De maatschappelijke betekenis van filantropie René Bekkers Oratie Vrije Universiteit 25 april 2013...

Bestemming - Herkomst - Effecten 1

De maatschappelijke betekenis van

filantropieRené Bekkers

Oratie Vrije Universiteit25 april 2013


Welke betekenis heeft filantropie?

1. De maatschappelijke bestemmingHoeveel geld en tijd voor welke doelen?

2. De maatschappelijke herkomstWie geeft meer en waarom?

3. De maatschappelijke effectenWat doet geven met mensen?


Van beschrijving naar verklaring

Voortbouwen op wat we al weten

Toonaangevende onderzoeksmethoden


Aantal publicaties per jaar over filantropie in verschillende wetenschappen (empirisch onderzoek naar achtergronden van geefgedrag, 1899-2005)

1899-1970

1970-1975

1976-1980

1981-1985

1986-1989

1991-1994

1995-1999

2000-2005

0

50

100

150

200

250

overig

beta-weten-schappen

onderwijs en gezondheid

bestuurs- wetenschappen

marketing en communicatie

filantropische studies

economie

sociologie

psychologie

5

Moderne filantropen in Nederland

Bestemming - Herkomst - Effecten

6

The Giving Pledge


7Bestemming - Herkomst -

Effecten

8

Wall Street is een vroeg voorbeeld van

Nederlandse filantropie.


9

“Stuyvesant called upon the 43 richest residents of New Amsterdam to provide funding to fix up the ailing Fort Amsterdam and to construct a stockade across the island to prevent attacks from the north, while it took New Amsterdam's most oppressed inhabitants -- slave labor from the Dutch West India Company -- to actually build the wall.”

Russell Shorto – The Island at the Center of the WorldBestemming - Herkomst -

Effecten

10

Het Rijksmuseum (1885)


11

Het Concertgebouw (1886)


12

Het Zwanenbroedershuis


13

Het Geefhuis


14

De VU is Filantropie


15

Willem Hovy

Willem Hovy (1840-1915), eigenaar van brouwerij De Gekroonde Valk, schonk 25.000 gulden, een kwart van het benodigde startkapitaal voor de Vrije Universiteit.



Effecten

20

Definities van filantropie

‘Philanthropy is voluntary action for the public good’.

Robert (Bob) Payton (1998)

‘Filantropie staat voor vrijwillige private bijdragen (in de vorm van geld, goederen en tijd) aan publieke doelen met de intentie primair het algemeen belang te bevorderen’.

Theo Schuyt (2001)Bestemming - Herkomst -

Effecten

21

Een gedragsdefinitie

Filantropie is de onverplichte overdracht van hulpbronnen die ten goede komen aan een collectief, zonder dat er een tegenprestatie is afgesproken die ten goede komt aan de gever ter waarde van de overgedragen hulpbronnen.


22

Prosociaal gedrag

Formeel: filantropie

Geld Tijd

Informeel: hulpgedrag

Sociale

steun

Mantel-zorg


23

Filantropie Charitas

Oorsprong Grieks: φιλανθρωπια Latijn: charitas

Gerichtheid Algemeen belang Specifieke persoon

Prosociaal gedrag

Formeel Informeel

Bijvoorbeeld Giften aan goededoelenorganisaties, vrijwilligerswerk

Wat te eten voor een dakloze, mantelzorg, sociale steun

“For the Love of Mankind” (Wiepking, 2008)

“The Gift”(Komter, 2003)


24

Charitas


25

φιλανθρωπια


26

9 x Maatschappelijke Betekenis

NiveauBestemming Herkomst Effecten

Macro

Meso

Micro


27


NiveauBestemming: aard & omvang

Herkomst: oorzaken

Effecten: gevolgen

Macro: cultuur en land

Een zorgzame samenleving

Religieuze context, fiscale wetgeving

Betrokkenheid, democratie, ongelijkheid?

Meso: organisaties

Goededoelen-organisaties, vermogensfondsen en nonprofits

Fondsenwerving en transparantie

Professio-nalisering en samenwerking?

