te pakken factoren – max 200 woorden

Welke factoren pakt de interventie aan en welke onder 1.2 benoemde (sub)doelen horen daarbij?




Verantwoording – max 1000 woorden

Maak aannemelijk dat met deze aanpak ook daadwerkelijk de doelen bij deze doelgroep bereikt kunnen

worden.




4. Onderzoek

4.1 Onderzoek naar de uitvoering – max 600 woorden

Wat is op basis van het beschikbare onderzoek bekend over de uitvoering van de interventie?

Beschrijf kort welke onderzoeken zijn gedaan en wat daarvan de uitkomsten waren. Stuur bij het indienen

van het werkblad de volledige publicatie van ieder genoemd onderzoek mee.

Beschrijf per onderzoek:

a) De titel, auteurs, organisatie en jaar van uitgave (indien gepubliceerd)

b) Het type onderzoek, de onderzoeksmethode en de omvang van het onderzoek

c) Een samenvatting van de meest relevante uitkomsten met betrekking tot inzicht in de mate waarin

activiteiten zijn uitgevoerd volgens plan, het bereik van de interventie, de waardering en ervaring van

de uitvoerders en doelgroep, succes- en faalfactoren, en -indien beschikbaar- de uitvoerbaarheid, de

randvoorwaarden en de omgevingsvariabelen.

In de eerste helft van 2016 heeft Kokkerelli & Stichting Kids University for Cooking in een kwantitatief onderzoek (enquête) onderzocht hoe de leerstraat wordt ervaren en of de door ons beschreven doelen worden bereikt. Dit onderzoek is niet gepubliceerd. Wij hebben leerkrachten en leerlingen, maar ook telers en koks bij het onderzoek betrokken om een volledig beeld te krijgen en waar nodig onze leerstraat (de uitvoering ervan) aan te passen. Aan het onderzoek hebben leerlingen, die onze leerstraat hebben gevolgd, deelgenomen (N = 221) en hun leerkrachten (N=12). Daarnaast hebben uitvoerders (telers, koks: N=8) deelgenomen. Succesfactoren:

Programma sluit goed aan bij de kerndoelen van het basisonderwijs.

Kinderen staan centraal en mogen alles zélf doen en ontdekken (producten oogsten, zelf gerechtjes bedenken, bereiden en opeten). Ze leren door te doen, tijdens dit leerproces worden alle zintuigen geprikkeld.

Kinderen overbruggen een drempel als het gaat om het proeven van groente en fruit (en andere nieuwe producten) en blijken het na het volgen van het programma toch lekker te vinden (eerst lusten ze het niet en nu wel).

Professioneel ingerichte keuken met beschikbaarheid vier keukenblokken. Dit biedt de mogelijkheid om in kleine groepjes (totaal 30 kinderen, één schoolgroep) gelijktijdig te koken.

De leerstraat is theoretisch onderzocht en goed onderbouwd bevonden door Universiteit Maastricht.

Funfactor is hoog en het rendement is groot! Faalfactoren:

Te weinig doe-opdrachten bij workshop Teelt & Oogst.

Niet alle kinderen eten gerechtje op i.v.m. te hoog culinair niveau en kinderen die deze gerechten niet lusten.

De eerste messen waren bot. Aanpassingen programma:

Uitbreiding programma Teelt & Oogst met proefjes (hoeveel water heeft een plant nodig met maatbekers; loepjesopdracht).

Toegankelijk maken van gerechten door in te zetten op smaakvolle basisgerechten met keukenkastje-ingrediënten.

Aanschaf nieuwe kunststof messen. (Voldoende scherp, veilig voor kinderen.) De onderzoeksresultaten van het intern onderzoek in 2016 hebben wij uitgewerkt in een procesevaluatie. Zie reeds ontvangen bijlagen. Evaluaties Met vrijwilligers wordt na elk programma geëvalueerd. Bij aanvang van het programma was voor hen vaak onduidelijk hoe zij de kinderen goed konden begeleiding bij de bereiding van het gerecht. Hiervoor zijn stappenplannen ontwikkeld voor vrijwilligers zodat zij elk een groepje van 4 tot 6 kinderen kunnen begeleiden tijdens de uitvoering.


4.2 Onderzoek naar de behaalde effecten – max 600 woorden

Wat is op basis van het beschikbare onderzoek bekend over de behaalde effecten met de interventie?

Beschrijf kort welke onderzoeken zijn gedaan en wat daarvan de uitkomsten waren. Stuur bij het indienen

van het werkblad de volledige publicatie van iedere genoemde studie mee.

Beschrijf per onderzoek:

a) De titel, auteurs, organisatie en jaar van uitgave

b) Het type onderzoek, de meetinstrumenten en de omvang van het onderzoek

c) Een samenvatting van de meest relevante uitkomsten met betrekking tot het bereik van de interventie,

de gevonden effecten en -indien beschikbaar- de door de doelgroep ervaren effectiviteit en de mate

waarin de veronderstelde werkzame elementen daadwerkelijk zijn uitgevoerd.

