2013 2014

het WatersnoodmuseumJaarverslag

Verleden, heden, toekomst

Inhoudsopgave

• Voorwoord

• Zestig jaar na de ramp

• Boekpresentaties

• Jubileum zestig jaar vrijwilligers

• Herinrichting caisson 3 & 4

• Innovatief Waterbeheer

• De collectie uitgebreid

• Met dank aan de Rotary

• Oral History

• 1953 Het Verhaal

• Jaarlijkse Oral History Dag

• Minister opent Beleef de Deltaroute

• Tentoonstellingswand in Caisson 4

• Kunst in aanloop

• Harte-plicht 1953/2013

• In de schijnwerpers

• Webwinkel online

• Watersnoodpad

• Regioambassadeurs

• Pop-up museum in Zierikzee

• De omgeving heringericht

• Speurtochtkisten in Caisson 4

• Kinderrondleidingen

• Vakantieactiviteiten

• Digitalisering documentatie afgerond

• Ingenieurs en lezingen

• Internationaal kenniscentrum waterveiligheid

• Facts & figures

• Beknopt financieel jaarverslag 2013 en 2014

pagina 5

pagina 6

pagina 8

pagina 9

pagina 10

pagina 11

pagina 12

pagina 12

pagina 13

pagina 13

pagina 13

pagina 14

pagina 14

pagina 16

pagina 17

pagina 18

pagina 19

pagina 20

pagina 20

pagina 20

pagina 21

pagina 22

pagina 22

pagina 22

pagina 23

pagina 23

pagina 23

pagina 24

pagina 26

3WATERSNOODMUSEUM

4

voorwoord

Voor u ligt het gecombineerde jaarverslag over 2013 en 2014

van het Watersnoodmuseum.

U zult het met mij eens zijn dat er ongelofelijk veel activiteiten, tentoonstellingen en bijzondere bijeenkomsten zijn geweest. Indrukwekkend was natuurlijk de Nationale Herdenking van de ramp: 60 jaar na dato!Dat het museum toenemend in de belangstelling staat, is gedurende deze twee jaren wel zichtbaar geweest: 168.000 bezoekers, 1250 groepen. Een groei met 60%!Een fantastisch resultaat waarmee het museum zich nog beter op de kaart heeft gezet. Ook is de positie als veruit het grootste museum in de zuidwestelijke delta verder verbreed.Ik ben reuze trots op het team en

de 120 vrijwilligers die samen dit resultaat hebben bereikt. Het is immers enorm veel werk dat iedere dag weer moet gebeuren om alle bezoekers zo goed mogelijk van dienst te kunnen zijn; zowel voor als achter de schermen! De meeste bezoekers komen voor de eerste keer en zijn diep onder de indruk van de persoonlijke verhalen van de slachtoffers van de ramp. Maar ik zie ook bezoekers uit de regio die meerdere keren per jaar het museum bezoeken. In toenemende mate weten ook buitenlandse groepen en bezoekers ons museum te vinden. De watersnoodramp was immers de aanleiding voor de Deltawerken waarmee Nederland vervolgens internationaal toonaangevend in de waterbouw is geworden. Wereldwijd draagt Nederland met zijn kennis

en kunde bij aan het oplossen van de problemen in de lager gelegen delta’s.In beide jaren hebben we de basis gelegd voor een verdere uitbouw van het museum. De opgave is nu om het museum toekomstbestendig te maken en daardoor ook de jongere generatie aan te blijven spreken. Waterveiligheid is immers van alle tijden en vergt voortdurend onderhoud; ook in de bewustwording.Ik hoop dat u met genoegen het jaarverslag zult lezen en ben altijd geïnteresseerd in uw reactie.

Siemco Louwersedirecteur

5WATERSNOODMUSEUM

Zestig jaar na de ramp

Nationale en internationale belangstelling

Herdenkingsjaar vol activiteiten

In de vroege ochtend van 1 februari 2013 was het precies

zestig jaar geleden dat een noord-westerstorm de Nederlandse kust teisterde, met alle gevolgen van dien. Gedurende het herdenkings-jaar bleek hoe de ramp bij veel Nederlanders in het geheugen verankerd is.

Voor het Watersnoodmuseum was 2013 een herdenkingsjaar vol activiteiten, aandacht van nationale en internationale media en met een nieuw record aan bezoekers namelijk 87.160. De kranslegging waar het herdenkingsjaar op 1 februari bij het Watersnoodmonument mee begon, trok veel belangstelling. Tientallen mensen (onder wie vele overlevenden en nabestaanden) trotseerden het slechte weer. Minister Melanie Schultz van Haegen, Deltacommissaris Wim Kuijken, commissaris van de Koningin Karla Peijs en burgemeester Gerard Rabelink plaatsten, samen met overlevenden van de watersnood kransen. De officiële herdenking werd verslagen

door de (inter)nationale pers.

tv-programma’sHet herdenkingsjaar had een grote aantrekkingskracht op de diverse media. Zo kwam het Jeugdjournaal naar het Watersnoodmuseum. De negenjarige Anne Floor Verhaagen, kleindochter van vrijwilligster Flora Post, gaf voor de camera een kinderrondleiding aan de kinderen uit de Jeugdjournaalbus.Ook het programma Tussen Kunst & Kitsch gebruikte in het herdenkingsjaar de caissons van het museum als decor voor hun uitzending. In september 2013 verzamelden ruim duizend mensen zich in het museum om hun kunst (en kitsch) kritisch te laten beoordelen. De uitzending was in februari 2014.

herdenking engelandMuseumvrijwilligster Nellie Verton was namens het Watersnoodmuseum aanwezig met de herdenking op 31 januari 2013 in de Chelmsford kathedraal in Essex. Daar werden de 307 slachtoffers uit het Verenigd

Koninkrijk herdacht. Kustdorpen in Norfolk, Suffolk, Essex, Kent en Lincolnshire raakten die rampnacht van 60 jaar geleden zwaar beschadigd. Tijdens de herdenking was er ook aandacht voor de slachtoffers in België en Nederland. Prinses Anne was als speciale gast aanwezig. Op het moment van de herdenking in Engeland was in het museum in Ouwerkerk een team van de regionale zender BBC Essex neergestreken voor een live radiouitzending.