Micro: mensen

Geefgedrag en vrijwilligerswerk

Religie en onderwijs, acht mechanismen

Gelukkiger, meer vertrouwen en langer gezond?


28


NiveauBestemming: aard & omvang

Herkomst: oorzaken

Effecten: gevolgen


Een zorgzame samenleving


Betrokkenheid, democratie, ongelijkheid?

Meso: organisaties

Goededoelen-organisaties, vermogensfondsen en nonprofits

Fondsenwerving en transparantie

Professio-nalisering en samenwerking?

Micro: mensen

Geefgedrag en vrijwilligerswerk




29

“Methodologie speelt een belangrijke rol in de verdere ontwikkeling van een infrastructuur en het onderzoek dat zich daarbinnen afspeelt.”

Jan Smit (2010)


30

Miljarden per jaar

Geefgeld (€) Uren vrijwilligerswerk0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

1.6

1.8

2


31

Bestedingen van huishoudens (CBS)

1100 Brood en beschuit

554600 Huisdieren 663 Collectes en donaties

0.0%

0.1%

0.2%

0.3%

0.4%

0.5%

0.6%

0.7%

0.8%

0.9%

1.0%


32

‘Ons pleidooi voor filantropie als belangrijke factor in het verzorgings-staatparadigma mag niet leiden tot een overschatting van de veelbelovende maar toch bescheiden rol die deze sector kan spelen.’

Theo Schuyt (2012, p. 118)


33

Nalatenschappen aan goede doelen

2005 2006 2007 2008 2009 2010 20110

100

200

300

400

500

600

700

410442 430

580496 517

539

€ miljoenenBron: CBS


34

De Gouden Eeuw van de Filantropie

2012

2015

2018

2021

2024

2027

2030

2033

2036

2039

2042

2045

2048

2051

2054

2057

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

€ miljoenenExtrapolatie op basis van cijfers CBS

Tegen 2059 zal er naar verwachting €86 miljard overgedragen zijn


35

Wat is de herkomst van filantropie?

• Sociologen: normen en netwerken in sociale groepen.

• Economen: de relatieve prijs van het geven.

• Sociaal psychologen: persoonlijkheid en afhankelijkheid in sociale dilemma’s.

• Politicologen: democratie, politieke voorkeur en type welvaartsstaat.

• Bestuurskundigen: goed bestuur.Bestemming - Herkomst -

Effecten

36

Sociale aspecten van prosociaal gedrag

1. De sociale groepen waarvan mensen onderdeel zijn;

2. De voorkeuren van mensen in situaties waarin zij van elkaar afhankelijk zijn;

3. De sociale situaties waarin mensen verkeren.


37

Herkomst: oorzaken

Niveau



Meso: organisaties

Micro: mensen

Hulpbronnen: menselijk en sociaal kapitaal uit opleiding en religieBestemming - Herkomst -

Effecten

38

Waarom verschilt filantropie tussen sociale groepen?

1. Dat is niet echt zo, het komt door de manier van onderzoek doen.

2. Omdat de hulpbronnen van mensen in sociale groepen van elkaar verschillen.

3. Omdat de maatschappelijke waarden van groepen verschillen.

4. Omdat mensen in groepen elkaar beïnvloeden.


39

Overdreven?

enquête administratie0

5

10

15

20

25

30

35

Aantal € dat KWF donateurs met een HBO/WO opleiding in 2003 meer gaven dan donateurs met een lagere school of

lagere beroepsopleiding (Bekkers & Wiepking, 2011) Bestemming - Herkomst -

EffectenOpleiding

40

Overdreven?

enquête administratie

-20

-10

0

10

20

30

40

katholiekhervormdgereformeerdoverig

Aantal € dat KWF donateurs van verschillende kerkelijke groepen in 2003 meer gaven dan onkerkelijke donateurs

(Bekkers & Wiepking, 2011) Bestemming - Herkomst -

EffectenOpleiding

41

Waarom verschilt filantropie tussen sociale groepen?