We realiseren ons dat dit onderdeel niet nodig is voor ‘Goed Beschreven’, toch willen we deze informatie delen. In 2014 is door Universiteit Maastricht (Kasten, 2014) longitudinaal onderzoek gedaan naar de effectiviteit van de interventie (deze onderzoekpublicatie is niet gepubliceerd). Het onderzoek heeft zich gericht op de directe effecten van de leerstraat op de intentie en de houding ten aanzien van groente- en fruitconsumptie van 8-12 jarige kinderen die hebben deelgenomen aan de leerstraat (N = 236). Daarnaast heeft het onderzoek de effecten op de consumptie van het aangeboden product onderzocht. In het onderzoek is tevens getracht inzicht te krijgen in de waardering van de interventie door de participanten. De kinderen werd gevraagd op een schaal van 1-10 te beoordelen hoe ze de verschillende onderdelen van de leerstraat, en de interventie als geheel, waardeerden. De waardering voor de leerstraat als geheel was 8.4 (SD 1.3), waarbij met name de deelname aan de leerstraat in week 2 als zeer positief werd beoordeeld (gemiddeld 8.6 (SD 1.4). De introductie les (week 1) werd het minst positief beoordeeld (gemiddeld 7.9 (SD 1.8). Significante verbeteringen (p<.05) met een kleine tot medium effect sizes zijn gevonden ten aanzien van kennis (Cohen’s d .57), houding (Cohen’s d .12) en gedrag (Cohen’s d .24) na afloop van de interventie. Mediatie-analyses lieten zien dat houding en intentie de relatie tussen gedrag op de voormeting en gedrag op de nameting medieerden (Kasten, 2014). Inspectie van de evaluatie van de evaluatieformulieren, als gevolg van de evaluatie les, geven het volgende beeld: leerkrachten zijn enorm positief over het aanbod van de leerstraat. Enkele reacties:

Het aanbod zorgt voor een hoge betrokkenheid van alle leerlingen.

De kinderen doen op een ervaringsgerichte, leuke en zinvolle manier enorm veel kennis op.

De opgedane kennis wordt goed opgenomen.

De leerstraat is een waardevolle aanvulling op het schoolaanbod.

De leerstraat is makkelijk inpasbaar in het curriculum van de school.

Het aanbod sluit aan bij de kerndoelen van het basisonderwijs.

Hoge mate van eigenaarschap wordt gestimuleerd. De leerstraat biedt een hoge mate van kennisoverdracht en kennisvergaring (d.m.v. zelf ontdekkend leren) (Significante verbeteringen; Kasten, 2014) . Het resultaat is dat kinderen op korte termijn inderdaad meer groenten en fruit consumeren na het volgen van de leerstraat.

Let op: dit onderdeel (4.2) hoeft niet ingevuld te worden voor erkenning op de niveaus ‘Goed beschreven’ en

‘Goed onderbouwd’.


5. Samenvatting Werkzame elementen

Wat zijn de werkzame elementen van deze interventie waardoor de gestelde doelen bij de doelgroep

gerealiseerd worden? Geef een puntsgewijs overzicht van de belangrijkste werkzame elementen van de

interventie. Denk daarbij aan inhoudelijke en praktische elementen.

Max 250 woorden




6. Aangehaalde literatuur

Maak een alfabetische lijst van alle in deze beschrijving aangehaalde literatuur en gebruik hiervoor de APA-

normen (variant met kleine letters, zie aanwijzingen in de handleiding).

