1

Academiejaar2016-2017

UNIVERSITEITANTWERPEN

FACULTEITTOEGEPASTEECONOMISCHEWETENSCHAPPEN

Integratieproject:TolbovzwDeeconomischemeerwaardevaneenintegraaltoegankelijke

samenleving

FilippeKonings

JohnasSoulopoulos

WilliamSchaffers

Internebegeleider:Prof.Dr.JohanBraet

Externebegeleider:Mr.MarkVanAssche

2

VOORWOORD

GraagwillenwijMr.MarkVanAsschebedanken,zowelvoordeopgavediezeer

blikverruimendwas,alsdehulpgeleverddoorgaanshetheleproject.Ditproject

bekijkt economische gegevens vanuit een volledig andere invalshoek dan wij

gewend waren als Handelsingenieurs. Wat naast zeer uitdagend, een zeer

interessante opgave bleek te zijn. Zo werd door een weinig-onderzocht veld

geploegd om een intuïtie te ondersteunen vanuit academisch onderzoek.

HiervoorkondenwijsteedsterugvallenopdeexpertisevanMr.VanAssche.

VerderwillenwijookdeuniversiteitenonzeinternebegeleiderProf.Dr.Johan

Braet bedanken. Dit project heeft ons de kans gegeven om vele aanpakken,

geleerd in zijn enandere lessen, aandepraktijk te toetsen.Dit geeft eenextra

dimensieaaneenverderzeertheoretischeopleiding.Naastdatwedushopendat

we Tolbo vzw nuttig hebben kunnen helpen met dit werk, hebben we zeker

onszelfverderkunnenontwikkelen.

Tot slot, willen we demedewerkers van Toegankelijk Vlaanderen, Enter VZW

enToerismeVlaanderenbedanken.Waargegevenszeerschaarsbleken,hebben

zeonssteedstrachtentehelpenopelkemogelijkemanier.

3

INHOUDLIJSTMETAFKORTINGEN..............................................................................................................81.1Probleemstelling.....................................................................................................................91.2Doelstellingenenscope....................................................................................................101.3Methodologie..........................................................................................................................10

2.Definiëringbegrippen................................................................................................................112.1Geschiedenisvantoegankelijkheidvanopenbareruimten...............................112.2UniversalDesign...................................................................................................................122.3Integraaltoegankelijk.........................................................................................................122.4Mensenmethandicap.........................................................................................................142.5Hoeveelmensenmeteentoegankelijkheidsbeperking?.....................................152.5.1Percentagebeperkingopberoepsactieveleeftijd(18-65jaar)...............152.5.2Ouderen...........................................................................................................................172.5.3Jongeren...........................................................................................................................192.5.4Immigranten..................................................................................................................202.5.5Asielzoekers...................................................................................................................212.5.6Mensenmeteenverstandelijkebeperking.......................................................222.5.7Mensenmeteentijdelijkebeperking..................................................................242.5.8Totaal................................................................................................................................252.5.9AlspercentagevandeVlaamsebevolking........................................................27

3.Algemeenbeeldvanparticipatievanmensenmeteenbeperking.........................283.1Participatievanmensenmeteenlichamelijkebeperking..................................283.2Participatievanmensenmeteenverstandelijkebeperking.............................293.3Participatievanouderen...................................................................................................30

4.Eenbeperkingendearbeidsmarkt......................................................................................324.1Arbeidsbeperking.................................................................................................................324.2Hoeveelmensenmeteenbeperkingwerken?.........................................................344.3Niet-tewerkgesteldepersonenmetbeperking........................................................384.4Aardvandebeperking.......................................................................................................384.5Trend.........................................................................................................................................39

5.Hoeveelmensenmeteenbeperkingvindengeenwerk?...........................................416.Uitkeringen.....................................................................................................................................436.1Tegemoetkomingen.............................................................................................................436.1.1Aandepersooninkwestie.......................................................................................43Invaliditeits-enziekteuitkering......................................................................................44Zelfstandigen.............................................................................................................................46

4

Inkomensvervangendetegemoetkoming.....................................................................46Integratietegemoetkoming.................................................................................................47Persoonlijke-assistentiebudget(PAB)...........................................................................48Basisondersteuningsbudget(BOB).................................................................................49Persoonsvolgendefinanciering(PVF)...........................................................................496.1.2Aandewerkgever........................................................................................................50Vlaamseondersteuningpremie.........................................................................................50

6.2Tegemoetkomingentewerkstelling............................................................................516.3Inactiviteitsval.......................................................................................................................516.3.1Hetfinanciëleaspect..................................................................................................526.3.2Procedurelemoeilijkheden.....................................................................................54

6.4Aantaltegemoetkomingen...............................................................................................556.5Inclusiviteitopdearbeidsmarkt....................................................................................566.6Ramingvankostenenbatenvanverhoogdeinclusiviteit..................................576.6.1Gemiddeldejaarlijkseuitkering............................................................................58Primairearbeidsongeschiktheideninvaliditeit........................................................58Integratie-eninkomensvervangendetegemoetkoming........................................596.6.2Meerwaardevaninclusievearbeidsmarkt.......................................................61Belastingsinkomsten.............................................................................................................62Besparingenoptegemoetkomingen...............................................................................62Bijkomendekostendoorextratewerkstelling...........................................................646.6.3Conclusie..........................................................................................................................65

7.Verlorenconsumptie..................................................................................................................707.1Meerwaardevanparticipatievanmensenmeteenhandicap..........................707.2Meerwaardevanparticipatievanmensenmeteenbeperking........................727.2.1Openbaregebouwen..................................................................................................727.2.2Restaurantsencafés...................................................................................................747.2.3Scholen.............................................................................................................................757.2.4E-commerce...................................................................................................................76

7.3Competitiefvoordeel..........................................................................................................778.Bronnen............................................................................................................................................789.Appendix..........................................................................................................................................84

5

ABSTRACT

ORGANISATIE: TOLBOVZW

Projectnaam: De economische meerwaarde van een integraaltoegankelijkesamenleving

Projectnummer: 24

Teamleden: FilippeKonings,WilliamSchaffers,JohnasSoulopoulos

Begeleider(s)organisatie:

MarkVanAssche

Contactgegevens: Kasteelstraat371840Londerzeel(België)

InternebegeleiderUA:: ProfessorDr.JohanBraet

Voorstellingorganisatie: DevzwTolbowileenbijdrageleverenomtekomentoteen‘integraaltoegankelijke’samenleving.Hierbijzalzeoptredenalseen‘verbindingsagent’tussende individuele burger, bestaande organisaties enstructurenende(lokale)overheden.

Kernwoorden: Toegankelijkheid,Verbindingsagent,Meerwaarde

Probleemschets: Desamenlevingismomenteelniettoegankelijkvoorallemensen met een beperking. Aanpassingen zijn vaakafwezig of niet volstaand. Hiervoor is eenovertuigingsdocumentbeschrevendatwiltbewijzendatde samenleving er goed aan doet op elkmogelijk vlakom meer toegankelijk te worden. Ze baten er ethisch,wettelijk maar ook economisch bij. Zo zijn er nu,vermijdbare, werkloosheidsuitkeringen, een gemis aanbelastinginkomsteneneenenormverliesaanpotentiëleklanten. Verder is er ook nergens duidelijkheid overhoeveel mensen met een beperking er zijn in

6

Vlaanderen. Tot slot is er een hele wirwar aantegemoetkomingen in het Belgisch systeem,waar geenenkelestructuurinbestaat.

Methodologie: Omeenovertuigingsdocumentvandemeerwaardeoptestellen, is allereerst geschat hoeveel mensen met eenteogankelijkheidsbeperking er zijn in Vlaanderen. Ditgetal beperkt zich niet enkel tot mensen met eenerkende handicap, maar betreft iedereen dietoegankelijkheidsbelemmeringen ondervindt.Vervolgens werd de meerwaarde berekend dievoortvloeituitdewerkloosheidondermensenmeteenbeperking tot op het normaal niveau te krijgen. Dezemeerwaarde wordt zowel verkregen uit eenbelastinginkomst als verminderdewerkloosheidsuitkeringen. Hier werd eveneens eensctructuur voor de tegemoetkomingen in beschreven.Tot slot zijn de voorgaande resultaten gecombineerdmet huidige toegankelijkheid niveaus, om het verliesaanpotentieleklanteninVlaanderenteberedeneren.

Resultaten: Na alle vindbare gegevens over de verschillendegroepenvanmensenmeteenbeperkingteonderzoekenofberedeneren,isbevondendatdeondergrensvanhetechte getal ligt op 1424 420 in Vlaanderen. Dit komtneerop22%vandeVlaamsebevolking.Om een inclusieve arbeidsmarkt te bekomen dient hetwerkloosheidspercentage onder personen met eenarbeidshandicap gelijk te zijn aan het algemenewerkloosheidspercentage. Uit onze berekeningen blijktdat hiervoor 17.000 extra personen met eenarbeidshandicap tewerkgesteld moeten worden invlaanderen. Als dit op een succesvollemanier gebeurt,kan men hiervan een jaarlijkse meerwaarde vanongeveer € 67 miljoen verwachten.Voor verschillende sectoren werd het verlies van het

7

totaalaantalklantenberedeneerd.Ditgetalverschiltpersectormaar ligt inditonderzoeksteeds tussen15,2en22%.

Aanbevelingen/ andereopmerkingen

Als overtuigingsdocument, was het doel eerder eenbeeld te schetsen, waarmee UNIZO, de overheid ofandere instanties overtuigd kunnenworden.Wel blijktduidelijk dat de samenleving en de economie eenenorme meerwaarde missen door niet integraaltoegankelijk te zijn. Hier moet uiteraard actie tegengenomenworden,waarvoorditdocumentalsmotivatiekan dienen.Onze aanbeveling is da ook dat een integraletoegankelijke samenleving zowel op moreel, wettelijkals economisch vlak, een stap is richting de toekomst.Richtingdebeleidskadersradenwijaanommeerjobstecreërenenhetquotadatgeldt inoverheidsinstellingen,over tenemen.Richtingkleinehandelszaken radenwijaan om meer toegankelijk te worden. Richting deoverheid radenwij ten slotte aan om transparanter tezijninzijnbeleidende

8

LIJSTMETAFKORTINGENADL:ActiviteitenvanDagelijksleven

BOB:Basisondersteuningbudget

CBS:CentraalBureauvoorStatistiek

EAK:EnquetenaardeArbeidskrachten

GGMMI:Gewaardborgdgemiddeldmaandinkomen

IT:Integratietegemoetkoming

IVT:Inkomensvervangendetegemoetkoming

OCMW:OpenbaarCentrumvoorMaatschappelijkWelzijn

PAB:Persoonlijke-assistentiebudget

PVF:PersoonvolgendeFinanciering

RECA:Restaurants&Café’s

RIZIV:Rijksinstituurvoorziekte-eninvaliditeitsverzekering

VAHP:VlaamsAgentschapvoorPersonenmeteenHandicap

VDAB:VlaamseDienstvoorArbeidsbemiddelingenBeroepsopleiding

VOP:Vlaamseondersteuningspremie

WHO:WorldHealthOrganization

9

1. INLEIDING

1.1Probleemstelling

Werken,naardewinkelgaan,een terrasjedoenofeenmuseumbezoeken.Het

zijnactiviteitendievoorvelentothetdagelijkselevenbehoren.Tochisditvoor

mensenmeteenbeperkingnogaltijdniethetgeval.Eendrempelvoordedeurof

eengrafischtekleinewebsitezijnalbelemmerendgenoegvooreenheeldeelvan

debevolking.

Inditwerkvolgtdanookeenbetoogdateeninclusievesamenlevingnietenkel

wenselijkenmoreelverplichtis,maarzelfsalgeheeleconomischpositiefuitvalt.

Zowordtinfiguur1demeerwaardevaneeninclusievesamenlevinggeschetst.

Figuur1:Meerwaardevaneeninclusievesamenleving

Bron:eigencreatie

1. Indien jobs toegankelijk worden, kunnen mensen die anders van eenwerkloosheidsuitkeringmoetenlevennuvooreeneigeninkomenzorgen.

1.

2. Toegankelijkheid is verplicht; op termijn moet het sowieso gebeuren. Door het nu al teplannen kunnen synergieën optreden. Een voorbeeld is een straat een keer openbrekenvooraquafinentoegankelijkheidipvtweemaal.

10

3. Desocialekostvaneenongelukkigdeelvandesamenlevingdoorteweinigkansenwordtgeëlimineerd.

4. Indienmensenmet een beperking kunnenwerken, kan dit deel van de samenleving dan

ookbelastingenbetalen.

5. Indienwinkelse.d.meertoegankelijkworden,isermeerconsumptie.

6. Doormeerkansentecreëren,zullen jobsgecreëerdwordendoormensendiehierandersgeentoegangtothadden

1.2Doelstellingenenscope

Daar deze volledigemeerwaarde te schatten een onmogelijk gegeven is, is dit

werkopgebouwdalseenretoriekterbewijsvandebestaandemeerwaarde.Het

werkbestaatdanookuitdriedelen.Inheteerstedeel,wordthetbegripintegrale

toegankelijkheid en mensen met een beperking eenduidig gedefinieerd.

Vervolgenswordtgetrachteenschattingtegevenvanhetaantalmensenmeteen

beperkingaangezienditniet cijfermatigbestaat inde literatuur. Inhet tweede

deelvolgteenonderzoekoverdegevolgenvaneeninclusievesamenlevingopde

tewerkstelling.Indienmensenmeteenbeperkingmeermogelijkhedentotwerk

krijgenzorgtditvooreen lagerewerkloosheidsgraad,meerbelastingsinkomen,

minder werkloosheidsuitkeringen en een algemeen bevorderde nijverheid. In

het laatste deel, wordt beargumenteerd hoe een inclusieve samenleving de

economiebevordertdoordemogelijkheidtotgelduitgevenopplaatsenwaarhet

voordiennietkon.

Het is dan ook belangrijk dit werk te lezen als een betoog en bewijs van de

meerwaardeennietalseenwetenschappelijkestudievandeexactewaardevan

dezemeerwaarde.

1.3Methodologie

Totslot isereen illustratiegebeurdvandemeerwaardevaneentoegankelijke

consumptiemarkt. Deze meerwaarde is geïllustreerd door te kijken naar de

huidige procentuele toegankelijkheid en deze te combinerenmet de gevonden

waarden voor mensen met een beperking die van toepassing zijn op het

toegankelijkheidsprobleem. Zo is een waarde bekomen van het totaal aantal

misgelopen klanten in Vlaanderen, wat dan steeds is uitgezet tot de totale

11

Vlaamse bevolking. Zo wordt duidelijk het percent verloren klanten

weergegevendoorontoegankelijkheid.

2.DEFINIËRINGBEGRIPPEN2.1Geschiedenisvantoegankelijkheidvanopenbareruimten

Het beeld van de samenleving is grondig verandert de laatste eeuw. De

gemiddeldemanofvrouwleeftongeveerdertigjaarlangerdan100jaargeleden.

Figuur 2: Evolutie gemiddelde levensverwachting voor mannen en vrouwen in België,1880-2015

Bron:Sterftetafelsenlevensverwachtingen-AlgemeneDirectieStatistiekDebevolkingspiramideisbijgevolgveellangerenvooralminderpiramidevormig

geworden. Door betere levenskwaliteit en superieure gezondheidszorg,

overlijden mensen immers niet meer aan infecties, ziekten en wonden die

vroegerfataalgeweestzoudenzijn.Hetstrafstevoorbeeldhiervan,isdatjekan

merkendatde levensverwachtingzelfsondankstweeoorlogentotde jaren60’

zijn sterkste stijging doormaakte. Hierdoor ontstond een omgeving waarin

proportioneel veel meer mensen met een beperking samenleefden (Story,

Mueller,Mace,1998).

Ondanks dat het ontegensprekelijk een feit is dat een hogere leeftijd en het

hebbenvaneenbeperking,positiefgecorreleerdis, isditzekernietdedefinitie

diewijvooropwillenstellen.Ookmensendieineenvreemdlandaankomenen

12

moeitehebbenomdooreentaalbarrièreinhunnodentevoorzien,hebbeneen

beperking. Ook mensen die bijvoorbeeld een sleutelbeenbreuk oplopen en

bijgevolg geen stuk voedsel meer kunnen snijden, hebben een beperking. Het

enige juiste uitgangspunt is daarom dat een beperking een fundamenteel en

doodnormaaldeelisvanhetleven.

2.2UniversalDesign

Hoedanook,heeftdit geleid tot eengroeienddebatomtrenthoedeopenbare

ruimtehetbestkonwordenopgerichtommetbeperkingenomtegaan.Universal

Designisdeengelstaligetermdiehiermeeverbondenisenwerdvoorheteerst

gedefinieerddoordeAmerikaansarchitectRonaldL.Mace(1990)als:

“Het ontwerp van producten en omgevingen zodat ze bruikbaar zijn voor alle

mensen,totindehoogstemogelijkemate,zonderdenoodaanaanpassingenof

eengespecialiseerdontwerp.”

Universal Design werd later in zeven basisprincipes vastgelegd die als volgt

luiden:(Story,Mueller,Mace,1998)

● Gelijkebruikbaarheidvooriedereen

● Flexibiliteitingebruik

● Eenvoudigenintuïtiefgebruik

● Begrijpelijkeinformatie

● Margevoorvergissingen

● Beperkteinspanningen

● Geschikteafmetingengebruiksruimten

2.3Integraaltoegankelijk

In Vlaanderen is de tegenhanger van het begripuniversal design, het idee van

integrale toegankelijkheid. Integrale toegankelijkheid werd zowel door het

Adviesbureau Toegankelijke Omgeving (ATO) als door de Provinciale

SteunpuntenToegankelijkheidalsvolgtbeschreven:

“Integrale toegankelijkheid betekent dat alle voorzieningen (gebouwen,

13

omgeving en dienstverlening) bereikbaar, betreedbaar en bruikbaar zijn voor

iedereen. Iedereen moet bovendien op een onafhankelijke en gelijkwaardige

manier gebruik kunnen maken van deze voorzieningen.” (Provinciale

SteunpuntenToegankelijkheid,2012)

Nadien zijn de Provinciale Steunpunten overgegaan in Enter vzw, het Vlaams

ExpertisecentrumToegankelijkheid.Alsgevolghiervanisdegebruiktedefinitie

ook mee veranderd. Men spreekt nu over integrale toegankelijkheid als “de

basiskwaliteit van een ruimte, een omgeving, informatie, communicatie, een

voorziening,dienstverlening...waarvanbereikbaar,betreedbaar,begrijpbaaren

bruikbaarbasiskenmerkenzijn.”(InterVlaanderen,2017)

Inditkaderwordtereenduidelijkaantalbasisprincipesovergenomennetzoals

indeUniversalDesign theorie.Erwordtdanookvaakgesprokenoverde7B’s

(Bereikbaarheid, Beschikbaarheid, Begrijpelijkheid, Bekendheid,

Betrouwbaarheid, Betaalbaar en Bruikbaarheid ("Toegankelijkheid van

activiteiten vergroten – Heemkunde Vlaanderen", n.d.)). Dit kenmerkt de

wijziging in gedachtengang die de laatste jaren is opgetreden. Een

toegankelijkheidsprobleem wordt niet meer uitsluitend gezien als een

persoonlijkenmedischprobleem.Indeplaatshiervan,heefthetconceptnueen

meer dynamische en sociale betekenis. Een toegankelijkheidsprobleem is een

probleemdatoptreedttussendesamenlevingeneenindividu,tijdelijkvanaard

kanzijnennietuitsluitendgebondenisaanmedischeaandoeningen.

