Jaargang 20 Nummer 1 Maart 2006 · 2010-03-18 · INFOVISIE MAGAZINE, maart 2006 5 Beste lezer,...

Jaargang 20

Nummer 1

Maart 2006

In dit nummer:

✓✓ De ‘X-letters’ van ZoomText 9

✓✓ Apple spreekt

✓✓ Blindengeleidehonden

INFOVISIE MAGAZINE, maart 2006 3

➔ Inhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

➔ Overgang audio naar Daisy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

➔ Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

➔ Twintig jaar Infovisie Magazine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

➔ Update-info . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

➔ De ‘X-letters’ van ZoomText 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12➔ Apple spreekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18➔ Blindengeleidehonden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21➔ Verslag ZieZo-beurs 2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

➔ Websites: selectie van de redactie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

➔ Agenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

➔ Technische fichesBeeldschermloepen

Mobility . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42PVO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44Viva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Daisy-softwareProducer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Schermuitleesprogramma’sPocket HAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49VoiceOver . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

VergrotingssoftwareZoomText Magnifier/ScreenReader . . . . . . . . . . . . 53

➔ Adressen leveranciers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56➔ Colofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

Inhoud

Overgang audio naar Daisy

Op dit ogenblik wordt Infovisie Magazine in drie leesvormen verspreid: een gedrukte versie met heldere lay-out, geschikt voor tv-leesloupes, een elektronische versie in HTML, die met elke webbrowser gelezen kanworden en een gesproken versie op audio-cd.

Deze gesproken versie wordt door FNB Nederland aangemaakt en bevat devolledige tekst van het tijdschrift, ingesproken door beroepsmensen. Maarhet is een klassieke audio-cd zonder veel navigatie- en zoekmogelijkheden.

Het is onze trouwe lezers natuurlijk bekend dat moderne gesproken boekenin het Daisyformaat opgenomen worden. Dit betekent o.m. dat de cd nueen data-cd wordt die het best gelezen wordt met Daisyapparatuur (als een apart toestel) of Daisysoftware op pc. Nochtans kunnen ook alle moderne audio-cd-spelers en dvd-spelers ditformaat aan. Zij zullen dan wel de zgn. mp3 geluidsbestanden één na eenweergeven waardoor men minder navigatiemogelijkheden heeft.

Nadat de productie van het gesproken boek in Nederland enkele jarengeleden al volledig op Daisy omgeschakeld werd, is vanaf dit jaar ookVlaanderen aan de beurt.

Daarom willen wij nu al aankondigen dat de huidige 20e jaargang (jaar2006 dus) de laatste is waarvoor Infovisie Magazine op een audio-cdverschijnt. Vanaf de 21e jaargang (beginnend met het nummer van maart 2007) zullenwij ook op het Daisyformaat omschakelen. Wij menen dat tegen die datumalle lezers met een visuele handicap toch al op een of andere manierapparatuur voor Daisyboeken in huis zullen hebben.

De beide andere leesvormen (zwartdruk en HTML) blijven ook in 2007 (en later) behouden.

4 INFOVISIE MAGAZINE, maart 2006

Belangrijk Bericht


Beste lezer,

Terwijl de winterkou stilaan wegebt, kijken we allemaal uit naar de lentezonen de erbij horende temperaturen. Achter de schermen is de redactie aldruk in de weer met de voorbereiding van 20 jaar Infovisie Magazine. Ukunt er alles over vernemen in een apart bericht waarin we ook een oproepdoen naar oude hulpmiddelen. Onze 20ste verjaardag zal alvast niet onop-gemerkt voorbij gaan!

Vanaf het maartnummer van volgend jaar schakelen we voor de gesprokenversie over van het audio-formaat naar het daisyformaat. In de technischefiches kunt u software terugvinden waarmee u zelf een gesproken daisy-boek kan maken. De spraak wordt daarbij niet door een menselijke stemmaar door een spraaksynthesizer geproduceerd.

De nieuwste versie van het vergrotingsprogramma ZoomText beschikt nuover een wel erg mooie techniek om vergrote letters af te ronden, wat deleesbaarheid de hoogte injaagt. In een uitvoerig testverslag kunt u er allesover vernemen.

Het KOC publiceert regelmatig keuzewijzers over hulpmiddelen; neem maareens een kijkje op www.koc.be. Blindengeleidehonden horen ook in dat rijtjethuis en we willen ze graag eens aan bod laten komen in dit tijdschrift dathet bijna uitsluitend heeft over hoogtechnologische hulpmiddelen. Daaromeen lichtjes aangepaste versie van de keuzewijzer in dit nummer.

VoiceOver is een gratis stukje software dat bij elke Apple computermeegeleverd wordt. Het zorgt ervoor dat de scherminhoud kan vergroot enuitgesproken worden. De spraak is tot nog toe niet in het Nederlandsverkrijgbaar maar dat kan niet lang meer duren. We nemen een kijkjewelke mogelijkheden VoiceOver te bieden heeft om de Apple Macintoshtoegankelijker te maken.

Voorwoord

De meest in het oog springende nieuwigheden die we opmerkten tijdens deNederlandse ZieZo beurs staan gebundeld in het verslag dat u hieroverkunt lezen.

En dan ontbreken zeker niet de vertrouwde rubrieken: update-info,websites, agenda en adressenlijst van de leveranciers.

Veel leesgenot.

Gerrit Van den Breede


Het is u vermoedelijk ook al opge-vallen (of niet?) dat Infovisie Maga-zine aan zijn twintigste jaargang toeis. En dat willen de medewerkers ende VZW Infovisie vieren.

De voornaamste activiteit, waarvanu nu al best de datum noteert, iseen tentoonstelling over de evolutievan hulpmiddelen voor personenmet een visuele handicap. In feiteworden nog maar een korte tijdelektronische en computerge-baseerde hulpmiddelen ontwikkeld,maar toch hebben ze al eenenorme evolutie doorgemaakt. In samenwerking met BlindenzorgLicht en Liefde zal ook de Blind dmobiel met ultramoderne appa-ratuur vlak bij de tentoonstellingopgesteld worden.

De tentoonstelling gaat door van 21 oktober tot 5 november 2006 inde Arenberg Campusbibliotheek teHeverlee-Leuven. Op 20 oktoberwordt ze plechtig geopend.

De tentoonstelling wordt ingedeeldin acht thematisch gekozen onder-werpen. Voor elk onderwerp wordter een ‘thema-eiland’ opgebouwd,

waarin steeds twee elemententerugkomen:

• Gedetailleerde weergave vande historiek binnen dat thema

• Interactief ‘hands-on’-elementwaaruit de bezoeker eenpraktische ervaring kan putten

De thema’s zijn :

• Productie van brailleschrift• Computerbraille• Synthetische spraak• Vergroting• Lees- en schrijfhulpmiddelen

voor niet-zienden• Leeshulpmiddelen voor

slechtzienden• De rol van Infovisie Magazine

bij de adviesverstrekking inVlaanderen

• Hulpmiddelen vandaag

In de loop van dit jaar hoort u eruiteraard meer van. Achtergrondin-formatie en alle praktische detailszijn beschikbaar op de specialewebsite: http://www.20jaarinfovisie-magazine.beNoteer dit belangrijk event nu al inuw agenda!


Twintig jaar Infovisie Magazine

Oproep oude hulpmiddelen

Voor elk van de thema’s verzamelenwe (stok)oude hulpmiddelen, waar-mee we per hulpmiddel de evolutiekunnen schetsen. We hebben alheel wat materiaal verzameld, maarer is zeker nog plaats voor wat extramateriaal. Vandaar deze oproep: alsu ergens op zolder of in de keldernog oude hulpmiddelen liggen hebt,die u niet meer gebruikt en die wijvoor dit doel mogen inschakelen,dan zou u daar ons een groot pleziermee doen. Als de toestellen nogwerken, is dit leuk, maar het is zekergeen must, omdat we gidsen voor-zien die de nodige uitleg zullenverschaffen aan bezoekers. Alsdergelijke spullen toch maar in deweg liggen, dan geven wij ze opdeze manier graag een tweedeleven. Maar als u eraan gehechtbent, kan u ze ons uiteraard ookgewoon uitlenen voor de duur vande tentoonstelling. Bij elk productvoorzien we een vermelding van wiehet ter beschikking stelde.

Als u ons hiermee kan helpen, danhoren we dat graag zo snel mogelijk:

Gerrit Van den BreedeKennis- en Ondersteuningscentrum(KOC)Tel. : 02-225 86 61

E-mail : [email protected]

Eenieder die ons een waardevolstuk ter beschikking stelt, magalvast rekenen op een VIP-uitnodi-ging voor de officiële opening vande tentoonstelling.

Oproep gidsen

Voor enkele thema-eilanden zijn wenog op zoek naar gidsen. Heeft utijd en interesse om één of meer-dere dagen tussen 21 oktober en 5 november bezoekers te gidsenop één van de thema-eilanden?We voorzien vooraf een grondigeuitleg en een opleiding in hetgebruik van de tentoongesteldehulpmiddelen.Voor meer uitleg kan u contactopnemen met:

Heidi VerhoevenKennis- en Ondersteuningscentrum(KOC)Tel. : 02-225 86 61E-mail : [email protected]

Alvast bedankt voor de medewer-king!

Het redactieteam van InfovisieMagazine


Het Belgisch-Amerikaanse bedrijfVasco Data Security komt met eensprekende digipass, de Digipass300 Comfort Voice, op de markt.Het is een klein draagbaar bevei-ligingstoestel dat gebruikers toegangverschaft tot bijvoorbeeld internet-bankieren. Het genereert elke keereen nieuw wachtwoord, wat deveiligheid verhoogt in vergelijkingmet een statisch paswoord. Hetnieuwe apparaat is een sprekendeversie van hun standaard digipassen is speciaal gericht op blinden enslechtzienden. Elke keer als degebruiker van het toestel, een toetsindrukt, hoort hij een signaal. Zo kanhij de toepassing selecteren en depincode ingeven. De digipass leestdan via een ingebouwde luidspreker,in de taal van de gebruiker, hetvariabele paswoord voor. Tot nogtoe zijn ons geen Belgische ofNederlandse banken bekend die denieuwe digipass aanbieden. DeDigipass is momenteel enkel in hetEngels beschikbaar; op vraag vaneen bank kan een Nederlandseversie makkelijk gemaakt worden.Op de site van de producent kan uterecht voor meer info en een demomet Engelse spraak:

http://demotoken.vasco.com/300C_voice.html.

ADnota speaker is een nieuwschermuitleesprogramma voorgsm’s. Het hoofddoel bij het ont-werp van ADnota was om zeker debasistelefoonfuncties toegankelijk temaken. Zo kunnen bijvoorbeeld dedatum, het uur, de ontvangststerkteen de batterijstatus opgevraagdworden door één toetsaanslag. Maarook de geavanceerde functies vansmartphones zijn toegankelijk viaspraakweergave. De gsm’s waaropADnota kan gebruikt worden zijn(lijstje december ’05): Nokia 3230,6260, 6600, 6630, 6670, 6680, 6681en 7610. De beschikbare talen(12/05) zijn Engels en Duits. Anderetalen zijn in principe mogelijk. NaastADnota heeft de Duitse producentnog enkele programma’s voorgsm’s in zijn gamma die nuttig zijnvoor blinden en slechtzienden. Er isons momenteel geen leverancierbekend in de Benelux. Men kan eendemoversie downloaden op de sitevan de producent: http://www.adnota.com/en/pro-ducts/ADnota_speaker/ADnota_speaker_intro.html.


Update-info

Op de International ElectronDevices Meeting, die in december2005 heeft plaatsgehad in Amerika(Washington), hebben Japanseonderzoekers een revolutionairebrailleregel getoond. De BrailleSheet Display past in je zak, isoprolbaar en weegt slechts enkelegrammen. De Braille Sheet Displayis zo licht omdat totaal nieuwematerialen en technieken gebruiktzijn. Het apparaat bestaat uit plasticmet ‘spateltjes’ die door eenstroomstootje gebogen worden.Aan het einde van elk spateltje ziteen knopje dat bij krombuigingomhoog gedrukt wordt. Het isontworpen voor gebruik met eenmobiele telefoon of laptop. Volgenseen artikel in NewScientist kost debrailleleesregel ongeveer € 3.150,zie www.newscientist.com/channel/info-tech/mg18825213.500. Hetblijft afwachten of er een concreetproduct uit voortvloeit tegen eenschappelijke prijs.

