JAARVERSLAG 2018 · proactief op zoek te gaan naar relevante collectiestukken in o.a. (online)...
87
JAARVERSLAG 2018
Transcript of JAARVERSLAG 2018 · proactief op zoek te gaan naar relevante collectiestukken in o.a. (online)...
JAARVERSLAG 2018
2
1 INHOUD
1 Inhoud ...................................................................................................................................... 2
2 Algemene typering van 2018 ....................................................................................................... 4
3 Collectie: verwerven ................................................................................................................... 5
3.1 Nieuwe aanwinsten .................................................................................................................... 5
3.2 Schenkingen .............................................................................................................................. 6
3.3 Afstoting ................................................................................................................................... 6
4 Behoud en beheer ...................................................................................................................... 7
4.1 Museumklimaat (temperatuur & relatieve vochtigheid) ................................................................... 7
4.2 Depot ....................................................................................................................................... 7
4.3 Restauraties .............................................................................................................................. 8
4.4 Bruikleenbeleid .......................................................................................................................... 8
4.5 Samenwerking m.b.t. collectieregistratie/beheer ............................................................................ 8
5 Wetenschappelijke functie ........................................................................................................... 9
5.1 Collectieregistratie ..................................................................................................................... 9
5.2 Wetenschappelijk onderzoek ........................................................................................................ 9
5.2.1 Onderzoeksprojecten .......................................................................................................... 9
5.2.2 Deelname cursussen en lezingen .......................................................................................... 9
5.2.3 Wetenschappelijke meetings/congressen/symposia ................................................................. 9
5.2.4 Lezingen.......................................................................................................................... 10
5.2.5 Expertisedeling................................................................................................................. 10
5.2.6 Publicaties ....................................................................................................................... 10
5.2.7 Studiereis IJsland ............................................................................................................. 11
5.2.8 Bibliotheek en informatieverstrekking aan derden ................................................................. 12
6 Publiekswerking ....................................................................................................................... 13
6.1 bezoekerscijfers ....................................................................................................................... 13
6.1.1 Infrastructuur .................................................................................................................. 13
6.1.2 Cijfers en analyse ............................................................................................................. 13
6.1.3 Herkomst van de bezoeker ................................................................................................ 15
6.2 activiteitenkalender .................................................................................................................. 15
6.3 educatief programma ............................................................................................................... 17
6.4 Tentoonstellingen ..................................................................................................................... 18
6.4.1 ‘Vissen in het Verleden: 500 jaar Vlaamse zeevisserij’ (01/07/2018 – 06/01/2019) .................. 18
6.5 Gidsenapparaat ........................................................................................................................ 20
6.6 museumshop ........................................................................................................................... 20
3
6.7 Vrienden van het museum ......................................................................................................... 21
6.8 Traject Q-label ......................................................................................................................... 21
6.9 persmonitoring ........................................................................................................................ 21
6.10 Marketing- en communicatieplan ............................................................................................ 22
7 Personeel ................................................................................................................................ 24
7.1 Het team NAVIGO-museum ....................................................................................................... 24
7.2 VRIJWILLIGERS EN MEDEWERKERS OP ZELFSTANDIGE BASIS ...................................................... 25
7.3 Opleidingen en vormingsdagen .................................................................................................. 25
8 Besluit ................................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
9 Bijlages ................................................................................................................................... 27
9.1 BIJLAGE 1: Schenkingen die het NAVIGO-nationaal Visserijmuseum in de loop van 2018 mocht
ontvangen ....................................................................................................................................... 27
9.2 BIJLAGE 2: reisverslag ‘in de voetsporen van de ijslandvaarders’ ................................................... 30
9.3 BIJLAGE 3: Vragen van externen ............................................................................................... 38
9.4 BIJLAGE 4: Jaaroverzicht bezoekerscijfers 2018 ........................................................................... 57
9.5 BIJLAGE 5: Activiteitenkalender NAVIGO-museum 2018 ............................................................... 70
9.6 BIJLAGE 5: Marketingplan 2019 ................................................................................................. 75
9.7 BIJLAGE 6: Organogram ........................................................................................................... 87
4
2 ALGEMENE TYPERING VAN 2018
2018 was voor het NAVIGO opnieuw een geslaagd museumjaar: een succesvolle expo, een
gloednieuwe publicatie, internationale lezingen en boeiende samenwerkingen met collega-musea
en niet in het minste met het MAS (Museum aan de Stroom) en VLIZ (het Vlaams Instituut voor
de Zee).
Naar de bezoekers en de buitenwereld profileerden we ons vooral met de tijdelijke tentoonstelling
‘Vissen in het Verleden’, waarbij uitzonderlijke bruiklenen en een prachtige publicatie (uitgeverij
Hannibal) het sluitstuk vormden.
Intern maakten we vooral werk van ons registratiesysteem en op basis van ons collectieplan
begonnen we met de verhuis van onze collectie in afwachting van ons nieuw depot. 2018 en 2019
staan daarom helemaal in het teken van een diepgaande registratie en herwaardering van onze
collectie.
Doordat het museum nauwe contacten onderhoudt met de garnaalvissers te paard en als
kenniscentrum fungeert tussen de erfgoedtoeristen/pers en deze groep van ambachtslieden,
hebben wij ons onderzoek ook daarop geconcentreerd. Dit werd opgemerkt: zowel nationaal als
internationaal worden nog steeds lezingen gehouden door het museumpersoneel. We blijven onze
borgingsmaatregelen echter vertalen naar het grote publiek: ons jaarlijks evenement
‘paardenvissers in het museum’ en onze huifkartochten blijven een succes. We werken hier actief
samen met de paardenvissers om jong en oud op een fijne manier kennis te laten maken met het
ambacht. We willen op dit vlak blijven om een voortrekkersrol te spelen.
Het is nu uitkijken naar 2019 waar concreet beginnen met de bouwplannen voor ons nieuw depot
en een potvis, die al 20 jaar onder de grond ligt, zullen opgraven en opzetten in het museum. Fijne
vooruitzichten!
5
3 COLLECTIE: VERWERVEN
Het collectieplan van het NAVIGO-Nationaal Visserijmuseum voor de beleidsperiode 2014-2019
specifieerde dat het museum alles verzamelt wat door de mens op zee werd gebruikt en alle
voorstellingen, beelden en voorwerpen die verwijzen naar het dagelijkse leven van de vissers op en
rond de Noordzee. Voor gebruiksvoorwerpen werd er een bijkomend criterium vastgelegd: het
voorwerp heeft contact gehad met zeewater. Eind 2017 werd een nieuw collectieplan opgesteld
voor de beleidsperiode 2019-2023, met een licht gewijzigd beleid betreffende verzamelen. Het
verzamel- en afstootbeleid van het NAVIGO-museum wordt daarbij uitdrukkelijk gekoppeld aan de
nieuwe missie én het collectieprofiel van het museum. Deze twee teksten stipuleren dat het
NAVIGO-museum elke materiële en immateriële getuigenis verzamelt die betrekking heeft op het
verleden, heden en de toekomst van de zeevisserscultuur langs de Noordzee, met aandacht voor
zowel de culturele, sociale, economische, industriële als ambachtelijke aspecten van en evoluties
binnen dit milieu. Het verzamelgebied focust zich voornamelijk op de Noordzeeregio, met
specifieke aandacht voor de Belgische kust (inclusief de voorlopers van België). Kwaliteit gaat bij
het verzamelen steeds boven kwantiteit. In 2018 werd voor het eerst aan de slag gegaan met deze
nieuwe, nauwer geformuleerde selectiecriteria voor objecten.
3.1 NIEUWE AANWINSTEN Het NAVIGO-museum breidt de eigen objectencollectie uit zowel door schenkingen als door
proactief op zoek te gaan naar relevante collectiestukken in o.a. (online) veilinghuizen en
antiquariaten. De museumdirecteur en de coördinator wetenschappelijk werk van het NAVIGO-
museum hielden ook in 2018 de markt nauwlettend in de gaten, met als resultaat 8 nieuwe
collectiestukken, met name:
1. Boek ‘Costumen ende usantien der stede ende port van Nieuport. Met vermenigvuldige
nootsaeckelycke en noynt voor desen gedruckte stucken verryckt’ - 1774:
- Prijs: 160 euro (Veilingshuis Van De Wiele - maart 2018)
- Een verzameling van wetten, ordonnanties, reglementen, handelsgebruiken, etc. die
golden in Nieuwpoort, met veel informatie over de zeevisserij aan de Vlaamse kust.
2. Boek La pêche nationale belge, met lithografieën van François en Auguste Musin - ca. jaren
1880:
- Prijs: 200 euro (Veilingshuis Van De Wiele - maart 2018)
- Educatief kinderboekje La Pêche Nationale Belge, dat aan de hand van 16 ingekleurde
lithografieën de vissoorten, schelpen en de visserij aan de Belgische kust in beeld
bracht.
3. Sculptuur Garnalenvisser te paard/Pêcheur de crevettes van Constantin Meunier - 1831-
1905:
- Prijs: 12.200 euro (Veilingshuis De Vuyst - 19 mei 2018)
- Sculptuur van de hand van Constantin Meunier
4. Schilderij Visser te paard nabij de kust/Pêcheur à cheval van Jean Delvin - 1853-1922:
- Prijs: 1.342 euro (Veilingshuis De Vuyst - 19 mei 2018)
- Schilderij (zwartkrijt en aquarel) van de hand van Jean Delvin
5. Schilderij Marine met een indrukwekkende hemel van Floris Jespers - 1899-1965:
- Prijs: 550 euro (veilingshuis Carlo Bonte - 16 september 2018)
- Schilderij van de hand van Floris Jespers
6
6. Boek Floris Jespers door Gaston Burssens - 1943:
- Prijs: 70 euro (veilingshuis Van De Wiele - oktober 2018):
- Boek over kunstenaar Floris Jespers, met 170 afbeeldingen in fototypie en 3 platen in
quadrichromie naar werken van de schilder. Beperkte gen. oplage van 250 ex., dit is
n° 202.
7. Boek Visschers uit Heist geteekend en in koper gesneden door auteur van Jef Leysen -
1946:
- Prijs: 80 euro (veilingshuis Van De Wiele - oktober 2018)
- Boek met 12 etsen van visserskoppen
8. Boek De walvischvangst, met veele byzonderheden daartoe betrekkelyk - 1784/86:
- Prijs: 1.200 euro
- Boek over de historische walvisvangst, inclusief kaarten en gravures
3.2 SCHENKINGEN Een groot deel van de NAVIGO-museumcollectie kwam in de loop der jaren tot stand door een
passief verzamelbeleid. Mensen boden stukken aan en de meeste schenkingen werden door het
museum aanvaard, ongeacht collectieprofiel, het aantal vergelijkbare objecten in de collectie of de
fysieke staat van de voorwerpen. Ook vandaag blijven schenkingen een belangrijke en
noodzakelijke manier om de collectie uit te breiden. Vele waardevolle objecten zijn immers nog in
handen van beoefenaars van het visserijvak of hun familie, en het is het cruciaal deze
gemeenschappen aan te spreken en ons collectiebeleid hierop af te stemmen. Dit betekent
weliswaar niet dat alle aangeboden objecten zonder meer kunnen opgenomen worden in de
collectie. Schenkingen moeten namelijk steeds getoetst worden aan de selectiecriteria die in ons
collectieplan vooropgezet worden, om zo tot een strengere maar waardevollere selectie te komen.
In 2018 werd daarom, op basis van het collectieplan voor de beleidsperiode 2019-2023, werk
gemaakt van een gedetailleerd intern stappenplan voor het aanvaarden van schenkingen.
Bovendien werd ook een aangepast formulier opgesteld voor de schenkingsovereenkomsten en is
het nu ook mogelijk om schenkingen te registreren via de website
(https://www.navigomuseum.be/nl/schatten-op-zolder-schenk-ze).
Het NAVIGO-museum aanvaardde in 2018 uiteindelijk 31 schenkingen voor de museum- en
bibliotheekcollectie, samen goed voor ruim 161 voorwerpen.1
3.3 AFSTOTING Er zijn in 2018 door het NAVIGO-museum geen voorwerpen geselecteerd voor afstoting of
herbestemming.
1 Zie bijlage 1 - Schenkingen die het NAVIGO-Nationaal Visserijmuseum in de loop van 2018 mocht ontvangen
7
4 BEHOUD EN BEHEER
4.1 MUSEUMKLIMAAT (TEMPERATUUR & RELATIEVE VOCHTIGHEID) In 2018 werd vastgehouden aan de manier van werken die reeds enkele jaren in voege is. Daarbij
wordt het museumklimaat dagelijks opgevolgd door museumtechnicus Danny Vanthournout via de
klimaatinstallatie (merk Honeywell). Via dit systeem wordt het heersende binnenklimaat in de drie
verschillende museumruimtes (de evenementenzaal, het oud en het nieuw museumgedeelte)
gecontroleerd. Telkens worden de relatieve vochtigheid en de temperatuur genoteerd. De
standaarden voor gemengde collecties worden daarbij gebruikt als richtlijnen: temperatuur tussen
18 en 25°C en een relatieve vochtigheid van 45-55%, met een maximumschommeling van 2°C
voor de temperatuur per dag en 5% voor de relatieve vochtigheid. Problemen worden genoteerd in
een logboek voor de technici van de externe firma Cofely, die tweemaal per week langskomen en
verantwoordelijk zijn voor het onderhoud, de controle en de bijsturing van het klimaatsysteem. Bij
acute problemen kan de permanentie van deze firma opgeroepen worden. Controle van het klimaat
en de goede samenwerking met Cofely stellen ons in staat om bij problemen kort op de bal te
spelen.
In drie ruimten van het museum (nieuw museumgedeelte-kelderverdieping; oud-museumgedeelte
in de tijdslijn; zaal van de strandvisserij) en in één depotruimte (Pastorie) wordt een
onafhankelijke klimaatcontrole uitgevoerd met behulp van dataloggers (type Testo 174H). De
dataloggers worden tweemaal per jaar uitgelezen. Het is de bedoeling om de komende jaren nog
dataloggers aan te kopen en elke ruimte of verdieping in het museum en te voorzien van een
datalogger.
4.2 DEPOT In 2018 werden de reserves van het NAVIGO-museum opgeslagen op drie locaties: de voormalige
onderpastorie (Pastoor Schmitzstraat 5), het vroegere CM-gebouw (Pastoor Schmitzstraat 1) en
een geklimatiseerde container bij de verhuisfirma Castelein in Veurne. In één ruimte van de
Pastorie wordt een onafhankelijke klimaatcontrole uitgevoerd met behulp van een datalogger (type
Testo 174H).
2018 was een belangrijk jaar voor het dossier omtrent de bouw van een nieuw depot, op de plaats
van de huidige depotgebouwen naast het museum. De huidige standaarden voor een professioneel
behoud en beheer van een museale objecten, vragen immers om een modernere infrastructuur. De
procedure voor het aanstellen van een ontwerper werd in 2018 verder gezet, begin 2019 wordt het
architectenbureau definitief gekozen en aangesteld. De streefdatum voor ingebruikname is januari
2021.
In 2015 werd geïnvesteerd (aankoop printer en scanapparatuur) in de Adlib-verhuismodule voor
automatische standplaatsregistratie en –wijziging van de collectiestukken. Technische problemen
zorgden er echter voor dat hier in 2016 en 2017 geen vooruitgang mee geboekt werd. In 2018
werd werk gemaakt van het oplossen van de problemen met de Zebraprinter van deze
verhuismodule, zodat deze in 2019 zal kunnen gebruikt worden tijdens de verhuis van de collectie
naar een tijdelijk depot (annex-gemeentehuis).
8
4.3 RESTAURATIES Er werden in 2018 geen objecten uit de NAVIGO-collectie geselecteerd voor restauratiewerken.
4.4 BRUIKLEENBELEID In 2018 organiseerde het NAVIGO-museum de tijdelijke tentoonstelling ‘Vissen in het Verleden’,
die doorging in de evenementenruimte in het nieuw museumgedeelte. Deze expo kwam er in
samenwerking met het Museum aan de Stroom (MAS), het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) en
het Abdijmuseum Ten Duinen. In totaal gaven 13 musea en instituten 104 objecten in bruikleen
aan het museum in het kader van deze tijdelijke tentoonstelling.
In 2018 was er sprake van 3 uitgaande bruiklenen uit het NAVIGO-museum. In 2018 liepen 2
bruiklenen door die reeds eerder goedgekeurd werden. Het NAVIGO-museum verlengde in 2017
immers de medewerking aan de semi-permanente tentoonstelling ‘Antwerpen à la carte’ (12 mei
2016 - 17 mei 2020) in het Museum aan de Stroom (MAS), over de intieme band tussen de stad en
het voedsel van de 16de eeuw tot in de verre toekomst. Het museum gaf voor deze tentoonstelling
reeds in 2016 een uniek scheepsmodel van een haringbuis uit de permanente expo in bruikleen
(bruikleen verlengd tot 15 mei 2020). Voor de periode van de bruikleen is in het museum het
scheepsmodel van de haringbuis vervangen door een scheepsmodel van een hoekerbuis uit de
reserves. Daarnaast werd in november 2017 het portret van Theophiel De Groote uit de reeks
Visserskoppen van Stephan Vanfleteren in bruikleen gegeven aan Sincfala voor hun tijdelijke expo
‘Visserskoppen vertellen’ (bruikleen tot 1 december 2018). Ten slotte werd voor de periode 16
november 2018 tot 20 juni 2019 een scheepsmodel van een dogger in bruikleen gegeven aan het
Musée du Masque in Binche, in het kader van de tijdelijke tentoonstelling ‘Mets ton beste clet’che.
Au cœur du carnaval de Dunkerque’.
4.5 SAMENWERKING M.B.T. COLLECTIEREGISTRATIE/BEHEER In 2018 werd vanuit het NAVIGO-museum deelgenomen aan alle klankbordgroepen van
Erfgoedzicht (19 maart, 17 september, 12 november). Deze overlegmomenten met andere
collega’s werden in vorige jaren oorspronkelijk georganiseerd onder de noemer van ‘stuurgroepen’
door de provinciale museumconsulenten. Sinds de verhuis van de culturele bevoegdheden en
initiatieven van de provincies naar het Vlaams niveau (Departement Cultuur, Jeugd en Media) in
2018, werden deze samenkomsten omgedoopt tot ‘klankbordgroepen’.
9
5 WETENSCHAPPELIJKE FUNCTIE
5.1 COLLECTIEREGISTRATIE Op 31-12-2018 telde de digitale museuminventaris 4648 objecten. Dit betekent dat in 2018 in
totaal 187 nieuwe records geregistreerd werden in ADLIB. Naast de nieuw geregistreerde objecten
werden ook 177 bestaande records van objecten gewijzigd.
In 2018 werd de samenwerking met het Vlaams Instituut voor Archivering (VIAA) verdergezet wat
betreft de digitalisering van de audiovisuele collectie. In totaal werden 70 VHS-tapes, 28
audiocassettes, 1 8mm-film, 1 16mm-film en 1 Video 2000-cassette geregistreerd in de AMS-
databank van VIAA, en vervolgens verpakt en opgehaald voor digitalisering door externe partners.
5.2 WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
5.2.1 Onderzoeksprojecten
• Immaterieel Cultureel Erfgoed en de borging van de ‘Garnaalvisserij te paard in
Oostduinkerke’: Het NAVIGO-museum staat in voor de coördinatie en de administratie van
de rapportering van dit dossier naar de Vlaamse regering en naar UNESCO toe. NAVIGO
rapporteert alle acties hieromtrent via de website www.immaterieelerfgoed.be. De
rapportering van 2018 werd weliswaar opgeschort, aangezien de bovenstaande website
herwerkt werd.
• Genealogisch onderzoek naar de Garnaalvisserij te paard en IJslandvaarders: project over
meerdere jaren gespreid. Lijsten worden aangevuld bij het vinden van nieuwe info.
• Research voor tentoonstelling (inhoud en bruikleenobjecten) en bijhorende publicatie ‘Vissen
in het verleden – 500 jaar Vlaamse zeevisserij’ (Ineke Steevens en Ruth Pirlet; zie ook
‘Publicaties’ voor de hoofdstukken en onderzoeksonderwerpen)
• Research over de Belgische visverwerkingsindustrie in het kader van de actualisering van de
onderzoeksbalans van het Expertisecentrum voor Technisch, Wetenschappelijk en Industrieel
Erfgoed (ETWIE, te verschijnen 2019). De ‘onderzoeksbalans’ brengt een overzicht van het
onderzoek dat de laatste 8 à 10 jaar gebeurde betreffende industrieel erfgoed. (Ruth Pirlet)
• Input voor projectaanvraag i.s.m. VLIZ: Onderzoek ‘Gekaapte Brieven als cultureel erfgoed:
het achttiende-eeuwse kapers- en vissersverleden’ (ontwikkelingsgerichte erfgoedsubsidie)
5.2.2 Deelname cursussen en lezingen
• 27 september: cursus Axiell Collections - Vlaamse Overheid, Departement CJSM (Ruth Pirlet,
Danny Vanthournout, Geert Depotter)
• 4 oktober: cursus Adlib - Vlaamse Overheid, Departement CJSM (Geert Depotter)
• 17 november: Najaarsevent ‘Op de koffie bij Kusterfgoed’ - Erfgoedcel Kusterfgoed. Lezingen
en workshops ‘Fotodatering’ (Peter Eyckerman) en ‘Curieuzereuzen: van immaterieel erfgoed
tot educatief pakket’ (Leca) (Ruth Pirlet)
5.2.3 Wetenschappelijke meetings/congressen/symposia
• 21 maart: VLIZ Marine Science Day - VLIZ (Ineke Steevens)
• 18 april: Kustforum 2018: 10 jaar evolutie - Provincie West-Vlaanderen (Ineke Steevens,
Ruth Pirlet)
• 17 september: 53rd European Marine Biology Symposium (EMBS) - VLIZ (Ruth Pirlet, zie ook
‘Lezingen’)
• 8-10 oktober: Le patrimoine culturel immatériel est-il naturel et environnemental? 7e
colloque international de l'ethnopôle Centre Français du patrimoine culturel immatériel –
Vitré – Frankrijk (Ineke Steevens, zie ook ‘Lezingen’)
10
• 9 november: Studiedag ‘Het Groot Onderhoud’ - FARO (thema: Expeditie Participatie) (Ineke
Steevens, Jadrana Demoen, Yanaika Mercier, Ruth Pirlet)
• 7 december: Lancering Compendium voor Kust en Zee 2018 - VLIZ (Ineke Steevens)
5.2.4 Lezingen
• Publiekswerker Jadrana Demoen is tevens vertrouwenspersoon voor de werknemers van de
Gemeente Koksijde. In die rol gaf ze op 22 februari de interne vorming
‘Energiemanagement. Omgaan met Stress en Burn Out’ voor de collega’s.
• In 2018 werkte het NAVIGO-museum mee aan de vijfde editie van de Wetenschappelijke
Nascholing van de UGent, georganiseerd door het c.c. CasinoKoksijde. In de reeks ‘Vissen in
het Verleden’ gaf coördinator wetenschappelijk werk Ruth Pirlet op 16 april de lezing ‘Vissen
in het verleden - 500 jaar Vlaamse zeevisserij’.
• In dezelfde lezingenreeks verzorgde directeur Ineke Steevens op 23 april de lezing ‘De
garnaalvisserij te paard in Oostduinkerke en de rol van het NAVIGO-museum in een
duurzame ontwikkeling van het ambacht’.
• Op de 53ste editie van het European Marine Biology Symposium in Oostende (17 september)
bracht coördinator wetenschappelijk werk Ruth Pirlet als keynote speaker een lezing over
‘The history of marine science in Belgium’.
• Op het congres te Vitré (8-10 oktober) ‘Le patrimoine culturel imatériel est-il naturel et
environnemental?’ gaf Ineke Steevens de lezing ‘Le rôle d'un musée dans la sauvegarde du
patrimoine culturel immatériel. Le cas des pêcheurs de crevettes à cheval à Oostduinkerke
(Flandres - Belgique)’.
5.2.5 Expertisedeling
• Driemaal per jaar komt de redactieraad van de Grote Rede, het informatieblad over kust en
zee voor de regio Vlaanderen en omstreken dat uitgaat van het Vlaams Instituut voor de
Zee, samen (23 maart, 29 juni en 30 november 2018). Het NAVIGO-Nationaal
Visserijmuseum maakt vast deel uit van deze redactieraad (Ineke Steevens, Ruth Pirlet).
• De directeur van het museum is vast lid van de Vlaamse Commissie Varend Erfgoed.
• De coördinator wetenschappelijk werk van het NAVIGO-museum is vast lid van de
beoordelingscommissie voor subsidieaanvragen van de Erfgoedcel Kusterfgoed. Op 11 juni
en 10 december stonden deze beoordelingsrondes op het programma.
• De coördinator wetenschappelijk werk werkte als lector mee aan het hoofdstuk over
‘Maritiem en kustgebonden erfgoed’ in de Kennisgids Gebruik Kust en Zee 2018 -
Compendium voor Kust en Zee (VLIZ):
Pieters, M.; Van Dijck, M.; Missiaen, T.; Van Haelst, S.; Pirlet, H.; Devriese, L. (2018).
Maritiem en kustgebonden erfgoed, in: Devriese, L. et al. (Ed.) Kennisgids Gebruik Kust en
Zee 2018 - Compendium voor Kust en Zee. pp. 155-168.
• De coördinator wetenschappelijk werk en directeur maken deel uit van de Expertengroep
‘Gekaapte Brieven’ van het VLIZ. Op 18 oktober 2018 nam Ruth Pirlet deel aan een dergelijk
overlegmoment (cf. ook ‘Onderzoeksprojecten’).
• 21 augustus: Organisatie van en deelname aan het Borgingscomité voor Garnaalvisserij te
paard. Deze experten- en begeleidingscommissie, bestaande uit vertegenwoordigers van alle
betrokken erfgoedgemeenschappen, staat in voor de optimale borging van de Garnaalvisserij
te paard (directeur en coördinator wetenschappelijk werk).
• 18 september: Directeur Ineke Steevens maakte als lid van de jurycommissie mee de keuze
voor de uitreiking van verdienstelijk initiatief voor Immaterieel Cultureel Erfgoed uitgereikt
door de Vlaamse regering – kortweg: de Ultima’s.
5.2.6 Publicaties
• Boek: Lescrauwaet, A.-K.; Parmentier, J.; Pirlet, R. (2018). Vissen in het verleden: 500
jaar Vlaamse zeevisserij. Hannibal: Veurne. ISBN 9789492677464. 237 pp. Dit boek werd
11
samen met de tijdelijke tentoonstelling gelanceerd. De bijdragen van de coördinator
wetenschappelijk werk omvatten volgende hoofdstukken:
→ Pirlet, R. (2018). De oorlogsjaren onder Frans gezag (1794-1814), in: Lescrauwaet,
A.-K. et al. Vissen in het verleden: 500 jaar Vlaamse zeevisserij. pp. 77-96.
→ Pirlet, R. (2018). Visserij ten tijde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-
1830), in: Lescrauwaet, A.-K. et al. Vissen in het verleden: 500 jaar Vlaamse
zeevisserij. pp. 97-115.
→ Pirlet, R. (2018). Het facteurbouck van reder Bernard Serweytens, in: Lescrauwaet, A.-
K. et al. Vissen in het verleden: 500 jaar Vlaamse zeevisserij. pp. 116-120.
→ Lescrauwaet, A.-K.; Pirlet, R. (2018). Vlaamse oesters, in: Lescrauwaet, A.-K. et
al. Vissen in het verleden: 500 jaar Vlaamse zeevisserij. pp. 132-144.
→ Pirlet, R. (2018). Visverwerking en -consumptie in de 19de en 20ste eeuw, in:
Lescrauwaet, A.-K. et al. Vissen in het verleden: 500 jaar Vlaamse zeevisserij. pp. 158-
165.
• Artikel in De Grote Rede: Devriese, L.; Steevens, I. (2018). Zeegevoel: De proper strand
lopers, in: De Grote Rede: Nieuws over onze Kust en Zee, 47: pp. 23.
• Artikel in De Grote Rede: Pirlet, R.; Lescrauwaet, A.-K. (2018). Zeegevoel: Vissen in het
Verleden: 500 jaar Vlaamse zeevisserij, in: De Grote Rede: Nieuws over onze Kust en Zee,
48: pp. 24.
• Artikel in het abstractenboek van het EMBS: Pirlet, R. (2018). The history of marine science
in Belgium, in: Mees, J. et al. (Ed.) Book of abstracts – 53rd European Marine Biology
Symposium. Oostende, Belgium, 17-21 September 2018. VLIZ Special Publication, 82: pp.
12.
5.2.7 Studiereis IJsland
Eind mei 2018 reisde een Koksijdse museumdelegatie naar IJsland in de sporen van onze Vlaamse
IJslandvaarders. Het NAVIGO-Nationaal Visserijmuseum organiseerde deze groepsreis i.s.m.
ZuiDERHuiS/IJslandreizen. Johan Depotter, dé expert in het onderzoek naar de Vlaamse
IJslandvaarders, nam de groep op sleeptouw. Museummedewerkers Jadrana Demoen en Ruth Pirlet
en directeur Ineke Steevens reisden mee om alles vast te leggen in functie van het onderzoek naar
dit stukje Vlaamse geschiedenis en de herinrichting van de museumzaal gewijd aan dit thema.
De groep reisde langs plaatsen die voor de IJslandvaarders belangrijk waren, zoals o.a. de
Westmaneilanden, het ‘Iengels hoofd’ en de ‘balleinebocht’. Onder de groepsleden waren vele
afstammelingen van IJslandvaarders. Dat maakte de drie herdenkingsmomenten op de
begraafplaatsen van Vík, Fáskrúðsfjörður en Reykjavik des te intenser. De delegatie bracht er
telkens hulde aan de ter plaatse overleden vissers van onze Westkust. Dat gebeurde met een
ontroerende speech, een stemmig lied en een lantaarn die ook in de donkere dagen warmte zal
brengen op de begraafplaatsen. Het hoogtepunt van de reis was ongetwijfeld de verkenning van
Fáskrúðsfjörður. Net zoals de IJslandvaarders er in de tijd gingen ‘baaien’ rond eind mei, om vers
water en voedsel in te slaan, verkende de groep het dorpje. De IJslandvaart en de connectie met
de, vooral Franse, vissers is er heel tastbaar. Zo is het museum en het bijhorend hotel gevestigd in
de dokterswoning en het hospitaal die er door de Fransen werden gebouwd voor de
IJslandvaarders. Maar er zijn ook veel details in het dorp: muurschilderingen van vissers, de
straatnaamborden in het IJslands én het Frans, de materiële sporen van Franse schepen die waren
gezonken en vooral de ‘herdenkingsrivier’ met daarin meer dan 400 stenen, met op elke steen de
naam van een schip dat voor de IJslandse kust verging.2
2 Zie bijlage 2 - Reisverslag ‘In de voetsporen van de IJslandvaarders’
12
Groepsfoto na afloop van een herdenkingsmoment op de begraafplaats in Vik.
5.2.8 Bibliotheek en informatieverstrekking aan derden
In 2018 deed 1 persoon opzoekingswerk in de bibliotheek.
Daarnaast werden 31 vragen van externen beantwoord.3
3 Zie bijlage 3 - Vragen van externen
13
6 PUBLIEKSWERKING
De publiekswerking, organisatie van evenementen en communicatie, wordt gecoördineerd door de
publiekswerker, bijgestaan door een administratieve kracht en de marketingmedewerker die voor
beide gemeentelijke musea Koksijde werkt (Abdijmuseum ten Duinen en NAVIGO-Nationaal
Visserijmuseum). Sinds 2017 is er een tijdelijke, voltijdse kracht bij om het luik educatieve
werking verder uit te bouwen en de sociale media van het museum te bewerken.
Dat nauw wordt samengewerkt met het Abdijmuseum Ten Duinen, blijkt niet alleen uit de gedeelde
marketingmedewerker, die o.a. alle marketingcijfers verstrekt en analyseert en het
advertentiebeleid uitwerkt. Ook de gedeelde huisstijl, met daaraan gekoppeld een
gemeenschappelijk budget voor de promotie van de musea, duidt op een hechte samenwerking.