“Canvey Island is een eilandje in de monding van de Theems, dat destijds zwaar getroffen is door de ramp. Janet Penn is de initiatiefneemster van een uitgebreide website over het eiland, zijn geschiedenis en de ramp. Ik heb haar in 2012 op Canvey Island ontmoet en

6

Tussen Kunst en Kitsch

Jeugdjournaal

Muurschildering

Prinses Anne en Nellie Verton

zij heeft het Watersnoodmuseum bezocht, we hebben met regelmaat contact. Het Watersnoodmuseum was ook uitgenodigd voor de officiële Engelse herdenking op 31 januari 2013. Omdat die vrijwel gelijk viel met de Nederlandse, ben ik gevraagd te gaan. Als genodigde heb ik met prinses Anne gesproken, haar de foto’s van het Watersnoodmuseum laten zien en iets kunnen vertellen over de caissons. Ik heb de prinses ook het tweetalige boek van Jasper Goedbloed kunnen overhandigen. Ook in Engeland is het koninklijk huis heel meelevend.’’

Nellie VertonVrijwilligster Watersnoodmuseum

muurschildering Canvey IslandIn 2014 heeft de zeewering op Canvey Island een muurschildering gekregen. Tien panelen van circa 2,5 meter hoog en samen zo’n 800 meter lang vertellen het verhaal van ‘The Great Flood’. Ook het Watersnoodmuseum, de toren van Kerkwerve en de evacuatie met paard en wagen in Kruiningen zijn afgebeeld. Nellie Verton en Lianne Kooiman vertegenwoordigden het Watersnoodmuseum bij de feestelijke opening in juni.

7WATERSNOODMUSEUM

Vlak voor de herdenking van zestig jaar na de ramp waren er in het

museum twee boekpresentaties. Op 26 januari 2013 kwam het tweetalige (NL/EN) boek ‘Noordzee, 1953, Storm en stormvloed buiten Nederland’ uit. Auteur Jasper Goedbloed maakte als zestienjarige de ramp mee in Kruiningen. Op verzoek van het Watersnoodmuseum onderzocht Goedbloed de gevolgen van de februariramp buiten Nederland, vanaf de Shetland en Orkney Eilanden tot aan Kent, en van Frans-Vlaanderen tot aan Denemarken. Ook besteedde hij ruime aandacht aan de scheepsrampen in die nacht. Negen schepen verdwenen toen met hun bemanningen spoorloos in de kolkende zee. Het eerste exemplaar werd uitgereikt aan aan schepen Ives Miroir van Oostende, een van de plaatsen buiten Nederland die ook getroffen werden door de watersnood van 1953.

de ramp getekendJournalist en socioloog Herman Vuijsje hield op 30 januari 2013 zijn boek ‘De Ramp getekend’ ten doop. Tegelijkertijd was er in het museum een kleine tentoonstelling met kinderboeken die over de ramp gaan, te zien. De herinnering aan, en beeldvorming van de watersnoodramp heeft zich mede in ons geheugen vastgezet door de tekeningen in jeugd- en kinderboeken. Vuijsje onderzocht de beeldtaal, soms van bekende tekenaars als W.G. van de Hulst jr, Carl Hollander en Eppo Doeve, die in de boeken is te vinden. Het eerste exemplaar werd uitgereikt aan schrijver Jan Terlouw.

Boekpresentaties

Jasper Goedbloed (r) geeft het eerste exemplaar van zijn boek aan schepen Yves Miroir van Oostende.

8

Bij de wederopbouw van het rampgebied waren tot wel anderhalf jaar na de ramp veel (inter)nationale

vrijwilligers betrokken. Zij hielpen bij het schoonmaken, opruimen, herstellen en bouwen. In de nasleep van al dit werk richtten enkele studenten SIW (Stichting Internationale Vrijwilligersprojecten) op.

herinrichting krekengebiedZestig jaar later, in 2013, vierde deze organisatie haar jubileum bij het Watersnoodmuseum. Vrijwilligers uit diverse landen vierden niet alleen het jubileum, maar hielpen ook twee weken lang bij werkzaamheden in het krekengebied. Ze overnachtten bij Camping De Vier Bannen en aten bij Brasserie De Vierbannen.

Jubileum zestig jaar vrijwilligers

Vrijwilligers van SIW anno 2013 aan de slag in het buitengebied rondom het Watersnoodmuseum.

9WATERSNOODMUSEUM

herinrichting Caisson 3 en 4

Mede ter gelegenheid van het herdenkingsjaar 2013, zijn

Caisson 4 en een deel van Caisson 3 heringericht. Vooral de inrichting van Caisson 4 was ingrijpend in opzet en uitvoering en wijkt sterk af van de eerste drie caissons. Aan het eind van Caisson 4 is de winkel van het museum gevestigd.

overstromingsgevaarOok in Nederland is de kans op overstroming nog steeds aanwezig. Met grote gevolgen zoals schade aan woningen, bedrijven en aan de infrastructuur; niet alleen (spoor)wegen maar ook communicatienetwerken en gas-, water- en elektriciteitsleidingen. Caisson 3 is in 2013 deels hernieuwd rond dit thema met als doel de bewustwording te vergroten. Zo laat het 3D simulatieprogramma van Flood Aware zien wat dijkdoorbraken kunnen veroorzaken. De herinrichting is mede tot stand gekomen met Europese subsidie, de provincie Zeeland en het Kenniscentrum Overstromingen.

minister opstelten op bezoekMinister Opstelten van Veiligheid en Justitie bezocht in december 2013 het Watersnoodmuseum waar hij een vergadering van de Veiligheidsregio Zeeland (VRZ) bijwoonde. Daarna kreeg hij een rondleiding door het museum aangeboden en zag hij, voorzien van een 3D bril, de overstromingssimulator van Flood Aware, een van de projecten die direct te maken hebben met het werk van de Veiligheidsregio.

de toekomst van de Zuidwestelijke deltaDe herinrichting van Caisson 4 is thematisch en richt zich op de toekomst van de zuidwestelijke delta. De tentoonstellingsruimte wijkt volledig af van de andere caissons. Touchscreen-tafels, grote schermen en een serious game geven de bezoekers een beeld hoe innovatieve projecten op het gebied van veiligheid, leven en werken en de natuur elkaar beïnvloeden en versterken.

