Geert Driessen ea (2014) Zittenblijven in het basisonderwijs: leerlingen, scholen, argumenten,...
-
Upload
radboud-university-nijmegen-the-netherlands -
Category
Education
-
view
164 -
download
0
Transcript of Geert Driessen ea (2014) Zittenblijven in het basisonderwijs: leerlingen, scholen, argumenten,...
Geert Driessen | Bianca Leest Lia Mulder | Tineke Paas | Twan Verrijt
Zittenblijven in het basisonderwijs:leerlingen, scholen, argumenten,
alternatieven
In Nederland is op 15-jarige leeftijd 22% een keer blijven zitten; In andere landen gemiddeld 14,3%
In PO: 16%, waarvan 10% in groep 1-2;In andere landen gemiddeld 7,4%
Verschillen tussen scholen zijn groot
Aanleiding onderzoek
Literatuuronderzoek (internationaal)
Secundaire analyses op bestanden van DUO, COOL5-18 en Pre-COOL
Interviews scholen
Onderzoek
Omvang
Regelgeving
Criteria
Argumenten voor en tegen zittenblijven
Effecten
Alternatieven
Hoe zit het in andere landen?
Gemiddeld 7,4%
Japan, Noorwegen (vrijwel) niet
Portugal, Luxemburg, Nederland rond de 20%
Omvang in POOECD-onderzoek 2009
Noorwegen en Liechtenstein en binnenkort IJsland niet toegestaan
Bulgarije, Polen, Griekenland: niet in de eerste 4,
3 of 2 jaren
Duitsland, Oostenrijk, Portugal: automatisch van leerjaar 1 naar 2
Engeland: niets vastgelegd, maar uitzondering Andere landen: afspraken over limiet
Regelgeving
Zijn in vrijwel alle landen centraal vastgelegd, m.u.v. Nederland, Denemarken en Engeland
Gehanteerde criteria: leerprestaties, gedrag, absenteïsme, problemen in gezin.
In Ierland ook schoolwisseling
Criteria
Sociaal-economisch
Ontwikkelingspsychologisch
Psycho-sociaal
Didactisch
Argumenten voor en tegen zittenblijven
Op leerprestaties
Op psycho-sociaal functioneren
Op ongediplomeerd schoolverlaten
Op latere beroepscarrière
Effecten van zittenblijven
Instructie beter afstemmen op standaarden
Systematische evaluatie
Wijziging groepssamenstelling
Interventies gericht op sneller leren
Effectiviteit van leerkrachten verbeteren
Uitbreiding van leertijd
Voor- en vroegschoolse programma’s
Zittenblijven voorkomen door:
Differentiatie Geïndividualiseerde instructie Leerjaaroverstijgend onderwijs Één-op-één begeleiding Kleine klassen
Zweden, Noorwegen, Finland, IJsland
Geïndividualiseerde integratiemodel
Nederland: % zittenblijvers
0 2 4 6 8 10 12
0.41
1.32
3.85
10.54.2groep 1
groep 2groep 3groep 4groep 5groep 6groep 7groep 8
0% 1-25% 25-50% > 50%
7.1
68.6
22.2
2.1
% zittenblijvers per school
Verschillen tussen scholenGeen/weinig zittenblijvers Veel zittenblijvers
Weinig achterstands-leerlingen
Gelegen in weinig stedelijke gebieden, vaak in het noorden
Relatief klein
Veel achterstands-leerlingen
Vaak in matig stedelijke gebieden
Vrije school, Freinet 23,0 Jenaplan 20,5 Dalton 18,1 Traditioneel 17,9 Montessori 15,9
Zittenblijven naar inrichting onderwijs
Jongens vaker dan meisjes (19,4 vs 15,7) Kinderen van laag opgeleide ouders vaker dan van hoog
opgeleide ouders (2-3x zo vaak) Kinderen met een niet-Nederlandse achtergrond blijven vaker
zitten dan autochtone leerlingen (2x zo vaak) Vooral Turkse leerlingen, gevolgd door Antillianen en
Marokkanen (rond de 30%) Prestatieniveau lager
Minder positieve werkhouding, minder zelfstandig, onderpresteren
Zittenblijven of naar s(b)o?
Kenmerken leerlingen
Wat zijn in de praktijk onderliggende motieven en mechanismen van zittenblijven?
Casestudies: 15 scholen Interviews met directeuren, intern begeleiders en
leerkrachten Verdeeld naar:
◦ Veel weinig/zittenblijvers◦ Traditionele/vernieuwingsscholen◦ Relatief veel/weinig leerlingen met
leerlinggewicht 1,2
Zittenblijven in de praktijk
Visie en beleid Procedures en criteria Onderwijsaanpak (alternatieven) Rol van ouders
Thema’s
Zittenblijven is uitzonderlijk
Kleuterverlenging is veel voorkomend en geaccepteerd
Visie en beleid
Inhalen van een brede achterstand met behulp van extra leertijd
Niet: leer- gedragsproblemen of laag iq:◦ Verwijzing naar speciaal basisonderwijs◦ Individuele leerlijn met ontwikkelingsperspectief
Wel: veel afwezigheid, zij-instroom, jarenlang ‘op hun tenen lopen’.
Bij achterstand op cognitief en/of sociaal-emotioneel vlak
Zittenblijven
Najaarskinderen
◦ Rijpheid: cognitieve en sociaal-emotionele aspecten
◦ Werkhouding◦ Leren in sprongetjes◦ Worden altijd besproken
Taalachterstand
Kleuterverlenging
Gebruik van volgsystemen◦ voor cognitieve en sociaal emotionele ontwikkeling
Betere onderbouwing → geen individueel besluit Draaiboeken en protocollen Maar: criteria zijn niet hard Leerkracht heeft totaalbeeld Vergelijking met normwaarden vs.
groei/ontwikkeling in de tijd
Procedures en criteria
Zo vroeg mogelijk betrekken Extra inzetten op oudercontact bij allochtone
kinderen met taalachterstand Speels oefenen met kind zonder druk op te
leggen Wie heeft bij conflict het laatste woord: ouders of
school?◦ Soms school: kind wordt van school gehaald door ouders◦ Soms ouders: ‘contract’ bij overgaan met tegenadvies
Ouders
Voorkomen van zittenblijven is integraal onderdeel van onderwijs
Gedifferentieerd onderwijs: drie instructiegroepen voor taal en rekenen
Preteaching en remedial teaching Werken in kleine groep Logopedie Ouders betrekken, thuis oefenen Onderzoek →
◦ Verwijzing SBO ◦ Leerlijn met ontwikkelingsperspectief
Onderwijsaanpak en alternatieven