Naast het bestaande sterke aanbod van het NAVIGO-museum, zoals de workshops voor scholen,
groepen en individuelen, de gevarieerde evenementenkalender met aandacht voor de
garnaalvissers te paard en klassiekers als de verjaardagsfeestjes en het familiespel SOS
Zeemonsters, was de topper in 2018 ongetwijfeld de expo ‘Vissen in het verleden: 500 jaar
Vlaamse zeevisserij’.
6.1 BEZOEKERSCIJFERS
6.1.1 Infrastructuur
Sinds 2015 werkt NAVIGO-Nationaal Visserijmuseum met het kassaticketingsysteem ‘ReCreatex’
van Syx Automations. Op hetzelfde moment werden de huidige prijsstructuur en openingsuren
geïmplementeerd. ‘ReCreatex’ wordt gebruikt voor de kassaverkoop, maar ook voor het registreren
en analyseren van bezoekersinfo (herkomst, samenstelling, etc.).
Sinds 2017 kunnen groepen (socio-culturele verenigingen en scholen) hun bezoek online
reserveren. Dit doen ze via een webshop die gelinkt is aan de websites van beide gemeentelijke
musea. Dit is een extra service naar de bezoekers toe: zij kunnen nu bv. ook buiten de
openingsuren van het museum hun bezoek reserveren. Bovendien zorgt deze digitale
dienstverlening ervoor dat de onthaalmedewerkers meer ruimte hebben voor het gastvrij en
persoonlijk verwelkomen van bezoekers i.p.v. zich te focussen op de administratieve afhandeling.
In 2015 werd gestart met het verzamelen van feedback van groepsbezoekers. Na elk groepsbezoek
stuurt de onthaalmedewerker per mail een korte vragenlijst naar de groepsverantwoordelijke. De
vragenlijst polst naar de tevredenheid van de bezoeker. Dit wordt nog steeds doorgezet.
In 2018 stapte het NAVIGO-museum in het kwaliteitstraject Q-label van Westtoer. Zowel in het
voorbereidende jaar (2018) als de looptijd van het label (2019-2021), kan het museum gebruik
maken van een publieksbevraging waarvan de resultaten gratis worden verwerkt en in kaart
gebracht door de provincie West-Vlaanderen. Deze resultaten worden van dicht gemonitord en
indien nodig en haalbaar worden acties bepaald om de werking beter af te stemmen op de
verwachting van de bezoeker.
6.1.2 Cijfers en analyse
In 2018 registreerde het NAVIGO-museum 43.325 bezoekers. Een opsplitsing a.d.h.v. het
kassasysteem toont aan dat het aantal bezoekers voor ongeveer 50% uit individuele bezoekers
bestaat (21.666) en dat 50% het museum in groep bezocht (21.659). Deze procentuele
verhouding stemt overeen met de tendens sinds 2015. Hieronder een gedetailleerde opsplitsing
van het aantal bezoekers per doelgroep:
14
Detail individuelen: 21.666
• Volwassen individuele bezoekers: 3.246
• Diverse reductiekaarten: 7.445
→ Senioren: 2.463
→ Studenten: 251
→ Jongeren 7-18 jaar: 1.628
→ Kinderen -6jaar: 2.047
→ Andere: 1.056
• Gezinnen: 2.792
• Diverse gratis toegangskaarten: 6.099
• Anders: 168 (Bongo Bon, Voucher, Musea Koksijde)
• Evenementen: 1.916 (activiteiten)
Detail groepen: 21.659
• Schoolgroepen buiten Koksijde: 1.400
• Schoolgroepen Koksijde: 830
• Zeeklassen: 11.980
• Socio-culturele verenigingen: 3.013
• Leerkrachten, begeleiders & gidsen: 2.103
• Vakantieparticipatie: 22
• Workshops (scholen & verjaardagsfeestjes): 2.311
Een volledige analyse van het jaar 2018 wordt in bijlage opgenomen4, hieronder een samenvatting.
Het bezoekcijfer voor het NAVIGO-museum lag in 2018 iets hoger dan in 2017. In totaal kwamen
er 3.069 bezoekers meer dan vorig jaar naar het museum. Dit komt neer op een procentuele
stijging van 7,57% tegenover 2017. Tegenover 2016 is dit een kleine stijging van 3,01%.
In 2016 jaar stelden we op basis van een cijferanalyse van 2015 en 2016 vast dat we bepaalde
doelgroepen (kinderen, jongeren en gezinnen) nog niet voldoende bereikten. In 2017 zagen we
alvast een stijging in de doelgroep ‘gezinnen’, zowel tegenover 2016 als 2015 (11% in 2015, 10%
in 2016 en 14% in 2017). In 2018 zetten we blijvend in op deze doelgroep: zo organiseerden we
elke vrijdag tijdens de schoolvakanties opnieuw gezinsworkshops (‘Familie@NAVIGO’) en werd het
Nederlandstalig en Franstalig gezinsparcours ‘S.O.S. Zeemonsters’ volledig herzien. Dit omdat we
hier een dalende trend in het aantal deelnemers vaststelden: 177 deelnemers in 2015 tegenover 142
in 2016 en 87 in 2017. In 2018 steeg dit terug naar 145 deelnemers.
De categorieën ‘individuele volwassenen’ en ‘senioren’ daalden in 2017 tegenover 2015 en 2016,
maar bleven stabiel in 2018.
Gemiddeld 12,2% van het totale bezoekersaantal zijn eigen inwoners. Koksijde telt zo’n 22.240
inwoners. Dit wil zeggen dat 23,7% van het eigen inwoneraantal, het NAVIGO-museum het afgelopen
jaar heeft bezocht. Dit cijfermateriaal heeft betrekking op zowel de bezoekers die enkel het museum
bezochten, als bezoekers die naar het museum kwamen i.k.v. een activiteit, schooluitstap, workshop,
e.d. Het gaat hier dus om zowel de individuele bezoekers als de groeps- en schoolklasbezoekers.
460 tweedeverblijvers bezochten het afgelopen jaar het museum. . Vanuit de dienst Toerisme werden
in 2018 1.053 K-Passen verkocht: 43,7% daarvan werd gebruikt in het NAVIGO-museum.
Wat betreft de schoolgroepen, is er opnieuw een duidelijk overwicht van het lager onderwijs. Dit
komt omdat onze educatieve pakketten voornamelijk gericht zijn op deze doelgroep.
4 Zie bijlage 4 – Jaaroverzicht bezoekerscijfers 2018
15
Secundaire scholen willen we sinds 2018 extra aantrekken met de nieuwe workshop ‘NAVIGO Crime
Investigation’. Deze doelgroep steeg met 13,6 % tegenover 2017. Dit zijn 184 deelnemers meer.
De doelgroep kleuters trachtten we nog beter te bereiken met de nieuwe workshop ‘Sterre zoekt zijn
vriendjes’, een zoektocht voor de 2de kleuterklas opgemaakt i.s.m. oud-leerkrachten uit het
kleuteronderwijs.
Van het aantal schoolbezoekers (totaal: 14.210) komt er 84,3% (11.980) i.k.v. zeeklassen. Dit is
een stijging van 11,2% tegenover de voorbije jaren (zeeklassen 2017: 10.716 kinderen). Nochtans
vreesden we in 2014 een daling in het aantal zeeklassen, doordat stad Antwerpen in 2013 het
kindervakantieverblijf Home Mathilde Schroyens in Sint-Idesbald sloot.
Van het totale aantal schoolbezoekers in 2018, komen 830 leerlingen (5,8%) uit Koksijdse scholen.
Het project ‘Uitjuf’, met als doel om in elke Koksijdse school een K-ambassadeur aan te stellen die
het aanbod van de Koksijdse vrijetijdsdiensten (en dus ook de musea) extra in de kijker te zet, heeft
zichtbaar effect.
Het aantal deelnemers aan workshops steeg met 54,6% in 2018 tegenover 2017 (van 1.612 naar
2.493 deelnemers). Dit gaat dan vooral over het aantal deelnemers aan de bestaande educatieve
pakketten en aan de familieworkshops georganiseerd in de zomervakantie. Gemiddeld steeg het
aantal deelnemers aan workshops met 59%.
Voorts zien we een stijging van het aantal groepsbezoekers tegenover 2017. In 2018 werd meer
aandacht besteed aan samenwerkingen met Davidsfonds, NEOS, etc., zodat verenigingen meer
worden aangemoedigd om het NAVIGO-museum te bezoeken.
Sinds februari 2017 kunnen groepen online reserveren. In 2017 reserveerden 66 groepen online, in
2018 reserveerden er 135 groepen online.
6.1.3 Herkomst van de bezoeker
Aan de inkom van het museum wordt de geografische herkomst van de bezoekers bij het intikken
van de tickets opgevraagd. Dit gebeurt aan de hand van de postcodes of in het geval van
buitenlandse bezoekers aan de hand van de regio waaruit ze afkomstig zijn.
Een analyse van de herkomst van de bezoekers toont aan dat in 2018 5% van het totaal aantal
bezoekers afkomstig is uit het buitenland en 95% van de bezoekers landgenoten zijn. Het
merendeel van de buitenlandse bezoekers komt uit één van de drie buurlanden Duitsland (37%),
Frankrijk (26%) of Nederland (23%). De overige buitenlandse bezoekers komen uit het Verenigd
Koninkrijk (3%), Luxemburg (5%) of nog andere landen (6%).
Betreft de binnenlandse bezoekers zien we dat de meeste bezoekers uit West-Vlaanderen komen
(30,3%). Er is een opmerkelijke daling van bezoekers van Antwerpen (13,7% tegenover in 2017
28%) Ook mensen uit de provincies Oost-Vlaanderen (15,2%) en Vlaams-Brabant (10,3%) vonden
de weg naar het museum, gevolgd door Brussel (9,1%), Henegouwen (7%), Luik (5,2 %) Limburg
(4%), Waals-Brabant (2,3%), Namen (1,6%) en Luxemburg (1,3%).
6.2 ACTIVITEITENKALENDER In totaal namen 25.345 bezoekers deel aan 32 evenementen die door het museum georganiseerd
werden.5
Het activiteitenaanbod van Koksijde is groot. 2018 was het eerste jaar waarvoor de Dienst
Toerisme de invulling van de jaarkalender zo coördineerde dat er geen activiteiten voor dezelfde
5 Zie bijlage 5 – Activiteitenkalender NAVIGO-museum 2018
16
doelgroep op hetzelfde moment plaatsvonden. De kalender van het museum werd over de hele lijn
gerespecteerd, er moesten geen grote wijzigingen worden aangebracht.
NAVIGO-museum speelt een belangrijke rol bij de borging van het immaterieel erfgoed van de
garnaalvissers te paard van Oostduinkerke. Naar ondertussen jaarlijkse gewoonte, werden in 2018
opnieuw twee huifkartochten georganiseerd. Tijdens deze gelegenheden maakt de bezoeker zowel
op het strand als in het museum kennis met de paardenvissers. Na het vissen werden de garnalen
gekookt op het binnenplein van het museum. Dit gebeurde op 19 juli en op 16 augustus, samen
goed voor 250 deelnemers. Op 27 oktober vond ons jaarlijkse evenement ‘Paardenvissers in het
museum’ plaats, sinds 2018 herdoopt tot ‘Zilt Feest’ (323 deelnemers). Het was een feestelijke dag
waarbij de bezoeker niet alleen mee ging vissen en zag hoe de garnalen werden gekookt (en
gedegusteerd), maar ook het verhaal van een garnaalvisser hoorde in het museum. Daarnaast
waren er ook animatie en workshops. De strandvissers zorgden voor vishapjes, die de picknick van
de bezoekers rijkelijk aanvulden.
Het grootste evenement van 2018 was ongetwijfeld de expo ‘Vissen in het verleden: 500 jaar
Vlaamse zeevisserij’. Deze expo liep van 1 juli 2018 t.e.m. 6 januari 2019, was inbegrepen in het
museumticket en telde 21.335 bezoekers, waarvan 214 op de vernissage (1 juli).
Elke eerste zaterdag van de maand is het museum gratis toegankelijk. Het publiek lijkt daar
rekening mee te houden. Voor 2018 betekende dit 1.771 bezoekers. Ook de gratis rondleidingen
(inbegrepen in het toegangsticket) hebben een stabiel publiek. Aan de 29 rondleidingen
(thematisch in Nederlands en Frans en in de expo) namen 290 mensen deel.
NAVIGO-museum neemt ook deel aan verschillende landelijk georganiseerde activiteiten:
Krokuskriebels (krokusvakantie - 191 deelnemers), Erfgoeddag (22/4 – 163 bezoekers), De zomer
van vlieg (zomervakantie – 650 deelnemers), Open Monumentendag (9/9 – 223 bezoekers) en Dag
van de Wetenschap (25/11 – 77 deelnemers).
In de schoolvakanties is er het aanbod ‘familie@NAVIGO’. Op hetzelfde moment als de rondleiding
voor volwassenen (zie hierboven), wordt een kinderworkshop ingericht. Die wordt steeds voor een
duidelijk afgelijnde leeftijdsgroep georganiseerd. Er vonden zo 17 workshops plaats voor 182
kinderen.
In september werd een lessenreeks (8 avonden, 6, 13, 20, 27/9, en 4, 11, 18, 25/10) ingericht
rond ‘netten breien en herstellen’. Met 13 deelnemers was deze volzet. In de loop van het jaar
werden instructiefilmpjes gemaakt die kunnen gebruikt worden als geheugensteuntje voor de
deelnemers, maar tevens online vrij beschikbaar zullen worden gesteld. Het museum is blij met de
verhoogde interesse voor deze ambachten, waarvan we door deze activiteiten tot de borging
bijdragen.
Daarnaast werd een reeks van 5 yogasessies georganiseerd op zondag (25/2, 4, 11, 18 en 25/3)
waaraan 31 mensen hebben deelgenomen. De reeks ‘Tekenen op zondag’ (5 sessies op 18 en
25/11 en 2, 9 en 16/12) lokte 23 deelnemers. De film ‘Fish&Run 3’ (16/11) trok 8 kijklustigen.
In kader van het participatief herinrichten van de zaal strandvisserij, werden 3 activiteiten met
specifieke doelgroepen georganiseerd: op 17/4 namen 6 museumgidsen deel aan een specifieke
bevraging, 3 mei werden de paardenvissers uitgenodigd voor een bevraging en verwenavond (30
deelnemers). De strandvissers waren op 17 mei met 25 aanwezig voor een bevraging en
netwerkmoment.
Ook in 2018 waren er enkele externen die een activiteit in het museum organiseerden. De
diabetesliga organiseerde een Ledendag op 25/3 (82 deelnemers), de Propere strandlopers
beëindigden een van hun activiteiten op 7/4 in het museum (8 deelnemers), de Vrienden van het
Visserijmuseum organiseerden een lezing op 20/4 (149 deelnemers), op 20/5 passeerde de triatlon
17
van de nabijgelegen fitnesszaak door het museum (256 deelnemers) en op 8/12 werd het boek
‘Zeehouck’ voorgesteld in het museum (112 deelnemers).
Ten slotte trok het museum in mei een week met 25 deelnemers naar IJsland6. Daar gingen in
2018 2 infoavonden aan vooraf en een reünie volgde in het najaar.
6.3 EDUCATIEF PROGRAMMA Workshops geboekt door diverse groepen
Het museum biedt verschillende workshops voor schoolgroepen aan. Deze kunnen worden geboekt
in combinatie met een al dan niet geleid museumbezoek. In 2018 werden een aantal producten
aan het aanbod toegevoegd en/of uitgetest. Daarnaast kunnen schoolgroepen uiteraard ook een
vrij bezoek of bezoek onder begeleiding van een gids brengen aan het museum. Er zijn ook gratis
werkblaadjes die vrij kunnen worden gedownload op de website.
Kleuteronderwijs:
- Als ik groot ben, word ik visser (5 groepen, 81 deelnemers)
- Nieuw vanaf 2018 (try-out juni): Sterre zoekt zijn vriendjes (4 groepen, 33 leerlingen)
Lager onderwijs:
- Duik mee onder de waterlijn (over de vissen in onze aquaria) – 26 groepen, 536
deelnemers
- De vis, visser en visserij (over het leven van de visser) – 7 groepen, 179 deelnemers
- Raak niet in de knoop (zeemansknopen) – 45 groepen, 922 deelnemers
- Netten breien (maken en herstellen van visnetten) – 27 groepen, 510 deelnemers
Secundair onderwijs:
- Nieuwe workshop NCI NAVIGO Crime Investigation: Try-out september - 1 groep, 21
deelnemers
In totaal werden 114 workshops geboekt voor groepen. Dit betekent een totaal van 2.282
workshopdeelnemers.
Workshops opgenomen in activiteitenkalender van het museum
Het NAVIGO-museum organiseerde in 2018 17 workshops waar kinderen individueel aan konden
deelnemen, goed voor een totaal van 182 deelnemers. Tijdens de schoolvakanties stond er elke
vrijdag een workshop parallel met een gidsbeurt voor volwassenen gepland. Tijdens de
zomervakantie vond de wekelijkse workshop plaats in aanloop naar de Visserijfolkloreavonden.
Familiezoektocht SOS Zeemonsters
De familiezoektocht ‘SOS Zeemonsters’ heeft een Nederlandse én een Franse versie. 145 gezinnen
voegden dit in 2018 toe aan hun bezoek aan het museum. Het stickerblad voor een bezoek met
kleuters werd 126 keer gebruikt.
Verjaardagsfeestjes
In 2018 vonden 3 verjaardagsfeestjes plaats in het museum, goed voor 29 kinderen.
6 Zie hierboven bij 5.2.7 op p. xxx en bijlage 2 – Reisverslag ‘In de voetsporen van de IJslandvaarders’
18
6.4 TENTOONSTELLINGEN De tentoonstelling ‘Vissen in het Verleden: 500 jaar Vlaamse zeevisserij’ (01/07/2018 – 06/01/2019)
In 2018 organiseerde het NAVIGO-museum de tijdelijke tentoonstelling ‘Vissen in het Verleden:
500 jaar Vlaamse zeevisserij’. Het museum sloeg daarbij de handen in elkaar met het Museum aan
de Stroom (MAS), het Abdijmuseum Ten Duinen en het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) om
voor het eerst het verhaal van de visserij van de late middeleeuwen tot nu in beeld te brengen.
Als we vandaag denken aan de kust, denken we aan het strand, een frisse duik in de zee, een
felgekleurd ijsje op de dijk. Deze nadruk op de toeristische aspecten van onze kust is echter een
vrij recente evolutie, want tot in de jaren ’50 van de vorige eeuw bepaalde de zeevisserij het beeld
van de Vlaamse kust. In de havens van Nieuwpoort, Oostende en Zeebrugge domineerden de
silhouetten van vissersschepen het zeezicht. De kades werden bevolkt door leurende
vissersvrouwen en er waren meer visserscafeetjes dan ijssalons. Een aanzienlijk deel van de
kustbevolking was werkzaam in de visserijsector. De zee was toen geen ontspanning, maar een
bron van voedsel, economische ontwikkeling en culturele identiteit.
De tentoonstelling presenteerde de historiek van de ups en downs van de visserijindustrie op een
chronologische manier. In dit verhaal van 500 jaar zeevisserij in Vlaanderen/de Zuidelijke
Nederlanden stond niet de figuur van de visser centraal, maar de visserijnijverheid zelf. De expo
bracht dan ook een kroniek die niet zozeer over de mensen ging, maar wel over de vloot, de
vistechnieken, de vangsten en visgronden, de doelsoorten, de consumptie en de economische en
geopolitieke context van de visserij. De vraag naar vis in Vlaanderen, vooral naar haring, bleef
altijd groot in die vijf eeuwen, maar de pogingen om hieraan te voldoen mondden regelmatig uit in
een internationale concurrentieslag waarbij de overheid een sleutelrol had. De tentoonstelling
Vissen in het Verleden nam de bezoeker op sleeptouw doorheen de bewogen historie van de
visserij: van bloeiend bedrijf, over talrijke zeeoorlogen tot een sector in crisis… Zestiende-eeuwse
kunstwerken gingen hierbij in dialoog met een uitgebreide selectie aan schatten uit de
(scheepvaart)collecties van de organiserende musea. Verschillende objecten werden éénmalig uit
de museumdepots gehaald, om het roemrijke verleden van de Vlaamse visserij in al zijn rijkdom te
verhalen.
Elke zaterdag om 16u werd een gratis rondleiding voorzien in de expo (inbegrepen in het
toegangsticket).
19
Beeld van de tijdelijke tentoonstelling ‘Vissen in het Verleden’.
De publicatie ‘Vissen in het Verleden’
Het boek ‘Vissen in het Verleden’ is een samenwerking tussen het VLIZ, MAS en het NAVIGO-
museum (auteurs Ann-Katrien Lescrauwaet, Jan Parmentier en Ruth Pirlet) en werd in 2018
uitgegeven door uitgeverij Hannibal. Het boek staat op zichzelf, maar diende ook als catalogus bij
de gelijknamige tijdelijke tentoonstelling.
Zelfs als een kleine visserijmogendheid, met een korte kustlijn en een relatief beperkte vloot,
schreef Vlaanderen een belangrijk stukje van de maritieme geschiedenis van de Noordzee. De
voorbije jaren verschenen al verschillende werken over specifieke tijdvensters of aspecten van die
Vlaamse zeevisserijhistoriek, maar een omvattend overzicht van 500 jaar aan evoluties ontbrak
nog in het aanbod. Hier komt ‘Vissen in het verleden’ op het toneel. Gebaseerd op uitgebreid
archief-, data- en literatuuronderzoek, zet de publicatie de hoofdlijnen uit van vijf eeuwen Vlaamse
zeevisserij. Het is in essentie een kroniek die niet zozeer over de vissers gaat, maar wel over de
kernaspecten van het ruimere visserijbedrijf: de vloot, de vistechnieken, de vangsten en
visgronden, de doelsoorten, de consumptie en de economische, geografische en politieke context
van de visserij. Deze schets gaat uit van de vraag hoe de zeevisserij er in de loop van de eeuwen
constant naar streefde om een rendabele sector te zijn en aan de behoeften van de consumenten
te voldoen. Het is een historie over het balanceren tussen winstgevend vissen in de Noordzee, het
Kanaal en de Noord-Atlantische Oceaan én overleven in een regio waar internationale conflicten
vaak op zee werden beslecht. Verrijkt met prachtige illustraties wil ‘Vissen in het verleden’ een
referentiewerk zijn voor het boeiende verhaal van de Vlaamse zeevisserij, dat zowel onderzoekers
als het brede publiek kan bekoren.
20
6.5 GIDSENAPPARAAT Het museum beschikte in 2018 over 36 geschoolde gidsen die samen instonden voor 385
gidsbeurten.
Er werden 29 vrije rondleidingen in het museum georganiseerd, inbegrepen in het toegangsticket
van de bezoekers (290 deelnemers). De overige 356 gidsbeurten werden aangevraagd en betaald
door 183 verschillende groepen.
Om de gidsen op de hoogte te houden van het reilen en zeilen van het museum, wordt een aantal
keer per jaar een nieuwsbrief specifiek voor hen gemaakt en gemaild. Voor aanvang van de
tijdelijke tentoonstelling krijgt de gidsengroep telkens een exclusieve preview. In februari werd een
infoavond met nieuwjaarsdrink georganiseerd, waarbij de gidsen in de bloemetjes werden gezet,
maar ook praktische info werd verschaft over nieuwe projecten, wijzigingen in het museum en de
jaarkalender.
Het aantal rondleidingen georganiseerd voor de bezoeker is groot in Koksijde, verschillende
diensten hebben een mooi aanbod. Het aanbod van al deze gemeentelijke aanbieders (de
Cultuurdienst, het Duinenhuis, de Dienst Toerisme, het Abdijmuseum Ten Duinen en het NAVIGO-
Nationaal Visserijmuseum) werd op elkaar afgestemd. Het resultaat is een mooi gespreid aanbod
waarbij de verschillende diensten elkaar geen onnodige concurrentie aandoen.
6.6 MUSEUMSHOP Ook in 2018 werd standvastig ingezet op het vernieuwen van het aanbod en het fris houden van de
opstelling van de museumshop. Er ligt voor elk wat wils – zoals toffe gadgets, bijzondere
publicaties, knuffels, juwelen, etc. – maar er wordt ook actief ingezet op een aanbod voor gezinnen
en kinderen (zoals bv. kinderboeken). Ook gaat meer aandacht naar het aanbieden van lokale (bv.
aanbieden van Paardenvissersbier) en duurzame producten (samenwerking met ‘Reborn Sails’, een
leverancier die allerhande gadgets uit stof van oude zeilen maakt) en worden de producten extra in
de aandacht geplaatst tijdens bijzondere periodes zoals de kerstperiode, Valentijn, etc.
21
Uit de bezoekersbevraging blijkt dat er een tekort is aan Franstalige producten, het is de bedoeling
in 2019 uit te zoeken hoe we tegemoet kunnen komen aan die wens.
In 2018 werden 7.396 gadgets en 960 boeken verkocht met een totale omzet van €33.937,52. Dit
is een kleine stijging van 1,23% tegenover de omzet van 2017 (omzet: €33.517,62, 8.904
verkochte gadgets en 848 verkochte boeken), een daling van 5,22 % tegenover de omzet van
2016 (€35.805,77), maar nog steeds en grote stijging van 65% tegenover de omzet van 2015
(€20.556,87).
6.7 VRIENDEN VAN HET MUSEUM De Vrienden van het Nationaal Visserijmuseum vzw draagt bij tot de uitstraling van het museum en
organiseert activiteiten die het Visserijmuseum in de kijker stellen en ons visserijverleden
vastleggen en ontsluiten.
Dankzij de Vrienden werd de collectie van het Visserijmuseum in het verleden al aanzienlijk verrijkt
met diverse stukken. In 2018 deden ze evenwel geen aankopen voor het museum.
Het Mededelingsblad van de Vrienden verscheen driemaal in 2018. Het blad bevat artikels zowel
voor een ruim publiek als voor kenners van de zeevisserij.
Ten slotte organiseren ze activiteiten met als doel de uitstraling van het museum te vergroten. In
2018 zorgden ze voor volgende afspraken in de agenda:
- 22 april: Lezing door aalmoezenier Dirk Demaeght over Pastoor Pype.
- 29 april: Uitstap naar Scheldeland
- Zomervakantie: Organisatie van 8 folkloreavonden en een Vistival op het museumplein op
vrijdagavond in de zomervakantie
- 13 september: Vissersmis met plechtige bloemlegging op het erepark voor op zee gebleven
vissers aan het museum
- 23 november: Filmavond over de IJslandvaart
6.8 TRAJECT Q-LABEL Westtoer, de dienst Toerisme van de provincie West-Vlaanderen, kende al aan ruim 280
toeristische ondernemers en organisaties het Q-label toe. Dit zijn West-Vlaamse logies,
restaurants, cafés, toeristische infokantoren en bezoekerscentra. Met het kwaliteitslabel engageren
ze zich om structureel aan kwaliteit en aan klantentevredenheid te werken.
In 2018 bood Westtoer dit traject voor de eerste keer aan voor musea en attracties. Het NAVIGO-
museum nam deel aan het traject. Er werd een dossier opgesteld, waarin de volledige werking
werd doorgelicht en op basis waarvan acties worden vooropgesteld die worden gerealiseerd in de
periode 2019-2021. Er werd voor gewaakt dat de vooropgestelde acties in de lijn liggen van wat
reeds werd opgesomd in het beleidsplan 2019-2023 van het museum. Het Q-label werd op 11
maart 2019 aan NAVIGO-museum toegekend.
6.9 PERSMONITORING In 2018 werd samengewerkt met 3 partners voor de perswerking. Voor het informeren van de
regionale pers werd samengewerkt met de dienst ComOP (Communicatie, Onthaal en Protocol) van
de gemeente Koksijde-Oostduinkerke. Voor de verspreiding van ons aanbod bij de ruime nationale
pers werd GLENAKI aangesteld, een bureau waar ook de dienst toerisme van Koksijde-
Oostduinkerke mee samenwerkt. De Noord-Franse pers werd bewerkt door Benedeluxe.
De samenwerkingen met GLENAKI en Benedeluxe gebeurt in nauw overleg met Abdijmuseum Ten
Duinen.
22
Dit genereerde voor NAVIGO persaandacht ter waarde van € 132.144. De return on investment is
nog steeds verdedigbaar, maar we zien jaar na jaar een serieuze verlaging van de return. Samen
met Abdijmuseum ten Duinen en de dienst toerisme van Koksijde zal NAVIGO-museum in 2019
werken aan een uitgebreide evaluatie en pistes verkennen voor een vernieuwde aanpak voor 2020.
6.10 MARKETING- EN COMMUNICATIEPLAN
Het Marketing- en Communicatieplan Musea Koksijde 2015-2019 werd als bijlage bij de
beleidsplannen 2015-2019 van het Abdijmuseum Ten Duinen en het NAVIGO-Nationaal
Visserijmuseum goedgekeurd door de Gemeenteraad (GR) op 17/02/2014.
Daarnaast werd het nieuwe Marketing- en Communicatieplan Musea Koksijde 2019-2023 als bijlage
bij de beleidsplannen 2019-2023 van het Abdijmuseum Ten Duinen en het NAVIGO-Nationaal
Visserijmuseum goedgekeurd door de GR op 18/12/2017.
Voor volgende aandachtspunten uit de strategische analyse (Marketing- en Communicatieplan
Musea Koksijde 2015-2019) werd een marketingplan 2018 opgemaakt en werden onderstaande
items gerealiseerd en/of aangezet.
• Strategische functie bij ontwikkelen van tijdelijke expo’s in beide musea evenals het diverse
en uitgebreide activiteitenaanbod in beide musea. Uitwerken van geïntegreerde
tentoonstellingsvisie gemeente Koksijde waarbij thematentoonstellingen binnen de twee
musea, de Westhoekacademie en het kunstencentrum Ten Bogaerde duidelijk worden
afgebakend in tijd en inhoudelijk met elkaar worden afgestemd. Tentoonstellingen binnen de
twee musea worden afwisselend georganiseerd door het NAVIGO-museum en het
Abdijmuseum Ten Duinen.
• Open Museumdagen (elke eerste zaterdag van de maand museum gratis toegankelijk).
• Rondleidingen voor individuele bezoekers tijdens de schoolvakanties in combinatie met
workshops Family@NAVIGO en Family@TenDuinen.
• Verdere opvolging, waardering en vorming van nieuwe gidsen in kader van K-
ambassadeurschap, receptie en infomoment voor alle gidsen, beide musea permanent lid
van de werkgroep ‘K-ambassadeurs’ van de gemeente Koksijde.
• Evaluatie en kritische analyse vrije rondleidingen N-F en spreiding over de gemeentediensten
heen.
• Educatieve pakketten en workshops kritisch bekijken en hervormen indien nodig.
• Verder optimaliseren interne communicatie: continu proces.
• Beeldvorming campagnebeeld Musea Koksijde; sociale media: Facebook en Instagram.
• Beurzen: Tools4schools (3/04 en 4/04); Oostende voor Anker (10/05 t.e.m.. 13/05);
Cultuurmarkt Antwerpen (26/08); Dag van de Garnaal Nieuwpoort (27/09); Inspiratiedag
voor groepsuitstappen Westtoer (19/10)
• Flyerrondes: hotels, vakantiecentra, B&B, toerismekantoren, campings (maart, april) - Expo,
Virtual Reality Ten Duinen, Abdijavonden (juni) - Feest in de Abdij, Abdijavonden, VR, Toen
de dieren nog spraken (december)
23
• Opmaak scholenfolder met overzicht aanbod om spontane bezoekers gericht te informeren.
• UITjuf/UITmeester: deelname aan bundel educatief aanbod gemeente Koksijde-
Oostduinkerke.
• Verder experimenteren met ruilacties en gerichte advertenties: Klasse, OKRA-magazine,
Guide des Sorties Gratuites, NEOS, etc.
• Opvolging van kassaticketingsysteem: opleiding van personeel en afstemming van output.
Verdere opvolging van de nieuwe webshop Musea Koksijde, tool waarmee groepsbezoekers
en scholen online hun bezoek kunnen reserveren. In gebruik vanaf 01.02.2017.