Flood Aware 3D beleving

Moderne uitstraling Caisson 4 na herinrichting

1 0

Innovatief waterbeheer

Werk aan waterbeheer is nooit af en keuzes die nu gemaakt worden, hebben ook in de

toekomst invloed. Momenteel wordt in de delta volop geïnvesteerd in nieuwe technieken met betrekking tot veiligheid maar ook in getijdenenergie, aquacultuur. De nieuwe expositie laat zien dat water niet per definitie een vijand hoeft te zijn; je kunt het water ook op innovatieve wijze gebruiken voor het veilig maken van laaggelegen gebieden, bijvoorbeeld door ‘building with nature’.

Rijkswaterstaat, nauw betrokken bij het nationale waterbeheer, heeft deze inrichting aan het museum geschonken.

“In het Watersnoodmuseum, dat zich wil profileren als kenniscentrum voor waterveiligheid, hebben we een goede partner gevonden. Het museum trekt veel publiek dat geïnteresseerd is in watergerelateerde onderwerpen. En wij kunnen in Caisson 4 ons innovatieve waterbeheer, dat in de praktijk niet altijd goed zichtbaar is voor een groot publiek, duidelijk presenteren.’’

Willy OorthuijsenProjectleider Inrichting Caisson 4 RWS

Bewustwording belangrijk onderdeel van Flood Aware

Innovaties in de Zuidwestelijke delta, thema van Caisson 4 na herinrichting begin 2013.

1 1WATERSNOODMUSEUM

trouwjurkBijzonder is de trouwjurk van Truus Roks-van Eekelen uit Halsteren. In de rampnacht verdronk zij met haar negen maanden oude dochtertje Ineke. De tweede vrouw van weduwnaar Piet Roks bewaarde alles dat aan Truus en Ineke herinnerde. Haar dochter Truus, inderdaad vernoemd naar de eerste vrouw, schonk het museum in 2014 de trouwjurk en alle kleertjes van Ineke die bewaard zijn gebleven met het achterliggende verhaal.

Geregeld krijgt het Watersnoodmuseum voorwerpen voor de collectie aangeboden, zowel van

particulieren als van organisaties, overheden en collega musea. Zo bood de provincie Noord-Holland twee schilderijen aan over de macht van het water

geschilderd door de Zeeuwse kunstenaar Marja de Lange-Nieuwenhuyse. Het Museum Gouda schonk twaalf etsen en litho’s over Zeeland en de aanleg van de Deltawerken, onder meer van de hand van Ben Ikelaar en Rob Otte.

Op 1 februari 2013, zestig jaar na de ramp, ontvingen bestuursvoorzitter Hans Simons en

directeur Siemco Louwerse een cheque van 15.000 euro. Dit prachtige bedrag werd door de twaalf Zeeuwse Rotaryclubs en Rotary Goeree-Overflakkee bijeengebracht.

Met het geld zijn onder meer een touchscreen en nieuwe beamers gekocht voor het multimediale project 1835+1 in Caisson 2. Deze audiovisuele opstelling toont de namen van de slachtoffers als het ware kabbelend over het zand. Via het touchscreen kunnen bezoekers de keuze voor een naam aangeven en zo het verhaal achter het slachtoffer horen.

Op 6 november 2013 werd door oud-gouverneur Maarten Steenbeek van Rotary Middelburg nog eens een cheque van € 17.500,- overhandigd aan mevrouw Karla Peijs, sinds 1 maart 2013 voorzitter van het Watersnoodmuseum. De Rotaryclub organiseerde een districtsconferentie voor de Rotaryclubs uit regio Zuidwest-Nederland waarmee het geld werd ingezameld.

de collectie uitgebreid

met dank aan de rotary

Truus Roks (l) schonk in 2014 onder meer een trouwjurk en babykleertjes met een bijzonder verhaal.

1 2

1953 het verhaal

In juni 2013 onthulden Han Polman, commissaris van de

Koning van Zeeland, en project-leider Jaap Schoof de kijk- en luisterhoek voor het Oral History Project ‘1953, Het Verhaal’.

Bezoekers kunnen in dit museum-onderdeel de (verkorte) verhalen volgen van ooggetuigen van de ramp. Deze ooggetuigen waren niet alleen slachtoffers, ook redders, hulpverleners en vrijwilligers bij de wederopbouw hebben hun verhalen verteld.Jaap Schoof interviewt de oog-getuigen, een cameraman filmt tijdens het gesprek. Soms kiezen ooggetuigen ervoor om hun verhaal op papier te zetten. Een museum-vrijwilliger registreert de gegevens en slaat de opname op in een database.

6 novemberZestig jaar na de sluiting van het allerlaatste dijkgat, op 6 november 2013, zou het project

tijdens de eerste Oral History Dag officieel worden afgerond. Het aantal aanmeldingen steeg op dat moment echter nog steeds. Dat was reden om het project voort te zetten. De hoeveelheid verhalen groeide daarmee ook in 2014 door. Inmiddels bestaat de database uit meer dan 300 interviews en 500 uitgeschreven herinneringen. Een aantal verhalen is ook via internet terug te horen en te lezen op www.1953hetverhaal.nl.

“Vaak is het voor het eerst dat iemand gedetailleerd over die periode vertelt. We geven iedere ooggetuige een dvd met zijn of haar verhaal. Die dvd leidt vaak weer tot gesprekken met familieleden. Een zoon schreef ons, dat hij na het kijken van de dvd voor de eerste keer van zijn leven en tot diep in de nacht met zijn vader over het verhaal had zitten praten.’’

Jaap SchoofProjectleider

Jaarlijkse oral history dag

Op 5 november 2014 organiseerde het

Watersnoodmuseum de tweede Oral History Dag. Ruim tweehonderd mensen – meer plaats was er niet – kwamen uit heel Nederland bijeen om te praten over, en te luisteren naar herinneringen en ervaringen rond de watersnoodramp. De tweede editie maakte duidelijk dat de behoefte aan het delen van ervaringen met ‘lotgenoten’ groot is en nog steeds groeit. Dat heeft doen besluiten om van de Oral History Dag een jaarlijks terugkerende bijeenkomst te maken.

Oral History Dag 2014

Tientallen namen en foto’s voor ‘1953, Het Verhaal’

1953,  Het  Verhaal:   achter  elk  gezicht  een  persoonli jk  verhaal.  