1. Ook als we het goed onderzoeken blijkt: het is echt zo.

2. Omdat de hulpbronnen van mensen in sociale groepen van elkaar verschillen.

3. Omdat mensen in groepen elkaar beïnvloeden.

Bestemming - Herkomst - EffectenOpleiding

42

Vrijwilligerswerk en opleiding

Percentage van respondenten dat vrijwilligerswerk deed op eerdere leeftijd naar opleidingsniveau in 2000 (Bekkers & Ruiter,

2008)Bestemming - Herkomst - EffectenOpleiding


EffectenOpleiding

44

Eeneiige tweelingen


45

De externe invloed van onderwijs



Effecten

Van Gogh (1890)De barmhartige Samaritaan

Religie

47

Altruïstische waarden en religie

niet verbonden katholiek protestant overig0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

42

53

68

80

Percentage van de Geven in Nederland respondenten in vier groepen dat het ‘eens’ of ‘helemaal eens’ is met de stelling “Ik

vind het belangrijk hulp te geven aan de armen en anderen die het nodig hebben” (bron: GINPS02-12, n=9.833)Bestemming - Herkomst -

EffectenReligie

48

Herkomst: oorzaken

Niveau



Meso: organisaties

Micro: mensen

Hulpbronnen: menselijk en sociaal kapitaal uit opleiding en religieBestemming - Herkomst -

Effecten


EffectenEuropa

50

Geefgedrag (1997)

niet ver-bonden

katholiek protestant overig0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

94 71

157

176

39

284382

overigkerk


Religie

51

Geefgedrag (2009)

niet ver-bonden

katholiek protestant overig0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

93117

164

138

63

375

706overigkerk


Religie

52

Gemiddelde gift in euro per huishouden via bank/giro/internet in 2005 in Nederlandse gemeenten (bron: Grote Consumenten Enquêtes 2004-2005, WDM Nederland)


Religie

53

Beleidsachtbaan

De negatieve evaluatie van de giftenaftrek

is voor de studiecommissie aanleiding om

specifiek voor deze aftrek afschaffing op

korte termijn voor te stellen.

2011

2010

2009

Convenant Kabinet - SBFBestemming - Herkomst -

EffectenOverheid

54

Het waterbedeffect

Subsidies overheid

Giften particulieren

Friedman, 1962


Overheid

55

Zwaan-kleef-aan

Foto: Roel WijnantsBestemming - Herkomst - Effecten

Overheid

http://www.flickr.com/photos/roel1943/3395947239/

http://www.flickr.com/photos/roel1943/3395947239/

56

0%10%20%30%40%50%60%

41%48%

44%51% 55% 55%

geen toename wel toename

Bron: CBF. 2005-2010Bestemming - Herkomst -

EffectenOverheid

57

‘A severe cut in government funding to nonprofit organisations is not likely, on average, to be made up by donations from private donors.’

Abigail Payne (1998)


Overheid

58

Mensen vertonen meer prosociaal gedrag wanneer zij:

1. Zich sterker bewust zijn van de behoefte aan hulp; 2. Verzoeken krijgen om te helpen; 3. Minder materiële kosten en meer opbrengsten

waarnemen van hun bijdrage; 4. Om de ontvangers geven (uit altruïsme); 5. Sociale beloningen ontvangen voor prosociaal

gedrag (reputatie); 6. Zich beter voelen over hun bijdrage (de ‘warm

glow’); 7. Het doel waaraan ze bijdragen vinden passen bij hun

eigen waarden;8. Denken dat hun hulp effectiever is.


Acht mechanismen

59

De brief

“Als iedereen mee doet voor bijvoorbeeld €35 raken we een eind op weg”Bestemming - Herkomst -

EffectenSociale invloed

60

De kracht van suggestie


Sociale invloed

“Vreemde ogen dwingen”

controlegroep0

10

20

30

40

50

60

13

33

25

40

4952

jongens meisjes

% d

at

geeft

Bron: Evaluatieonderzoek maatschappelijke stage, 2008-2009 Bestemming - Herkomst -

EffectenSociale invloed

61

62

Een prijs is geen prijs

controlegroep 50% korting: prijs = 0,50

verdubbeling: prijs = 0,50

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

Deel van de beloning dat deelnemers aan GINPS04 weggaven (bron: Bekkers, 2006)

+46%

+90%


Sociale invloed

63


NiveauHerkomst: oorzaken

Effecten: gevolgen


Ongelijkheid, cohesie, fiscale wetgeving

Meer cohesie, democratie, ongelijkheid?