• Verdere ontwikkeling van de merchandising. Aanbod in beide shops wordt blijvend
vernieuwd. Inzetten op lokale producten (zoals in NAVIGO-museum bv. ‘Reborn Sails’,
Paardenvissersbier en in Ten Duinen Dunewyn en St. Idesbaldbieren) en op artikelen die
gelieerd zijn aan de collectie van de musea.
• Verder uitwerken van analyse bezoekcijfers. De bezoekcijfers worden ook afgetoetst aan
externe invloedsfactoren: aanbod in de regio, weersomstandigheden, context etc.
Als bijlage werd het marketingplan 2019 toegevoegd waarin de reeds uitgetekende krijtlijnen voor
het NAVIGO-museum op vlak van publiekswerking verder verfijnd worden met doelgroepgerichte
programmatie en acties.7
7 Zie bijlage 5 – Marketingplan 2019
24
7 PERSONEEL
7.1 HET TEAM NAVIGO-MUSEUM
Eind 2018 bestaat het team van NAVIGO uit volgende personeelsleden:
ORGANISATIE EN MANAGEMENT
1 VTE - museumdirecteur (organisatie, management, wetenschappelijk werk, coachen personeel,
curatorschap tijdelijke tentoonstellingen, externe relaties) A –niveau
1 VTE - administratief medewerker (assistentie directeur, ondersteuning financieel beleid en
personeelszaken) C-niveau
ADMINISTRATIE en EDUCATIE
1VTE -administratief medewerker C-niveau (bibliotheek, geven van workshops)
1VTE -administratief medewerker C-niveau (educatie en sociale media)
ONDERZOEKSFUNCTIE
1 VTE - coördinator wetenschappelijk werk (onderzoek) A-niveau (collectiebeheer)
Bijgestaan door de directeur.
VERZAMELFUNCTIE, BEHOUD EN BEHEER
De wetenschappelijk medewerker is tevens verantwoordelijk voor de collectie en legt zich 2/5 toe om een
administratief medewerker te begeleiden in de registratie van objecten in Adlib. Tevens hebben we een stagiair
ter beschikking die 1/5 archiefdocumenten digitaliseert. Bovendien ontsluit de wetenschappelijk medewerker de
collectie via Erfgoedinzicht (voor meer info zie ‘Collectie – behoud en beheer).Sinds september hebben wij een
extra A-kracht om de invoer in Adlib (registratieprogramma) te verzorgen.
1VTE - administratief medewerker C-niveau
1VT – gedetacheerd – A-niveau
TECHNISCH EN ONDERHOUDSPERSONEEL:
1VTE - technicus D-niveau (aquaria)
1VTE - technicus (technische ondersteuning, opbouw tentoonstellingen, onderhoud site) D-niveau
1VTE - onderhoudsmedewerker E –niveau
0,5 VTE - onderhoudsmedewerker E-niveau
Wat betreft technisch onderhoud hebben we een externe firma, Cofely, aangesteld die instaat voor
het onderhouden, vervangen van alle technische toepassingen. Wat betreft het onderhoud van de
infrastructuur werd een externe firma aangesteld om het poetspersoneel te versterken en krijgen
we er een 2/5 poetshulp bij .
PUBLIEKSGERICHTE FUNCTIE
4/5 VTE - publiekswerker musea Koksijde B-niveau
1 VTE - administratief medewerker (coördinatie shop/onthaal en administratieve ondersteuning
publiekswerking)
0,5 VTE - coördinator onthaal en marketing B-niveau8
8 Dit personeelslid werkt voor twee Koksijdse gemeentelijke musea en verdeelt VTE tussen de twee betrokken huizen. Zie bijlage 7 – Organogram
25
MET ONDERSTEUNING VAN BALIEMEDEWERKERS:
1VTE -onthaalmedewerker C-niveau
4/5 VTE - onthaalmedewerker C-niveau
1VTE - onthaalmedewerker C -niveau
7.2 VRIJWILLIGERS EN MEDEWERKERS OP ZELFSTANDIGE
BASIS
Een ploeg van 36 gidsen vormt een gemotiveerde groep die de kennisuitbreiding en
publiekswerking permanent ondersteunt. De groep bestaat uit zowel vrijwilligers als zelfstandige
gidsen. Daarnaast zijn er 3 vrijwilligers die worden ingezet voor de organisatie van de
verjaardagsfeestjes.9
7.3 OPLEIDINGEN EN VORMINGSDAGEN In 2018 volgde het museumpersoneel volgende opleidingen met het oog op de verdere
professionalisering van de werking:
• 31/01: Vorming Klare Taal - Provincie West-Vlaanderen (Yanaika Mercier, Ann Dujardin,
Ann Legein, Siegfried Depoorter, Carine Tournoy, Sonja Rega, Viviane Debruyne)
• 22/02: Energiemanagement: Omgaan met stress en preventie van burn-out - Gemeente
Koksijde (Siegfried Depoorter)
• 05/03, 12803, 19/03: Opleiding Q-label (Jadrana Demoen)
• 15/03: Werken in CRM-Contactendatabase - Gemeente Koksijde (Ann Legein)
• 19/03, 17/09, 12/11: Klankbordgroepen Erfgoedzicht (Ruth Pirlet)
• 16/04: Opleiding voor medewerkers in kader van het Q-traject - Westtoer (Yanaika
Mercier, Ann Dujardin, Viviane Debruyne, Siegfried Depoorter, Carine Tournoy)
• 18/04: Inspiratiesessie rond aanbod voor middelbare scholieren met Sofie Seraris - Eigen
organisatie (Jadrana Demoen, Yanaika Mercier, Ann Legein)
• 18/04 en 19/04: Welzijnsdagen - Gemeente Koksijde (Alle personeelsleden)
• 21/04: Opleiding GDPR voor musea en toeristische attracties - Escala (Jadrana Demoen)
• 26/04: Fascinerend Koksijde in al zijn facetten - Gemeente Koksijde (Siegfried Depoorter,
Carine Tournoy, Sonja Rega, Ruth Pirlet)
• 14/05: Terugkomdag Krokuskriebels - FARO (Yanaika Mercier, Ann Legein)
• 17/09: Opleiding Delaware (Danny Vanthournout)
• 27/09: Opleiding Axiell Collections - Vlaamse overheid, Departement Cultuur, Jeugd en
Media (Geert Depotter, Danny Vanthournout, Ruth Pirlet)
• 04/10: Opleiding Adlib - Vlaamse overheid, Departement Cultuur, Jeugd en Media (Geert
Depotter)
• 05/10: Klein_kunst. Cultuur voor de allerjongsten - Vlaamse overheid, Departement
Cultuur, Jeugd en Media (Yanaika Mercier, Ann Legein)
• 9/10: Gebruik van facturatieprogramma Alfa - Gemeente Koksijde (Linda Legein)
• 15/10: Hoe geef je feedback die blijft plakken? - FARO (Ineke Steevens)
• 22/10: MS word: meer dan een veredelde typmachine - Gemeente Koksijde (Ann Legein)
• 09/11: Studiedag ‘Het Groot Onderhoud’ - FARO (thema: Expeditie Participatie) (Ineke
Steevens, Jadrana Demoen, Yanaika Mercier, Ruth Pirlet)
9 zie p.14 6.5 ‘Gidsenapparaat’
26
• 15/11: Opleiding e-notulen - Gemeente Koksijde (Yanaika Mercier, Ann Dujardin, Ineke
Steevens, Jadrana Demoen, Ruth Pirlet)
• 17/11: Najaarsevent ‘Op de koffie bij Kusterfgoed’ - Erfgoedcel Kusterfgoed. Lezingen en
workshops ‘Fotodatering’ en ‘Curieuzereuzen: van immaterieel erfgoed tot educatief
pakket’ (Ruth Pirlet)
• 17/11: Opleiding voor K-ambassadeurs rond storytelling - Gemeente Koksijde (Jadrana
Demoen)
• 07/12 en 18/12: Awareness training online veiligheid - Gemeente Koksijde (Alle
personeelsleden)
27
•
8 BIJLAGES
8.1 BIJLAGE 1: SCHENKINGEN DIE HET NAVIGO-NATIONAAL
VISSERIJMUSEUM IN DE LOOP VAN 2018 MOCHT ONTVANGEN
Geschonken door… (persoon/instantie) Geschonken objecten
1. Koninklijk werk IBIS
1. Stapelbed 2. Groene kledijkast 3. Twee witte lakens met geborduurde IBIS-tekst 4. Lichtblauw deken
2. C. Meyers 5. Fotoalbum van visser P. Meyers
3. I. Vincent
6. Kader Gaffelschoener
7. Kader met foto O.129 Amandine 8. 32 dia’s over de visserij 9. Diploma “Schipper ter visserij” van A. Vincent 10. Dia’s O.82 Mariner (32 stuks)
4. A. Schoolaert
11. 1 schilderij van M. Schoolaert van de Angele N.742 in 1948 (Eigenaar Calcoen)
12. 1 schilderij van M. Schoolaert van een vissersschip met twee masten. In de verte rechts is nog een visserschip zichtbaar.
5. J. Arnauts 13. Kader met litho in kleur van kunstenaar Henri
Cassiers (1858-1944). Als titel wordt vermeld:
“De kust en de duinen”.
6. D. Vanthournout 14. Vier glazen potten, gebruikt voor het inleggen
van haring
7. E. Dewilde 15. Kettingsleutel “ Williams Diamond”
8. J. Van Eecke 16. Overlijdens brief van W. Van Eecke 17. Doodsprentje W. Van Eecke 18. Twee foto’s van de O.168
9. Koninklijk Werk IBIS
19. - 21. 3 onderhemdjes 22. 1 sport t-shirt 23. - 24. 2 Winterjassen 25. 1 sweater 26. 1 polo lange mouwen
27. - 28. 2 lakens 29. 1 deken 30. - 32. 3 meetlatten
10. M. Vercoutter 31. Panger
11. P. Lagast
32. Monsterboekje
33. Monsterboekje 34. Album met foto’s van O.318, O.216, KW.36
(Katwijk), Z.321, Z.60, O.154, Z.548, O.231 35. 26 losse foto’s over de visserij
12. C. Lycke
36. Groene map “Beroepsregelen instrumenten” - Visserijschool John Bauwens
37. Map “Fysica motoren” - Visserijschool John Bauwens
38. Map “Wiskunde” - Visserijschool John Bauwens 39. Map “Techniek” - Visserijschool John Bauwens
28
40. Map “Samengestelde breuken” - Visserijschool John Bauwens
41. Map “Zeevaartkunde” - Visserijschool John Bauwens
42. Map met gekopieerde zeekaart “Dover strait” - Visserijschool John Bauwens
43. Map “Betonningsstelsel” - Visserijschool John
Bauwens 44. Diploma aspirant schipper - Visserijschool John
Bauwens 45. Diploma Scheepsleerjongen - Visserijschool
John Bauwens
13. Y. Gheysens
46. Krant “Nieuwsblad van de kust” 47. Schrift “Algebra” - Zeevaartschool 48. Schrift “Gezondheidsleer” -Visserijschool John
Bauwens 49. Deviatiekaart 50. Wit vouwblaadje “John Bauwens visserijschool
51. Waardebon “Redercentrale” 52. 15 documenten “brevetten en
examenuitslagen” koopvaardij 53. Drie foto’s
14. G. Legein
54. Monsterboekje C. Legein 55. Monsterboekje G. Decoster 56. Monsterboekje G. Legein 57. Frans Boekje “Plein Feu” 58. 16 foto’s van de familie Legein (Biksjes) 59. Borstbeeld van C. Legein gemaakt door Piet
Florizoone
60. Boekje 'Jef Klausing” 61. 2x bidprentje, overlijdensbrief “Camiel Legein”
15. I. Vincent
62. Document gelamineerd “Gouden Medaille der Kroonorde”
63. Brevet van Ministerie van Buitenlandse Zaken
voor A. Vincent 64. Diploma “Leerling- Schipper ter Visserij”
A.Vincent 65. Getuigschrift “Radiotelefonist” A. Vincent 66. Logboek O.82 N.V Pêcheurs a Vapeur -
Schipper V. Albertus
67. - 86. 20 Plotrollen met visroutes
16. W. Cuvelier 87. Stormanker
17. A. Verbanck
88. 1 x reddingsboei van N 735 89. - 94. 5 x deklampen N 735 95. 1 x Wit-rode ton met stukken kleinmazige
netten 96. 1 x koperen scheepslamp 97. - 99. 3 paar scheerborden
100. - 101. 2 x plankennetten 102. - 103. 2 x messen “piekenaos” 104. 1 x zeilmakershandschoen 105. - 106. 2x maatmunten voor garnaalzeef 107. - 108. 2 x foto’s op houten kader 109. Groot aantal artikels over de visserij, vismijn 110. 235 x foto’ visserij
111. 1 x video vissers naar Koninklijke huldiging 112. 1x zeemansboekje Jef Verbanck
29
18. A. Vermoote 113. - 117. 5 Piekenoasen
19. B. Jacobs
118. Boek Amandine 119. Boek Nachten op zee
120. Viertalig zeemanswoordenboek 121. Visserij Brixham 122. Boek Oostendse Companie 123. Boek Maurice Antony 124. Boek 100 jaar visserijschool Paster Pype
20. B. Jacobs 125. Visserijalmanak 1967-72-91
21. R. Casier
126. 1 x Haringschepper 127. 1x Panger 128. 1x stootkussen in hout
129. 1x Katrol
22. C. Meyers 130. Doodsprentje P. Meyers 131. Foto’s vissersvaartuigen 132. Aantal artikels over de visserij
23. D. Pylyser 133. Diploma 68ste Garnaalfeest 2017 134. Diploma 69ste garnaalfeest 2018
24. G. Legein
135. - 137. 3 glasramen 138. - 139. 2 schilderijen Rubbens kerk
Oostduinkerke
140. 1 afdruk tekening paardenvisser 141. Wijnkoeler “IJslandvaarders jubileum” 142. Kader schilderij F. Legein “Paardenvisser” 143. Kader foto door drukkerij Goethals “Edgard
Farasyn” 144. Vismand
25. E. Coppillie 145. Bidprentje van E. Everaert 146. Doodsbrief van Y. Jolly 147. Bidprentje van L. Devuyst
26. Y. Gheysens 148. Enkele artikels over de examenuitslagen van
de Visserijscholen van Oostende
27. C. Toisoul 149. Oorkonde reuzen Ko en Liza
28. J. De Brabandere 150. Zuidwester hoofddeksel
29. G. Legein 151. Boek “Jef Klausing - Vreugde en verdriet in het
visserslied”
30. R. Meyers
152. Boek Dichtoefeningen 153. Boek Disticha 154. Boek Interludium 155. Boek De vliegenier van lood
156. Boek De navelkijker
31. J. Bauwens
157. Pierre Loti, IJslandsche visscher 158. Georges Duribreux, De laatste visschers 159. Juul Filliaert, De laatste Vlaamsche
IJslandvaarders 160. Jean-Loup Avril en Michel Quéméré, Pêcheurs
d’Islande
161. F. en C. Boullet, Ex-Voto
30
8.2 BIJLAGE 2: REISVERSLAG ‘IN DE VOETSPOREN VAN DE
IJSLANDVAARDERS’
Dag 1, 27 mei:
Oostduinkerke – Kevlavik – Reykjanes – Hvolsvollur
Kennismaking met de ruwe natuur van IJsland
Het reisgezelschap vliegt met een rechtstreekse lijnvlucht uit Brussel naar Kevlavik.
De rit naar de logeerplaats volgt de zuidelijke kustlijn van het schiereiland Reykjanes en biedt een
fascinerende eerste blik op het eiland van water en vuur. Het hetebronnengebied ‘Gunnuhver’ en
het natuurlijke bad in de zee ‘Brimketill’ zijn een eerste kennismaking met de specifieke geologie in
combinatie met de kracht van de elementen die het leven op IJsland bepalen, en die ook voor onze
IJslandvaarders niet te onderschatten waren.
Door de beperkte zichtbaarheid zien we helaas Eldey niet liggen van op land. Dit rotseiland werd
door onze IJslandvaarders het ‘Gentekot’ genoemd omwille van de grote kolonie Jan-van-Genten
die er broeden.
Overnachten in Hvolsvöllur, hotel Fljótshlíð, een boerderij in bedrijf midden in de natuur en met
uitzicht op Eyjafjallajökull, de beruchte gletsjer en gelijknamige vulkaan die in 2010 uitbarstte en
wekenlang wereldwijd het luchtverkeer hinderde (2 nachten).
Wat aan bod kwam over de IJslandvaart:
▪ Herkenningspunten en toponiemen:
- Het navigeren van de grote zeilschepen in de IJslandse wateren was geen evidentie.
Herkenningspunten en specifieke vormen in de grillige kustlijn kregen dan ook al snel
gepaste namen van de Vlaamse vissers, en hielpen hen om hun weg te vinden langs de
IJslandse kusten. Op dag 1 passeren we voorbij de eilandengroep van de
‘Vogelscharen’ en het zogenaamde ‘Vrijgat’ (tussen de Vogelscharen en Reykjanes) aan
de zuidwestkust (zie kaart bijlage 1). Naar één van deze eilanden werd vaak verwezen
als de ‘Meelzaak’ omwille van de eeuwig witte kleur, hetzij door sneeuw, hetzij door
vogelpoep. Het Vrijgat dankte zijn naam dan weer aan het feit dat deze plaats ‘vrij van
storm’ was.
- Zoals hierboven reeds beschreven werd, kwam ook het ‘Gentekot’ als herkenningspunt
aan bod.
▪ Verhalen over de IJslandvaart:
We krijgen uitleg over de verschillende reisroutes die onze vissers vanuit Frankrijk naar
IJsland brachten. Onder andere de reisroute via het ‘Vrijgat’ komt aan bod, en we horen
het verhaal van één van de meest dramatische rampen van de IJslandvaart. In het
voorjaar van 1839 woedde immers maar liefst 23 dagen lang een zware zuidwesten-storm,
waardoor vele visserssloepen het ‘Vrijgat’ niet konden bereiken. Tussen 11 maart en 6 april
sloegen toen 18 schepen kapot in de Bocht van Thorlak (tussen Þorlákshöfn en Kaap
Hekla). 185 IJslandvaarders lieten het leven.
31
Dag 2, 28 mei:
Hvolsvollur –Heimaey, Westmaneilanden – Hvolsvöllur
Verleden en heden op de Westmaneilanden
Uitstap per ferry naar het eiland Heimaey. Dit eiland maakt deel uit van de Westmaneilanden, één
van de belangrijke visgronden die onze IJslandvaarders aandeden. In deze kleine
vissersgemeenschap verwijst alles naar het harde leven op zee. Het oceanografisch museum
‘Saeheimar’ (mét aquaria) geeft een beeld van de fauna en flora op het eiland zelf en in de
omringende zee, met als hoogtepunt de twee tamme papegaaiduikers.
Een bezoek aan het vulkanologische museum ‘Eldheimar’ maakt duidelijk waarom Heimaey het
‘Pompeii van het Noorden’ wordt genoemd. Het actieve vulkanisme bepaalt voortdurend het leven
van de eilandbewoners. In dit museum krijgen we aan de hand van beeld en geluid een goede
indruk van de grote vulkaanuitbarsting in 1973 en van de enorme impact die deze eruptie had op
de eilandbewoners. Het was de vissersvloot die de eilandbewoners in veiligheid bracht.
Op het einde van de dag, na een wandeling op het hoogste punt van het eiland dat een prachtig
zicht biedt op de vele kleine eilandjes in de buurt, ziet de groep twee orka’s.
Wat aan bod kwam over de IJslandvaart:
▪ Herkenningspunten en toponiemen:
- Het zwarte lavazand op de IJslandse kusten had grote gevolgen voor de vissers. De
ruwe korrels lava veroorzaakten ‘vort snot’ (bloedneuzen) en bemoeilijkten de
visverwerking. De scherpe zandpartikels zorgden bij het gutten van vis voor open
wonden op de handen van de vissers. De bocht vanaf Þorlákshöfn en Kaap Hekla (ook
wel Bocht van Thorlak) werd dan ook omgedoopt tot ‘d’Aschebochte’ door onze vissers.
- Nabij de Westmaneilanden werd door onze IJslandvaarders veel gekold (met lijnen)
tijdens het voorseizoen. Ze spraken van de ‘Westmans’ of ‘d’Eilanden’. Bij de grote
vulkaaneruptie van januari 1973 werden op Heimaey niet enkel 400 huizen verwoest,
maar ook het Frans hospitaaltje dat er sinds 1906 opgericht werd door de Société des
Hôpitaux Français d’Islande. Ook de Franse begraafplaats raakte bedolven.
▪ Verhalen over de IJslandvaart:
- De talrijke aanwezigheid van jagers (een vogelsoort die zelf geen voedsel zoekt, maar
de prooi van andere vogels steelt) die op de toppen van de rotsen broeden, zorgt voor
een vlotte overgang naar het verhaal van de jagers binnen de context van de
IJslandvaart. Deze jagers (of chasseurs) waren kleinere zeilschepen, bemand door 5 à
6 zeelieden, die pas begin mei naar IJsland trokken om daar de eerste tonnen moruwe
(gezouten kabeljauw) op te halen. Deze tonnen konden vervolgens al halfweg het
seizoen verkocht worden op de Franse markt, waar ze gegeerd goed waren en tegen
hoge prijzen verkocht werden. De IJslandvaarders zagen deze jagers graag komen,
aangezien ze zowat de navelstreng vormden tussen de vissers en het thuisfront.
- Het verhaal van de O.202 Pelagus, die op 21 januari 1982 op de klippen liep op het
eiland Heimaey, wordt herinnerd (zie bijlage 2).
▪ Lokale fauna en flora:
In het oceanografisch museum ‘Saeheimar’ krijgen we uitleg bij de lokale vis- en
vogelsoorten, en hoe onze IJslandvaarders die noemden (zie bijlage 3).
32
Dag 3, 29 mei:
Hvolsvöllur naar Seljalaland- en Skógawatervallen, zandstranden van
Reynisfjara bij Dyrhólaey, kerkhof in Vik en Kirkjubaejarklaustur
De gevaarlijke visgronden bij kaap Dyrhólaey
Tijdens een afwisselende rit langs de zuidkust van IJsland, ontdekt de groep heel wat
herkenningspunten die voor de IJslandvaarders belangrijk waren. Dit was voor hen één van de
gevaarlijkste kustlijnen, vooral bij onstuimige zee en als de wind uit het zuiden kwam. Het is dus
ook geen toeval dat deze kustlijn tot op vandaag geen havens heeft.
De dag begint met een zonnig bezoek aan de indrukwekkende watervallen Seljalandfoss en
Skógafoss. Daarna volgt na de lunch een wandeling op de uitgestrekte en desolate zandstranden
van Reynisfjara. Deze legendarische rotspieken waren bij de IJslandvaarders bekend als ‘de
Capucientjes’. Tijdens de strandwandeling hebben de reizigers zicht op kaap Dyrhólaey, het
schiereiland met een natuurlijke rotsboog, ‘’t Poortje’ zoals de IJslandvaarders het noemden.
De reis leidt verder tot de Mýrdalsgletsjer en de Kuðafljótdelta. In Vik stopt het reisgezelschap om
stil te staan bij het graf van de bemanning van de O.86 Georges Eduard. Johan Depotter vertelt
onderweg het ijzige verhaal van hoe de bemanning zich in 1941 probeerde te redden nadat het
schip op de rotsen vastliep (zie bijlage 4). Er wordt een speech gehouden door schepen Rita
Gantois (zie bijlage 5) en het reisgezelschap zingt een lied ter ere van onze omgekomen vissers.
Namens het gemeentebestuur wordt een lantaarn nagelaten. Een beklijvend moment.
Ondertussen is het weer al enkele uren helemaal gekeerd en loopt de groep gekleed in waterdichte
kledij en met warme mutsen en handschoenen, terwijl ’s morgens de zon nog enthousiast van de
partij was. Dit doet de groep beseffen dat we echt niet kunnen inschatten hoe hard de
weersomstandigheden moeten zijn geweest voor onze vissers.
De groep overnacht op grondgebied Kirkjubæjarklaustur, in het midden van een weids lavaleld met
uitzicht op de Vatnajökull, IJslands grootste ijskap.
Wat aan bod kwam over de IJslandvaart:
▪ Verhalen over de IJslandvaart:
- In 1869 strandden enkele Koksijdenaars nabij Kaap Dyrhólaey (zie bijlage 6).
- Vik is het meest zuidelijk gelegen vissersplaatsje van IJsland. Een echte haven was er
niet, plaatselijke vissers trokken hun schuiten op het strand. Vik was voor de
IJslandvaarders een gekende plaats. Ze kwamen er bijna nooit aan land, maar tijdens
het voorseizoen visten ze doorgaans tot vaak drie mijlen buiten dit gevaarlijke maar
visrijke gebied.
- Het aandoenlijke verhaal van de O.86 Georges Eduard (zie bijlage 4) leert ons in detail
wat twaalf Vlaamse vissers in 1941 op IJsland meegemaakt hebben. Zeven hebben een
verschrikkelijk avontuur overleefd, vijf anderen zijn op IJsland gestorven, en liggen
begraven in Vik (zie bijlage 7).
▪ Herkenningspunten en toponiemen:
Iedere ervaren visser kende de kustlijn rond Vik en gaf de uitstekende basaltrotsen allerlei
Vlaamse namen:
- Nabij Vik doemen drie grillig gevormde rotsten uit het water op: de
‘Capucienen(bocht)’.
- Iets meer naar het oosten lag Hjörleidhöfdi, een klif die door onze vissers omgedoopt
werd tot ‘de Schoë’ (ook wel de ‘Peerdenschoen’).
33
- Nabij Kaap Dyrhólaey lag het zogenaamde ‘Poortje’, een 110 meter hoge basaltklif
eindigend in de zee als een boogvormige overwelving.
- De ‘Bollebocht’ is de bocht tussen Kaap Hekla en Kaap Dyrholaey, met de Hekla-
vulkaan op de achtergrond.
- In het voorjaar, voor het baaileven, werd gevist aan de zuidkant van IJsland vanaf het
‘Iengels hoofd’ naar de Westmaneilanden (in het westen) of de ‘Baleinebocht’ (in het
oosten). Dit gehele deel van de kust werd ook de ‘Cimetière des Islandais’ genoemd,
omwille van de talloze gestrande of vergane schepen langs deze strook.
Dag 4, 30 mei:
Van Kirkjubaejarklaustur via Ingolfshöfdi en Jökulsarlon naar Breiðdalsvik
De ijslandschappen bij het ‘Iengels hoofd’
Het ‘Iengels hoofd’ was een bekende plek bij de IJslandvaarders. De dag begint met een bezoek
aan de alleenstaande zwarte kaap ‘Ingólfshöfði’. De rit van een halfuurtje op een aanhangwagen
achter een tractor, brengt de groep door een bevreemdend landschap van zwart zand, in de mist.
Na een klim van 76 meter, volgt de kennismaking met de agressieve grote jagers, maar vooral de
nieuwsgierige papegaaiduikers die er nesten. Het zicht is beperkt door de mist, maar daarom niet
minder indrukwekkend. Bovenop de kaap staat een gedenkzuil van Ingólfur Arnarson, de eerste
Viking kolonist die zich hier vestigde. Er staat ook een schuilhut die sinds 1912 tot op heden wordt
uitgerust voor zeelui die zouden stranden op de kust.
Het landschap van IJsland heeft nog verrassingen in petto: op het moment dat de groep denkt niet
meer te kunnen worden verrast door de natuurpracht, ontdekken ze het gletsjermeer Jökulsarlon.
Vanuit het meer drijven afbrokkelende ijsbergen naar de oceaan, om daarna als wit-blauwe
ijsblokken met de getijden op het zwarte zandstrand te belanden. Een surrealistisch beeld.
De rest van de lange rit naar de logeerplaats in Breiðdalsvik zijn er veel dieren te zien, vooral vele
verschillende vogels maar ook gekweekte rendieren.
Wat aan bod kwam over de IJslandvaart:
▪ Herkenningspunten en toponiemen:
- Ingólfshöfði, bij onze vissers gekend als ‘Iengels hoofd’, is een vogelrots (vooral
papegaaiduikers en grote jagers). Voor de IJslandvaarders eindigde hun traverse (=de
overtocht naar IJsland, veelal zo’n 12 à 14 dagen) hier, en startte tegelijkertijd het
voorseizoen.
- Voorbij het ‘Iengels hoofd’ ligt de ‘Sliekbocht’ met de Vriezemaneilanden. De naam
verwijst naar de bodem voor deze kust. De vele ijsschotsen die hier in zee komen
zorgen immers voor een ondergrond van zand en slijk, die meer geschikt is voor
nettenvissers, aangezien de netten niet kapot geraken op een rotsige ondergrond. Hier
worden dan ook andere vissoorten bovengehaald dan pakweg rond de
Westmaneilanden: minder schelvis als bijvangst, maar wel koolvis en langoustines,
naast natuurlijk ook kabeljauw.
- Nog iets verder passeren we de ‘Baleinebocht’ met het eilandje ‘Walsbak’.
▪ Verhalen over de IJslandvaart:
- De vele strandingen op de kustlijn vanaf Vik tot Höfn zijn te verklaren door het feit dat
de zeilschepen erg te lijden hadden onder de steeds veranderende
weeromstandigheden. Het was een zeer gevaarlijk gebied bij noordoosten- en
oostenwind, dus koude landwind die vanuit de hoge gletsjers richting zee ging en daar
botste met de vochtige zeelucht, wat voor zéér veel turbulentie zorgde. Navigeren werd
hierdoor uiterst moeilijk dicht bij de kust… en daar zat net het meeste kabeljauw.
34
- Een legendarische kapitein die weleens grote risico’s durfde te pakken in deze regio
was kapitein Merlen. In het boek van Juul Filliaert (De laatste Vlaamse IJslandvaarders)
herinnert Auguste Vermoote zich deze moedige kapitein, die weliswaar ook de stempel
van waaghals kreeg. Niet iedereen was fan van zijn stijl, maar Auguste Vermoote ging
graag mee. Hij zorgde weliswaar dat hij nooit samen met zijn broers of neven aan
boord was: als het schip dan toch verging, dan ging maar één Vermoote mee ten
onder…
- Volgens de bronnen liggen ook in Höfn twee Vlaamse IJslandvaarders begraven:
Hubrecht Jean Antoine en Gardelein Fransiscus (zie bijlage 7 en 8). Van deze graven is
vandaag echter geen spoor meer te bekennen.
Dag 5, 31 mei:
Breiðdalsvik langs de fjorden naar Fáskrúðfjörður
Hulde aan de IJslandvaarders
Het bezoek aan Fáskrúðfjörður betekent het culturele hoogtepunt van deze reis. Tijdens de korte
rit naar het dorp passeert de bus de funderingen van het Frans hospitaal dat na de hoogdagen van
de IJslandvaart naar de overkant van de baai werd verplaatst. Ondertussen staat het weer min of
meer op zijn oorspronkelijke plaats en herbergt het hotel waar de groep logeert en het museum
van de IJslandvaarders in Fáskrúðfjörður.
Van midden 19de eeuw tot aan de Tweede Wereldoorlog was Fáskrúðsfjörður, oorspronkelijk Búðir
genoemd, een belangrijke basis voor de Franse en Vlaamse IJslandvaarders. De plek lag goed
beschut voor felle stormwinden. Men kon er de voedselvoorraad aanvullen en zieken en gekwetsten
verzorgen in het Franse hospitaal. Onze Vlaamse vissers voeren mee op Frans schepen wen waren
hier dus gekend onder die Franse vlag.
Aan het museum van de IJslandvaart in Fáskrúðsfjörður wordt de groep ontvangen door
Fjóla Þorsteinsdóttir, de plaatselijke verantwoordelijke. Zij verzorgt de rondleiding, die ze begint
met een lied in de kapel naast de infirmerie van ‘les Oeuvres de la Mer’, voor de Franse (en de
facto dus ook Vlaamse) vissers. De groep beantwoordt dit met enkele Vlaamse vissersliederen.