Het isdanookdeze laatstedefinitiediewijpogen inhetverderbestekvandit

werk te laten primeren. De kanttekening moet hierbij echter wel gemaakt

wordendatveelvuldigcijfermateriaalnogverzameldwerdineenperiodewaarin

demeerengedefinitievaneenhandicapofeentoegankelijkheidsprobleemnog

primeerde.

14

2.4Mensenmethandicap

Op grond van het model dat aan de basis ligt van de in 2002 door de

Wereldgezondheidsorganisatie(WHO)opgestelde“InternationalClassificationof

Functioning, Disability and Health” wordt een handicap gezien als een

participatieprobleem dat resulteert uit het samenspel tussen aandoeningen,

ziekten, letsels en daaruit voortvloeiende anatomische eigenschappen en

functiestoornissen, beperkingen bij het uitvoeren van activiteiten (bv. een

staande houding aanhouden), persoonlijke factoren en externe factoren (de

fysieke en sociale omgeving). De aanwezigheid van een (mentale, psychische,

lichamelijkeofzintuiglijke)aandoening,ziekteofletselisduseennoodzakelijke

voorwaarde voor het ontstaan van een handicap, maar de handicap is het

resultaatvanhetsamenspelvanmeerderefactoren.

Figuur3:Dewisselwerkingtussendeverschillendeaspectenvandegezondheidstoestandenexterneenpersoonlijkefactoren.

Bron: Samoy, E. (2016).Definities en Statistieken over de arbeidsdeelname vanmensenmeteenhandicap(1sted.).Het is echter cruciaal hierbij op te merken dat in dit werk mensen met een

toegankelijkheidsbeperking niet worden gelijkgesteld aan mensen met een

handicap. Een handicap impliceert immers volgens Vlaams Agentschap voor

PersonenmeteenHandicap(VAHP)dathetomeenlangdurigetoestandgaat.

In het verder bestek van dit werk wordt daarom een onderscheid gemaakt

tussen onderzoeken die de traditionele definitie van een handicap gebruiken

15

(langdurigeparticipatieprobleem),vaak inhetkadervanarbeidsparticipatieen

onderzoekennaardetoegankelijkheidvangebouwenenrecreatieveactiviteiten,

waarvaakdedefinitievanmensenmeteentoegankelijkheidsbeperking(breder,

nietperdefinitielangdurig)wordtgebruikt.

InBelgiëwarenerin2015intotaal332320jongerenenvolwassenenmeteen

erkende handicap (Jaarverslag 2015 - Directie-generaal Personen met een

handicap). Aangezien we in dit werk enkel de situatie van Vlaanderen

beschouwen,gaanweervanuitdathetaantalgehandicaptengelijkverdeeld is

over alle gewesten in België. De inwoners van Vlaanderen vertegenwoordigen

57,49%vandeBelgischebevolkingenbijgevolgkomtditneeropongeveer194

374personen.

2.5Hoeveelmensenmeteentoegankelijkheidsbeperking?

Figuur4:

Bron:eigensamenstellingaandehandvanXMind

2.5.1Percentagebeperkingopberoepsactieveleeftijd(18-65jaar)

Degrootsteenquête inons landwaaringepeildwerdnaareenhandicapofhet

ondervindenvandagelijksehinderisdeSEE2001,waarbijnietminderdan3475

000mensentussende16en64bevraagdwerden.IndezegrootschaligeSocio-

EconomischeEnquête(SEE)van2001ligtdenadrukmeerdanvoorheenophet

verzamelen van demografische en sociaal-economische kenmerken van de

bevolking, waaronder opleiding, bewoning enmobiliteit. Het gaat meestal om

gegevens die elders niet beschikbaar zijn, zeker niet op een zo volledig en

fijnschalig niveau. Het onderzoek laat ons zien dat in de bevolking op

16

arbeidsleeftijd 16% van deelnemers verklaart last te hebben van één of

meerdere langdurige ziekten, langdurige aandoeningenof handicapswaardoor

hij of zij belemmerd wordt in zijn dagelijkse bezigheden. (Algemene Directie

Statistiek,2017)

Een andere veelgebruikte bron van gegevens omtrent mensen met een

beperkingisdeEnquêtenaarArbeidskrachten(EAK),eenverplichteenquêtedie

jaarlijksafgenomenwordtbijzo’n30.000respondentenuithetVlaamseGewest.

Deze schat dat 14,8% van de bevolking op beroepsactieve leeftijd hinder

ondervindt in zijn dagdagelijkse bezigheden. We zullen in wat volgt beide

gevondenpercentagestoepassenopdeberoepsactievebevolking.

Ook al dateert de Socio-economische enquête reeds uit 2001, indienwe ervan

uitgaandathetaantalmensenmeteenhandicapnietsystematischveranderdis

de afgelopen jaren, blijft dit demeest betrouwbarebronomhetpercentage te

schatten.Ditzaldanookhetpercentagezijndatwegebruikenvooronzefinale

schatting.

De bevolking op beroepsactieve leeftijd wordt in België gedefinieerd als alle

mensendiehetpotentieelbezittenomenigevormvanarbeiduitteoefenen.In

depraktijkwilditzeggendatvaakdemensenmeteenleeftijdtussen15/18of

20 tot 64 jaar beschouwd wordt. Aangezien de wettige pensioenleeftijd

onderhevigisaanpolitiekediscussieendezevolgenseenakkoordzalverhoogd

wordenindetoekomstrichting67jaar,isditslechtseenbenadering.

Vaakwordtinmeerrecenteanalysesgesprokenoverdebevolkingsgroep20-64

jaar, mede doordat veel jongeren een langere opleiding volgen en op latere

leeftijdbeginnenmetwerken.Echter,aangezienweernaarstrevenommetonze

finaleschattingeenzoexhaustiefmogelijkeschattingtemakenvanallemensen

met een beperking, wordt in dit werk gebruik gemaakt van de oude

leeftijdcategorie 18-64 jaar. Dit mede omdat een kind nog steeds wordt

gedefinieerddoordeBelgischeoverheidalseenpersoondiejongerdan18jaar

is. Later kunnenwe op dezemanier gegevens cumulerenmet informatie over

17

kinderenmeteentoegankelijkehidsbeperkingzonderhierbijpersonendubbelte

rekenen.Tabel1:Schattingtotalebevolkingvan18-64jaarvoorVlaanderen,op1januari2016

Percentage mensen

op beroepsactieve

leeftijd

Totale

bevolking

Totaal

Schatting totale bevolking

2016 tussen 18-64 jaar in

Vlaanderen

61,1% 6477804 3957938

Bron:Vlaanderenincijfers -STUDIEDIENSTVLAAMSEREGERINGo.b.vgegevensAlgemenDirectieStatistiek

Tabel 2: Het voorkomen van hinder bij dagelijks activiteiten, toegepast op het aantalmensenopberoepsactieveleeftijdinVlaanderenvoor2016 2016

Inergemate 7,7

Inzekeremate 7,2

Totaal 14,8%116%2

Bevolkingopactieveleeftijd 3957938 3957938

Totaalmethinder 585774 633270

Bron: Eigen samenstelling op basis van (Definities en Statistieken over de arbeidsdeelname vanmensenmeteenhandicap,ErikSamoy,2016)engegevensvandeAlgemeneDirectieStatistiek

Indien we dit percentage van 16% bijgevolg als meer accuraat zouden

beschouwen, kunnen we de berekening doortrekken door dit te

vermenigvuldigen met de bevolkingscijfers en vinden we zo een totaal van

ongeveer633270mensendiehinderondervindenbijhundagelijksbezigheden.

2.5.2Ouderen

Zoals reeds eerder aangegeven, is er een substantieel verschil tussenmensen

met een (arbeids)handicap, zoals beschreven door de Vlaamse overheid, en

mensenmeteenbeperking.

Eénvandeverschilpuntentussenhetaantaldateerderwerdgeschatenmensen

1Percentagemensenopberoepsactieveleeftijdvolgens–EAK2007en2009-2015(VlaamsGewest2PercentagemensenmeteenbeperkingvolgensSEE2001

18

meteenbeperking,isdehinderdievoorkomtbijouderen.Inditgevalwordteen

ouderebeschouwdalsiemandmeteenleeftijdvan65jaarofmeer.In2001werd

in dit kader een onderzoek uitgevoerd door het CBGS, het Centrum voor

Bevolkings-enGezinsstudiën.Deconclusiehiervanwordtperleeftijdscategorie

inonderstaandefiguurweergegeven.

Tabel3:HetvoorkomenvanhinderbijdagelijksactiviteiteninVlaanderen,naar leeftijdbovende55jaarinpercentages.

Bron: JacobsTh,LieveVanderleyden,LutVandenBoer(red.)Op latere leeftijd.De leefsituatievan55-plussersinVlaanderen.CBGS-publicatie,2004-1,Antwerpen,Garant,2004Om tot een nuttige schatting te komen, moeten we echter weten hoeveel

personenerbinnendecategorie65-74vallenenhoeveelerbinnendecategorie

75 -90 vallen. De laatste beschikbare bevolkingscijfers per leeftijdscategorieën

van5jaardaterenechteralvan2008.Ondanksdemografischefenomenendiein

de tussentijd kunnen opgetreden zijn, met name vooral de zogenaamde

‘vergrijzing’, zullen we toch de assumptie maken dat de bevolkingspiramide

tussendejaren2008en2016minofmeerstabielisgebleven.

Tabel4:Ouderenperleetijdscategorievan5jaaralspercentagevandebevolkingLeeftijdcategorie 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90-94 95 EN

MEER

Percentage van

bevolking

4,64% 4,55% 3,98% 2,76% 1,38% 0,42% 0,13%

Bron:EigensamenstellingopbasisvangegevenvandeAlgemeneDirectieStatistiek

We kunnen bovenstaande gegevens combineren met deze uit het CBGS

onderzoekenactuelegegevensomtrentdeVlaamsebevolkingscijfersuit2015.

19

Zoextrapolerenwedeverschillendebevindingenomtoteenfinaleschattingte

komen van het aantal ouderen dat in zijn dagdagelijkse bezigheden hinder

ondervindt. Er ontbreken bovendien ook gegevens betreffende de hinder bij

ouderendieouderzijndan90jaar.Aangezienweuitgaanvanhetschattenvan

de absolute ondergrens van het aantal mensen met hinder, zullen we

veronderstellendatookbijhen55%hinderondervindt,ookstijgtditpercentage

indepraktijkwaarschijnlijknogtenopzichtevaneenjongereleeftijdscategorie.

Tabel5:HetvoorkomenvanhinderbijdagelijksactiviteiteninVlaanderen,naar leeftijdbovende65jaarin2016 Percentage van

bevolking

Hinder(%) Totale bevolking 1

jan 2016

Vlaanderen

Totaal

ouderen met

hinder

65-74jaar 9,19% 40% 6477804 238124

75-90jaar 8,12% 55% 6477804 289299

90+ 0.55% 55% 6477804 19595

TOTAAL 547018

Bron: Eigen samenstelling op basis van gegevens van het Centrum voor Bevolkings- enGezinsstudiënendatavandeAlgemeneDirectieStatistiek

We bekomen bijgevolg een schatting van 547 018 ouderen die hinder

ondervinden bij hun dagelijkse bezigheden.Deze zullen later opgeteldworden

bijdecijfersdieweeerderschattenvoordebevolkingopberoepsactieveleeftijd

om tot een exhaustieve schatting te komen van het aantal mensen met een

beperking.

2.5.3Jongeren

Defiscaledefinitievankinderenmeteenhandicapluidt:

“Eenkindiserkendalsgehandicaptalshetvoortenminste66%getroffenisdoor

ontoereikendeofverminderde lichamelijkeofgeestelijkegeschiktheidwegenséén

ofmeeraandoeningen.”(Financien.belgium.be,2017)

In totaalbetrofdit in2015 inBelgië56822 jongeren. (FODSocialeZekerheid,

2016) Omdat reeds vaak het verschil tussen een beperking en een handicap

werd aangehaald, opteren wij om in plaats hiervan het aantal jongeren dat

buitengewoononderwijsvolgt inVlaanderentegebruikenalseenmeercorrect

getalomditaantal teestimeren.DeVlaamseoverheidvoorzietnamelijkniet8

20

verschillende types van buitengewoon onderwijs, afhankelijk van de

verscheidenefysieke,zowelalsmentale,beperkingendiekunnenoptreden.Deze

categorieënzijn:(Vlaanderen.be,2017)

•type1:kinderenmeteenlichtementalehandicap

•type2:kinderenmeteenmatigeofernstigementalehandicap

• type 3: kinderen met ernstige emotionele problemen en/of

gedragsproblemen

•type4:kinderenmeteenfysiekehandicap

•type5:kinderendieineenziekenhuisopgenomenzijnofopmedische

grondenineenpreventoriumverblijven

•type6:kinderenmeteenvisuelehandicap

•type7:kinderenmeteenauditievehandicap

•type8:kinderenmeternstigeleerstoornissen

In totaal gaat het hier om jongeren (Vlaams Ministerie van Onderwijs en

Vorming, 2015). Hierbij werden jongeren met een beperking van type 5 niet

opgenomenomdubbeltellingentevermijden.Wetrekkenhiervanookhetaantal

jongeren uit type 1 en 2 af omdatwe later demensenmet een verstandelijke

handicap no afzonderlijk zullen bespreken. Bijgevolg blijven nog 22 684

jongerenover.

Erdienthierechterookgenuanceerdtewordendatdedatauit2015stammen

ensinds2014reedshetzogenaamdeM-decreetvankrachtis.Ditgeeftaanhoe

Vlaamse scholen moeten omgaan met leerlingen die door een beperking de

lessen in een gewone school niet zomaar kunnen volgen en hen toch kunnen

helpen includeren in het gewoon onderwijs. Dit past in het kader van een

evolutierichtingeenmeerinclusiefonderwijs.(VlaamsMinisterievanOnderwijs

enVorming,2014)

2.5.4Immigranten

Daarnaastishetookabsoluutnieteenvoudigvoornieuwkomersomvlotgebruik

temakenvandeopenbareruimte.Detaalbarrièrezorgtervoordatzijvaakniet

21

denoodzakelijke infovindendiezijnodighebben.Denkbijvoorbeeldmaaraan

eenGriekskoppeldatnaarVlaanderenverhuistenprobeertomineenapotheek

uitteleggenwelkproductzijdringendnodighebbenofineengemeenteloketom

informatieomtrenteenverkavelingwilvragen.

De oplossing om meer toegankelijk te zijn, ligt in deze situaties niet voor de

hand.Doch kan bv. het tweetalig aangeven van signaalborden, het verzamelen

van een stand-by lijst van tolken of zelfs het voorzien van een tabletmet een

vertaalprogrammaalveleproblemenoplossen.

Om deze groep te kwantificeren, gaanwe ervan uit datmensenminstens een

aanpassingsperiodevan1 jaarde tijdnodighebbenomvlot tekunnengebruik

makenvanhunomgeving.

Tijdenshetjaar2016zijnerietsminderdan160000migrantenverhuisdnaar

België.Omdatzo’n28-29%hiervanechteruitNederland,Duitsland,Frankrijken

Groot-Brittannië komen, en bijgevolg één van de drie officiële landstalen of

Engels perfect beheersen, gaanwe ervan uit dat ongeveer 113 000migranten

een taalbarrière dienden te verwerken. (FOD Economie - Algemene Directie

Statistiek,2017)

Dit cijer dient nog gecorrigeerd te worden voor enkel Vlaanderen. Aangezien

noch de Algemene Directie Statistiek, nog de Federale Overheidsdienst

BinnenlandseZakenexacteopdelingenbijhoudenbetreffendedeverdelingvan

immigrantenoverVlaanderenenBelgië,makenwehierdeassumptiedatdeze

proportioneel aan het aantal huidige inwoners van de gewesten verdeeld

worden. Dit komt erop neer dat Vlaanderen 57.5% van de immigranten zal

verwelkomen.

2.5.5Asielzoekers

Daarbijwordennogeenshetaantalmensenopgetelddatinonsverbleveneneen

asielprocedure afwachten.Volgensdata vanEurostat, betrof dit inhet het jaar

22

2016 een groep van 18 710 mensen die in België toekwamen, hoofdzakelijk

afkomstiguitSyrië,AfghanistanenIrak.(Eurostat,2017)

Opnieuwwordt ervanuitgegaandat dezemensen een aanpassingsperiode van

minimaaleen jaarnodighebbenvoorzijvlot toegankelijkkunnenomgaanmet

hunomgeving.Hierbijwordteenschattinggemaaktaandehandvanhetaantal

asielcentra dat in België voorkomt. Zoals in onderstaande figuur te zien is,

bevindenslechts26van65vandedeerkendeopvangcentrazichinVlaanderen.

Bijgevolgkomtonzeschattingovereenmeteentotaalvan26/65*18710=7484

personen.

Figuur5:OverzichtvanalleerkendeasielcentrainBelgië

bron:Fedasil.be,2017

Eersteschatting:56822+547018+633270+0.575*113000+26/65*18710

=1309569mensenmeteenbeperking.

23

2.5.6Mensenmeteenverstandelijkebeperking

Er zijn verschillende mogelijke definities van mensen met een verstandelijke

beperking. De American Association on Intellectual and Developmental

Disabilitieshanteertdriecriteriaomdezediagnosetestellen.Eenpersoonheeft

eenverstandelijkebeperkingals:

● Eensignificantestoornis inde intellectuele functie(IQ ligt tweeofmeer

standaarddeviatiesbenedenhetpopulatiegemiddelde).

● Gelijktijdig optredend met een significante beperking in het adaptieve

gedrag (conceptuele, sociale en praktische vaardigheden; twee of meer

standaarddeviatiesbenedenhetpopulatiegemiddelde).

● Hetoptredenvandezebeperkingenvóórhet18elevensjaar.

(Schalocketal.,2010)Ongeacht dat deze definitie zeer exhaustief en bruikbaar is, zijn er weinig

bruikbarecijfersdieinovereenstemminghiermeeverzameldwerden.Eenmeer

gebruikelijke manier om de prevalentie van een verstandelijke beperking te

schattenisdoorgebruiktemakenvandenormaalverdelingvanhetmenselijkIQ.

Hierbij wordt een bovengrens van een IQ van 70 gehanteerd om om

verstandelijkgehandicaptentebeoordelen.Indezecategorievallen2.3%vande

bevolking.

VoorVlaanderenkomtditovereenmet2,3%*6477804=148989personen.

Men zou hier kunnen argumenteren dat bij een dergelijke schatting een

dubbeltelling optreedt met het aantal mensen op beroepsactieve leeftijd dat

aangafomhindertehebbenbijdedagdagelijkseactiviteiten.Devraagdiewerd

gesteldwerdalsvolgtgeformuleerd:

24

Figuur6:VraagstellingindeSEE2001

Bron:MonografieënvandeSociaal-economischeenquête,2006Indegepubliceerdemonografieomtrentderesultaten,wordtdezevraagechter

behandeld onder de subtitel ‘2.2.5 Lichamelijk beperkingen en bedlegerigheid’

van het rapport. Hierdoor zijn wij ervan overtuigd dat de SEE2001 geen

uitspraken doet over de verstandelijke beperkingen. Zowel de term

verstandelijke beperking/handicap als de term verstandelijke

beperking/handicapkomtbovendiennietvoorinhetdocument.(FODEconomie,

K.M.O., Middenstand en Energie, Algemene Directie Statistiek en Economische

Informatie,2006)

Hetzelfdeargumentkanookgeformuleerdwordenbetreffendeeendubbeltelling

bijouderendiehinderondervindenenlijdenaaneenverstandelijkebeperking.

