ISLAM Verbreiding

Relatie Griekse cultuur

TOETS

243

BRON I

Kaart van de verspreiding van de Islam tussen 622 en 750.

BRON II

De Griekse arts en wetenschapper Hippocrates (ca. 460-370 voor

Christus) schreef onder andere een groot aantal aforismen, bondige

uitspraken. De Arabische geleerde Hunayn ibn Ishâq (808-873) vertaalde

deze aforismen in het Arabisch en het Syrisch. Hieronder zie je een kopie

van dit werk uit het begin van de dertiende eeuw.

1 Leg uit dat je met

behulp van de kaart (I)

kunt verklaren welk

beeld van de Islam

overheerste in het

Middeleeuwse Europa

2 Maak aan de hand van

bron II duidelijk welke

functie de Arabische

cultuur heeft gehad

voor de cultuur van de

Griekse oudheid.

3 De bronnen I en II

laten zien dat het beeld

van een bepaalde

cultuur in het verleden

heel erg bepaald kan

worden door het

beschikbare bronnen-

materiaal. Toon dat

aan.

2

ISLAM Wetenschap

Relatie Grieks-Romeinse cultuur

Relatie Christendom

TOETS

150

BRON

Al-Ghazzali (1058-1111), een vooraanstaand Perzisch geleerde en verdediger van de juiste leer van de islam, over

de verhouding tussen wetenschap en godsdienst.

"Wiskunde omvat de kennis van rekenen, meetkunde en kosmografie; zij heeft geen relatie met de godsdienstige

wetenschappen en bewijst niets voor of tegen religie; zij berust op een basis van bewijzen die, als zij eenmaal

gekend en begrepen zijn, niet weerlegd kunnen worden (…)

Het is daarom een grote belediging voor de godsdienst om te veronderstellen dat de verdediging van de Islam de

veroordeling van de exacte wetenschappen inhoudt. De godsdienstige wet bevat niets wat hen goedkeurt of hen

veroordeelt, en op hun beurt doen zij geen aanval op de godsdienst. De woorden van de Profeet: 'De zon en de

maan zijn twee tekenen van de macht van God; zij zijn niet verduisterd voor de geboorte of dood van wie dan ook;

wanneer gij deze tekenen ziet, neem je toevlucht tot het gebed en roep de naam van God aan' – deze woorden, zeg

ik, veroordelen op geen enkele wijze de sterrenkundige berekeningen die de banen van deze twee hemellichamen

bepalen (…) in overeenstemming met specifieke wetten."

1 Geef twee argumenten voor de stelling dat de opvattingen van Al-Ghazzali van groot belang zijn geweest

voor de ontwikkeling van de exacte wetenschappen in de Arabische wereld tijdens de Middeleeuwen.

2 Zowel de christelijke als de islamitische wereld golden in de Middeleeuwen als de erfgenamen van de

wetenschap uit de Grieks-Romeinse tijd. Maak duidelijk dat beide werelden daar niettemin verschillend

mee omgingen. Geef ook een verklaring voor dat verschil.

3

ISLAM Verspreiding Islam

Vergelijking met Christendom

Wetenschap

TOETS

1643

BRON I

Kaart van de verspreiding van het christendom tijdens het Romeinse

Keizerrijk en de Vroege Middeleeuwen.

BRON II

Kaart van de verspreiding van de islam tussen 622 en 900.

1 Als je de kaarten (I en II) met

elkaar vergelijkt, is er een

opvallende gelijkenis tussen

de verspreiding van het

christendom en die van de

islam. Welke gelijkenis is

dat? Leg je antwoord uit.

2 Toch bestaat er tussen de

verspreiding van het

christendom en die van de

islam een groot verschil, dat

je niet op de kaarten I en II

terugziet. Welk verschil is

dat?

3 Door de verspreiding van de

islam ontstond er een

confrontatie met het

christendom. Leg uit dat je

aan de ene kant die

confrontatie op kaart II kunt

herkennen, maar dat je ook

een ander verhaal over de

ontmoeting tussen islam en

christendom kunt vertellen.