Referenties Battjes-Fries, M., van Dongen, E., & Haveman-Nies, A. (2013). Evaluatie van Smaaklessen. Heeft Smaaklessen effect op determinanten van gezond en bewust eetgedrag? Wageningen UR E-depot. Bere, E., & Klepp, K.-I. (2005). Changes in accessibility and preferences predict children's future fruit and vegetable intake. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 2(1), 15. Bessems, K. M., van Assema, P., Martens, M. K., Paulussen, T. G., Raaijmakers, L. G., de Rooij, M., & de Vries, N. K. (2012). Healthier food choices as a result of the revised healthy diet programme Krachtvoer for students of prevocational schools. Int J Behav Nutr Phys Act, 9, 60. Contento, I. (2010). Nutrition education: Linking research, theory, and practice: Jones & Bartlett Learning. Cooke, L., Wardle, J., Gibson, E., Sapochnik, M., Sheiham, A., & Lawson, M. (2004). Demographic, familial and trait predictors of fruit and vegetable consumption by pre-school children. Public health nutrition, 7(02), 295-302. Cordova, D. I., & Lepper, M. R. (1996). Intrinsic motivation and the process of learning: Beneficial effects of contextualization, personalization, and choice. Journal of educational psychology, 88(4), 715. Franks, P. W., Hanson, R. L., Knowler, W. C., Sievers, M. L., Bennett, P. H., & Looker, H. C. (2010). Childhood obesity, other cardiovascular risk factors, and premature death. New England Journal of Medicine, 362(6), 485-493. Freedman, D. S., Khan, L. K., Serdula, M. K., Dietz, W. H., Srinivasan, S. R., & Berenson, G. S. (2005). The relation of childhood BMI to adult adiposity: the Bogalusa Heart Study. Pediatrics, 115(1), 22-27. Friedlander, S. L., Larkin, E. K., Rosen, C. L., Palermo, T. M., & Redline, S. (2003). Decreased quality of life associated with obesity in school-aged children. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 157(12), 1206-1211. Gripshover, S. J., & Markman, E. M. (2013). Teaching Young Children a Theory of Nutrition Conceptual Change and the Potential for Increased Vegetable Consumption. Psychological science, 24(8), 1541-1553. Hannon, T. S., Rao, G., & Arslanian, S. A. (2005). Childhood obesity and type 2 diabetes mellitus. Pediatrics, 116(2), 473-480. Hearn, M. D., Baranowski, T., Baranowski, J., Doyle, C., Smith, M., Lin, L. S., & Resnicow, K. (1998). Environmental influences on dietary behavior among children: availability and accessibility of fruits and vegetables enable consumption. Journal of Health Education, 29(1), 26-32. Heim, S., Stang, J., & Ireland, M. (2009). A garden pilot project enhances fruit and vegetable consumption among children. Journal of the American Dietetic Association, 109(7), 1220-1226. Kasten, S. (2014). The effectiveness of the Learning Street regarding children’s knowledge, liking, intention, and fruit and vegetable intake. Thesis, Maastricht University. Kokkerelli, K. U. f. C. (2012). Stichting Kids University for Cooking. Retrieved 10. April, 2014, from http://www.kokkerelli.nl/kinderen/wie-zijn-we/ Lakkakula, A., Geaghan, J., Zanovec, M., Pierce, S., & Tuuri, G. (2010). Repeated taste exposure increases liking for vegetables by low-income elementary school children. Appetite, 55(2), 226-231.

http://www.kokkerelli.nl/kinderen/wie-zijn-we/


Martens, M. K., Van Assema, P., Paulussen, T. G., Van Breukelen, G., & Brug, J. (2008). Krachtvoer: effect evaluation of a Dutch healthful diet promotion curriculum for lower vocational schools. Public health nutrition, 11(03), 271-278. McAleese, J. D., & Rankin, L. L. (2007). Garden-based nutrition education affects fruit and vegetable consumption in sixth-grade adolescents. Journal of the American Dietetic Association, 107(4), 662-665. Mirza, N. M., & Yanovski, J. A. (2014). 5 Prevalence and Consequences of Pediatric Obesity. Handbook of Obesity: Epidemology, Etiology, and Physiopathology, 1, 55. Morris, M., Evans, D., Tangney, C., Bienias, J., & Wilson, R. (2006). Associations of vegetable and fruit consumption with age-related cognitive change. Neurology, 67(8), 1370-1376. Ogden, C. L., Carroll, M. D., Curtin, L. R., Lamb, M. M., & Flegal, K. M. (2010). Prevalence of high body mass index in US children and adolescents, 2007-2008. Jama, 303(3), 242-249. Pearson, N., & Biddle, S. J. (2011). Sedentary behavior and dietary intake in children, adolescents, and adults: a systematic review. American journal of preventive medicine, 41(2), 178-188. Pine, B. J., & Gilmore, J. H. (1999). The experience economy: work is theatre & every business a stage: Harvard Business Press. Rosenbloom, A. L., Joe, J. R., Young, R. S., & Winter, W. E. (1999). Emerging epidemic of type 2 diabetes in youth. Diabetes care, 22(2), 345-354. Schwimmer, J. B., Burwinkle, T. M., & Varni, J. W. (2003). Health-related quality of life of severely obese children and adolescents. Jama, 289(14), 1813-1819. Sleddens, E., Kroeze, W., Kohl, L.F.M., Bolten, L.M., Velema, E., Kaspers, P.J., Brug, J. & Kremers, S. (2015). Determinants of dietary behavior among youth: an umbrella review. International Journal Of Behavioral Nutrition And Physical Activity, 12 (1), 7. Van Rossum, C., Fransen, H., Verkaik-Kloosterman, J., Buurma-Rethans, E., & Ocké, M. (2011). Dutch National Food Consumption Survey 2007-2010: Diet of children and adults aged 7 to 69 years. RIVM rapport 350050006.


7. Praktijkvoorbeeld

Beschrijf, indien beschikbaar, in max. 600 woorden een praktijkvoorbeeld van de uitvoering van de

interventie: hoe was de situatie voor, tijdens en na de interventie?


Leerstraat ten behoeve van een gezond voedingspatroon...introductieles komen de volgende onderdelen...

Documents

Transcript of Leerstraat ten behoeve van een gezond voedingspatroon...introductieles komen de volgende onderdelen...