ARCHIEF

van de

HOUTBEWERKINGSFABRIEK “LA VITESSE”

1894-1985

Goes, augustus 1991

L.J. Moerland

Gedigitaliseerd door

P.W.M. de Jonge

Colofon:

Goese inventarissen, nr. 11Inventars van het archief van de houtbewerkingsfabriek “La Vitesse”Tekst: L.J. Moerland, Lay-out en druk: huisdrukkerij gemeente Goes, Gedigitaliseerd door: P.W.M. de Jonge© Gemeentearchief van Goes

Wijngaardstraat 34461 DA Goes

Alle rechten voorbehouden.

INHOUDSOPGAVE

I. Inleiding III. Geschiedenis van het archief en de verantwoording

van de inventarisatie III

Stukken van persoonlijke aard 1

Stukken van zakelijke aard

1. Stukken van algemene aard 12. Stukken betreffende bijzonder onderwerpen 1

a. leiding, personeel en fabriek 1b. financiële aangelegenheden 2 1. algemeen 2 2. crediteuren en debiteuren 3 3. kas-, bank- en giroadministratie 4 4. journaal en grootboek 5 5. balans en verlies- en winstrekening 6

Stukken waarvan het verband met het archief niet duidelijk is 7

Inleiding

De fabriek voor houtbewerking “La Vitesse”, die in 1989 is opgegaan in “InterieurbouwSlabbekoorn/La Vitesse”, heeft meer dan honderd jaar bestaan. De oprichter van defabriek, Simon van der Peijl, startte in 1872 als rijtuigenmaker in Goes. Dit beroepoefende hij uit tot in 1877. In dat jaar bouwde hij zijn eerste lintzaagmachine. Daarna werdhet aantal machines voor zagen, boren en draaien uitgebreid. In 1884 werd een stoomma-chine van vier paardekrachten aangeschaft. Hiermee werd de eerste stap gezet op de wegom te komen tot een stoomfabriek voor houtbewerking. Met deze lintzaag konden dedikste bomen gezaagd worden. Door al deze ontwikkelingen verdween het rijtuigmakennaar de achtergrond en werd de houtbewerking op den duur de enige bezigheid van de fabriek.In 1901 zette van der Peijl zijn bedrijf om in een naamloze vennootschap en breidde hetsterk uit. De fabriek kwam nu te bestaan uit een hoofdgebouw, waarin zich allerlei zaag-,boor- en andere machines bevonden, terwijl in een aantal nevengebouwen de grote bomenwerden gezaagd. Ook dienden deze gebouwen als ruwe bergplaatsen. De stoommachine en de ketel plaatste hij nu ook in afzonderlijke gebouwen. De naam van de fabriek werd in 1902 “La Vitesse, voorheen S. van der Peijl.”In 1897 kwam er een machine van vijf paardekrachten. In 1907 werd er een machine van 45 pk aangeschaft. Daarna werden de machines steeds groter. In 1911 had men al de beschikking een machine van 50 pk. In 1915 breidde men het machinepark uit met eendynamo, zodat men zelf elektriciteit kon opwekken. De fabriek kreeg toen ook elektrischeverlichting.In dezelfde tijd werd het aantal produkten uitgebreid. Vervaardigde men in het beginhoofdzakelijk houten riemschijven, nu begon men ook met de produktie van houten kistenen borstelhoutwerk. In de jaren 1914-1918 ging de produktie wat stagneren door gebrekaan grondstoffen. De eerste wereldoorlog was hier debet aan. In 1920 breidde van der Peijl de fabriek opnieuw uit. Hij startte op dat moment ook met een aan de zaak verbon-den handel in alle soorten timmerhout.In de jaren twintig ontstond er een gebrek aan werk door de economische malaise en moest men noodgedwongen een aantal werklieden ontslaan. Hier komen wij nog op terug.In 1928 verbeterde de situatie weer en naast de stoommachine van 50 pk, kwam er een ruwoliemotor van 25 pk.Rond 1930 vervaardigde men in de fabriek de volgende produkten: kisten, houtenriemschijven, borstelhoutwerk, wagenbussen en verschillende andere soorten houtwaren. In1930 kwam er naast de houthandel nog een loon-zaag/schaverij bij. In 1935 behoordenhouten riemschijven en houten borden voor de diverse gasbedrijven tot de voornaamsteprodukten. In de Goese Courant van 17 mei 1902 gaf men een wel zeer lyrische beschrijving van de fabriek. Deze was uitgegroeid van een eenvoudig stekje tot een stevige grote boom. Hetartikel werd geschreven naar aanleiding van het omzetten van het bedrijf van een eenmanszaak in een naamloze vennootschap. Door dit omzetten kon de fabriek een groteuitbreiding ondergaan, omdat de aandeelhouders voor meer kapitaal zorgden. Het aantalgebouwen van de fabriek werd sterk uitgebreid. De plaats waar dit allemaal gebeurde, staat tegenwoordig bekend als het Bekhof. Ook vermeldde het kranteartikel dat de fabriekqua werkgelegenheid een zegen voor de stad was. In 1883 had de fabriek twaalf arbeidersin dienst. Dit aantal breidde zich de volgende jaren steeds meer uit. In 1902 waren er al vijfentwintig arbeiders, terwijl in de wintermaanden nog eens veertig losse werklieden