4

ISLAM Karel de Grote

Noormannen, Moren, Magyaren

Islam

TOETS

1574

BRON

Kaart van de invallen van Noormannen, Moslims en Magyaren na de dood van Karel de Grote in 814.

1 Leg uit dat het bestuurssysteem dat Karel de Grote voor zijn rijk had ingevoerd er onder andere opgericht

was een situatie als in de bron weergegeven te voorkomen.

2 Maak duidelijk dat de kaart een eenzijdig beeld geeft van de verhouding tussen Europa en de

Arabisch/islamitische wereld op het eind van de Vroege Middeleeuwen.

5

ISLAM Wetenschap

Vergelijking met Europa

TOETS

39

BRON

De schijngestalten van de Maan. Een afbeelding uit een werk over de

beweging van de planeten van de Perzische geleerde Qutb al-Dîn al-

Shîrâzî met de opmerkelijke titel 'De Grens van Volmaaktheid', 1281.

1 Beredeneer aan de hand van de

bron dat het werk van Shirazi

kenmerkend was voor het

beschavingspeil van de islamitis-

che cultuur in de Middeleeuwen.

2 Shirazi was bekend met het werk

van sterrenkundigen uit de

Griekse oudheid zoals

Ptolemaeus. Welke betekenis

hebben – in vergelijking met

geleerden uit het toenmalige

christelijke Europa - de

Arabische/islamitische geleerden

uit de Middeleeuwen gehad met

betrekking tot de wetenschap-

pelijke kennis uit de Oudheid?

Let er op dat je een vergelijking

moet maken.

6

ISLAM Islamitische cultuur

Verhouding moslims-christenen

Kruistochten

Reconquista

TOETS

1384

BRON

In 1154 vervaardigde de Moorse geleerde al-Idrisi in opdracht van de christelijke koning Roger II van Sicilië een

wereldkaart met een uitgebreide toelichting. Hieronder staan de kaart (noord en zuid omgedraaid) en

fragmenten van de beschrijving van Almería, een stad in Andalusië (het zuidelijke deel van Spanje). De

Almoraviden heersten circa 1100 over een groot, islamitisch rijk in Spanje en Noord-Afrika.

"De stad Almería was islamitisch in de tijd van de Almoraviden. Zij was

derhalve zeer bedrijvig en telde, onder andere, 800 weefgetouwen voor

zijde waarop men stoffen vervaardigde (...) maar ook weefsels bezet met

edelstenen en parels, stoffen versierd met stippen, kleine tapijten (...) en

andere zijden weefsels. Voor de huidige tijd legde men zich in Almería

evenzeer toe op de vervaardiging van gebruiksvoorwerpen van koper en

ijzer van elke soort en zonder uitzondering en in ontelbare hoeveelheden op

de andere ambachten. De bijbehorende vallei brengt veel vruchten voort

die men goedkoop verkoopt. Deze vallei wordt Pechina genoemd, op vier

mijl afstand van Almería. Zij was bedekt met boomgaarden, tuinen en

molens. Haar producten en haar fruit werden naar Almería gestuurd. De

haven van deze stad ontving schepen die uit Alexandrië en uit geheel Syrië

kwamen. Er waren in heel Andalusië geen rijkere mensen dan haar

inwoners, evenmin handelaren die meer bedreven waren in de handel in

alle soorten koopwaar en in de opslag daarvan. Deze stad is gebouwd op

twee heuvels, gescheiden door een bewoonde klein dal. Op de eerste staat

de burcht, beroemd door zijn vestingmuur; op de andere (...) ligt de

buitenwijk. Stad en buitenwijk zijn omringd door een muur, onderbroken

door talrijke poorten. Aan de westzijde ligt een grote buitenwijk,

welvarend, die men al-Hawd noemt. Hij is ommuurd en markten,

woningen, herbergen en badhuizen staan dicht op elkaar. De stad zelf was

een grote stad, met zeer veel handel en druk bezocht door reizigers. Haar

bevolking was rijk. Er was in Andalusië geen stad waar de mensen vaker

betaalden met contant zilvergeld en een benijdenswaardiger positie

innamen. Het aantal herbergen, dat bij de belastingambtenaren

geregistreerd stond voor het betalen van de belasting op wijn, bedroeg op

dertig na duizend (...) In de tijd waarin wij dit werk schrijven is Almería in

de macht van de christenen gevallen. Haar pracht en praal is minder

geworden, haar bevolking is gevangen gemaakt, haar woonhuizen zijn

vervallen en haar openbare gebouwen verwoest. Er is niets meer over."