Tussen de kapel en het museum, dat deel uitmaakt van het complex waarin ook het hotel is
gevestigd waar de groep verblijft, zijn al vele elementen in het straatbeeld te zien die naar de
geschiedenis van onze vissers verwijst. Zo bijvoorbeeld Franse vlaggetjes, de straatnaamborden
die nog steeds in het Frans en het IJslands bestaan, onderdelen van schepen, … Het opvallendst is
de herdenkingsrivier waarin zo’n 400 stenen liggen met in elke steen de naam gebeiteld van een
schip dat voor de IJslandse kust verging. Nog steeds heeft het dorp een stedenband met
Gravelines en wordt er jaarlijks een herdenking voor de Franse vissers georganiseerd.
Het museum is gehuisvest in het doktershuis dat bij het hospitaal hoort. Er zijn heel wat oude
foto’s en materiaal uit het oude Franse hospitaal te zien. Johan Depotter kon direct heel wat namen
koppelen aan de mannen afgebeeld op de foto’s. Op de kelderverdieping toont het museum hoe
het leven aan boord van een galette moet hebben gevoeld. Een projectie vermeldt namen van de
Franse vissers die die op IJsland visten.
Tussen beide museumdelegaties worden geschenken uitgewisseld. NAVIGO-museum schenkt de
publicatie ‘Onze Vissers’, die foto’s van de IJslandvaart bevat. De reisgenoten krijgen op hun beurt
een publicatie en enkele postkaarten van het museum aangeboden.
Het bezoek aan de begraafplaats even buiten het dorp is een emotioneel moment voor de groep,
waaronder heel wat afstammelingen van IJslandvaarders. Hier liggen enkel Franse en Vlaamse
IJslandvaarders voor eeuwig te rusten. Ook hier wordt hulde gebracht met een speech, een
lantaarn en enkele liederen. Ook Jacob, de IJslandse buschauffeur die zelf ook nog als visser
werkte, zingt een lied en plaatst bloemen op het kerkhof. We vinden het graf van Carolus
35
Haelewyck en Joseph Clou. De anderen, Thomas Clou (neef van Joseph), Carolus Debeerst en
Franciscus Pinson liggen in een ongemerkt graf met de tekst ‘Repose en Paix’.
Wat aan bod kwam over de IJslandvaart:
▪ Herkenningspunten en toponiemen:
- Fáskrúðsfjörður werd door de Vlaamse IJslandvaarders ook wel baai ‘Popeye’
genoemd.
- Het eilandje Skrudur in de ‘bek’ van de baai van Fáskrúðsfjörður werd door de
Vlaamse vissers omgedoopt tot de ‘Hooivumme’.
▪ Verhalen over de IJslandvaart:
- In Fáskrúðsfjörður brak voor de IJslandvaarders het ‘baaileven’ aan. Na 3 maanden
van zwaar werk en barre omstandigheden aan boord, was het dan uiteindelijk tijd voor
een weekje rust. De galette zocht veelal rond eind mei een IJslandse baai op, om er
vers drinkwater en eten in te slaan en herstellingen uit te voeren. Voor de bemanning
was dit ‘baaileven’ dé kans om nog eens vaste grond onder de voeten te voelen,
zichzelf en hun kledij grondig schoon te schrobben en drank- en zangfestijnen op te
zetten met kennissen afkomstig van andere aangelande schepen in de baai. Het was
bovendien ook het moment bij uitstek om de contacten met het thuisfront aan te
halen. Brieven die IJsland bereikt hadden met Franse natieschepen lagen er op hen te
wachten, en zijzelf hadden de kans om hun nieuwtjes neer te schrijven voor de
achtergebleven familieleden.
- Het weekje ‘baaileven’ bood de kans om vers voedsel in te slaan. Naast schapenvlees
en eieren van eenden en allerlei vogelsoorten, stonden ook eetbare plantjes op het
menu. Onder andere schapenzuring en rendiermos werd in IJsland geplukt en
meegenomen aan boord. Deze planten hadden ook een geneeskrachtige werking
(vitamine c, antibacteriële werking, etc.).
- Het inslaan van vers voedsel was vaak een kwestie van ruilhandel met de lokale
bevolking. Vooral de alcohol en het zout aan boord van de Franse zeilschepen waren
erg in trek bij de lokale IJslandse bevolking.
- In de baai van Fáskrúðsfjörður konden de IJslandvaarders ook terecht in het Frans
Hospitaal. IJslandvaarders hadden tijdens hun tochten af te rekenen met heel wat
typische kwalen, en vaak ook met levensbedreigende ziekten en epidemieën
(tyfuskoorts door besmet voedsel, vlektyfus door luizen en vlooien, darmperforaties,
inwendige bloedingen, pokken, stafylokokken, etc.). Details komen aan bod in bijlage
9.
- De verhalen van IJslandvaarders Carolus Haelewyck, Joseph Clou, Thomas Clou (neef
van Joseph), Carolus Debeerst en Franciscus Pinson, die in deze baai begraven liggen,
komen aan bod (zie bijlage 7 en 10) (algemeen overzicht en aparte verhalen).
Dag 6, 1 juni:
Fáskrúfjörður - Reykjavik
Reykjavík, de historische stadskern
De groep neemt een binnenlandse vlucht van Oost-IJsland naar Reykjavík, de hoofdstad van
IJsland. Direct na aankomst verplaatst de groep zich naar de begraafplaats Hólavallagarður die in
gebruik werd genomen in 1838. Bij de gedenkzuil voor de Franse IJslandvaarders, met opschriften
van de Franse romancier Pierre Loti die een roman wijdde aan de IJslandvaart, verzamelt de groep
voor de laatste ceremonie van de reis. Ook hier wordt een speech gelezen door schepen Rita
Gantois, worden liederen gezongen en plaatst de groep een lantaarn namens de gemeente
Koksijde-Oostduinkerke. Op deze begraafplaats zijn ook Belgische IJslandvaarders begraven:
Engelbertus Daems; Felix Dierykx-Visschers; Desiderius Vanhille en Joannes-Baptiste Pittellion (zie
bijlage 11). Johan vertelt hun ontroerende wedervaren. Hun graven zijn echter niet meer te
vinden.
36
Na dit ingetogen moment en een korte stop in de kathedraal, gaat de groep eten in het
visrestaurant naast het Maritiem Museum van Reykjavik. Helaas is het museum net enige tijd
gesloten wegens de werken aan een nieuwe opstelling. In de namiddag verkennen verschillende
groepjes op eigen tempo de hoofdstad van IJsland. Velen namen een kijkje bij het monument dat
een vikingschip voorstelt en in het Frans kwartier, waar ook een hospitaal voor IJslandvaarders
werd gebouwd. Ook de Lutherse kerk “Hallgrimskirkja” en de souvenirwinkeltjes worden bezocht.
Wat aan bod kwam over de IJslandvaart:
▪ Verhalen over de IJslandvaart:
Er wordt stilgestaan bij de levensverhalen van Engelbertus Daems; Felix Dierykx-Visschers;
Desiderius Vanhille en Joannes-Baptiste Pittellion, die allen hun laatste rustplaats vonden
op het kerkhof van Reykjavík (bijlagen 7 en 11).
Dag 7, 2 juli:
Reykjavik – Brussel – Oostduinkerke
Terugvlucht
Na een laatste korte nacht wordt de groep afgezet op de internationale luchthaven van Reykjavik.
Na een behouden vlucht en een vlotte busreis, gaat het reisgezelschap uit elkaar aan het NAVIGO-
museum.
Deelnemers:
Rita Gantois (o.a. Schepen van Cultuur en Erfgoed), Kathleen Gantois, Patricia Veris, Joeri Luyckx,
Frans Vanherreweghe, Mie Vanmarcke, Eric Dekeyser, Gerda Vandewalle, Frans Verhegge, Chantal
Dejaeger, Paul Verhegge, Marie Anne Lambert, Frans Debreuck, Linda Ticket, Patricia Hiele, Gerry
Van Billemont, Erik Vandenberghe, Nadette Mylleville, Freddy Hubrechtsen, Liliane Cattoor, René
Verleene, Jadrana Demoen (publiekswerker NAVIGO-museum), Ruth Pirlet (coördinator
wetenschappelijk werk NAVIGO-museum), Ineke Steevens (directeur NAVIGO-museum), Johan
Depotter (gids NAVIGO-museum, gespecialiseerd in IJslandvaart), Katleen Abbeel (gids
IJslandreizen) en Jakob Narfi Hjaltason (buschauffeur).
Belangrijke contacten:
De reis in de sporen van de IJslandvaarders draagt bij aan de kennis van het museum en het
museumteam over het verhaal van de IJslandvaarders. Ook werden belangrijke contacten gelegd,
nuttig voor als het museumteam in de toekomst het verhaal van de IJslandvaarders nog verder wil
gaan verdiepen en verankeren.
ZuiDERHuiS IJslandreizen, belangrijke aanbieder van reizen naar IJsland vanuit Vlaanderen,
heeft een verhoogde aandacht voor dit verhaal en de locaties die belangrijk zijn. Op die manier
wordt het verhaal van onze vissers verder verteld en ontsloten i.k.v. de reizen die zij inrichten.
IJslandgids en vertaalster Katleen Abbeel woont in Reykjavik en is in de laatste rechte lijn om
haar diploma te behalen als beëdigd vertaler IJslands-Nederlands. Zij kan ons helpen met
contacten ter plaatse en eventuele vertalingen in de toekomst. Zij is gefascineerd door het
wedervaren van de IJslandvaarders en kent door deze reis en de input van Johan Depotter een veel
ruimer verhaal. Wij zijn ervan overtuigd dat zij dit verder zal verspreiden, zeker bij Vlaamse
reizigers, maar ook bij de groepen die ze in Frans, Engels en Duits begeleidt over het eiland.
37
Jakob Narfi Hjaltason was de vaste buschauffeur van de groep. Deze IJslander was vroeger
visser. Tijdens de reis was hij een belangrijke extra bron van informatie, hij voelde zich duidelijk
ook betrokken bij het thema van deze reis. Sinds de groep terug thuis is, bezorgde hij het
NAVIGO-museum al foto’s van andere visserijsporen die hij tegenkwam onderweg in IJsland.
Bij het bezoek aan het museum 'Frenchmenn á Islandi' en de bijhorende kapel in
Fáskrúðsfjörður, had de groep een warm contact met de uitbaatster Fjóla Þorsteinsdóttir. De
jaarlijkse herdenking door de Fransen op de begraafplaats helpt zij mee verzorgen. Het
museumteam onderhoudt contact via Facebook. Bij de voorbereidingen liep het contact per mail
met Pétur Sörensen, de manager van het museum.
Voor de begraafplaatsen hebben we telkens contact gelegd met de verantwoordelijken. Niet
alleen om aan te kondigen dat we er een ceremonie zouden houden, maar ook en vooral om
contact te kunnen houden i.v.m. de staat van de graven en eventuele andere opvolging.
- De burgemeester van Vík, Ásgeir Magnússon - Manager Museum 'Frenchmenn á Islandi' Fáskrúðsfjörður, Pétur Sörensen - Curator begraaplaats Hólavallagarður in Reykjavik, Heimir Björn Janusarson
Maritiem museum Reykjavik, PR-manager Guðrún Helga Stefánsdóttir. Het museum was helaas
onverwacht gesloten tijdens het bezoek van de delegatie aan de stad. Hun staf heeft het NAVIGO-
team laten weten dat zij geen collectiestukken hebben over onze IJslandvaarders.
Naar aanleiding van de reis, namen we contact op met consulaat en ambassade. De consul
Magnús R. Magnússon noch de ambassadeur waren in de mogelijkheid om ons te ontmoeten.
Mevrouw de ambassadeur Nancy Rossignol nam telefonisch contact op om te benadrukken dat
ze zeker geinteresseerd is in het verhaal van onze IJslandvaarders. Ze volgt het museum en wilt
zeker op de hoogte blijven van toekomstige projecten. Ze gaf aan dat haar diensten willen
bijspringen mocht het museum voor gesloten deuren komen te staan in IJsland.
Ten slotte blijven Johan Depotter en de andere medereizigers belangrijke contacten, ook na
de reis. De meeste deelnemers zijn afstammelingen van Ijslandvaarders, die hun familie- en
andere verhalen over Ijsland graag delen, zelf ook op zoek gaan naar meer info en hun
bevindingen dan ook aan ons doorgeven aan het museum team.
38
8.3 BIJLAGE 3: VRAGEN VAN EXTERNEN
1
naam: C. Chisala (VLIZ)
datum: 04/01/2018
thema: bibliotheek aanvraag artikels visrokerijen
vraag: Kunnen jullie aan volgende artikels geraken?
De Clerck, R. (2007) Visrokerijen en-drogerijen in West-Vlaanderen - periode 1850-1950 (deel 2):
Mededelingsblad van de Vrienden van het Nationaal Visserijmuseum van Oostduinkerk, 118: pp.
3100-3106
De Clerck, R. (2006) Visrokerijen en-drogerijen in West-Vlaanderen - periode 1850-1950:
Mededelingsblad van de Vrienden van het Nationaal Visserijmuseum van Oostduinkerk, 117: pp.
3080-3083
Antwoord: Artikels doorgestuurd
beantwoord door: Ruth Pirlet
datum antwoord: 04/01/2017
2
naam: J. Verbeke
datum: 04/03/2018
thema: vraag film
vraag: Ben vrijwilliger bij Samana (ziekenzorg) vakanties voor minder validen & chronisch zieken.
Wij komen een drietal keer per jaar naar Nieuwpoort; bij slecht weer hebben wij soms een
probleem om een deeltje van de dag in te vullen.
Vandaar onze vraag voor planB bij slecht weer: wij kunnen dan niet gaan wandelen of naar het
Visserijmuseum komen met de ganse groep.
Hebben jullie geen film (dvd) ivm visserij, kust, .... die wij kunnen huren of kopen bij jullie?
Bij Provincie, noch Westtoer beschikt men over niks.
Dank bij voorbaat voor een antwoord.
Antwoord: Verhuren van films kunnen wij als museum helaas niet doen. In de shop van ons
museum worden wel degelijk 2 films verkocht over de visserij: Fish & Run 2 en Fish & Farm.
Momenteel zijn deze films echter uitgeput, en we moeten nog even wachten vooraleer de voorraad
aangevuld wordt. Als u wil, kan ik u hier zeker van op de hoogte brengen.
Een film die we wél liggen hebben, en die we graag gratis willen schenken aan Samana, is de film
‘Vissersvrouwen – Vesche vis & nieuwe liefde’. Dit is de korte inhoud hiervan:
In het voorjaar van 2011 lieten verschillende vissersvrouwen langs de Belgische kust hun verhaal
op video vastleggen. Ze vertelden over werk, opvoeding, relatie, bijgeloof en tal van andere
onderwerpen. Uit deze gesprekken werden ontroerende, verrassende en grappige anekdoten
gekozen. Hier en daar worden deze versterkt met uniek beeldmateriaal. Het eindresultaat is een
documentaire die een boeiend en veelzijdig beeld schetst van het leven als vissersvrouw.
Ik hoop dat dit u al interessant lijkt? De dvd ligt alvast klaar bij onze balie, u mag er achter komen
wanneer het u past.
beantwoord door: Ruth Pirlet
datum antwoord: 08/03/2017
3
naam: W. Versluys
contact (telefoon, mailadres): [email protected]
datum: 14/03/2018
thema: bibliotheek aanvraag publicatie DE GARNAAL door Silvain Lefevre
vraag: Ik ben op zoek naar de publicaties van ( wijlen ?) Silvain Lefevere.
Vooral de publicaties ivm zijn ideeën over het kweken van garnaal interesseren mij.
Volgens gegevens in mijn bezit zou hij bv op 28/11/1980 hierover zelfs een voordracht hebben
gegeven in de " Peerdevisscher "
Wie kan mij hierbij helpen ?
39
Alvast van harte bedankt !
Antwoord: Als bijlage de scan van de publicatie DE GARNAAL door Silvain Lefevere en bewerkt
door Maurits Siffer. (Scan pdf doorgestuurd)
beantwoord door: Ann Legein
datum antwoord: 14/03/18
4
naam: V. Rys
datum: 13/03/2018
thema: Scan brief collectie
vraag: In het museum ligt een handgeschreven brief van Benjamin Rys (IJslandvaarder).
Benjamin Rys is een bedovergrootoom van mij. Binnenkort wordt mijn laatst levende broer van
mijn vader, mijn nonkel, 100 jaar. Mijn oudste zus is voor hem een overzichtsboekje van de
familie Rys aan het samenstellen. Ze had graag de brief in het boekje opgenomen. Kunnen wij een
kopie of digitaal afschrift krijgen van de brief?
Antwoord: Scan doorgestuurd
beantwoord door: Ruth Pirlet
datum antwoord: 13/03/2018
5
naam: D. Bruin
datum: 20/03/2018
thema: Inlichtingen vissersschip
vraag: Ik doe onderzoek naar de aanspoeling van stoffelijke overschotten tijdens de tweede
wereldoorlog op het strand van het Waddeneiland Vlieland.
In juli 1940 spoelden er 23 stoffelijke overschotten aan die omgekomen zijn bij de evacuatie bij
Duinkerke. Uit stukken uit het archief van de gemeente Vlieland blijkt een deel van deze
slachtoffers omgekomen bij de ondergang van het vissersvaartuig Virgo Veneraude.
Mijn vraag aan u is; heeft u museum wellicht gegevens over dit vissersvaartuig en bestaat er een
foto van dit vaartuig?
Antwoord: Het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) beschikt over een databank
(http://www.vliz.be/cijfers_beleid/zeevisserij/fleet.php), waarin alle Vlaamse vissersschepen sinds
1929 opgenomen zijn. Helaas vind ik daarin momenteel geen enkel spoor van een Vlaams
vissersschip met de naam ‘Virgo Veneraude’. Ook een snelle zoektocht in onze museumcollectie
leverde niet onmiddellijk resultaat op.
Ik wil zeker nog even verder zoeken, maar ik vroeg me af of er in de archiefdocumenten eventueel
meer informatie over het schip te vinden is? Vlaamse vissersschepen dragen ook steeds een letter
die verwijst naar de haven van herkomst + een immatriculatienummer (vb. O.44 Joseph =
Oostende 44 Joseph), en deze beide zaken maken een zoektocht naar het juiste schip makkelijker.
Zijn deze gegevens eventueel opgenomen in het archiefstuk? Of is het niet helemaal zeker dat het
om een Vlaams vissersschip gaat? Indien het om een Frans schip gaat, kunt u eventueel verder
contact opnemen met het Musée Portuaire of de Archives Dunkerque.
beantwoord door: Ruth Pirlet
datum antwoord: 20/03/2018
6
naam: E. Christiaen
datum: 26/03/2018
thema: Infovraag panesi-archief
vraag: Mijn naam is Eline Christiaen en ik ben al een tijdje onderzoek aan het doen naar mijn
voorouders. Een heel aantal van hen waren vissers en een aantal daarvan waren ook reder.
Ik ben dus op zoek naar alle informatie en foto's dat ik over hen en die schepen kan vinden. 1 van
die schepen is de O.275 Deo Volente, die gebouwd is in opdracht van mijn overgrootvader Marcel
Laplasse in 1963-1964 op de scheepswerf Panesi en waar mijn grootvader Henri Laplasse bijna zijn
hele carriere op gevaren heeft als stuurman (en later mede-eigenaar van was).
40
In het kader van die zoektocht heb ik recentelijk een document ontvangen over de scheepswerf
Panesi te Oostende (zie bijlage) waarin o.a. staat dat de familie Panesi hun archief heeft
geschonken aan jullie museum.
In dat archief zouden ook plannen zitten van de O.275 Deo Volente. Het volgnummer van de O.275
in dat archief zou nr. 53 zijn en dit zou gedigitaliseerd zijn door medewerkers van NAVIGO en het
VLIZ te Oostende.
Zou ik die plannen eens mogen komen inkijken of is het mogelijk om deze via e-mail door te sturen
a.u.b.?
Antwoord: U bent wel degelijk aan het juiste adres bij ons voor deze plannen. Het Panesi-archief
is inderdaad volledig gedigitaliseerd geweest, en de scans kan je bij ons vinden. Bij deze zend ik je
dan ook graag de scans door van alle plannen die bewaard worden betreffende de O.275 Deo
Volente, samen met de informatie die bewaard worden over deze plannen in de bijhorende
databank.
beantwoord door: Ruth Pirlet
datum antwoord: 27/03/2018
7
naam: S. d'Aubreby
datum: 14/03/2018
thema: research about fishing in Oostende in the 20's
vraag: Dear Mrs Steevens,
First of all, I apologize for writing to you in English. I grew up in France so it's the only useful
language I have when it comes to the Flemish-speaking part of the country.
I'm contacting you following the advice of Levi Vermote who told my partner you would probaby be
of a great help in my research.
In 1922 my grand-father's sister was hired as an apprentice sailor on a fisherman's boat in
Oostende. All I know is that she did the entire 'season' without anybody discovering she was a girl.
I wonder then how long lasted that time on the fishing boat, what was the boat likely to look like,
how much would an apprentice sailor earn for a whole fishing trip, what kind of outfit would they
wear (indeed, nobody ever found out she was a girl), what was the daily life on a boat like, at what
time of the year the boats would be at sea fishing, or what kind of fishing they would do depending
on the time of the year.
I actually have a thousand questions more but I don't want to bother you with them if it turns out
you don't have time for that or know a better person to answer it.
It is a very important personal research and it has bring me to very interesting fields so far. I am
sure this chapter will be of great interest too.
Thank you in advance for all the hints you'll be able to share with me.
Antwoord 1 (IS): Hey Sophie,
Nice to meet you! It’s a pleasure to help you out. The story of your grand-father’s sister is a very
nice one. Can you help us out with her name?
I will pass your questions to my scientific researcher, Ruth Pirlet. She can help you out with some
pictures and maybe a description of a sailingship? Maybe some extra literature, Ruth?
Sophie, do you have the number of the ship where she worked on? Ostend was a big harbor, with
vessels travelling to Iceland and vessels fishing just at the coast…. Big difference.
Can you read dutch? Or can your partner translate?
I hope we can help and I’m looking forward to your book (Or dissertation?). I don’t know if you live
in Belgium, if so I would kindly invite you to our museum: we have a real fisherboat in our
museumcollection (so you get the feel of a 1920’ vessel). We also have clothing of that time; so
you can feel (and smell) the fabric 😊
Antwoord 2 (RP): Dear Sophie,
What a fantastic story about your grandfather’s sister. She must have been quite a woman,
braving the sea and living the rough life of a fishermen. And she must have been very good and
convincing, since she didn’t get caught.
I must say, answering your questions is not easy, since there are no specific details for me to go
from. As Ineke already explained, Ostend was a busy harbour in the 1920s, with big vessels
41
traveling to Iceland for long periods of time, steam vessels (which would employ 11 to 18 people)
for longer fishing trips on the North Sea and the Channel, and smaller wooden or steel vessels for
fishing trips closer to home (coastal fisheries). During the 192s, all these different types of vessels
existed and were used at the same time. To explain this a little more, I’m sending you an article
with a short summary of the history of our Flemish fisheries, with some information about Icelandic
fisheries (page 125-133), steam vessels (page 138-140) and coastal fisheries (page 143-148). I
also included some pictures (which you can find in the article as well, but the high res pictures will
give you more detail): https://we.tl/3Gh2DDtmh8. Your grand-father’s sister must have been
working on one of these types of ships, but without any further information, we unfortunately can’t
say which one it was exactly.
From the same book (unfortunately all in Dutch, but you said you had a translator stand-by, no?), I
also included an article about the clothing our fishermen wore. This will give you a very good idea
of what you grandfather’s sister must have worn during her trip.
It’s difficult to say how much she would have earned during a trip. All crew members of a fishing
vessel earn a certain percentage of the total profit of a fishing trip. Since you say she was an
apprentice sailor (in Dutch ‘scheepsjongen’), she had the lowest rank on the whole ship, so the
percentage must have been quite small. (A colleague of mine was a ‘scheepsjongen’ during the
1980s, and his percentage was 3%. I can’t really tell how much it would have been in the 1920s,
because I suspect this would also have depended on the type of fisheries (and therefore type of
vessel) she was working on).
I would suggest you read the material I send you, and then contact me with any further questions
you may have. (For the record, both articles appeared in the following publication: Steevens, I.;
Van Moerbeke, K. (Ed.) (2013). Zeevisserij aan de Vlaamse kust. Stichting Kunstboek/Navingo:
Oostkamp. ISBN 978-90-5856-430-6. 192 pp.
Furthermore, I think this page could be interesting as well for you:
http://www.vliz.be/wiki/History_of_Belgian_sea_fisheries. It was made by the Flanders Marine
Institute, and gives you some idea of our Flemish fishing history (it includes a timeline, pictures,
etc.).
Let me know if you want me to send you more information about certain topics (we obviously have
much more, but I didn’t want to overwhelm you), and if you remember any more details about
your grandfather’s sisters (what was her name for example?), do send it all to us, so I can dig a
little deeper.
beantwoord door: Ineke Steevens en Ruth Pirlet
datum antwoord: 14/03/2018 en 28/03/2018
8
naam: S. Debaste
datum: 14/03/18
thema: contact met visser voor televisieopname
vraag: Dans le cadre d'une émission sur la valorisation des métiers pour une chaîne francophone
belge, nous sommes à la recherche de pêcheurs maritimes qui souhaiteraient participer à cette
émission afin de partager leur expérience et mettre en valeur leur activité.
Je fais donc appel à votre expertise pour voir si vous pourriez m’aiguiller.
Auriez-vous des coordonnées à me transmettre pour contacter des groupes de pêcheurs
susceptibles d'être intéressés.
Comme l'émission sera diffusée sur les chaînes francophones (et ensuite peut-être en France), il
faudrait qu'au moins une des personne puisse s'exprimer (un peu) en français.
Antwoord: On a contacté K. Meyers, il est fluent et pêcheur active!
Comme il est à la mer pour l’instant, c’est plus facile de lui contacter par mail: xxxxx.
Quand il est pas en train de pêcher: xxxxx.
beantwoord door: Jadrana Demoen
datum antwoord: 28/3/18 (laat antwoord door niet vlot doorkomen van de vraag, op 27 /3 werd
een reminder gestuurd)
42
9
naam: L. Narboux
datum: 01/04/2018
thema: geschiedenis museum + publieksactiviteiten
vraag: Je suis étudiante en master 1 musées et patrimoine à l'université de Lille 3 et je suis
actuellement en stage au musée portuaire de Dunkerque. Je dois rendre un mémoire de stage que
j'aimerais centrer sur la question des publics en musée de société, pour se faire je souhaiterais
effectuer des comparaisons avec d'autres musées sur le thème du port, de la pêche et de l'histoire
locale. J'ai regardé votre site internet pour voir les activités proposées au public, mais je n'ai rien
trouvé sur l'histoire du musée. Je voulais donc savoir si vous pouviez m'aider à trouver des
informations à ce sujet? (notamment s'il s'agit d'une initiative locale) et si vous proposiez d'autres
activités qui ne seraient pas sur le site?
Antwoord 1 (RP): Il y a en effet un texte sur l'histoire du musée sur le site, sous la couverture
“Achter de schermen”. Vous pouvez le trouver ici: https://www.navigomuseum.be/nl/een-brokje-
museumgeschiedenis. Ce n'est qu'un petit texte, je peux aussi vous donner des textes plus longs,
mais ils sont tous écrits en néerlandais. Est-ce un problème? Sinon, je vous enverrai volontiers un
scan de ces autres sources d'informations. Concernant votre question sur les activités proposées au
public: pourriez-vous donner un peu plus d'explications à ce sujet? Que voulez-vous savoir
exactement? Je ne comprends pas complètement la question pour le moment, mais nous aimerions
faire de notre mieux pour fournir toutes les informations possibles. Mon collègue qui est
responsible pour les activités proposées au public est actuellement en congé. De quelle urgence
avez-vous besoin de toutes ces informations?
Antwoord 2 (RP): Je vous envoie les textes suivants, qui contiennent plus d'informations sur
l'histoire de notre musée (https://we.tl/Pqsg1Vc4Gp):
- Jansoone, R. (2004). Het Nationaal Visserijmuseum van Oostduinkerke: ontstaan, rol en
evolutie, dans: Klausing, J. et al. Op de vismarkt ben ik geboren! Zeevisserij en maritieme
volkskunde. Volkskundig jaarboek, : pp. 93-96
- Loones, H. Hoe het groeide. Het Nationaal visserijmuseum van Oostduinkerke.
- Historiek van het Museum en de museumcollectie (partie du texte du plan stratégique de
NAVIGO-musée)
- L’avant-propos de la publication: Steevens, I.; Van Moerbeke, K. (Ed.) (2013). Zeevisserij
aan de Vlaamse kust. Stichting Kunstboek/Navingo: Oostkamp. ISBN 978-90-5856-430-6.
192 pp.
J'espère que c'est déjà utile pour vous? Mon collègue répondra ensuite à vos questions sur nos
activités publiques le plus rapidement possible.
Antwoord 3 (JD): Mon collègue Ruth Pirlet m’a demandée de vous donner des infos sur notre
activités pour le public. J’ai plein de informations, mais la plupart est en néerlandais. Si vous avez
besoins de plus d’infos sur qqc, ou de traductions, laisse-moi savoir!
NAVIGO-Musée national de la pêche a plusieurs de catégories de offre pour des visiteurs
différentes.
- Ci-jointe notre calendrier de 2017 qui donne une idée complet de tous ce que nous
organisons pour les visiteurs individuelles. Parfois, ils doivent s’inscrire comme ca peut être
‘plein’ parfois.
o Pendant les vacances scolaires, chaque semaine on a des visites guidés gratuites (inclus
dans l e ticket), le mardi en français, vendredi en néerlandais. Le vendredi, le même
moment dus visite guidé pour les adultes, on a des workshop pour les enfants.
o Chaque premier samedi du mois, c’est entrée gratuite pour toutes les visiteurs.
o Activités comme ‘open monumentendag’, ‘erfgoeddag’, ‘dag van de wetenschap’, sont des i
nitiatives nationales dans lequel le musée participe
o Le expo temporaire est un de nos activités les plus importantes, chaque samedi, il y un
visite gratuite dans cette expo.
o Puis, on a nos activités avec les pêcheurs de crevettes (patrimoine culturel immatériel)
dans l’été et octobre
o Les activités comme ‘vis-en-place’ (workshop de nettoyage de poisson) et les leçons de
tricot de filets cadrent aussi dans notre travail autour patrimoine culturel immatériel
43
o Cette année-ci, on a des activités comme ‘yoga dans le musé’ (4 leçons) et un diner de
Valentin, très exclusive, dans notre sale d’aquariums
o ...
- Toutes les familles qui visitent le musée, peuvent participer al je jeu familial ‘sos monstes
marins’, qui existe en néerlandais et français. Pour les enfants néerlandophones, on
organise aussi des fêtes d’anniversaires. Pendant les vacances d’été, on prévoit aussi un
jeu-parcours thématique pour les enfants.
- On a un offre vaste pour des écoles (et sont en train de développer encore qqs
nouveautés), mais que en néerlandais
J’espère que cette réponse correspond un peu vos attentes? Laisse moi savoir si vous avez encore
besoin de qqc d’autre!
beantwoord door: Ruth Pirlet en Jadrana Demoen
datum antwoord: 03/04/2018 en 09/04/2018
10
naam: J. Vander Kuylen
datum: 05/04/2018
thema: foto vissersschip
vraag: Goedemorgen, hebben jullie in het archief toevallig een foto van de boot N7 Christiaan? (Ik
ben niet zeker van de schrijfwijze). Dank je Johanna Vander Kuylen, kleindochter van Marcel De
Hantsetters uit Diksmuide (ooit eigenaar geweest van die boot).”
Antwoord: Helaas geen foto aanwezig in ons eigen archief, doorverwezen naar foto in de online
fotogalerij van VLIZ
beantwoord door: Ruth Pirlet
datum antwoord: 06/04/2018
11
naam: B. Baas
datum: 12/04/2018
thema: vissersschip ‘Wolf’
vraag: vervolg op oorspronkelijke vraag, daterend van december 2017
hier ben ik weer met een vraag over ‘de Wolf’: hoe lang, groot was het schip? Ik kan dat niet terug
vinden , maar dat kan ook aan mijn zoekkwaliteiten liggen. Ik weet inmiddels wel dat mijn vader
met nog 30 andere marine mensen op de 21 e mei 1940 s’nachts daar mee naar Engeland zijn
gevaren. Ik probeer me voor te stellen hoe opeen gepakt ze in dat open bootje moeten hebben
gezeten. Vandaar de vraag.