Nico  vd  Have

 

Piet  Flikweert

 

Jef  van  Aert

 

Addie  Haest  

 

Co  den  Boer

 

Arnold  lampaert

 

Kees  Nelemans

 

Anda    den  Haan

 

Jan  Jochems

 

Charles  Luijten

 

Cor  heuvelman

 

Diny  Kloet

 

Hans  Romeijnsen

 

Hans  Timmer

 

Helmut  de  Kruijff

 

Henk  Drop  

 

Henrien  Sijrier

 

Herman  Boot

 

Ike  Quaak

 

Jack  van  Male

 

Jan  v.  Trijen

 

Janny  de  reus

 

Janny  Nijssen

 

Janny  Ringelberg

 

Janus  Koolen

 

Joop  vd  Berg

 

Co  de  Krom  

 

Leen  Dees  

 

Leo  Dekker  

 

Lia  vd  Doe

 

M.  v.  Eekelen

 

Maddy  v.  Veen

 

M  Schot  v.  Veen

 

Marjan  van  Ree

 

Marry  de  Vlieger

 

Mevr.  Loenhout

 

Riet  Clement

 

Sjaak  Musters

 

W.van  Kempen

 

Jac.Marijnissen

 

J.  Bastiaensen

 

T.  Bastiaensen

 

Cees  Jonker  

 

Han  Dorst  

 

Rie  Roks  

 

Riena  v.  Mourik

 

Rinus  den  Haan

 

Joh.  Dorst  

 

Dries  Blommers

 

Piet  vd  Have  

 

Ria  Geluk  

 

Adrie  Heijboer

 

M.  v.  Drongelen

 

Jannie  Bouwman

 

Gerrit  Schouten

 

Bart  Boot  

 

Cor  Berrevoets

 

Joke  Kooman  

 

Neeltje  vd  Have

 

Annie  Hart  

 

Joop  Schouwenburg

 

Ella  Scholten

 

Huib  Bouwman

 

Stien  Schot  

 

Wijtvliet  

 

W.  v  Steenoven

 

Nellie  Tabak  

 

Rien  vd  Weele

 

Ab  v.  Brink  

 

Henk  Schot

 

Rinus  Berrevoets

 

Adrie  Kloet  

 

Nel  Lemson-­‐Vos  

 

Cees  Post  

 

Floor  v.  Westenbrugge

 

Mevr.  Ouwens

 

Jan  Overbeeke

 

Jan  Loos  

 

Els  Dekker  

 

Will  Luijks  

 

A.  v  Oorschot

 

A.  v  Dongen  

 

Chris  Bijdevaate

 

Izaak  den  Boer

 

Kees  Bolle  

 

Kees  Potappel

 

Piet  van  Geel  

 

Geert  vd  Wielen

 

Adrie  Brouwer

 

Verhage-­‐  Wesdorp

 

Dolf  Geijp  

 

Ella  vd  Velde  

 

Flip  vd  Velde  

 

Cor  Visser  

 

L.  Naaktgeboren

 

Gerda  Boot  

 

Han  Oosse  

 

Koos  Fluijt  

 

Maarten  Dijkman

 

Ria  den  Haan

 

Gerard  Slokkers

 

Rinus  Franken

 

Willem  Scheringa

 

Piet  Meerman

 

Piet  Buijs    

   

 

1 3WATERSNOODMUSEUM

minister opent Beleef de Deltaroute

Op 26 juni opende Melanie Schultz van Haegen,

minister van Infrastructuur en Milieu, de Deltaroute bij het Watersnoodmuseum (www.beleefdedeltaroute.nl), een initiatief van Rijkswaterstaat en de ANWB. Zij deed dit samen met ANWB-directeur Guido van Woerkom en Jan Hendrik Dronkers, directeur-generaal van Rijkswaterstaat. Beleef de Deltaroute presenteert informatieve, gezellige dagjes uit per auto, fiets of te voet rond het thema waterveiligheid en de dertien Deltawerken in Zeeland, Zuid-Holland en Brabant.

“Het Watersnoodmuseum geeft de kern weer van de ramp en de daaropvolgende herstelwerk-zaamheden, ook de Deltawerken. Net als Beleef de Deltaroute richt het Watersnoodmuseum zich op de historie, het heden en de toekomst. Bovendien ligt het geografisch in het midden van de route en was zodoende een mooie plek om de route te openen.”

Karen van BurgProjectleider Deltaroute RWS

tentoonstellingswand in Caisson 4

Op 1 december 2014 opende de Zeeuwse commissaris van

de Koning Han Polman met Johan Jacobs, hoofdingenieur-directeur van Rijkswaterstaat Zee en Delta,

de tentoonstellingswand ‘Beleef de Deltaroute’.De wand bestaat uit een kaart met daarop de dertien Deltawerken. Een informatiezuil geeft aanvullende

informatie in de vorm van korte informatieve filmpjes over de Deltawerken en hun omgeving.

Commissaris van de Koning Han Polman (r) en HID Rijkswaterstaat Zee en Delta Johan Jacobs.

1 4

de 13 deltawerken1) Oosterscheldekering2) Maeslantkering3) Hollandsche IJsselkering4) Hartelkering5) Brouwersdam6) Grevelingendam7) Oesterdam8) Veerse Gatdam9) Zandkreekdam10) Haringvlietsluizen11) Volkeraksluizen12) Philipsdam/Krammersluizen13) Bathse Spuisluis

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

1 5WATERSNOODMUSEUM

Kunst in aanloop

Met de opening van de her-nieuwde Caisson 4 heeft

het Watersnoodmuseum ook een eigen galerie gecreëerd in de entree van de caisson. Gerenommeerde hedendaagse kunstenaars worden uitgenodigd om het museum te bezoeken en hun indrukken te verwerken in nieuwe kunst of te komen tot een selectie van bestaand werk.

navid nuurMet zijn tentoonstelling Track & Trace opende Navid Nuur (Teheran/Den Haag, 1976) op 1 februari 2013 het nieuwe, hedendaagse kunstprogramma van het museum.

Kunst die een extra dimensie toevoegt aan de thematiek van het museum. De keuze van Nuur uit zijn bestaande neonwerken, installaties en video’s, reflecteert op de dynamische natuurkrachten die de plek van het museum hebben gemaakt tot wat het nu is.