1 De islamitische wereld kende

circa 1100 een hoogstaande

cultuur

a op economisch gebied;

b op bestuurlijk gebied;

c op wetenschappelijk gebied.

Toon alle drie aan met behulp

van de bron.

2 Omschrijf nauwkeurig hoe in de

vroege Middeleeuwen de

christenen in de Arabische

wereld behandeld werden.

3 De in de bron genoemde

verovering van Almería door de

christenen vond plaats in 1147.

Beredeneer of er een verband

gelegd kan worden met de

Tweede Kruistocht, waartoe

paus Eugenius III in 1145 had

opgeroepen. Leg je antwoord uit

met een verwijzing naar de

bron.

7

ISLAM Verhouding met Christenen

TOETS

283

BRON

Waarschijnlijk in de 7de eeuw schonk de islamitische kalief Umar ibn al-Khattab een verdrag aan de christenen in

Syrië, waarin hij hen de status van 'dhimma' (beschermd persoon) aanbood, mits zij aan bepaalde voorwaarden

voldeden. Hieronder volgen enkele daarvan.

"Wij zullen in onze steden of in hun omgeving geen nieuwe kloosters, kerken, nonnenkloosters of kloostercellen

voor monniken bouwen; evenmin zullen wij, overdag noch ’s nachts, herstellen welke in verval geraakt zijn of zich

in de wijken van de Moslims bevinden.

Wij zullen onze poorten wijd open houden voor voorbijgangers en reizigers. Wij zullen kost en inwoning

gedurende drie dagen verschaffen aan alle Moslims die bij ons langskomen.

Wij zullen onze godsdienst niet in het openbaar belijden noch iemand daartoe bekeren. Wij zullen niemand van

onze familie tegenhouden om toe te treden tot de Islam als zij dat wensen.

Wij zullen de Moslims respect betonen en we zullen opstaan van onze zetels als zij willen zitten.

Wij zullen niet proberen op de Moslims te lijken door een van hun kledingstukken na te maken (…) of een

scheiding in ons haar aan te brengen. Wij zullen niet spreken zoals zij (…).

Wij zullen het haar op ons voorhoofd kortknippen.

Wij zullen geen huizen bouwen die uitsteken boven die van Moslims."

1 De islamieten hadden verschillende motieven om de christenen in hun veroverde gebieden de status van

'dhimma' te geven. Noem een godsdienstig, een economisch en een politiek motief.

2 Omschrijf (zo kort mogelijk) samenvattend de status, die de christenen in Syrië gingen innemen onder de

bepalingen van het verdrag met Umar. Leg uit waarom je voor deze omschrijving gekozen hebt.

3 Je kunt stellen dat Umar met de voorwaarden die hij aan de christenen stelde verschillende doelstellingen

wilde bereiken. Ontleen er drie aan bovenstaande bron.

8

ISLAM Wetenschap

Relatie met christendom

TOETS

1690

BRON

Al-Ghazali (1058-1111) was een islamitisch geleerde, die de orthodoxie van de islam verdedigde. In onderstaand

fragment uit zijn geschriften gaat hij in op de relatie tussen het islamitisch geloof en de wetenschap.