Antwoord: Ik vrees dat ik u helaas geen antwoord kan geven op deze vraag. In de info die ik u
reeds doorstuurde, wordt immers enkel melding gemaakt van de bruto en netto tonnenmaat van
het schip, de typische manier om de grootte van een schip uit te drukken. Soms worden ook de
lengte en de breedte vermeld, maar helaas gebeurde dit niet voor de Wolf. Ik heb nog gezocht in
andere bronnen (zoals de visserij-almanakken in onze bibliotheek), maar helaas wordt daar ook
nergens melding gemaakt van lengte of breedte.
Mijn excuses, en nog veel succes gewenst met uw verder onderzoek.
beantwoord door: Ruth Pirlet
datum antwoord: 17/04/2018
12
naam: J. Van Acker
datum: 12/04/2018
thema: seinenetten
vraag : Ik meen gelezen te hebben dat de vroegste vermeldingen van seinenetten aan de Vlaamse
kust pas uit de 16de eeuw dateren. In Middelnederlandse woordenboeken zijn er oudere
vermeldingen, maar die betreffen dan noordelijker gelegen gebieden.
Kan u me bevestigen dat dit soort netten pas in de 16de eeuw bij ons verschijnt?
44
Antwoord: Mijn excuses voor het late antwoord. Ik was er verkeerdelijk van uit gegaan dat het
antwoord van de collega’s van het VLIZ volstond voor u, vandaar het gebrek aan antwoord.
Ik vrees dat ik weliswaar weinig kan toevoegen aan de info die u reeds ontving van het VLIZ. Ik
ben na uw laatste mail eens de boeken ingedoken, met als resultaat inderdaad verwijzingen naar
de seinenetten die (slechts) teruggaan tot in de 16e eeuw. De oudste vermelding die ik in de
literatuur terug vond, dateert van 5 mei 1531, toen de Raad van Vlaanderen een verbod
uitvaardigde op het gebruik van deze ‘seynetten’. Het zou natuurlijk goed kunnen dat ‘seynetten’
al vroeger voorkwamen aan onze kust, maar dat deze informatie nog verborgen ligt in de
archieven. Daar heb ik helaas geen zicht op. Ik vermoed alvast dat uw 14-eeuwse vermelding van
‘vissen metter handseine’ een mooie ontdekking is, want in de literatuur heb ik dit alvast nog niet
zien passeren. Als we nog iets voor u kunnen doen, dan horen we het graag.
beantwoord door: Ruth Pirlet
datum antwoord: 17/04/2018
13
naam: F. Leerman
datum: 26/04/2018
thema: WO I visserssloepen
vraag: Telefonisch
Er wordt in Raversyde voor Batterij Aachen een animatiefilmpje gemaakt, waarin een visserssloep
getoond zou worden. Vragen:
- Welk type vissersschip moet dan best getoond worden (zeilschip, schroef?)
- Hebben wij een duidelijk achter- en/of zijaanzicht van zo’n schip?
Antwoord: Voor alle zekerheid heb ik toch nog eens iets opgezocht op vlak van
zeilschepen/stoomschepen/motorschepen in de visserij en dergelijke, met dit als resultaat:
- 1884: introductie van de eerste stoomtreiler
- 1989: bloei van de stoomvisserij
- 1907: eerste gebruik van de hulpmotor op zeilsloepen Belgische visserij
- 1907: eerste motorvissersvaartuig in Oostende
- 1919-1930: Snelle opkomst van de motorvisserij en volledige teleurgang van de
zeilvisserij. Op maar te zeggen: rond ca. 1914 hebben we te maken met een mix van schepen. De
stoomtreilers (enkel in Oostende, rond 1905 zo’n 23 in vaart) trokken toen veelal verder weg, de
motorvaartuigen waren nog zeer uitzonderlijk, maar voor de kleine visserij dichter bij de kust heb
je dus ook nog steeds zeilschepen (met pas vanaf 1907 een hulpmotor, maar zeker niet voor alle
schepen). Ik zou dus denken dat ofwel een zeilschip, ofwel een stoomtreiler (met schroef)
realistisch zijn voor deze periode, maar ik denk dat een zeilsloepje het best zou zijn (stoomtreilers
had je namelijk enkel in Oostende, zeilsloepjes zijn representatiever voor de hele kust).
Dat gezegd zijnde: ik heb in het Panesi-archief helaas geen plannen teruggevonden hiervan. In
bijlage (https://we.tl/GZbqjaJC3M) vind je wél de plannen voor enerzijds een Oostendse
tweemastsloep en anderzijds een Oostendse stoomtreiler uit 1900 (beiden uit het boek van Gaston
& Roland Desnerck). Daarnaast heb ik ook nog wat foto’s toegevoegd van scheepsmodellen van de
Oostendse sloepen (helaas geen achteraanzicht). Deze foto’s mogen weliswaar niet verder
verspreid worden, want vallen onder copyright van Lukas-art Flanders. Van een stoomtreiler
hebben we helaas geen goeie foto’s van een model. Moest je dit toch nodig hebben, laat dan gerust
iets weten, dan zie ik wat ik kan doen.
beantwoord door: Ruth Pirlet
datum antwoord: 26/04/2018
14
naam: P. Monsaert
datum: 02/05/2018
thema: Visserij en WO I - Waterfront
vraag: Beste, Ik ben samen met Joris Hessels en Dominique Van Malder currator van 'het
waterfront', deel van Gone West.
cfr: https://www.gonewest.be/nl/gonewest/waterfront
45
Voor de tv-uitzending die deel uitmaakt van die dag, zijn wij op zoek naar verhalen.
Wij vroegen ons af of er bij jullie verhalen te vinden zijn waarbij vissers een rol hebben gespeeld in
WOI. Wij kennen de verhalen van de vissers die vluchtelingen over zee naar Engeland brachten,
maar wellicht zijn er veel meer... Hebben jullie daar specifieke info over?
Alvast bedankt om deze vraag te willen bekijken.
Wij willen ook gerust eens langs komen indien je dat nuttig lijkt.
Antwoord: Er zijn inderdaad hele mooie verhalen. Enkele jaren geleden heb ik een lezing gegeven
over vissers tijdens WOI. Ik stuur je de ppt en de tekst door via onderstaande WeTransfer.
https://we.tl/knm0Xi9jMo . Let vooral niet op de losse stijl en de lelijke ppt: het is nooit de
bedoeling geweest dit te publiceren. Het dient echter meer ter inspiratie. Persoonlijk vind ik het
verhaal van de weeskinderen die moesten vluchten zeer aandoenlijk. Er is daar wel wat materiaal
over (foto’s, getuigenissen, brieven, logboeken).
Beantwoord door: Ineke Steevens
Datum antwoord: 03/05/2018
15
naam: S. Grieten
datum: 03/05/2018
thema: weergave vis
vraag: Voor een wetenschappelijk artikel over een pas gerestaureerd historisch pand in Mechelen
(De groote Zalm, ooit ambachtshuis van de Visverkopers) heb ik geprobeerd de vis op de foto in
bijlage te achterhalen, zonder duidelijk resultaat. Het helpt natuurlijk niet dat het reliëf nog niet
gerestaureerd is op de foto, en dus slecht leesbaar. Ik dacht eerst aan een haring, maar het is
alleszins een vis met twee rugvinnen en één buikvin - dus geen haring. Ook het voorwerp waarmee
de vis gecombineerd is, ken ik niet. Op internet vond iets wat in de buurt komt, een warleutel,
maar overtuigend is dat niet, ook omdat de vis geen haring lijkt te zijn. Heeft u enig idee? Alvast
veel dank voor uw antwoord.
Antwoord: Ik heb eens aangeklopt bij onze collega's van het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ),
met het idee dat een bioloog misschien een beter idee zou hebben. Onderstaand antwoord kreeg ik
vanuit deze hoek:
"Kabeljauw zeker niet (3 rugvinnen). Mijn eerste ingeving was een bruinvis (omwille van de
algemene vorm en vooral bolvormig voorhoofd) met een harpoen, maar dan kloppen de vinnen
helemaal niet (1 rugvin te veel, laat staan de positie van pectorale en de aanwezigheid van
buikvinnen). En misschien moeten we het niet ver zoeken: kan het geen zalm zijn? "
Helaas brengt dit geen definitief uitsluitsel, maar 'kabeljauw' kan toch zeker al van het lijstje
geschrapt worden. Ik heb nog een aantal andere mensen gecontacteerd: ik laat u zeker iets weten
als ik meer hoor.
Beantwoord door: Ruth Pirlet
Datum antwoord: 07/05/2018
16
naam: F. Leerman
datum: 15/05/2018
thema: vissers WO I
vraag: In kader van Un|settled zijn we nog op zoek naar foto’s van vluchtende Vlaamse vissers
tijdens WO I en II. Hebben jullie sprekende en scherpe foto’s in jullie collectie, aub?
Antwoord: Betreffend uw onderstaande vraag, bezorg ik u via WeTransfer enkele afbeeldingen.
Hierbij alvast de nodige informatie:
Afb. 185/79.1
De O.164 gedurende de Tweede Wereldoorlog in een Engelse haven, reglementair voorzien van de
havenletters op de zijkant van de brug. Dit vaaartuig werd gebouwd op de werf Seghers, en
diende als zovele andere tijdens die oorlogsjaren ook voor het transport van vluchtelingen.
Afb. 178/9.2 a/b
Bidprentje van Arthur-Ernest Meier. Luitenant op de ‘Mailboten’. Omgekomen tijdens zijn werk (WO
I).
46
Afb. 178/14.1 a/b
Bidprentje van vader en zoon Lusijne. Omgekomen tijdens het vissen te Dieppe (Fra.). Op het
bidprentje staat: De wreede oorlog had ze uit hun land verjaagd en in ballingschap zwoegden zij op
de ruwe zee om het dagelijks brood voor hen en hun kroost te verdienen. Zij ook trotseerden den
snooden vijand uit liefde voor hun dierbaar vaderland. Door de lafaards werden zij aangerand, hun
schip werd in den grond geboord, en met het oog naar België en hun gedacht bij hunne geliefde
echtgenote en moeder werden zij in de golven geslingerd.
Afb. 180/35.2 t.e.m. 180/75.1 (9 afbeeldingen)
Heel wat Vlaamse vissers vluchten tijdens de Tweede Wereldoorlog met hun gezin naar Engeland.
Ze vestigden zich onder andere in Devon en Cornwall. Van hieruit blijven zij de visserij bedrijven.
Hun kinderen gaan er naar school. In Brixham wordt zelfs een Belgische visserijschool opgericht.
Naast het vervullen van de huishoudelijke taken breien en herstellen de vrouwen visnetten.
Verder raad ik u aan om ook eventueel contact op te nemen met het Koninklijk Legermuseum te
Brussel. In 2014 hebben we met hen samengewerkt voor de expo “Zeeslag”. Zij bezitten enkele
mooie afbeeldingen met bijvoorbeeld mensen op strand die klaar staan om overgebracht te worden
naar Frankrijk en/of Engeland en etc. Bij verdere vragen, neem gerust contact op!
Beantwoord door: Siegfried Depoorter
Datum antwoord: 16/05/2018
17
naam: J. Veheyde (heemkring Gstella)
datum: 07/07/2018
thema: schilderijen Louis Serruys
vraag: bij opzoekingen naar de vroeger burgemeesters van Groot-Gistel vond ik dat dhr. Louis
Serruys ( ° 1820 Oostende en + 1873 te Moere) diverse marineschilderijen gemaakt heeft. Hij
kreeg een opleiding bij de gekende marineschilder Clays uit Brugge.
Graag vernam ik of jullie in jullie museum(collectie) soms werken van hem beschikbaar hebben.
Antwoord: Na het doorzoeken van onze collectie-inventaris, kan ik melden dat wij helaas geen
enkel werk van Louis Serruys in onze collectie lijken te hebben.
Sorry dat we u niet verder kunnen helpen. Ik wens u alvast nog heel veel succes met het verdere
onderzoek.
Beantwoord door: Ruth Pirlet
Datum antwoord: 09/07/2018
18
naam: H. Bruyn
datum: 13/06/2018
thema: inlichtingen overgrootvader visser Victor Goormachtig
vraag: Tijdens afgelopen "Oostende voor Anker" heb ik één van Uw medewerkers gesproken in de
stand van het museum. Hij gaf aan dat het mogelijk was om een verzoek te schrijven over het
achterhalen van de geschiedenis van mijn familie (in deze: mijn overgrootvader). Tijdens mijn
speurtocht in publieke bronnen ben ik erachter gekomen dat mijn overgrootvader visser is geweest
in Oostende. Ik ben benieuwd waar hij visser is geweest en op wat voor soort schepen hij gevaren
heeft en alle overige info die te achterhalen valt.
Hierbij enkele gegevens zoals nu bij mij bekend (geraadpleegde bron: search.arch.be/nl/zoeken-
naar-personen/...)
• Victor Martinus Gustavus Goormachtig
• Geboren te Oostende op 17 feb 1869
• Er overleden op 20 nov 1934 (begraven op begraafplaats Paster Pype)
• Woonadres waarschijnlijk Ooststraat 50 Oostende
• Op zijn huwelijksacte van 10 jan 1891 Oostende staat hij als visser te boek
• Vanaf 3 feb 1892 staat hij als matroos bij de staatsmarine te boek. Later te Vlissingen als
sloeproeier, leerlingloods, hulploods en zeeloods en vanaf 1926 zeeloods Oostende
Ik ga ervanuit dat hij op zn 15e jaar (ongeveer 1884) is begonnen met werken, hoewel in de
visserij het volgens mij ook gebruikelijk was om op je 10e jaar (1879) te beginnen met werken.
47
Vraag: kunt u achterhalen in uw archieven waar hij dienst heeft gedaan als visser, bijv. welke
scheepstypen (vgl: de "Nele") in welk vaargebied (kustvaarders of Ijslandvaarders vanuit
Duinkerken/ Oostende)? Alle andere te achterhalen info is uiteraard ook welkom.
Antwoord: Naar aanleiding van uw vraag, ben ik even op zoek gegaan naar extra informatie over
uw overgrootvader. Ik vrees dat ik niet zoveel nieuws heb kunnen ontdekken, maar bij deze een
overzicht van wat ik toch kon vinden.
1. Onderstaande informatie, waarover u reeds grotendeels beschikte, werd bevestigd door de lokale
kranten uit die tijd (zie bijlagen):
- 10 januari 1891: huwelijk met Marie Loontiens (uit: Echo d’Ostende, 8 januari 1891)
- 25 maart 1894: overlijden van Victor Goormachtig, geboren te Oostende op 22 februari 1894,
zoontje van Victor Goormachtig en Marie Loontiens, Ooststraat 50 Oostende (uit: Echo
d’Ostende, 29 maart 1894)
- 20 november 1934: overlijden van Victor Goormachtig, 65 jaar, echtgenoot van Maria
Loontiens, Plantenstraat 38 Oostende (uit: Le Phare, 28 november 1934).
2. In het overzichtswerk ‘Analytische Inventaris van Monsterrollen ter Visserij (1818-1843 en 1860-
1910)’ vond ik de naam van uw overgrootvader vermeld onder de lijst van ‘kapiteins’. Voor zover
ik hier kan zien, moet hij tussen ca. 1887 en 1891 kapitein geweest zijn van het Oostendse
zeilschip ‘Charles’, toebehorend aan reder Charles Claeys. Ik kan momenteel geen exact
immatriculatienummer van dit schip vinden, maar het zou kunnen dat het gaat om de ‘O.132
Charles’ (die inderdaad toebehoorde aan de reder Charles Claeys, maar waarvan ik het nummer
‘O.132’ slechts ten vroegste kan terugvinden in geschreven bronnen in 1898).
Om meer informatie uit deze bron van de ‘monsterrollen’ te halen, moeten echter de
oorspronkelijke rollen bekeken worden, en daar heb ik vanuit het museum geen toegang toe. De
rollen kunnen weliswaar bezichtigd worden in het Rijksarchief van Brugge. In bijlage vindt u alvast
de korte inventaris van dit archief van de Monsterrollen ter Visserij, voor u zijn nummers 132 tot
141 interessant (periode 1887-1891).
Het zou bovendien ook kunnen dat uw overgrootvader ook in monsterrollen voor 1887 al vermeld
wordt als ‘gewone’ visser, maar de analytische inventaris brengt helaas enkel een overzicht op
naam van de kapitein. Voor de jaren voor 1887 zou u dus ook de volledige bemanningslijsten die
vermeld worden op de monsterrollen, kunnen doorkijken.
Indien u zich trouwens afvraagt hoe zo’n monsterrol er uit ziet, en welke informatie u er uit kan
halen: u vindt hier een voorbeeld van één monsterrol uit 1820 die in het museum bewaard wordt.
Een monsterrol was een vroege vorm van arbeidsovereenkomst tussen een visser en de reder.
Monsterrollen bevatten enorm veel informatie over de tochten van een schip in een specifiek jaar.
We kunnen er niet enkel de scheepstypes, de officiële scheeps-namen en de tonnenmaat van een
schip in ontdekken, maar ook de naam van de rederij, de bestemming van de reis en de lijst van
opvarenden, compleet met naam en voornaam, leeftijd, rang en wijze van betaling.
3. Ik vond ten slotte nog volgend artikel (zie bijlage), dat u misschien zelf ook al tegenkwam:
- Het oorlogsavontuur van twee Belgische loodsen, die tijdens de Eerste Wereldoorlog naar
Vlissingen gevlucht waren: Frans Meseure en Victor Goormachtig. Zou het kunnen dat het
hier ook uw overgrootvader betreft? (uit: De legerbode, 4 september 1917, pagina 4).
Tot zover wat ik heb kunnen vinden. Hopelijk kan u hier alweer verder mee?
Beantwoord door: Ruth Pirlet
Datum antwoord: 09/07/2018
19
naam: R. Aendekerk
datum: 14/05/2017
thema: Henri Carbonez - Lowestoft
vraag: Mevrouw
Uw naam werd vernoemd in het antwoord dat ik van het VLIZ (Nancy Fockedey) ontving ivm mijn
vraag aan hen … (zie helemaal onderaan)
Deze piste (Mr Bly) blijkt uiteindelijk om verschillende redenen niet de goede piste te zijn in mijn
zoektocht naar identificatie….
Het gaat eigenlijk over het volgende:
48
Wij vonden in een fotoalbum een aantal portretten gemaakt in Lowestoft (UK) - gedateerd 1880-
1890 - van ons totaal onbekende personen, weliswaar vermoedelijk behorend tot eenzelfde
gezin/familie.
Het album behoorde toe aan Henri Carbonez-Billiau 1852-1926 (Sardinerie Nieuwpoort en reder
van de 'Tout à Jésu et à Marie' et de 'Antoine de Padou' begin 20e eeuw).
In 1894 richt hij de haringrokerij op in Roeselare.
In 1901 de Sardinerie in Nieuwpoort, wordt in 1925 een NV.
In 1910 verscheen in "La Patrie" een krantenartikel gewijd aan de haringvangst waarbij H.
Carbonez werd vernoemd, en de aanschaf van de schepen (Tout à Jésus 1909 en St. Antoine de
Padoue 1907) in Boulogne …
misschien is de connectie met Lowestoft van daarvoor, toen hij nog geen eigen schepen had
(portretten werden gedateerd 1880-1890) maar wel al de haringrokerij in Roeselare vanaf 1894.
Lowestoft blijkt rond de eeuwwisseling een "identieke" haven te zijn als Nieuwpoort, zelfde soort
schepen, zelfde activiteiten - haring, sprot ….
Een oproep in een lokale krant in Lowestoft, met publicatie van de portretten, bracht tot nu toe
niets op.
Hebt u weet van archieven - raadpleegbaar? - ivm Engelse schepen (reders) die onze havens o.a.
Nieuwpoort aandeden, en misschien aan de basis kunnen liggen van de beslissing van Henri
Carbonez om zelf reder te worden, m.a.w. is het zoeken naar eventuele handelspartners … schepen
komende van Lowestoft, of Belgische schepen die Lowestoft als haven aandeden - een te volgen
piste in de zoektocht naar de ontbrekende schakel Carbonez-Billiau / Lowestoft.
Antwoord: Eerst en vooral mijn excuses voor het late antwoord. We waren de afgelopen maanden
hier in het museum volop bezig met de uitgave van een nieuw boek én de bijhorende
tentoonstelling, en er bleef zo amper tijd over voor andere zaken.
Helaas kan ik u ook niet echt verder helpen met uw zoektocht. Ik ben onze bibliotheek eens
ingedoken om informatie betreffende Henri Carbonez te zoeken, maar momenteel heb ik niets
kunnen vinden over een link met het Verenigd Koninkrijk en specifiek over Lowestoft.
Ik hou het weliswaar in mijn achterhoofd: indien ik hier ooit iets over zou tegenkomen, dan laat ik
het u zeker weten. Veel succes met uw verdere zoektocht.
Beantwoord door: Ruth Pirlet
Datum antwoord: 09/07/2018
20
naam: onbekend (naam niet goed genoteerd, enkel emailadres)
datum: 09/08/2018
thema: gezonken schip O.137
vraag: Meer informatie gewenst over het gezonken vissersvaartuig O.137
Antwoord: Overzicht van informatie over dit schip, afkomstig uit:
- De eigen collectie (gebedsprentje)
- Verschillende artikelen uit Het Visserijblad
- Informatie uit boek ‘Onderzoeksraad voor de visserij’
- Informatie uit boek ‘Oostendse middenslagtreilers na W.O. 1940-1945’
Beantwoord door: Danny Vanthournout en Ruth Pirlet
Datum antwoord: 15/08/2018
21
naam: M. Têcheur
datum: 20/08/2018
thema: Artan
vraag: Ik mag contact met u opnemen voor een specifiek verzoek.
Ik ben een groot liefhebber van de schilder Louis Artan en ik doe er wat onderzoek naar.
Ik denk dat je in 1992 hebt meegewerkt aan de ontwikkeling van een tentoonstellingscatalogus
erover (Namen).
http://deplate.be/content/marines-van-artan-te-namen#.W2n3Ebh9iUn
Ik ben op zoek naar deze catalogus, helaas tot nu toe mijn onderzoek is tevergeefs geweest.
49
Kun je me helpen? Heb je een exemplaar van teveel van deze catalogus?
Ik nam contact op met Willem Lanszweert die me adviseerde contact met je op te nemen, omdat
hij denkt dat je nog steeds een aantal exemplaren mag hebben.
Ik zou je deze kunnen betalen en de verzendkosten natuurlijk.
Ik zal je binnenkort ook een schilderij sturen van Louis Artant, waarvan ik de eigenaar ben, die
momenteel wordt gerestaureerd.
Ik kijk er naar uit om je te lezen.
Antwoord: Beste heer Têcheur,
Ik vrees dat ik u zal moeten teleurstellen, maar wij hebben geen weet van een dergelijke
tentoonstellingscatalogus, en heb deze alleszins niet in het archief of de bibliotheek van ons
museum. De link die u ons toestuurde van De Plate (http://deplate.be/content/marines-van-artan-
te-namen#.W2n3Ebh9iUn) verwijst ook niet naar een tentoonstellingscatalogus, maar naar een
kort artikel van de hand van Willem Lanszweert betreffende deze tentoonstelling. Dit artikel kan ik
u hierbij wel toesturen (zie bijlage, pagina 40 uit Het Visserijblad, 7 februari 1992).
Beantwoord door: Ruth Pirlet
Datum antwoord: 24/08/2018
22
naam: G. Hiltrop
datum: 13/08/2018
thema: Familieonderzoek
vraag: Heb enkele vragen omtrent informatie bij het schrijven van de familie geschiedenis.
Ben de familie geschiedenis en kwartierstaten aan het schrijven van de familie Hiltrop/
Reunbrouck/ Fremaut en Massenhove. Hierbij is er nauw verwantschap met de Families Blondé,
O.214 tante van mij. Frans Deckmyn, garnaalschipper van de O.139 “Yvonne Deckmijn”, nonkel
van mijn schoonvader. Oscar Devriendt bijgenaamd “Oscar Velo” O.791 “François-Hubert”
Nonkel van mijn schoonvader, Devriendt Hendrik bijgenaamd “Henri Velo” O.4 “Madeleine”, O70
“Vooruit”. Graag had ik geweten welke informatie hieromtrent beschikbaar is. François Devriendt
en zoon van de schipper, neef van mijn schoonvader vertelde mij dat er informatie werd
overgemaakt, zoals de verkoopakte van de schepen O.70.
Antwoord:
- Wat betreft de informatie over de familie Blondé en dergelijke: ik heb contact opgenomen
met Johan Depotter (auteur van Onze IJslandvaarders), en hij wil gerust wat meer uitleg
geven over zijn onderzoek. Je kan hem bereiken op 058/518665.
- Wat betreft de verkoopsaktes: de verkoopakte van de O.4 vind ik helaas niet terug in onze
inventaris. Een foto/scan van de O.70 komt eraan, maar ik wacht momenteel op een
collega hiervoor (die momenteel in verlof is).
- Wat foto’s betreft: ik heb enkel een paar foto’s gevonden in onze eigen archieven van O.70
Vooruit, helaas niks van de andere schepen. (Zie foto’s in bijlage. Pas op: de twee laatste
foto’s zijn van fotograaf Anthony, en mogen niet zomaar gebruikt worden om te publiceren,
aangezien de erfgenamen hiervan nog steeds leven).
- Misschien had je deze ook al gevonden, maar De Plate heeft wel degelijk enkele mooie
foto’s van de O.70 en de O.4 in hun archief. Ik zou zeker eens verder contact opnemen
met hen:
→ http://www.deplate.be/trefwoorden/o70-de-vooruit#.W3_PAegzaUk
→ http://www.deplate.be/trefwoorden/o4-
madeleine?sort_by=title&sort_order=DESC#.W3_O0egzaUk
- Daarnaast worden ook enkele foto’s verzameld op de vlootdatabank van het VLIZ (maar dit
heb je vermoedelijk ook al zelf gevonden?) voor de O.4 en de O.791 (toen al Panda):
→ http://www.vliz.be/cijfers_beleid/zeevisserij/ship.php?id=1215
→ http://www.vliz.be/cijfers_beleid/zeevisserij/ship.php?id=1297
- Tenslotte vond ik op de Beeldbank Kusterfgoed een foto waar de O.791 François-Hubert
deels opstaat:
→ Bij deze een foto van de O.791 Francois-Hubert van het Stadsarchief Oostende:
50
https://www.beeldbankkusterfgoed.be/m/4a68046b4c9c4ad89eaafc93108e9de866
3aa9159df14aa0b321127e6d391cfa
- Wat de O.139 Yvonne Deckmyn (/Z.139 Emile): hiervan vond ik helaas ook enkel de foto
van het doodsprentje, zoals jij zelf al hebt.
Beantwoord door: Ruth Pirlet
Datum antwoord: 28/08/2018
23
naam: A. Vyvey
datum: 10/07/2018
thema: open monumentendag 9 september - erepark
vraag: Ik zou het fijn vinden om op open monumenten dag op het erepark te gidsen. Het klopt dat
het onderwerp me boeit.
Natuurlijk spijtig, als Johan dan zijn lezing geeft dat ik die dan moet missen of doet hij het nog op
een ander moment voor de gidsen?
Over het erepark zijn alle bronnen of feitenmateriaal welkom.
Ik ben nog op zoek naar meer info over de vroegere kerk.
Maar zeker ook info over de plannen om nog gedenkstenen bij te maken en de precieze aantallen.
Daar zijn altijd vragen over.
Hebben jullie info/krantenartikels, over de laatste 20/30 jaar van omgekomen vissers op zee? Er
zijn er bijna elk jaar. De laatste was denk ik de Asanat met kerst 2016 d.
Op internet is daar weinig over terug te vinden...
Antwoord: Beste,
Bij deze een poging om jouw vragen hieronder zo goed mogelijk te beantwoorden:
- Wat betreft het erepark: in bijlage (https://we.tl/t-8WOMbBBHnj) vind je enkele teksten
over de historiek van het museum, waarbij ook het verhaal van het erepark kort vermeld
wordt. Daarnaast heb ik ook een tekst doorgestuurd die Fien Boeve schreef over dit park.
De bedoeling is dat deze tekst als een ‘erfgoedbord’ binnenkort op het erepark zelf
geplaatst wordt.
- Wat betreft info over de oude kerk: ook hierover is een minieme hoeveelheid informatie te
vinden in de tekst over de historiek van het museum. Voor de rest heb ik enkel in het boek
‘Duizend jaar Oostduinkerke’ van Frans Wastiels (1976) enkele passages tegengekomen
over de historiek van de kerk van Oostduinkerke. Ik heb de passages ingescand en aan
elkaar ‘geplakt’ (zie bijlage).
- Wat betreft de plannen voor nieuwe gedenkstenen:
Ik heb dit even nagevraagd bij Ineke. Blijkbaar zullen die stenen niet voor de nabije
toekomst zijn, voor een veelheid aan redenen, waaronder:
→ Die stenen worden niet gekapt, maar wel gegoten. Het klinkt vrij luguber, maar dat
betekent dus dat er moet ‘gewacht worden’ tot er genoeg namen zijn.
→ Dit is blijkbaar een zeer dure productiemethode.
→ Er rust een patent op van Piet Florizoone, die zelf gestorven is, maar zijn weduwe
leeft nog, en is blijkbaar niet helemaal akkoord dat er nog nieuwe stenen bijkomen.
- En tenslotte, wat informatie over de omgekomen vissers betreft: voor de vorige expo is
alleszins een lijst gemaakt van op zee gebleven vissers, van 1931 tot 2015 (zie bijlage).
Ondertussen is inderdaad nog de ramp met de Z.582 Asannat gebeurt (enkele artikels kan
je alvast hier vinden), en sinds zaterdag moeten we daar helaas de Z.19 Sonja bijtellen
(zie onder andere hier). Wat extra info hierover betreft: we hebben in het museum wel
degelijk mappen met krantenartikels van de afgelopen decennia. Het is onbegonnen werk
om dit allemaal in te scannen en door te sturen, maar je bent steeds welkom om ze in onze
bibliotheek eens door te bladeren. Daarnaast kan het boek ’75 jaar onderzoeksraad voor de
zeevaart’ ook interessant zijn. Dit boek verzamelt voor de periode 1927-2000 alle
informatie over 309 ongelukken met visserijschepen, vaak met slachtoffers. Dit boek is ook
aanwezig in onze bib, en kan altijd ingekeken worden.
Beantwoord door: Ruth Pirlet
Datum antwoord: 27/08/2018
51
24
naam: J. Depotter
datum: 02/10/2018
thema: bijkomende informatie objecten expo Vissen in het verleden
vraag: Waar kan ik meer informatie vinden over 2 objecten uit de tentoonstelling, en ze verder
bestuderen?
Antwoord: Zoals beloofd wat info over de objecten in onze expo:
- Wet betreft het boek met de profielen van de kust van IJsland: alle beelden van deze
publicatie kun je terug vinden op
http://www.vliz.be/wetenschatten/beeldbank.php?album=2243.
- Wat betreft het document van de UGent, hieronder het korte bijschrift dat in de expo
voorzien is (meer info is te vinden in het boek):
Resolutieboeken van de ‘Caemer der vrije visscherie van Ostende’, 3 delen, 1754-
1793
Op 26 juli 1754 namen de Oostendse reders Pieter Löhr, Andreas Lanszweert, Guilielmo de
Brouwer en Antoine Constantin het initiatief om een broederschap op te richten in hun
havenstad: de ‘Caemer der vrije visscherie van Ostende’. In de loop van de jaren 1760 en
1770 evolueerde deze Caemer tot een volwaardige redersvereniging, die de machthebbers
in Oostenrijk ervan kon overtuigen maatregelen te treffen om de Zuid-Nederlandse visserij
te beschermen.
De drie bewaarde resolutieboeken van deze organisatie zijn unieke bronnen die de
werkwijze van de 18de-eeuwse ‘Caemers’ in detail illustreren.