Een verzameling van onderzoeknaar technische hulpmiddelen,gesponsord door de federaleregering van Amerika, is te vindenop onderstaande link. Het is eenPDF-document met 79 bladzijdenen is getiteld ‘Compendium ofAssistive Technology Research, A Guide to Currently FundedResearch Projects’. Het bevatprojecten die sinds september 2003

actief zijn. Info: http://www.icdr.us/documents/at_compendium.pdf.

MathTrax is een gratis programmadat vergelijkbaar is met eenwetenschappelijke (grafische)rekenmachine en dat het mogelijkmaakt wiskundige formules ingrafieken om te zetten, deze tebeschrijven en te voorzien van eengeluidsbeeld. Het werd geschrevendoor een blinde NASA-ingenieurvan het Amerikaanse JohnsonSpace Center, samen met zijnteam medewerkers. MathTrax‘kijkt’ naar een grafiek en zet diedan om in tekst en geluid. Math-Trax is uniek in het vermogen omdie grafieken ook te omschrijven.Dit omschrijvend vermogen maakthet een ideaal leermiddel voorstudenten die te maken krijgenmet complexe wiskunde. Deprogrammeur : “Ik vind het bedroe-vend, dat kinderen met een lees-handicap vaak worden overge-slagen als het gaat om wis-,natuur- en scheikunde, alleenmaar omdat het ‘te moeilijk’ zouzijn zonder ogen” zegt Shelton.“Hoe meer van dit soort softwaregratis ter beschikking komt, hoemakkelijker het wordt om alsblinde of slechtziende te kiezenvoor hoger wetenschappelijkonderwijs.” Meer info & download:http ://learn.arc.nasa.gov/mathtrax.


Een eenvoudiger programma alsMathTrax, dat echter ook in staat isgrafieken uit formules te genererenen die om te zetten in geluid, isvOICe. Het programma werdgeschreven door Peter Meijer uit

Eindhoven, NL. De vOICe softwareis op te halen via: www.seeingwith-sound.com/voice.exe. Het is eenuiterst compact programma (432 KB).


Onlangs bracht AI Squared versie 9van het bekende vergrotingspro-gramma ZoomText op de markt. Demaanden voor de lancering maaktede producent ons wel heel ergnieuwsgierig door op diversebeurzen ophefmakende demo’s tegeven. Wij zochten uit in hoeverrehet uiteindelijke product al dezebeloftes kon inlossen.

TestomstandighedenDeze nieuwe ZoomText verlangtvan uw computer een 450 MHzPentium III processor, 256 MBwerkgeheugen, 25 MB vrije hardeschijfruimte, een geluidskaart en deversie 98, Me, NT 4.0, 2000 of XPvan Windows. Deze vereisten kanje best even natrekken alvorensmet dit nieuwe programma aan deslag te gaan.Wij draaiden deze test op eenlaptop uitgerust met een Pentium1,73 GHz processor, 512 MBwerkgeheugen, de SAPI5-versievan gekende RealSpeak spraak-synthesizer en Windows XPProfessional. Voor deze test werkten we met de‘Vergroter/Lezer’-versie (MagnifierScreen Reader) van ZoomText. De

‘Lezer’-versie (Magnifier) isidentiek, maar dan zonder de in ditartikel vermelde spraakfunctiona-liteit.

xFont, het paradepaardjeToen we de doos van ZoomText 9in handen kregen, viel ons oogmeteen op het nieuwe xFont-logoen de slagzin ‘Advanced TextMagnification’. Is dat slechts eencommercieel lokmiddel of is het dérevolutie die ons op diverse hulp-middelenbeurzen werd voorgespie-geld? Ongeduldig slaan we aan hetinstalleren. Na de eerste start vande nieuwe ZoomText werden onzeverwachtingen ingelost: de kwaliteitvan de vergrote tekens op hetscherm is zonder meer fenome-naal. De leesbaarheid ging er zospectaculair op vooruit dat we hiertoch wel even stil moeten bij staan.

Laten we eerst even terugkerennaar ZoomText 8. Dit producttoonde behoorlijk leesbare lettersals je voornamelijk schreeflozelettertypes als Arial, Verdana ofTrebuchet gebruikte. De leesbaar-heid van geschreefde lettertypesals Times New Roman Palatino


De ‘X-letters’ van ZoomText 9

Jeroen Baldewijns, Roel Van Gils - Blindenzorg Licht en Liefde vzw

was beduidend minder. Experimen-teren met wat originelere lettertypeszoals Brush Script of Lucida Hand-writing had al helemaal geen zin;ze werden weergegeven als eentroebele brei. Bovendien daalde dekwaliteit van de letters ook nogverder als we de tussenliggendevergrotingsfactoren 1.2, 1.5 of 1.7gebruikten (en dit geldt voor alleeerder genoemde lettertypes).

Met xFont behoren deze problementot het verleden. De kwaliteit isuitstekend voor alle lettertypes endat geldt ook voor de tussenlig-gende vergrotingsfactoren. Omdeze nieuwe technologie het vuuraan de schenen te leggen, maak-ten we een testdocument aan inMicrosoft Word waarin we 12lettertypes (zowel schreefloze,geschreefde als fantasiefonts)gebruikten, waarvan sommigequasi onleesbaar zijn bij vergrotingdoor ZoomText 8. Bij elk van dezelettertypes gebruikten we diversekleuren en acht verschillendeeffecten voor lettervormgeving (vet, cursief, schaduw, …). Tot slotbevatte het testdocumentje eenreeks tekens uit symboolfonts zoalsWingdings en Webdings. Deresultaten bij vergroting warenknap. Ook de kwaliteit van desymboolfonts bleef erg hoog.Verder blijven ook vetgedrukte,cursieve, onderstreepte, door-

streepte, anderskleurige en met demarkeerstift bewerkte tekens hunkwaliteit behouden. Schaduwlettershadden over het algemeendezelfde hoge kwaliteit, behalve bijtwee van de vier geteste fantasie-fonts. Als enige hebben de tekst-kenmerken contour, reliëf enverzonken geen merkbare kwali-teitsverbetering ten opzichte vanZoomText 8. Zwaar kunnen wedaar niet aan tillen, omdat je dezevormen van lettervormgevinghoogst zelden gebruikt. U kan eendetail uit de resultaten van dit testjezien in de onderstaande figuren(bemerk ook de kwaliteit van detekstcursor).

Samengevat: ZoomText 9 biedt deslechtziende pc-gebruiker eenquasi perfect leescomfort én eenvolledige keuzevrijheid op het


ZoomText 8.1

ZoomText 9.0

gebied van lettertypes. Enkel dezenieuwe xFont-technologie verant-woordt, ons inziens, reeds deoverstap van versie 8 naar 9.

Aan de kwaliteit van vergrote foto’sen afbeeldingen is niets veranderd.Misschien wordt dat in versie 10aangepakt?

VergrotingsfunctiesWe zouden haast vergeten tevertellen dat ZoomText 9 nog meernieuwigheden in petto heeft. Naastde tussenliggende vergrotingsfactoren, die we kenden uit versie 8, biedt de nieuwe versie nuook 2,5 maal vergroting aan. Dit iszeker geen overbodige luxe:doordat platte beeldschermenminder goed geschikt zijn om vanresolutie te veranderen (en zo devergroting te beïnvloeden), heb jede tussenliggende factoren nodigom bij kleinere vergrotingen devergrotingsfactor fijner te kunnenafstemmen.

Ook naar boven toe zijn de vergro-tingsfactoren uitgebreid. TerwijlZoomText 8 het moest stellen met16 maal vergroting, gaat versie 9dapper verder tot 32 maal. Ook ditkomt bij de steeds groter wordendeplatte schermen (die door deresolutiewedloop steeds kleineretekst tonen) goed van pas.

In het bedieningspaneel voor devergrotingsfuncties valt een her-schikking van de knoppen op. Deknoppen ‘Aanpassen’ (om hetformaat en de positie van eendeelvergrotingsvenster te bepalen)en ‘Vastzetten’ (om een gedeeltevan het schermbeeld permanentzichtbaar te houden) zijn verdwe-nen. Deze functies werden geïnte-greerd in het menu dat via de knop‘Type’ wordt geactiveerd, watlogischer is.

Leesbaarheid van tekstGoed nieuws is dat de vrijgekomenplaats ingenomen wordt door tweenieuwe knoppen die evenveelnieuwe functies bieden.

Via de knop ‘Lettertype’ kan jeondermeer de gladheid van deletters verminderen, een functie diede meeste gebruikers niet zullengebruiken. Belangrijker is dat jehier ook kan kiezen voor vetteletters, waardoor alle tekens op hetscherm iets zwaarder – en daaromvoor veel gebruikers ook lees-baarder - worden. Verder kan je via deze knop kiezen voor gecon-denseerde (smallere) letters. Dezeinstelling is vooral interessant als je het gevoel krijgt dat letters tedicht tegen elkaar staan endaardoor als in elkaar lijken tevloeien. De vette en geconden-


seerde letters zijn een zeer wel-kome aanvulling op de zo alknappe xFont-technologie enkunnen de leesbaarheid insommige situaties nog verhogen.

Daarnaast blijven uiteraard allebekende accentueringsfuncties uitZoomText 8 (kleurenschema’s,muispijlschema’s en tekstcursor-schema’s) behouden.

ZoekersDe gekende Bureaubladzoeker (die een lijstje toont met alle itemsop het bureaublad) en de Webzoe-ker (die een lijstje toont met allelinks op de actieve webpagina) zijn behouden, maar werdenaangevuld met de Tekstzoeker.Hiermee kan je naar een tekstfrag-ment zoeken dat op om het evenwelke plaats op het scherm te zienis: op het bureaublad, in de menu-balk van een programma, in detaakbalk, op een geopendewebpagina of elders. Gevondentekst wordt gemarkeerd en ernaastverschijnt een knoppenbalk om degevonden tekst te laten voorlezen,het document te laten voorlezenvanaf deze plaats of terug te keren naar het zoekvenster. Dezenieuwigheid biedt een duidelijkemeerwaarde ten opzichte van destandaard zoekfuncties in demeeste programma’s.

Spraakondersteuning en lees-functiesDe spraakondersteuning is onver-anderd gebleven. Je kan despraaksynthesizer kiezen, despraaksnelheid instellen, bepalen inwelke type muis- en andere infor-matie moet worden uitgelezen.Verder zijn er oude bekenden alsde Schermlezer, de Documentlezeren de ‘Zeg het’-functie.

Er is één nieuwigheid: de ‘Lees-zones’. Via de leeszonefunctie kanje afgebakende gebieden op hetscherm definiëren en elk van dezegebieden een naam geven. Viasneltoetsen kan je snel naar elkvan deze gebieden navigeren en zevervolgens ook laten uitlezen. Voorprogramma’s waarin je de schuif-balken vaak gebruikt of op websitesis deze functie niet zo zinvol, maarvoor wie schermvullende program-ma’s gebruikt met een vasteschermopmaak, zoals een databa-seprogramma, een telefooncentraleof een Daisyproductieprogramma,kunnen leeszones een aanzienlijketijdswinst opleveren!

SneltoetsenHoewel we ons in dit artikel vooralgebaseerd hebben op het knoppen-venster, blijven zowat alle functiesuiteraard bereikbaar via sneltoet-sen. Op dit vlak blijft AI Squared


jammer genoeg volharden in deboosheid. In ons testverslag vanZoomText 8.1 schreven we al dater een paar sneltoetsen gewijzigdwaren, wat erg vervelend is voorgeoefende sneltoetsgebruikers. Enook nu weer stellen we vast dateen paar sneltoetsen gewijzigd zijn.Zo kon je in ZoomText 8.1 metCTRL+F de vastzetfunctie active-ren, maar in versie 9 stel je metdezelfde toetsencombinatie delettertypeaccentuering in. Voorgebruikers die gewend zijn omZoomText via sneltoetsen te bedie-nen, is dit erg storend.

