Jaarbeurspark

Jaarbeurspark - utrecht

datum:28juni2010

studie ontwikkeling Jaarbeurskwartier

plangebied

Het Jaarbeursterrein

2

Zicht op het Jaarbeursterrein

4

InleIdIng

doordebouwvanleidscherijnishetinwonertalvandegemeenteutrechtsindshetbeginvande21steeeuwsneltoegenomen.hetgeografischecentrumverplaatstezichnaarhetwestenenbevindtzichnuongeveerinlombok.metdeherontwikkelingvanhetstationsgebiedmaaktookheteconomischecentrumdesprongnaarhetwesten,methetjaarbeurspleinalshartvaneennieuwcentrumgebied.doordieontwikkelingenkomthetjaarbeursterreinsteedsmeerinbeeldalskansrijkeverbindingszonetussenhetnieuwe,westelijkecentrumdeelendenieuwe(leidscherijn)ofgerevitaliseerdewijken(kanaleneiland,transwijk)inhetwestenvandestad.hetnoordwestelijkedeelvanhetjaarbeursterrein(parallelaandegraadtvanroggenweg)isinmiddelsaangewezenvoorherbestemming.hierisdecentrumboulevardgepland:eenlooproutetussenjaarbeurspleinenmerwedekanaalmetaanweerszijdeneengemengdprogrammavanhoreca,entertainment,winkelsenwonen.Indevisieopdeontwikkelingvanhetjaarbeurskwartiervanmei2009wordtvoorgesteldruimtetemakenvoorsportfaciliteitenopdejaarbeurshallenincombinatiemeteennieuwparkopdezuidelijkeoevervandemerwede(de‘serpentine’).daarmeewordtdegroeneambitieverwezenlijktwaarvoordeutrechtsebevolkingzichuitsprakinhetreferendumoverhetstationsgebiedvan2002.hkbstedenbouwkundigennamdiegroeneambitiealsvertrekpuntomopeigeninitiatiefdemogelijkhedenteonderzoekenvooreenéchtstadsparkophetjaarbeursterrein.ditboekjeisdaarvanhetresultaat.metalsbelangrijksteconclusiedathetkan.anderenzijnnuaanzetomdeuitvoeringdichterbijtebrengen.

Uitbreiding van Utrecht naar het westen

5

1. gajemeenaarhetjaarbeurspark?

demeesteutrechterszullenjeglazigaankijkenalsjedatvraagt.maaroverpakweg15jaarzoudevraagweleensmeteenenthousiast‘ja’beantwoordkunnenworden.wanthetjaarbeursterreinbiedtalleruimtevooreencentrumparkdatinnederlandzijnweerganietkent.nietinplaatsvandehuidigejaarbeurs-hallen,maaropenomeennieuw,verdieptaangelegdjaarbeurscomplex.enzelfsdanisernogruimtevoormeerdan1.000woningen,voorwinkels,kantorenenvrijetijdsvoorzieningenenminimaalhetbenodigdeaantal(jaarbeurs)parkeerplaatsen.

alsindsdeplanvormingvoorhetstationsgebiedvanstartgingishetjaarbeursterrein(metdekoninklijkejaarbeursals‘stationsgebiedpartner’)inbeeldalslocatiewaarnaastdebeursfunctieookwoningen,kantorenenanderefunctieskunnenwordengerealiseerd.omdatdeplanontwikkelingvoorhetgrootstegedeeltevanditgebiednogmoetstarten,ishetbijuitstekgeschiktvoorduurzameontwikkeling.dieambitiekreegin2009vorminhetvisiedocument‘jaarbeurskwartier’,waarinplannenwordenontvouwdvooreennieuwenduurzaamjaarbeursterrein.alsonderdeelvandievisiewerdde‘serpentine’geïntroduceerd:eendakparkmetsportfaciliteitenopdenieuwejaarbeurshallendataansluitopeennieuwparkjelangshetmerwedekanaal.eenwandelpadslingertzichalseenserpentinedoordezenieuwegroenstrook.

Grootte Jaarbeursterrein in verhouding tot Wilhelminapark

“Een nieuw Utrechts Park“

6

N

Jaarbeursplein

OVT

Merwedekanaal

develeenthousiastereactiesopditdeelvandeontwikkelingsvisiehebbenonsgeïnspireerdomnogeenstapverdertegaan.doordeaanwezigeruimteophetjaarbeursterreinslimtebenuttenendaarbijfunctiestestapelen(meervoudigruimtegebruik),ontstaatruimtevooreenvolwaardigstadsparkdatbijnadriekeerzogrootisalshetwilhelminapark.metditparkslaatdegemeentevelevliegeninéénklap:- degroeneambitiesuithetmasterplan

stationsgebiedwordenruimschootswaargemaakt;

- utrechtkrijgteencentrumpark;- erontstaateenaantrekkelijkeomgevingvoor

wonen,werkenenlerenaanhetpark(ookvoordekantorenaandecroeselaan);

- dejaarbeurswordtingebedineenmooieomgeving;

- hetjaarbeursterreinisnietlangereen‘eiland’indestad,maarjuisteenverbindingszonemeteenhoogwaardigeopenbareruimte;

- erontstaanextramogelijkhedenvoorbeurzenenevenementen

- hetzuidoostelijkedeelvanhetjaarbeurspleinkrijgteenbetereaansluitingopzijnomgeving.

X.debesogne,straatartiest,locatie:diagonalehoofdroute

‘Bedankt! Tuurlijk mag je me wat vragen. Of ik al veel heb opgehaald? Ik mag niet klagen. Er is hier veel aanloop en met dit mooie weer zijn de mensen ook in de juiste stemming. Als het altijd zo goed gaat, kan ik mijn theater-opleiding aan de HKU makkelijk bekostigen zonder een dure lening aan te gaan. Dit is natuurlijk ook een unieke plek. Hartje stad en toch groen en rustgevend. Een heerlijke plek om een beetje te slenteren of even te zitten, om ’s zomers te genieten van het zonnetje en ’s winters lekker sneeuwballen te gooien. Wat mij opvalt is dat de sfeer zo totaal anders is dan in de andere parken in de stad. Bruisender en toch ontspannen. Het voelt een beetje alsof je op vakantie bent in je eigen stad. Want een park als dit vind je echt nergens anders in Nederland.’

w.pengel,parkwachter,locatie:parkingangoost

‘Ik draai al weer heel wat jaartjes mee op het gebied van beveiliging en toezicht, maar dit is veruit de mooiste baan die ik ooit heb gehad. Niet alleen omdat ik de hele dag lekker buiten ben in een prachtig park, maar ook omdat het werk zelf me meer aanspreekt. Ik voel me dan ook meer gastheer dan opzichter. Sociale veiligheid was een belangrijk uitgangspunt bij de vormgeving van het park en dat merk je aan de sfeer. Mensen komen hier naartoe om te ontspannen en te genieten, niet om rotzooi te trappen. Doordat ik inmiddels zo’n beetje alle vaste bezoekers ken, heb ik tientallen ogen en oren in het park. Problemen zijn daardoor meestal al opgelost voordat ze ontstaan. Zo blijft het een aantrekkelijke plek voor de meest uiteenlopende bezoekers.’