Goed nieuws: de drie volumes zijn allemaal volledig gedigitaliseerd en kunnen online
bekeken en gedownload worden via
https://lib.ugent.be/en/catalog/rug01:000994623?i=0&q=Resolutie-
boek+der+vrije+visscherie+van+Ostende.
Beantwoord door: Ruth Pirlet
Datum antwoord: 05/10/2018
25
naam: J.-P. Coulier
datum: 04/11/2018
thema: info over visser Camiel Coulier
vraag: Mijn naam is J.-P. Coulier uit St-Idesbald en ik ben al een tijdje bezig met mijn
familiegeschiedenis.
Tijdens het verzamelen van info stelde ik vast dat er toch wel een groot aantal vissers in onze
familie zitten voornamelijk woonachtig in Oostduinkerke en Koksijde.
Een van mijn voorouders, Camiel Coulier (geboren Koksijde 29/08/1896) bleef op zee op
07/02/1913 - kan ik op enige manier te weten komen onder welke omstandigheden hij op jonge
leeftijd is overleden ?
Iedere tip/info is welkom.
Antwoord: Beste,
Ik heb gekeken in onze collectie (waar onder andere veel bidprentjes van op zee overleden vissers
in zitten), maar helaas heb ik niks tegengekomen over Camiel Coulier.
Een andere nuttige bron is vaak de GOD-collectie van de Bibliotheek van Oostende
(http://god.biboostende.be/), waar vele lokale kranten van de kust uit de 19e en 20ste eeuw
doorzoekbaar zijn. Helaas heeft ook deze zoektocht naar de naam Camiel Coulier niets opgeleverd.
Het zou weliswaar interessant zijn om te weten aan boord van welk schip hij werkzaam was toen
hij spijtig genoeg omkwam op zee. Vaak kan aan de hand van de naam van het schip meer info
verzameld worden. Heeft u daar meer info over?
Beantwoord door: Ruth Pirlet
Datum antwoord: 06/11/2018
52
26
naam: E. Chirstiaen
datum: 10/10/2018
thema: info over Pannepotters
vraag: Beste,
Ik zoek eigenlijk alles van informatie en foto's dat over volgende schepen bestaat (monsterrollen,
foto's, informatie over het schepen en de bouw ervan, in welke periode ze in gebruik waren, de
bemanning, ...)
• P.51 Marie-Zenobie (van Camiel Christiaen)
• P. 43 (van Frans Christiaen)
• P.32 Achiel (van August Laplasse)
• P.5 A.V. (van Petrus Jacobus Ghys)
• P.7 Justine (van Hendrik Fransiscus Ghys
Alle informatie en foto's zijn hierover welkom.
Van de P.51 weet ik wel dat hij op 23 april 1917 vergaan is door toedoen van de Duitse onderzeeer
UC 71 met man en muis.
Antwoord: Beste Mevrouw Christiaen,
Ik ben eens op zoek gegaan in onze collectie naar bijkomende informatie over de schepen en
personen die u vermeldde, maar ik heb helaas bitter weinig kunnen vinden. Een goeie bron om te
starten hierbij is normaal de vlootdatabank van het VLIZ. De Belgische visserijvloot kent namelijk
altijd een boeiende dynamiek: sloepen, boten en schepen veranderden geregeld van eigenaar,
immatriculatienummer, en van inschrijvingsplaats. Die veranderingen maken het niet altijd evident
de levensloop en de karakteristieken van een bepaald schip te volgen, maar in de databank van het
VLIZ wordt dit werk voor ons gedaan, voornamelijk voor schepen actief vanaf 1929. Jammer genoeg
vind ik in deze database enkel een spoor van de P.51 Marie-Zenobie, maar daar had jij zelf ook al
info over gevonden. Het feit dat van de andere schepen geen spoor te vinden is, doet vermoeden
dat deze schepen voor 1929 actief waren, maar dat ben ik ook niet zeker.
Vervolgens ben ik in onze eigen collectie op zoek gegaan naar sporen van deze schepen. In onze
fotocollectie vond ik twee beelden van een vissersvaartuig P.7 (zie bijlages), maar ik kan helaas niet
bevestigen of het wel degelijk gaat om de P.7 Justine. Volgens de databank van het VLIZ bestonden
in de loop der jaren ook de P.7 Bertha (bouwjaar ), de P.7 Helena (bouwjaar 1880) en de P.7
Marguerite (bouwjaar 1923), dus het kan ook om deze schepen gaan.
Voor de rest vond ik enkel nog een bidprentje van ene Hendrikus Ghys. Ook hier kan ik niet zeker
bevestigen dat het om de Hendrik Fransiscus Ghys in kwestie gaat, aangezien ik daarvoor meer
informatie zou nodig hebben over datering etc.
Dit is helaas alles wat wij hier kunnen vinden. Ik wil ook wel nog eens duidelijk stellen dat wij hier
in het museum enkel een documentatiebibliotheek en een museale collectie hebben, maar geen echt
‘archief’ (behalve het digitale Panesi-archief). Wij beschikken in onze collectie bijvoorbeeld over één
monsterrol uit 1820, maar dat is alles. Voor ander monsterrollen moet u naar een archief, zoals
bijvoorbeeld het Rijksarchief in Brugge, waar het Archief van het Waterschoutsambt te Oostende
bewaard wordt, inclusief monsterrollen ter visserij voor de periode 1818-1909 (zie beperkte
inventaris in bijlage). Voor recentere periode vind u die monsterrollen bijvoorbeeld ook bij de FOD
Mobiliteit en Vervoer – Dienst Scheepvaartcontrole. Wat wij wél hebben in het museum is een
beperkte verzameling monsterboekjes van individuele vissers, maar helaas zitten de namen die u
doorgaf daar niet tussen.
Wat dan weer het onderzoek naar personen betreft: daarvoor kunt u best aankloppen bij Heemkunde
Vlaanderen.
Mijn excuses dat ik u niet meer kan helpen. Als u nog verdere vragen hebt, horen we het graag.
Alvast veel succes met uw verder onderzoek.
Beantwoord door: Ruth Pirlet
Datum antwoord: 16/11/2018
53
27
naam: H. Bruyn
datum: 16/11/2018
thema: stamboomonderzoek
vraag: Beste Ruth, voor het gemak forward ik op onze oude correspondentie.
Hierbij heb ik nog enkele nieuwe vragen. Inmiddels heb ik de monsterrollen (incl. de naam van mn
overgrootvader) gevonden in het RIjksarchief Brugge, bedankt voor de tip!
De vragen die ik nu heb is of mijn overgrootvader ook betrokken is geweest bij de ijslandvisserij
tussen 1881 en 1890? Hij was in ieder geval kapitein (meester) in 1890/91 op de Charles O132. In
1889/90 is hij visser geweest op de Clotilde O182. ALs hij begonnen is met 12 jaar (1881) dan
heeft hij 8 jaar tijd gehad om kapitein/meester te worden.
vragen:
= komt zijn naam voor in ijslandvisserij dossiers (periode 1881-1890)?
= hebben jullie toevallig fotos van genoemde schepen of van soortgelijke schepen (O132 Charles
en O182 CLotilde)?
= Werd de gevangen vis ook in engeland verkocht (engelse en franse vissers verkochten in 1887
hun vangst in vrijhaven oostende, oorzaak visserij opstand)?
= Zijn publicaties beschikbaar van aan land gebrachte tonnage / vis)?
= andere suggesties welkom
Naast deze vragen ben ik opzoek naar de periode na 1891 (hij is getrouwd in januari 1891
oostende). Hij is toen als meester/kapitein op de visserij overgestapt naar de staatsmarine als
matroos en heeft op de lijn oostende dover gevaren. Ik ben op zoek naar de shcepen en
mosntyerrollen van deze periode en op welke schepen hij heeft gevaren. Wellicht heeft u
suggesties om te zoeken. (Rijksarchief Brugge gaat niet verder terug met de RMT tot 1937).
Antwoord: Beste meneer Bruyn,
Ik ging aan de slag met uw vragen, maar ik vrees dat de antwoorden die ik kan vinden binnen
onze collectie beperkt zijn. Wij beschikken immers enkel over een bibliotheek en museale collectie,
maar niet over uitgebreide archieven. Wat ik wel kan meegeven is:
- Wat betreft de vraag of uw overgrootvader betrokken was bij de IJslandvisserij: ik vind zijn
naam alvast niet terug in het standaardwerk van Johan Depotter (‘Onze IJslandvaarders’).
Daarin verzamelde Depooter het verhaal van de maar liefst 970 Vlaamse IJslandvaarders
die tussen 1815-1938 naar IJsland voeren. De kans is dus zeer groot dat uw
overgrootvader geen IJslandvaarder was.
- Helaas zijn in onze collectie geen foto’s aanwezig van de O.132 Charles of de O.182
Clotilde.
- Wat uw vragen over aanvoer en tonnage betreft: daarvan heb ik zelf helaas niet weinig
kennis, maar daarover werd in 2013 wel een doctoraatonderzoek gepubliceerd, dat online
raadpleegbaar is:
Lescrauwaet, A.-K. (2013). Belgian fisheries: ten decades, seven seas, forty species:
Historical time-series to reconstruct landings, catches, fleet and fishing areas from 1900.
PhD Thesis. Ghent University (UGent): Gent. xiii, 242 pp.
Het VLIZ (Vlaams Instituut voor de Zee) heeft verder ook informatieve pagina’s met
aanvoerstatistieken van belangrijke soorten:
http://www.vliz.be/cijfers_beleid/zeevisserij/list.php.
- Wat betreft de monsterrollen van de lijn Oostende-Dover: de voorganger van RMT was het
Bestuur van het Zeewezen (1830-1976). Dit archief wordt bewaard in het Algemeen
Rijksarchief in Brussel. De inventaris van dit archief vind je hier:
https://search.arch.be/nl/zoeken-naar-archieven/zoekresultaat/ead/index/eadid/BE-
A0510_000300_002729_DUT/eac/eac-BE-A0500_010093. Ik vermoed dat je hier
misschien meer kan terugvinden.
Bijkomend wil ik nog meegeven dat voor stamboomonderzoek in België eventueel ook contact kan
opgenomen worden met Heemkunde Vlaanderen. Momenteel is dit de informatie die ik u kan
aanbieden. Laat gerust weten als er nog vragen zouden zijn.
Veel succes nog met uw verder onderzoek.
54
Beantwoord door: Ruth Pirlet
Datum antwoord: 16/11/2018
28
naam: L. Dornez
datum: 03/12/2018
thema: IJslandvaart - woordenschat
vraag: Als ik deze mail niet stuur naar het juiste adres, gelieven het dan door te sturen naar de
persoon die mij (ons) kan helpen.
Beste,
Ik ben ludovik, woon in Vlaanderen maar werk ook mee met de Frans-Vlaamse vrije radiozender
‘Radio Uylenspiegel’ uit Cassel.
Mijn (tweetalige) collega Antoine Quaghebeur maakt programma’s over het leven van de zee, over
de geschiedenis van Frans-Vlaanderen. Hij schrijft ook artikels voor diverse tijdschriften, kranten,
publicaties…
Daarbij stootte hij op het ‘in bijlage’ audio fragment van een oude Islandvaarder die uitlegt welke
Vlaamse woorden er in Duinkerke werden gebruikt door de vissersgemeenschap. Hi had me
gevraagd of ik de schrijfwijze van die namen ook kon opschrijven, of ik misschien de correcte
vertaling kende…
De meesten zijn duidelijk vakjargon, ook niet altijd even makkelijk te begrijpen en te verstaan.
• Biernbok
• Stermien
• Kakestik = het stuk dat ze mochten eten, de kop van de kabeljauw dus het stuk van de
kaak…
• Biniké = moet te maken hebben met ruilhandel
• Batjes = iets wat vier beschuiten waard is, wat wer geruild
• Waterloop = waar ze water gingen halen
• Kaantjes = moet soort van tonnen zijn
• Krokkop = het afsnijden van de kop van de kabeljauw
• Flèkkeur = zij die de kabeljauw snijden
• Espoelers =
• Des “Bottes? Pottes?” = werden door de scheepsjongens gevangen en konden tot 800 kilo
wegen (POTVIS?) – om droogvis van te maken?
• Krappokok = soort van schelpen die groeien op de rug van de bottes, pottes
• Les Moites? = soort van droogvis…
Kunt u ons helpen bij onze zoektocht naar het juiste woord, naar de betekenis van dit bijzondere
tekstfragment ?
Alvast dank
Ik wil trouwens ook nog eens zeggen dat Antoine me al een tijdje geleden vroeg om een
radioprogramma te maken rond het visserijmuseum in Oostduinkerke. In dat geval zou ik hem
vergezellen. Met wie zouden we hiervoor best contact opnemen?
Antwoord: Beste heer Dornez,
Ik vrees dat ook ik veel zaken op het audiofragment niet goed kan verstaan, dus helaas kan ik niet
over alle woorden meer uitleg geven. In het ‘Woordenboek van de Vlaamse dialecten’ (deel 7: de
zeevisser) vond ik weliswaar wel meer uitleg over (zie bijlage):
• ‘Kaakstuk’
• ‘Kroppen’ van kabeljauw
• ‘Vlekker’
• ‘Spoeler’
In bijlage vind je een scan met de uitleg + verschillende zegs- en schrijfwijzen (per regio).
De andere woorden zijn voor mij weliswaar niet helemaal duidelijk, en kan ik dus niet gericht
opzoeken. Een goeie persoon die u misschien zal kunnen verder helpen is Roland Desnerck (alle
info en contactgegevens kan u hier vinden). Hij is de auteur van het ‘Oostends Woordenboek’ en
heeft naast een grote kennis van dialect ook een bijzondere affiniteit met het thema van de
visserij.
55
Hopelijk helpt dit u al enigszins vooruit? We horen het graag als we nog iets voor u kunnen doen.
Wat betreft het radioprogramma: daarvoor moet u bij mijn collega Jadrana Demoen zijn, die u
weliswaar al toevoegde aan de onderstaande mails. Zij is nog tot half december in verlof, maar
daarna zal zij zeker een antwoord kunnen formuleren.
Beantwoord door: Ruth Pirlet
Datum antwoord: 05/12/2018
29
naam: K. Peire
datum: 11/12/2018
thema: O.88 John
vraag: kan ik in het Visserijmuseum lijsten vinden van schepen mét bemanning?
De boeken en naslagwerken die aanwezig zijn, kunnen die ingekeken worden of moet daar een
afspraak voor gemaakt worden?
Ik ben vooral geïnteresseerd in de O.88John voor en tijdens wereldoorlog II. Grootvader Leon
Allary was schipper op de O.88.
Antwoord: Beste,
Lijsten van schepen met bemanning hebben wij in het museum helaas niet ter beschikking. Een
interessante bron hiervoor zijn de zogenaamde ‘monsterrollen ter visserij’. Een monsterrol was een
vroege vorm van arbeidsovereenkomst tussen een visser en de reder. Monsterrollen bevatten
enorm veel informatie over de tochten van een schip in een specifiek jaar. We kunnen er niet enkel
de scheepstypes, de officiële scheepsnamen en de tonnenmaat van een schip in ontdekken, maar
ook de naam van de rederij, de bestemming van de reis en de lijst van opvarenden, compleet met
naam en voornaam, leeftijd, rang en wijze van betaling.
In deze rollen zal u dus vermoedelijk de info terug vinden die u zoekt. Dergelijke monsterrollen
kunt u vinden in het Rijksarchief in Brugge, waar het Archief van het Waterschoutsambt te
Oostende bewaard wordt, inclusief monsterrollen ter visserij voor de periode 1818-1909. Voor
recentere periode vindt u die monsterrollen dan weer bij de FOD Mobiliteit en Vervoer – Dienst
Scheepvaartcontrole. Aangezien de O.88 John als bouwjaar 1936 heeft, zult u dus bij deze laatste
dienst verdere informatie moeten aanvragen.
In bijlage voeg ik ook nog twee korte artikels toe over het schip, waarin uw grootvader ook
vermeld wordt. Ik vond deze artikels via de GOD-collectie van de Bibliotheek van Oostende
(http://god.biboostende.be/), waar vele lokale kranten van de kust uit de 19e en 20ste eeuw
doorzoekbaar zijn. Ik zou ook hier zeker nog eens verder op zoek gaan naar extra informatie.
Beantwoord door: Ruth Pirlet
Datum antwoord: 13/12/2018
30
naam: K. Decroos
datum: 19/04/2018
thema: schooltaak over museum
vraag: Ik ben een student van Cervo Go tweedekansonderwijs en ik moet voor een grote taak een
museum bezoeken en daarvan een folder maken. Ik zou het Visserijmuseum willen bezoeken,
maar ik weet niet goed waar ik foto's mag van maken in het museum, want ik moet fotomateriaal
hebben voor in mijn folder. Mijn vraag is dus: waarvan mag ik foto's maken in het museum en
waarvan niet?(het is uitsluitend voor de schooltaak bestemd)
Ik zou dan binnenkort langskomen.
Antwoord: Je mag van alles foto s nemen behalve van de schilderijen. Deze schilderijen kan je
wel terugvinden via lucasweb (lr) en mist vermelding gebruiken. Je mag wel groepen van
schilderijen nemen, zolang je het niet frontaal in beeld brengt.
Succes met de taak!
Beantwoord door: Ineke Steevens
Datum antwoord: 19/04/2018
56
31
naam: W. Bogaert
datum: 04/09/2018
thema: research radioreportage
vraag: (telefonisch) voor een radioreportage in het programma ‘De wereld van Sofie’ op Radio 1,
uitzending 6/9, is de redactie op zoek naar een visser die wilt vertellen over geloof en bijgeloof bij
de vissers vandaag.
Antwoord: Reporter wordt in contact gebracht met de mensen van De Panger. Achteraf liet hij
weten dat dit een goed contact was waarmee ze verder konden voor de reportage.
Beantwoord door: Jadrana Demoen
Datum antwoord: 04/09/2018
57
8.4 BIJLAGE 4: JAAROVERZICHT BEZOEKERSCIJFERS 2018
1 Algemeen
In 2018 kwamen 43.325 bezoekers naar het NAVIGO-museum. Dit zijn 3.069 bezoekers meer dan vorig jaar
(totaalcijfers 2017: 40.277) en komt neer op een stijging van 7,57% tegenover vorig jaar. Tegenover 2016 is dit
een kleine stijging van 3,01%.10
TOTAAL
2015 39.414
2016 42.060
2017 40.277
2018 43.325
2018 kende in januari terug een vlotte start (een stijging van 359% tegenover 2016) ondanks een kleine daling
van 3 % t.o.v. januari 2017. In de maanden februari, maart en april was er een stijging nl. 35% (februari), 32%
(maart) en 26% (april), mei was vergelijkbaar met 2016 en 2017. Juni kende een stijging van 28,7% tegenover
vorig jaar. Juli, augustus en september daalden in bezoekersaantallen t.o.v. 2017 met 14,5% (juli), 4,2%
(augustus) en 14% (september). Oktober, november en december kenden vervolgens een stijging tegenover
2017 van 8% (oktober), 6% (november) en 28% (december).
Over gans 2018 zijn de piekmaanden maart, augustus en oktober. In totaal kwamen er 3.069 meer bezoekers
dan vorig jaar en halen we ruim de kaap van 40.000 bezoekers per jaar.
10 Voor de vergelijking van het cijfermateriaal werd gekozen om ons op de jaren van de huidige beleidsperiode
(start 2015) te baseren.
januari februari maart april mei juni juli augustusseptemb
eroktober
november
december
2015 180 1912 3535 3308 4540 4202 4813 4459 5315 4424 1751 975
2016 149 2253 3475 4178 4839 4291 4553 5691 3751 5050 2902 928
2017 706 1637 4045 3675 4888 3472 4437 5294 4304 5098 1843 878
2018 684 2206 5359 4651 4828 4468 3793 5072 3693 5485 1961 1125
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
Totaal cijfers 2015-2018
58
2 Doelgroepen
Grosso modo bedraagt de verdeling individuelen-groepen in het NAVIGO-museum de laatste jaren gemiddeld
ca. 46% groepen vs. 54% individuelen.
2015 2016 2017 2018 Gem.
INDIV.
BEZOEKERS
21.572
(54%)
24.089
(57%)
22.496
(55%)
21.666
(50%)
22.456
GROEPEN
17.842
(46%)
17.971
(43%)
17.781
(45%)
21.659
(50%)
18.813
TOTAAL
39.414
42.060
40.277
43.325
41.269
59
evenement
15%
ind.volw 14%
senioren 11%
jongeren 7%kids -6jr
9%
gezin 13%
reductie 5%
gratis 26%
2018
2.1 Individuele bezoekers
In 2016 stelden we op basis van een cijferanalyse van 2015 en 2016 vast dat we bepaalde doelgroepen (kinderen,
jongeren en gezinnen) nog niet voldoende bereikten. In 2017 zagen we alvast een stijging in de doelgroep
‘gezinnen’. In 2018 stegen de categorieën ‘gezinnen’ , ‘jongeren’ en ‘kinderen -6 jaar’.
In 2018 bleven we inzetten op deze doelgroepen: zo werden elke vrijdag tijdens de schoolvakanties opnieuw gezinsworkshops georganiseerd (‘Family@NAVIGO’) en werkten we in 2018 naast het bestaande Nederlandstalig en Franstalig gezinsparcours ‘S.O.S. Zeemonsters: museumspel voor de hele familie’ een nieuwe gezinszoektocht uit waarbij onze mascottes ‘Stekker’ en ‘Sterre’ een rode draad vormen doorheen de nieuwe gezinszoektocht 'Op stap met Stekker en Sterre' een stickerblad ontworpen voor kleuters (3 -6 jaar).
De dalende trend in het aantal deelnemers aan gezinszoektochten die we tegenover 2015 (177 deelnemers) in
2016 (142 deelnemers) en in 2017 (87 deelnemers) vaststelden, werkten we in 2018 ruim weg met 271
deelnemers. Dit is een stijging van 311,5%.
Ook in de categorie ‘gratis’ is een stijging merkbaar: dit gaat over het aantal bezoekers dat gratis het museum
bezocht. In deze categorie bevinden zich de eigen inwoners, de tweede residenten, mensen met een lerarenkaart
of andere kortingskaart, jarige bezoekers, deelnemers aan ‘Open Museumdag’, etc. Deze subcategorieën worden
hieronder verder toegelicht (‘Return programmatie 2018’).
ind.volw17%
senioren13%
jongeren9%
kinderen -6jaar
8%
gezin11%
reductie7%
gratis21%
evenement14%
evenement ; 14%
ind.volw ; 18%
senioren ; 14%
jongeren ; 9%
kids -6jr ; 8%
gezin ; 10%
reductie ; 6%
gratis ; 21%
evenement
15%
ind.volw 15%
senioren 11%
jongeren 8%
kids -6jr 8%
gezin 14%
reductie 5%
gratis 24%
2017
2015 2016
60
De categorieën ‘individuele volwassenen’ en ‘senioren’ daalden in 2017 tegenover 2015 en 2016, maar bleven
stabiel in 2018.
De categorieën ‘evenementen’ (3.383 deelnemers in 2017 en 3.687 deelnemers in 2018) en ‘reductie bleven
stabiel t.o.v. 2017.
2.2 Groepen
Van het aantal schoolbezoekers (totaal: 14.210) komt er 84,3% (11.980) i.k.v. zeeklassen. Dit is een stijging
van 11,2% tegenover de voorbije jaren (zeeklassen 2017: 10.716 kinderen). Nochtans vreesden we in 2014 een
daling in het aantal zeeklassen, doordat stad Antwerpen in 2013 het kindervakantieverblijf Home Mathilde
Schroyens in Sint-Idesbald sloot.
Het aantal deelnemers aan workshops steeg met 54,6% in 2018 tegenover 2017 (van 1612 naar 2493
deelnemers). Dit gaat dan vooral over het aantal deelnemers aan de bestaande educatieve pakketten en aan de
familieworkshops georganiseerd in de zomervakantie. Gemiddeld steeg het aantal deelnemers aan workshops
met 59%.
Voorts zien we een stijging van het aantal groepsbezoekers tegenover 2017. In 2018 zal meer aandacht worden
besteed aan samenwerkingen met Davidsfonds, NEOS, etc., zodat verenigingen meer worden aangemoedigd om
het NAVIGO-museum te bezoeken.
schoolgroepen6%
zeeklassen57%
verenigingen20%
workshops10%
bgl&gids7%
bgl&gids; 7%
schoolgroep; 7%
zeeklassen; 60%
verenigingen; 16%
workshops; 10%
2015 2016
bgl&gids7%
schoolgroep6%
zeeklassen60%
verenigingen18%
workshops
9%
2017
bgl&gids10%
schoolgroep10%
zeeklassen55%
verenigingen 14%
workshops 11%
2018
61
Wat betreft de schoolgroepen,
is er opnieuw een duidelijk
overwicht van het lager
onderwijs. Dit komt omdat
onze educatieve pakketten
voornamelijk gericht zijn op
deze doelgroep.
Secundaire scholen trekken
we sinds 2018 extra aan met
de nieuwe workshop ‘Navigo
Crime Investigation’. Deze
doelgroep steeg met 13,6 %
tegenover 2017. Dit zijn 184
deelnemers meer.
De doelgroep kleuters
trachtten we nog beter te
bereiken met de nieuwe
workshop ‘Sterre zoekt zijn
vriendjes’ een zoektocht voor
de 2de kleuterklas opgemaakt
i.s.m. ex-leerkrachten uit het
kleuteronderwijs.
Van het totale aantal schoolbezoekers in 2018, komen 830 leerlingen (5,8%) uit Koksijdse scholen. Het project
‘Uitjuf’ met als doel om in elke Koksijdse school een K-ambassadeur aan te stellen die het aanbod van de Koksijdse
vrijetijdsdiensten (en dus ook de musea) extra in de kijker te zet, heeft zichtbaar effect.
3 Schoolvakanties
Krokusvakantie
- 2015: 787 bezoekers
- 2016: 1327 bezoekers → tweejaarlijkse deelname aan ‘Krokuskriebels’. Volgende editie in 2018.
- 2017:1120 bezoekers → stijging van 42% tegenover 2015 (vakantie zonder deelname aan
Krokuskriebels).
- 2018: 915 bezoekers → ‘Krokuskriebels’ 191 deelnemers
Paasvakantie
- 2015: 1432 bezoekers
- 2016: 1660 bezoekers
- 2017: 1538 bezoekers
- 2018: 1810 bezoekers
787
13271120
915
0
500
1000
1500
2015 2016 2017 2018
1432 1660 1538 1810
0
1000
2000
2015 2016 2017 2018
3,05%
90,70%
4,86%1,39%
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
70,00%
80,00%
90,00%
100,00%
kleuter lager secundair hoger
2018
62
Zomervakantie
- 2015: 9.272 (juli: 4813 – augustus: 4459)
- 2016: 10.244 (juli: 4553 – augustus: 5691)
- 2017: 9.731 (juli: 4437 – augustus: 5294) Kleine daling van 5%.
- 2018: 8.865 (juli: 3793 – augustus: 5072) Een daling van 9,7%.
Herfstvakantie
- 2015: 841 bezoekers.
- 2016: 1054 bezoekers. Stijging van 213 bezoekers tegenover 2015. 1 en 2 november viel hier midden
in de herfstvakantie, nl. op een dinsdag en woensdag. Wellicht combineerden veel volwassenen
bezoekers deze feestdagen met een week vakantie.
- 2017: 1354 bezoekers. Stijging van 300 bezoekers (28%) tegenover 2016. Ook hier zelfde verklaring.
- 2018: 1660 Stijging van 306 bezoekers (22,6%) tegenover 2017. Ook hier zelfde verklaring.
Kerstvakantie
- 2015: 1432
- 2016: 1660
- 2017: 1156. Evenveel openingsdagen als kersvakantie 2016, maar daling van 504 bezoekers (30%).
- 2018: 763. Tien openingsdagen tegenover 13 dagen in 2017 tien dagen in 2016. Dit is een daling van
393 bezoekers tegenover 2017.
9272
10244
9731
8865
8000
8500
9000
9500
10000
10500
2015 2016 2017 2018
8411054
13541660
0
500
1000
1500
2000
2015 2016 2017 2018
1432 16601156
763
0
1000
2000
2015 2016 2017 2018
63
4. Return programmatie 2018
4.1 Bestaande activiteiten en acties
Prijsbeleid
- Aantal online gereserveerde groepsbezoeken
Sinds februari 2017 kunnen groepen (verenigingen en scholen) online hun bezoek reserveren.
2017: 66 groepen reserveerden online
2018: 32 groepen reserveerden online
- Gratis bezoekers bezoekerscentrum
We merkten dat veel bezoekers even in het bezoekerscentrum binnenwandelen, zonder het museum te
bezoeken. Vaak komen deze bezoekers kijken naar de ‘Visscherskoppen’ van stephan Vanfleteren in het
bezoekerscentrum of snuisteren ze rond in de museumshop. Sinds 2016 registreren we deze bezoekers,
ook al betalen ze geen toegang. In 2016 ging het over zo’n 318 bezoekers, in 2017 over 54 bezoekers,
in 2018 over 133 bezoekers
- Jarige bezoeker krijgt gratis toegang op dag van verjaardag (sinds juni 2016)
Dit als leuke extra en motivatie voor de bezoeker om langs te komen. In 2016 (juni-december) gaat het
om 12 jarige bezoekers, in 2017 om 24 bezoekers, in 2018 om 21 bezoekers. We blijven in 2019 inzetten
op promotie van dit voordeel.
- Museumpassen en tickets ‘Musea Koksijde’ (sinds 2015)
2015: 261 bezoekers
2016: 168 bezoekers
2017: 176 bezoekers
2018: 144 bezoekers
- Vakantieparticipatie:
2015: 94
2016: 21 → serieuze terugval (van 77%) t.g.o. vorig jaar.
2017: 127 (55 individuelen, 72 in groepsverband). Dit is een serieuze stijging tgov. 2015 en 2016.
2018: 49 → terugval (van 61,4%) t.g.o. vorig jaar.
- Reductietarief voor mindervaliden en hun begeleiders.
In de komende beleidsperiode willen we extra aandacht schenken aan deze doelgroep en onderzoeken
hoe we een aanbod kunnen uitbouwen dat meer op deze doelgroep is afgestemd. Hiervoor willen we
samenwerkingen aangaan met diverse partners. Hieronder een overzicht van de cijfers in de huidige
beleidsperiode:
2015: 335 mindervaliden en 349 begeleiders
2016: 242 mindervaliden en 202 begeleiders
2017: 319 mindervaliden en 309 begeleiders
2018: 307 begeleiders mindervalide.
- Kustpas:
2015: 884
2016: 1259 (stijging van 42% t.g.o. vorig jaar)
2017: 1096
2018: 1019
De Kustpas is de meest gebruikte reductiekaart. Steeds meer bezoekers vinden op deze manier de weg
naar het museum.
- Eigen inwoners
Het aantal bezoekers dat met postcode ‘8670’ (Koksijde en deelgemeenten) werden geregistreerd, zijn
de volgende:
2015: 4928 tgov. 39.414
2016: 4854 tgov. 42.060
2017: 4805 tgov. 40.277
2018: 5269 tgov. 43.325
64
Gemiddeld 12,2% van het totale bezoekersaantal zijn eigen inwoners. Koksijde telt zo’n 22.240
inwoners. Dit wil zeggen dat 23,7% van het eigen inwoneraantal, het NAVIGO-museum het afgelopen
jaar heeft bezocht. Dit cijfermateriaal heeft betrekking op zowel de bezoekers die enkel het museum
bezochten, als bezoekers die naar het museum kwamen i.k.v. een activiteit, schooluitstap, workshop,
e.d. Het gaat hier dus om zowel de individuele bezoekers als de groeps- en schoolklasbezoekers.