aangenomen werden. In 1914 waren er nog steeds vijfentwintig werklieden in dienst. In1917 telde de fabriek dertig werklieden. In 1918 werden dat er drieëndertig. In 1921 liep het aantal werklieden door de economische malaise terug naar vierentwintig. Men konniet aan gedwongen ontslagen ontkomen. In 1928 was het aantal werklieden teruggelopentot twaalf. In 1935 had men nog maar zeven vaste werklieden in dienst. De crisis van de jaren dertig liet zijn invloed gelden.Na de tweede wereldoorlog legde het bedrijf zich vooral toe op de fabricage van trappen, deuren en kozijnen. Ook de handel in hardhout vormde één van de vaste peilers van hetbedrijf. Als één van de weinige bedrijven in Zeeland leverde het mahonie en teakhout uitvoorraad. Op 27 maart 1989 ging “La Vitesse” over naar en verder onder de paraplu vanhet Interieurbouw- en adviesbureau Slabbekoorn en Partners te Goes. Het bedrijf “LaVitesse” paste goed bij de fabriek van Slabbekoorn. De basis van dit bedrijf werd op dezemanier verbreed. Ook de werknemers werden overgenomen, met uitzondering van drieadministratieve krachten en een schoonmaakster. Tot in augustus 1989 was “La Vitesse”gevestigd in het Bekhof aan de rand van de binnenstad. Hierna verhuisde het naar hetindustriegebied de “Poel II” en werd het een onderdeel van Slabbekoorn. De naam van denieuwe onderneming veranderde in Slabbekoorn/La Vitesse, zodat voor de oude klantenvan de houtbewerkingsfabriek een vertrouwde naam behouden werd. Bij de al eerdergeplaatste gebouwen van Slabbekoorn werd een showroom gebouwd voor de houtbewerk-kingsfabriek. Als direkteuren fungeerden de heren J.A.M. Buysrogge en L.J. Slabbekoorn.De naam Van der Peyl komt nu niet meer voor. Dit is wel bijzonder jammer, want meer als honderd jaar is de naam Van der Peijl verbonden geweest aan de houtbewerkingsfa-briek “La Vitesse.”

