Economische aspecten van een Z.-Hollandse

diervriendelijke en duurzame veehouderij

Krijn J. Poppe

LEI Wageningen UR

LEI Wageningen UR

Plant Sciences Group

Animal Sciences Group

Agro-technology and Food Sciences Group

Environ-mental

Sciences Group

Social Sciences Group

Wageningen University Social Sciences Department

Research Institutes (DLO) LEI

Applied Research

De rode draad:

De veehouderij in Zuid-Holland: waar praten we over ?

Twee uitersten in verdienmodellen:

● Gespecialiseerd, anoniem, commodities, mondiaal

● Multifunctioneel, specialiteiten, lokaal

Maatregelen om de tweede vorm te ontwikkelen

Terminologie in de veehouderij

Graasdieren

● Melkvee

● Vleesvee / rundvee

● Schapen (en geiten?)

Intensieve veehouderij

● Varkenshouderij

● Pluimveehouderij (leghennen, vleeskuikens)

● Kalverhouderij (kalfsvlees)

● Nertsen

Intensief graasdieren (veel dieren/ha) kan ook

Schaalgrootte (aantal dieren per bedrijf / stal) is wat anders dan intensiteit

Intensieve veehouderij weinig van belang

Melkvee-bezetting in Zuid-Holland

132 125

140 141 151

175

190 185

152 140

125 117 118

125

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2013

melkkoeien / 100 ha grasland

Duurzaamheid: complex begrip

Efficient capital market

image abroad

Large NW European

consumer market

Climate, light

High level of knowledge

Financially healthy

Diversity in production +

trade: complete offer

International oriented

Multifunctional landscape

High land prices

Cooperatives

Efficiency of scale

Lobbying power

Knowledge system

High volume

Infrastructure rural area

Results Supportive

general policy

Competitive advantage

Specific Competences Investments

Homogeneous, highly educated

population

High productivity and low cost

price

Good in product-differentiation

Cheap capital

Strong export position

High Market- share

Breeding material

Cheap (water) transport

New land (polders)

Important in export en GDP

Delta with good soils

Social capital

High wages

Environmental issues: pressure

to innovate

Het klassieke model van

waardecreatie in de

Nederlandse landbouw

(c) Poppe et al, 2009

Klassieke Nederlandse model

Kostprijsgedreven: bij de boer en in de winkel

op basis van hoog kennisniveau met hoge opbrengsten

Intensivering daar waar bedrijven te weinig grond hebben

Ook gebaseerd op geimporteerd veevoer

Zeer lastig om dit te veranderen naar een systeem gebaseerd op waarde-creatie, beleving.

Cochrane’s Tredmolen

Bedrijven stoppen niet

maar verlagen kostprijs

Toeleveran-ciers en

onderzoek maken nieuwe

technologie

Eerste toepassers

hebben tijdelijk voordeel

Hun lagere kostprijs leidt tot lagere

marktprijs

In die bedrijfsvergroting dreigt de koe

naar de stal te verdwijnen

Ontwikkeling van bedrijfssystemen

n.t.w. / ha

Tijd

Agr. Familie-onderneming (mkb) –ag. family firm Gezins-

bedrijf (family farm)

Plantageslatifundia,kolchoze

Keuter-boeren (subsis-tence farm)

Landb beleid

AKIS.gov

AgriFood Netwerken

3rd gen. uni

Stads-landbouw

Hobby-boeren

Metro

polita

n a

gric

ultu

re

Bedrijfsmodel gebaseerd op creeren van

toegevoegde waarde op de boerderij

Veelal gericht op verbreding / multifunctionaliteit:

● Natuur, zorg, recreatie (B&B, kano’s, poldersport)

● Specifieke producten (‘slow food’), evt. met eigen productie voedingsmiddelen (kaas, ijs, vlees)

● Huisverkoop al of niet met on-line etc.

● Specifieke teeltsystemen: gemengd bedrijf, biologisch / biologisch-dynamisch

Afhankelijk van goed contact met consument, die liefst op fietsafstand zit

Hoge mate van ondernemerschap en kennis

Kan dit bedrijfsmodel opgang maken?

Ondernemers nodig, maar is vaak niet knelpunt

Marktontwikkeling wel een probleem

● Gaat vaak om niches, kleine lokale markten

● Logistiek supermarkten is er niet op ingespeeld

● Hoewel ook daar innovaties zijn, bv. Marqt

● Duurzaamheid is vaak geen aankoop-criterium bij consumenten,

● wel wordt het soms met smaak en kwaliteit geassocieerd

Consumentengedrag en -houding tav duurzaamheid

Consumenten verkiezen altruïstische waarden zoals gelijkheid, vrede en rechtvaardigheid boven natuurwaarden (vervuiling, in balans met natuur) en egoïstische waarden (macht rijkdom, gezag)

15% van de mensen kiest eerst voor maatschappelijke waarden als dierenwelzijn, milieu en rechtvaardigheid

Gezondheid, prijs en smaak belangrijkste voedselkwaliteits-waarden

Bron: Backus et al. (2011). Voedselbalans 2011. LEI-WUR.

Kunnen we (als provincie) stimuleren ?

Boeren

● Subsidies kan, maar overheid wordt vaak als onbetrouwbaar ervaren

● GLB zou wel ruimte bieden tot overhevelen inkomenstoeslagen en koppeling daarvan aan certificeringsprogramma’s.

● Duidelijkheid in ruimtelijke ordening (optiewaarde kan aanzetten tot intensivering)

● Vergunningenbeleid rond horeca op de boerderij, bed & breakfast, restaurant etc.

● Innovatieprojecten (GLB Pijler 2, EIP)

Kunnen we als provincie stimuleren ? II

Marktontwikkeling

● Voorlichting consumenten weinig effectief ?

● Innovatieprojecten ICT en logistiek van de last mile (food webs)

● Innovatief inkopen overheid in zorgdiensten, schoolmaaltijden, catering e.d.

● Ontwikkelen regio-merken (Gouda-Holland etc.)

● Bevorderen (dag-)toerisme naar het platteland

Tijd voor een knelpuntsanalyse samen met de betrokken ondernemers ?

Het zal nog wel even duren voor alle melkveebedrijven op die manier in hun bestaan kunnen voorzien

Dank voor de

aandacht,

vragen en

discussie?

krijn.poppe@wur.nl

www.lei.wur.nl