Claudy Jongstra‘Meekrap Rood, Tàpies’, onder die naam exposeerde textielkunstenaar Claudy Jongstra in 2014 in Caisson 4 bestaande werken met wol, vilt en zijde. Haar vaak grote kunstwerken – wandtapijten, wandbekleding of autonome kunstwerken – bezitten veel tactiliteit. Jongstra combineert duurzaamheid, traditionele ambachten en kunsten en beoogt de zintuigen te openen voor de innerlijke wereld. Voor deze tentoon-stelling nam de kunstenaar meekrap als uitgangspunt. Een aparte vitrine liet de verschillende stadia van meekrap en de toepassingen zien. Hiervoor werkte het museum samen met het Stadhuismuseum Zierikzee, dat een uitgebreide meekrapcollectie bezit.

In november 2013 maakte het museum al kennis met Jongstra toen het twintig kunstpanelen aankocht.

Deze panelen had de kunstenaar gemaakte op basis van haar bezoek aan het museum. Dankzij een gift van onder meer de Vrienden van het Watersnoodmusem kond het museum de panelen aankopen.

maartje KorstanjeDe Zeeuwse kunstenaar Maartje Korstanje opende eind november 2014 haar expositie in het museum. Zij kiest haar onderwerpen vaak op het snijvlak van cultuur en natuur, van schoonheid en afstotelijkheid, van hard en zacht, water en land, dier en ding. Speciaal voor de galerie van het museum koos Korstanje

TRACK &

TRACENAVID NUUR

Expositie in het Watersnoodmuseum, Ouwerkerkvan 1 februari tot 1 augustus 2013

Weg van de Buitenlandse Pers 54305 RJ Ouwerkerkwww.watersnoodmuseum.nl

Navid Nuur (Teheran, 1976) reflecteert met een keuze uit recente werken op de dynamische natuurkrachten die de omgeving van het

Watersnoodmuseum hebben gemaakt tot wat deze nu is.

Claudy Jongstra

Navid Nuur

1 6

wat minder grote werken. Zij werkt voornamelijk met papier maché van grauw karton.

Geregeld organiseert het Watersnoodmuseum ook kleinschaligere exposities rond een specifiek onderwerp, zoals water, kust en zee of streek, of met lokale kunstenaars.

harte-plicht 1953/2013Tentoonstelling – in 2013 en gedeeltelijk in 2014 – rond de grote diversiteit aan geschenken uit het archief en depot van het Watersnoodmuseum. Een bijzonder stuk is de Poolse wieg (geleend uit het depot van Paleis ‘t Loo) die koningin Juliana in 1953 doneerde aan het Rampenfonds.

Observaties en ervaringen onder water, met name de mosselhangcultuur, waren voor kunstenaar Charlotte Beunders uit Zierikzee de inspiratiebron tot haar miniatuurschilderijen. Onder de noemer ‘Verborgen Schoonheid’ waren zij begin 2014 in het Watersnoodmuseum te zien. Het zeeleven is voor haar beeldend werk – grafiek en schilderijen – een onuitputtelijke bron.

henkjan KievitNatuur- en landschapsfotograaf Henkjan Kievit selecteerde vijf foto’s binnen het thema ‘De kleur van de zee’. Een kleine expositie met een groot kleurrijk beeld. Die was te zien van eind juli tot half september 2014.

ronnie KrepelIn samenspraak met het Watersnoodmuseum maakte kunstenaar Ronnie Krepel uit Rotterdam een serie schilderijen van zwart-wit foto’s uit de periode direct na de ramp. Van september tot eind 2014 was een selectie van tien schilderijen in de galerie van het museum te zien.

Ronnie KrepelCharlotte Beunders

Maartje Korstanje

1 7WATERSNOODMUSEUM

open dagenOp 2 februari 2013 zette het Watersnoodmuseum voor het eerst zijn deuren gratis open. Deze open dag markeerde de afronding van het Zeeuwse Jaar van het Water (2012) en de aanvang van de herdenking zestig jaar na de ramp. Maar liefst 2.145 bezoekers bezochten die dag (gratis) het museum, een absoluut record.

2014In 2014 werd op 8 februari opnieuw een open dag georganiseerd waarmee een traditie ontstond. Opnieuw was er grote belangstelling van het publiek dat in en rond het museum ook presentaties en activiteiten kon volgen van Nationaal Park Oosterschelde, de onderwatersportbond (NOB), radiozendamateurs, wandelbond KNBLO, Zeeuwse Tong, de Oesterij en Staatsbosbeheer. De dag, die ruim 1250 bezoekers trok, werd door Omroep Zeeland vastgelegd.

lintjeOp 25 april 2014 ontving Jan Heinen, vrijwilliger van het eerste uur, een lintje uit handen van burgemeester Gerard Rabelink. Hij is benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Een verdiende blijk van waardering voor zijn inzet en tomeloze energie, niet alleen voor het Watersnoodmuseum.

amerikaanse ambassadeur op bezoekTimothy M. Broas, de Amerikaanse ambassadeur in Nederland, bezocht in mei 2014 het Watersnoodmuseum waar hij een rondleiding kreeg. Ook Johan Jacobs, hoofdingenieur-directeur van Rijkswaterstaat Zee en Delta, en burgemeester Gerard Rabelink waren van de partij. De ambassadeur, die op weg was naar Middelburg voor de uitreiking van de Four Freedom Awards, was zeer onder de indruk van de persoonlijke verhalen die het museum laat zien en de wijze waarop ook de innovaties na 1953 op het gebied van waterveiligheid in het museum aan bod komen.

nieuwe website en foldermateriaalIn aanloop naar het herdenkingsjaar is de huisstijl gemoderniseerd en zijn de website en het foldermateriaal geactualiseerd. Sinds 2013 is het Watersnoodmuseum ook actief op social media als Twitter en Facebook.

duizend vrijkaartjes voor rotterdamRotterdam ving in 1953 circa 10.000 evacués op van de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden. In het herdenkingsjaar heeft het museum de stad duizend entreekaarten gegeven, bestemd voor hen die destijds hulp boden of anderszins een herinnering aan de ramp hebben en voor hen die in 1953 zijn geboren. Burgemeester Ahmed Aboutaleb nam op 5 september 2013 de entreekaarten in ontvangst. Dit zorgde voor onder meer aandacht in het AD.