De familie van der Peijl

Het begon immers allemaal met Simon van der Peijl. Deze werd op 17 november 1842geboren in Terneuzen als zoon van Jan van der Peijl, kleermaker aldaar, en Maria van derHoofd. Op 10 augustus 1872 vestigde hij zich vanuit Utrecht in Goes aan de Van de Spiegelstraat. In Utrecht had hij het vak van meester-rijtuig- en wagenmaker uitgeoefend.Hij was gehuwd met Cornelia Dronkers, geboren op 5 oktober 1839 te Wissenkerke.Simon en zijn vrouw kregen acht kinderen, waarvan er drie op zeer jeugdige leeftijdoverleden. Het vijfde kind, een zoon, Jan Cornelis trad in de voetsporen van zijn vader,toen deze op 3 maart 1917 naar Arnhem vertrok. Zijn vrouw Cornelia was een jaar daarvoor overleden, op 1 juni 1916.Onder Simon van der Peijl heeft het bedrijf een enorme metamorfose ondergaan, zoals weal gezien hebben. Van een éénmanszaak groeide het in 1901 uit tot een naamloze venoot-schap. Van een werkplaats met een schoorsteen groeide het bedrijf uit tot een fabriek meteen hoofd- en enkele bijgebouwen. Het bedrijf werd dan ook in de jaarverslagen van rondde eeuwwisseling door de gemeente betiteld als “de enige inrichting van enige omvang.”De opvolger van Simon vander Peijl was, zoals wij reeds vermeldden, zijn zoon JanCornelis. Deze huwde met Maatje Kloosterman, geboren op 1 juli 1878 te Wemeldinge.Uit dit huwelijk werden vier kinderen geboren, allen zoons, waarvan de twee oudsten in de jaren twintig naar Nederlands-Indië vertrokken.De twee jongste zoons, Cornelis Frans en Johan Jan traden weer in de voetsporen van hunvader, toen deze in 1933 overleed. Zij loodsten het bedrijf door de crisisjaren en de Tweede Wereldoorlog. Johan Jan van der Peijl bracht het bedrijf

op 27 maart 1989 onder bij Slabbekoorn en Partners. De naam van der Peijl was nu nietmeer aan het bedrijf verbonden. Aan een jarenlange traditie kwam voorgoed een einde.

Geschiedenis van het archief en de verantwoording van de inventarisatie.

Op 29 mei 1989 werd het archief van houtbewerkingsfabriek “La Vitesse” aan hetGemeentearchief van Goes in bewaring gegeven. Dit had te maken met het feit, dat de houtbewerkingsfabriek toen ophield te bestaan en overging naar Interieurbouw Slabbe-koorn en partners.De archivalia van het archief bevonden zich doorgaans in goede staat, doch van enige ordedaarin was geen sprake. Er werd toen besloten om een tweedeling te maken in het archief,namelijk “Stukken van persoonlijke aard” en “Stukken van zakelijke aard.” Het archiefbevat enkele stukken, die betrekking hebben op de privé-omstandigheden van de familieVan der Peijl, de oprichters en direkteuren van de fabriek. In de rubriek Stukken van zakelijke aard is een scheiding gemaakt tussen stukken van algemene aard en stukken betreffende bijzonder onderwerpen.Uit het archief zijn ook enige archiefstukken vernietigd, conform de bepalingen in hetWetboek van Koophandel. Stukken, die na verloop van een bepaalde tijd voor vernietigingin aanmerking komen, zijn apart gehouden van het te bewaren archief. Op het archief zijnbeperkende bepalingen van toepassing. Zo mogen de individuele gegevens van hetpersoneel pas na 100 jaar openbaar worden. Van het archief werd in 1989 een plaatsingslijst vervaardigd door A.J. Barth. Door mijwerd de definitieve inventaris van het archief samengesteld. Deze inventarisatie werdafgerond in augustus 1991.

L.J. Moerland.

Bronnen:

Archief Gemeente Goes, Jaarverslagen, 1880-1935, bevolkingsregisters, 1869-1940,Relatieven tot de notulen, 1872.Documentatie Gemeentelijke Archiefdienst Goes, inv. nr. 513.Goese Courant, 17 mei 1902Dossier Bureau Bedrijfscontacten Interieurbouw Slabbekoorn/La Vitesse

INVENTARIS

Stukken van persoonlijke aard.

1,2. Kasboeken van inkomsten en uitgaven betreffende de dagelijksehuishouding van C. van der Peijl.1894, 1895, 1897, 1898.2 delen.

1. 1894,18952. 1897,1898

3. Doorslag van de notariële akte tot benoeming van J.J. van derPeijl tot opvolger van C.F. van der Peijl als bestuurslid van de stichting P.H. Saaijmans Vader, in geval van ontstentenisvan C.F. van der Peijl voornoemd.1944 februari 25.1 stuk.