8

Het Jaarbeurspark in vogelvlucht.

Onder bevindt zich de groene hel-

ling op de parkeergarage, rechts de

Jaarbeurs en links het park in de

volle grond.

2. Jaarbeurscomplex met dakparklangsdevanZijstwegwordthetnieuwejaarbeurscomplexverdieptaangelegd,metophetdakeenparklandschap.deroutesvoorlogistiekverkeerzijngeïntegreerdinhetverdieptaangelegdecomplexendusvanbuitenafonzichtbaar.dehoofdroutelooptalseenringomdebeursvloer.aandekantvanhetjaarbeurs-pleinkomthethoofdgebouwvandejaarbeursmetonderanderekantorenenruimtesvoorvergaderingenencongressen.langsdevanZijstwegkunnenophetdakvanhetjaarbeurscomplexwoongebouwenwordenontwikkeld,waarvandeschaalaansluitopdebebouwingvandedichterswijk.doordatditdeelvanhetparkophetdakvandejaarbeursisaangebracht,zijndemogelijkhedenombomenteplaatsenbeperkt.hetdakheefteenvariabelehoogte,waardooreenkunstmatigheuvellandschapontstaatmetlichtkoepels.deheuvelswordenbeplantmetbloeiendestruikenenveldenmetrododendrons,enkunnenwordenaangekleedmetkunstobjecten.afentoezijnde

Opzet van het Jaarbeursparkmet‘jaarbeurspark’bedoelenwehiernietalleenhetparkzelf,maarookdenogteontwikkelenbebouwingdieeraangrenstoferonderligt.opbasisdaarvanhebbenwehetjaarbeursparkverdeeldinvierzones.dezoneswordengescheiden,maarookdoorkruistdoordiverseverbindingen.

Zonering1. Hoogstedelijke bebouwingtussendehuidigebebouwingaandegraadtvanroggenwegendetoekomstigecentrum-boulevardisruimtevooreengemengd,hoogstedelijkprogrammametonderanderewoningen,kantoren,winkels,onderwijs-envrijetijdsvoorzieningen.eendeelvandievoorzieningenkandejaarbeursfunctieversterkenofeenaanvullingvormenopdeinhetstationsgebied-westaanwezigekwaliteiten.ookdeschaalvandebebouwingpastbijhetstationsgebied-west,waarmeedezezonedirectverbondenisviahetjaarbeursplein.

Suggestie park in volle grondDe vier zones van het Jaarbeurspark

10

heuvelssteil,danweerglooiend.de‘dalen’zijnvanwegehunbeschutteligginggeschiktalsspeelveldje.waarpadenoverhetdakparklopen,ishetparklaag,waarkioskenofgevelsvandejaarbeursdoorlopenishetparkjuisthoog.

3. Park in de volle grondtussendeeersteendetweedezoneinkomteenparkindevollegrondmetalsbasiselementenbomen,grasenwater.omdaterhiergeenbebouwingonderhetparkligt,kunnendebomenvoltotbloeikomenenkanermetwaterpartijenwordengewerkt.hetgebiedwordtgekenmerktdoorkorterezichtlijneneneenlichtglooiendterrein.derandenbestaanvoornamelijkuitdichtgroenmethierendaareenopening.wandelpadenleidendebezoekerdoorhetgroen.Inhetmiddeniseenvijveropgenomenalsrustpunt.hetparkkandeelsgebruiktwordenvoordiversesoortenactiviteiten.eenbelangrijketroefisdemogelijkheidhetparktegebruikenals‘uitloop’voorbijzonderebeurzen.

4. Parkeergarage met dakparkaansluitendophetjaarbeursterrein,aandeoverzijdevanhetmerwedekanaaltotaandeoverstedenoudenlaan,wordendeparkeervoorzieningenvoordevernieuwdejaarbeursgeconcentreerd.hierwordteenoverdekteengrotendeelsondergrondseparkeergaragegerealiseerdmeteendakparkdatlichthellendaflooptnaarhetmerwedekanaal.opdehellingkunnenbezoekersaangenaamverpozenmetuitzichtophetkanaaleneengrootdeelvandedagdezoninderug.viaeenlangzaam-verkeersbrugoverhetkanaalzijnbeidezijdenvanhetparkverbonden.doorhetdakparkontstaateennatuurlijkeovergangnaarsportparkwelgelegenaandeoverzijdevandeoverstedenoudenlaan.langsdeoverstedenoudenlaankomenbomendiebeschuttingbiedenvoordewind.deparkeergarageisviaeenondergrondsehalverbondenmetdezuidelijkeentreevandejaarbeurs.

Impressie van het dakpark op de Jaarbeurs

11

Verbindingenhetjaarbeursterreinligtnuminofmeeralseeneilandindestad.erlooptweliswaareenlooprouteoverhetterrein(tussenhetjaarbeurspleinendevoetgangersbrugoverhetmerwedekanaal),maardieontsluitvoornamelijkdeparkeervoorzieningentenwestenvanhetmerwedekanaal.verbindingenmetentussenomliggendewijkenalslombok,dichterswijkentranswijk/kanaleneilandontbreken.deontwikkelingvanhetjaarbeursparkbrengthierveranderingin.doorhetparklopentweehoofdroutesvoorvoetgangersenfietsers,diehetjaarbeurspleindoorhetparkverbindenmetdewijkenaandeoverkantvanhetmerwedekanaal.aandezehoofdroutesbevindenzichvrijwelallebelangrijkepublieksvoorzieningen,waarbijdehorecaaandediagonaleverbindingdoorhetparktoegankelijkisvanuithetbeursgebouwenvanuithetpark.dediagonalehoofdroutelooptdooroverhetmerwedekanaaltotaandekruisingvandeoverstedenoudenwegendem.a.tellegenlaanenismetkleinerepadenverbondenmetdecroeselaan,devanZijstweg,degraadtvanroggenwegendekruisingcentrumboulevard/merwedekanaal.alleomliggendewijkenhebbendaardooreengoedeverbindingmethethartvanhetparkenmetelkaar.hetjaarbeursterreinverandertvaneilandinverbindingszone.