EchterspreektmenindedesbetreffendestudievanhetCentrumvanBevolkings-

en Gezinsstudiën spreekt men over ouderen die hinder ondervinden “omwille

van een of meer chronische aandoeningen, handicaps, ziekte of een ander

lichamelijkongemak”.Ookhieruitblijktdatmetverstandelijkeafwijkingengeen

rekeningwerdgehouden.

Bovendienmanifesteerteenverstandelijkebeperkingzichookperdefinitievoor

de leeftijd van 18 jaar en is deze vaak aangeboren. Het is dus niet zo dat

verstandelijkebeperkingenmeervoorkomenbijouderendanbij jongeren.Men

magdit zekerniet verwarrenmetmensenmetmensendieproblemenhebben

methungeestelijkegezondheid.

25

2.5.7Mensenmeteentijdelijkebeperking

Eenbelangrijkecategoriedienietwordtopgenomeninonzeschattingisdievan

mensenmeteentijdelijkebeperking.Deredenhiervoorisdathetzeer lastig is

omdezeop een gerechtvaardigdemanier te kwantificeren.Wanneermengaat

kijken naar het kortstondig ziekteverzuim (waarbij langdurig ziekteverzuim

gedefinieerdwordtalshetononderbrokenmeerdaneenmaandafwezigzijnvan

zijn arbeidspositie), treftdit volgenseenonderzoekvanSDWorxvoortdurend

2.6%vanalleBelgischebedrijven.

Hetisechterzodatveelvandezeziekteverzuimenkunnentewijtenzijnaaneen

eenvoudige griep. Een reden waaraan zeker geen toegankelijkheidseisen

gekoppeld dienen te worden. Daarnaast zijn er nog vele meer ernstige

kwetsuren,dieelkindividueeleenandereinvloedhebbenopdeomgangmetde

omgeving. Omdat deze overmaat aan verscheidene aandoeningen allen een

unieke lastveroorzakenenweeenabsoluteminimumwillenschatten,worden

dezenietopgenomen.

Tenslotte, geloven wij ook dat bij mensen waarbij langdurig ziekteverzuim

optreedt,ditreedsweerspiegeldwerdinhoofdstuk2.5.1bijhetanalyserenvan

hetaantalmensendiestructureelhinderondervindenbijhetuitvoerenvande

dagdagelijkseactiviteiten.

2.5.8Totaal

Wanneer we een overzicht maken van alle vorige hoofdstukken in dit werk,

krijgenwe het volgende resultaat. Hierbij wordt opnieuw benadrukt dat deze

schatting kan beschouwd worden als een ondergrens van het echte getal. De

enigeplekwaarbijmogelijkeendubbeltellingopgetredenkanzijnistussenhet

aantalmensenopberoepsactieveleeftijd/ouderendataangeeftfysiekehinderte

hebben in het dagelijkse leven, en ook een verstandelijke beperking heeft. Er

werd echter al in hoofdstuk 2.5.6 beargumenteerd waarom deze overlapping

eerder,indienbestaande,kleinzaluitvallendoordemanierwaaropdegegevens

werdenverzameld.

26

Tabel 6: Overzicht van allemensenmet een toegankelijkheidsbeperking in Vlaanderenvoor2016.Doelgroep Aantal mensen met een

beperkingMensenopberoepsactieveleeftijd 547018

Ouderen 633270

Jongeren(excl.verstandelijkbep) 22684

Immigranten(<1jinVlaanderen) 64975

Asielzoeker 7484

Verstandelijke beperking (alleleeftijden)

148989

Total 1424420

Bron:eigensamenstellingBovendienisdezeschattinggeenreferentievoorhetaantalmensendateffectief

last heeft van ofwel een fysieke, ofwel een verstandelijke beperking. Dit

percentagezalindepraktijknoghogerliggendoorhetfeitdatookvelemensen

met een beperking zullen aangeven hier geen structurele hinder van te

ondervinden,doorhetfeitdattijdelijkebeperkingennietwerdenopgenomenen

vele andere subcategorieën die afzonderlijk niet noemenswaardig of

berekenbaar zijn, gecumuleerd wel een significant getal voorstellen. Bij deze

laatstewordtgedachtaanhinderindeopenbareruimtebijbv.moedersdiemet

eenkinderwagenrijden(laatstaanmeteendubbelekinderwagen),kinderendie

nietaaneenbelkunnen,ontoegankelijkheidbijtoeristenetcetera.

De bovenstaande resultaten leveren de volgende figuur 7 op.Men kan hieruit

afleidendatdegrootstegroep(44%)vertegenwoordigdwordtdoorouderen,die

veel van hun mobiliteit verliezen naarmate de leeftijd vordert. Doch is het

verschilnieterggrootmetdebevolkingopberoepsactieveleeftijddieaangeeft

hinder te ondervinden in zijn dagelijkse bezigheden en verantwoordelijk zijn

voor38%.Tenslotteleverenookimmigrantenenmensenmeteenverstandelijke

beperking een significante bijdrage aan onze schatting.

27

Figuur7:GrafischeweergavemensenmeteentoegankelijkheidsbeperkinginVlaanderen

in2015.

Bron:eigensamenstellinga.d.h.v.Excel

2.5.9AlspercentagevandeVlaamsebevolking

Figuur 8: Percentage van mensen met een toegankelijkheidsbeperking t.o.v de totaleVlaamsebevolkingin2016

Bron:eigensamenstellinga.d.h.v.ExcelIndien de schatting opnieuw vergeleken wordt met de totale bevolking van

28

Vlaanderen,wordtergeconcludeerddat1424420/6477804=21,99%vande

Vlaamse bevolking niet kan genieten van volledige toegankelijkheid van zijn

omgeving.

29

3.ALGEMEENBEELDVANPARTICIPATIEVANMENSENMETEENBEPERKINGAlvorens uitspraken over demeerwaarde te doen, is het nuttig een algemeen

beeld te schetsen van de participatie. In dit hoofdstukwordt deze participatie

geschetstvoormensenmeteenfysieke,mentaleofouderdomhandicap.

3.1Participatievanmensenmeteenlichamelijkebeperking

In wat volgt wordt de huidige participatiegraad van mensen met een lichte,

matigeofernstigelichamelijkebeperkingvergelekenmetdezevandealgemene

bevolking.Hetonderscheidtussenlicht,matigofernstigwordtgemaaktopbasis

vandemogelijkheidtothetverrichtenvanspecifiekeactiviteitenophetgebied

vanADL(ActivitiesofDailyLiving),mobiliteit,huishoudelijkeactiviteitenenhet

zienenhoren.Eenlichtelichamelijkebeperkingwordtgekenmerktdoormoeite

met één van bovenstaande activiteiten. Bij een gemiddelde beperking zijn

meerdere activiteitenmoeilijk,maar kunnen deze nogwel zelfstandig verricht

worden.Bijeenernstigelichamelijkebeperkingkanminimaaléénactiviteitniet

zonderondersteuninguitgevoerdworden.

Indien verondersteld wordt dat eenzelfde percentage van de bevolking een

lichamelijke beperking heeft inNederland en België,wordt het aantalmensen

meteen lichamelijkebeperking inVlaanderengeschatop2,47miljoenmensen.

Hiervanwordenongeveer1,01miljoenmensenernstig lichamelijkgehandicapt

geschat en 1,46 miljoen matig of licht lichamelijk gehandicapt (Eigen

berekeningenopbasisvanDeKlercke.a.,2012).Eenvergelijkinginparticipatie

vandegehelebevolkingtotdetotalebevolkingmeteenlichamelijkebeperking

wordtgevondeninfiguur9.

30

Figuur9:Participatiegraadmensenmeteenlichamelijkebeperking(%)

Bron:Meulenkamp,T.,Waverijn,G.,Langelaan,M.,vanderHoek,L.,Boeije,H.,&Rijken,M.,2015

Hieruit kan geconcludeerd worden dat er toch op meerdere vlakken grote

verschillenzijn.Metnameinbetaaldwerkvindenweeenverschilvan37%.Bij

nietbetaaldwerk, zoals vrijwilligerswerk isdit eenverschil van11%.Ookbij

vrijetijdsbesteding wordt een groot verschil bevonden; respectievelijk

uitgaansgelegenheden, dagelijks buitenshuis gaan en verenigingsactiviteiten

verschillen8,8en6%.

3.2Participatievanmensenmeteenverstandelijkebeperking

In wat volgt definiëren we mensen met een verstandelijke beperking als

personen met een IQ-waarde onder de 70. Dit is uiteraard geen volledige

weergave, aangezien sommige verstandelijke beperkingen weinig met IQ te

maken hebben. Indien we een normaalverdeling voor IQ-waarde aannemen,

kunnen we het aantal personen in Vlaanderen met een IQ-waarde onder 70

stellen als 149.000 in 2016. Mensen met een lichte verstandelijke beperking

kunnen vrij zelfstandig in de samenleving bewegen en voor zichzelf zorgen.

Mensenmeteenmatigeverstandelijkebeperkingkunnenaangevenwatzewillen

en kunnen leren zichzelf te verzorgen. Zelfstandigwonen, reizen ofwerken is

echtermoeilijk. Mensenmet een ernstige verstandelijke beperking hebben op

31

alle terreinen ernstige ondersteuning nodig. Deze laatste groep is niet

opgenomeninvolgenderesultaten.

Figuur10:Participatievanmensenmeteenverstandelijkebeperking

Bron:Meulenkamp,T.,Waverijn,G.,Langelaan,M.,vanderHoek,L.,Boeije,H.,&Rijken,M.,2015

Uit figuur 10 zien we dat er grote verschillen zijn tussen mensen met een

verstandelijkebeperkingendetotalebevolking.Mensenmeteenverstandelijke

beperking komen 48% minder dagelijks buitenshuis. Ze werken, betaald of

onbetaald,37%minderdandealgemenebevolking.Erwordt27%mindermet

vriendenafgesproken.

3.3Participatievanouderen

In 2016, waren er 1,1 miljoen mensen met een leeftijd boven de 65 jaar

(AlgemeneDirectieStatistiek-StatisticsBelgium).Erwordtechterverwachtdat

dit aantal sterk zal toenemen door de babyboomgeneratie en de stijgende

levensverwachting.Infiguur4,zienwedeparticipatievandezebevolkingsgroep,

uitgezettotdealgemenebevolking.

32

Figuur11:Participatievanouderen

Bron:Meulenkamp,T.,Waverijn,G.,Langelaan,M.,vanderHoek,L.,Boeije,H.,&Rijken,M.,2015

Uit figuur11kunnenweafleidendat ouderen redelijk goedparticiperen inde

samenleving. Er wordt vooral aangekaart dat vooral eenzaamheid een vaak

terugkerend probleem is bij ouderen, zo lopen uitgaansgelegenheden toch 4%

achter.

33

4.EENBEPERKINGENDEARBEIDSMARKT4.1Arbeidsbeperking

Inwatvolgtwordtdepositieopdearbeidsmarktvanmensenmeteenbeperking

besproken.Hierbijwordt gekekennaar alle personenmet een of andere vorm

vanarbeidsbeperking.Dezetermomvateenruimscalaaanbelemmeringendie

opeenofanderemanierhetvermogenomarbeidteverrichtenbeïnvloedenenis

niet per definitie van blijvende aard. Er is een dunne scheidingslijn tussen

personen met een handicap en personen met een arbeidsbeperking. Niet

iedereen met een arbeidsbeperking wordt automatisch beschouwd als een

persoon met een handicap. Een arbeidsbeperking omvat “elk probleem van

deelname aan het arbeidsleven dat te wijten is aan het samenspel tussen

stoornissenenbeperkingenbijhetuitvoerenvanactiviteitenénpersoonlijkeen

externefactoren”.Eenpersoonmetmilderugklachtenkanbijvoorbeeldingrote

mate volwaardigdeelnemenaanhetdagelijks leven,maarkanbepaalde fysiek

zware jobs onmogelijk blijven uitoefenen of hinder ondervinden bij het

uitvoerenvanzijnjob.

Figuur 12: Afbakening van de begrippen arbeidsbeperkings, arbeidshandicap enarbeidsongeschiktheid

Bron:(Pacolet,2016),arbeidsongeschiktheidinaantallenenbudgetten

Doorgaans worden er 2 vormen van arbeidsbeperkingen onderscheiden:

psychosocialeproblematiekeneenarbeidshandicap.

34

Er wordt van psychosociale problematiek gesproken indien men het door

psychosocialeproblemenmoeilijkheeftomwerktevindenofeenjobgoeduitte

voeren.Enkelemogelijkevoorbeelden:eenpersoonislangdurigwerkloos,heeft

een verslavingsverleden, mag het huis niet uit van zijn/haar partner, dreigt

dakloos te worden, heeft zware financiële problemen enz. ("Wat is een

arbeidsbeperking?",2017).

Eenarbeidshandicapdaarentegeniselklangdurigenbelangrijkprobleemvan

deelname aan het arbeidsleven, waarbij de persoon in kwestie moeilijkheden

ondervindtbijhetuitvoerenvanzijnjobofhetvindenvaneenjob,dattewijten

is aan het samenspel tussen functiestoornissen van mentale, psychische,

lichamelijkeofzintuiglijkeaard,beperkingenbijhetuitvoerenvanactiviteitenen

persoonlijkeenexterne factoren.Enkelevoorbeeldenvaneenarbeidshandicap

zijnautisme,slechthorendheid,zwarerugklachten,depressie,spraakstoornissen,

spierziekte, chronische-vermoeidheidssyndroom, etc (Kansengroepen in Kaart:

Arbeidsgehandicaptenopdevlaamsearbeidsmarkt,2010).Alsmenspreektover

een arbeidshandicap vernauwtmen het participatieprobleem specifiek tot het

arbeidsleven.

Sinds 2009 heeft de Vlaamse overheid een lijst samengesteld van attesten ,

afgeleverd door verschillende officiële instanties, waardoor een aandoening

erkend wordt als een arbeidshandicap Een persoon kan tot de groep

gehandicaptengerekendwordenopeenvandevolgendewijzen(Samoy,2016);

1. Personen met een handicap, erkend door het intern verzelfstandigd agentschap met

rechtspersoonlijkheidVlaamsAgentschapvoorPersonenmeteenHandicap;

2. Personendiegewezen leerlingzijnvanhetbuitengewoononderwijsendiehoogstenseen

getuigschriftofdiplomabehaaldhebbeninhetbuitengewoononderwijs;

3. Personen die op basis van hun handicap in aanmerking komen voor een

inkomensvervangende tegemoetkoming of integratietegemoetkoming, verstrekt aan

personen met een handicap op basis van de wet van 27 februari 1987 houdende

tegemoetkomingenaanpersonenmeteenhandicap;

35

4. Personendie in het bezit zijn van eenafschrift van eendefinitief gewordengerechtelijke

beslissing of van een attest van een bevoegde federale instelling waaruit een blijvende

graadvanarbeidsongeschiktheidblijkt;

5. Personendierechtgevenopbijkomendekinderbijslagofpersonendierechthebbenopeen

verhoogdekinderbijslagvoorhunkindofkinderentenlastealsoudermeteenhandicap;

6. Personendieeeninvaliditeitsuitkeringontvangenopbasisvanhetkoninklijkbesluitvan3

juli 1996 tot uitvoering van de wet betreffende de verplichte verzekering voor

geneeskundigeverzorgingenuitkeringen,gecoördineerdop14juli1994

7. PersonenmeteenattestvaneendoordeVDABaangewezendienstofarts.

UithetEAKblijktdatderuim3kwartvandearbeidsgehandicapteneenofficieel

attestheeft.Deonderstaandetabelgeeftbeknoptweeropwelkevande7criteria

ditattestgebaseerdis(Samoy,2016)3;Tabel7:Soortenindicatiesvoorhetbehorentotdecategoriearbeidshandicap

Bron:VDAB

Eenzelfdepersoonkanaanmeerderecriteriavoldoen,waardoordepercentages

sommerentotmeerdan100.

4.2Hoeveelmensenmeteenbeperkingwerken?

Er zijn verschillende studies beschikbaar omtrent de samenstelling van de

arbeidsmarkt in Vlaanderen. Sinds enkele jaren besteden deze studies ook

uitgebreid de aandacht aan de problematiek omtrent participatie vanmensen

met beperkingen. De volgende cijfers zijn afkomstig uit de Enquête naar

3VAPH:VlaamsagentschapvoorpersonenmeteenhandicapBuSo:BuitengewoonsecundaironderwijsRVA:RijksdienstvoorArbeidsvoorzieningZIV:ziekteeninvaliditeitsuitkering

36

Arbeidskrachten (EAK)4, een verplichte enquête die jaarlijks afgenomenwordt

bij zo’n 30.000 respondenten uit het Vlaamse Gewest (Samoy, 2016). Uit de

recentste cijfers van de EAK kan men concluderen dat ongeveer 43% van de

mensen met een beperking op arbeidsleeftijd (15-64) actief is op de

arbeidsmarkt.Hierbijvalteenduidelijkonderscheidtemakentussenpersonen

metlichtebelemmeringenenerzijdsenpersonenmeternstigebelemmeringen

Tabel8:Werkzaamheidsgraadvanmensenmetbelemmeringen(2002-2015)

Bron:(Samoy,2016)

anderzijds, waarbij de werkzaamheidsgraad5 bij personen met een lichte

belemmering gemiddeld zo’n 32% hoger ligt dan bij ernstige belemmeringen.

Tegenover de lage werkzaamheidsgraad van mensen met functiebeperkingen

staat een hoge graad van inactiviteit. Van de gehele groep met

functiebeperkingen is meer als de helft niet actief. Als we een gemiddelde

berekenen voor de beschikbare EAK-gegevens over het afgelopen decennium

(2007-2015) ligt dewerkzaamheidsgraad vanmensenmet functiebeperkingen

(ongeacht de intensiteit daarvan) ruim30% lager dan die vanmensen zonder

functiebeperkingen (76% tov 43%). Voor lichte beperkingen is dit verschil

“maar” 14%, terwijl het voor zware beperkingen oploopt tot 49%. Dit ten

gevolge van het rechtlijnige verband tussen de ernst van de beperking en de4Ondanksdatermeerderebronnenbeschikbaarzijn,werdindithoofdstukgeopteerdomenkelgebruiktemakenvandeEAK-gegevens.Ditomtevermijdendatverschillendedefinitiesvanhetbegrip“handicap”of“beperking”en“werkend’wordengehanteerd.DegebruiktedefinitiesindeEAKsluitenzeernauwaanbijdegehanteerdedefinitieinditwerk.5Aandeel(%)werkendenindebevolkingoparbeidsleeftijd(20-64jaar).Dewerkendenbestaanuitallepersonenvan20tot64jaardieindereferentieperiodebetaaldearbeidverrichthebben.Dewerkendenwordenberekendalsdesomvandeloontrekkenden,dezelfstandigenendehelpers(deafdelingVlaamseInfolijn,2017).

37

ondervonden hinder (Samoy, 2016). De laatstgenoemde groep bevat personen

die (tijdelijk) volledig arbeidsongeschikt zijn en bijgevolg niet tewerkgesteld

kunnenworden.Indezelaatstegroepisgemiddeldminderdanéénpersoonop

vieraanhetwerk(Samoy,2016).