ToepassingsinstellingenDe laatste nieuwigheid is dat jevoortaan aan iedere toepassingspecifieke instellingen kan koppelen.Zo kan je in Excel steeds met eengesplitst scherm werken, in Word dekleuren inverteren of webpagina’sweergeven in grijstinten zonder datje steeds aan de instellingen vanZoomText hoeft te sleutelen. Instel-lingen maken doe je eenmalig enbewaar je per programma als een‘toepassingsinstelling’. Vanaf danweet ZoomText precies welkeinstellingen bij welk programmahoren en zullen ze automatischtoegepast worden op het actieveprogramma. Veeleisende gebruikersdie geregeld van toepassing wisse-len, zullen hier heel wat gebruiks-comfort aan winnen.

ToemaatjeStandaard wordt er bij ZoomTextnog steeds geen Nederlandstaligespraaksynthesizer meegeleverd.Die moeten we dus elders gaanzoeken. ZoomText 8 gebruikten wemeestal in combinatie met Bright-Speech (SAPI5) of RealSpeak(SAPI4). Voor deze test hadden wevoor het eerst de SAPI5-versie vanRealSpeak ter beschikking. Wat nukomt, staat los van ons oordeelover ZoomText, maar we vondendit voldoende belangrijk om tocheven een zijsprongetje te maken. Het eerste wat opvalt, is dat despraakkwaliteit er ons inzienslichtjes op vooruit gegaan is, maardat oordeel laten we verder aan degebruiker over.Belangrijker was de volgendeervaring. Als je bij de spraakinstel-lingen van ZoomText voor ‘Toet-sen’ kiest in de ‘Tikwerk Echo’,dan zouden je typeactiviteiten letterper letter moeten worden uitge-sproken, waardoor je geconfron-teerd wordt met al je tikfouten. Bijde SAPI4-versie van RealSpeakmoest je absoluut geen snelheids-wonder zijn om ervoor te zorgendat de spraak je typeacties nietmeer kon volgen. Bij de SAPI5-versie daarentegen, slagen we erniet meer in om RealSpeak in deverlegenheid te brengen. Hoe snelwe ook proberen te typen, despraak echoot zonder missers


iedere letter. Hierdoor wordt dezevorm van spellingscontrole nu ookécht zinvol.

BesluitDe xFont-toevoeging heeft ZoomText duidelijk een paar tredenhoger gezet op de ladder van devergrotingsprogramma’s. Maardaarnaast zijn er ook een paar

andere interessante nieuwigheden,zoals de Tekstzoeker, de mogelijk-heid om letters extra te accentue-ren en het comfort dat door detoepassingsinstellingen wordtgeboden. De verzamelde concur-rentie heeft weer werk voor deboeg! In het kaderstukje zetten wetot slot nog even alle nieuwighedenvan versie 9 op een rijtje.


- xFont-technologie voor kwalitatief hoogstaande tekstweergave- extra leesbaarheidsfaciliteiten via vette of gecondenseerde letters- nieuwe deelvergroting van 2,5 maal- maximale vergroting tot 32 maal- nieuwe zoekmogelijkheden via de Tekstzoeker- mogelijkheid om het schermbeeld in te delen in Leeszones- toepassingsinstellingen die automatisch bij elke applicatie geactiveerd

worden

Nieuw in ZoomText 9.0

Visio CTC heeft het nieuwstebesturingssysteem van Apple, MACOS X Tiger, getest op toegankelijk-heid. Naast de toegankelijkheid vanhet besturingssysteem zelf isgekeken naar de spraakmogelijkhe-den binnen het tekstverwerken, hetmailen en het gebruik van internet.Voor een gratis meegeleverdeschermuitlezer is het resultaatpositief voor eenvoudig thuisge-bruik.

TestuitlegDe reclame rondom de toeganke-lijkheidsmogelijkheden van hetnieuwe besturingssysteem vanApple, kortweg Tiger genoemd,deed het CTC besluiten contact opte nemen met Apple Benelux. Eenmaand lang hebben we gebruikkunnen maken van een Mac mini.Mini is in dit geval echt mini.Inclusief behuizing is het totaleformaat 16,5x16,5x5 centimeter;‘een beetje broodtrommel is algroter’. Het door ons geteste modelheeft een 1,25 GHz PowerPC G4-processor met een werkgeheugenvan 512 MB DDR SRAM en eenUltra ATA-harde schijf van 40GB.De test is opgezet vanuit eenvoudig

computergebruik: een programmakunnen opstarten en afsluiten, eendocument of e-mail maken en lezenen wat rondsnuffelen op internet.

VoiceOverVoiceOver is de in het besturings-systeem ingebouwde schermuitle-zer van Apple. Een uitgebreideEngelstalige handleiding in PDF-formaat of gesproken MP3-formaatis te downloaden vanwww.apple.com/accessibility/voice-over. Naast uitleg over de verschil-lende mogelijkheden binnen Voice-Over, zijn er in de handleidingoefeningen opgenomen om hetleren gebruiken van de schermlezerte vergemakkelijken. De hand-leiding is overzichtelijk in hoofdstuk-ken verdeeld.

Instelmogelijkheden van Voice-OverHet Engelstalige instelmenu bevateen vijftal tabbladen. Binnen hettabblad breedsprakigheid(verbosity) kan gekozen worden inhoeverre leestekens en attributen inde tekst worden uitgesproken. Ookkan binnen dit tabblad aangegevenworden of er tijdens het typen in


Apple spreekt

Christiaan Pinkster – Visio CTC

karakters, woorden of zinnengesproken wordt.Binnen het tweede tabblad, naviga-tie (navigation), kan ingesteldworden hoe de spraak de tekst-cursor, muis en toetsenbord elkaarvolgen. Het derde tabblad geeft deinstellingen van de spraaksyn-thesizer weer (voices). Voor deverschillende informatie op hetscherm, zoals het menu, de dia-loogvensters of ingetypte tekst,kunnen verschillende stemmengebruikt worden. Los van elkaarkunnen bij deze stemmen despreeksnelheid, de toonhoogte enhet volume worden ingesteld. In hetvierde schermtabblad (display) kanvisuele ondersteuning op hetbeeldscherm worden ingesteld. Deplaats waar de VoiceOvercursoraanwezig is kan worden vergroot ofin een apart venster worden weer-gegeven. Binnen het vijfde enlaatste tabblad kunnen woordenworden toegevoegd welke eenandere uitspraak nodig hebben danhoe het geschreven staat. Metname voor afkortingen zoals CTCis dit een handige optie. VoiceOverzal anders CTC niet als losseletters uitspreken maar als ‘sstss’.

Toegankelijkheid van het bestu-ringssysteemHet navigeren door menu’s, hetopenen en sluiten van program-ma’s, het omgaan met dialoog-

vensters en het verkennen van demappen en files op de computer isallemaal goed met het toetsenbordte doen. Een flinke portie toetscom-binaties staat de gebruiker hiervoorter beschikking. VoiceOver volgt deuitgevoerde commando’s en geeftdaar waar nodig extra informatiezoals een onderliggend submenu.

TextEditorMet het standaard meegeleverdetekstverwerkingspakket TekstEditorkunnen teksten met eenvoudigeopmaak worden gemaakt engelezen. Belangrijke functies zoalsknippen, plakken, kopiëren,opslaan, printen en zelfs spelling-controle is met de spraaksoftwareen het gebruik van combinatietoet-sen goed uit te voeren.

MailVoor het versturen en ontvangenvan e-mail wordt gebruik gemaaktvan het programma MAIL. Hetnavigeren tussen de verschillendepostbussen (inkomend, conceptenen verstuurd) is met een drietalcombinatietoetsen erg eenvoudig.Het lezen, beantwoorden en door-sturen van ontvangen mail wordtgoed door spraak ondersteund.

InternetVoor het surfen op internet maaktApple gebruik van het programmaSafari. De basis navigatiemogelijk-


heden zijn aanwezig. De meestgebruikte opties: het openen vande adresbalk, het stukje voor stukjedoorlezen van het scherm en hetmaken van keuzes vanuit eenlinklijst werkt naar behoren.Ingewikkelde pagina’s met veelongelabelde plaatjes en elementenblijken echter voor VoiceOver eenniet te overbruggen probleem.

ToekomstWe hebben niet gekeken naar detoegankelijkheid van presentatie-software, chatten, databasegebruik,agendafuncties en muziektoepas-singen. VoiceOver is in eersteinstantie ontwikkeld voor de in detest beschreven applicaties. Applegeeft geen garanties voor dewerking van de schermuitlezer inandere software.

ConclusieApple heeft met het gratis mee-leveren van schermuitleessoftwarein het besturingssysteem een trend

gezet. Voor blinden en slechtzien-den een stap in het niet meerafhankelijk zijn van zelf geïnstal-leerde aanpassingen op ééncomputer. Meekijken op de compu-ter van de buurman, toeganghebben tot alle computers opschool of de werkplek en de maillezen in het internetcafé: eentoegankelijke computer voor ieder-een lijkt weer een stapje dichterbij. Het vertalen van VoiceOver, dehandleidingen en de dieperliggendemenustructuren hebben nog denodige aandacht nodig. Daarnaastzal er hard gewerkt moeten wordenom meer applicaties toegankelijk temaken en is het wachten op eenNederlandse spraaksynthesizer.

Visio CTC zal de ontwikkeling vanApple op de voet blijven volgen.

Applewww.apple.nlprijs Mac mini: vanaf € 529 inclusief BTW


InleidingGeregeld ziet men in het straat-beeld personen met een handicapmet een hond. Naast blinden-geleidehonden voor personen meteen visuele handicap en hulp-honden voor personen met eenmotorische handicap, bestaan erook signaalhonden voor personenmet een auditieve handicap of voordiabetici, epilepsiehonden voorpersonen met epilepsie en autisme-honden.

Al deze honden worden onder eengemeenschappelijke term ‘assisten-tiehonden’ genoemd.

Weinigen stellen zich vragen overdeze honden. Er wordt vanuitgegaan dat de hond de zelfred-zaamheid van zijn/haar gebruikerverhoogt. Maar worden aan dehond geen capaciteiten toegemetendie hij niet heeft, worden geen tehoge verwachtingen gecreëerd?

De ervaring leert dat over assisten-tiehonden onvoldoende accurateinformatie aanwezig is, noch bij depotentiële gebruiker, noch bij deadviesverlener. Onbekendheid met

de mogelijkheden van de hond leidttot verkeerde verwachtingen, totverkeerde adviezen, tot foutekeuzes.

In dit artikel worden de blindenge-leidehonden belicht.

Eerst wordt een overzicht gegevenvan de mogelijkheden van deblindengeleidehonden. Bij welkeproblemen kunnen zij een oplos-sing bieden, bij welke niet? Decapaciteiten van de honden wordenvergeleken met andere (technische)hulpmiddelen en met menselijkeassistentie.

In een tweede deel worden deeisen in kaart gebracht die moetenvoldaan zijn, wil de hond doelmatigzijn. Deze modaliteiten situerenzich zowel bij de gebruiker als bijde hond en in de omgeving.

Onze dank gaat uit naar de ver-tegenwoordigers van de organisa-ties waarmee we regelmatig over-leg konden voeren: dehondencentra, belangenvereni-gingen, multidisciplinaire teams engebruikers.


Blindengeleidehonden

Jean-Marie Vanhove – KOC

Functies van de blindengeleide-honden vergeleken met moge-lijke alternatievenWelke functionele waarde hebbenblindengeleidehonden in vergelij-king met ‘technische’ hulpmiddelen(witte, al dan niet elektronische,stok; gps-systeem) en met mense-lijke assistentie?

Blindengeleidehond• geeft hindernissen aan en

ontwijken deze in de breedteen in de hoogte met bevels-weigering bij gevaar;

• signaleert overgangen vanmateriaal, kleur;

• geeft niveau-overgangen,trappen, hoeken, zebrapadenaan;

• geeft oversteek- en door-gangsmogelijkheden in eenverkeerssituatie aan en schatde verkeerssituatie in;

• kan voorwerpen vinden;• geleidt zijn baas op aange-

leerde trajecten (is in staat omeen groot aantal trajecten aante leren);

• vindt in- en uitgangen enherkennings- en oriëntatiepun-ten terug;

• kan echter niet de weg wijzenin een vreemde omgeving.