Doorgaande routes in het Jaarbeurspark

Impressie van helling op het dak van de parkeergarage bij het Merwedekanaal

Park

Welgelegen

Lombok

Park

alle

e

Cent

rum

boul

evar

d

Transvaal +

Kanaleneiland

Rabobrug

Dichterskwartier

12

s.timmerman,stedenbouwkundige,locatie:dakparkjaarbeursparkgarage

‘Het Jaarbeursterrein was jarenlang een plek waarvan mijn handen ging jeuken en mijn hartslag verdubbelde. Zoveel slecht benutte ruimte op zo’n toplocatie in een stad die schreeuwt om ruimte. De functie en het belang van de Jaarbeurs voor de stad Utrecht heeft wat mij betreft nooit ter discussie gestaan, maar de inrichting van het gebied kon zó veel beter. Het bewijs daarvoor is inmiddels ook geleverd. En de Jaarbeurs is er in feite alleen maar beter van geworden. Met mooiere expositieruimten, een slimmere expeditie, betere horecavoorzieningen en een flexibel inzetbare buitenruimte in een onvergelijkelijk veel mooiere omgeving die ook nog eens beter bereikbaar is voor het autoverkeer. En niet alleen de Jaarbeurs profiteert, maar de hele stad. Utrecht heeft er een hoogwaardig stadspark bijgekregen, maar ook meer dan 1.000 woningen en een uitgebreid programma van kantoren, winkels en leisurevoorzieningen op een toplocatie. De verbindingen met de wijken in het westen van de stad zijn bovendien sterk verbeterd, wat ook het leefklimaat ten goede komt.’

l.belhadj,bewonerkanaleneiland,locatie:wandelpad

‘Wij woonden vroeger met zijn zessen in een vierkamerflat in Kanaleneiland. De wijk stond toen slecht aangeschreven, zelfs buiten Utrecht. Al had ik daar als kind eigenlijk niet zoveel last van. In de afgelopen twintig jaar is het met Kanaleneiland steeds beter gegaan. Ik heb er mijn hele leven gewoond en heb er inmiddels mijn eigen woning. Door de ontwikkeling van het Stationsgebied is onze wijk dichter bij het centrum komen te liggen. En door de aanleg van het Jaarbeurspark is er voor fietsers en voetgangers een prettige, veilige route bijgekomen. Ik kom er minstens een paar keer per week om te joggen. En in de zomer ben ik een regelmatige gast bij de vele activiteiten die er nu georganiseerd worden. Op mooie dagen zit ik hier ook wel eens te werken trouwens. Voor mij is het park dan ook een geweldige aanvulling op de stedelijke voorzieningen.’

h.vandam,gepensioneerdambtenaar,locatie:opeenbankjeaanhetwater

‘Toen ik op het eind van de vorige eeuw bij de gemeente Utrecht ging werken, moest de hele ontwikkeling van dit gebied nog op gang komen. Utrecht leek lange tijd een stad met een onveranderlijk silhouet. Na de bouw van Hoog Catharijne was er geen draagvlak meer voor grootschalige vernieuwing in de binnenstad. Utrecht ontleende zijn aantrekkingskracht aan hoe het was en dus moest het vooral zo blijven. De breed gedragen onvrede met datzelfde Hoog Catharijne en de bouw van Leidsche Rijn met circa 100.000 extra inwoners heeft rond de eeuwwisseling de discussie weer op gang gebracht. De snel groeiende stad schreeuwde om meer en grootschaliger centrumvoorzieningen op uiteenlopende gebieden als vervoer, cultuur, amusement en kantoor- en winkelaanbod. Maar dit moest het eigen karakter van Utrecht niet beschadigen. Als ik hier zo uitkijk over het Merwedekanaal aan de ene en het nieuwe Jaarbeurspark aan de andere kant, constateer ik tevreden dat we geleerd hebben van het verleden. Daarbij is het park wat mij betreft de kroon op het werk. De ruimte die gewonnen is met verdichten hebben we teruggegeven in de vorm van een park dat het nieuwe Stationsgebied meer allure geeft én een aantrekkelijk decor vormt voor de nieuwe Jaarbeurs. Een klassiek voorbeeld van een win-winsituatie!’

m.vanZoestmetdochterpuck,bewoonsterdichterswijk,locatie:paviljoen

‘Voor bewoners van de Dichterswijk is het Jaarbeurspark een enorme aanwinst. Het is hier prettig wonen, maar op het gebied van openbaar groen was armoe troef. Met het park is daar eindelijk verandering in gekomen en daar profiteren wij volop van. Wist je trouwens dat ze hier de beste latte macchiato van Utrecht serveren?’

13

De Jaarbeurs op het Vredenburg

Huidige JaarbeursOude Utrechtse Jaarmarkt

Jaarbeurs als evenemententerrein

2. eentweedejeugdvoordejaarbeurs

deutrechtsejaarbeursisnauwelijkswegtedenkenuitdestad.debeursheefteenlangehistorieenisookcommercieelsuccesvol.hetaantalbezoekersligtruimbovende2miljoenopjaarbasisenvertoontnogsteedseenstijgendelijn.dejaarbeursisdanookbelangrijkvoordestedelijkeeconomie.doordeontwikkelingeninhetstationsgebiedendeuitbreidingenaandewestzijdevandestadkomtdejaarbeursnogmeermiddenindestadteliggen.alleendaaromalishetbelangrijkomoverdetoekomstvanhetgebiednatedenken.maarookdefunctievandejaarbeursis,onderanderedoordekomstvaninternet,veranderd.erkomtsteedsmeernadrukteliggenopbelevingensteedsminderopdirecteverkoop.hethuidigejaarbeursterreinisnietingerichtomdieontwikkelingtefaciliteren.

omookindetoekomstsuccesvolteblijvenzaldejaarbeursinmoetenspelenopdevoorhaarbelangrijketrendsenontwikkelingen.datheeftzijdeafgelopenjarenbijvoorbeeldgedaandoorintespelenopdetoenemendevraagnaarruimtevoorvergaderingenencongressen.deherontwikkelingvanhetjaarbeursterreinbiedteenuitgelezenkansomvormtegevenaandebeursvandetoekomsténteprofiterenvandecentralereligging.