Meso: organisaties

Micro: mensen




64

Maatschappelijke effecten

1. Als jongeren een maatschappelijke stage doen, worden ze dan meer maatschappelijk verantwoordelijke burgers?

2. Levert vrijwillige inzet meer maatschappelijk vertrouwen op?

3. Maakt geven gelukkig?4. Blijven mensen langer gezond door

vrijwilligerswerk?


65

Maatschappelijke effecten

1. Als jongeren een maatschappelijke stage doen, worden ze dan meer maatschappelijk verantwoordelijke burgers?

2. Levert vrijwillige inzet meer maatschappelijk vertrouwen op?

3. Maakt geven gelukkig?4. Blijven mensen langer gezond door

vrijwilligerswerk?


Nee.

Nee.

Ja.

Ja.

66

Invloed van de maatschappelijke stage

eind schooljaar begin schooljaar verschil98

100

102

104

106

108

110

112

geen stagewel stage


Stage

67

Vrijwilligerswerk en vertrouwen

• “Civic engagement and trust are mutually reinforcing”

• “The causal arrows among civic involvement, [..] and social trust are as tangled as well-tossed spaghetti”

Robert D. Putnam (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American

Community. (p. 137)Bestemming - Herkomst -

EffectenVertrouwen

De ontwikkeling van sociaal vertrouwen

2002 2004 20062.9

3

3.1

3.2

3.3

3.4

3.5Geen

Stopte

Begon

Bleef

Bron: GINPS

Bekkers, R. (2012). ‘Trust and Volunteering: Selection or Causation? Evidence From a 4 Year Panel Study’. Political Behaviour, 32 (2): 225-247. DOI 10.1007/s11109-011-9165-x. (open access)


Vertrouwen

68

69

Neurofysiologie van het ‘goede gevoel’

Onderzoeksvraag: Welke hersencentra vertonen activiteit wanneer geld van proefpersonen verplicht of vrijwillig naar henzelf of naar een goed doel gaat?

1. In alle gevallen is er activiteit in gebieden die actief zijn bij het gevoel van genot (caudate, rechter nucleus accumbens)

2. De activiteit is groter als de gift vrijwillig is

Conclusies:


Geluk


EffectenGezondheid

1992 1995 1998 2001 20033.3

3.4

3.5

3.6

3.7

3.8

3.9

4

4.1

4.2

4.3

GeenStopteBegonBleef

Subjectieve gezondheid(op een schaal van 1 tot 5)

Bron: LASA

Bekkers, R. & De Wit (2013). Vitamine V: Gezondheidseffecten van vrijwilligerswerk.

Vrijwilligerswerk 1992-2003


EffectenGezondheid

Sterftekans(percentage overleden)

Bron: LASA

Bekkers, R. & De Wit (2013). Vitamine V: Gezondheidseffecten van vrijwilligerswerk.

1998 2001 20035

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Geen

Stopte

Begon

Bleef

Vrijwilligerswerk 1992-1995


EffectenVertrouwen


Effecten

74

Liever dit…


75

Dan dit.


76

Crowdfunding



Dank!


Als u deze QR code scant kunt u de volledige tekst lezen.U kunt ook rechtstreeks naarhttp://renebekkers.wordpress.com

http://renebekkers.wordpress.com/

http://renebekkers.wordpress.com/

http://renebekkers.wordpress.com/inaugural-lecture/

De maatschappelijke betekenis van filantropie René Bekkers Oratie Vrije Universiteit 25 april 2013...

Documents

Transcript of De maatschappelijke betekenis van filantropie René Bekkers Oratie Vrije Universiteit 25 april 2013...