Witte stokEen witte stok wordt gebruikt alstaststok. De persoon tast op de

breedte van het lichaam het terreinvoor zich af en voelt op die manierobstakels. De stok geeft alleen infoover de directe omgeving, overobjecten op de grond en overgevels (of er uitsteeksels zijn,keldergaten, fietsen tegen de muur,…). De witte stok wordt dikwijlsgebruikt in combinatie met deblindengeleidehond.

Elektronische witte stokDe elektronische witte stok is eentaststok met een toegevoegdultrasoon obstakeldetectiesysteem(sonar). De stok is uitgerust mettwee sonarbundels waarvan éénnaar beneden is gericht, de anderenaar boven. Op die manier kondigtde stok hindernissen aan, zowel bijde grond als op hoofdhoogtezonder dat ze effectief gevoeldworden. De gebruiker krijgt eengeluid- en/of een trilsignaal wan-neer zich een hindernis binnen devier meter bevindt. Er wordt afge-raden om deze stok te gebruiken incombinatie met een hond omdathet gebruik van de twee sameneen te grote concentratie vraagt.

Gps-systeem (global positioningsysteem)Gps-navigatie, plaatsen routebepa-ling aan de hand van het wereldom-vattende gps-systeem, wordt stilaaneen standaard product voor gebruikin een wagen. Gps-systemen


hebben informatie over straatnamenen interessante plaatsen (winkels,hotels, restaurants, …) en duidenvisueel en met spraakweergave aanwaar er moet afgeslagen worden.Op die manier gidst een gps-systeem iemand van plaats A naarplaats B.

De gps-systemen voor gebruik ineen wagen kunnen niet zondermeer gebruikt worden door blindenomdat o.a. bij het ingeven vanadressen (vertrekpunt en bestem-ming) uitsluitend gebruik gemaaktwordt van tekst op een scherm. Erbestaan aangepaste gps-systemenvoor blinden. Hierbij is er eenspecifieke spraakweergave voor-zien voor het bedienen en hetinstellen van de gps.

Een gps-systeem voor blindenvervangt de witte stok of eenblindengeleidehond niet. Hetnavigatiesysteem wijst wel de weg,maar waarschuwt niet voor gevaar-lijke situaties of hindernissen op deweg. Soms doen zich dusdanigcomplexe verkeerssituaties voorwaar ook een gps-systeem niet wijsuit geraakt.

De omgevingsgeluiden, de compu-terstem van het gps-systeem, hettasten met de stok of het werkenmet de hond zijn allemaal activitei-ten die samen moeten gebeuren.

Daarom vergt het gebruik van eengps-systeem voor blinden een zeergrote concentratie van de gebruiker.

Een goede satellietontvangst isonontbeerlijk voor het goed functio-neren van eender welk gps-systeem. De huidige systemenblijken dikwijls nog niet accuraatgenoeg te zijn om zonder meer tekunnen spreken van een bruikbaaroriëntatiehulpmiddel. Vooral instadscentra is de satellietontvangst(nog) dikwijls te onbetrouwbaarwaardoor het gps-systeem meerverwarring sticht dan dat hetuitkomst biedt bij de oriëntatie.Bovendien is de nauwkeurigheidvan de plaatsbepaling van het gps-systeem beperkt tot een tientalmeters.

Een ander mogelijk probleem bijgps-systemen, is de capaciteit vande batterijen. Meestal moeten dezereeds na één tot anderhalf uurheropgeladen worden bij gsm-gebaseerde systemen en na 6 à 7 uur bij systemen met een pda enextra batterij.

Menselijke assistentieEen mens kan de blinde begelei-den in het verkeer, maar is nietsteeds beschikbaar. Sommigeblinden houden niet van menselijkeassistentie omdat ze onafhankelijkwillen zijn.


24IN

FO

VIS

IEM

AG

AZ

INE

, maart 2006

Overzicht functies blindengeleidehonden tegenover alternatieven

Oplossingen

FunctiesBlinden- Witte Elektronische Gps Menselijkegeleidehond stok witte stok assistentie

Vermijden Ja Ja (niet in Ja (ook in Neen Javan hinder- de hoogte) de hoogte)nissen

Detecteren Ja Ja Ja Neen JaMobiliteit van niveau-

overgangen

Inschatten Ja Neen Neen Neen Javan verkeers-situatie

(Terug)vinden Ja (aan- Neen Neen Oriëntatie- Javan in- en geleerde punten wel,uitgangen, trajecten) in- en

Oriëntatie oriëntatie- uitgangen nietpunten

Richting Ja (aan- Neen Neen Ja Jaaangeven geleerde

trajecten)

Steeds Steeds Steeds Steeds, Niet Beschikbaarheid mits satelliet- steeds

ontvangst

Besluit De blindengeleidehond blijkt voormobiliteit en oriëntatie de polyva-lentie van de menselijke assistentiehet dichtst te benaderen en heeftt.o.v. de ‘technische’ alternatieveneen meerwaarde, namelijk inschat-ten van de verkeerssituatie, vermij-den van hindernissen en vindenvan in- en uitgangen.

Eisen waaraan moet voldaanwordenIn het eerste deel werden demogelijkheden van de hondenvergeleken met ‘technische’ hulp-middelen die deze functies ookuitvoeren en met menselijkeassistentie. Indien gedacht wordtaan een hond als oplossing, moetrekening gehouden met een aantalvoorwaarden, wil de hond eendoelmatige oplossing zijn:

• De omgeving moet het functi-oneren van een hond toela-ten.

• De gebruiker moet de hondnodig hebben en moet dehond kunnen ‘gebruiken’, erkunnen mee omgaan, erkunnen voor zorgen.

• De hond moet kunnen uitvoe-ren wat nodig is.

Eisen gesteld aan de omgeving:ruimte en toegangsrecht

• Er moet ruimte zijn voor de

hond en mogelijkheid om dehond uit te laten.

• De gebruiker (en zijn huisge-noten) moet bereid zijn om dehond op te nemen en zichakkoord verklaren met alleregels opgelegd door hethondencentrum.

• De omgeving moet de gebrui-ker met de hond ‘toegangs-recht’ verlenen: akkoord vande eigenaar bij huurwoningen,van medebewoners in appar-tementsblokken, van devoorziening of school (toe-gang voor honden is nog nietwettelijk afdwingbaar). In dewerkomgeving geldt dezelfdevoorwaarde.

Eisen gesteld aan de gebruiker:noodzaak en omgang met dehondVooraleer de hond als oplossingwordt gekozen, moeten een aantalvragen beantwoord worden over denoodzaak van de hond, de ver-wachtingen en capaciteiten van depotentiële gebruiker:

• Heeft de blinde een mobili-teitsprobleem?

• Wat wil de gebruiker méérbereiken met de hond en is ditrealistisch? Zal de persoon dehond gebruiken waarvoor hijopgeleid is? Welke trajectenzal hij/zij afleggen, welke



Noot: opleiding tot blindengeleidehondDe eisen gesteld aan de hond worden door het hondencentrum ingevuldin de opleiding die uit een aantal fasen bestaat. Onderstaand overzicht isgenomen uit het kwaliteitshandboek van de hondenschool van de Braille-liga. Andere opleidingsscholen voor blindengeleidehonden doorlopendezelfde fasen, soms op een enigszins andere manier met bijvoorbeeldeen snellere inschakeling van de gebruiker:

• Een eerste fase, omvat de basisopleiding van de geleidehond in hetvooruitzicht van de samenwerking van de hond met de persoon meteen visuele handicap: zindelijkheidstraining, gewenning aan deomgeving, gehoorzaamheid, omgang met personen, verkeer, geluiden eventueel andere gezelschapsdieren (socialisering).

• Een tweede fase waar de africhter voor instaat, omvat de opleidingvan de hond als ‘geleidehond’, waarbij rekening gehouden wordtmet de specifieke wensen en noden van de persoon met eenvisuele handicap (aard en wijze van verplaatsingen): onderscheidrechts/links, hindernissen ontwijken, bevelsweigering. In deze fasewordt ook geïnventariseerd in welke mate de gebruiker aan degestelde eisen voldoet en worden deze eventueel bijgestuurd. Dezeperiode neemt minstens zes maanden in beslag.

• De derde fase behandelt de specifieke opleiding en samenwerkingvan de persoon met een visuele handicap en zijn geleidehond in‘teamverband’ (o.a. bij de persoon thuis). De hond leert o.a. degewone trajecten van de persoon kennen en ze te herinneren. Dezelaatste fase verloopt in een dertigtal lessen van kortere duur (diewordt opgedreven) waarna tot definitieve overhandiging wordtovergegaan. In deze fase wordt de gebruiker ook geleerd hoe om tegaan met de hond:

• weten wat te doen met de beugel, het harnas, de leiband;• de hond kunnen verzorgen: kammen, borstelen, voeding, wande-

len, behandelen van teken;• weten wat te doen bij ongewenst gedrag (blaffen, grommen,

opspringen, weglopen en niet terugkomen,…).

trajecten doet hij/zij nu (recre-atie, boodschappen, beroep,studie, andere) en met welkefrequentie? Gebruikt hij/zij hetopenbaar vervoer?

• Heeft de gebruiker de nodige(fysieke) basisvaardigheden:• om de hond in alle omstan-

digheden onder controle tehouden (armfunctie, gehoor,stem);

• om de hond te verzorgen?• Zijn er geen andere aandoe-

ningen die het omgaan metde hond belemmeren ofbemoeilijken zoals allergieën,evenwichtsstoornissen, pijnge-voeligheid,…?

• Gebruikt hij/zij een witte stok?• Heeft hij/zij een oriëntatie- en

mobiliteitstraining gevolgd ofis er bereidheid om deze tevolgen? Een cursus ‘Dog-sim’(simulator) lopen dieverkeerssituaties simuleert,wordt sterk aanbevolen.

• Heeft de gebruiker het karak-ter, de persoonlijkheid om meteen hond om te gaan:• standvastigheid, leiding

kunnen geven aan de hond;• diervriendelijk (maar niet té);• basisvertrouwen en zelfbe-

heersing in verkeerssitua-ties?

• Is de gebruiker bereid en instaat om de kosten voor devoeding, de verzorging en denoodzakelijke dierenarts-kosten van een hond tedragen?

Eisen gesteld aan de hond:gezonde en goed opgeleiderashond

• Afkomst van de hond moetbekend zijn (rashond).

• Algemene gezondheidstoe-stand van de hond moet goedzijn.

• De hond moet gesocialiseerdzijn:• zich niet laten afleiden door

soortgenoten, anderedieren, lawaai, geuren,kinderen;

• betrouwbaar zijn tegenoverandere personen; langdurigstil en rustig kunnen blijven,ook zonder toezicht;

• gehoorzaamheid en sani-taire behoeftenbeheersing;

• zelfbeheersing: gewenningaan uitzonderlijke situaties,blafbeheersing.

• De hond moet opgeleid zijnvoor de basiscommando’s envoor de specifieke opdrachten.


BesluitEen hond kan een adequateoplossing zijn voor personen meteen handicap, maar de keuze vaneen hond als hulpmiddel moetbewust overwogen worden, errekening mee houdend dat de hondeen levend wezen is dat opgeleid,verzorgd en bevolen moet worden.