HetwerkvanErikSamoybeschrijfteenbinairelogistischeregressieuitgevoerd

op de kans op werken of niet werken, om de grootte van de impact op de

werkzaamheid van verschillende kenmerken afzonderlijk te bekijken. De

meegenomen kenmerken omvatten geslacht (M/V), leeftijd (20-49/50-64),

opleidingsniveau(laag/middenenhoog)enhinder(neen/ja)alsvoorspellende

variabelen. In dit model zijn de coëfficiënten respectievelijk 1.543 / 2.118 /

2.577/3.401.Die coëfficiëntengevenaanhoesterkde invloed isvanéénvan

dezevariabelenwanneerdeandereconstantwordengehouden.Hinderheeftde

sterksteinvloed,gevolgddooropleidingsniveau,leeftijdensekse.Wanneerwein

hetmodelniet alle gezondheidsproblemenenhandicapsopnemen,maar enkel

diewelkeergehinderveroorzaken,danisdeinvloedvanhindernoggroter,met

een coëfficiënt van 6.944 (Samoy, 2016). Eenvoudig gesteld is volgens deze

analyse het ondervinden van hinder de belangrijkste factor bij het al dan niet

vinden vanwerk, en zou de kans dat een persoondie geen hinder ondervindt

tewerkgesteldwordtbijna7keergroterzijndaneenpersoondiezwarehinder

ondervindt(Samoy,2016).

IndepraktijkwordenerinVlaanderenzo’n240.000mensenmeteenbeperking

tewerkgesteld,watovereenkomtmetongeveer9%vanallewerknemenden.Dit

percentagevarieertsterknaargelangdeberoepsactiviteit(Samoy,2016).

Tabel9:PercentagevanwerknemeBsmetaandoeningpersector

38

Bron:(Samoy,2016):FODEconomie–ADStatistiekenEconomischeinformative–EAK2015

Uiteenenquêteomtrentspecialefaciliteitenenondersteuningbijhetuitvoeren

vanhet takenpakketkomtnaarvooropwelkeaspectendoorgaansbegeleiding

nodig is.Slechtseenkleinpercentagevandetewerkgesteldepersonenmeteen

beperkingkrijgtdaadwerkelijkdebenodigdeondersteuning(Samoy,2016).

Tabel10:Ontvangenondersteuningbijtewerkgesteldearbeidsgehandicapten

Bron:(Samoy,2016):FODEconomie–ADStatistiekenEconomischeinformative–EAK2015

In een enquête afgenomen bij 40.000 werknemers in het Vlaamse Gewest in

2013werdertevensgepolsdnaardekwaliteitvandearbeid,endetoldiedejob

eiste van de werknemer(Samoy, 2016)6. Dit werd gemeten op basis van 4

indicatoren;

● Psychischevermoeidheid(werkgerelateerd)

● Welbevindeninhetwerk(motivatie)

● Leermogelijkheden

● Werk-privébalans

Dedraagbaarheidvandewerklastkanvervolgensopgedeeldwordenin5

categorieën;werkbaar(geenhinder),1-2-3of4bronnenvanhinder.

Tabel11:Percentagemetknelpuntenopwerkbaarheidsindicatoren

Bron:(Samoy,2016)

6Belangrijkomoptemerkenisdatmenindezeenquêtepsychischegezondheidstoornissennietbetrektindegroep‘arbeidsgehandicapten’.Ditomverwarringmetpsychischeaandoeningendiewerk-ofniet-werkgerelateerdzijntevermijden.

39

Eriseenduidelijkpatroonteonderscheiden,waarbijmensenmeteenbeperking

eengroterematevanhinderondervindenop1ofenkelevandeindicatoren.Hoe

groter de ondervonden hinder, hoe groter het percentage dat aangeeft op

meerdere factoren problemen te ondervinden, wat de kwaliteit van het werk

negatiefbeïnvloedt.

4.3Niet-tewerkgesteldepersonenmetbeperking

Eind 2015 bedroeg het aantal niet-tewerkgestelde personen met een

arbeidshandicapongeveer320.000personen(Samoy,2016).Ditomvatongeveer

290.000niet-actievenen30.000werkzoekenden.Vanalleniet-tewerkgestelden

met een beperking geeft net geen 70% aan niet (meer) in staat om betaalde

arbeid te verrichten(Samoy, 2016). Van de overige personen (+-100.000), die

zichzelf niet als arbeidsonbekwaam beschouwen, geeft een grotemeerderheid

aanéénofanderevormvanondersteuningnodigtehebbenalvorensmenaande

slag kan gaan(Samoy, 2016). Deze ondersteuning kan verschillende vormen

aannemen, tevens kunnen meerdere vormen van ondersteuning gevraagd

wordendooreenzelfdepersoon.Devolgendetabelvatditsamen;

Tabel12:Benodigdeondersteuningbijmogelijketewerkstellingarbeidsgehandicapten

Bron:(Samoy,2016):FODEconomie–ADStatistiekenEconomischeinformative–EAK2015

Hetgrosvandebenodigdeondersteuningbetrefteenaangepasttakenpakketof

eenverlichtewerkdruk.Eenkleinpercentagegeeftaanzichnietzelfstandignaar

dewerkplaatstekunnenbegeven.

40

4.4Aardvandebeperking

Debovenstaandecijfersgevenderelatietusseneenbeperkingentewerkstelling

beknopt weer. Echter worden personen met een beperking hier als een

homogenegroepbeschouwd.In2011werdindeEAKgevraagdnaardeaardvan

de beperkingen van de respondenten(Samoy, 2016). De resultaten worden

weergegevenindevolgendetabel;

Tabel 13: Arbeidsdeelname van mensen met hinder naar belangrijkste langduriggezondheidsprobleem(20-64j)

Bron:(Samoy,2016):FODEconomie–ADStatistiekenEconomischeinformative–EAK2015

De aard van de beperking heeft duidelijk ingrijpende gevolgen voor de

arbeidspositie van de persoon in kwestie. Naar gelang de verschillende

aandoeningenverschiltdewerkzaamheidsgraadmetzo’n30%.

4.5Trend

Terconclusiegeeftdevolgendegrafiekhetverloopvandewerkzaamheidsgraad

van arbeidsgehandicapten weer tot en met 2015, waarbij een duidelijke

stijgende trend te onderscheiden is.Dit kanwijzen op een steeds toenemende

matevaninclusiviteitindesamenleving.Echter,zoalszalblijkenuitdevolgende

hoofdstukken,heeftdesamenlevingeringrotematebaatbijomditnogverder

41

uittebreiden.

Figuur13:Evolutievandewerkzaamheidsgraadvanpersonenmeteenarbeidshandicap

Bron:(Samoy,2016):FODEconomie–ADStatistiekenEconomischeinformative–EAK2015

42

5.HOEVEELMENSENMETEENBEPERKINGVINDENGEENWERK?Zoals reedsvermeldgeeftongeveer70%vandeniet-tewerkgesteldenmeteen

arbeidshandicapaangeenenkelevormvanarbeidmeertekunnenuitvoeren.Dit

betekentdaterinvlaandereneen100.000talpotentiëlewerkkrachtenmeteen

beperkingoverblijvendiewélarbeidsbekwaamzijn,maartochnietaanhetwerk

zijn.Slechtsietsmeerdan⅓vandeNWWZ7meteenarbeidshandicapisechter

actief op zoek naar een job. Dit brengt het totaal op een 32.0008-tal

werkzoekenden met een arbeidsbeperking in Vlaanderen(Samoy, 2016). De

onderstaandetabelgeefteenoverzichtnaargelangverschillendevariabelenvan

dearbeidsgehandicaptewerkzoekendeneind2013(Verslag2014,2014).Tabel14:KernmerkenvanarbeidsgehandicapteNWWZ,2013

Het aantal werkzoekenden was destijds beduidend kleiner. Echter blijven de

conclusiesdieuit de cijfers getrokkenkunnenwordendezelfde, en zijn zenog

steeds zeer relevant in 2016. Tegenover de rest van de werklozen blijkt een

substantieel groter deel van de arbeidsgehandicapte werkzoekende bevolking

langdurig werkloos te blijven. Bijna de helft van de arbeidsgehandicapte

werkzoekendenzijnallangerdan2jaaropzoeknaareenjob,tegenoverslechts

7Niet-werkendewerkzoekende8Meestrecentecijfers(2016).

43

25%bij niet-arbeidsgehandicapten, een verschil van 200%. Ietsmeermannen

alsvrouwenzijnopzoeknaareenjob.Eenkleine15%vandewerkzoekendenis

van allochtone origine. Bovendien blijkt ook de scholingsgraad significant te

verschillen als er sprake is van een arbeidshandicap. Bijna 3 kwart van de

werkzoekendenmet een arbeidshandicap is laag- ofmiddengeschoold. Slechts

een zeer kleine minderheid genoot een hogere opleiding. Uit cijfers van eind

2016blijktdatgemiddeldeleeftijdvanpersonenmeteenarbeidshandicapblijft

toenemen.Hetaantalpersonenbovende50jaarmeteenarbeidshandicapstijgt

jaarlijksmetbijna6%.Ditbevestigtdathet gaatomeenvrij ‘oude’populatie,

waarvanietsmeerdan40%ouderisdan50jaar(Samoy,2016).

De grafiek rechts geeft de evolutie

weer van het aantal niet-

tewerkgestelde werkzoekende

arbeidsgehandicapten("Arvastat",

n.d.). In 2011 is er een duidelijke

daling in het aantalwerkzoekende

arbeidsgehandicapten; dit ten

gevolgevaneenhervorminginzake

hetverkrijgenvanhet statuut,met

tot gevolg een strikte toepassing

vandeattestvereiste,waarbijmen

moet bewijzen tot 1 van de 7

voorgemelde categorieën te behoren. Verder is er een duidelijke trend te

onderscheiden met een gemiddelde stijging van ruwweg 9% per jaar(Samoy,

2016).

44

6.UITKERINGENEengrootaantalmensenmeteenaandoeningmakengeen(actief)deeluitvande

arbeidsmarkt.Hierzijnverschillendemaatschappelijkekostenaanverbonden,in

de vorm van tegemoetkomingen en verlies van belastingen doordat potentiële

werkkrachtennergenstewerkgesteldworden.Ookbijpersonenmeteenofficieel

attest die wel tewerkgesteld zijn, komt de staat in sommige gevallen tussen,

bijvoorbeeld door middel van een Vlaamse ondersteuningspremie aan de

werkgever. Verschillende tegemoetkomingenworden slechts toegekend indien

hetinkomenvandepersoonzelf,ofdiensgezinsleden,bepaaldegrensbedragen

nietoverschrijden.Degroottevandeuitkeringenwordengedeeltelijkvrijgesteld

van het inkomen, maar nemen af naarmate het inkomen van de persoon in

kwestieofdienspartnertoeneemt(RIZIV,2017).Eengedetailleerdebespreking

vandezegrensbedragenenregelingenvallenbuitenhetstrevenvanditwerk.In

deappendixiseenbeperktoverzichtterugtevinden.

6.1Tegemoetkomingen

6.1.1Aandepersooninkwestie

Indienmen kamptmet een beperking die officieel erkend wordt, verkrijgt de

persoon in kwestie een statuut en heeft hij of zij recht op gespecialiseerde

begeleidingeneenreeksfinanciële,fiscaleenalgemenetegemoetkomingen.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen 3 overkoepelende vormen van

tegemoetkomingen aan personen die (tijdelijk) niet kunnen werken door hun

beperking,dierelevantzijnbinnenhetbestekvanditwerk9.Deeerste2vormen

vantegemoetkomingen,de inkomensvervangendetegemoetkomingenziekte&

invaliditeitsuitkering, vervangen een inkomen uit arbeid. Een derde, de

integratietegemoetkoming, heeft als hoofddoel demeerkosten ten gevolge van

debeperkinggedeeltelijktedekken.

9Dezetegemoetkomingenwordenuitsluitendtoegekendaanpersonenoparbeidsgeschikteleeftijd(20-65)

45

Naastdevoorgenoemde tegemoetkomingenbestaanernogeenhele reeksaan

mogelijke tegemoetkomingen waaronder verhoogde kinderbijslag,

tegemoetkoming hulp aan bejaarden, hulp voor personen met beperkte

mobiliteitetc.Dezezijnechterweinigrelevantbinnenhetonderwerpbehandeld

inditwerk(Fedris),2017).

Invaliditeits-enziekteuitkering

Indien een persoon het vermogen om te werken door een ongeval of ziekte

verliest, heeft de persoon in kwestie recht op een

arbeidsongeschiktheidsuitkering. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen 2

verschillendevormen. Indeeerste twaalfmaandenspreektmenvanprimaire

arbeidsongeschiktheid (Verslag 2014, 2014). De officiële definitie van

arbeidsongeschiktheidluidtalsvolgt:

“De werknemer heeft alle werkzaamheden onderbroken als rechtstreeks gevolg van het

intredenofverergerenvanletselsoffunctionelestoornissenwaarvanwordterkenddatzij

het vermogen tot verdienen verminderen tot 1/3de of minder van wat een persoon van

dezelfde stand en met dezelfde opleiding kan verdienen door zijn werkzaamheid in de

beroepencategoriewaartoedeberoepsarbeidbehoortdoordebetrokkeneverrichttoenhij

arbeidsongeschiktisgewordenofindeverschillendeberoependiehijheeftofzoukunnen

uitvoerenuithoofdevanzijnberoepsopleiding(Deleeck,2009)”

Degroottevandetegemoetkomingisafhankelijkvanhetbrutoloonopdelaatste

dag voordat men arbeidsongeschikt werd. In de periode van primaire

arbeidsongeschiktheidbedraagtdetegemoetkoming60%vanhetbrutoloonop

de laatste dag voordatmen arbeidsongeschiktwerd,met eenmaximumvan€

79,95 per dag("Berekening van de uitkering voor werknemers | CM", 2017).

Tevens wordt in de eerste 6 maanden geen minimum uitkering voorzien. Dit

creëert een duidelijke incentive om het werk opnieuw op te vatten voor

personenmeteenzeerhoogof laag inkomen;zij lopennamelijkrespectievelijk

inkomstenmis,ofdreigenmeteenvergoedingonderdearmoedegrensrondte

moetenkomen.

46

Nadeeerste6maandenhebbenverschillendebijkomendefactoreneeninvloed

op de minimale en maximale tegemoetkoming. De volgende tabel vat kort

samen("TweehuizenOuders-Ziekte-ofinvaliditeitsuitkering",n.d.):

Tabel 15: Minimale en maximimale maandelijkse arbeidsongeschiktheiduitkering,afhankelijkvangezinssituatie

Bron:TweehuizenOuders–Ziekte-ofinvaliditeitsuitkering

Vanafhettweedejaarvanarbeidsongeschiktheidspreektmenvaninvaliditeit.

Naheteersteziektejaarwordteenvastpercentagevanhetvoormaligebrutoloon

toegekend als uitkering. Deze Invaliditeitsuitkering, door het Rijksinstituut

voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV), wordt gegeven aan

arbeidskrachten uit de private sector die officieel “arbeidsongeschikt” zijn

bevonden.ZekangecombineerdwordenmeteenIVT.

Bij de berekening van het toegekende bedrag wordt rekening gehouden met

personen ten laste en huisgenoten. Het percentage bedraagt 65% indienmen

gezinslast heeft, 55% als men alleenstaande is en 40% als samenwonende.

Onderstaande tabel vat de maximale tegemoetkomingen samen("Tweehuizen

Ouders-Ziekte-ofinvaliditeitsuitkering",n.d.):

Tabel 16:Minimale enmaximimalemaandelijkse invaliditeitsuitkering, afhankelijk vangezinssituatie

Bron:TweehuizenOuders–Ziekte-ofinvaliditeitsuitkering

47

Zelfstandigen

Indienmenals zelfstandigearbeidsongeschiktwordt,wordthetbedragvande

tegemoetkoming forfaitair vastgesteld. De volgende tabel vat de maandelijkse

bedragenvandetegemoetkomingkortsamen("TweehuizenOuders -Ziekte-of

invaliditeitsuitkering",n.d.):

Tabel 17: Minimale en maximimale maandelijkse invaliditeitsuitkering, afhankelijk vangezinssituatie

Bron:TweehuizenOuders–Ziekte-ofinvaliditeitsuitkering

Inkomensvervangendetegemoetkoming

Eentweedevormvantegemoetkomingisdeinkomensvervangendetegemoetkoming

(IVT)("Inkomensvervangendetegemoetkoming(IVT)-DGPersonenmeteenhandicap",

n.d.).Dezeisvantoepassingbijpersonenbovende21jaardienietkunnengaanwerken,

of bij het uitvoeren van hun taken door hun beperking slechts een verdienvermogen

hebben dat gelijk is aan minder dan ⅓10 van het verdienvermogen van een gezond

persoon. Met andere woorden, men moet voor 66% of meer ongeschikt bevonden

worden om te werken. De inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) is

bedoeld om bestaansmiddelen te verstrekken aan personen die wegens

arbeidsongeschiktheid geen of onvoldoende inkomen kunnen verwerven uit

arbeid en ook geen of onvoldoende vervangingsinkomen hebben, zoals een

werkloosheid-ofeenziektevergoeding.Hetisgelijkaardigaaneenleefloon,maar

enkel voor personen waarbij sprake is van een bepaald niveau van

arbeidsongeschiktheid.EenIVTkaninbeperktemategecombineerdwordenmet

eeninkomenuitarbeid.Detheoretischemaximumuitkeringisafhankelijkvande

gezinssituatievandebetrokkeneenbeloopt tussen€6806,55en€13613,10

10HetRIZIVhanteertditpercentage.DeRijksdienstvoorArbeidsvoorziening(RVA)klasseerteenpersoonechteralsarbeidsongeschiktvanaf33%arbeidsongeschiktheid,ofeenverdienvermogendat33%verminderdis.

48

per jaar (Maximumbedragen van de tegemoetkomingen aan personen met een

handicap (jaarbedragen),2016).Opnieuw ishetbedragdatmendaadwerkelijk

ontvangt afhankelijk van het eigen inkomen en dat van de partner.

Grensbedragenzijnindetailterugtevindenindeappendix.

Tabel18:Inkomensvervangendetegemoetkomingafhankelijkvancategorie

Categorie Situatie Jaarlijksetegemoetkoming

A Rest €6.806,55

B Alleenwonende €10.209,83

C Metgezinslast €13.613,10

Bron: Maximumbedragen van de tegemoetkomingen aan personen met een handicap(jaarbedragen),2016

Integratietegemoetkoming

Zoals voorheen vermeld is het voornaamste doel van een

integratietegemoetkominghetdekkenvandeextrakostendiedepersoon in

kwestie ondervindt ten gevolge van een beperking, door een gebrek aan of

vermindering van de zelfredzaamheid("Integratietegemoetkoming (IT) - DG

Personenmet een handicap", n.d.). De persoon die de aanvraag indientwordt

beoordeeldop6criteria, telkensopeenschaalvan0tot3,diedeernstvande

beperkingweergeeft11;● zichverplaatsen● etenbereidenenetennuttigen● zichverzorgenenaankleden● eenwoningonderhoudenenhuishoudelijkeactiviteitenuitvoeren● gevaarinschattenenvermijden● contactenonderhoudenmetanderepersonen

Men moet in totaal minstens 7 punten halen om recht te hebben op een

tegemoetkoming.Het totaalaantalpuntenbepaalt inwelkecategoriemenvalt,

enzohetbedragvandetegemoetkoming.