4. Akte van aankoop van de woning Mattheus Smallegangesbuurt 55door mr. S.J.C. van der Peijl, met retroacta.1949 juli 17.6 stukken.

Stukken van zakelijke aard.

1. Stukken van algemene aard.

5-8. Ingekomen stukken en doorslagen van uitgegane stukken. 1902-1975 (met hiaten)3 omslagen en 1 deel.

5. 1902,1904,1911,1913,1917-1919.6. 1920,1921,1923,1925-1928,1934,1935,1946-1952, 1955,1957,19587. 1960-1962,1965,1967,1968,1971-19758. 1908-1911 (1 deel) NB. Alleen doorslagen van uitgegane brieven

2. Stukken betreffende bijzondere onderwerpen.

a. leiding, personeel en fabriek

9. Tekeningen van uitbreidingen van de fabriek.1902. z.j.4 stukken.

10. Stukken betreffende het gebruik van gemeentewater in de stads-vesten voor de opslag van gerooide bomen.1908-1932.1 omslag.

11. Stukken betreffende het opstellen van een algemeen arbeidscon-tract voor het personeel.1908.2 stukken.

12. Akte van aankoop van een stoomketel van de fa. Ingelse teSchiedam.1913 februari 28.1 stuk.

13. Statuten van de N.V. Fabriek voor Houtbewerking “La Vitesse”.1918.1 deeltje.

14. Registers, opgemaakt ingevolge artikel 13 van de Arbeidswet 1911,van bij de fabriek werkzame vrouwen en jeugdige personen.1918-1921.1 deel.

15. Afschrift van de akte van verwerving in erfpacht van het perceelsectie C. nrs. 1362 en 1363 van de gemeente Goes.1934 augustus 28.1 stuk.

16. Stukken betreffende de viering van het 65-jarig jubileum van J. Wolfers.1938.1 omslag.

17. Stukken betreffende de vaststelling van C.A.O.’s voor het bij de fabriek werkzame personeel.1973,1979,1982.1 omslag.

18. Prijscouranten van door de fabriek vervaardigde produkten.z.j.4 stukken.

b. financiële aangelegenheden.

1. algemeen

19. Rekening-courant met de Incassobank te Rotterdam.1908-1920.1 deel.

20. Stukken betreffende de terugontvangst van effecten in het ka-der van het Rechtsherstel na W.O. II.1951-1956.1 omslag.

2. crediteuren en debiteuren

21-76. Debiteurenboeken.1903-1968 (met hiaten)

21. 1903-1905 49. 194222. 1906,1907 50. 194323. 1907,1908 51. 194424. 1908,1909 52. 194525. 1910 53. 194626. 1911 54. 194727. 1917 55. 194828. 1918 56. 194929. 1919 57. 195030. 1920 58. 195131. 1922 59. 195232. 1923 60. 195333. 1924 61. 195434. 1925 62. 195535. 1926 63. 195736. 1927 64. 195837. 1928 65. 195938. 1929 66. 196039. 1930 67. 196140. 1931 68. 196241. 1932 69. 196342. 1934 70. 196443. 1935 71. 196544. 1936 72. 196545. 1937 73. 196646. 1938 74. 196747. 1940 75. 196748. 1941 76. 1968

77-88. Verkoopboeken.1906-1966 (met hiaten)12 delen.

77. 1906-190878. 1908-191179. 1916-1920 NB. Ook inkoopboek80. 1924,192581. 1926,192782. 1929,193083. 1930-193384. 1933-193585. 1950-195386. 1956-195987. 1959-196388. 1963-1966

89. Lijsten van debiteuren, met vermelding van de openstaandefacturen.1908-1921.1 deel.

90-95. Staten van per dag verkochte produkten, met vermelding van de namen van de kopers en de berekende prijzen.

1921-1971 (met hiaten) 6 delen.

90. 1921,1922 91. 1925,1926 92. 1927-1929 93. 1959-1965 94. 1966-1968 95. 1968-1971

96-102. Staten van cliënten, met vermelding van de door hem afgeno-men produkten en de daarvoor in rekening gebrachte prijzen.1925-1966 (met hiaten)7 delen.