Bovenstaande cijfers kunnen we verder opsplitsen in het aantal Koksijdenaars dat specifiek het museum
bezocht en dat niet in groepsverband deed:
2015: 1914 tgov. 39.414 bezoekers
2016: 1785 tgov. 42.060 bezoekers (daling van 7% tgov. 2015)
2017: 1929 tgov. 40.277 bezoekers (stijging van 8% tgov. 2016)
2018: 1632 tgov. 43.325 bezoekers (daling van 15 % tgov.2017)
- Tweede residenten
2015: 172 tgov. 39.414 bezoekers
2016: 354 tgov. 42.060 bezoekers (stijging van 105% tgov. 2015)
2017: 436 tgov. 40.277 bezoekers (stijging van 23% tgov. 2016)
2018: 460 tgov. 43.325 bezoekers (stijging van 5,5% tgov.2017)
De komst van de K-Pas in 2016 had een positief effect op deze bezoekersgroep. Voorheen betaalden zij
het reductietarief van 3€ per museum, nu krijgen ze gratis toegang tot beide musea en hebben ze recht
op allerhande andere voordelen binnen de gemeente Koksijde.
Open Museumdagen (elke eerste zaterdag van de maand gratis toegang voor alle museumbezoekers): 1.771 deelnemers. Dit is een daling van 30% tgov. vorig jaar (2017: 2.536 dln.).
4.2 Nieuwe activiteiten en acties
Expo ‘Vissen in het verleden. 500 jaar Vlaamse zeevisserij’ (01/07-06/01/19)
Vernissage: 2015: 338 aanwezigen 2016: 464 aanwezigen 2017: 350 aanwezigen
2018: 214 aanwezigen
De toegang tot de expo zit inbegrepen in het toegangsticket tot het museum. Daarom weten we niet hoeveel bezoekers specifiek voor de expo kwamen, maar we mogen ervan uitgaan dat alle bezoekers die tijdens die periode naar het museum kwamen, ook de expo bezochten. In totaal gaat het hier
om 21.336 bezoekers (2017: 22.538 bezoekers).
Activiteiten
- Er werd een reeks van 5 yogasessies georganiseerd, op zondag (25/2, 4, 11, 18 en 25/3) waar 31 mensen aan hebben deelgenomen.
- De film ‘Fish&Run 3’ (16/11) trok 8 kijklustigen.
- In kader van het participatief herinrichten van de zaal strandvisserij, werden 3 activiteiten met specifieke doelgroepen georganiseerd:
o op 17/4 namen 6 museum gidsen deel aan een specifieke bevraging. o 3 mei werden de paardenvissers uitgenodigd voor een bevraging + verwenavond
(30 deelnemers). o De strandvissers waren op 17 mei met 25 aanwezig voor een bevraging en
netwerkmoment. - In mei trok het museum in mei een week met 25 deelnemers naar IJsland. Daar gingen in
2018 2 infoavonden aan vooraf en een reünie volgde in het najaar.
Activiteitenaanbod
- jaarlijkse bijeenkomst met de museumgidsen: dinsdagavond 12 februari om 18.30 uur. - yoga voor families: op zondagmiddag, 10, 17, 24 februari en 10 en 17 maart om 14.30
uur.
65
- Expo ‘eau forte’ van het WAK vindt plaats in NAVIGO-museum van 30 maart tot 16 juni,
tijdens de openingsuren van het museum. Vernissage vindt plaats op vrijdagavond 29
maart om 19.30 uur. - Lamblet: theatermonoloog op basis van visserdagboeken. Donderdag 25 april om 20 uur. - Ondine: auteurslezing Jennifer Vrielinck (auteur Ondine) over sterke vrouwen + workshop
creatief schrijven over de zee. Zondag 19 mei, lezing om 14.30 uur, workshop om 16.00 uur.
- familie@NAVIGO: elke vrijdag tijdens de schoolvakanties, 14.30 uur (m.u.v.
zomervakantie): workshop kinderen, verschillende leeftijdsgroepen. Juli en augustus: vrijdag om 16 uur (voorafgaand aan Visserijfolkloreavonden).
- met de huifkar naar de garnaalvissers te paard, nadien garnalen koken op het museumplein: 24 juli en 7 augustus om 11.00 uur (aansluitend op de officiële kalender van de garnaalvissers te paard.)
- Visserijfolkloreavonden (organisatie Vrienden van het Visserijmuseum): elke vrijdag in de
zomervakantie vanaf 12 juli, om 18.00 uur. - lessenreeks ‘netten breien’: 5, 12, 19, 26 september en 3, 10, 17, 24 oktober om 19 uur,
voor volwassenen. - Vissersmis gevolgd door bloemlegging op het erepark: donderdag 12 september 2019 om 9
uur.
- Nacht van de duisternis: zaterdag 12 oktober 2019. - Studiedag ‘Vissen in het verleden’ op vrijdag 25 oktober 2019, van 10 tot 18 uur.
- Zilt feest: 2 november met de huifkar naar de garnaalvissers te paard en de andere strandvissers, nadien garnalen koken op het museumplein, reuzenpicknick en workshops. Van 10 tot 18 uur.
- ‘tekenen op zondag’ in het museum, op zondagmiddag 17 en 24 november en 1, 8 en 15 december om 14.30 uur.
Bestaand educatief aanbod
• Educatieve pakketten
Voor kleuterklassen die het museum bezoeken is er een keuze uit een educatief pakket, een rondleiding met stickerblad en een zoektocht. Dit alles op maat van de kinderen!
Voor het lager onderwijs heeft het museum een heus aanbod in petto: rondleidingen, werkblaadjes
en educatieve pakketten!
Groepen uit het secundair onderwijs kunnen bij ons terecht voor een aangepaste rondleiding of een vrij bezoek met werkblaadjes op maat van de doelgroep. In de workshop ‘NCI: Navigo Crime Investigation’ maken ze kennis met de objecten én de werknemers van het museum!
• Workshops
- Vanaf 6 jaar: ‘Raak niet in de knoop’. Zeemansknopen leggen. - Vanaf 8 jaar: ‘Netten breien’. - Vanaf 6 jaar: ‘Duik mee onder de waterlijn’. Aquariumworkshop.
• Verjaardagsfeestjes
Onder de deskundige begeleiding van een animator spelen de kinderen in en rond het museum.
Ondertussen brengen ze verschillende opdrachten tot een goed einde. Ze zoeken, voelen, knutselen, kijken,... Zo verzamelen ze de verschillende elementen die nodig zijn om de middag af te sluiten met
een feestelijk hapje en drankje. Een leuke namiddag, waarbij de kinderen toch ook één en ander opsteken over het leven in en op zee. In 2018 worden de bestaande verjaardagsfeestjes wellicht aangevuld met een nieuw concept.
• S.O.S. Zeemonsters: museumspel voor de hele familie
Een gezinsparcours voor gezinnen met kinderen vanaf 6 jaar. Een nieuwe en speelse manier om het NAVIGO-museum te ontdekken via spannende opdrachten voor klein en groot. Ontworpen door NAVIGO-museum i.s.m. theatermakers van Studio Orka.
66
- voor gezinnen met kleuters: stickerblad 'Op stap met Stekker en Sterre'!
Gezinnen met jonge kinderen kunnen dit extraatje toevoegen aan hun bezoek.
Landelijke initiatieven
Hierbij is de voorwaarde tot deelnemen het schenken van gratis toegang en soms aangepaste openingsuren.
- Erfgoeddag: zondag 21/4/19. - De zomer van vlieg (zoektocht 1/7 tem 31/8) - Open Monumentendag: zondag 8/9/19. - Dag van de Wetenschap: 24/11/18
4.3 Partnerschappen 2018
Ruildeals: Ook dit jaar experimenteerde het NAVIGO-museum met ruildeals en andere samenwerkingen. In de
meeste gevallen werden gratis tickets opgestuurd naar de organiserende instantie of deden we een 1+1 actie
aan de kassa. Dit telkens in ruil voor mooie publiciteit.
- NAVIGO-Nationaal Visserijmuseum is partner van Herita. Bezoekers met een lidkaart van Herita krijgen
het reductietarief. Er kwamen 15 bezoekers in 2018 met zo’n lidkaart.
- Als ruildeal werden 15 gratis duotickets opgestuurd naar contentplatform Strandverblijf. Hiervan keerden
geen tickets terug.
- Er werd een advertentie met uitknipstrook i.s.m. met Gezinsbond voorzien (gratis gezinszoektocht).
Hiervan keerden 30 bonnen terug.
- Er werd een advertentie met reductie op vertoon van lidkaart ‘Vrouwen met Vaart’ voorzien, dit telde 2
deelnemers.
- Advertenties werden voorzien in Nationaal Schoolreis Magazine, Guide Sorties Gratuites, Car&Bus gids,
Klasse Magazine, De Bond, brochure groepsuitstappen 2018 (Femma, Okra, KWB, Pasar)
- Samenwerkingen met Davidsfonds, JCW e.a. verder verdergezet in 2018
- Dit jaar werd er ook samengewerkt met persbureau Benedeluxe dat beide musea kan profileren binnen
de Noord-Franse regio. Op 28 juni werd er een persreis georganiseerd voor Noord-Franse journalisten
in Koksijde. En op 31 oktober was er een persconferentie om de gemeentelijke musea van Koksijde voor
te stellen aan de Noord-Franse pers in Lille (Rijsel).
- Verder experimenteren met ruilacties en gerichte advertenties: Klasse, OKRA-magazine, Guide des
Sorties Gratuites, NEOS, etc.
5 Return sociale media
Het NAVIGO-museum is erg actief op zowel Facebook als Instagram. Hieronder enkele cijfers.
Facebook:
Totaal aantal paginavolgers op dit moment: 3553 Totaal aantal vind-ik-leuks: 3597 Leeftijdsgroep is vooral de categorie 35 tot 44-jarigen, gevolgd door de 45 tot 54-jarigen.
67
3185 volgers komen uit België, gevolgd door 127 uit Nederland en 57 uit Frankrijk. Hieronder een overzichtje:
Land Volgers
België 3185
Nederland 127
Frankrijk 57
IJsland 36
Duitsland 33
Spanje 20
Verenigde Staten 16
Italië 12
Mexico 8
Overige volgers komen uit de volgende landen: Zwitserland (5), Filipijnen (5), Indonesië (4), Polen (4), Thailand (4), Ierland ( 3), Luxemburg (3), Noorwegen (3), Zweden (3), Suriname (3), Taiwan (3), Zuid-Afrika (3), …
Volgers komen vooral uit Koksijde (457), gevolgd door Oostduinkerke (263), Veurne (219), Oostende (196), Gent (184), Nieuwpoort (126), De Panne (120), Brugge (104), Antwerpen (94) en Bredene (68). Hieronder een overzichtje:
Plaats Volgers
Koksijde 457
Oostduinkerke 263
Veurne 219
Oostende 196
Gent 184
Nieuwpoort 126
68
De Panne 120
Brugge 104
Antwerpen 94
Bredene 68
Overige volgers komen uit Brussel (48), Diksmuide (36), Adinkerke (35), Ieper (33), Kortrijk (32), Alveringem (30), Middelkerke (30), Knokke-Heist (27), Roeselare (25), Leuven (23), Oostende
(19), …
Er is sprake van variatie op de Facebookpagina:
- Aankondigen van activiteiten en evenementen. - Sfeerbeelden van activiteiten en evenementen.
- Aquarium bewoners. - Sfeerbeelden museum en erepark. - Gerelateerde artikels/linken.
- Website links. - Wekelijks foto uit de oude doos met de #throwbackthursday. - Garnaalvissers te paard. - Educatief aanbod.
Populairste bericht in 2018: de post met foto’s waarbij er hulde werd gebracht aan landgenoten begraven op IJsland (4785 bereikte personen).
Instagram:
Totaal aantal paginavolgers op dit moment: 839 Totaal aantal berichten: 288 Leeftijdsgroep is vooral de categorie 35 tot 44-jarigen, gevolgd door de 25 tot 34-jarigen.
69
Er is sprake van variatie op de Instagrampagina:
- Sfeerbeelden museum en erepark. - Aquarium bewoners. - Wekelijks foto uit de oude doos met de #throwbackthursday. - Garnaalvissers te paard. - Tijdelijke expo en activiteiten.
Populairste bericht in 2018: de #throwbackthursday post ‘fishing boats floating at sea while fishing’ (74 likes).
70
8.5 BIJLAGE 5: ACTIVITEITENKALENDER NAVIGO-MUSEUM 2018
Jaarprogramma 2018
JANUARI
di 2/01 - 14.30 – 16.00 uur Thematische rondleiding: Artan et les pêcheurs de crévettes (Fr. – gids
inbegrepen in toegangsticket)
vrij 5/01 - 14.30 – 16.00 uur Thematische rondleiding: ‘Kunstwerken’ (Ned. – gids inbegrepen in toegangsticket)
vrij 5/01 - 14.30 – 16.00 uur Workshop: Maak je eigen vissenmobiel
zat 6/01 – 14 - 17.00 uur Open Museumdag: gratis toegang
zon 7/01 – 14- 18.00 uur Zilt arrangement ism Estaminet De Peerdevisscher
ma 8/01 – woe 31/01 Museum gesloten voor het publiek
FEBRUARI
don 1/02 - 14 - 17.00 uur Museum terug open voor het publiek
zat 3/02 – 14 - 17.00 uur Open Museumdag: gratis toegang
di 6/02 – 18.30 uur Voorstelling jaarprogramma aan K-ambassadeurs
di 13/02 – 14.30 – 16.00 uur Thematische rondleiding: ‘La Place d’Honneur (Fr. – gids inbegrepen in toegangsticket)
di 13/02 – 14.30 – 16.00 uur Familieworkshop:Aquaria achter de schermen – gids inbegrepen in toegangsticket)
woe 14/02 – 10.30 – 12.00 uur Familierondleiding: De vissersvrouw vertelt – gids inbegrepen in toegangsticket)
woe 14/02 – 19.00 uur Diner diep in de zee: Exclusief valentijndiner
don 15/02 – 14.30 – 16.00 uur Familieworkshop:Aquaria achter de schermen – gids inbegrepen in toegangsticket)
vrij 16/02 – 14.30 – 16.00 uur Thematische rondleiding: ‘Strandvisserij’ (Ned. – gids inbegrepen in toegangsticket)
vrij 16/02 - 14.30 – 16.00 uur Poppenspel: ‘Leuke snoetjes’ met aansluitend schilderen en versieren van maskers
ma 19/02 – 19.00 uur Infosesie Ijslandreis
zon 25/02 – 14.30 – 15.30 uur Yin Yoga in het museum
MAART
zat 3/03 – 14 - 17.00 uur Open Museumdag: gratis toegang
zon 4/03 – 14.30 – 15.30 uur Yin Yoga in het museum
zon 11/03 – 14.30 – 15.30 uur Yin Yoga in het museum
zon 18/03 – 14.30 – 15.30 uur Yin Yoga in het museum
zon 25/03 – 14.30 – 15.30 uur Yin Yoga in het museum
71
zon 25/03 – 14 – 17.00 uur Diabetes Liga
Workshop kleuters en 6-8 jaar: De mooiste vis van de zee
Workshop 9-12 jaar: Vissenkop
APRIL
di 3/04 – 14.30 – 16.00 uur Thematische rondleiding: ‘Artan et les peintres des pecheurs’ (Fr. – gids inbegrepen in
toegangsticket)
vrij 6/04 - 14.30 – 16.00 uur Workshop: Vis, visser, visserij (10-12 jaar)
vrij 6/04 – 14.30 – 16.00 uur Thematische rondleiding: ‘Ijslandvaart’ (Ned. – gids inbegrepen in toegangsticket)
zat 7/04 – 14 - 18.00 uur Open Museumdag: gratis toegang
zat 7/04 – 14 - 18.00 uur Propere Strandlopers ism Navigo
di 10/04 – 14.30 – 16.00 uur Vrije Rondleiding: ‘Les Peintures’ (Fr. – gids inbegrepen in toegangsticket)
vrij 13/04 - 14.30 – 16.00 uur Voorleesmoment: Visje, visje met aansluitend knutselen (3-6 jaar)
vrij 13/04 – 14.30 – 16.00 uur Vrije Rondleiding: ‘Vissershuisje’ (Ned. – gids inbegrepen in toegangsticket)
di 17/04 – 19.00 uur Bijeenkomst gidsen strandvisserij
ma 19/04 – 19.00 uur Infosesie Ijslandreis
vrij 20/04 – 19.30 uur Lezing: Pastoor Puype door Dirk Demaeght ism De Vrienden van het Nationaal
visserijmuseum
zon 22/04 – 10 – 18.00 uur Erfgoeddag ‘Kiezen’: Kiek noa Mieke
gratis toegang
ma 23/04 – 19.00 uur Infosesie Ijslandreis
MEI
do 3/05 – 19.00 uur Bevraging strandvissers + walking diner
zat 5/05 – 14 - 18.00 uur Open Museumdag: gratis toegang
ma 7/05 – 13.30 uur Rondleiding Uni Nascholing U Gent ism c.c. CasinoKoksijde
do 17/05 – 19.00 uur Bevraging strandvissers
zo 20/05 – 11.00 uur Triatlon Golf Ter Hille ism sportdienst
zo 27/05 tem za 2/06 Ijslandreis
JUNI
zat 2/06 – 14 - 18.00 uur Open Museumdag: gratis toegang
di 26/6 – 18.30 uur Rondleidding gidsen expo ‘Vissen in het verleden, 500 jaar zeevisserij’
JULI
72
elke zaterdag om 16.00 uur Rondleiding voor individuele bezoekers in expo ‘Vissen in het verleden, 500 jaar
Vlaamse zeevisserij’ (gids inbegrepen in toegangsticket)
elke dag van 10 - 18.00 uur Zoek de schat van vlieg
zo 1/07 – 11.00 uur Vernissage expo ‘Vissen in het verleden, 500 jaar zeevisserij’
di 3/07 – 14.30 – 16.00 uur Thematische rondleiding: ‘Artan et les peintres de la côte’ (Fr. – gids inbegrepen in
toegangsticket)
vrij 6/07 - 16 - 17.30 uur Workshop: Maak je eigen vissenmobiel (6-9 jaar)
vrij 6/07 – 16 – 17.30 uur Thematische rondleiding: ‘Ijslandvaart’’ (Ned. – gids inbegrepen in toegangsticket)
zat 7/07 - 14 – 18.00 uur Open Museumdag: gratis toegang
di 10/07 – 14.30 – 16.00 uur Thematische rondleiding: ‘Les peintures’ (Fr. – gids inbegrepen in toegangsticket)
vrij 13/07 – 16 – 17.30 uur Thematische rondleiding: ‘Het vissershuisje’ (Ned. – gids inbegrepen in toegangsticket)
vrij 13/07 - 16 tot 17.30 uur Workshop: ‘Schatten uit de diepzee’ (10-13 jaar)
di 17/07 – 14.30 – 16.00 uur Thematische rondleiding: ‘Les querres de morue au large d’Islande’ (Fr. – gids
inbegrepen in toegangsticket)
do 19/07 – 11.30 uur Huifkartocht: Op stap met de paardenvissers
vrij 20/07 – 16 – 17.30 uur Thematische rondleiding: ‘Ijslandvaart’ (Ned. – gids inbegrepen in toegangsticket)
vrij 20/07 - 16 - 17.30 uur Poppenspel: Zee,strand en vakantie met knutselen van een zeilbootje (3-6 jaar)
di 24/07 – 14.30 – 16.00 uur Thematische rondleiding: ‘Artan et les peintres de la côte’ (Fr. – gids inbegrepen in
toegangsticket)
vrij 27/07 – 16 – 17.30 uur Thematische rondleiding: ‘De visserij in de ogen van kunstenaars’ (Ned. – gids
inbegrepen in toegangsticket)
vrij 27/07 – 16 - 17.30 uur Workshop: ‘Figuren boetseren’ (6-9 jaar)
di 31/07 – 14.30 – 16.00 uur Thematische rondleiding: ‘Les peintures’ (Fr. – gids inbegrepen in toegangsticket)
AUGUSTUS
elke zaterdag om 16.00 uur Rondleiding voor individuele bezoekers in expo ‘Vissen in het verleden, 500 jaar
Vlaamse zeevisserij’ (gids inbegrepen in toegangsticket)
elke dag van 10 – 18.00 uur Zoek de schat van vlieg
vrij 3/08 – 16 - 17.30 uur Thematische rondleiding: ‘Het vissershuisje’ (Ned. – gids inbegrepen in toegangsticket)
vrij 3/08 – 16 - 17.30 uur Poppenspel: ‘Sterre zoekt vriendjes’ aansluitend schilderen van een zeester (3-6 jaar)
zat 4/08 – 14 – 18.00 uur Open Museumdag: gratis toegang
di 7/08 – 14.30 – 16.00 uur Thematische rondleiding: ‘Artan et les peintres de la côte’ (Fr. – gids inbegrepen in
toegangsticket)
73
vrij 10/08 – 16 - 17.30 uur Thematische rondleiding: ‘Strandvisserij’ (Ned. – gids inbegrepen in toegangsticket)
vrij 10/08 – 16 - 17.30 uur Workshop: ‘Mini –aquariums maken’ (8-13 jaar)
di 14/08 – 14.30- 16.00 uur Thematische rondleiding: ‘La maison du pêcheur’ (Fr. – gids inbegrepen in
toegangsticket)
do 16/08 – 10.30 uur Huifkartocht: Op stap met de garnaalvissers te paard
vrij 17/08 – 16 - 17.30 uur Thematische rondleiding: ‘Duurzame visserij’ (Ned. – gids inbegrepen in
toegangsticket)
vrij 17/08 - 16 - 17.30 uur Workshop: ‘Aquarium kijkdoos’ (6-9 jaar)
di 21/08 – 14.30 - 16.00 uur Thematische rondleiding: ‘La Plâce d’Honneur’ (Fr. – gids inbegrepen in toegangsticket)
vrij 24/08 – 16 - 17.30 uur Thematische rondleiding: ‘Duurzame visserij’ (Ned. – gids inbegrepen in
toegangsticket)
vrij 24/08 - 16 - 17.30 uur Workshop: ‘Schimmen – figuren’ (8-13 jaar)
di 28/08 – 14.30- 16.00 uur Thematische rondleiding: ‘Artan et les peintres de la côte’(Fr. – gids inbegrepen in
toegangsticket)
vrij 31/08 – 16 - 17.30 uur Thematische rondleiding: ‘De visserij in ogen van kunstenaars’ (Ned. – gids
inbegrepen in toegangsticket)
vrij 31/08 - 16 - 17.30 uur Workshop: ‘Ontdek het geheim van Sterre’ (6-9 jaar)
SEPTEMBER
elke zaterdag om 16.00 uur Rondleiding voor individuele bezoekers in expo ‘Vissen in het verleden, 500 jaar
Vlaamse zeevisserij’ (gids inbegrepen in toegangsticket)
zat 1/09 – 14 - 18.00 uur Open Museumdag: gratis toegang
do 7/09 – 19 - 21.00 uur Lessenreeks: Netten breien
zon 9/09 – 14 - 18.00 uur Open Monumentendag: ‘Erepark voor op zee gebleven vissers’ in de kijker
do 13/09 – 9.00 uur Vissersmis: org. De vrienden van het visserijmuseum
do 14/09 – 19 – 21.00 uur Lessnreeks: Netten breien
do 21/09 – 19 - 21.00 uur Lessenreeks: Netten breien
woe 26/9 – 19.00 uur Reunie Ijsland
do 28/09 – 19 - 21.00 uur Lessenreeks: Netten breien
OKTOBER
elke zaterdag om 16.00 uur Rondleiding voor individuele bezoekers in expo ‘Vissen in het verleden, 500 jaar
Vlaamse zeevisserij’ (gids inbegrepen in toegangsticket)
do 5/10 – 19 - 21.00 uur Lessenreeks: Netten breien
74
zat 6/10 – 14 - 18.00 uur Open Museumdag: gratis toegang
do 11/10 – 19 - 21.00 uur Lessenreeks: Netten breien
do 18/10 – 19 - 21.00 uur Lessenreeks: Netten breien
do 25/10 – 19 - 21.00 uur Lessenreeks: Netten breien
zat 27/10 – 10 - 18.00 uur Zilt feest
NOVEMBER
elke zaterdag om 16.00 uur Rondleiding voor individuele bezoekers in expo ‘Vissen in het verleden, 500 jaar
Vlaamse zeevisserij’ (gids inbegrepen in toegangsticket)
vr 2/11 – 14.30 - 16.00 uur Thematische rondleiding:Voedings in vissersmiddens (Ned. – gids inbegrepen in
toegangsticket)
vr 2/11 – 14.30 – 16.00 uur Workshop: ‘ Cupcakes versieren’ (8-13 jaar)
zat 3/11 – 14 - 17.00 uur Open museumdag: gratis toegang
do 16/11 – 20.00 uur Film: Fish and Run 3 in c.c. CasinoKoksijde
zon 18/11 – 14.30 – 16.30 uur Tekensessies op zondag
ma 19/11 – 16.30 uur Bezoek minister Sven Gatz
zon 25/11 – 14 – 15.00 uur Dag van de wetenschap: Workshop: Aquarium
gratis toegang
zon 25/11 – 14.30 – 16.30 uur Tekensessies op zondag
DECEMBER
zat 1/12 – 14 - 17.00 uur Open Museumdag: gratis toegang
zon 2/12 – 14.30 – 16.30 uur Tekensessies op zondag
zat 8/12 – 11.00 uur Voorstelling boek ZEEHOUCK door WXII
zon 9/12 – 14.30 – 16.30 uur Tekensessies op zondag
zon 16/12 – 14.30 – 16.30 uur Tekensessies op zondag
di 25/12 – 14.30 - 16.00 uur Thematische rondleiding: Les querres de morue au large d’Islande (Fr. – gids
inbegrepen in toegangsticket)
vr 28/12 – 14.30 – 16.00 uur Thematische rondleiding: Strandvisserij (Ned. – gids inbegrepen in toegangsticket)
vr 28/12 – 14.30 – 16.00 uur Workshop: Poppenkast ‘ Het zeepaardje is ziek’ aansluitend inschilderen van visje of
zeepaardje (3-6 jaar)
vr 28/10 – 16.00 uur Smoefelmarkt – organisatie: ODK leeft
zat 29/12 – 16.00 uur Rondleiding voor individuele bezoekers in expo ‘Vissen in het verleden, 500 jaar
Vlaamse zeevisserij’ (gids inbegrepen in toegangsticket)
75
8.6 BIJLAGE 5: MARKETINGPLAN 2019
Aan het begin van de huidige beleidsperiode 2015-2019 werd een marketing- en communicatieplan
opgemaakt waarin de uitgangspunten en het theoretische kader voor de beide musea voor de
periode 2015-2019 uitgestippeld. Op 18/12/2017 keurde de GR de beleidsplannen 2019-2023 met
als bijlage het Marketing- en Communicatieplan Musea Koksijde 2019-2023 van het Abdijmuseum
Ten Duinen en het NAVIGO-Nationaal Visserijmuseum goed.
Dit ‘Marketingplan 2018’ heeft als doel de reeds uitgetekende krijtlijnen voor het NAVIGO-museum
verder te verfijnen met doelgroepgerichte programmatie en acties.
Hieronder wordt bovenstaande verder toegelicht, waarna een concreet overzicht van de geplande
programmatie en acties in 2018 wordt gegeven. Ook wordt dieper ingegaan op het prijsbeleid, het
educatieve luik en enkele communicatie acties in 2018.
In 2019 staan weer heel wat activiteiten op stapel. Bij de opmaak van het jaarprogramma werd
rekening gehouden met:
- Doelgroepen
- Cijferanalyse bezoekcijfers 2015-2016-2017-2018
- Trends anno 2019-2020
1. Cijferanalyses 2015-2018 11
In 2018 kwamen 43.325 bezoekers naar het NAVIGO-museum. Dit zijn 3.069 bezoekers meer dan
vorig jaar (totaalcijfers 2017: 40.277) en komt neer op een stijging van % tegenover vorig jaar.
Tegenover 2015 is dit een kleine stijging van 2%.
2015 2016 2017 2018
INDIV. BEZOEKERS
21.572 (54%)
24.089 (57%)
22.496 (55%)
21.666 (50%)
GROEPEN
17.842 (46%)
17.971 (43%)
17.781 (45%)
21.659 (50%)
TOTAAL
39.414
42.060
40.277
43.325
Grosso modo bedraagt de verdeling individuelen-groepen in het NAVIGO-museum de laatste jaren
gemiddeld ca. 46% groepen vs. 54% individuelen.
11 De analyses gebeurden voornamelijk o.b.v. bezoekcijfers van de jaren 2015-2018 (cf. huidige beleidsperiode).
76
evenement 15%
ind.volw 14%
senioren 11%
jongeren 7%
kids -6jr 9%
gezin 13%
reductie 5%
gratis 26%
2018
1.1. Individuele bezoekerscategorieën
In 2016 stelden we op basis van een cijferanalyse van 2015 en 2016 vast dat we bepaalde
doelgroepen (kinderen, jongeren en gezinnen) nog niet voldoende bereikten. In 2017 zagen we
alvast een stijging in de doelgroep ‘gezinnen’. In 2018 stegen de categorieën ‘gezinnen’ , ‘jongeren’
en ‘kinderen -6 jaar’.
In 2018 bleven we inzetten op deze doelgroepen: zo werden elke vrijdag tijdens de schoolvakanties opnieuw gezinsworkshops georganiseerd (‘Family@NAVIGO’) en werkten we in 2018 naast het bestaande Nederlandstalig en Franstalig gezinsparcours ‘S.O.S. Zeemonsters: museumspel voor de hele familie’ een nieuwe gezinszoektocht uit waarbij onze mascottes ‘Stekker’ en ‘Sterre’ een rode draad vormen doorheen de nieuwe gezinszoektocht 'Op stap met Stekker en Sterre' een stickerblad ontworpen voor kleuters (3 -6 jaar).
De dalende trend in het aantal deelnemers aan gezinszoektochten die we tegenover 2015 (177
deelnemers) in 2016 (142 deelnemers) en in 2017 (87 deelnemers) vaststelden, werkten we in 2018
ruim weg met 271 deelnemers. Dit is een stijging van 311,5%.
Ook in de categorie ‘gratis’ is een stijging merkbaar: dit gaat over het aantal bezoekers dat gratis
het museum bezocht. In deze categorie bevinden zich de eigen inwoners, de tweede residenten,
mensen met een lerarenkaart of andere kortingskaart, jarige bezoekers, deelnemers aan ‘Open
Museumdag’, etc. Deze subcategorieën worden hieronder verder toegelicht (‘Return programmatie
2018’).
De categorieën ‘individuele volwassenen’ en ‘senioren’ daalden in 2017 tegenover 2015 en 2016,
maar bleven stabiel in 2018.
ind.volw17%
senioren13%
jongeren9%
kinderen -6jaar
8%
gezin11%reductie
7%
gratis21%
evenement
14%
evenement ; 14%
ind.volw ; 18%
senioren ; 14%
jongeren ; 9%
kids -6jr ; 8%
gezin ; 10%
reductie ; 6%
gratis ; 21%
evenement 15%
ind.volw 15%
senioren 11%jongere
n 8%
kids -6jr 8%
gezin 14%
reductie 5%
gratis 24%
2017
2015 2016
77
De categorieën ‘individuele volwassenen’ en ‘senioren’ daalden in 2017 tegenover 2015 en 2016,
maar bleven stabiel in 2018.
De categorieën ‘evenementen’ (3.383 deelnemers in 2017 en 3.687 deelnemers in 2018) en ‘reductie
bleven stabiel t.o.v. 2017.
460 tweede verblijvers bezochten het afgelopen jaar het museum. Vanuit de dienst Toerisme werden
in 2018 1.053 K-Passen verkocht: 43,7% daarvan werd gebruikt in het NAVIGO-museum.
1.2. Groepen
Van het aantal schoolbezoekers (totaal: 14.210) komt er 84,3% (11.980) i.k.v. zeeklassen. Dit is een stijging
van 11,2% tegenover de voorbije jaren (zeeklassen 2017: 10.716 kinderen). Nochtans vreesden we in 2014 een
daling in het aantal zeeklassen, doordat stad Antwerpen in 2013 het kindervakantieverblijf Home Mathilde
Schroyens in Sint-Idesbald sloot.
Het aantal deelnemers aan workshops steeg met 54,6% in 2018 tegenover 2017 (van 1612 naar 2493
deelnemers). Dit gaat dan vooral over het aantal deelnemers aan de bestaande educatieve pakketten en aan de
familieworkshops georganiseerd in de zomervakantie. Gemiddeld steeg het aantal deelnemers aan workshops
met 59%.