"Wiskunde omvat de kennis van rekenen, geometrie en kosmografie; zij heeft geen verband met de

godsdienstwetenschappen en bewijst niets voor of tegen religie; zij berust op een fundament van bewijzen die,

eenmaal bekend en begrepen, niet kunnen worden tegengesproken (…)

Het is daarom een grote belediging voor het geloof te veronderstellen dat de verdediging van de islam de

veroordeling van de exacte wetenschappen met zich meebrengt. De religieuze wet bevat niets wat hen goedkeurt

of veroordeelt en op hun beurt doen zij geen aanval op de godsdienst. De woorden van de Profeet: 'De zon en de

maan zijn twee tekenen van de macht van God; zij zijn niet verduisterd voor de geboorte of dood van wie dan

ook; als je deze tekenen ziet neem je toevlucht tot gebed en roep de naam van God aan' – deze woorden, zeg ik,

veroordelen op geen enkele manier de astronomische berekeningen die de banen van deze twee hemellichamen

berekenen, hun conjunctie en oppositie vloeien voort uit specifieke wetmatigheden."

1 In de Arabische cultuur van de Middeleeuwen stond de wetenschap op een hoog niveau. Leg uit dat

enerzijds de grondslag daarvoor niet door de Arabieren zelf is gelegd, dat anderzijds de visie van de

orthodoxe islam op de wetenschap daaraan wel heeft bijgedragen. Gebruik de bron voor je antwoord.

2 Een wiskundige uit het christelijke Europa van de 11ͤ/12ͤ eeuw (de periode waarin Al-Ghazali leefde) zal

misschien met jaloezie, misschien ook met afkeuring de woorden van Al-Ghazali gelezen hebben. Geef

voor beide reacties een verklaring.

9

ISLAM Wetenschap

Wetenschap Grieken

Avicenna

Rol Spanje/Joden

Relatie Christendom

TOETS

1755

BRON

Ibn Sina of Avicenna, zoals hij in het christelijke Europa genoemd wordt, was een Perzische geleerde, die van 973-

1037 leefde. Hij begon als arts, maar bekwaamde zich later ook in veel andere vakgebieden. Over de geneeskunde

schreef hij circa 1020 het volgende.

"De geneeskunde houdt zich bezig met het menselijk lichaam wat betreft de middelen waarmee het is genezen en

waardoor het wordt weggedreven uit gezondheid. De kennis van iets is, aangezien alle dingen oorzaken hebben,

niet verworven of volledig, tenzij de oorzaken daarvan bekend zijn. Daarom moeten we in de geneeskunde de

oorzaken van ziekte en gezondheid kennen. En omdat gezondheid en ziekte en de oorzaken daarvan soms duidelijk

zijn en soms verborgen en niet begrepen kunnen worden behalve door de bestudering van symptomen, moeten we

ook de symptomen van gezondheid en ziekte bestuderen. Nu is het in de wetenschappen een uitgemaakte zaak dat

geen kennis wordt verworven, behalve door de bestudering van haar oorzaken en aanleidingen, als het oorzaken en

aanleidingen heeft gehad; evenmin is die kennis volledig behalve door de kennis van haar toevalligheden en

bijbehorende hoofdzaken. Van deze oorzaken zijn er vier soorten: materiële, doelmatige, formele en definitieve."

1 Maak met behulp van de opvattingen van Avicenna over de geneeskunde duidelijk dat de wetenschap in

de islamitische wereld ten tijde van de Middeleeuwen voortbouwde op de wetenschap bij de Grieken.

2 De wetenschappelijke vooruitgang in de islamitische wereld heeft uiteindelijk ook het christelijke Europa

bereikt. Waarom speelden Spanje en Joden in dat proces een belangrijke rol?

3 Leg uit waarom het in het christelijke Europa van de Middeleeuwen ondenkbaar was om aan

wetenschappelijk onderzoek te doen op de manier die Avicenna beschreef.

10

ISLAM Verovering Jeruzalem 638

Verhouding tot Christenen

Relatie Joden-Christenen

TOETS

1866

BRON

In 638 veroverde Omar, de tweede kalief (opvolger) na de dood van Mohammed, de stad Jeruzalem. Een

Arabische schrijver, Jabu al-Tabari (839-923), heeft de tekst overgeleverd van het capitulatieverdrag dat Omar

de inwoners van de stad aanbood. De term 'emir' wordt in de islamitische wereld gebruikt om een vorst of

aanvoerder aan te duiden.