14

In de huidige planvorming zal de Jaarbeurs omklappen

en intensiveren

Ligging en concurrentiepositiedejaarbeursligtnietalleenmiddenindestad,maarookmiddeninhetlandenzeergunstigtenopzichtevannationaleeninternationalevervoerterminalszoalsutrechtcentraalenschiphol.enormebevolkingsconcentratiesinderandstad,hetruhrgebied,grootlonden,parijs/Île-de-Franceendedriehoekbrussel-rijssel-antwerpenliggenopminderdan500kmafstand.daarmeevoldoethetjaarbeursterreinaaneenbelangrijkevoorwaardevooreensuccesvolbeursbedrijf.doordejaarbeurstevernieuwenendaarbijintespelenopverwachtetrendsenontwikkelingendieommeerflexibiliteitvragendandebeursnukanbieden,wordtookaaneenanderebelangrijkevoorwaardevoldaan.Inhetsegmentwaarindejaarbeursopereert(metnamekleinerehigh-endvakbeurzenenevenementen,naastcongressenenvergaderingen)concurreertzijbinnennederlandvooralmetderaIamsterdameninminderematemethetcongresgebouwdenhaagenahoyrotterdam.daarbijsteektdeliggingvandejaarbeursgunstigaftegendievandeconcurrenten.opinternationaalniveauopereertdejaarbeursinhetzelfdesegmentalsdeveelgrotere,maarverderinveelopzichtenvergelijkbarebeurzenvankeulenenFrankfurt.ominternationaalconcurrerendteblijvenisvernieuwingvanhetbeurscomplexgewenst.degeringereomvangkandangecompenseerdwordenmetmeerflexibiliteit,resulterendineenbeterebezetting.

c.dujardin-conejo,congresbezoeker,locatie:hoofdgebouw

‘I had never been to Utrecht before, but it’s really a very nice city. I’m attending a medical instruments congress at the Jaarbeurs combined with a short holiday. Yesterday morning I took a plane in Toulouse and just a few hours later I arrived at Utrecht Centraal. My hotel, the Jaarbeurs with its beautiful park surroundings, and the city centre with a lot of nice bars and restaurants are all within a 15 minutes walk. Saturday I’ll be spending the day in Amsterdam before I fly back to France. But I’m sure to come back one day!’

k.visser,beursexposant,locatie:terrasparkrestaurant

‘Na de opkomst van internet zag ik het best somber in voor met name de grote publieksbeurzen. Informatie over nieuwe producten was nu immers altijd onder handbereik. Gelukkig is het allemaal niet zo’n vaart gelopen. De functie van de beurzen mag dan veranderd zijn, het aantal bezoekers is eerder toe- dan afgenomen. Mensen zoeken elkaar toch op om samen dingen te beleven. Met het nieuwe Jaarbeurspark kunnen we daar nog beter op inspelen. De Jaarbeurs is weer echt een onderdeel van het stadsleven, zoals vroeger de jaarmarkten. En een bezoek aan een beurs is meer dan ooit een compleet dagje uit, met talloze recreatiemogelijkheden in de directe omgeving.’

15

Jaarbeurs stationsgebiedpartnerdejaarbeursisals‘partner’betrokkenbijdeontwikkelingvanhetstationsgebied.metdegemeenteutrechtheeftzijdeafspraakgemaaktomhetgebiedtussendegraadtvanroggenwegendetoekomstigecentrumboulevardvrijtemakenvoorandereontwikkelingen,dezogenaamde‘omklap’.de‘andereontwikkelingen’omvattenonderanderevoorzieningenvoorwonen,werken,lerenenvermaak(een‘gemengd,hoogstedelijkprogramma’).Zowelvoordejaarbeursalsvoordestadutrechtontstaanermeermogelijkhedenalsdetweegebiedendienade‘omklap’ontstaannietalsafzonderlijkegebiedsdelenwordenbehandeld,maarhetgehelejaarbeursterreininclusiefhetperceelaandeoverzijdevanhetmerwedekanaalinsamenhangwordtontwikkeld.daarbijisdeinzetdatdejaarbeursweliswaargrondigwordtvernieuwd,maarwelgeheel(90.000m2)behoudenblijft.Zijwordtonderdeelvanhetjaarbeurspark,waarmeenietalleeneenaantrekkelijkeomgevingwordtgecreëerdmaarooknieuwemogelijkhedenontstaanvoorbeurzenenevenementen.eenbezoekaandejaarbeurszaldoordenieuwesettingmeerdannuwordenervarenalsonderdeelvaneenleukdagjeuit.voordebezoekersvanvergaderingenencongressenontstaateenaangename,inspirerendeomgevingmetgoedemogelijkhedenvooreenaansluitendverblijf.

dejaarbeursgebouwenzelfwordeninhetjaarbeurspark-conceptletterlijkeenonderdeelvanhetpark,doordathetgrotendeelsisvormgegevenalsdakpark.bijdeontwikkelingwordtveelaandachtbesteedaanduurzaamheid,maarookaangebruiksvriendelijkheid(multifunctioneelbeurscomplex)enbereikbaarheid.dejaarbeursneemtdaarmeeeenvoorschotopdetoekomst,maarookdestadutrechtprofiteertvaneenhogereomgevingskwaliteitenbeterebereikbaarheidvandecentrumvoorzieningen.

