KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

19
De economie van het gezinsbedrijf Krijn J. Poppe 2014

description

presentatie over de economische theorie van het gezinsbedrijf in de landbouw

Transcript of KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

Page 1: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

De economie van het gezinsbedrijf

Krijn J. Poppe

2014

Page 2: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

De term Gezinsbedrijf is niet stabiel

Reinhardt & Barlett, 1989 over de USA:

● Alle arbeid en kapitaal moest van het eigen gezin komen

● Later was je bij pacht ook nog family farm

● En bij leningen van de bank

● En bij “vreemd” personeel

● En bij inhuur van loonwerkers

De vorm van het bedrijf is niet doorslaggevend,

wel de besluitvorming aan de keukentafel ??

Page 3: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

Labor

Capital (land)

Management

Farm Operators

&

Households

Supply

Farm

Business

Earn

Income

Increases in

Asset & Equity

Values

Factor markten Beinvloedt

allocatie

Gezinsbedrijven alloceren productiemiddelen (resources)

• uit bedrijf, gezin en vanuit de markt,

• naar gebruik binnen en buiten bedrijf

Page 4: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

Waarom hebben we gezinsbedrijven ?

Arbeid en kapitaal komen uit het gezin of worden aangetrokken uit de markt

Als ze uit het gezin komen, is dit goedkoper dan uit de markt

● Wordt bedrijf winstgevender, dan meer arbeid en kapitaal uit de markt erbij

● (extreem: groot landbouwbedrijf waar alles via de markt loopt)

Als het gezin ze aanwendt in het bedrijf levert de markt te weinig op (en andersom)

● (extreem-1: de keuterboer die alle producten zelf consumeert)

● (extreem-2: de hobbyboer die alles buiten bedrijf aanwendt)

Page 5: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

The nature of the family farm - 1

Kosten productiemiddelen via de markt soms relatief duur:

Rendement: gezinsbedrijven accepteren opbrengsten die lager liggen dan markttarief

● CAO’s met hoge tarieven overwerk, weekend-werk helpt gezinsbedrijf (“Finsterwolde”)

● Gunstige IB tarieven voor ondernemers helpt

Laag rendement bij hoog risico houdt kapitalisten buiten de sector (de armoede van het gezinsbedrijf)

Terzijde: hetzelfde geldt voor de cooperaties in de transformatie van grondstoffen (“Scholten-Honig, CSM”)

Page 6: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

The nature of the family farm - 2

Landbouw kenmerkt zich ook door kans op moral hazard (moreel gevaar) doordat productieproces slecht waarneembaar is:

● Spant de manager zich wel genoeg in voor de investeerder of kan hij matige resultaten wijten aan het weer of ziektes?

● Is de arbeider achter op de kavel niet aan het lijntrekken (agency-probleem)?

Transactiekosten bepalen de organisatievorm

De keuze van de organisatorische vorm is een afweging tussen specialisatie via de markt en moral hazard prikkels (Allen & Lueck, 2002)

Page 7: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

Waarom plantages / grootlandbouwbedrijven?

Kapitaal en management (inclusief toegang tot Westerse markten) zijn er bij lokale bevolking zeer schaars en komen uit het buitenland of rijke families in de stad (Zuid-Amerika)

Arbeid is er soms volop: thee plantages Sri Lanka

Arbeid is soms schaars: dan is er nog meer kapitaal nodig, en soms “immigratie” (plantages van Suriname, Maleisie, Florida, Amazone)

De geschiedenis speelt een rol (landhervormingen)

Page 8: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

Conclusie uit de theorie

De markt genereert welvaart door specialisatie mogelijk te maken in de functies van arbeider, manager, verpachter, investeerder,

maar het gezinsbedrijf combineert deze functies,

omdat de markt onvoldoende aanzet tot specialisatie

vanwege te hoge transactiekosten (o.a. door moral hazard en wetgeving)

en laag rendement bij een behoorlijk risico (door slecht werkende factormarkten: arbeid verlaat niet snel de sector omdat in het gezinsbedrijf de totale beloning telt)

● BLIJFT DAT OOK IN DE TOEKOMST ZO ??