"In de naam van God, de Vergevingsgezinde, de Barmhartige. Dit is de waarborg die de dienaar van God, Omar,

emir van de gelovigen, toekent aan de inwoners van Jeruzalem. Aan allen zonder onderscheid, of zij ons nu goed

of slecht gezind zijn, garandeert hij veiligheid voor henzelf, hun bezittingen, hun kerken, hun kruisbeelden en

alles wat hun geloofsbeoefening betreft. Hun kerken zullen niet veranderd worden in woonruimtes, evenmin

zullen zij verwoest worden en men zal niets wegnemen uit hun kerken zelf, evenmin van hun grondgebieden,

noch van hun kruisbeelden of bezittingen van inwoners. Op het gebied van de godsdienst zullen zij geenszins

onder dwang staan en iemand van hen zal ook maar de minste belediging te vrezen hebben. De joden zullen in

Jeruzalem niet in dezelfde wijk als de christenen wonen (…)

Men zal niets hoeven te betalen totdat de eerste oogst rijp is. Om hen alles wat dit verdrag bepaalt te garanderen,

roept hij God als getuige aan en belooft hij hen de bescherming van de afgezant van God en die van zijn

opvolgers en van de gelovigen. Hij zal hen geen enkel kwaad aandoen, op voorwaarde dat zij de belasting

betalen."

1 Met behulp van het verdrag dat Omar de inwoners van Jeruzalem aanbood als zij zich zouden overgeven

kun je een conclusie trekken met betrekking tot de vraag hoe de Arabische moslims in die tijd de

christenen wilden behandelen. Hoe luidt die conclusie? Onderbouw je antwoord met twee concrete

voorbeelden uit de bron, een op godsdienstig, een op economisch gebied.

2 Leg uit dat je het verdrag dat Omar de inwoners van Jeruzalem aanbood, kunt verklaren vanuit zijn

islamitisch geloof.

3 In het verdrag dat Omar met de inwoners van Jeruzalem wilde sluiten staat ook een opmerking over de

verhouding tussen joden en christenen. Over de achtergrond van deze opmerking kun je twee hypotheses

opstellen:

- Omar wilde met deze bepaling de christenen tegemoet komen;

- Omar wilde met deze bepaling de openbare orde in Jeruzalem bewaren.

Geef eerst voor beide hypotheses afzonderlijk de argumentatie en leg vervolgens uit dat de twee

hypotheses in elkaars verlengde liggen.

11

ISLAM Behandeling christenen

Christenen tegenover joden

Standplaatsgebondenheid

TOETS

2107

BRON

Christenen in Syrië schreven onderstaande brief aan kalief Umar, die als tweede opvolger van Mohammed

heerste van 634-644.

"Wij mogen in onze steden of in de omgeving daarvan geen nieuwe abdijen, kerken, kloosters of cellen voor

monniken bouwen; evenmin mogen wij, overdag of 's nachts, deze herstellen als zij bouwvallig zijn of in de

wijken van moslims gevestigd zijn. Wij mogen in onze kerken of in onze woonhuizen geen toevlucht bieden aan

spionnen, noch hen voor de moslims verbergen. Wij mogen de Koran niet aan onze kinderen onderwijzen. Wij

mogen onze godsdienst niet in het openbaar belijden noch iemand daartoe bekeren. Wij mogen niet iemand uit

onze familie tegenhouden als hij tot de Islam wenst toe te treden. Wij moeten respect betonen jegens de moslims

en wij moeten van onze zetels opstaan als zij wensen te zitten. Wij mogen niet proberen op de moslims te lijken

door iets van hun kleren, hoofddeksels, tulband, schoeisel of haardracht na te bootsen. Wij mogen onze zadels

niet bestijgen en evenmin mogen wij zwaarden of andere wapens aangorden of meedragen. Wij mogen geen

Arabische tekens in onze zegels graveren. Wij mogen geen gegiste dranken verkopen (…) Wij aanvaarden deze

voorwaarden voor onszelf en voor de mensen in onze gemeenschap, en in ruil daarvoor ontvangen wij

bescherming."