Opzet van het beurscomplexhetnieuwejaarbeurscomplexwordtvrijwelgeheelverdieptaangelegdoverdevollelengtevanhetterrein(inclusiefhetdeelaandeoverzijdevanhetmerwedekanaal),metophetdakeenparklandschap.opdekopvanhetcomplexaanhetjaarbeurspleinbevindtzichhethoofd-enentreegebouwmetonderanderekantoorruimteenruimtesvoorvergaderingenencongressen.tenwestenvanhetmerwedekanaalligteentweedeentreedieviaeenlobbyinverbindingstaatmetdeparkeergarage.debeursvloerbevindtzichenkelemetersonderhetmaaiveldenheeftglobaaleendriehoekiggrondplan.opdebeursvloerbevindenzichgeenvasteafscheidingen:deruimtekanflexibelwordeningedeeldalnaargelangdebehoefte.doordatertweeentreeszijnkunnenertegelijkertijdtweemiddelgrotebeurzen

Parkeren onder het park

Park

Jaarbeurs

Park

Parkeren

Jaarbeurs ondergronds

16

Station Stuttgart met de ‘open kolommen’ en daklandschap

Station Stuttgart met het dak als openbare ruimte

plaatsvindenmetvollediggescheidenbezoekersstromen.debeursvloerisgrotendeelsomgevendooreeneveneensverdieptaangelegdelogistiekeringwegwaarvandeentreezichaandevanZijstwegbevindt.dewegisbreedgenoegvoortweerijbanen.tijdenseenbeurskunnenvrachtwagensopdebinnensterijbaanwordenopgesteld.hetdakbevindtzichopmaaiveldniveauenhoger.voordeconstructiekanbijvoorbeeldgebruikwordengemaaktvaneenhoningraatmodeldatisontwikkeldvoorhetstationvanstuttgart.elksegmentbinnendehoningraatwordtdaaringedragendooreencentralekolomdiehalf-openis,waardoorlichtopdebeursvloerkanvallen.hetaantalkolommenwordtzoveelmogelijkbeperkt.desegmentenverschilleninhoogte,waardoorzowelbinnenalsbuitenextramogelijkhedenontstaan(bijvoorbeeldbuitenbeschuttespeelveldjesenbinnenhogereinstallaties)enereeninteressanthoogtespelopdebeursvloer

17

Vakantiebeurs in de Jaarbeurs

Delen van het park kunnen worden gebruikt voor tijdelijke

beurspaviljoens.

ontstaat.Ineenaantaldaksegmentenzittenkoepelsdiezorgenvoordaglicht.debeursvloerbevindtzichtussendediagonalehoofdrouteinhetparkaandeenezijdeendevanZijstweg-m.a.tellegenlaanaandeanderezijde.aandediagonalehoofdroutekomenhorecavoorzieningenmetterrassendieletterlijktussenhetparkopmaaiveldniveauendeverdieptebeursvloerinliggenenvanbeidezijdentoegankelijkzijn.beursbezoekerskrijgendaardoorzichtophetpark,terwijlparkbezoekerskunnenzienwatzichafspeeltopdebeursvloer.ookdaardoorwordtdejaarbeursmeerdannueenonderdeelvanhetstedelijkleven.dediagonalehoofdrouteisbreedgenoegvoorhetplaatsenvanfestivaltenten.opdiemanierkanbijbepaaldebeurzeneengedeeltevanhetprogramma‘naarbuiten’wordenverplaatst.ookeengedeeltevanhetparkenhetdakparkopdejaarbeurskunnendaarvoorwordengebruikt.

j.bloemen,bewoonsterappartementvanZijstweg,locatie:dakterras

‘Vervelen hoef je je hier dus nooit. In het park is altijd wel wat te doen. Van een Elvis-imitator tot aan een compleet nagebouwd ski-oord tijdens de vakantiebeurs. En mocht ik ooit uitgekeken raken, dan zit ik via de Rabobrug binnen tien minuten op de Oudegracht.’

18

“Het Jaarbeurspark biedt meerwaarde aan de Jaarbeurs en het Stationsgebied”

F.vreeswijk,beursmedewerker,locatie:hoofdkantoorkoninklijkejaarbeurs

‘De beurswereld is natuurlijk flink veranderd de verplaatsing van de Jaarbeurs van het Vredenburg naar het westen van de stad. Daar hoort ook een andere setting bij: een beurscomplex dat niet alleen veel ruimte biedt, maar ook het belevingsaspect goed kan faciliteren. Als beurs die letterlijk is opgenomen in een park en over state-of-the-art faciliteiten beschikt hebben we nu een unieke positie. Dat merken we ook aan de belangstelling van organisatoren van beurzen en congressen. Kwantitatief, maar zeker kwalitatief. Ook de andere ontwikkelingen

in het gebied hebben daar overigens toe bijgedragen. Betere hotelfaciliteiten, goede restaurants en nieuwe bedrijven die samen ondersteuning kunnen bieden op vrijwel elk gebied. Wist je trouwens dat ze nu bezig zijn met de opbouw van ons grootste publieksevenement? Het mooie is dat je daar van buitenaf niets van merkt doordat het logistieke proces helemaal uit het zicht is weggewerkt. Terwijl ondergronds gonst van de activiteiten, kun je hier genieten van een prachtige groene omgeving.’

19

stedenbouwkundigen

Logistiek

Jaarbeurs

Dakpark

Hoogtekaart

Lokatie

Jaarbeurs Park

Schema Jaarbeurs

entreejaarbeursplein+kantoorjaarbeurs

dakpark

routesdoorpark

dakpark(bg)horecaaanderand

bloemenvelden

entreeZuid

stedenbouwkundigen

Logistiek

Jaarbeurs

Dakpark

Hoogtekaart

Lokatie

Jaarbeurs Park

Schema Jaarbeurs

hoogtekaartdakpark

+4metert.o.v.maaiveld





beursvloer

entreeZuid

opstelvakken

“Jaarbeurs kan zijn huidige oppervlakte behouden“

20

entreejaarbeursplein+kantoorjaarbeurs

horecaaanderand

bloemenvelden

stedenbouwkundigen

Logistiek

Jaarbeurs

Dakpark

Hoogtekaart

Lokatie

Jaarbeurs Park

Schema Jaarbeurs

entreejaarbeursplein

beursvloer

beursvloer(-1)