110;geenmoeilijkheden3;onmogelijkuittevoerenzonderhulpvananderen

49

Tabel 19: Indeling categorieën integratieuitkering naar vermindering van de

zelfredzaamheid

Het bedrag van de tegemoetkoming is opnieuw afhankelijk van het eigen

inkomen, inkomenvandepartner, etc.Vanaf eenbepaalde inkomensgrens, zal

de tegemoetkoming lager liggen dan het maximumbedrag. Aangezien het hier

een tegemoetkoming voor de algemene extra kosten ten gevolge van de

beperkingbetreft,ligtdezegrensrelatiefhoog.Totheteigenjaarloonofdatvan

de partner de grens van ongeveer €22.000, blijft de uitkering behouden

(Maximumbedragen van de tegemoetkomingen aan personen met een handicap

(jaarbedragen), 2016). Het maximumbedrag dat men uitgekeerd krijgt is

afhankelijk van de categorie waartoe men behoort, en dus de ernst van de

beperking. De jaarlijkse maximumbedragen zijn als volgt (Maximumbedragen

vandetegemoetkomingenaanpersonenmeteenhandicap(jaarbedragen),2016):

● CategorieI:€1.171,74

● CategorieII:€3.992,84

● CategorieIII:€6.380,06

● CategorieIV:€9.294,95

● CategorieV:€10.544,53

Persoonlijke-assistentiebudget(PAB)Een Persoonlijke-Assistentiebudget (PAB) is een budget dat het Vlaams

Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) u geeft om

uwassistentiethuis of op school teorganiserenen tefinancieren.Door middel

vanhetPABkuntuhulpkrijgenomuaantekleden,teetenofopteruimen,maar

ook voor uw boodschappen, uw verplaatsingen of zelfs uw uitstappen. Ook

(ortho)(ped)agogische begeleiding en ondersteuning behoren tot de

mogelijkheden. Sinds 1 april 2016 kunnen enkel nog minderjarigen een PAB

aanvragen.MeerderjarigendiealeenPABhebben,behoudenhunPAB.Voorhen

50

wordenovergangsmaatregelenvoorzieninhetkadervaneenoverstapnaareen

PersoonsvolgendBudget("VAPH-WatiseenPAB?",2017).Aangezienweonsin

ditonderdeel focussenoppersonenoparbeidsgeschikte leeftijd,kunnenwede

PABbuitenbeschouwinglaten.

Basisondersteuningsbudget(BOB)

Het BOB is een tegemoetkoming van 300 euro voor ("Persoonsvolgende

Financiering (PVF): Basisondersteuningsbudget (BOB) en Persoonsvolgende

budget(PVB)voorpersonenmeteenhandicap|Vlaanderen.be",n.d.):

• personenmeteenerkendehandicap

• eneenaantoonbareondersteuningsnood

• die geen gebruik maken van de niet-rechtstreeks toegankelijke VAPH-

ondersteuning(ondersteuningwaarueenerkenningentoelatingvanhet

VAPHvoornodighebt)

Het bedrag is vrij te besteden en combineerbaar met bepaalde andere

hulpmiddelen

Persoonsvolgendefinanciering(PVF)Hetpersoonsvolgendbudget(PVB)iseengepersonaliseerdbedragperjaar.Dit

budgetkanvariërenvan10.000totmeerdan50.000euro.Hoeveelmenkrijgt,

hangtafvandepersoonsgebondennodenenvragen.MeteenPVBkanmenzorg

enondersteuninginkopenbinnenheteigennetwerk,bijvrijwilligers,individuele

begeleiders, professionele zorgverleners en bij door het VAPH vergunde

zorgaanbieders ("Het Persoonsvolgend budget (PVB) voor personen met een

handicap|Vlaanderen.be",2017).

Het persoonsvolgend budget is bedoeld voor personen die door hun handicap

intensieveoffrequentehandicapspecifiekeondersteuningnodighebben.

Om in aanmerking te kunnen komen voor een persoonsvolgend budget, moet

menmeerderjarigzijnenvoldoenaandevolgendevoorwaarden("VAPH-Watis

eenpersoonsvolgendbudget(PVB)?",2017).

• MenmoeterkendzijndoorhetVAPHalspersoonmeteenhandicap.

51

• Menmoetjongerzijndan65jaar.

• Men moet in Vlaanderen of het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wonen of

verblijven.

Ophetpersoonsvolgendbudgetmoetugeenbelastingenbetalen,aangezienhet

budgetdientomuwextraondersteuningsnodentebetalen.

Het persoonsvolgende budget kan gecombineerd worden met

tegemoetkomingenvanallerleiandereinstanties("HetPersoonsvolgendbudget

(PVB)voorpersonenmeteenhandicap|Vlaanderen.be",2017).

6.1.2Aandewerkgever

Vlaamseondersteuningpremie

Bij tewerkstelling van een persoon met een officieel attest van

arbeidsongeschiktheid, waarbij de beperking dus een impact heeft op het

functioneren van de werknemer, kunnen arbeidsomstandigheden veranderen.

Dikwijls zijn er bepaalde aanpassingen nodig, zoals een verbetering van de

toegankelijkheid of een verlengde middagpauze omwille van de beperking.

Tevens kunnen de prestaties van de werknemer beïnvloed worden door de

beperking.Zokaneenwerknemervakerafwezigzijndancollega’somwillevan

zijn beperking of werken aan een trager tempo(De Vlaamse

Ondersteuningspremie, n.d.). Deze omstandigheden gaan gepaard met extra

kosten en potentieel verminderde opbrengsten voor de werkgever. Ter

compensatie ontvangt dewerkgever een tegemoetkoming in de vorm van een

Vlaamseondersteuningspremie(VOP)(Deleeck,2009).DeVOPisvoornamelijk

bedoelt als een extra aanmoediging ommensenmet een beperking tewerk te

stellen,eniszoeenstaprichtinginclusiviteit(DeVlaamseOndersteuningspremie,

n.d.).

Depremiewordtgedurendedeeerste5jaarvantewerkstellinguitgekeerd.Het

bedrag is afhankelijk van het referteloon12 van de werknemer. De maximale

maandelijksepremie isgelijkaanhetdubbelevanhetgemiddeldgewaarborgd12Referteloon = brutoloon vd werknemer + de werkgeversbijdragen – de verminderingen op de werkgeversbijdragen

52

minimummaandinkomen(ggmmi).Hetggmmibedraagtmomenteel€1531.93,

wat het maximale bedrag van de premie rond de € 3000 per maand

legt("Vlaamseondersteuningspremie(VOP)voorwerkgevers",n.d.).Gedurende

het eerste jaar van tewerkstelling bedraagt de tegemoetkoming 40% van het

referteloon.Ditpercentagevermindertelkjaarmet10%,totenmethet3dejaar,

waarna men telkens 20% van het referteloon ontvangt ("Vlaamse

ondersteuningspremie (VOP) voor werkgevers", n.d.). In 2015 waren er

ongeveer 13 300 personen voor wie de werkgever een Vlaamse

Ondersteuningspremie ontving. Indien de werknemer na verloop van tijd

hetzelfde productiviteitsniveauweet te behalen als hun collega’s, kanmen het

toekennen van de tegemoetkoming herevalueren (De Vlaamse

Ondersteuningspremie: blijvend kansen bieden aan personen met een

arbeidsbeperking!,n.d.).

6.2Tegemoetkomingentewerkstelling

Of een persoon al dan niet tewerkgesteld is (en hiervoor een loon ontvangt)

heeft geen invloed op de medische erkenning van een vermindering van het

verdienvermogenof de graad van zelfredzaamheid.Met anderewoordenheeft

men in theorie recht op dezelfde tegemoetkomingen in het geval van

werkloosheidalsbijactievedeelnameopdearbeidsmarkt.Indepraktijkwordt

hetbedragvandetegemoetkomingenwaarmenrechtopheeftverminderdmet

eendeelvandeinkomstenuitdeverrichtearbeid.Hoemeermenverdiend,hoe

kleiner de tegemoetkomingen (zowel integratie als inkomensvervangende)

zullen worden13. Ook het inkomen van een partner kan hier een invloed op

uitoefenen.Alseenmedischonderzoekechteraantoontdatdetoestandvande

persoon in kwestie in zodanige mate is verbeterd, dat het verdienvermogen

opnieuw hoger ligt dan 33%, stopt het recht op uitkeringen wegens

arbeidsongeschiktheid(Verslag2014,2014).

13Deexactegrensbedragendiegehanteerdwordenzijnterugtevindenindeappendix.

53

6.3Inactiviteitsval

Een inactiviteitsval omvat elke regeling of situatie die personen met een

arbeidshandicap ontmoedigen, of onvoldoende aansporen, omde stap naar de

arbeidsmarkt tezetten(Deleeck,2009).Meerdereaspectenkunnenhiereenrol

bijspelen.

6.3.1Hetfinanciëleaspect

Hetisvoordearbeidsongeschiktepersoondoorgaansfinancieelinteressantom

het werk (gedeeltelijk) te hervatten bij het herwinnen van de

arbeidsgeschiktheid. Niet alleen de werknemer kent doorgaans een financieel

voordeel, ook de maatschappelijke kosten dalen als arbeidsongeschikte

personenterugaanhetwerkgaan(Verslag2014,2014).

Deze regel kent een uitzondering wanneer de betrokkene na de periode van

arbeidsongeschiktheidnietkanterugkerennaarzijnvorigefunctieofeenfunctie

met hetzelfde loonniveau en geniet van een maximale

arbeidsongeschiktheidsuitkering,metmogelijkeenfinanciëleinactiviteitsvaltot

gevolg(Deleeck,2009).

Eenfinanciëleinactiviteitsvalwordtalsvolgtgedefinieerd:

“Eenfinanciëleinactiviteitsvalduidtdesituatieaanwaarinhetverwervenvaneen

baan geen of slechts een beperkte koopkrachtwinst oplevert of zelfs

inkomensverlies teweegbrengt.De teverwachtennettomeerinkomstenuitarbeid

zijnm.a.w. relatiefkleinofonbestaande invergelijkingmethetnetto-inkomen in

eenuitkeringsafhankelijkesituatie.(Deleeck,2009)”

Concreethoudtdit indater in sommigegevallenzeerweinig incentive isvoor

een uitkeringsgerechtigd persoon om zich (opnieuw) op de arbeidsmarkt te

begeven,doordebeperkteof onbestaandebijkomendebatenbij hethervatten

van hetwerk. Dematewaarin een persoon financieel aangezetwordt tot het

zoekenvaneenjobisafhankelijkvanverschillendevariabelen.Zozaldehoogte

54

vandeuitkering,eventuelefiscalevoordelenenbijkomendedirecteenindirecte

kosten bij tewerkstelling een belangrijke rol spelen in de overgang tot het

betreden van de arbeidsmarkt. Over het algemeen spreekt men van een

financiëlevalzodrahetnettoinkomenminderdan15%stijgtbijtewerkstelling

tovwerkloosheid(Samoy, 2016). De onderstaande tabel geeft ter illustratie de

gemiddelde netto baten (of kosten) weer bij het opnemen van een job vanuit

invaliditeit(Deleeck,2009).Deberekeningenwerdengemaaktopbasisvanwerk

op een een minimumloon. Er wordt rekening gehouden met verschillende

uitkeringsbedragen, arbeids- en gezinssituaties, om zoveel mogelijk relevante

scenario’sweertegeven.Deintensiteitvantewerkstellinggaatvanvoltijds,met

volledigverliesvan tegemoetkomingendooroverschrijdenvangrensbedragen,

tot voltijds werk met behoud van een deel van de uitkering en deeltijds

werk(Verslag2014,2014).

Tabel 20: Relatieve verandering van het netto-inkomen bij de overgang van invaliditeitnaarwerk,2012

Wanneereenpersooneenminimumuitkeringontvangt,heefthijerzogoedals

zeker op financieel vlak baat bij het werk te hervatten. Echter, in het geval

waarbij men een maximum uitkering ontvangt, daalt het netto-inkomen

aanzienlijk bij het opnemen van een full-time job, door het verlies van de

tegemoetkoming. Aan deeltijds werk blijven belangrijke financiële voordelen

verbonden(Verslag2014,2014).

55

Debovenstaandetabelhaalteenbelangrijkprobleemindehuidigeregelingaan.

Doordat tegemoetkomingen stelselmatig afnemen naargelang men een eigen

inkomenheeft,neemtmeninsommigegevallenvolledighetfinanciëlemotieftot

hetzoekenvaneenjobweg.Indezegevallenishetvoordepersooninkwestie

financieel interessanteromberoep tedoenopdeuitkeringenwaarophij recht

heeft.Duizendenpersonendieindezesituatieverkerenverliezendeinteressein

het hervatten van een job. Echter zijn hier duidelijkemaatschappelijke kosten

aan verbonden. Enerzijds zijn er talloze capabelewerkkrachten die niet (of te

weinig) tewerkgesteld worden, waardoor mogelijk inkomsten via belasting

misgelopenworden. Anderzijds vertegenwoordigen de tegemoetkomingen aan

diepersonendietotwerkinstaatzijn,aanzienlijkemaatschappelijkekostendie

tevermijdenzijndooreenherevaluatievanhethuidigesysteem.

6.3.2Procedurelemoeilijkheden

Naasthet financiëleaspectzijnerookduidelijkeobstakelsenmoeilijkhedente

vinden in de reglementering en procedures zelf, die door hun inhoud, lange

duurtijd, gebrek aan flexibiliteit14 of complexiteit potentiële arbeidskrachten

kunnen ontmoedigen. Verschillende soorten tegemoetkomingen worden door

elkaartoegekend,watdefinanciëlegevolgenvantewerkstellingzeermoeilijkte

voorzienmaakt(Deleeck,2009).

Alvorensmeneenofficieel attest kanverkrijgen,dientmeneenaanvraag in te

dienenbijeenvandeerkendeinstanties(VDAB,Directie-generaalpersonenmet

eenhandicap,…).Vooraleermeneenaanvraagkanindienendientmenaaneen

hele reeksvoorwaarden tevoldoen.Zomoetmen inBelgiëgedomicilieerdzijn

en voldoende bewijsmateriaal kunnen voorleggen om de belemmeringen te

staven,zoalseenonderzoekdooreenerkendearts("Procedurevanerkenning-

DG Personenmet een handicap", n.d.). De aanvraag wordt dan in overweging

genomen en men bekijkt op welke tegemoetkomingen de persoon in kwestie

rechtheeft.Ondanksdatmenbijverschillendeinstantiesterechtkan,kunnende

termijnenalvorensmenhetstatuutenuitkeringenontvangtbehoorlijkoplopen,

metallenegatievegevolgenvandien.Deonderstaandetabelgeeftdegemiddelde14Bijvoorbeeldbijhetmakenvandestapvanhalftijdsenaarvoltijdsetewerkstelling

56

termijnen weer voor verschillende tegemoetkomingen en evaluaties van

aanvrageninverschillenderegio's.

Figuur 15: Gemiddelde behandelingstermijnen bij aanvragen van verschillendetegemoetkomingen

Bron:(Behandelingstermijnen,n.d.,HandicapBelgium)

Dezelangetermijnengaangepaardmeteenhoogniveauvanonzekerheid.Men

weetnietwelkeuitkeringenmenzalkrijgen,welkemenopnieuwkanverkrijgen

bij mogelijk herval, etc. De opeenstapeling van administratieve procedures en

vertragingenzettenallesbehalveaantothetherevaluerenvandearbeidspositie.

Zo mag men tijdens de periode van arbeidsongeschiktheid enkel het werk

hervattennatoestemmingvaneenadviserendgeneesheer,dieverzekertdathet

werk geen gevaar vormt voor de gezondheidstoestand van de persoon in

kwestie.Delangeperiodesalvorenseenattestherzienkanvormenvormeneen

belangrijke hindernis bij het hervatten van het werk. Tevens kunnen lange

beslissingstermijnen inzake herscholingen het volgen van opleidingen

tegenwerken(Deleeck,2009).

6.4Aantaltegemoetkomingen

Het maken van een correcte kostenraming blijkt een zeer moeilijke opgave,

omdathetvindenvaneenduidige cijferspraktischonmogelijk is.Verschillende

instanties hanteren definities die niet volledig overeenkomen, en keren

verschillende vergoedingen uit. We gebruiken beschikbare cijfers van DG

PersonenenRIZIV. In2013ontvingenvolgensgegevensvanDGPersonenmet

57

eenhandicapslechts139.000personenopberoepsactieveleeftijdinBelgiëeen

integratie- of inkomensvervangende tegemoetkoming. Het merendeel, zo’n

78.000 personen, ontvingen beide uitkeringen. Onderstaande tabel geeft de

distributievandezeuitkeringenweervolgensgeslacht, leeftijdenernstvande

beperking. In verdere berekeningen zijn gelijkaardige cijfers voor andere

uitkeringentevinden.

Tabel 21: Begunstigden van een integratie- of inkomensvervangende tegemoetkoming(20-64),2013

6.5Inclusiviteitopdearbeidsmarkt

Volgens cijfers van het Centraal bureau voor statistiek bedroeg het

werkloosheidspercentage in Vlaanderen in maart 2017 ongeveer 5,4% ("CBS

StatLine-Arbeidsdeelnameenwerkloosheidpermaand",2017).Hierbijwerdde

internationaledefinitievanwerkloosheidgehanteerd,diedevolgendepersonen

alswerkloosbeschouwd;

“All personswho, during a specified reference period,werewithoutwork,

currentlyavailableforworkandseekingwork.(Dirven,&Janssen,n.d.)”

Eenbelangrijkelementvandezedefinitiehoudtindatdepersooninkwestiewilt

werken en stappen onderneemt om een job te bemachtigen. Het

58

werkloosheidspercentage geeft de verhouding weer tussen alle personen op

werkzame leeftijd die tewerkgesteld worden, op alle personen op werkzame

leeftijddiewerkenofactiefopzoekzijnnaareenjob(Dirven,&Janssen,n.d.).Als

wedezedefinitietoepassenopdecijfersdieindevorigeparagrafenbesproken

werden,namelijk32.000mensenmeteenbeperkingdieactiefopzoekzijnnaar

een job en 240.000 werkenden met een beperking, komen we op een

werkloosheidspercentage van 11,8%. Dit is beduidend hoger dan bij mensen

zonder beperking. Een inclusieve samenleving omvat gelijke kansen voor

iedereen, en streeft naar algemene toegankelijkheid en participatie. Met dit

streven inhetachterhoofd,dientdewerkloosheidsgraadvoormensenmeteen

beperkingongeveergelijktezijnaandealgemenewerkloosheidsgraad.Volgens

deze gedachtegang zouden ruim 17.00015 mensen met een beperking extra

tewerkgesteld moeten worden. Deze extra tewerkstelling gaat gepaard met

belangrijke maatschappelijke kosten, maar vooral baten. Door een verder

doorgedrevenparticipatievandebetreffendepersonenverhoogtdeconsumptie,

verhogen de inkomsten via belastingen en verlaagtmen de jaarlijkse kost van

uitkeringen. In de volgende berekeningen trachtenwe een schatting temaken

vandeteverwachtenkostenenbatenvaneendergelijkeevolutie.

6.6Ramingvankostenenbatenvanverhoogdeinclusiviteit

De vooraf besproken verhoogde inclusiviteit door het evenaren van de

werkloosheidsgraad van personen met een arbeidsbeperking en personen

zonder beperking, gaat gepaardmet een heel aantal kosten en baten. Omhier

eenschattingvantemakenbaserenweonsopcijfersvanverschillendebronnen.