Voorts zien we een stijging van het aantal groepsbezoekers tegenover 2017. In 2018 zal meer aandacht worden
besteed aan samenwerkingen met Davidsfonds, NEOS, etc., zodat verenigingen meer worden aangemoedigd om
het NAVIGO-museum te bezoeken.
schoolgroepen6%
zeeklassen57%
verenigingen20%
workshops
10%
bgl&gids7%
2015
bgl&gids; 7%
schoolgroep; 7%
zeeklassen; 60%
verenigingen; 16%
workshops; 10%
2016
bgl&gids10%
schoolgroep10%
zeeklassen
55%
verenigingen 14%
workshops 11%
2018
bgl&gids
7%
schoolgroep6%
zeeklassen60%
verenigingen18%
workshops9%
2017
78
Wat betreft de schoolgroepen,
is er opnieuw een duidelijk
overwicht van het lager
onderwijs. Dit komt omdat
onze educatieve pakketten
voornamelijk gericht zijn op
deze doelgroep.
Secundaire scholen trekken
we sinds 2018 extra aan met
de nieuwe workshop ‘Navigo
Crime Investigation’. Deze
doelgroep steeg met 13,6 %
tegenover 2017. Dit zijn 184
deelnemers meer.
De doelgroep kleuters
trachtten we nog beter te
bereiken met de nieuwe
workshop ‘Sterre zoekt zijn
vriendjes’ een zoektocht voor
de 2de kleuterklas opgemaakt
i.s.m. ex-leerkrachten uit het
kleuteronderwijs.
Van het totale aantal schoolbezoekers in 2018, komen 830 leerlingen (5,8%) uit Koksijdse scholen. Het project
‘Uitjuf’ met als doel om in elke Koksijdse school een K-ambassadeur aan te stellen die het aanbod van de Koksijdse
vrijetijdsdiensten (en dus ook de musea) extra in de kijker te zet, heeft zichtbaar
2. Tendensen in het erfgoedveld12
• Snel evoluerende digitale maatschappij
De samenleving is deels een e-samenleving geworden dankzij de digitalisering. Digitale toepassingen
brengen ongekende mogelijkheden en bieden opportuniteiten: ze dringen steeds dieper door binnen
het maatschappelijke leven en de vrije tijdsbesteding. Zo heeft het invloed op de distributie van
erfgoed: opslag en ontsluiting van erfgoed gebeurt nu ook digitaal via kanalen zoals bv. Lukas Web
en erfgoedinzicht.be. Op deze manier worden collectiestukken vrijer toegankelijk voor het publiek.
De digitalisatie beïnvloedt ook communicatie, waarbinnen een belangrijke rol is weggelegd voor
allerlei sociale media-toepassingen, en zorgt voor een fundamentele wijziging op vlak van marketing.
Het aantal volgers van Instagram explodeerde de laatste jaren: Instagram heeft wereldwijd 600
miljoen maandelijks actieve gebruikers. Dat aantal is een verdubbeling ten opzichte van 2 jaar
geleden en 100 miljoen meer dan amper een half jaar geleden. Van de maandelijks actieve
gebruikers maken er 300 miljoen dagelijks gebruik van het platform. Daar waar Facebook de
wereldkaart van social media domineert, is Instagram het platform dat in de meeste landen op de
tweede plek staat.13 Daarom startten de gemeentelijke musea van Koksijde elk met een
Instagrampagina om de collectie, het aanbod, de sfeer rond het museum, etc. in de kijker te zetten.
Voorlopig zijn Facebook en Instagram de enige sociale media waar het NAVIGO-museum op aanwezig
is, maar het zijn voorlopig wel de twee belangrijkste. Ook de Facebookpagina houden we wekelijks
up-to-date met berichtgeving over onze werking, evenementen en gerelateerde thema’s. Met behulp
van YouTube zullen we de komende jaren experimenteren om breitechnieken (visnetten) te
ontsluiten.
Hiernaast is er een enorme toename in de digitale handel. Veruit alles kan nu digitaal aangekocht
en/of gereserveerd worden. Grote kledingketens spelen hier gretig op in, maar ook diverse andere
sectoren zoals de warenhuizen. Zo kun je bv. via een online platform als Collect&Go boodschappen
12 “Anno 2020!? Trends, evoluties en uitdagingen voor een nieuw decennium”, FARO. Anita Caals en Jacqueline Van Leeuwen (2010) en “Maatschappelijke trends en het cultureel erfgoed in Vlaanderen”, Patrick De Rynck (2014). 13 Cijfers gebaseerd op: https://www.marketingfacts.nl/berichten/social-media-cijfers-anno-2017
3,05%
90,70%
4,86%1,39%
0,00%
10,00%
20,00%
30,00%
40,00%
50,00%
60,00%
70,00%
80,00%
90,00%
100,00%
kleuter lager secundair hoger
2018
79
bestellen. Binnen de musea stapten we mee in de digitale dienstverlening door een eigen webshop
‘Musea Koksijde’ op te starten. Hierop kunnen bezoekers hun groepsbezoek online reserveren. De
webshop is gelinkt aan de vernieuwde websites van de musea en is een extra service naar de
bezoeker toe. Zij kunnen nu bv. ook buiten de openingsuren van het museum hun bezoek reserveren.
Deze digitale dienstverlening zorgt er ook voor dat de onthaalmedewerkers i.p.v. zich te focussen op
administratieve afhandeling meer ruimte hebben voor het gastvrij en persoonlijk verwelkomen van
bezoekers.
• Digital detox
Een andere trend die haaks op de vorige staat, is ‘digital detox’. Back to basics, even offline en niet
bereikbaar zijn. In hun vrije tijd willen mensen vooral vertragen en de tijd nemen om bewust te
ervaren, te bezinnen. Slow is een tendens in veel sectoren. Tegen de trend van versnelling in,
ontstaat er bij mensen ook een behoefte aan traagheid, verstilling en verdieping. Daarnaast geeft
het opkomen van allerlei ateliers (bv. naaiatelier) ook aan dat mensen voldoening krijgen van zelf
zaken te produceren, ook al neemt dit meer tijd in beslag. Hier willen we als museum zeker op
inspelen door het organiseren van bv. yoga-sessies en het inrichten van teken- en schilderklassen.
• Back to the roots
Mensen zijn meer dan ooit op zoek naar een houvast. Deze vinden zij voor een stuk in een lokale en
regionale identiteit. Men geeft, meer dan vroeger, aandacht aan lokale evenementen en er wordt
veel belang gehecht aan familie en gezin. Ook met het NAVIGO-museum willen we bezoekers een
‘thuisgevoel’ geven en blijven we inzetten op bovenstaande belangrijke doelgroepen. In de nieuwe
beleidsperiode wordt blijvend ingezet op eigen inwoners, tweede residenten en gezinnen/families.
• Participatie
De relatie met het publiek en de rol van de bezoeker verandert. Deze wil niet meer puur observeren,
maar ook deelnemen en mee nadenken over bepaalde zaken die in het museum gebeuren. Bezoekers
willen mee participeren en mee nieuwe ‘producten’ ontwikkelen. De culturele en maatschappelijke
ontplooiing van mensen is een grondrecht. Het streven naar brede participatie blijft in de cultureel-
erfgoedsector dan ook een belangrijke uitdaging. We betrekken onze omgeving bij de algemene
werking van het museum.
• Branding
Erfgoed biedt kansen voor economische ontwikkeling en wordt meer en meer in de markt gezet. Zo
is er de opkomst van erfgoedwinkels die vanuit de collectie vertrekken. Ook in de shop van het
NAVIGO-museum wordt een gamma artikelen gelieerd aan de collectie. Op deze manier wordt de
collectie ‘in de etalage gezet’ en nemen bezoekers een stukje erfgoed mee naar huis. We trachten
hier zoveel mogelijk te werken met ecovriendelijke producten en/of ambachtelijke/handgemaakte
items van lokale spelers.
3. Programmatie 2019
Rekening houdende met de resultaten van de cijferanalyse en met de feedback van de heer
Burgemeester Marc Vanden Bussche, schepen van cultuur Stephanie Anseeuw en het directiecomité
(bestaande uit de algemeen directeur Joeri Stekelorum, afdelingshoofd Vrije Tijd Ann-Sofie Beun,
directeur van het Abdijmuseum Dirk Vanclooster en directeur van het NAVIGO-museum Ineke
Steevens) hebben we doelgroepgerichte acties opgesteld voor het jaar 2018. Een aantal acties blijven
onveranderd tegenover de vorige jaarprogramma’s. Een aantal zaken zijn nieuw en specifiek gericht
op de bezoekersgroepen die we meer willen bereiken.
80
3.1. Bestaande activiteiten en acties
Open Museumdagen
Elke eerste zaterdag van de maand is het museum gratis toegankelijk tijdens de openingsuren. Deze
formule blijft behouden, want trekt veel bezoekers aan.
Profiel: sterk geïnteresseerde frequente erfgoedparticipant, families en actieve ontspanner.
Rondleidingen voor individuele bezoekers
Deze gratis rondleidingen vinden plaats tijdens schoolvakanties (krokus-, paas-, zomer-, herfst- en
kerstvakantie) op volgend tijdstip:
➔ Voor volwassenen. Doel van de thematische rondleiding is o.a. herhaalbezoek, bv. van
inwoners en tweederesidenten, te stimuleren. Ong. 25 deelnemers.
- Ned. rondl., 1x/week, op hetzelfde moment wordt een workshop voor kinderen
aangeboden: vrijdag om 14.30 uur, 16.00 uur in de zomervakantie (aansluitend op
visserijfolkloreavonden, zie verder).
- Fr. rondl., 1 x/week, op dinsdag om 14.30 uur.
Ook in de tijdelijke tentoonstelling zal een Nederlandstalige rondleiding plaatsvinden. T.e.m.
herfstvakantie elke zaterdag om 16u, daarna enkel in de kerstvakantie.
➔ Voor volwassenen. Extra stimulans om expo te bezoeken, herhaalbezoek stimuleren. Ong.
25 deelnemers.
Activiteitenaanbod
- jaarlijkse bijeenkomst met de museumgidsen: dinsdag 12 februari
➔ doelgroep gidsen, info-, netwerk- en verwenmoment
- Family@NAVIGO: elke vrijdag tijdens de schoolvakanties, 14.30 uur (m.u.v.
zomervakantie): workshop kids.
Juli en augustus: vrijdag om 16 uur (voorafgaand aan Visserijfolkloreavonden).
Tegelijkertijd kunnen volwassenen een rondleiding meevolgen.
➔ kinderen tussen 5 en 12 jaar (opgesplitst in leeftijdscategorieën); 20 deelnemers
- Met de huifkar naar de garnaalvissers te paard, nadien garnalen koken op het
museumplein: woensdag 24/7 en woensdag 7/8.
➔ doelgroep: gezinnen met kinderen. Ongeveer 70 deelnemers.
- Zilt Feest (vroeger Paardenvissers in het Museum): 2/11
➔ Voor (groot)ouders met kinderen. Doel = 500 deelnemers.
➔ I.s.m. de verschillende vissersverenigingen
- Visserijfolkloreavonden (organisatie Vrienden van het Visserijmuseum): elke vrijdag juli en
augustus
➔ Diverse doelgroepen: inwoners en toeristen, volwassenen en kinderen, elke avond
ong. 800 deelnemers.
- Vissersmis: donderdag 12 september
➔ Doelgroep: vissersfamilies en sympathisanten.
- 5x ‘tekenen op zondag’ in het museum, 5 data november/december. Herhaalactiviteit
2018.
81
➔ volwassenen vanaf 14 jaar, max 15 deelnemers.
- lessenreeks ‘netten breien’: 5 avonden in de week in het najaar, voor volwassenen
➔ volwassenen vanaf 16 jaar. (amateurvissers) en andere geïnteresseerden. Max 15
deelnemers.
Bestaand educatief aanbod
• Educatieve pakketten
Voor scholen ontwikkelden we reeds zowel voor kleuters, lager onderwijs en secundair onderwijs
educatieve pakketten. In 2018 besteedden we extra aandacht aan het naar buiten brengen van ons
educatief aanbod. Elk educatief pakket of workshop werd voorzien van ontwikkelingsdoelen en / of
eindtermen met als doel de leerkrachten een zo goed mogelijk zicht te geven op ons aanbod. We
werken met inkijkexemplaren aan het onthaal en op onze website. In de toekomst willen wij ons
aanbod via verschillende kanalen verspreiden.
Een overzicht hieronder.
- Kleuters:
o ‘Als ik groot ben, word ik visser’. Het volledige pakket bestaat uit drie delen:
voorbereiding in de klas, rondleiding in het museum en naverwerking in de klas. De
rondleiding in het museum gebeurt op een aangepaste en ludieke manier.
o educatief stickerblad ‘Op stap met Stekker en Sterre’ voor de 2de en 3de kleuterklas
o ‘Sterre zoekt zijn vriendjes’, een zoektocht voor de 2de kleuterklas opgemaakt in
samenwerking met ex leerkrachten uit het kleuteronderwijs. Tijdens deze zoektocht leggen de kleuters onder begeleiding een traject af doorheen het museum. Ze gaan op zoek naar de vriendjes van Sterre en komen zo langs bijzondere plaatsen in het museum
- Lager Onderwijs: ‘De vis, visser en visserij’. De kinderen worden ondergedompeld in de
wereld van de vissen en de visserij. Een echte visser neemt de kinderen mee op sleeptouw.
Zelf ervaren, voelen en doen zijn de drie sleutelwoorden bij deze sessie. De workshop bestaat
uit drie delen: de visser, de vis en de visserij.
- Secundair Onderwijs:
voor een bezoek met groepen uit het Secundair Onderwijs zijn er verschillende
mogelijkheden: ofwel een rondleiding met een gespecialiseerde gids, ofwel zijn er
werkblaadjes voor een vrij bezoek met klassen uit de eerste graad.
• Workshops
- Vanaf 6 jaar: ‘Raak niet in de knoop’. Zeemansknopen leggen.
- Vanaf 8 jaar: ‘Netten breien’.
- Vanaf 6 jaar: ‘Duik mee onder de waterlijn’. Aquariumworkshop.
- Vanaf 12 jaar: ‘NCI: Navigo Crime Investigation’
-
• Verjaardagsfeestjes
Onder de deskundige begeleiding van een animator spelen de kinderen in en rond het museum.
Ondertussen brengen ze verschillende opdrachten tot een goed einde. Ze zoeken, voelen, knutselen,
kijken,... Zo verzamelen ze de verschillende elementen die nodig zijn om de middag af te sluiten met
een feestelijk hapje en drankje. Een leuke namiddag, waarbij de kinderen toch ook één en ander
82
opsteken over het leven in en op zee. In 2018 worden de bestaande verjaardagsfeestjes wellicht
aangevuld met een nieuw concept.
• Gezinszoektochten:
- S.O.S. Zeemonsters: museumspel voor de hele familie
Een gezinsparcours voor gezinnen met kinderen vanaf 6 jaar. Een nieuwe en speelse manier
om het NAVIGO-museum te ontdekken via spannende opdrachten voor klein en groot.
Ontworpen door NAVIGO-museum i.s.m. theatermakers van Studio Orka. Dit gezinsparcours
wordt in 2018 herwerkt (cf. infra).
Landelijke initiatieven
Hierbij is de voorwaarde tot deelnemen het schenken van gratis toegang en soms aangepaste
openingsuren.
- Erfgoeddag: zondag 28/4. Thema ‘Hoe maakt u het’.
- De zomer van vlieg (zoektocht 1/7 tem 31/8)
- Open Monumentendag: zondag 9/9/18. Thema nog te bevestigen.
- Dag van de Wetenschap: 24/11
3.2. Nieuwe activiteiten en acties in 2019
Tentoonstelling en randactiviteiten
In tegenstelling tot voorgaande jaren, organiseer NAVIGO-museum in 2019 geen eigen expo, dit als gevolg van de tentoonstellingsvisie bepaald op gemeentelijk niveau. Wel is ze de gastvrouw van een expo van het Atelier Vrije Grafiek van Westhoek Academie, van 30/3 tem 16/6.
Activiteitenaanbod
In het activiteitenaanbod zijn er dit jaar enkele nieuwigheden:
- Lamblet: theatermonoloog door Sieber Marly op basis van dagboeken van de visser Patrick Van Craeynest. Donderdag 25 april om 20 uur.
- Ondine: auteurslezing Jennifer Vrielinck (auteur Ondine) over sterke vrouwen + workshop creatief schrijven over de zee. Zondag 19 mei, lezing om 14.30 uur, workshop om 16.00 uur.
Participatieprojecten
Gedurende 2019 is er opnieuw een samenwerking met vrijwilligers voor de registratie van de museumobjecten. Hiervoor werken we samen met bv. De Strandloper en het Sociaal Huis (tewerkstelling van art. 60).
Voor de opgraving van potvis Valentijn, die in het museum zal worden tentoongesteld, wordt samengewerkt met de Koksijdse bioloog Luc Tyteca, tevens eigenaar van ‘Museos’, waar een rijke
collectie skeletten van dieren wordt tentoongesteld.
Educatie: plannen 2019
Het voorbije jaar werden er al reeds enkele zaken aangepast en vernieuwd op het vlak van ons educatief aanbod. Voor 2019 hebben wij dan ook enkele concrete plannen om ons aanbod zo
succesvol mogelijk uit te breiden.
83
Kleuteronderwijs
Sinds januari 2018 hebben wij een educatief stickerblad ‘Op stap met Stekker en Sterre’ voor het 2de en 3de kleuter. Daarnaast hadden wij al het educatief pakket ‘Als ik groot ben, word ik visser’
voor het 3de kleuter. Om ons aanbod op vlak van de kleuters verder uit te breiden hebben we sinds april 2018 een nieuwe kleuter rondleiding ‘Sterre zoekt zijn vriendjes’ voor het 2de kleuter. Dit jaar gaan we ons in functie van Krokuskriebels, focussen op buggy-tours. Hiermee willen we inzetten op (groot-) ouders en de allerkleinsten (in buggy of draagzak). De volgende editie van Krokuskriebels gaat door in februari 2020, hier gaan we in 2019 dus naartoe werken.
Lager onderwijs
Voor leerlingen van het lager onderwijs hebben wij een groot aanbod. Zo zijn er verschillende workshops, zoektochten en rondleidingen. Dit jaar gaan we inzetten op het verfijnen van de workshops ‘Duik mee onder de waterlijn’ en ‘De vis, visser en visserij’. Hierbij gaan we ons vooral richten op het uitwerken van bruikbaar didactisch materiaal, om zo ook een onderscheid te kunnen maken tussen de verschillende graden en leeftijdsgerichter te kunnen werken. De werkblaadjes dat
we als een gratis extraatje aanbieden krijgen dit jaar een nieuwe naam, ‘NAVIGO-expert’ en hierbij dan ook een nieuwe lay-out.
Secundair onderwijs
We gaan ons dit jaar verder inzetten op het secundair onderwijs. Zij zijn nu al reeds welkom in ons museum voor een vrij bezoek of een bezoek met gids, verder hebben wij ook reeds een zoektocht
uitgewerkt voor de eerste graad van het secundair onderwijs. Om ons aanbod uit te breiden hebben wij sinds kort een nieuwe workshop ontwikkeld omtrent de museale werking in een museum. Op een interactieve manier maken de leerlingen kennis met het museum, de werknemers en enkele typische objecten uit de visserij. Teamwork staat binnen deze workshop centraal! Het is de bedoeling om deze workshop gedurende 2019 te promoten en deze doelgroep dus naar het museum te krijgen.
Verjaardagsfeestjes
Voor kinderen tussen 5 en 10 jaar is er de mogelijkheid om hun verjaardag te vieren in het museum. Het komende jaar willen we in samenspraak met de vrijwilligers die het verjaardagsfeestje geven de opdrachten nakijken en hier een tweede variant op maken, zodat meerdere kinderen uit 1 klas kunnen kiezen om hier hun verjaardag te vieren.
Gezinszoektocht
Wij streven ernaar om dit jaar van start te gaan met de uitwerking van een nieuwe gezinszoektocht. Onze mascottes ‘Stekker’ en ‘Sterre’ gaan een rode draad vormen doorheen de nieuwe gezinszoektocht. Wij zouden hiervoor graag samenwerken met Casa Blanca. Het is de
bedoeling dat gezinnen op een leuke manier ons museum kunnen gaan verkennen.
Extra info omtrent het aanbod
Het voorbije jaar hebben we extra aandacht besteedt aan het naar buiten brengen van ons educatief aanbod. Zo zijn wij bij elk educatief pakket of workshop op zoek gegaan naar de ontwikkelingsdoelen en / of eindtermen. Hiermee willen we de leerkrachten een zo goed mogelijk
zicht geven op ons aanbod. Sinds januari 2019 hebben wij een educatieve brochure voor het kleuter-, lager -en secundair onderwijs. Dit jaar willen we met behulp van deze educatieve brochure ons educatief aanbod nog meer naar buiten brengen, dit o.a. op de beursstanden.
4. Partnerschappen
In 2018 experimenteerde het NAVIGO-museum met ruildeals en andere samenwerkingen. In de
meeste gevallen werden gratis tickets opgestuurd naar de organiserende instantie of deden we een
1+1 actie aan de kassa. Dit telkens in ruil voor mooie publiciteit. De meest succesvolle ruildeals in
2018waren de volgende:
- Als ruildeal werden 15 gratis duotickets opgestuurd naar contentplatform Strandverblijf. Hiervan keerden geen tickets terug.
- Er werd een advertentie met uitknipstrook i.s.m. met Gezinsbond voorzien (gratis
gezinszoektocht). Hiervan keerden 30 bonnen terug.
84
- Er werd een advertentie met reductie op vertoon van lidkaart ‘Vrouwen met Vaart’ voorzien,
dit telde 2 deelnemers.
In 2019 wordt hiermee verder geëxperimenteerd. Ook zal er gerichter geadverteerd worden,
hiervoor is budget vrijgemaakt. Van volgende nieuwe samenwerkingen zijn we al zeker:
- advertentie in Klasse, Guide Sorties Gratuites, Riebedebie, Kustpas
- Davidsfonds
- persbureau Benedeluxe dat beide musea kan profileren binnen de Noord-Franse regio.
De samenwerking met onze huidige partners zoals bv. Herita wordt verdergezet in 2019.
5. Shop
In januari 2016 werd de museumshop heringericht: zowel de infrastructuur als het aanbod werd
onder handen genomen. Het resultaat is een frisse, inspirerende plek in het bezoekerscentrum waar
het leuk vertoeven is.
Nog steeds wordt ingezet op het vernieuwen van het aanbod. Er ligt voor elk wat wils – zoals toffe gadgets, bijzondere publicaties, knuffels, juwelen, etc. –, maar sinds 2016 wordt ook actief ingezet op een aanbod voor gezinnen en kinderen (zoals bv. kinderboeken). Ook gaat meer aandacht naar het aanbieden van lokale (bv. aanbieden van Paardenvissersbier) en duurzame producten (samenwerking met ‘Reborn Sails’, een leverancier die allerhande gadgets uit stof van oude zeilen maakt) en worden de producten extra in de aandacht geplaatst tijdens bijzondere periodes zoals de kerstperiode, Valentijn, etc. In 2017 kreeg het museum een nieuwe huisstijl, dit trok zich door in het
shopaanbod: er werden diverse nieuwe artikelen ontwikkelend in de nieuwe look & feel.
In 2019 wordt ingezet op het uitbreiden van het Franstalige aanbod. Een vraag die heel duidelijk
naar voor kwam uit bezoekersbevragingen.
6. Communicatie
Het NAVIGO-Nationaal Visserijmuseum werkt voor de communicatie van dit ruime aanbod nauw samen met het Abdijmuseum ten Duinen en de marketingcel van de gemeente Koksijde, waarin o.a.
de dienst Toerisme en Communicatie, Onthaal en Protocol van de gemeente is vertegenwoordigd.
Huisstijl
- In 2017 werd een nieuwe huisstijl gelanceerd. In 2018 proberen we deze breed uit te dragen
door naast de gekende dragers ook in te zetten op nieuwe, zoals gadgets, een placemat die wordt verdeeld in lokale restaurants, de ontwikkeling van nieuwe vouchers, …
- Zichtbaarheid in het straatbeeld te hebben door samen te werken met de diensten Toerisme en Communicatie, onthaal en protocol: hergebruik banners in de kernen van Koksijde-Bad en Sint-Idesbald, ontwikkeling van een publicube op de dijk, adverteren op het straatmeubilair (zowel gedrukt als digitaal).
Online communicatie
- De website werd in juni 2016 in een nieuw jasje gestoken. Wegens een technische fout is geen cijfermateriaal beschikbaar uit 2016. Van 2017 werden wel gegevens gelogd, die cijfers kunnen vanaf nu worden getoetst.
- We merken dat het bezoekerscijfer van de website sterk stijgt in de zomermaanden en ook hoger is in de maanden dat we meer activiteiten aanbieden. Ook het verzenden van digitale nieuwsbrieven (6 per jaar aan 2600 abonnees) heeft een effect op het bezoekcijfer van de website.
85
Maand 2017 Aantal gebruikers
2017
Aantal gebruikers 2017
Januari 1756 2381
Februari 1877 2612
Maart 2260 3109
April 2528 3451
Mei 2108 2827
Juni 2860 3031
Juli 4752 4554
augustus 5009 6245
september 2892 3090
oktober 3397 3217
november 2428 2257
december 1596 2415
- Ook op de sociale media Facebook en Instagram is het museum heel actief. Op het einde
van 2017 telde de Facebookpagina zo’n 3553 volgers en de Instagramfeed werd door 839 profielen gevolgd. Het NAVIGO-team beoogt differentiatie tussen de 2 kanalen. Dat het geen passieve pagina’s zijn, merken we aan het aantal interacties (likes, hartjes, opmerkingen, berichten, …): 3597 mensen vinden de Facebook-pagina leuk.
- In oktober 2019 neemt het museum een week het Instagram-account ’52-museums’ over, tevens wordt een SoMe-plan opgesteld voor de collectie opgesteld, afgestemd op de website,
nieuwsbrief, Facebook en instagram. - De digitale nieuwsbrief van het museum telt 2612 abonnees, dit is niet significant minder na
het GDPR-conform maken van het platform. Doel is om dit jaar minimum 7 goedgevulde nieuwsbrieven de wereld in te sturen. Ook wordt dit jaar cijfermatig opgevolgd wat de weerklank daarvan is.
- Via de Uitdatabank worden alle activiteiten niet alleen nationaal in heel diverse kalenders opgenomen, ook de websites van Koksijde-Oostduinkerke worden op die manier gevoed
(www.koksijde.be en www.visitkoksijde.be). Door gericht te taggen in de databank komen de belangrijkste activiteiten ook op de websites van de buurgemeenten terecht (via intergemeentelijk samenwerkingsverband 8-hoek). Ook het evenementenluik van erfgoedinzicht.be wordt zo gevoed.
- Het educatieve aanbod wordt via CultuurKuur en Klassement ontsloten bij leerkrachten. - Begin 2019 wordt een fotoshoot georganiseerd in het museum om alle communicatiedragers,
en vooral de digitale media, te voeden met nieuwe, frisse beelden.
Geschreven communicatie
- Het museum bezorgt maandelijks artikels aan het infoblad Tij-dingen. Ook verschijnen artikels in elke editie van Rocks (tijdschrift voor personeel gemeente Koksijde Oostduinkerke
en het Sociaal Huis) en Plezand (kinderkrant, verdeeld bij alle kinderen die in Koksijde school lopen).
- De voorbije jaren werd geëxperimenteerd met gerichte advertenties, i.s.m. toerisme Koksijde en Abdijmuseum Ten Duinen. Ook werden verschillende ruildeals afgesloten met diverse media. In 2019 wordt de return daarvan geanalyseerd en een gelijkaardig budget voorzien.
- Het aanbod en de activiteiten van het museum worden consequent meegenomen in alle
publicaties van de diensten Cultuur en Toerisme van de gemeente Koksijde. - Volgend drukwerk zal worden gerealiseerd in 2018:
86
wat aantal
Bache highlights uit de kalender 1
Folder museum viertalig 35.000
Uitnodiging + bijkomend drukwerk studiedag Te bepalen
Realisatie beursstand (ism Abdijmuseum ten Duinen) 1
Placemats voor lokale horecazaken (incl. museumzoektocht)
60.000
Paardenvissers in het museum affiche + flyer 250 + 2500
Herdruk + aanpassing museumplan 75.000
Rolbanners ‘menu’ voor aan de balie: duidelijk overzicht van de prijsstructuur voor de wachtende bezoeker
2
Acties
- De museumteams van NAVIGO-museum en Abdijmuseum Ten Duinen hebben een sterke traditie van flyer- en afficherondes in eigen beheer. Voor de paasvakantie vindt een ruime algemene bevoorradingsronde plaats (tot Ieper en Oostende). Voor de verschillende grote events worden gerichte rondes uitgevoerd.
- Ook in 2019 wil NAVIGO-museum, i.s.m. Abdijmuseum Ten Duinen, aanwezig zijn op diverse beurzen, zoals CVO-trefdag, Cultuurmarkt Antwerpen, Oostende voor anker, …
- In 2017 werd het dienstoverschrijdend project ‘Uitjuf’ opgestart. De Uitjuffen geven les in Koksijdse scholen en zijn er de ambassadeurs van het Koksijdse Vrijetijdsaanbod. In 2018 werd hiervoor, naast diverse acties, een uitgebreide publicatie voorzien. In 2019 wordt de doelgroep uitgebreid naar scholen uit het intergemeentelijk samenwerkingsverband ‘Achthoek’.
Vooruitblik perswerking 2019
De perswerking voor 2018 bestaat uit verschillende onderdelen.
- Regionale pers bereiken we via de dienst Communicatie, Onthaal en Protocol van de gemeente Koksijde.
- Voor de nationale pers (in Nederlands en Frans) werken we ook in 2019 samen met het gespecialiseerd bureau, Glenaki, dat ook de perswerking doet voor de toeristische dienst en
waarmee we reeds samenwerkten de voorgaande jaren. Zij focussen in 2019 op onderstaande dossiers, de algemene kalender wordt meegenomen in de communicatie van de dienst toerisme:
o Opgraving potvis Valentijn o Zilt Feest o Knipseldienst
- Sinds 2018 werkt het museum samen met Benedeluxe voor enkele gerichte acties op de
Noord-Frans markt. In 2019 zetten we dit project verder.
8.7 BIJLAGE 6: Organogram
Secretaris
Joeri Stekelorum
Directeur Abdijmuseum Ten Duinen
A1a-A2a
Dirk Vanclooster
Afdelingshoofd Vrije Tijd
A4a-A4b
Ann-Sofie Beun
Directeur Nationaal Visserijmuseum
A1a-A2a
Ineke Steevens
Technicus D1-D3
xxx
Schoonmaak
D1-D3/E1-E3
Carmen Robbe
Veronique Diericks
Marina Gheldof
Administratief medewerker C1-
C3
/Administratief bediende D1-D3
Anne-Marie Vermoote
Marie-Nadine Vanhove
xxx
Wetenschappelijke
cel
Collectiebeheerder-
registrator
A1a-A2a
Nadia Vilain
Historisch onderzoek
A1a-A2a
Jan Van Acker
Archeologisch onderzoek
A1a-A2a
Alexander Lehouck
Invoerder-registrator C1-C3
xxx
Administratief
medewerker
C1-C3
Linda Legein
Ann Legein
Technicus D1-D3
Schoonmaak E1-E3
Coördinator Wetenschappelijk
Werk A1a-A2a
Kaat Vandoorne
Invoerder-
registrator
C1-C3
xxx
Molenaar C1-
C3
Patrick Geryl
Administratief
medewerker
C1-C3
An Dujardin
Publieksmedewerker
Abdijmuseum Ten Duinen
B1-B3
Nick Herweyers
Coördinator Marketing en
Onthaal B1-B3
Fien Boeve
Onthaalbediend
e C1-C3
Publieksmedewerker Nationaal
Visserijmuseum
B1-B3
Jadrana Demoen
Onthaalbediende
C1-C3
FUNCTIONELE CEL