Opleidingsscholen voor blinden-geleidehonden in BelgiëALFA centrum voor hulp engeleidehondenHet Leeg 142930 BrasschaatTel. : 0475-81 53 37dogtrainingcentre.g.r.a.p@pan-dora.bewww.dogtrainingcentregrap.com

Hondenschool Mijn TrouweVriend Neeroeteren Kleeskensmolenweg 53680 NeeroeterenTel. : 089-86 61 57www.mtvneeroeteren.be

Belgisch Centrum voor Geleide-honden v.z.w.Maastrichtersteenweg 643700 TongerenTel. : 012-23 43 [email protected]

Kyno-LogischMeeuwerweg 43665 AsTel. : 089-61 58 [email protected]

Brailleliga v.z.w.Engelandstraat 571060 BrusselTel. : 02-533 32 [email protected]

Scale Dogs asblSteenweg op Sint-Jansberg 21170 BrusselTel. : 02-660 77 [email protected]

BlindengeleidehondenschoolGenk (V.F.O.B.B. vzw)De Hutten 283600 GenkTel. : 089-30 50 60blindengeleidehondenschoolgenk@skynet.bewww.blindengeleidehondenschool-genk.tk/

Vrienden der Blinden vzwGanzestraat 98670 KoksijdeTel. : 058-51 00 [email protected]


Entrevues asblrue Monulphe 784000 LuikTel. : 04-250 65 05Fax: 04-250 65 [email protected]


De jaarlijkse ZieZo-beurs nabijUtrecht biedt een uniek overzichtvan het hulpmiddelenaanbod op de Nederlandse markt. Hulpmidde-len die in Nederland op de marktzijn, zijn doorgaans ook in Belgiëverkrijgbaar. Behalve verbete-ringen in reeds bestaandeproducten is op hulpmiddelen-gebied een nieuwe trend teontdekken: klein en mobiel. Eengreep uit wat we gezien hebben,alfabetisch geschikt volgens leve-rancier.

Babbage AutomationEen nieuwe leverancier op deNederlandse markt brengt debekende LVI-producten, waarondereen verbeterde Magnilink Zwaluw Student die vanaf april opde markt verschijnt. Verder levertBabbage de serie leesregels vanhet Duitse Handy Tech diegekenmerkt worden door hunholvormige braillecellen, draadlozeBluetooth-koppeling, notitieblok-functie en brailletoetsen. Ook denieuwe compact beeldschermloepPVO (zie technische fiche in ditnummer) wordt door dezeleverancier verkocht.

Freedom ScientificDe Topaz is de nieuwe beeld-schermloep van Freedom Scientific.Er zijn een vijftal modellen lever-baar waaronder een VGA-variantmet computeraansluiting. In hetprintersegment presenteertFreedom Scientific de ViewPlusEmprint welke zowel een kleuren-afdruk als braille produceert op éénpagina. Tevens werd de Iveogedemonstreerd, een methode omtactiele informatie te combinerenmet synthetische spraak. Demethode kan onder andere ingezetworden om landkaarten in reliëfvoelbaar te maken en er additio-nele informatie aan toe te voegendoor middel van spraak. De voor-leesmachine Sara heeft nu ook eendaisyspeler ingebouwd. Verderpresenteerde Freedom Scientificeen nieuw bedrijf, Freedom ADL,dat tot stand is gekomen doorovername van Alecs (the CareCompany). De producten zijngrotendeels gelijk gebleven.

Low Vision TotaalEen nieuwe leverancier die zichvooral op optische hulpmiddelenconcentreert. Het meest in het oog


Verslag ZieZo-beurs 2006

Gerrit Van den Breede – KOCMedewerkers Visio CTC

springende product is een bril voornachtzicht,een hulpmiddel voormensen met mobiliteitsproblemenin de avond. Daarnaast levert LowVision Totaal vijf beeldschermloe-pen van het merk Merlin. Naast deinmiddels standaard gewordenplatte (TFT) en klassieke (CRT)beeldschermen, ook hier een VGAvariant, die een combinatie vancomputerscherm en beeldscherm-loep mogelijk maakt.

LVBCOp de LVBC-stand presenteerdehet Ierse Ash Technologies eenprototype van de Fusion, eenkoffermodel beeldschermloep. DeFusion bestaat uit een zilvergrijsdoosje van 20 x 20 centimeter en 8 centimeter hoog. Als je hetdoosje openklapt, komt een 28 cm(11 inch) breedbeeld schermpjetevoorschijn in het deksel. Debodem herbergt een muiscamera.Behalve met het gehele doosje teschuiven over de te lezen tekst,kan ook de muis uit de doosworden genomen en los over detekst geschoven worden. Hetresultaat is een vergroting van 3 tot 12 keer.

OptelecHet softwarepakket Guide is speci-aal ontwikkeld voor mensen die hetmoeilijk vinden om met de compu-ter te werken. Het is een eenvoudig

programma voor onder andere e-mail, tekstverwerking en scannen.Een nieuwe ontwikkeling op hetgebied van braille is de Easylinkmet een 12-cellige leesregel. DeEasylink is te gebruiken met eenpda of met een mobiele telefoon.We zagen ook een prototype vande KeyMaestro, een draadloosBluetooth brailletoetsenbord voorde Maestro PDA. Deze laatste iseen pda die standaard toegankelijkgemaakt wordt door middel vaneen toetsenbord dat over hetaanraakscherm geschoven wordt.Maar nu is er dus ook een draad-loos toetsenbord mogelijk.Nadat wij eerder vernomen haddendat de verkoop van de Alva MPO5500 wordt stopgezet, wordt dezeblijkbaar toch verder ingevoerddoor Optelec. Het mag duidelijk zijndat na het verdwijnen van Alva eenaantal verschuivingen in snel tempoplaatshebben. We trachten hetallemaal zo goed mogelijk op tevolgen. Optelec is verder leveran-cier van de Alva brailleleesregels,met uitzondering van de A4.De Trekker is nu beschikbaar ineen Nederlandse versie 2.7 enbeschikt over een draadloze Blue-tooth GPS-antenne. Uit een kortgesprek met de Canadese produ-cent onthouden we dat de Trekkertijd nodig heeft om contact tezoeken met satellieten. Daarmeewordt bedoeld dat men het


apparaat bijvoorbeeld een tijdje aanhet raam laat liggen om contact tezoeken met satellieten. Het is nietrealistisch om te verwachten dat de Trekker in een nieuwe (stads)omgeving ogenblikkelijk contactheeft met voldoende satellieten.Deze wachttijd voor de initialisatieis overigens normaal bij alle gps-ontvangers die op een nieuwelocatie ingeschakeld worden.De voorleesmachine SensotecReporter werd in Nederland al doorWorldwide Vision verkocht maar nuzien we dat Optelec het ook in zijngamma heeft, naast hun Clear-Reader.

rdgKompagneHet productgamma voor blinden enslechtzienden is groeiende bijrdgKompagne. Naast de leesregelsvan Handy Tech (zie BabbageAutomation) wordt het voorlees-apparaat EasyReader van KobaVision geleverd onder de namenSophie en Sophie Pro. Er zijnenkele kleine aanpassingen merk-baar aan de behuizing en HandyTech heeft ook de software bijge-werkt. De gebruikte stem is Real-Speak Laura (SAPI 5). Aansluitendop de Dolphin-producten Hal,Supernova en Pocket Hal staat hetschermuitleesprogramma PocketHal voor pda’s (handpalm-computertjes met aanraakscherm)op stapel bij deze leverancier.

ReadspeakerReadspeaker LeesVoor enNavigator zijn spraakoplossingenvoor bouwers van websites. DoorReadspeaker functies toe te voe-gen aan de website kan een helepagina, of een deel ervan, voor-gelezen worden. Hiervoor is geenspeciale software nodig op decomputer van de gebruiker.

ReineckerBij Reinecker viel vooral de hoe-veelheid toetsenborden op. Diversetoetsenborden met grote letters enverschillende kleurstellingenstonden opgesteld. Dit jaar geenvernieuwing maar meer uitbreidingvan het assortiment. Diverseloepjes, klokken en andere adl-producten zijn aan hetassortiment toegevoegd.

SaarbergSaarberg is leverancier gewordenvan de Steller beeldschermloepen.De beeldschermloepen zijn metname gericht op arbeid en onder-wijssituaties. Er zijn diverse uitvoe-ringen voor zowel vaste als mobielewerkplekken. Ook koppeling aan decomputer of laptop is mogelijk. Hetvoorleesapparaat EasyReader(Koba Vision) is eveneens via dezeleverancier verkrijgbaar.

Slechtziend.nlSlechtziend.nl trok veel aandacht


met de mobiele geleidetelefoon.Een gps-oplossing (Wayfinder) opde mobiele telefoon met spraak envergrotingssoftware (Talks &Zooms). Verder presenteerde dezeleverancier de Isis Radio: eenapparaat om gesproken lectuur viaeen snelle ADSL-verbinding tebeluisteren. Het apparaat heeftbovenaan een luidspreker enenkele bedieningsknoppen. Deaanschaf kost ongeveer 300 euroen dan kan men het gratis pakkettijdschriften en kranten beluisteren.Alle gesproken teksten (tijdschrif-ten, kranten, radioprogramma’s ofnieuwsberichten) worden vanuiteen centrale server naar de gebrui-ker verzonden via een breedbandinternetconnectie. Voorlopig zijn ergeen op de Vlaamse markt gerichtepublicaties beschikbaar.

Van Lent SystemsMedio april komt de Looky op demarkt. Het apparaat weegt amper200 gram en ziet eruit als eenrechthoekig vergrootglas met eenhandgreep. De camera bevindt zichonder het beeldschermpje, in hetmidden. Daardoor voelt de positio-nering van de Looky aan zoals dievan een gewoon vergrootglas. Devergroting gaat van 3 tot 8 maal endoor het wegklappen van dehandgreep kan er ook geschrevenworden onder de Looky. De batte-rijen zijn twee gewone oplaadbare

AA-types die kunnen opgeladenworden terwijl ze in het toestelzitten. Als men wegwerpbatterijen(bv. alkaline) in de Looky plaatst,worden ze beveiligd tegen onge-wenst opladen; het apparaat geeftdan een waarschuwingssignaal enweigert de batterijen op te laden. Er zijn slechts twee grote, voelbaredruktoetsen aanwezig en het beeldkan bevroren worden om het rustigte kunnen bekijken. De prijs ligtbeduidend onder de gangbareprijzen bij soortgelijke types: 550 i.p.v. ongeveer 900 euro.

Worldwide VisionNet als andere jaren werd de standvan Worldwide Vision druk bezocht.Wekkers, horloges, taststokken,kaartspelen, afstandsbedieningen,sleutelhangers, leeslampjes en talvan andere ADL-artikelen vondengretig aftrek bij de stand.

Diverse nieuwtjes• Door verschillende leveran-

ciers werd Dolphin Producergedemonstreerd. Tekst vanuiteen Word-bestand kan met ditprogramma op eenvoudigewijze worden omgezet naareen daisyboek met tekst ensynthetische spraak. Hetresultaat kan beluisterdworden met een standaarddaisyspeler (alleen spraak)maar ook met een software-


matige daisyspeler (spraakmet tekst).

• Er was nogal wat onduidelijk-heid over de beschikbaarheidvan Pocket Hal van Dolphin.rdgKompagne en Optelecvinden de werking van ditproduct, een schermuitlezervoor de pda, nog ondermaats.LVBC is echter wel tevredenen zegt hiermee het productwel te kunnen leveren.

• Er was een bizar groot aantalbeeldschermloepen te zienop de beurs. Een achttalleveranciers bieden allemaaleen compleet gamma aan.Met een totaal van rond dezeventig verkrijgbare modellen

is het beursrecord op ditgebied ruimschoots gebroken.

• Bij de Stichting Beleyesstaan vrijwilligers met eenvisuele handicap klaar omsamen met u hulpmiddelen uitte proberen. Het kan allemaalzonder afspraak en de ‘win-kel’ bevindt zich in Amster-dam. Het assortiment hulp-middelen bestaat onderandere uit beeldschermloe-pen, brailleleesregels, wittestokken, sprekende horloges,hoorbare wenskaarten, luister-boeken en kunst die gemaaktwerd door blinden en slecht-zienden. Een merkwaardigmaar mooi initiatief.


We presenteren u een vijftal van de meest in het oog springende websitesdie wij graag onder uw aandacht willen brengen. De sites zijn alfabetischgeschikt.

AccessWatch - www.accesswatch.infoZeer toegankelijke site met Engelstalige informatie over alles wattoegankelijkheid van geavanceerde technische hulpmiddelen en softwarebetreft. Als men inlogt, kan de gebruiker ook zijn ervaringen neerschrijvendie dan kunnen gelezen worden door alle bezoekers.