1 Deze brief zal door christenen en moslims in de tijd van de Middeleeuwen verschillend geïnterpreteerd

zijn. Geef eerst een mogelijke interpretatie door een christen, daarna een mogelijke interpretatie door

een moslim.

2 Hoe zou je de juridische status van christenen in de moslimwereld tijdens de Vroege Middeleeuwen

het best kunnen omschrijven? Neem ter ondersteuning van je antwoord in je omschrijving gegevens uit

de bron op.

3 Een historisch oordeel over gebeurtenissen en verschijnselen in het verleden kan genuanceerd worden

door een vergelijking met andere gebeurtenissen en verschijnselen. Leg uit dat een oordeel over het lot

van de christenen in de moslimwereld in de Middeleeuwen in een ander perspectief komt te staan door

een vergelijking te maken met de situatie van de joden in West-Europa in diezelfde tijd.

12

ISLAM Spanje

Verhouding moslims-christenen

Betrouwbaarheid bronnen

TOETS

2188

BRON I

In het jaar 713 sloot 'Abd al-'Aziz ibn Musa ibn Nusair een overeenkomst met Tudmir, de christelijke heerser

over de Spaanse stad Murcia. Het belangrijkste gedeelte van dit document volgt hieronder.

"In de naam van God, de genadige en barmhartige.

Dit is een document van 'Abd al-'Aziz ibn Musa ibn Nusair voor Tudmir, zoon van Ghabdush, waarin een

vredesverdrag en de belofte en bescherming van God en zijn Profeet (moge God hem zegenen en hem vrede

schenken) vastgelegd worden. Wij zullen geen speciale bepalingen voor hem of iemand van zijn mannen

invoeren, hem ook niet lastig vallen en hem evenmin van zijn macht beroven. Zijn volgelingen zullen niet

gedood of gevangen genomen worden, evenmin zullen zij van hun vrouwen en kinderen gescheiden worden. Er

zal in zaken van godsdienst geen dwang op hen uitgeoefend worden, hun kerken zullen niet in brand gestoken

worden, evenmin zullen heilige voorwerpen daaruit weggenomen worden, zolang hij oprecht blijft en de

bepalingen nakomt die wij voor hem hebben vastgesteld. Hij heeft een overeenkomst gesloten met betrekking tot

zeven steden: Orihuela, Valentilla, Alicante, Mula, Bigastro, Ello en Lorca. Hij zal geen schuilplaats bieden aan

vluchtelingen, en ook niet aan onze vijanden; hij zal ook personen die onze bescherming genieten niet aanzetten

om angst voor ons te hebben, evenmin zal hij nieuws over onze vijanden verborgen houden. Hij en zijn mannen

zullen elk jaar een dinar betalen, tegelijk met vier maten tarwe, vier maten gerst, vier maten geconcentreerd

vruchtensap en vier maten azijn, vier maten honing en vier maten olijfolie. Slaven moeten ieder de helft van deze

hoeveelheid betalen."

BRON II

Een anonieme christen in het door moslims beheerste Spanje schreef in zijn kroniek over het jaar 754 onder

meer het volgende. Met het noemen van de Oost-Romeinse keizer geeft hij alleen een tijdsaanduiding (711).

Musa (ibn Nusair) was de vader van 'Abd al-'Aziz ibn Musa ibn Nusair (zie bron 6). Egica was een christelijke

koning uit de stam der Visigothen. Hispania Ulterior en Citerior zijn de namen van vroegere Romeinse

provincies.