De gerapporteerde cijfers verschillen van bron tot bron, naargelang de cijfers

bekomenwerdenuitadministratievegegevensofenquêtes.Inwatvolgtworden

decijfersbeknoptweergegeven.

1517.312

59

6.6.1Gemiddeldejaarlijkseuitkering

Primairearbeidsongeschiktheideninvaliditeit

Uitgegevensvanhetvademecumvandefinanciëleenstatistischegegevensover

desocialebescherminginBelgiëkunnenwevoorenkelejarentotenmet2013

het aantal personen in een situatie van primaire arbeidsongeschiktheid of

invaliditeitafleiden.Devolgendetabelgeeftdezecijfersweer:Tabel 22: Aantal gerechtigden op een uitkering omwille van tijdelijke of permanentearbeidsongeschiktheid

Bron:(Verslag2014,2014)

In 2013 bevonden zich in België zo’n 425.000 in een situatie van

arbeidsongeschiktheid.Ditcijferlagin2011beduidendhoger,maarisdooreen

strengerereglementeringafgenomenin2012,zoalsreedsvermeld.Indatzelfde

jaarwarenruim320.000mensenerkendinvalide.

Deonderstaande tabel geeft voordeovereenkomstige jarende totaleuitgaven

weer aan uitkeringen aan arbeiders en bedienden aan deze 2 groepen (in

duizend €). Belangrijk om hierbij op te merken is dat hierbij geen rekening

gehoudenwordtmet tussenkomstenvandewerkgever (gewaarborgd loon)en

vergoedingen vanuit private verzekeraars aan personen in primaire

arbeidsongeschiktheid.Doetmenditwel,stijgendejaarlijkseuitgavenmet1,432

miljardeuro*.Tabel 23: Jaarlijkse uitgaven aan uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid eninvaliditeitaanarbeidersenbedienden(in€1000)

Bron:RIZIV

60

Tevenszijndecijfersbeschikbaarvoorzelfstandigen.Dezewordenweergegeven

indevolgendetabel.

Tabel 24: Jaarlijkse uitgaven aan uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid eninvaliditeitaanzelfstandigen(in€1000)

Bron:RIZIV

Als we veronderstellen dat de gemiddelde hoogte van de uitkeringen per

uitkeringsgerechtigdevoorarbeidsongeschiktheidof invaliditeitdeafgelopen5

jaar niet veranderd is, afgezien van indexering, zijn de verhoudingen in

uitkeringsbedrag/uitkeringsgerechtigde te extrapoleren naar 2017. Tegenover

2013 is de prijsindex in belgië met 4.91% gestegen ("Wat is de

consumptieprijsindex? - Statistieken & Analyses - Home", 2017). Dit geeft de

volgende resultaten voor de gemiddelde jaarlijkse bedragen van de

tegemoetkomingen:

Tabel25:Gemiddeldejaarlijksetegemoetkomingen

2013 2013* 2017 2017*

Primairearbeidsongeschiktheid

€3849 €7211 €4038 €7566

Invaliditeit €13463 €14124

Bron:EigenberekeningopbasisvancijfersvanFOD,DGPersonenenRIZIV

We spreken hier over gemiddelde tegemoetkomingen. Aangezien men bij

primairearbeidsongeschiktheidslechtsvooreenperiodegelijkaanofkorterdan

12maandenwerkloosisgeweest,zaldegemiddeldejaarlijksetegemoetkoming

beduidend lager liggendan inhetgevalvan invaliditeit,waarbijmen langdurig

arbeidsongeschiktis.

Integratie-eninkomensvervangendetegemoetkoming

Uit hetVademecumvande financiële en statistische gegevensoverde sociale

bescherming zijn tevens cijfers beschikbaar over het aantal personen dat

jaarlijkseenintegratie-ofinkomensvervangendetegemoetkomingontvangt.

61

Devolgendetabelgeeftdezecijfersinmeerdetailweer.

Tabel26:AantalbegunstigdenvaneenITenIVTin2013,(20-65jaar)

Bron:DGPersonenmeteenhandicapDe uitgaven aan dergelijke uitkeringen bedroegen in 2013 in totaal €1,281miljard.Tabel27:JaarlijkseuitgavenaanIVTenIT

Bron:VadeMecumvanfinanciëleenstatistischegegevensoverdesocialebescherminginBelgië

Als we de totale uitgaven delen door het totaal aantal begunstigden en

corrigerenvolgensde index,bekomenwedevolgendetabelmetwaardenvoor

hetgemiddeldejaarlijkseuitkeringsbedrag:Tabel28:Gemiddeldebedragvandeintegratieeninkomensvervangendeuitkering

2013 2017

DGPersonen €9222 €9675Bron:EigenberekeningenopbasisvancijfersvanDGPersonen

Alsweechterdecijfers inmeerdetailwillennagaan,kaneenanderemethode

toegepast worden. Door het maximale uitkeringsbedrag per categorie van

zelfredzaamheid te vermenigvuldigen met de overeenkomstige distributie

weergegevenindecijfersvanDGPersonenmeteenHandicap,bekomenweeen

gemiddeldemaximalejaarlijkseintegratietegemoetkomingvan€5309,7516.Hier

gaan we er echter vanuit dat elke persoon steeds het volledige theoretische

maximumbedrag ontvangt. Uit een gesprek met DG Personen blijkt dat men

ruwweg schat datmen 90% van het theoretischemaximumbedrag uitgekeerd16Deexacteberekeningenzijnterugtevindenindeappendix

62

ziet.Ditkomtneeropeengemiddeldeintegratietegemoetkomingvan€4778,8.

AlswemetditcijferinhetachterhoofdopnieuwdegegevensvanDGPersonen

raadplegen, komen we uit op een gemiddelde IVT van €7407,63. Deze cijfers

dienennoggeïndexeerdteworden.Volgendetabelgeeftditweer:

Tabel29:Gemiddeldebedragvandeintegratieeninkomensvervangendeuitkering

2013 gemiddeldmaximumbedrag

2013gecorrigeerd

2017

IT €5.309,75 €4778,8 €5013,4

IVT €7407,63 €7771,3

IT&IVT €12186,43 €12.784,8Bron:EigenberekeningenopbasisvancijfersvanDGPersonenenFODSocZek.

6.6.2Meerwaardevaninclusievearbeidsmarkt

Ineeneerderhoofdstukwerdreedsvastgestelddater inVlaanderenongeveer

320.000 niet-actieve personen met een arbeidshandicap zijn. Iets meer als

32.000vanpersonen zijn actief op zoeknaar een job.Ommeer een inclusieve

arbeidsmarkttebekomen,dieneninVlaanderennog17.312personenmeteen

arbeidshandicap tewerkgesteld te worden. We trachten een kosten/baten

analyse te maken van demeerwaarde en extra kosten die voortkomen uit de

voorafgedefinieerdeinclusievearbeidsmarkt.Demeerwaardekomtindevorm

vanverhoogdeinkomstenbelastingenenverminderdeuitkeringen.Extrakosten

betreffenondersteuningspremies,aanpassingskostenbij tewerkstellingvaneen

arbeidsgehandicapteentenlaatstederechtstreeksekostenvanjobcreatie.

Wegens een gebrek aan cijfers en het hoge aantal denkbare situatie is een

exhaustieve analyse onmogelijk. Derhalve berusten de volgende berekeningen

opeenaantalassumpties inzakedehoogtevanhet loon,socialeuitkeringenen

intensiteitvantewerkstellingendienenslechtterillustratievandemeerwaarde.

Belastingsinkomsten

Alsweveronderstellendatmeneenjobvindtmeteeninkomengaandevanhet

minimumloon tot 10% hoger als het minimumloon, kunnenwe de verhoogde

63

belastingsinkomsten reeds schatten (VadeMecum van de cijfergegevens van de

socialebescherminginBelgië,2015).Hetminimumloonvoorwerknemersouder

dan 20 jaar bedraagt €1590,64 per maand("Loon - Federale Overheidsdienst

Werkgelegenheid,ArbeidenSociaalOverleg",n.d.).Weveronderstellenduseen

maandloongaandevan€1590,64 tot€1749,7.Demaandelijksebelastingenop

eendergelijkinkomensniveaubedragenrespectievelijkongeveer€172tot€206

of €278 tot €312 euro permaand, afhankelijk van de huwelijkse staat("Jobat,

voor de job van je leven", n.d.). In 2015 was 51,3% van de bevolking op

arbeidsgeschikte leeftijd wettelijk getrouwd("Een cijfermatig inzicht in de

bevolking", 2015). We kunnen van beide maandlonen dus met een

verwaarloosbaarverlies aannauwkeurigheidhet gemiddeldevandemogelijke

belastingensbedragen veronderstellen. Dit geeft maandelijkse belastingen

gaandevan€189tot€295,of jaarlijksebelastingenvan€2630,88tot€4106,4.

Vermenigvuldigenwedit cijfermethet aantal extra tewerkgesteldenbekomen

weextrabelastinginkomstenvan€45,55tot€71,09miljoenperjaar.

Besparingenoptegemoetkomingen

Een eerste (zware) assumptie is dat inkomensgebondenuitkeringen volledig

terechtkomenbijdiepersonendieniettewerkgesteldzijn,metanderewoorden;

wegaanervanuitdathetloonvandenieuwetewerkgesteldepersonenmeteen

arbeidshandicapzodanighoogisdatdezeuitkeringenteverwaarlozenzijn.Hier

houden we dus enkel rekening met de uitkeringen ten gevolge van een

onvermogenomeenjobtehouden,metanderewoordendeIVTeninvaliditeits-

of arbeidsongeschiktheiduitkering. De inkomensgrens alvorens men een

integratietegemoetkomingverliest ishogerdanhetveronderstelde inkomen in

deze berekening, waardoor binnen deze veronderstelling geen of

verwaarloosbare kosten te besparen zijn en we deze buiten beschouwing

kunnenlaten17.

Tentweedegaanweervanuitdatvandeniet-tewerkgesteldepersonenmeteen

arbeidshandicap,diegenendiezichzelfalsarbeidsonbekwaambeschouweneen

17Inderealiteitzullenhierwelkostenbesparingenuitvoortkunnenkomen,dezezijnechterverwaarloosbaartegenoverdeanderebesparingen.

64

verhoogdekanshebbenophetontvangenvaneen(grotere)uitkering.InBelgië

ontvingen in 2013 ongeveer 93.000 een inkomensvervangende

tegemoetkoming. Als we dit volgens bevolkingscijfers, waarbij 57,5% van de

belgische bevolking in 2016 in het Vlaams Gewestwoonde, extrapoleren naar

Vlaanderen,krijgenweeentotaalvan53.465IVT’sinVlaanderenin2013.Alswe

veronderstellen dat ⅔ van deze18 inkomensvervangende uitkeringen bij

personen die zichzelf als arbeidsonbekwaam beschouwen terecht komen,

ontvangen nog ruwweg 17.600 van de 100.000 arbeidsgehandicapten die

zichzelf als wél arbeidsbekwaam beschouwen een uitkering, met andere

woorden ongeveer 17,6%. Als we 17.312 personen van deze groep kunnen

tewerkstellen, zullen 3047 personen voor hun tewerkstelling een uitkering

ontvangenhebben.VolgensdecijfersvanDGpersonen,waarbijdegemiddelde

jaarlijkseIVTongeveer€7771,3bedroeg,kanmenopdezemanierjaarlijkszo’n

23,68miljoeneurobesparenaanuitkeringendoorextratewerkstelling.

UitdecijfersvanhetVadeMecumvan de cijfergegevens van de sociale

bescherming in Belgie blijkt dat 321.000 personen in 2013 een

invaliditeitsuitkeringontvingen.Wegaanerechtervanuitdatelkvandenieuwe

tewerkgestelden door het werk te hervatten afstand zal doen van zijn

invaliditeitsuitkering,metanderewoordenwordtmenvoor100%tewerkgesteld

metverliesvaninvaliditeitsuitkering.Dezeassumptiewerdookgemaaktbijeen

gelijkaardige denkoefening in het verslag 2014 van de hoge raad van

werkgelegenheid(Verslag2014,2014).Uitdebovenstaandeberekeningenweten

we dat de gemiddelde invaliditeitsuitkering €14124 bedraagt. Als 17.312

personen opnieuw tewerkgesteld worden, komt dit neer op een jaarlijkse

besparingvanongeveer244,5miljoeneuro.

Als men alle bovenstaande cijfers optelt, geeft dit mogelijke besparingen ten

belope van €313,73 tot 339,027 miljoen euro. Hier houdt men echter geen

rekening met alle bijkomende kosten van tewerkstelling. Daarbij wordt

veronderstelddatdepersoon inkwestieeenvrijhoog loonzalkrijgenvoorde

verrichtearbeid.Ineenscenariowaarbijwerknemersnietvoltijdstewerkgesteld18Zietabel26voordecijfersgebruiktbijhetbekomenvanditcijfer..77887+15350=93237

65

worden,ofaaneenlagerloonwerken,zullendebesparingenopuitkeringenen

extrainkomstendoorbelastingenlogischerwijzebeduidendlagerliggen.

Bijkomendekostendoorextratewerkstelling

Een eerste tegemoetkoming aan de werkgever in het hiervoor beschreven

scenariozijnVOP’saandewerkgever. In2015werden invlaanderenongeveer

13.300VlaamseOndersteuningspremiestoegekend.Op240.000werkendenmet

eenarbeidshandicapkomtditovereenmeteenVOPin5.5%vandegevallen.Als

men 17.312 personen met een arbeidshandicap extra tewerkstelt kunnen we

verwachten dat er een 952-tal nieuweVOP’s uitgereikt zullenworden. Bij een

verondersteld brutomaandloon van € 1590 tot € 1750 en een toegekend

percentagevan40%vanditbrutolooninheteerstejaarvantewerkstellingkomt

ditovereenmeteenjaarlijksekostvanongeveer€7,52tot€9,33miljoen.Daar

hetuitgekeerdebedragvandeVOPafneemtmetde jaren,zaldeextrakostten

gevolgevaneengroteplotseextratewerkstellingookafnemenmetdetijd.

Daarnaastzijnernogeenhelereeksanderemogelijketegemoetkomingenaande

werkgever. Zo zijn zijn er nog tegemoetkomingen in de kosten voor

arbeidsgereedschapenarbeidskledijentegemoetkomingenindekostenvoorde

aanpassing van de arbeidspost. Voorbeelden zijn aanpassingen aan de

bedrijfswagen, aangepaste bureaustoelen, speciale apparatuur voor

slechtzienden of slechthorenden etc ("Aanpassing arbeidsomgeving", n.d.).

Volgens verschillende studies kosten dergelijke aanpassingen zelden meer als

€500,enkandewerkgeverzichgemiddeldverwachtenaaneenkostvan€375

(DE REDELIJKE AANPASSINGEN TEN BEHOEVE VAN PERSONEN MET EEN

HANDICAP,2005).Alsweermeerekeninghoudendat69%vandeNWWZmet

eenarbeidshandicapaangeeftopzijnminst1vormvanondersteuningnodigte

hebbenalvorenshetwerktehervatten,betekentditdaterin11945gevalleneen

aanpassingnodigis.Ditbrengtdeverwachtetotaalkostop€4.479.375.

Een laatste kost die in rekening gebracht moet worden zijn de kosten die

rechtstreeks geassocieerd zijn met jobcreatie om deze personen tewerk te

kunnen stellen. De rechtstreekse jaarlijkse kosten voor de overheid voor het

66

creëren van 1 extra job is afhankelijk de gebruikte methode en het

opleidingsniveauvandewerknemer inspe.Voor laagopgeleidenkomtditneer

op een kost van ongeveer € 8.300. Deze kost loopt op tot ongeveer €12.800

(Meert,2015).Bij17.312nieuwejobsbekomtmeneentotaalkostenplaatjevan

€143,69 miljoen tot €221,59 miljoen. Andere bronnen rapporteren echter

kosten van € 25.000 euro per extra gecreëerde job, wat de kost aanzienlijk

vergroot, totongeveer€423,8miljoen("GaatBelgiëecht140.000nieuwe jobs

creëren tussen 2016 en 2018?", 2016).Dit gaat echter over kosten verbonden

aan het rechtstreeks creëren van jobs bij de overheid of door middel van

dienstenchequesetc.Werkgelegenheidkanechterookmet indirectekosten tot

standkomenviaeenalgemenegunstigeevolutiebinnenof investeringen inde

economie.

In de bovenstaande berekeningen werd geen rekening gehouden

tegemoetkomingen wegens primaire arbeidsongeschiktheid. Primaire

arbeidsongeschiktheid is enkel relevant bij (relatief) korte periodes van

beperkingen. In ernstige gevallen vloeit dit over in invaliditeit. In minder

ernstigegevallenzaldepersooninkwestievrijsnelhetwerkhervatten,endus

hoogstwaarschijnlijkgeen(langdurige)uitkeringenontvangen.

67

6.6.3ConclusieWebrengenallebovenstaande cijferskort samen indeonderstaande tabel (in

miljoeneuro):Tabel30:Mogelijkekostenenbatendoorinclusievearbeidsmarkt,peronderdeel

Bron:eigenberekeningenopbasisvangegevensgebruiktindepaper

Op de onderstaande grafieken zijn alle mogelijke scenario’s weergegeven. De

eerstegrafiekgeeftderesultatenweeralsweuitgaanvantewerkstellingwaarbij

gemiddelde inkomsten10%hoger liggendanhetminimumloon.Bijde tweede

grafiek gaan we ervanuit dat het gemiddeld inkomen van de nieuwe

tewerkgestelden gelijk zal zijn aan het minimumloon. Dit heeft gevolgen voor

zoweldeuitgavenaanVOP’salsdeinkomstenviabelastingen.Tevensstaanop

elke grafiek verschillende kosten voor jobcreatie weergegeven. De nummers

1&2, 3&4, 5&6 zijn respectievelijk gelijk aan de laagste,middelste en hoogste

kostenschattingvoor jobcreatie.Ter illustratiegeeftde laatstestaaf telkenshet

gemiddeldebedragweer.

Min Med Max

Extrainkomsten

Belastingen €45,55 €71,09

Besparing IVT €23,68

Invaliditeitsuitkering €244,5

Extrakosten VOP €7,52 €9,33

Aanpassingen €4,48

Jobcreatie €143,69 €221,59 €423,8

68

Figuur 16: Verwachte meerwaarde bij tewerkstelling aan loon 10% hoger danminimumloon(inmiljoeneuro)

Bron:eigenberekeningenopbasisvangegevensgebruiktindepaperDegemiddeldeverwachtemeerwaardekomtneerop€50,567miljoenper jaar.

Afhankelijk van de verschillende assumpties bekomt men zeer verschillende

resultaten.Figuur 17: Verwachte meerwaarde bij tewerkstelling aan loon gelijk aan hetminimumloon(inmiljoeneuro)

Bron:eigenberekeningenopbasisvangegevensgebruiktindepaperDe bovenstaande berekeningen berusten op zware assumpties. De

‘nauwkeurigheid kan hierdoor in vraag getrokken worden. Echter blijft de

boodschapduidelijk;eeninclusievearbeidsmarktkaneenbelangrijkebronvan

69

besparingeneninkomstenvormen.Albijalkanmenjaarlijksebatentenbelope

van 50,567miljoen euro verwachten. Als men de extra tewerkstelling op een

indirectewijzekanrealiseren,viaalgemeenstimulerenvandeeconomie,zalhet

mogelijkeindresultaatgunstigerzijndanindebovenstaandetabel.