beursvloer

entreeZuid

stedenbouwkundigen

Logistiek

Jaarbeurs

Dakpark

Hoogtekaart

Lokatie

Jaarbeurs Park

Schema Jaarbeurs

opstelvakken

logistiek

lokatie

expeditiestraat

21

Doorsnede A-A Plangebied 1:1000

Doorsnede B-B Plangebied 1:1000

Doorsnede B-B Jaarbeurs 1:500

stedenbouwkundigen

Jaarbeurs Park

Doorsnedes

B

B

A

A

B

B

A

A

B

B

A

A

beursvloerexpeditie


22




stedenbouwkundigen

Jaarbeurs Park

Doorsnedes

B

B

A

A

B

B

A

A

B

B

A

A




stedenbouwkundigen

Jaarbeurs Park

Doorsnedes

B

B

A

A

B

B

A

A

B

B

A

A

expeditiebeursvloer vanZijstweg




stedenbouwkundigenJaarbeurs Park

Doorsnedes

B

B

A

A

B

B

A

A

B

B

A

A

23

3. wonen,wInkelen,werkenenvermaak

hetjaarbeursterreinstaatnuvolledigtendienstevandebeursfunctie:wiegeenbezoekerisvaneenvandebeurzenofevenementenheefterinfeitenietstezoeken(alzijndeparkeerplaatsenookpopulairbijbezoekersvanhetcentrum).hetjaarbeursterreinisdaardooreensoortenclavebinnendestaddieweiniguitwisselingkentmetdeomliggendewijken.deontwikkelingvanhetjaarbeursparkgeefthetgebiedweereenbelangrijkerolinhetstedelijkleven.Inhetgebiedzijnruim1.000woningengepland,maarisookruimtegereserveerdvoorkantoren,winkels,horeca,onderwijs-envrijetijdsvoorzieningen.andersdannuricht(eendeelvan)dehorecazichzowelopbezoekersvandejaarbeursalsbezoekersvanhetparkendeoverigevoorzieningen.voordebedrijvenenonderwijsvoorzieningenkanwordengezochtnaarsynergiemethetbeursbedrijf,waardoorditverderwordtversterkt.daarbijkanzowelwordengedachtaandependancesvanbestaandeonderwijsinstellingenalsaanlocatiesvoorcursussenenpraktijkgerichtonderwijs.hetparkzelfendeverbindingendieerdoorheenlopenzorgenervoordathetjaarbeursterreinstevigwordtingebed

Jaarbeurs

Park

Wonen

Jaarbeurs

Bioscoop

Hotel

Parkeren

Onderwijsgebouw

Kantoren

Jaarbeurs

Park

Wonen

Jaarbeurs

Bioscoop

Hotel

Parkeren

Onderwijsgebouw

Kantoren

Jaarbeurs

Park

Wonen

Jaarbeurs

Bioscoop

Hotel

Parkeren

Onderwijsgebouw

Kantoren

Jaarbeurs

Park

Wonen

Jaarbeurs

Bioscoop

Hotel

Parkeren

Onderwijsgebouw

Kantoren

Jaarbeurs

Park

Wonen

Jaarbeurs

Bioscoop

Hotel

Parkeren

Onderwijsgebouw

Kantoren

kantoren

onderwijs

hotel

bioscoop

appartementen

Suggestie voor de verdeling van functies in de stedelijke wand

24

inzijnomgeving.hetgebiedwordteenverbindingszonevoordeomliggendewijkendietalvanmogelijkhedenbiedtvoorvrijetijdsbestedingenrecreatie.aandebewonersvandiewijkenenvandenieuwewoningenophetjaarbeursterreinzelf,maarookaandemensendieindebuurtwerkenenstuderen.hetparkgeeftdewoningenenkantorendiestraksaanhetparkgrenzenbovendieneenaantrekkelijkuitzicht,waardooreenwoon-enwerkomgevingvanhogekwaliteitontstaat.daarvanprofiterenookdebedrijvenaandecroeselaaneninhetstationsgebied.hetbeeldkannogwordenversterktdoorontwikkelingvandezonelangshetmerwedekanaal.uiteindelijkkunnenooktranswijkende‘prachtwijk’kanaleneilandprofiterenvandeontwikkelingvanhetjaarbeursterrein.voordetoekomstigebewonersvandiewijkenwordthetdepoorttothetcentrumvanutrecht.deafstandtussenkanaleneilandenhetcentrumwordtdaarmeeaanzienlijkverkleind.transwijkkomtzelfstegenhetnieuwe,vergrotecentrumaanteliggen.

Aanzicht op de stedelijke wand aan de Centrumboulevard

25

Doorsnede van de stedelijke wand aan de Centrumboulevard




stedenbouwkundigen

Jaarbeurs Park

Doorsnedes

B

B

A

A

B

B

A

A

B

B

A

A

Jaarbeurs

Park

Wonen

Jaarbeurs

Bioscoop

Hotel

Parkeren

Onderwijsgebouw

Kantoren

Jaarbeurs

Park

Wonen

Jaarbeurs

Bioscoop

Hotel

Parkeren

Onderwijsgebouw

Kantoren

Jaarbeurs

Park

Wonen

Jaarbeurs

Bioscoop

Hotel

Parkeren

Onderwijsgebouw

Kantoren

kantoren

bioscoop

appartementen

w.vanZuylen,bewonerparkrand,locatie:eigenbalkon

‘Vorig jaar ben ik verhuisd naar een appartement aan de rand van het park. Midden in de stad en toch met een weids groen uitzicht. ’s Ochtends word ik wakker met het vrolijk gekwetter van een compleet vogelorkest. En verderop in de straat kan ik dagelijks verse broodjes halen. Ondanks de centrale ligging zijn onze woningen bovendien makkelijk bereikbaar met het OV én de auto. Ik zie mezelf hier rustig oud worden.’

26

Gemengd hoogstedelijk milieuaandecentrumboulevardiseen‘bebouwingswand’geplandmetaanéénzijdeuitzichtophetjaarbeurspark.debebouwingbevateenmixvanuiteenlopendefuncties.Zoisaandekantvanhetjaarbeurspleineenmegabioscoopgeplandeniserookeldersaandecentrumboulevardruimtevoorhoreca-enanderevrijetijdsvoorzieningen,waarondereenvier-ofvijfsterrenhotelenwellichteenjeugdherberg.opstraatniveauisdaarnaastvoorzieninwinkelruimtemetdaarbovenwoningen,daarweerbovenkantorenenmogelijkonderwijsvoorzieningen.doordeliggingaanhetparkkanlangsdecentrumboulevarddebebouwingwordengeïntensiveerdenontstaathierzowelvoorwonenalsbedrijvigheideenabsolutetoplocatieineengebieddatooknualdiversenationalehoofdkantorenhuisvest.dewoningenkrijgenuiteraardzichtophetparkeneendeelkanbijvoorbeeldwordenuitgevoerdmeteendaktuinofeenterras.deliggingvlakbijdeov-terminalendehistorischebinnenstadmettochvoldoendeparkeergelegenheidmaaktdelocatieextraaantrekkelijk.langsdevanZijstwegbevindenzichaanderandvanhetparknogeenaantalappartementencomplexen.dehoogtedaarvansluitaanopdebebouwingvandedichterswijk.ookdezeappartementenbevindenzichopeena-locatiedoorhetvrijezichtoverhetparkendenabijheidvanallebelangrijkevoorzieningen.