Geregeld staat het Watersnoodmuseum in de schijnwerpers. Media van allerlei pluimage en uit allerlei regio’s berichtten met name in 2013 over het museum. Daarnaast organiseerde het Watersnoodmuseum zelf ook tal van activiteiten om de aandacht te trekken. Al die inzet resulteerde in grotere bezoekers-aantallen (87.160 in 2013 en 80.447 in 2014) en een bredere naamsbekendheid, zowel bij het grote publiek als bij bestuurders en overheden.

In de schijnwerpers

v.l.v.r.: Johan Jacobs, Timothy M. Broas, Lianne Kooiman, Gerard Rabelink en Siemco Louwerse

1 8

Vier betonnen kolossen liggen schots en scheef in een oude zeedijk. Wat zijn dat voor betonnen bakken? Waarom is dit een museum? En hoe ziet dat er dan van binnen uit? Kom binnen en ontdek hoe de ramp kon gebeuren, hoor de verhalen, zie de wederopbouw en beleef hoe onze toekomst met het water is verbonden.

Openingstijden 2013 Tot 1 april 2013: dinsdag t/m zondag13.00 – 17.00 uur (kassa sluit om 16.15 uur)1 april tot 1 november 2013: alle dagen10.00 – 17.00 uur (kassa sluit om 16.15 uur)1 november 2013 tot 1 april 2014: dinsdag t/m zondag12.00 – 16.00 uur (kassa sluit om 15.15 uur)Geopend op tweede paas- en pinksterdagGesloten op eerste en tweede kerstdag en nieuwjaarsdag

Vanaf 8 april 7 dagen in de week openbaar vervoer naar het museum via de buurtbus. Meer info: 0111-644382.

ToegangsprijzenVolwassenen € 8,00Kinderen (6 – 12 jr) € 3,00Cultureel Jongeren Paspoort € 4,50Vriendenkaart gratisMuseumjaarkaart gratisKinderen tot 6 jaar gratis

Voor groepen (vanaf 15 personen) en scholen gelden andere tarieven. Informeer ernaar via groepen@watersnoodmuseum.nl of 06 10184027.Het museum beschikt over audiotours (podcasts). Ook kunt u voor het bezoek een rolstoel of rollator lenen.

Weg van de Buitenlandse Pers 54305 RJ OuwerkerkT 0111 - 644 382info@watersnoodmuseum.nlwww.watersnoodmuseum.nl

Beleef het verleden, heden en de toekomst

Caisson 1 De feitenCaisson 2 De emotiesCaisson 3 De weDeropbouw en bewustworDingCaisson 4 De toekomst

4 32

1

herinneren, leren,

vooruitkijken

Word Vriend van het Watersnoodmuseum

Het Watersnoodmuseum kijkt niet alleen naar het verleden, maar ook naar de toekomst. Voor die toekomst heeft het Watersnoodmuseum u nodig. Voor minimaal 25 euro steunt u het museum en ontvangt u als dank onze Vriendenkaart. Daarmee heeft u het hele jaar met twee personen gratis toegang tot het Watersnoodmuseum, vrienden@watersnoodmuseum.nl.

De museumwinkel, bij de uitgang in caisson 4, is ook

zonder museumbezoek toegankelijk. Behalve souvenirs

vindt u hier ook Zeeuwse producten, boeken en materialen

voor kinderen, over de ramp, de lokale natuur, het water,

Zeeland en onze ‘blikken op de zuidwestelijke delta’.

Admission fees:For admission fees, check www.watersnoodmuseum.nl Reduced admission fees apply to pre-arranged group bookings (of 15 or more) and schools. Please check:www.watersnoodmuseum.nl or send a message to:groepen@watersnoodmuseum.nl

For further information, on admission fees, presentations, guided tours and hiring the group reception room. The telephone number for group bookings is +31 6 10 18 40 27.

Opening times: 1 April to 1 November: every day 10:00 – 17:00 (cash register closes at 16:15 hrs)1 November to 1 April : Tuesday-Sunday 12:00 – 16:00 (cash register closes at 15:15 hrs)

Closed on Christmas Day, Boxing Dayand New Year’s Day. Open on all other holidays.

Accessibility: The Flood Museum is accessible for wheel chair users and disabled persons, wheel chairs or walkers are on loan during your visit. Dogs are not allowed, with the exception of guide dogs for the blind.

Weg van de Buitenlandse Pers 5

4305 RJ Ouwerkerk

T: + 31 111 644382

info@watersnoodmuseum.nl

www.watersnoodmuseum.nl

remember, learn and look ahead

Museum Guide

Op 15 december 2014 opende bestuursvoorzitter Karla Peijs samen met Leen Verwest, de oudste vrijwilliger die op deze dag afscheid nam, de nieuwe webwinkel van het Watersnoodmuseum. Zij plaatsten samen de eerste bestelling.

Het assortiment van de webwinkel is gebaseerd op de producten uit de museumwinkel en omvat onder meer boeken, dvd’s en historische kaarten. De webwinkel is te vinden via de website van het Watersnoodmuseum.

Webwinkel online

Het Watersnoodmuseum is dé plek om te ervaren wat er in 1953 is gebeurd en vormt ook de plaats om met de ervaring van toen en de kennis van nu naar de toekomst te kijken. Een toekomst waarin het Watersnoodmuseum u nodig heeft.

Houd het Museum levend en steun de educatie en geef de toekomst de ruimte. Wordt “Vriend(in) van het Watersnoodmuseum” kijk op www.watersnoodmuseum.nl.

Het WatersnoodmuseumBeleef het verleden, heden en de toekomst

Herinneren, leren, vooruitkijken. Herinneren, leren, vooruitkijken. Herinneren, leren, vooruitkijken. Herinneren, leren, vooruitkijken. Herinneren,

lere

n, v

oo

ruit

kijk

en. H

erin

ner

en, l

eren

, vo

oru

itki

j ken

. Herinneren, leren, vooruitkijken. Herinneren, leren, vooruitkijken. Herinneren, leren, vooruitkijken. Herinneren, leren, vooruitkijken. Herinneren, leren

, voo

ruitkijken

. Herin

neren

, leren, vo

oru

itkijken.