"In de tijd van Justinianus (…) kwam Musa (…) het al lange tijd geplunderde en goddeloos binnengevallen

Spanje binnen om het te vernietigen. Na zich met geweld een weg gebaand te hebben naar Toledo, de

koningsstad, legde hij aan de omliggende gebieden een kwalijke en bedrieglijke vrede op. Op een schavot

onthoofde hij die edele heren die gebleven waren, door hen met de hulp van Oppa, de zoon van koning Egica, te

arresteren. Met de steun van Oppa doodde hij hen allen met het zwaard. Zo vernietigde hij niet alleen Hispania

Ulterior, maar ook Hispania Citerior tot aan en zelfs voorbij de ooit bloeiende stad Zaragoza, die nu, door Gods

oordeel, openlijk is blootgesteld aan het zwaard, aan hongersnood en gevangenschap. Hij maakte prachtige

steden met de grond gelijk, door ze in brand te steken; veroordeelde heren en machtige mannen tot het kruis; en

slachtte jongeren en kinderen af met het zwaard. Terwijl hij iedereen op deze manier terroriseerde, smeekten

sommige van de steden die waren gespaard onder dwang naar vrede en na hen met een zekere arglistigheid te

hebben overreed en bespot, willigden de Saracenen hun verzoeken zonder uitstel in."

1 Door de verovering van Spanje door islamitische legers werd de verhouding tussen de inheemse

christenen en de nieuwe heersers actueel. De bronnen I en II kunnen ons helpen inzicht te verwerven in

die nieuwe verhouding. Maak dat duidelijk door

- eerst met drie aan bron I ontleende concrete voorbeelden te beredeneren hoe die nieuwe verhouding het

best omschreven kan worden en

- vervolgens aan bron II te ontlenen hoe vanuit christelijk perspectief verdragen (als in bron I) beoordeeld

werden.

2 Het is de vraag of de bronnen I en II betrouwbaar zijn met betrekking tot de vraag hoe de verhouding

tussen moslims en christenen zich in Spanje in de achtste eeuw ontwikkelde. Leg uit dat er voor elk van

beide bronnen een argument is om de betrouwbaarheid in deze ter discussie te stellen.

13

ISLAM Handel islamitische wereld

Beschavingspeil

Vergelijking met West-Europa

TOETS

2293

BRON

Uit de negende eeuw dateert een lijst, opgesteld door een persoon over wie verder niets bekend is, waarop

handelswaar staat die zowel over land als over zee in en door de islamitische wereld vervoerd werd. Een eunuch

is een man die om politieke redenen gecastreerd is. Barbarije en de Maghreb zijn namen voor Noord-Afrika, de

Khazaren zijn een volk van de noordkust van de Zwarte Zee, Samarkand ligt in het huidige Oezbekistan en Ahwaz

in het huidige Iran.

"Geïmporteerd uit Indië: tijgers, luipaarden, olifanten, luipaardhuiden, rode robijnen, wit sandelhout, ebbehout en

kokosnoten.

Uit China: geurstoffen, zijde, porselein, papier, inkt, pauwen, vurige paarden, zadels, vilt, kaneel.

Uit het Byzantijnse Rijk: zilveren en gouden vaten, kleren met borduurwerk, vurige paarden, jonge slavinnen,

zeldzame artikelen van rood koper, sterke sloten, lieren, ingenieurs van waterwerken, specialisten op het gebied

van ploegen en verbouwen, bewerkers van marmer en eunuchen.

Uit Arabië: Arabische paarden, struisvogels, volbloed vrouwtjeskamelen en gelooide huiden.

Uit Barbarije en de Maghreb: luipaarden, acacia, vilt en zwarte valken.

Uit Egypte: tamme ezels, fijne kleren, papyrus, olie om te balsemen en uit haar mijnen topaas van hoge kwaliteit.

Uit het gebied van de Khazaren: slaven, slavinnen, wapenrusting, helmen en maliënkolders.

Uit Samarkand: papier.

Uit Ahwaz: suiker, lakens van zijde, castagnetten-spelers en danseressen, soorten dadels, druivenstroop en

kandij."

1 Welke conclusie kun je uit de gegevens in de bron trekken met betrekking tot het niveau van de cultuur

in de islamitische wereld in de negende eeuw na Christus? Licht je antwoord toe.

2 Beredeneer op grond van de gegevens uit de bron wat het grote verschil was tussen de economie van

West-Europa en die van de islamitische wereld in de Vroege Middeleeuwen.