Page 9: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

Labor

Capital (land)

Management

Farm Operators

&

Households

Supply

Farm

Business

Earn

Income

Increases in

Asset & Equity

Values

Factor markten

Agrarische

ketens contracten

• specialisatie gezinsleden

• pluri-activity

• asset management

• plattelandswoning en hobby farming

• toenemende schaal

• risico management

• ketenintegratie met contracten

• transactiekosten bepalen structuur

• scheiding van management en uitvoerend werk

Beinvloedt

allocatie beinvloedt:

Management structuur

Besluitvormingsproces

Claims op

toegevoegde waarde

Gezinsbedrijven alloceren productiemiddelen (resources) uit bedrijf, gezin en vanuit

de markt naar gebruik binnen en buiten bedrijf

Page 10: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

Idee van 1 bedrijf = 1 locatie = 1

ondernemer = 1 gezin is achterhaald

Ontwikkeling naar meerdere vestigingen vanwege schaalgrootte en ruimtelijke ordeningsproblematiek

Ontwikkeling naar meerdere activiteiten op 1 plek (multifunctioneel bedrijfsconcept of meerdere vaardigheden gezinsleden)

Experimenten met collectieve exploitatie van meerdere bedrijven (specialisatie ondernemers)

Toenemende specialisatie op basis landhuur

Toename van binding aan industrie / retail (contracten)

Page 11: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

ICT, Genetica: landbouw meer beheersbaar;

rijkere consumenten willen variatie

ICT en Genetics: proces wordt beter waarneembaar en programmeerbaar: minder moral hazard

Rijkere consumenten: willen productvariẽteiten

● Met hogere specificiteit van productiemiddelen en meer samenwerking tussen producenten

● Zie de markten: dagmarkten worden vervangen door langere contracten, joint ventures en zelfs deelnemingen in de keten.

Page 12: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

Programmability Low High

Asset specifity Low High Low High

Contribution

partners

separable

High spot long-t. spot joint

market contract mrkt venture

Low coope- coop./ inside vertical

ration vertical contract owner-

© Boehlje ownership ship

Organisatorische arrangementen veranderen

Page 13: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

4 aspecten voor 5 ketenorganisatievormen

Complex-iteit transactie

Codifice-ren transactie

Competen-ties leveranciers

Mate van expliciete coordinatie en machts-assymetrie

Type governance

Laag Hoog Hoog laag markt

Hoog Hoog Hoog modulair

Hoog Laag Hoog relationeel

Hoog Hoog Laag Gevangene (‘captive’)

Hoog Laag Laag hoog hierarchie

(C) Gereffi et al, 2005

Page 14: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl
Page 15: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

Re-search

Business

Gouden driehoek

Over-heid en

ngo

Gezinsbedrijven gedijen bij een goede

supporting structuur

• Dienstverlening • Cooperaties • OVO drieluik • Productschappen Helpen schaalgrootte –probleem op te lossen

Via zelf-organisatie En op basis van hun lobby via de stembus

Page 16: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

Nog meer ongunstige trends ??

Om beloning M/HBO-niveau van ondernemers te realiseren is schaalvergroting nodig; structuur is niet aangepast aan huidige technologie

Agribusiness en boeren willen besparen op management: je verkoopt even makkelijk 100 ton dan 10 ton. Een jaarrekening is voor 500 koeien niet veel duurder dan voor 50 koeien

Weer scheiding tussen voor en achter: eigen baan partner (het huwelijk is ook niet zonder risico’s)

Goedkope uitvoerende ‘Poolse’ arbeid, ICT, liberale pacht, financieringsvormen, risk management maken schaalvergroting en specialisatie in management mogelijk

● Bedrijven krijgen dus MKB trekjes.

Page 17: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

Ontwikkeling van bedrijfssystemen

n.t.w. / ha

Tijd

Agr. Familie-onderneming (mkb) –ag. family firm Gezins-

bedrijf (family farm)

Plantageslatifundia,kolchoze

Keuter-boeren (subsis-tence farm)

Landb beleid

AKIS.gov

AgriFood Netwerken

3rd gen. uni

Stads-landbouw

Hobby-boeren

Metro

polita

n a

gric

ultu

re

Page 18: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

Dank voor uw

aandacht

[email protected]

www.lei.wur.nl

Page 19: KJ Poppe jaar van het gezinsbedrijf nl

Literatuur Douglas W. Allen and Dean Lueck: The Nature of the Farm, 2002

Krijn J. Poppe: Administreren voor Agrariers, LEI, 1988

Ruth Gasson and Andrew Errington: The Family Farm Business, CAB International,1993

Krijn Poppe, Hennie van der Veen, Karel van Bommel en Walter van Everdingen:

Developments in the organisation of the farm and their policy implications, in: Pacioli-12, LEI

Mieke Calus:"Factors explaining farm succession and transfer in Flanders“, doctoraatswerk

Gent, 2009

Reinhardt and Barlett, The persistence of family farms in United States agriculture, in

Sociologia Ruralis, 1989

Michael Boehlje: "Structural Changes in the Agricultural Industries: How Do We Measure,

Analyze and Understand Them?," AJAE, 1999

Ge Backus, Willy Baltussen, Michiel van Galen, Harald van der Meulen, Krijn Poppe: Voorbij

het gezinsbedrijf ?, LEI, 2009

G. Gereffi, J. Humphrey and T. Sturgeon: The governance of global value chains, in Review of

International Political Economy, Februari 2005.