Aquabrowser - www.handicap-chronischziek-info.nl/AquaBrowserFrames.aspDe Aquabrowser is een associatieve zoekmachine die zoekt op vrijezoektermen, kijkt naar associaties bij de zoekterm en zoekt naar woordendie ongeveer hetzelfde geschreven worden. Het zoekresultaat kan getoondworden in een tweede venster waarin de zoekterm opgelicht weergegevenwordt. De Aquabrowser is een initiatief van de CG-Raad, de Federatie vanOuderverenigingen en MEE Nederland.

eAccessibility in the EU - www.cabinetoffice.gov.uk/e-government/resources/eaccessibilityOp deze site kan je een volledig toegankelijk rapport downloaden dat gaatover toegankelijkheid van elektronische diensten in de publieke sector vande Europese Unie. Je vindt er twee versies van het rapport, de ene inHTML en de andere in PDF.

Gizmodo - http://be.gizmodo.com en http://nl.gizmodo.comSite die zich profileert als ‘de gadgets weblog’ en informatie bevat overeen massa nieuwigheden, zowel eenvoudige spullen als hight-techproducten. Het loont wellicht de moeite eens te grasduinen in het aanbod;regelmatig zijn er spitsvondige zaken te vinden die best goed bruikbaar zijn voor blinden of slechtzienden.


Websites: selectie van de redactie

ZoomBar - www.zoombar.infoDeze zeer eenvoudige site biedt een gratis vergrotingsprogramma aan voorWindows. De site heeft een eenvoudige opmaak met grote, contrastrijketekst. Het programma Zoombar is erg compact en is slechts 287 KB groot.


6 maart 2006 (*)

COST 219 workshop: Testing for AccessibilityWorkshop met als onderwerp: het testen op toegankelijkheid.Het betreft hier dan de toegankelijkheid van telecommunicatie-apparatuur voor personen met een handicap. Deze workshopricht zich in de eerste plaats tot professionelen.

Plaats: Sevilla, Spanje

Info: Anna-Liisa SalminenSTAKESFinlandE-mail : [email protected]: www.cost219.org

20 tot 25 maart 2006

CSUN Conference21ste jaarlijkse, internationale conferentie over hoe technologiekan ten dienste staan van personen (senioren en personen meteen handicap) van alle leeftijden. Ook onderwerpen als onder-wijs, opleiding, tewerkstelling en zelfstandig wonen. Parallel metde conferentie is er ook een tentoonstelling van hulpmiddelen endiensten. Deze conferentie richt zich in de eerste plaats totprofessionelen.

Plaats: Hilton en Marriott luchthavenhotels, Los Angeles, Amerika

Info: Center on DisabilitiesCalifornia State University, Northridge18111 Nordhoff StreetNorthridge, CA 91330-8340


Agenda

Verenigde StatenTel. : +1 818 677 2578Fax: +1 818 677 4929E-mail : [email protected] of [email protected]: www.csun.edu/cod/conf

30 tot 31 maart 2006

DAISY – Reading the futureConferentie over Daisy-ontwikkelingen. Ze wordt georganiseerddoor het Zweedse Daisy-consortium en de Zweedse Braillebiblio-theek. Dit evenement richt zich hoofdzakelijk tot professionelen.

Plaats: Hilton Stockholm Slussen, Stockholm, Zweden

Info: Anne Stigell of Mia PeterssonZwedenE-mail : [email protected] of [email protected]: http://se.daisy.org/conference/english.htm

10 mei 2006

PhoneAbility; Seminar on Location-based Services for People withDisabilities

Seminarie dat de bedoeling heeft de rol van plaatsbepalendetechnologie (zoals gps) in kaart te brengen om personen meteen handicap ten dienste te zijn. Een aantal projecten dat overdit onderwerp handelen, worden voorgesteld en toegelicht.Deelname is gratis; men dient zich aan te melden via dewebsite. Dit seminarie wordt georganiseerd door het RNIB, insamenwerking met COST219ter, Ask-It, BCS HCI Group enAunt-Sue. Dit seminarie richt zich in de eerste plaats totprofessionelen.

Plaats: Londen, Groot-Brittannië

Info: Dr. John GillPhoneAbilityRNIB Scientific Research Unit105 Judd Street


London WC1H 9NEGroot-BrittanniëFax: +44 20 7391 2318E-mail : [email protected]:www.tiresias.org/phoneability/seminar_location_based_services.htm

17 tot 19 mei 2006

SightCity 2006Jaarlijkse vakbeurs over geavanceerde hulpmiddelen voorblinden en slechtzienden. Deze beurs wordt georganiseerd dooreen verbond van een achttal Duitse hulpmiddelenproducenten.De toegang is gratis. De beurs richt zich tot het grote publiek.

Plaats: Sheraton Airport Hotel, Frankfurt, Duitsland

Info: SightCity Frankfurtc/o Metec AGIngenieur-AktiengesellschaftCustomer ServiceGutenbergstrasse 65a70176 StuttgartDuitslandTel. : +49 711 66 60 30E-mail : [email protected]: www.sightcity.de

7 tot 9 juni 2006

AUTONOMIC Parijs Negende editie van dit internationaal salon over diensten enhulpmiddelen voor een onafhankelijk leven van personen meteen handicap. Deze conferentie richt zich tot het grote publiek.

Plaats: Paris Expo, Hall 4, Porte de Versailles, Parijs, Frankrijk

Info: ADES OrganisationCentre d’affaires le Lugo15, rue du Docteur Roux


94600 Choisy le RoiFrankrijkTelefoon : +33 1 46 81 75 00Fax: +33 1 46 81 77 00E-mail : [email protected]: www.autonomic-expo.com/paris/2006/fr

10 tot 14 juli 2006 (*)

ICCHP 2006: International Conference on Computers Helping Peoplewith Special Needs

Tiende internationale conferentie over hoe computers behulp-zaam kunnen zijn voor personen met een handicap en voorouderen. Op 10 en 11 juli wordt een preconferentie gehoudenmet workshops en seminaries over specifieke onderwerpen.Deze conferentie richt zich hoofdzakelijk tot professionelen.

Plaats: Johannes Kepler University, Linz, Oostenrijk

Info: ICCHP Conference OfficeKlaus Miesenberger / Natascha RecknaglJohannes Kepler Universität LinzInstitute Integriert StudierenAltenbergerstraße 694040 LinzOostenrijkTelefoon: +43 732 2468 1291Fax: +43 732 2468 28821E-mail : [email protected]: www.icchp.org

16 tot 21 juli 2006

12th World Conference of ICEVITwaalfde internationale conferentie van de International Councilfor Education of People with Visual Impairment.

Plaats: Putra World Trade Centre, Kuala Lumpur, Maleisië

Info: Website: www.icevi.org


18 tot 20 juli 2006

Sight Village 2006Hulpmiddelenbeurs met een groot aandeel Britse producentenvan geavanceerde hulpmiddelen voor personen met een visuelehandicap. Naast het beursgedeelte worden er ook lezingengehouden over onderwerpen die verband houden met hulp-middelen. Deze beurs richt zich tot het grote publiek en detoegang is gratis.

Plaats: Clarendon Suites, Hagley Road, Birmingham, Groot-Brittannië

Info: Stewart MoreheadQueen Alexandra CollegeCourt Oak Road, HarborneBirmingham B17 9TGGroot-BrittanniëTelefoon: +44 121 428 5050E-mail : [email protected]: www.sightvillage.org

19 tot 21 juli 2006 (*)

CVHI 2006: 4th Conference on Vision and Hearing Technologies: State of the Art and New Challenges. To support Technologies forIndependent Living and Work.

Internationale conferentie over technologie voor personen meteen visuele en auditieve handicap. Deze conferentie richt zichhoofdzakelijk tot professionelen en heeft specifieke aandachtvoor het werk van jonge onderzoekers.

Plaats: Hotel Andreas Hofer, Kufstein, Tirol, Oostenrijk

Info: Prof. Marion HershUniversity of GlasgowTelefoon: +44 141 330 4906/5978E-mail : [email protected]: www.elec.gla.ac.uk/Events_page/CVHI/cvhi/

(*): Activiteiten waar het KOC en/of Infovisie vzw aan deelnemen.


BasiskenmerkenUitvoering: cameramodelWeergave: kleurSchermdiagonaal: afhankelijk van gebruikte beeldschermVergroting: 2,7 tot 29 (43 cm scherm)Elektronische leeslijnen: neenElektronische beeldafdekking: neenKeuze teksten achtergrondkleur: jaAutofocus en elektrische zoom: jaPc-aansluiting: jaAansluiting 2de scherm: neen

Aanvullende informatie• De Mobility is een draagbare camera die op een computer moet aange-

sloten worden om de functionaliteit van een beeldschermloep te beko-men.

• De camera is op een metalen arm gemonteerd, die vervolgens op eenmetalen plateau geklikt wordt. De camera kan zowel links als rechts vaneen laptop geplaatst worden.

• De camera is draaibaar om zowel kortbij (blad papier lezen) als veraf(schoolbord lezen) te kunnen ‘kijken’. Rondom de cameralens staan 4lampjes om voldoende verlichting te garanderen.

• De Mobility wordt aangesloten via twee USB 2-poorten van een heden-daagse computer; dat kan zowel een laptop als een bureaucomputerzijn.

• Op de Mobility bevinden zich geen knopjes; alles wordt bediend via demeegeleverde software. De camera en de verlichting worden gevoed viade USB-verbinding; men kan met een laptop bijgevolg volledig autonoomvan het lichtnet werken zolang de batterij van de computer het kanuithouden.

• Alle bediening gebeurt via de meegeleverde software. Het camerabeeldkan schermvullend of in een verplaatsbaar en verstelbaar venster


Technische fiche

Beeldschermloepen

Mobility

getoond worden.• Het beeld kan op de gebruikelijke manieren gemanipuleerd worden om

optimaal leescomfort en contrast te bekomen: witte letters op zwarteachtergrond, kunstmatige kleuren voor tekst en achtergrond en vergro-tingsfactor.

• Camerabeelden kunnen bewaard worden op de harde schijf van decomputer om ze op een later tijdstip rustig en grondig te kunnen bekij-ken.

• Bij het voortbewegen van de tekst op het scherm zorgt een specialetechniek ervoor dat er nagenoeg geen nazweem of verdwijnen van deletters voorkomt.

• De meegeleverde software is alvast compatibel met het vergrotingspro-gramma ZoomText Lunar.

• Beeldinstellingen kunnen bijvoorbeeld per leslokaal, aula of vergader-ruimte bewaard worden zodat niet opnieuw moet gezocht worden naarde meest optimale instellingen.

• Minimale computervereisten: twee beschikbare USB 2-poorten, WindowsXP en Direct X9.0c hardwareversnelling. Een laptop met breedbeeld ennumeriek toetsenblok wordt aangeraden.

• Meegeleverd: plateau, camera-arm met verlichting, twee USB-kabels,benodigde Koba Vision Studio software, levering en installatie.

• Optioneel: voorzetlens, met magnetische bevestiging, om een maximumvergroting van 107 (43 cm scherm) te bekomen.

• Afmetingen: 30 x 23 x 18 cm.

ProducentKOBA VISIONDe Oude Hoeven 63971 LeopoldsburgTelefoon: +32 11 34 45 13Fax: +32 11 34 85 25E-mail : [email protected]: www.kobavision.be/nl/mobility.html

Leverancier en prijs• België en Nederland: Koba Vision

Mobility: € 2.600Optionele voorzetlens: € 90 (januari 2006, incl. BTW)


BasiskenmerkenUitvoering: compactmodelWeergave: kleurSchermdiagonaal: 10 cmVergroting: 6 tot 12Elektronische leeslijnen: neenElektronische beeldafdekking: neenKeuze teksten achtergrondkleur: neenAutofocus en elektrische zoom: jaPc-aansluiting: neenAansluiting 2de scherm: ja

Aanvullende informatie• De PVO is een compacte beeldschermloep waar de camera en het plat

scherm ingebouwd zijn.• Deze beeldschermloep kan gebruikt worden voor het lezen van een

document (kortbij) maar ook voor het kijken op afstand.• De vergroting kan traploos geregeld worden tussen 6 en 12 maal.• De PVO heeft kleurenweergave en kan aangesloten worden op een

televisie. Bij aansluiting op een televisie wordt een grotere vergrotingbekomen.