Uitzicht vanaf een appartement op het park

27




stedenbouwkundigen

Jaarbeurs Park

Doorsnedes

B

B

A

A

B

B

A

A

B

B

A

A


parkmerwedekanaalparkeren

28




stedenbouwkundigen

Jaarbeurs Park

Doorsnedes

B

B

A

A

B

B

A

A

B

B

A

A

jaarbeurs croeselaan





Doorsnedes

B

B

A

A

B

B

A

A

B

B

A

A

29





stedenbouwkundigen

Jaarbeurs Park

Doorsnedes

B

B

A

A

B

B

A

A

B

B

A

A

parkinvollegrondparkerenkantorengraadtvanroggenweg

30




stedenbouwkundigen

Jaarbeurs Park

Doorsnedes

B

B

A

A

B

B

A

A

B

B

A

A

parkinvollegrond jaarbeurs





Doorsnedes

B

B

A

A

B

B

A

A

B

B

A

A

31

goedeparkeervoorzieningenzijnvanlevensbelangvoordejaarbeurs.alisdebereikbaarheidmethetopenbaarvervoeroptimaal,tochzaleendeelvandebezoekers(enbeursmedewerkersenexposanten)eigenvervoerverkiezenbovenhetov.deplannenvoorhetjaarbeursparkvoorziendanookvoordejaarbeursinhetzelfdeaantalparkeerplaatsenalsnuaanwezigis.hetparkerenwordtgeheelverplaatstnaarhetterreintenzuidenvanhetmerwedekanaalwaardeelsondergrondseennieuweparkeergaragewordtaangelegdmetdebenodigdecapaciteit.parkerendebezoekersbetredenviaeenondergrondsehaldezuidelijkeentreevandejaarbeurs.daarnaastzijneruiteraardookuitgangendietoeganggeventothetpark.deparkeervoorzieningwordtbijvoorkeurdirectvanafdea12ontslotenmeteeneigenparkeerstraat(‘paylane’).

dewoningen,kantoren,winkels,onderwijsenvrijetijdsvoorzieningendieophethuidigejaarbeursterreinkomenteliggen,krijgeneigenparkeervoorzieningenonderdegebouwen.meteenverbindingtussenbeideparkeervoorzieningen,kunnendebeschikbareplaatsenmaximaalflexibelwordeningezetenookdebewonersenbezoekersvandegebouwenlangshetparkgebruikmakenvandegoedeontsluiting.

Het parkeren wordt ten zuiden van het Merwedekanaal

geconcentreerd en ondergronds gebracht.

th.janssen,beursbezoeker,locatie:parkeergarage

‘Vijf jaar geleden was het een crime om met je auto naar de Jaarbeurs te gaan. Had je een keer geen file, dan stond je wel vast in de stad zelf. Met het nieuwe parkeersysteem is het oponthoud in de stad in elk geval verleden tijd. Vanaf de A12 sta je nu gegarandeerd binnen 10 minuten in de parkeergarage. En voor mij als bezitter van een elektrische auto is het parkeren hier extra aantrekkelijk omdat het opladen in de prijs is inbegrepen. Ik zet de auto hier ook wel eens neer als ik in het centrum moet zijn. Een stevige wandeling, maar wel grotendeels door een prachtig park. En als het weer tegen zit, pak ik gewoon de bus. Die stopt hier immers bijna voor de deur.’

4. ondergrondsparkeren32




stedenbouwkundigen

Jaarbeurs Park

Doorsnedes

B

B

A

A

B

B

A

A

B

B

A

A

sted

enbo

uwku

ndigen

Jaar

beur

s Pa

rk

Park

eren

en

onts

luiti

ng

Doorsnede van de parkeergarage

Merwedekanaal

In dit model is het aantal parkeerplaatsen

gemaximaliseerd, maar het kan ook minder.

De studie gaat uit van een directe ontsluting

vanaf de A12 (Westraven) langs het Merwede-

kanaal.

Paylane

33

5. FInancIëleverantwoordIng

eenparkaanleggenkostnatuurlijkgeld.Inhetgevalvanhetjaarbeursparkstaandaarechterzoveelopbrengstentegenoverdatdeheleoperatiekostenneutraalkanwordenuitgevoerd.hetgelddatdeaanlegvanhetparkkost,wordtopdiversemanierenterugverdiend.teneerstewordtdoormeervoudigruimtegebruikslechtseenbeperktgedeeltevanhetparkniet(ondergronds)bebouwd.tentweedebiedtdeaanlegvanhetparkmogelijkhedenomindedirecteomgevingdaarvanteverdichten,zodatdegronddaarbeterwordtbenut.tenderdeontstaateenveelaantrekkelijkerwoon-enwerkklimaatwaardoordelocatieinwaardestijgt.entotslotiseroptermijnveelmeerspin-offteverwachtenvandeinvesteringendienuinhetstationsgebied(enspecifiekindehuidigejaarbeursplannen)wordengedaandanwanneeralleeneengroendakzouwordentoegepastophetbeursgebouw.

omdeontwikkelingopgangtebrengenisuiteraardweleeninvesteringnodigalskatalysator.maaruiteindelijkwordendieinvesteringterugverdiendenzouerzelfseenmeeropbrengstkunnenontstaan.enookalsernietgekozenwordtvooreenparkmoeterwordengeïnvesteerdindezogenaamde‘omklap’vandejaarbeurs.

naarwelkekantdebalanspreciesdoorslaat,kunnenweinditstadiumnietzeggen.datisafhankelijkvanteveelonzekerefactoren.uiteenberekeningdieopbasisvaneenaantalongunstigescenario’sisuitgevoerddoorcitybeautiful-financieelexpertsblijktechterdathetmogelijkisomzelfsalsweuitgaanvaneenaantalongunstigeomstandighedenhetgebiedkostenneutraalteontwikkelen.

Principe achter de aanpak van het Jaarbeurspark.

Het gebied wordt geïntensiveerd door functies onder de grond

te plaatsen. Daarboven wordt een park aangelegd. De bebou-

wing wordt aan twee zijden langs het park gecooncentreerd.