Het Watersnoodmuseum is dé plek om te ervaren wat er in 1953 is gebeurd en vormt ook

de plaats om met de ervaring van toen en de kennis van nu naar de toekomst te kijken. We heten u

van harte welkom.

Geldig voor 1 persoon.

Weg van de Buitenlandse Pers 54305 RJ OuwerkerkT 0111 - 644 382info@watersnoodmuseum.nlwww.watersnoodmuseum.nl

Entree Museum4 2

3

1

Caisson 1: De feiten

Caisson 2: De emoties

Caisson 3: De wederopbouw

Caisson 4: De toekomst

Hier afscheuren

microperforatie

1 9WATERSNOODMUSEUM

Theo Klanke, enthousiast langeafstandloper, heeft met de wandelbond KWBN, Stichting

Landschapsbeheer Zeeland en het Watersnood-museum het Watersnoodpad uitgezet en gepubliceerd. Het wandelpad leidt langs de diverse littekens in het landschap van Schouwen-Duiveland, veroorzaakt door de ramp van 1953. Het Watersnoodpad, gepresenteerd op 2 februari 2013 tijdens de open dag van het Watersnoodmuseum, werd in 2014 uitgeroepen tot Wandelroute van het jaar 2014.

non-stopIn augustus 2014 liep een groep van 25 gerenommeerde langeafstand wandelaars onderleiding van Theo Klanke non-stop het Watersnoodpad. Onderweg waren korte rustpunten ingelast bij onder meer dorpshuizen, de boswachterij en het Topshuis. De groep deed zo’n 28 uur over de 154 kilometer lange route. Bij aankomst bij het Watersnoodmuseum legden de wandelaars een krans bij het monument.

“Themapaden spreken wandelaars aan en ik vind het leuk om ze samen te stellen. Ik kende Jaap Schoof, oud-directeur van het Watersnoodmuseum, en heb met hem geïnventariseerd wat er aan herkenbare elementen op Schouwen-Duiveland nog te zien is. Daar heb ik een mooie route bijgezocht, de punten met elkaar verbonden.’’

Theo KlankeSamensteller Watersnoodpad

In augustus 2014 opende het Watersnoodmuseum voor een maand een ‘filiaal’ in een leegstaand

winkelpand aan de Mol in Zierikzee. Het (winkelende) publiek, vaak toeristen, kon in het pop-up museum een indruk krijgen van het ‘echte’ museum in Ouwerkerk. Daarnaast waren er diverse activiteiten, zoals de korte toneelvoorstelling ‘De Foto’ van de Rederijkers Zierikzee en een signeersessie van schrijfster Femke Roobol voor haar boek ‘Springtij’ dat over de watersnoodramp gaat. Ook de wandelaars die het Watersnoodpad non-stop liepen, hadden in het filiaal aan de Mol een rustpunt.

In 2014 heeft het Watersnoodmuseum een aantal vrijwillige ambassadeurs aangetrokken die het

verhaal van het museum in hun regio’s uitdragen. Het gaat om mensen die een binding hebben met het

verhaal van de ramp of met de ontwikkelingen op het gebied van waterveiligheid. Zij zijn actief buiten Schouwen-Duiveland, daar zijn immers de eigen vrijwillige medewerkers al ambassadeur.

Pop-up museum in Zierikzee

regioambassadeurs

Watersnoodpad

Langeafstand wandelaars lopen 154 km in 2 dagen.

2 0

Met de onthulling van een informatiebord door paralympisch skiër Kees-Jan van der Klooster werd op 15 mei 2014 het krekengebied rond het Watersnoodmuseum feestelijk geopend.

non-stopTwee dagen later organiseerde het Watersnood-museum samen met de buren Brasserie De Vierbannen en Camping De Vier Bannen een open dag met kraampjes en activiteiten om het krekengebied onder de aandacht te brengen.

Spelen, wandelen, fietsenKinderen, ook minder valide, kunnen heerlijk hun gang gaan op de speeltoestellen aan de rand van de kreek. Vanuit de uitkijktoren en het uitzichtpunt krijg je een goed beeld van de omgeving en informatieborden verklaren de visuele littekens van de ramp in de natuur. Parkeren is niet langer een probleem, het nieuwe parkeerterrein biedt voldoende plaats. Van daaruit kun je ook een van de wandel- of fietsroutes oppakken.

“Met deze extra voorzieningen kunnen we nog meer mensen, groepen, scholen, families bereiken. En kunnen we hen aanmoedigen om een bezoek te brengen aan dit gebied en zo het verhaal van de Ramp blijven vertellen. Tegelijkertijd kunnen ze genieten van de natuur, de omgeving en de rust en de recreatieve voorzieningen.”

Ria Gelukwerkgroep Herinrichting Buitengebied

de omgeving heringericht

Opening buitengebied door zit-skiër Kees-Jan van der Klooster

Ria Geluk te midden van de kinderen

2 1WATERSNOODMUSEUM

Samen met de Zeeuwse surfheld Davy Scheffers heeft een groep kinderen op 3 juni 2013 vijf

nieuwe interactieve speurtochtkisten in Caisson 4 in gebruik genomen. De kisten zijn onderdeel van de kinderspeurtocht voor zes- tot twaalfjarigen door het museum. De speurtocht laat de kinderen zowel het

museum als het verhaal achter de watersnoodramp ontdekken. Na afloop ontvangen zij een certificaat. Ter gelegenheid van de opening van de interactieve kisten deelde Davy Scheffers een speciale editie, door hem ondertekend, van het certificaat uit.

Tijdens de schoolvakanties geeft de kunstenares Marlies Verda knutselworkshops voor kinderen.

Zij laat de kinderen werken met papier, karton, verf en foto’s gerelateerd aan onderwerpen die in het museum terug te vinden zijn.

In de vakanties zijn er kinderrondleidingen voor kinderen tussen de acht en dertien jaar. Per caisson

krijgen zij verhalen te horen en kunnen ze de vragen van de speurtocht beantwoorden. De verhalen passen bij de leeftijd van de kinderen. Tegelijkertijd doen ze recht aan wat er tijdens en na de ramp is gebeurd.Ouders en grootouders zijn ook welkom, gaande de rondleiding haken vaak ook andere bezoekers aan.