• De PVO kan het beeld omkeren om een hoger contrast te bekomen;men krijgt dan witte letters tegen een zwarte achtergrond te zien.

• Meegeleverd: oplaadbare batterij, netadapter/lader, beschermhoes endraagriem.

ProducentLVI ABVerkstadsgatan 5352 46 VäxjöZwedenTel: +46 470 72 77 00


Technische fiche

Beeldschermloepen

PVO

Fax: +46 470 72 77 25E-mail : [email protected]: www.lvi.se

Leveranciers en prijzen• België: LVI: prijs op aanvraag• Nederland: Babbage Automation: € 999

(januari 2006, incl.BTW)


BasiskenmerkenUitvoering: tafelmodelWeergave: kleurSchermdiagonaal: 43 cmVergroting: 3 tot 25 maalElektronische leeslijnen: neenElektronische beeldafdekking: neenKeuze teksten achtergrondkleur: neenAutofocus en elektrische zoom: jaPc-aansluiting: neenAansluiting 2de scherm: neen

Aanvullende informatie• De Viva is een eenvoudige kleurenbeeldschermloep met autofocus en

leesplateau.• Boven het leesplateau bevindt zich de camera-eenheid met enkele

bedieningsknoppen aan de voorzijde. Bovenop deze camera-eenheidstaat een gewone (beeldbuis) kleurenmonitor met een schermdiagonaalvan 43 cm.

• De autofocus kan uitgeschakeld worden, wat handig is bij het schrijven.• Het beeld kan naar keuze in volledige kleurweergave of zwart-wit gezet

worden.• Om oplichtende tekst te bekomen, kan het toestel witte letters op een

zwarte ondergrond weergeven (contrastomkering).

ProducentONBEKEND

Leveranciers en prijzen• België: Optelec: € 1.600 (januari 2006, incl. BTW)


Technische fiche

Beeldschermloepen

Viva

Aanvullende informatie• Producer is een Windows-software om tekst uit een Word-bestand

automatisch om te zetten naar een daisytekst. De tekst wordt hierbijautomatisch omgezet in kunstmatige spraak.

• Producer kan zodanig geïntegreerd worden met Word dat het zich alseen extra menu laat bedienen.

• Het resultaat kan beluisterd worden met de meegeleverde EaseReadersoftware. Het zoeken op tekstfragmenten is mogelijk.

• Producer gebruikt de sjablonen, zoals kopniveaus, van Word om eeneenvoudige daisystructuur te genereren. Vanuit Word is het eveneensmogelijk een daisy-cd te branden. De daisy-cd kan beluisterd worden inelke daisyspeler.

• Het daisyboek kan alleen spraak bevatten maar ook volledig gesynchro-niseerde spraak en tekst waarbij de uitgesproken woorden oplichten.

• Producer maakt mp3-bestanden waarin de gesproken tekst opgeslagenwordt. Deze mp3-bestanden kunnen vanuit de pc overgestuurd wordennaar elke mp3-speler (bv. iPod). De bestandnamen van de mp3 komenovereen met de gebruikte titelniveaus uit Word.

• Eén spraaksyntheseprogramma (RealSpeak) wordt meegeleverd opdateen kwalitatieve Nederlandstalige voorleesstem kan bekomen worden.Indien de gebruiker reeds beschikt over een spraaksyntheseprogrammakan dat eveneens gebruikt worden.

• De gebruikersinterface van de menu’s van Producer zijn in het Engels.Een Nederlandse vertaling hiervan is aangekondigd.

ProducentDOLPHIN COMPUTER ACCESSTechnology HouseBlackpole Estate WestWorcester WR3 8TJGroot-BrittanniëTelefoon: +44 1905 754 577


Technische fiche

Daisy-software

Producer

Fax: +44 1905 754 559E-mail : [email protected]: www.dolphinuk.co.uk/education/products/producer.htm

Leveranciers en prijzen• België: Optelec: € 525 (januari 2006, incl. BTW)• Nederland: Babbage Automation, Optelec, rdgKompagne

€ 525 (januari 2006, incl. BTW)


BasiskenmerkenVersie: 1Ontworpen voor: Pocket PC 2003Spraakondersteuning: jaBrailleondersteuning: ja

Aanvullende informatie• Pocket HAL is een schermuitleesprogramma voor pda’s die werken met

Pocket PC 2003. Het programma zorgt ervoor dat de scherminhoudtoegankelijk wordt via spraakweergave en braille.

• Standaard wordt de Orpheus-stem van Dolphin meegeleverd. Ombehoorlijk Nederlands te bekomen wordt door de Belgische en Neder-landse leveranciers de Nederlandstalige Acapela-stem Sofie (Vlaams) ofFemke (Nederlands) meegeleverd.

• De gewone werking van de pda blijft behouden.• De bediening van de pda kan gebeuren met behulp van draadloze

(Bluetooth) toetsenborden; ofwel een brailletoetsenbord (bv EasyLink) ofeen opvouwbaar gewoon toetsenbordje.

• De brailleweergave kan met een draadloze leesregel zoals bijvoorbeeldde EasyLink 12 (12 braillecellen, gecombineerde braille-invoer en -uitvoer) verkregen worden.

• Pocket HAL voegt zelf een aantal nuttige en veelvoorkomende sneltoet-sen toe die niet standaard voorzien zijn in Pocket PC. Een voorbeeldhiervan is de sneltoets alt-tab om snel te wisselen tussen toepassingen.

• Een steeds groeiend aantal merken en types van compatibele pda’sworden toegevoegd aan de huidige lijst van een twaalftal pda’s. Deproducent plant ook een versie van Pocket HAL die smartphones toegan-kelijk maakt.


Technische fiche

Schermuitleesprogramma’s

Pocket HAL

ProducentDOLPHIN COMPUTER ACCESSTechnology HouseBlackpole Estate WestWorcester WR3 8TJGroot-BrittanniëTelefoon: +44 1905 754 577Fax: +44 1905 754 559E-mail : [email protected]: www.dolphincomputeraccess.com/products/pockethal.htm

Leveranciers en prijzen• België: Data Braille Service, Erocos, Integra, Optelec en Sensotec:

Pocket HAL met Acapela NL-stem: € 631 (januari 2006, incl. BTW)• Nederland: Babbage Automation, LVBC, rdgKompagne, Reinecker,

Optelec:Pocket HAL met Acapela NL-stem: € 631 (januari 2006, incl. BTW)


BasiskenmerkenVersie: 1Ontworpen voor: Mac OS 10 TigerSpraakondersteuning: jaBrailleondersteuning: neen

Aanvullende informatie• VoiceOver is een softwaremodule die deel uitmaakt van het operating

systeem van Apple Macintosh computers en zorgt voor toegankelijkheidvia vergroting en spraakweergave.

• VoiceOver maakt de meest courante acties zoals bestandsbeheer,tekstverwerking, e-mail en internet toegankelijk. Het wordt aangeraden demeegeleverde programma’s zoals Mail, Safari (internet) en Teksteditor tegebruiken.

• De vergroting gebeurt zonder afronding waardoor brokkelige lettersontstaan bij sterke vergroting.

• De minimum en maximum vergroting kan ingesteld worden.• De plaats waar de VoiceOver-cursor aanwezig is, kan vergroot worden of

in een apart venster weergegeven worden.• De gebruikersinterface en de spraaksynthese zijn Engelstalig. Er wordt

gezocht naar werkbare oplossingen met een Nederlandse stem.• Woorden en letters worden uitgesproken terwijl een zwart kader ver-

schijnt rond hetgeen uitgesproken of vergroot wordt. De uitspraak kanook per zin gebeuren.

• De muisbediening is bij Apple nog belangrijker dan bij Windows maar erzijn nu toetsenbordalternatieven. VoiceOver volgt de uitgevoerde toets-commando’s en geeft waar nodig extra informatie zoals een onderlig-gend submenu.

• Voor de verschillende soorten informatie op het scherm, zoals het menu,de dialoogvensters of ingetypte tekst, kunnen verschillende stemmengebruikt worden. Los van elkaar kunnen bij deze stemmen de spreek-snelheid, de toonhoogte en het volume worden ingesteld.


Technische fiche

Schermuitleesprogramma’s

VoiceOver

• Met het standaard meegeleverde tekstverwerkingspakket TekstEditorkunnen teksten met eenvoudige opmaak worden gemaakt en gelezen.Belangrijke functies zoals knippen, plakken, kopiëren, opslaan, printen enzelfs spellingcontrole zijn met de spraaksoftware en het gebruik vancombinatietoetsen uit te voeren.

• Het lezen, beantwoorden en doorsturen van ontvangen mail wordt doorspraak ondersteund.

ProducentAPPLE COMPUTERVerenigde StatenWeb: www.apple.com/accessibility/voiceover

Leveranciers en prijzen• België en Nederland: Apple dealers, zie Gouden Gids

prijs: gratis, inbegrepen bij aankoop van een nieuwe computer of hetoperating systeem OS 10 Tiger


BasiskenmerkenVersie: 9.0xOntworpen voor: Windows 98, Me, NT v4.0, 2000 en XPVergroting: 1 tot 32 maalGladde randen (smooth fonts)Kleuren instelbaarBeeld inverteerbaarHogere resoluties ondersteund

Aanvullende informatie• ZoomText Magnifier/ScreenReader (verder ZT geheten) is een vergro-

tingsprogramma met meegeleverd spraaksyntheseprogramma (Neo-speech) dat echter géén Nederlands spreekt.

• De vergrotingsfactor tussen 1 en 2 kan ingesteld worden in drie stappen:1,25 – 1,50 – 1,75. Verder zijn de vergrotingsfactoren als volgt: 2,5 / 3 /4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 10 / 12 / 14 / 16 / 20 / 24 / 28 / 32 / 36. De vergrotingkan met het muiswieltje gewijzigd worden.

• Door de nieuwe x-font technologie van ZT worden afrondingen van deletters tijdens het vergroten bijna perfect verwezenlijkt.

• ZT beschikt over uitgebreide vergrotingsmethodes: volledig scherm,schermopsplitsing, venster, regelvergroter en lens (tevens autolens). Viade Leeszone-functie kunnen afgebakende gebieden op het schermgedefinieerd worden en elk van deze gebieden kan een naam krijgen.Via sneltoetsen kan vlug naar elk van deze gebieden genavigeerdworden, om ze vervolgens uit te lezen.

• Voor elk toepassingsprogramma kunnen typische vergrotingsinstellingenbewaard worden.

• Zowel de cursor als de muispijl kunnen apart vergroot worden of er kanop een andere manier de aandacht op gevestigd worden, bijvoorbeelddoor een omcirkeling of een transparant kruis.

• ZT beschikt over de mogelijkheid om de kleurweergave aan te passenom het contrast te optimaliseren volgens persoonlijke voorkeuren.


Technische fiche

Vergrotingsprogramma’s

ZoomText Magnifier/ScreenReaderVoiceOver

• Instellingen worden via pictogrammen, menu’s en sneltoetscombinatiesgerealiseerd. De sneltoetscombinaties kunnen door de gebruiker aange-past worden; nuttig indien de standaard voorziene combinaties in conflictkomen met die van een veel gebruikt toepassingsprogramma.

• De gebruiker kan kiezen voor vette letters, waardoor alle tekens op hetscherm iets zwaarder worden. Verder kan ook gekozen worden voorgecondenseerde (smallere) letters. Beide mogelijkheden zorgen ervoordat een zo optimaal mogelijke leesbaarheid kan bekomen worden.

• Naast de Bureaubladzoeker (die een lijstje toont met alle items op hetbureaublad) en de Webzoeker (die een lijstje toont met alle links op deactieve webpagina) is een Tekstzoeker beschikbaar. Hiermee kan naareen tekstfragment gezocht worden dat op om het even welke plaats ophet scherm te zien is: op het bureaublad, in de menubalk van eenprogramma, in de taakbalk, op een geopende webpagina of elders. Degevonden tekst wordt gemarkeerd en ernaast verschijnt een knoppenbalkom de gevonden tekst te laten voorlezen, het document te laten voorle-zen vanaf deze plaats of terug te keren naar het zoekvenster.