70

7.VERLORENCONSUMPTIEHet is belangrijk op te merken dat ontoegankelijkheid voor mensen met een

beperkingeenenormverliesvoordealgeheleeconomieinhoudt.Indienergeen

toegankelijkheid is, kan veel geld niet uitgegevenworden. Zo loopt de horeca

sectorbijvoorbeeldal12%vanzijnomzetmis.(D’haeninck,2015;Guidea,2016)

Inwatvolgt,wordteenillustratiegegevenvaneendeelvandemeerwaardedie

misgelopenwordtdooreennietgeheelinclusievesamenleving.Omdatgegevens

echterzeerschaarszijnoverditonderwerp,wordeninditdeeltweemethodes

toegepast. Allereerst wordt er gekeken naar de algemene participatie van

mensenmet een handicap. Hieruit worden dan enkele cijfers beredeneerd ter

illustratievandemogelijkemeerwaarde.Omdathethierenkelmensenmeteen

erkende handicap betreft en ook slechts enkele sectoren, is dit slechts een

illustratie. In de tweede methode, wordt voor enkele sectoren de mogelijke

meerwaarde berekend voor mensen met een beperking. Hiervoor worden de

zelf-bekomencijfersvoormensenmeteenbeperkingtoegepastopdegevonden

participatiegraad.

7.1Meerwaardevanparticipatievanmensenmeteenhandicap

Inwatvolgtbekijkenwedeparticipatievanmensenmeteenfysische,mentaleof

ouderdomshandicap.Webekijkenvolgendeactiviteiten;

● Dagelijksbuitenshuis

● Gebruikvanopenbaarvervoer

● Maandelijksuitgaansgelegenheid

● Maandelijksvriendenontmoeten

Voor sommige van deze activiteiten is de economische meerwaarde evident;

openbaar vervoer of uitgaansgelegenheden zijn immers duidelijke

uitgeefmogelijkheden.Tochwordendagelijksbuitenshuisenvriendenontmoeten

ookbetrokken,omdatditgelegenhedenzijnwaarvaakgeldwordtuitgegeven.

71

Indien we figuur 18 combineren met de waarden gevonden in hoofdstuk 3.

Algemeenbeeldvanparticipatievanmensenmeteenbeperking,bekomenwehet

totaal aantal mensen die vanwege een handicap niet participeren in de

beschrevenactiviteiten.Eenberekeningvandebekomenpotentiëlemeerwaarde

is te vinden in tabel X. Belangrijk is hierbij op te merken dat dit getal een

onderschatting is van het echte cijfer. Enkel zwakbegaafden worden immers

opgenomenbijdeschattingvanhetaantalmensenmeteenmentalebeperking,

het aantalmensenmet een ouderdomsbeperkingwordt verwacht erg sterk te

stijgen,enmensenmeteenanderebeperkingdanpermanentfysisch,mentaalof

vanwegeouderdomzijnnietopgenomen.Figuur18:Participatievanmensenmeteenlichamelijke,mentaleofouderdomshandicap(%)

Bron:Meulenkamp,T.,Waverijn,G.,Langelaan,M.,vanderHoek,L.,Boeije,H.,&Rijken,M.,2015

Tabel31:verliesinparticipatie

Lichamelijkebeperking

Verstandelijkebeperking

Ouderen Totaal % Vlaamsebevolking

Buitenshuis 296.202 73.012 33.856 403.070 6,22%

openbaarvervoer

49.367 20.865 55.274 125.506 1,94%

Uitgaan 197.468 NAN 44.965 242.433 3,74%

Vriendenontmoeten

24.468 40.237 -11.322 53.383 0,82%

Bron:eigenberekeningenopbasisvanfiguur18enhoofdstuk3.

72

Uit tabel 31 blijkt dat deze activiteiten toch procentueel een heel aantal

potentiële klanten mist. Vooral dagelijks buitenshuis loopt 6,22% van al zijn

potentiëleklantenbinnendeVlaamsebevolkingmis.Hierbijkangedachtworden

aan restaurants, cafés, supermarkten, cultuurcentra, sportclubs of zelfs

kledingwinkels. Elks deze sectoren en nog enkele meer werken met een

gelimiteerd klantenbestand. Ook uitgaan mist 3,73% van al zijn potentiële

klantenwateensubstantieelverliesvoordesectorinhoudt.Ditgetalzouhoger

kunnen liggen,maarerwarengeengetallenbeschikbaarovermensenmeteen

mentale handicap. Bij het openbaar vervoer wordt 1,94% van de potentiële

klantenmisgelopen, uiteraard kan dit verlies gerelativeerdworden, aangezien

mensen met een beperking hier tegemoetkomingen voor krijgen. Vrienden

ontmoeten, en de daarbij behorende uitgaven, wordenminder hard getroffen,

maarmissentochook0,82%.Deredendatditgetallagerligtdandeandereiste

vindenineenmeerdangemiddeldeparticipatievanouderen.

De exacte richting van de causaliteit van bovenstaande redenering is onzeker.

Hoewelhetaannemelijkisdattoegankelijkheidsproblemenmensenbelemmeren

ofdemotiverenomvakerbuitenshuistegaan,vriendentebezoeken,uittegaan

ofhetopenbaarvervoertegebruiken,isditslechtseenveronderstelling.Hetkan

ookzijndateranderefactorendantoegankelijkheidhierspelen.

7.2Meerwaardevanparticipatievanmensenmeteenbeperking

Inwat volgt,wordt voor verschillende sectorende toegankelijkheid endaarbij

horende verloren consumptie besproken. In tegenstelling tot het vorige deel

wordthierderuimeredefinitievanmensenmeteenbeperkinggehanteerdt.o.v.

enkelmensenmeteenmentale,fysischeofleeftijdshandicap.

7.2.1Openbaregebouwen

Hoewelopenbaregebouwennietpersevoormeerconsumptiezorgen,gevenze

weleenalgemeenbeeldvandesituatieénbehorenzetoteengrootdeelvande

algemeneparticipatie inde samenleving.Wedenkenhierbij aan cultuurcentra,

bibliotheken,gemeentehuizen,OCMW-gebouwen,sporthallen,etc.

73

Uit een onderzoek in Vlaams-Brabant bleek dat deze echter zeer gelimiteerd

toegankelijk zijn. Indien het hele proces, van parkeerplek tot gebruik van de

dienstenbekekenwordt,wordenvolgendecijfersbekomen.

● Slechts15%vandevoorbehoudenparkeerplaatsenbleekbruikbaar.

● Indien er toch geraakt kon worden, bleek slechts 27% van de

toegangspaden van de parkeerplekken naar de inkomhal zelfstandig

bruikbaar.

● 25%vandeinkomstgedeeltenblekentoegankelijk

● Binnen indeopenbaregebouwen,voldedenslechts2%vande toiletten

aandenormenvoorzelfstandiggebruik.

Uit deze cijfers blijkt dat de openbare centra zeer slecht bereikbaar zijn voor

mensenmeteenbeperking (15%bruikbareparkeerplekkenen27%bruikbare

toegangspaden)endattoegangslechtsineenvierdevandegevallenzelfstandig

mogelijkis.Hierkomtbijdateenlangerverblijf,mettoiletbezoeken,in98%van

de onderzochte instanties niet mogelijk bleek. (Provinciale steunpunten

toegankelijkheid,2012)

Voor onderstaande berekeningen in tabel 32 zijn getallen uit hoofdstuk 2

gebruikt.Hetbetrefthierkinderenmeteenhandicap,mensenopberoepsactieve

leeftijd met hinder in hun dagelijkse activiteiten, ouderen die hinder

ondervinden en personen met een mentale handicap. Dit aantal hebben we

bepaaldop1.351.961.

Tabel32:Verliesinparticipatieopenbaregebouwen

Beperking Toegankelijkheidsgraad

Verlies inparticipatie

% Vlaamsebevolking

Parkeerplek 15% 1.149.166,85 17,74%

Toegangspaden 27% 986.931,53 15,24%

Toegang 25% 1.013.970,75 15,65%

Toiletbezoek 2% 1.324.921,78 20,45%Bron: Eigen berekeningen op basis van Provinciale steunpunten toegankelijkheid, 2012 enhoofdstuk2.

74

Uit deze tabel is duidelijk dat er een enorm verlies is vanwege slechte

toegankelijkheid in openbare gebouwen. Afhankelijk van welke belemmering

doorslaggevend is voor de getroffen personen missen openbare gebouwen

tussende15ende20%vanhuntotaalaantalklantenbinnenVlaanderen.Ditis

eenimmensonbenutpotentieel.

Uiteraardgaatmeertoegankelijkheidgepaardmeteenaanzienlijkeinvestering.

Toch kan deze buiten beschouwing gelatenworden voor openbare gebouwen,

daar toegankelijkheidverplicht is inopenbaregebouwen.Degrootordevande

kostisdusirrelevant.(Toegankelijkgebouw,2010)

7.2.2Restaurantsencafés

Restaurants en cafés zijn nodige uitgaven om een volwaardig sociaal leven te

hebben.Desondanks,bleekuiteenonderzoekinWest-Vlaanderen,slechts16%

van de onderzochte reca zaken toegankelijk. Een goed punt is dat met

sensibilisatieeneenkleineinvestering(trapjewegwerken,steunbalkplaatsenin

het toilet, onderrijdbare tafels voorzien,...) nog 10% van de onderzochte reca-

zaken toegankelijk zouden kunnen worden. De overige 74% heeft echter

grondigeinvesteringennodigomhieraantevoldoen.

Figuur19:toegankelijkheidreca-zaken

Bron:EigencreatieopbasisvanProvincialesteunpuntentoegankelijkheid,2012

75

Uit deze cijfers kunnen we besluiten dat reca zaken een groot potentieel aan

klantenmisloopt,zoalsweergegevenintabel33.

Tabel33:Verliesinparticipatiereca

Toegankelijkheidsgraad Verlies inparticipatie

% Vlaamse

bevolking

Volledigpotentieel

16% 1.135.647,24 17,53%

Eenvoudigpotentieel

26% 1.027.490,36 15,86%

Bron: Eigen berekeningen op basis van Provinciale steunpunten toegankelijkheid, 2012 enhoofdstuk2.

Hieruit blijkt dat de reca-sector momenteel 17,5% van zijn mogelijk

klantenbestandmisloopt inVlaanderen.Dit is een enormverlies.Belangrijk is,

dat een aanzienlijk deel vandit verlies kanopgevangenwordenmetminimale

investeringen.ZokunnenerinVlaanderenmeerdan108duizendextraklanten

bereiktworden (1,67%vandeVlaamsebevolking), tegen een kleine kost.Met

grotereinvesteringenkandeoverige15,9%(1,03miljoen)mensenookbereikt

worden.Hetspreektvoorzichdatditimmenspotentieelaanklanteneenenorme

meerwaardekanzijn.

7.2.3Scholen

Bij eenonderzoeknaarde toegankelijkheidvanscholen (inclavondscholen) in

Antwerpen,bleekgeenenkeleschoolvolledigtoegankelijktezijn.Welbleekdat

21,8% van de onderzochte schoolgebouwen toegankelijk zijnmits hulp. Dit is

uiteraard geen ideale situatie, maar het valt op te lossen mits kleine

aanpassingen. De overige 78,2% van de onderzochte scholen bleken integraal

ontoegankelijktezijn.DitwordtopnieuwweergegeveninTabel34.Hierwordt

eenbredergetalgenomenalsbasis,omdattoegankelijkheidbijscholenafhangt

van meer factoren dan dit van reca zaken. Hier worden dus immigranten en

vluchtelingen bij opgenomen, wat het totaal aantal mensenmet beperking op

1.424.420zet.

76

Tabel34:Verliesinparticipatieinscholen

Toegankelijkheidsgraad Verlies inparticipatie

% Vlaamsebevolking

Volledigpotentieel

0% 1.424.420 21,99%

Eenvoudigpotentieel

21,8% 1.256.338,44 19,39%

Bron: Eigen berekeningen op basis van Provinciale steunpunten toegankelijkheid, 2012 enhoofdstuk2.Aangezien scholen nu geheel ontoegankelijk zijn in deze steekproef, kan

iedereenmeteenbeperkinggezienwordenalsverlorenpotentieel.Ditkomtop

22%vandeVlaamsebevolking.Welzijn21,8%vandescholentoegankelijkmits

eenkleineaanpassingofhulp.Dezeaanpassingzoudus168.081meermensen

naar school kunnen krijgen. Toch blijft hierna nog een immens potentieel van

19,31%vandeVlaamsebevolkingbuitengesloten.

Uiteraardmoetendezegetallengerelativeerdwordendoordatnietiedereenmet

eenbeperkingdezelfdehinderondervindtoftoegankelijkheidalsprimairereden

voor geen schoolgang in een normale school zou aangeven. Tochmaken deze

immensegetallenduidelijkdaterietsveranderdmoetworden.

7.2.4E-commerce

De internet economie is steeds belangrijker aan het worden. Het is dus

belangrijkdatmensenmeteenbeperkingkunnenparticiperenindezeeconomie.

BijeenonderzoekvanAnysurfer(2011)bleekechterdatslechts8,4%aanbasis

toegankelijkheidsnormen voldoen. Ook hier spreekt het voor zich dat niet

iedereenmeteenbeperkingdezelfdehinderzalondervinden,erkanechterniet

directeenonderscheidgemaaktwordentussenwiewelenwieniet,duswordt

hieropnieuwmethetvolledigegetalgerekend. Zoalste lezenvaltuittabel35,

loopt de internet economie in Vlaanderen hier 20,14% van zijn potentiële

klanten mis. Met een e-commerce omzet van 1,118 Miljard in 2011, komt dit

neeropeenzeergrootverliesaanpotentieel(Trends,Internet,2012).

77

Tabel35:Verliesinparticipatiee-commerce

Toegankelijkheidsgraad Verliesinparticipatie %Vlaamsebevolking

8,40% 1.304.768,72 20,14%Bron: Eigen berekeningen op basis van Provinciale steunpunten toegankelijkheid, 2012 enhoofdstuk2.Belangrijk is ookop temerkendat inhet geval vane-commerceernauwelijks

additionele investeringennodigzijn.Hetdraait immersomeendigitale ruimte

dieslechtsopandere(geenduurdere)wijzegeprogrammeerddientteworden.

7.3Competitiefvoordeel

Ondanksdathiersteedsmet‘ondergrens’-waardenisgerekend,moetertocheen

kleinekanttekeninggemaaktworden.Uiteraardzijnalleberekendegetallenhier

het potentieel dat volledig benut zou kunnenworden. Indien één handelszaak

plotsvolledigtoegankelijkwordt,zaldezenietpersedepercentuelestijgingin

aantal klanten (en omzet) zien dat hier beschreven wordt. Wel zouden deze

getallen de gemiddelde stijging in heel Vlaanderen kunnen beschrijven indien

toegankelijkheiddeprimaireoorzaakblijktvaneenverminderdeparticipatie.In

dat geval kunnenwe stellen dat zaken tussen de 15 en 22% van hun klanten

missen door ontoegankelijkheid. Zelfs als deze getallen gerelativeerd moeten

worden voor een singuliere zaak, is het duidelijk dat er voor elke beschreven

sector (en waarschijnlijk vele of alle andere) een groot aantal klanten met

bijbehorendeportefeuilleszijn,diemomenteelnietvoldoendegetargetworden.

Ontoegankelijkheid is immerseenfiguurlijkeen letterlijkedrempelomgelduit

tegeven.

Verderishetaannemelijkdatindieneenhandelszaakplotsvolledigtoegankelijk

zou worden, dit als een enorm competitief voordeel gezien kan worden.

Bovenstaande getallen beargumenteren immers hoe weinig dergelijke zaken

toegankelijkzijnendushoeveelnoodernaaris.Hetisdusnietondenkbaardat,

mits een effectieve communicatie naar de buitenwereld toe, hier voor een

individuele zaak potentieel nog grotere voordelen aan verbonden zijn dan

geschetst in bovenstaand werk. Ook is aandacht voor toegankelijkheid een

imagoversterkendgegeven,watpotentieel totnogmeerengullereklantenkan

78

leiden.Hetisdusbelangrijkmeetenemenuitditwerkdathandelszaken,alsdeel

vande samenleving, niet enkelmoreel verplicht zijn om toegankelijker te zijn,

maarerhierookeconomischzeergrotevoordelenuitkunnenhalen.

79

8.BRONNEN

Aanpassing arbeidsomgeving. Steunpunt handicap en arbeid. Retrieved 26 April

2017,fromhttps://handicapenarbeid.be/aanpassing-arbeidsomgeving/

Anysurfer (2011) Moniteur de l’accesibilte . Anysurfer. Geraadpleegd op

http://www.anysurfer.be/fr/laccessibilite/moniteur-de-laccessibilite/moniteur-

de-laccessibilite-2011

Arvastat. Arvastat.vdab.be. Retrieved 26 April 2017, from

https://arvastat.vdab.be/arvastat_basisstatistieken_werkloosheid.html

Behandelingstermijnen (1st ed.). Retrieved from

http://handicap.belgium.be/docs/nl/behandelingstermijnen-nl.pdf

Berekeningvandeuitkeringvoorwerknemers|CM. (2017).Cm.be.Retrieved25

April 2017, from http://www.cm.be/diensten-en-voordelen/ziekte-en-

behandeling/ziekte-en-invaliditeitsuitkering/berekening/werknemers.jsp

CBS StatLine - Arbeidsdeelname en werkloosheid per maand. (2017).

Statline.cbs.nl. Retrieved 25 April 2017, from

http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?VW=T&DM=SLNL&PA=80590ned&

LA=NL

D’haeninck,A.,Serru,P.,DeSpiegelaere,S.,&Lamberts,M.(2015).Werknemers

in de horeca, wat bindt hen?. Over. werk. Tijdschrift van het SteunpuntWSE,

25(1),34-38.

De afdeling Vlaamse Infolijn, d. (2017). Werkzaamheidsgraad: Uitgebreide

definitie. Stadsmonitor.vlaanderen.be. Retrieved 27 April 2017, from

http://stadsmonitor.vlaanderen.be/werkzaamheidsgraad-uitgebreide-definitie

DeKlerkM,FerneeH,WoittiezI,RasM(samenstelling).FactsheetMensenmet

80

lichamelijke of verstandelijke beperkingen. Den Haag: Sociaal en Cultureel

Planbureau,2012.