De kinderrondleidingen zijn voorgekomen uit het onderwijsprogramma, waar scholen op in kunnen tekenen. Het bleek dat er vooral behoefte is aan passende verhalen. De onderwijsvrijwilligers (voor het speciaal, basis- en voortgezet onderwijs) stemmen geregeld de vraag vanuit het onderwijs en de praktijk af.

“Als onderwijzer in Zierikzee nodigde ik ouders, later grootouders, uit om hun kinderen en kleinkinderen te vertellen over de ramp. Een aantal van die verhalen kan ik nu in het Watersnoodmuseum doorvertellen. Verhalen hebben een grote kracht, ik hoor vaak dat grootouders terug willen komen met andere kleinkinderen. Toch weer mooie pr voor het museum!’’

Jan HeuseveldtBedenker en vrijwilliger kinderrondleidingen

vakantieactiviteiten

Kinderrondleidingen

speurtochtkisten in Caisson 4

2 2

Ingenieurs en lezingen

In de aanloop naar de zestigjarige herdenking van de watersnoodramp heeft het museum in samenwerking

met de beroepsvereniging van ingenieurs, KIVI, een reeks van negen lezingen verzorgd. De lezingen werden goed bezocht. Aan de orde kwamen onder meer de Deltawerken 2.0, de doelmatigheid van dijken, overstromingsrisico’s in Nederland en lessen van elders, het Deltaprogramma ‘Werk aan de Delta’ en de delta belicht vanuit de landschapsarchitectuur.

In samenwerking met de Zeeuwse Bibliotheek en het Gemeentearchief Schouwen-Duiveland heeft

het Watersnoodmuseum de digitalisering van het gezamenlijke documentatiemateriaal rond de ramp in 2013 kunnen afsluiten. Kranten, telexen, dagboeken en

verhalen van overlevenden, verslagen van organisaties en stukken betreffende herdenkingen zijn terug te vinden in de digitale krantenbank van de Zeeuwse Bibliotheek.

Het Watersnoodmuseum profileert zich steeds nadrukkelijker als een inter-

nationaal kenniscentrum over waterbeheer en overstromingswustzijn voor hogescholen en universiteiten. In januari 2014 heeft het museum een conferentie gehouden met het thema ‘Delta Cities Battling with Climate Change’.Vier dagen lang gaven twintig internationale

waterprofessionals workshops en lezingen voor collega’s, (master)studenten en andere belangstellenden. Onderwerp was klimaatveranderingen zoals extreme regenval en de gevolgen voor stedelijke gebieden. Ook lieten zij innovatieve ideeën en oplossingen zien waarmee de sector wereldwijd de toenemende kans op overstromingen hoopt te voorkomen.

Internationaal kenniscentrum waterveiligheid

digitalisering documentatie afgerond

2 3WATERSNOODMUSEUM

2013totaal aantal bezoeken: 87.160vrijwilligers: 120 waarvan 80 intern en 40 buiten het museumbetaalde staf: 3,5 fte te weten: directie, secretariaat, huismeesters, boekingsmedewerker, projectmedewerker

BestuurKarla Peijs voorzitterHan Looten vicevoorzitterTon Brandenbarg secretarisJoop Roes penningmeesterLida Iburg bestuurslidEva Kuit bestuurslid

giften, donaties en projectsubsidies:2013: € 98.323,-

Facts en figures

2 4

2014totaal aantal bezoeken: 81.000vrijwilligers: 120 waarvan 80 intern en 40 rondombetaalde staf: 3,5 fte te weten: directie, secretariaat, huismeesters, boekingsmedewerker,

projectmedewerker

BestuurKarla Peijs voorzitterHan Looten vicevoorzitterTon Brandenbarg secretarisJoop Roes penningmeesterRein van der Kluit bestuurslid (na terugtreden Lida Iburg)Eva Kuit bestuurslid

giften, donaties en projectsubsidies:2014: € 56.791,-

regioambassadeursGer van de Velde-de Wilde Goeree-Overflakkee Nelie Houtekamer WalcherenRieneke Sijderius De BevelandenPieter van der Hulle Rotterdam

Bijzondere boekingenSinds 2013 is het Watersnoodmuseum opgenomen in het excursieprogramma van een reisorganisatie in cruises. In het voor- en najaar ontvangt het museum per jaar ongeveer 5.700 Engelse en Amerikaanse toeristen voor een rondleiding in het Watersnoodmuseum.

stichting vrienden van het WatersnoodmuseumHet Watersnoodmuseum heeft een vriendenstichting die het museum op verschillende manieren ondersteunt. De Stichting Vrienden organiseert onder meer de jaarlijkse Vriendendag in het museum. Deze stichting functioneert geheel zelfstandig. Informatie is te verkrijgen bij de secretaris Dim Mooijaart, 0111-653467 of vrienden@watersnoodmuseum.nl.

2 5WATERSNOODMUSEUM

stichting nationaal monument Watersnood 1953

Staat van baten en lasten werkelijk werkelijk

2014 2013

OMZET € €

Baten 732.367 776.547

Directe kosten 148.237 192.606

584.130 583.941

Afschrijvingskosten 3.037 1.967

Personeelskosten 292.991 281.960

Huisvestingskosten 76.896 74.053

Inventariskosten 27.434 31.059

Verkoopkosten 23.112 9.611

Kosten inzake voorlichting 43.590 46.602

Algemene kosten 57.924 50.852

524.984 496.104

Resultaat voor financiële baten en lasten 59.144 87.837

Rentebaten en soortgelijke lasten 4.050 2.500

Rentelasten en soortgelijke lasten 2.173 1.545

Resultaat uit gewone bedrijfsvoering 61.021 88.793

Beknopt financieel jaarverslag 2013 en 2014

2 6

Bussen met Amerikaanse bezoekers

Rondleiding Buitengebied

Opnames ‘tussen Kunst en Kitsch’

2 7WATERSNOODMUSEUM

Weg van de Buitenlandse Pers 54305 RJ OuwerkerkTel: 0111 - 644 382E-mail: info@watersnoodmuseum.nlwww.watersnoodmuseum.nl

Colofon

Uitgave: Watersnoodmuseum

Teksten: Heuff Schrijft

Eindredactie:

Siemco Louwerse en Lianne Kooiman

Vormgeving: Paul Golembiewski

Fotografie: Watersnoodmuseum

2 8