• Om over het scherm te navigeren, is het beeld ingedeeld in 5 vakken.Door middel van 5 toetscombinaties kan naar links, rechts, boven, onderen naar het midden gesprongen worden.

• Een lichtkrantfunctie is beschikbaar. Hierbij wordt de tekst op het schermautomatisch, in een zelf gekozen tempo, doorgeschoven om het lezen tevereenvoudigen. Standaard staat de lichtkrant in omgekeerd contrast.Spraakondersteuning bij deze lichtkrantfunctie is voorzien.

• De omgevingsinformatie zoals submenu’s en aankruisvakjes worden metspraak ondersteund.

• Voor internetgebruik beschikt ZT over een ‘application reader’ waarbijmet de muispijl kan aangegeven worden waar er dient voorgelezen teworden.

• Minimum systeemvereisten voor de computer: 450 MHz Pentium IIIprocessor, 256 MB werkgeheugen, 25 MB vrije harde schijfruimte, eengeluidskaart en de versie 98, Me, NT 4.0, 2000 of XP van Windows.

ProducentAI SQUAREDPO Box 669Manchester Center, Vermont 05255Verenigde Staten


Telefoon: +1 802 362 3612Fax: +1 802 362 1670E-mail : [email protected]: www.aisquared.com

Leveranciers en prijzen• België: Advanced Technics, Erocos, Integra, Koba Vision, LVI, Optelec,

SensotecMagnifier: € 470Magnifier/Screenreader: € 650(richtprijzen incl. BTW, januari 2006)

• Nederland: Babbage Automation, LVBC, Optelec, rdgKompagneMagnifier: € 530Magnifier/Screenreader: € 690(richtprijzen incl. BTW, januari 2006)


ADVANCED TECHNICSTweehuizenweg 81, bus 9B - 1200 BrusselTelefoon: +32 (0)2 763 09 08Fax: +32 (0)2 770 58 13E-mail : [email protected]: www.advtechnics.com

BABBAGE AUTOMATIONFlintdijk 16NL-4706 JT RoosendaalTelefoon: +31 (0)165 53 61 56Fax: +31 (0)16 554 40 40E-mail : [email protected] Web: www.babbage.com

BESS / STELLER SYSTEEM-TECHNIEKGriendtsveenweg 22aNL-7901 EA HoogeveenTelefoon: +31 (0)52 823 59 42E-mail : [email protected] Web: www.bess.nl

BLINDENZORGLICHT EN LIEFDEHulpmiddelendienstOudenburgweg 40B - 8490 VarsenareTelefoon: +32 (0)50 40 60 52Fax: +32 (0)50 38 64 83E-mail : [email protected]: www.blindenzorglichten-liefde.be

BRAILLELIGAEngelandstraat 57B - 1060 BrusselTelefoon: +32 (0)2 533 32 11Fax: +32 (0)2 537 64 26Email : [email protected]: www.brailleliga.be

DATA BRAILLE SERVICEAntwerpsesteenweg 96B - 2940 Hoevenen-StabroekTelefoon: +32 (0)3 828 80 15Fax: +32 (0)3 828 80 16E-mail : [email protected]: www.databraille.be

DE CEUNYNCK NVKontichsesteenweg 36B - 2630 AartselaarTelefoon: +32 (0)3 870 37 51Fax: +32 (0)3 887 19 20E-mail :[email protected]: www.deceunynck.be

ERGRA ENGELENKerkstraat 23B - 2845 NielTelefoon: +32 (0)3 888 11 40Fax: +32 (0)3 888 14 36E-mail : [email protected]: www.ergra-engelen.be

ERGRA LOW VISIONCarnegielaan 4 - 14NL - 2517 KH Den HaagTelefoon: +31 (0)70 311 40 70Fax: +31 (0)70 311 40 71E-mail : [email protected]: www.ergra-low-vision.nl

EROCOS INTERNATIONALDr. Van de Perrestraat 176-178B – 2440 GeelTelefoon: +32 (0)14 76 55 20Fax: +32 (0)14 76 55 21E-mail : [email protected]: www.erocos.be

ESCHENBACH OPTIK BVOsloweg 134NL - 9723 BX GroningenTelefoon: +31 (0)50 541 25 00Fax: +31 (0)50 541 05 82E-mail : [email protected]: www.eschenbach-optik.nl

ESCHENBACH VISUEELCENTRUMPlezantstraat 42B - 9100 Sint-NiklaasTelefoon: +32 (0)3 766 64 99Fax: +32 (0)3 778 01 98E-mail :[email protected]

EUREVASaturnusstraat 95NL - 2516 AG Den HaagTelefoon: +31 (0)70 38 55 209E-mail : [email protected]

EUROBRAILLE BELGIUMDaillylaan 90-92 B - 1030 Brussel Telefoon: +32 (0)2 241 65 68 Fax: +32 (0)2 215 88 21 E-mail : [email protected] Web: www.eurobraille.fr

EVISION OPTICSPostbus 18568NL - 2502 EN Den HaagTelefoon: +31 (0)70 311 40 90Fax: +31 (0)70 311 40 91E-mail : [email protected] Web: www.evision.nl

FOCITijs van Zeventerstraat 29NL – 3062 XP RotterdamTelefoon: +31 (0)10 452 32 12Fax: +31 (0)10 452 32 12E-mail : [email protected] Web: www.foci.nl


Adressen leveranciers

FREEDOM ADL BVSprendlingenpark 21NL - 5061 JT OisterwijkTelefoon: +31 (0)13 521 33 73Fax: +31 (0)13 521 33 71E-mail : [email protected]: www.freedomadl.nl

FREEDOM SCIENTIFIC BENELUXBVWeegschaalstraat 637324 BE ApeldoornPostbus 4334NL - 7320 AH ApeldoornTelefoon: +31 (0)55 323 09 07Fax: +31 (0) 55 323 09 08E-mail : [email protected]: www.freedomscientific.nl

INTEGRANaamsesteenweg 386B - 3001 HeverleeTelefoon: +32 (0)16 35 31 30Fax: +32 (0)16 35 31 44E-mail : [email protected]: www.integra-belgium.com

KOBA VISIONDe Oude Hoeven 6B - 3971 LeopoldsburgTelefoon: +32 (0)11 34 45 13Fax: +32 (0)11 34 85 25E-mail : [email protected]: www.kobavision.be

KOMFAPostbus 3041NL – 3760 DA SoestTelefoon: +31 (0)35 588 55 83Fax: +31 (0)35 588 55 84E-mail : [email protected]: www.komfa.nl

LVI BELGIUMBouwelsesteenweg 18aB - 2560 NijlenTelefoon: +32 (0)3 455 92 64Fax: +32 (0)3 455 92 88E-mail : [email protected]: www.lvi.be

LVBCJames Wattstraat 13BNL - 2809 PA GoudaTelefoon: +31 (0)182 525 889Fax: +31 (0)182 670 071E-mail : [email protected]: www.lvbc.nl

N. JONKERDuifhuis 5NL - 3862 JD NijkerkTelefoon: +31 (0)33 245 37 05Fax: +31 (0)33 245 00 04E-mail : [email protected]

OPTELEC BELGIEBaron Ruzettelaan 29B - 8310 BruggeTelefoon: +32 (0)50 35 75 55Fax: +32 (0)50 35 75 64E-mail : [email protected]: www.optelec.be

OPTELEC NEDERLANDKoddeweg 39-41NL - 3184 DH HoogvlietTelefoon: +31 (0)10 231 35 55Fax: +31 (0)10 231 35 90E-mail : [email protected]: www.optelec.nl

OPTICAL LOW VISION SERV-ICES De Moucheronstraat 55NL - 2593 PX Den HaagTelefoon: +31 (0)703 83 62 69Fax: +31 (0)703 81 46 13E-mail : [email protected]: www.slechtzienden.nl

RDG KOMPAGNEWinthontlaan 200NL - 3526 KV UtrechtTelefoon: +31 (0)30 287 05 64Fax: +31 (0)30 289 85 60E-mail : [email protected]: www.kompagne.nl

REINECKER REHA TECHNIK NLOudenhof 2DNL - 4191 NW GeldermalsenTelefoon: +31 (0)345 585 160Fax: +31 (0)345 585 169E-mail : [email protected]

SENSOTECGistelsesteenweg 112B - 8490 VarsenareTelefoon: +32 (0)50 39 49 49Fax: +32 (0)50 39 49 46E-mail : [email protected]: www.sensotec.be

SLECHTZIEND.NLSint-Annastraat 93NL - 6524 EJ NijmegenTelefoon: +31 (0)24 3600 457Fax: +31 (0)24 3600 708E-mail : [email protected]: www.slechtziend.nl

STICHTING SPITSBlijdestijn 15NL - 6714 DX EdeTelefoon: +31 (0)318 63 16 82E-mail : [email protected]: www.stichtingspits.nl

VAN DEN BOS OPTICAL LOW VISIONDe Moucheronstraat 55NL - 2593 PX Den HaagTelefoon: +31 (0)70 383 62 69Fax: +31 (0)70 381 46 13E-mail : [email protected]: www.slechtzienden.nlwww.loepen.nl

VAN HOPPLYNUS VISION CARE Koningsstraat 101B - 1000 BrusselTelefoon: +32 (0)2 214 09 50Fax: +32 (0)2 214 09 57

VAN LENT SYSTEMSLithoyensedijk 25ANL - 5396 NC LithoyenTelefoon: +31 (0)412 64 06 90Fax: +31 (0)412 62 60 25

WORLDWIDE VISIONOude Hondsbergselaan 9NL - 5062 SM OisterwijkTelefoon: +31 (0)13 528 56 66Fax: +31 (0)13 528 56 88E-mail : [email protected]: www.worldwidevision.nl


Colofon

INFOVISIE MAGAZINEDriemaandelijks tijdschrift over techni-sche hulpmiddelen voor blinde enslechtziende mensen. Verkrijgbaar inzwartdruk, in gesproken vorm op audio-cd en in elektronische vorm als HTML-bestand. De elektronische leesvorm isgratis en wordt verzonden via e-mail. Hetelektronische archief (sinds 1986) kan opde website www.infovisie.be geraad-pleegd worden.

Redactie 2005KOCTel. : +32 (0)2 225 86 91E-mail : [email protected]: www.koc.beINFOVISIE vzwTel. : +32 (0)16 32 11 23E-mail : [email protected]: www.infovisie.be

RedactieteamJan EngelenChristiaan PinksterGerrit Van den BreedeMarie-Paule Van DammeJeroen Baldewijns (freelance)Hervé Eeckman (freelance)

Vormgevingzwartdruk: drukkerij Peeters, Leuvenaudio-versie: FNB, NederlandHTML-versie: KOC

AbonnementenBelgië: 25 euroAndere landen: 30 euro

Wie zich wenst te abonneren dient

zich tot het KOC te richten

zwartdruk en audio-cd:KOCSterrenkundelaan 301210 BrusselTelefoon: +32 (0)2-225 86 61E-mail : [email protected]

HTML-versie: per e-mail aanvragen [email protected]

Zonder schriftelijk tegenbericht wordt uwabonnement automatisch verlengd bij hetbegin van een nieuwe jaargang.

Verantwoordelijke uitgeverJan EngelenVloerstraat 67B - 3020 Herent

De redactie is niet verantwoordelijk voor ingezondenartikelen. Enkel teksten die ondertekend zijn, wordenopgenomen. De redactie behoudt zich het recht vooringezonden stukken in te korten.

Het redactieteam kan niet aansprakelijk gesteldworden voor onjuiste gegevens die door leveranciersof producenten werden meegedeeld.

© Artikels uit deze publicatie kunnen overgenomenworden na schriftelijke toestemming van de uitgever.


Jaargang 20

Nummer 1

Maart 2006

ISSN 0774-1251

Verantwoordelijke uitgever:

Jan EngelenVloerstraat 67B-3020 Herent

Infovisie Magazine is een gezamenlijke productie van:

Jaargang 20 Nummer 1 Maart 2006 · 2010-03-18 · INFOVISIE MAGAZINE, maart 2006 5 Beste lezer,...

Documents

Transcript of Jaargang 20 Nummer 1 Maart 2006 · 2010-03-18 · INFOVISIE MAGAZINE, maart 2006 5 Beste lezer,...