Met het intensiveren van het gebied evenwijdig aan de Graadt

van Roggenweg kan het aanleggen van het park en parkeerga-

rage worden gefinancierd.

34

a.deZeeuw,gemeentelijkcontroller,locatie:stadskantoor

‘Met de komst van de bezuinigingskabinetten vanaf 2010 had de gemeente geen trek meer in riskante avonturen. Dat er toch een park is gerealiseerd met zo’n hoge kwaliteit was dan ook een weloverwogen beslissing. Ook als we rekening hielden met sombere prognoses bleken de baten tegen de kosten op te wegen. Ik geloof normaal niet zo in mooie woorden, maar hier heeft een integrale aanpak echt gewerkt. Met een relatief kleine voorinvestering is een ontwikkeling op gang gebracht die uiteindelijk zichzelf terugbetaalde. Nu eens niet een reeks van tegenvallers met overheden die voor honderden miljoenen moesten bijspringen. Het park is betaald uit de verdichting van de flanken. Het parkeren is op een nette manier weggewerkt en de Jaarbeurs gecombineerd met een schitterend park, waar ik en veel van mijn collega’s regelmatig tijdens lunchtijd te vinden zijn.’

“Plan betaalt in principe zichzelf. Slechts geringe voorinverstering nodig”

35

6. conclusIes

meteengedeeltelijkeverplaatsingvandejaarbeurs(‘omklap’)incombinatiemeteenintensiefhoogstedelijkgebiedparallelaandegraadtvanroggenwegontstaatruimtevooreenfantastischcentrumparkopdeplaatsvanhethuidigejaarbeursterrein.doordeaanwezigeruimtegrotendeelsslimtebenuttenvoormeerderefunctiesontstaatruimtevooreenparkindevollegrond.ditvormtsamenmeteendakparkopdenieuwejaarbeurshetdecorvooreenhoogstedelijkezonemetfunctiesuiteenlopendvanwonen,werkenenlerentotwinkelen,ontspanningenvermaak.doordestapelingvanfunctiesenhetcreërenvaneenabsolutetoplocatieaaneengroenebufferinhetstedelijkgebiedisdeoperatieinhetslechtstegevalkostenneutraalenkaninhetgunstigstegevalzelfseenpositiefsaldoontstaan.datvoordeomgevingeenpositiefsaldoontstaatisnualzeker.vaneeneilandindestadveranderthetjaarbeursterreinineenaantrekkelijkeverbindingszonetussenhetnieuwestationsgebiedendewijkeninhetwestenvandestad,eneenaangenaamverblijfsgebiedvoorbezoekersvandejaarbeurseninwonersvandestad.daarnaastbiedendenieuwegebiedsontwikkelingenruimteaanvoorzieningendiehetbeursbedrijfendaarmeedestedelijkeeconomieversterkenendeconcurrentiepositievandejaarbeursverbeteren.destadutrechtkrijgtdaarmeezoweleenparkalseenbeurscomplexomtrotsoptezijn.

overzichtvandeverwachtepositieveeffecten

1. Op fysiek niveau:- erwordenveelwoningeninhetgebied

toegevoegdvoordeleefklimaatendiversiteitinhetprogramma;

- erwordteengrootstadsparktoegevoegd;- erontstaateennieuwnetwerkvanlangzaam

verkeeraandebinnenzijde,gemotoriseerdverkeermaaktgebruikvanhetbestaandenetwerkaandebuitenzijde;

- meervoudigruimtegebruik;- ontwikkelingsluitaanbij

duurzaamheidsbeleidvanstationsgebied;- aanwezigheidjaarbeursleidttotintensivering

vanhetgebruikvanhetov-netwerk;- activeringvandekadesvanhet

merwedekanaal.

2. Op sociaal en maatschappelijk niveau- mogelijkheidomhetomliggendewijkenen

stadsdelenaanelkaartehechtenineenoverzichtelijkestedelijkestructuur(schakelnaartranswijk,kanaleneiland,lombokenleidscherijn);

- hoogwaardigstedelijkgebiedmeteenopenbareruimtevanhogekwaliteit;

- verlengingcentrumboulevardtotoverhetmerwedekanaalenmaximaalgeladenmetprogramma;

- uitbreidingcentrumaanwestzijdevanhetspoor,watdedrukopdehistorischebinnenstadverlicht;

- deingrepenversterkendedoelstellingenuitdestructuurvisieutrecht(podium-markt-park).

3. Op economisch niveau:- Investeringeninhetjaarbeursgebied

versterkennaasteerdereinvesteringeninhetgebiedenhetomliggendegebied;

- investeringenzijnnietabstractmaarhebbeneenconcreteuitwerking;

- ondernemersindebinnenstadprofiterenmeevandebezoekersstroomvanhetjaarbeurspark(metdejaarbeurs);

- aanwezigheidvanveelambitieuzepartnersinhetgebied;

- elkedoordeoverheidgeïnvesteerdeeurogenereerteenveelvoudaanprivateinvesteringen.

huidigeplotjaarbeurs-100.000m2jaarbeurs-6.500parkeerplaatsen

toekomstigeplotjaarbeurs- 27 ha park (3 keer Wilhelminapark)- 90.000 m2 Jaarbeurs- 11.000 parkeerplaatsen-500.000 m2 nieuw mogelijk programma(woningen,kantoren,onderwijs,leisureenretail)

36

6. conclusIes

Huidige Jaarbeurskwartier

Jaarbeurspark

37

Opdrachtgever: eigenstudieOntwerpteam:henkbouwman,dominictegelbeckers,jeroenleemans,wietskelutz,jeroendijkgraaf,ronalddijksmaenjanablahovahkb stedenbouwkundigen

theostauttener,joosthogerwerfcity beautiful

beeldmateriaal: hkbstedenbouwkundigentenzijandersvermeldVormgeving en eindredactie: hkbstedenbouwkundigenteksten: hethoofdstation,marctinnemanshkbstedenbouwkundigen

© HKB stedenbouwkundigen, Alles uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden mits de bron en de auteurs worden vermeld.

coloFon

39

www.hkbs.nl Vestiging GroningenZuiderpark21 9724ahgroningen t0503183100 [email protected]

Vestiging Rotterdamwestblaak51 3012kdrotterdam t0104366260 [email protected]

Jaarbeurspark

Documents

Transcript of Jaarbeurspark