96. 1925,1926 97. 1927-1931

98. 1927-1934 99. 1953-1957100. 1958-1961101. 1961-1964102. 1965,1966

103-106.Crediteurenboeken.1908-1967 (met hiaten)4 delen.

103. 1908-1925104. 1940-1947105. 1948-1952106. 1963-1967

107. Stukken betreffende de incasso van uitstaande vorderingenop debiteuren en de ontvangen bevelen tot betaling van crediteuren.1970,1972,1973.1 omslag.

3. kas-, bank- en giroadministratie.

108-131.Kasboeken van inkomsten en uitgaven.1916-1980 (met hiaten)22 banden en delen.

108. 1916,1917 120. 1959,1960109. 1918,1919 121. 1960,1961110. 1919 122. 1961,1962111. 1919,1920 123. 1963,1964112. 1921 124. 1964,1965113. 1922 125. 1965,1966114. 1929-1931 126. 1967,1968

115. 1931-1933 127. 1969,1970 116. 1944,1945 128. 1970,1971 117. 1948-1950 129. 1979,1980 118. 1950-1952 130. 1984 119. 1957,1958 131. 1985

132-141.Bankboeken van inkomsten en uitgaven.1945-1970 (met hiaten)10 banden en delen.

132. 1945-1951133. 1954-1956134. 1956-1959135. 1959-1962136. 1964,1965137. 1966,1967138. 1966,1967139. 1967,1968140. 1969141. 1970

142-157.Giroboeken van inkomsten en uitgaven.1955-197116 delen en banden.

142. 1955,1956143. 1956,1957144. 1957,1958145. 1959,1960146. 1960,1961147. 1961,1962148. 1962,1963149. 1963,1964150. 1964,1965151. 1965-1967152. 1967,1968153. 1968,1969154. 1969155. 1970156. 1971157. z.j.

4. journaal en grootboek

158-181.Grootboeken van inkomsten en uitgaven.1901-1983 (met hiaten).93 delen en banden.

158. 1901-1906159. 1921-1924160. 1940-1946161. 1945-1947162. 1950-1954163. 1953,1954164. 1957,1958

165. 1961,1962166. 1965,1966167. 1970,1971168. 1971,1972169. 1972,1973170. 1973,1974171. 1974,1975172. 1975,1976173. 1976,1977174. 1977,1978175. 1978,1979176. 1979,1980177. 1981178. 1982179. 1983180. 1984181. 1985

182-185.Journalen van inkomsten en uitgaven.1935-1971 (met hiaten)4 delen.

182. 1935-1946183. 1946-1954184. 1954,1955185. 1967-1971

5. Balans en verlies- en winstrekening

186-189.Inventarissen van goederen en machines, opgemaakt voor hetsamenstellen van de balans.1898-1920 (met hiaten)4 delen.

186. 1898-1901187. 1904-1906188. 1917189. 1920

190. Balansen en verlies- en winstrekeningen.1907,1910,1911,1917-1921.6 stukken.

191,192.Voorraadboeken vermeldende de aanwezige voorraden produkten,die op de balans moeten worden vermeld.1940-1979.2 delen.

191. 1940-1962192. 1963-1969.

193-203.Stukken betreffende het verstrekken van gegevens voor het opmaken van de jaarlijkse balans.1962-1983.11 omslagen.

193. 1962-1969194. 1969,1970195. 1971,1972196. 1973,1974197. 1974,1975198. 1975,1976199. 1976,1977200. 1982201. 1983202. 1984203. 1985

204. Controlerapporten van de accountant omtrent het geboerdefinanciële beheer.1966-1981.1 omslag.

Stukken waarvan het verband met het archief niet duidelijk is.

205. Presentielijst van de algemene vergadering van de GoeseVereeniging van belastingbetalers.1922 oktober 9.1 stuk.

206-208.Registers van aankoop van oude metalen en afvalstoffendoor G. Bruel.1932-1955.3 delen.

206. 1932-1938,1941-1955207. 1938-1942208. 1948-1952

209. Reglement van de Vereenigde Wagenmakers van Zuid-Beveland.z.j. (ca. 1905)1 deeltje.