DeVlaamseOndersteuningspremie:blijvendkansenbiedenaanpersonenmeteen

arbeidsbeperking! (1st ed.). Retrieved from

http://www.steunpuntwerk.be/system/files/overwerk_2014_3_15.pdf

Deleeck, H. (2009). Inactiviteitsvallen voor personen met een handicap of metlangdurige gezondheidsproblemen (1st ed.). Centrum voor Sociaal Beleid.Retrieved fromhttp://www.centrumvoorsociaalbeleid.be/sites/default/files/20090505RapportInactiviteitsvallen.pdfDIN, P. C. B. (2001). International classification of functioning, disability andhealth.Dirven, H., & Janssen, B. Werkloze en werkzame beroepsbevolking: twee a

akeningen (1st ed.). Centraal bureau voor statistiek. Retrieved from

https://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/5379448E-F4A2-4D45-9669-

EFB865A304FF/0/10130501v4art.pdf

Entervzw.be. (2017). Integrale toegankelijkheid | Enter VZW. [online] Availableat: http://www.entervzw.be/integrale-toegankelijkheid [Accessed 15 Apr.2017].Eurostat(2017).1.2millionfirsttimeasylumseekersregisteredin2016.[online]Available at: http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/7921609/3-16032017-BP-EN.pdf/e5fa98bb-5d9d-4297-9168-d07c67d1c9e1 [Accessed 22Apr.2017].Financien.belgium.be. (2017).Gehandicapte kinderen en gehandicapte personenten laste | FOD Financiën. [online] Available at:http://financien.belgium.be/nl/particulieren/gezin/gehandicapte/gehandicapte_kinderen_en_gehandicapte_personen_ten_laste[Accessed23Apr.2017].FOD Economie - Algemene Directie Statistiek (2017). Kerncijfers: statistischoverzicht van België 2016. [online] pp.7-18. Available at:http://statbel.fgov.be/nl/binaries/2_WEB_NL_kerncijfers_2016_tcm325-280618.pdf[Accessed20Apr.2017].FODEconomie,K.M.O.,MiddenstandenEnergie,AlgemeneDirectieStatistiekenEconomische Informatie (2006). Socio-economische enquête 2001:Monografieën. [online] Brussels: Niko Demeester, pp.31- 73. Available at:

81

http://statbel.fgov.be/nl/binaries/mono_200101_nl%5B1%5D_tcm325-35806.pdf[Accessed23Apr.2017].FODSocialeZekerheid(2016).Jaarverslag2015.Directie-generaalPersonenmeteenhandicap,pp.3-10.Gaat België echt 140.000 nieuwe jobs creëren tussen 2016 en 2018?. (2016).

Pvda.be.Retrieved27April2017,fromhttp://pvda.be/artikels/gaat-belgie-echt-

140000-nieuwe-jobs-creeren-tussen-2016-en-2018

Guidea,.(2016).AlgemenecijfersHoreca.Guidea.

http://www.anysurfer.be/nl/over-

toegankelijkheid/toegankelijkheidsmonitor/toegankelijkheidsmonitor-2011

Inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) - DG Personen met een handicap.

Handicap.belgium.be. Retrieved 26 April 2017, from

http://handicap.belgium.be/nl/mijn-rechten/inkomensvervangende-

tegemoetkoming.htm

Integratietegemoetkoming (IT) - DG Personen met een handicap.Handicap.belgium.be. Retrieved 26 April 2017, fromhttp://handicap.belgium.be/nl/mijn-rechten/integratietegemoetkoming.htmJobat, voor de job van je leven. Jobat.be. Retrieved 27 April 2017, from

http://www.jobat.be/nl/test/bruto-netto-calculator/

Kansengroepen in Kaart: Arbeidsgehandicapten op de vlaamse arbeidsmarkt.(2010) (1st ed.). Retrieved fromhttps://www.vdab.be/sites/web/files/doc/trends/KiK_Arbeidsgehandicapten201007.pdfLoon - Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg.Werk.belgie.be. Retrieved 27 April 2017, fromhttp://www.werk.belgie.be/defaultTab.aspx?id=39004Mace,R.L.,Hardie,G. J.,&Place, J.P.(1990).Accessibleenvironments:Towarduniversaldesign.CenterforAccessibleHousing,NorthCarolinaStateUniversity.Maximumbedragen van de tegemoetkomingen aan personen met een handicap

(jaarbedragen). (2016) (1st ed.). Retrieved from

http://handicap.belgium.be/docs/nl/maximumbedragen-tegemoetkomingen-

010616.pdf

82

Meert,L.(2015).Hoejobscreërenopdegoedkoopsteenmeestefficiëntemanier?.

sp.a sociaal netwerk. Retrieved 27 April 2017, from https://www.s-p-

a.be/artikel/hoe-jobs-creeren-op-de-goedkoopste-en-meest-effici/

Meulenkamp,T.,Waverijn,G.,Langelaan,M.,vanderHoek,L.,Boeije,H.,&Rijken,M. (2015). Deelname aan de samenleving van mensen met een beperking,ouderenendealgemenebevolking.Procedure van erkenning -DGPersonenmet eenhandicap.Handicap.belgium.be.Retrieved 26 April 2017, from http://handicap.belgium.be/nl/erkenning-handicap/procedure-erkenning.htmProvinciale steunpunten toegankelijkheid (2012). Inspiratiebundel voor lokalebesturen: Toegankelijkheid een lokaal verhaal. Provinciale steunpuntentoegankelijkheid,pp.9-74.RIZIV. (2017). Financiële en fiscale tegemoetkomingen voor personen met eenhandicap | Vlaanderen.be. Vlaanderen.be. Retrieved 26 April 2017, fromhttps://www.vlaanderen.be/nl/gezin-welzijn-en-gezondheid/handicap/financiele-en-fiscale-tegemoetkomingen-voor-personen-met-een-handicapSamoy,E.(2016).DefinitiesenStatistiekenoverdearbeidsdeelnamevanmensenmeteenhandicap(1sted.).Departmentwerk&socialeeconomie.Retrievedfromhttp://www.werk.be/sites/default/files/rapporten/handicaparbeid_defenstat_update_okt2016.pdfSchalock,R.L.,Borthwick-Duffy,S.A.,Bradley,V.J.,Buntinx,W.H.,Coulter,D.L.,Craig, E. M., ... & Shogren, K. A. (2010). Intellectual disability: Definition,classification,andsystemsof supports.AmericanAssociationon IntellectualandDevelopmentalDisabilities.444NorthCapitolStreetNWSuite846,Washington,DC20001.Statbel.fgov.be.(2017).Algemenesocio-economischeenquête2001-Statistieken&Analyses. [online] Available at:http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/gegevensinzameling/volkstelling/2001/[Accessed5Apr.2017].Statbel.fgov.be. (2017). Structuur van de bevolking volgens leeftijd en geslacht:België - Statistieken & Analyses - Home. [online] Available at:http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/bevolking/structuur/leeftijdgeslacht/belgie/[Accessed5Apr.2017].Story, M. F., Mueller, J. L., & Mace, R. L. (1998). The universal design file:Designingforpeopleofallagesandabilities.Toegankelijk gebouw,. (2010) Toegankelijkheid publieke gebouwen. Retrieved

83

from: http://www.toegankelijkgebouw.be/Regelgeving/tabid/71/Default.aspx

Tweehuizen Ouders - Ziekte- of invaliditeitsuitkering. Ouders.tweehuizen.be.Retrievedfromhttp://ouders.tweehuizen.be/p_395.htmVandenBoer,L.,Jacobs,T.,&Vanderleyden,L.(2001).HetleefsituatieonderzoekVlaamse ouderen (LOVO). 1: Thuiswonende 55-plussers : onderzoeksdesign,theoretischeachtergronden,concepten,meetinstrumenten.Brussel:CentrumvoorBevolkings-enGezinsstudiën.Vandeurzen,J.(2017).Perspectief2020:nieuwondersteuningsbeleidvoormensenmet een handicap (1st ed.). Kabinet van Vlaams minister van Welzijn,Volksgezondheid en Gezin. Retrieved fromhttp://www.jovandeurzen.be/sites/jvandeurzen/files/conceptnota%20pmh.pdfVerslag 2014. (2014) (1st ed.). Retrieved fromhttp://www.werk.belgie.be/publicationDefault.aspx?id=41752Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming (2014). Decreet betreffendemaatregelenvoorleerlingenmetspecifiekeonderwijsbehoeften(M-decreet).pp.1-45.Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming (2015). 2014 - 2015 Aantalleerlingen in het Nederlandstalig buitengewoon onderwijs naar fusiegemeente(hoofdzetel), onderwijsniveau, type en geslacht. [online] Available at:http://www.ond.vlaanderen.be/onderwijsstatistieken/2014-2015/rapporten/gemeenterapporten/Buitengewoon_Inschrijvingen_Geografie_HZ_Geslacht_Niveau_Type_14.pdf[Accessed23Apr.2017].Vlaamse ondersteuningspremie (VOP) voor werkgevers. Vdab.be. Retrieved 26April2017,fromhttps://www.vdab.be/arbeidshandicap/wgvop.shtmlVlaanderen.be. (2017). Buitengewoon basisonderwijs | Vlaanderen.be. [online]Available at: https://www.vlaanderen.be/nl/onderwijs-en-wetenschap/onderwijsaanbod/buitengewoon-basisonderwijs[Accessed25Apr.2017].Wat is de consumptieprijsindex? - Statistieken & Analyses - Home. (2017).Economie.fgov.be. Retrieved 26 April 2017, fromhttp://economie.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/economie/consumptieprijzen/consumptieprijsindexen/Wat is een arbeidsbeperking?. (2017). Vdab.be. Retrieved 25 April 2017, fromhttps://www.vdab.be/arbeidshandicap/watishetWerkgelegenheid,werkloosheid,structuurarbeidsmarkt-Statistieken&Analyses-Home. (2017). Statbel.fgov.be. Retrieved 25 April 2017, fromhttp://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/arbeid_leven/werk/

84

85

9.APPENDIX

1.2. Voor zowel de inkomensvervangende tegemoetkoming als de

integratietegemoetkoming en de tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden

bestaanerinkomensgrenzendieinaanmerkingmoetengenomenwordenbijde

berekeningvanhetrechtoptegemoetkoming.

1.2.1.Voorde inkomensvervangende tegemoetkomingVoordeberekeningvan

deinkomensvervangendetegemoetkomingwordtgeenrekeninggehoudenmet:

1.hetgedeeltevanhetinkomenvandepersonenmetwiedepersoonmet

een handicap een huishouden vormt, dat niet meer bedraagt per jaar dan €

3.403,28;

2.voor50%voordeschijfvan0tot€4.780,33envoor25%voordeschijf

van € 4.780,33 tot € 7.170,48 voor het inkomen uit werkelijk gepresteerde

arbeiddoordepersoonmeteenhandicap;

3.hetdeelvanandereinkomstendandievermeldin1°of2°,datperjaar

€672,95nietoverschrijdt.

1.2.2.Voordeintegratietegemoetkoming

1.Categorievrijstelling:

a.CategorieA:€6.806,55

b.CategorieB:€10.209,83

c.CategorieC:€13.613,10

2.Vanhetinkomenvandepersoonmetwiedepersoonmeteenhandicap

eenhuishoudenvormt,wordtdeeerste€22.011,02vrijgesteldalsookdehelft

vanhetgedeeltedatmeerbedraagtdanditbedrag.

3. Van het arbeidsinkomen worden de eerste € 22.011,02 vrijgesteld,

alsookdehelftvanhetarbeidsinkomendatmeerbedraagtdanditbedrag.

4.Vanhetvervangingsinkomenwordtvrijgesteld:

86

a. indiendegenotenarbeidsvrijstellingnietmeerbedraagtdan€

18.866,60,deeerste€3.143,98;

b. indien de genoten arbeidsvrijstelling meer bedraagt dan €

18.866,60,hetgedeeltedatnietmeerbedraagtdanhetverschiltussen€

3.143,98 en het gedeelte van de genoten arbeidsvrijstelling dat meer

bedraagtdan€18.866,60.

1.2.3.Voordetegemoetkomingvoorhulpaanbejaarden

• CategorieA:€13.395,42

• CategorieB:€13.395,42

• CategorieC:€16.738,72

Min Med Max

Extrainkomsten

Belastingen €45,55 €71,09

Besparing IVT €23,68

Invaliditeitsuitkering €244,5

Extrakosten VOP €7,52 €9,33

Aanpassingen €4,48

Jobcreatie €143,69 €221,59 €423,8

BEREKENINGEN6.5Inclusiviteitopdearbeidsmarkt.Werkloosheidspercentage32.000/272000=11,8%6.6.1GemiddeldejaarlijkseuitkeringPrimairearbeidsongeschiktheid(in1000)(1.556.792+82.085)/425811=3.848,83.656*1,0491=4.037,8Mettussenkomstenwerkgever(1.556.792+1.432.000+82.085)/425811=7.211,87.019*1,0491=7.565,9

87

Invaliditeit(4.039.355+279.938)/(299.408+21.415)13463,1612590,6*1,0491=14.124,21Tabel281.281.074.000/138.913=92221.281.074.000/166.903=7675Beidenvermenigvuldigenmet1,0491voorindexeringtot2017.Tabel295.309,75doorvermenigvuldigingvanmaximumbedragenpercategoriemetaantalpercategorie,gedeelddoortotaalaantaluitkeringsbegunstigden.Hierwordtgemiddeld90%vanuitgekeerd.è5.309,75*0.9=4778,8AlsweditcijferingevenbijhetaantaljaarlijkseIVTenITindegegevensvanDGpersonen,bekomenweeengemiddeldejaarlijkseIVTvan7407,63. (45676+77887)*4778,8+(15350+77887)*X=1281074000 X=7407,63Beideoptellengeeft12186,43.Corrigerenvoordeindexdoortevermenigvuldigen*1,0491.

Appendix2

LOGBOEK27/10/2016 InterviewmetTolboVZW

27/10/2016 Beslissenwelketermenrelevantzijn

28/10/2016-07/12/2016 Literatuuronderzoek

08/12/2016

Brainstormsessie

09/12/2016 InterviewmetTolboVZW

05/02/2017 Literatuuronderzoek

21/02/2017 Berekeningen

05/03/2017 Expertinterviewsafnemen

88

06/04/2017 Structuuruitwerken

07/04/2017-13/04/2017 Literatuuronderzoek

14/04/2017 InterviewmetTolboVZW

17/04/2017 Interviewtoegankelijkheidsinstanties

24/04/2017-26/04/2017 Finaliseringrapport

89

Appendix3

PROJECTFICHE

PROJECT MVOPROJECTFICHE<Demeerwaardevaneeninclusievesamenleving>

TolbovzwKasteelstraat 37 1840 Londerzeel

MarkVanAsscheGsm: 0475 85 83 19

markvanassche@skynet.be

Debedoelingiseendossieraantemaken,opdatUnizodezeindehandelskernversterking

doelstellingenkansteken.Hetdossierzougaanoverhoelokalebesturenovertuigdkunnen

wordenvandemeerwaardevaneeninclusievesamenleving.Wedoenditdoorhet

berekenenvandeeconomischemeerwaardeaandehandvandevolgendelogictree.

90

DoelstellingvanhetprojectWatzijndedoelstellingenvanditproject?-Eentoegankelijkesamenlevingcreëren-Handelaarsovertuigenvandemeerwaardevaneentoegankelijkesamenleving-EendossiervoorUnizoopstellendatgeïntegreerdkanwordeninhunwerkrondhandelskernversterking.

ScopevanhetprojectWatzalonderzochtworden(enwatniet)gegeventijdenmiddelen?-Berekenenvandebesparingbijhetcombinerenvandeaanlegvanbv.wegenwerkenmethetcreërenvantoegankelijkereopenbareruimte.(watwettelijkverplichtis)-Berekenenvandeopbrengstopsocialezekerheidstoelagen-Berekenenvandeopbrengstvantoegankelijktoerisme.-Schattenvaneconomischemeerwaardedoorjobcreatieenconsumptiebijmensenmeteenbeperking.

ProjectmedewerkersLijstjeteamgenotenop,inclusiefcontactgegevens.Duidaanwiedeteamleideris.-Teamleider:FilippeKonings:filippekonings@gmail.com//+32471769667-JohnasSoulopoulos:schaffersw@skynet.be//+32476208259-WilliamSchaffers:Johnas@soulopoulos.be//+32497061706InterneBegeleiderUniversiteitAntwerpenNaam:JohanBraet Telefoonnummer:03/2654202Emailadres:johan.braet@uantwerpen.DefinitievansuccesWatmoeteropgeleverdwordenopdatiedereentevredenis?

-voordeorganisatie:Alsereendossierwordtaangemaaktdat1)dewaardevaneentoegankelijkesamenlevingberekenten2)ditdossierinaanmerkingkankomenominUnizo’swerkrondhandelskernversterkingtewordengeïntegreerd

-voordeUniversiteitAntwerpen:Alsdegeschattegetallenvolgenseencorrectewetenschappelijkemethode(inclusiefkansverdelingen)wordenberekend.

-voordestudenten:Wanneerhetprojectingoedeovereenstemmingmetdeklantverloopt,hetwerkschemawordtgevolgdenhetresultaatovereenkomtmetdegeformuleerdedoelstellingen.

CommunicatiemetdeorganisatieDecommunicatiemetdeorganisatieverlooptviameerderekanalen.Veelalwordteenwekelijksepersoonlijkemailgebruiktmaarookgesprekkeninpersoonwerdenenzullengevoerdwordenindiennodig.

ProjectmanagementOnsprojectteamvondhetessentieelommetdeklantpersoonlijksamentezittenencontacttehoudenomeenzoheldermogelijkbeeldvanhetprojecttekrijgen.Vervolgenshebbenwehetprojectopgedeeldinduidelijkafgebakendedelen.Dezekunnenvervolgensverdeeldwordenentoegewezenworden.Hetisbelangrijkdatiedereenzichaan

91

dezedeadlineszalhouden.Bovendienhebbenwenogeenaantalextradelenvoorziendiekunnenaangeboordworden,moesteenbepaalddeellichteruitvallendanverwacht.DebedoelingisomhetvoorbereidendewerkalvoordeKersperiodeaftewerken.Dithoudtindatermetdejuisteexternebronnencontactmoetwordengelegd,reedsbruikbarebronnenmoetenwordengezochteneenstructuurvanhetprojectverderuitgedachtmoetworden(Inhoudelijkedeadline1;zielater)Nadekerstperiodevolgtvoornamelijkeenfasevanuitwerking,waarbijveelvuldiggebruikzalmoetengemaaktwordenvanhetuitwerkenvanschattingen,hetafrondenvanbevindingenvanuitexternebronnenenhetopstellenvanhetfinaalwerkdocument.WorkbreakdownDeelhetprojectopinrelevantewerkpakkettenenlijstdezeopindetabel.Identificeervoorelk werkpakket een eindverantwoordelijke, een tastbaar resultaat en een deadline. Zorgervoordatde tabelprofessioneelenoverzichtelijkdeverschillendestappenvanhetprojectweergeeft.

Werkpakket Verantwoordelijke Deliverable TimingVerwervenenverwerkenvaninfouitexternebronnen+contactmetTolbovzw

Filippe Aantalnuttigeantwoordenuitexternebronnen+matevanverstandhoudingmetTolbovzw

Verwerven:voor20DecemberVerwerken:voor15April

Correcteberekeningschattingena.d.h.vbijvoorbeeldExcel

William

Aftoetsenvancorrectheidberekeningsmethode.

Zouinmaartrichtingfinalefasemoetenwerken.

Overzienalgemenestructuur+presentatie+verwerkeninfobronnen+analyseberekeningen.

Johnas

Overzichtelijkeengestructureerd

Structuur:voor20decemberVerwerkeninfo+analyse:voor15AprilPresentatie:voor20April

92

TijdlijnGeefdeplanningvanhetprojectweeropdetijdlijn. 20December17Februari 31Maart 15April 20April

InhoudelijkeOverlopentussentijdse Afronding FinaleversieFinaledeadline1werkmetTolbo berekeningen document presentatie

Wordt er een bijdrage geleverd aan de eventuele onkosten voor de studenten(transportkosten,drukwerk)?oja onee

Zoja,welke:Gaatdeorganisatieermeeakkoorddatderesultatengepubliceerdwordenenzoopenbaarwordenvoorderden?*

oja onee

Appendix4

VOORTGANGSRAPPORT

PROJECT MVOPROJECTFICHE<Demeerwaardevaneeninclusievesamenleving>

TolbovzwKasteelstraat 37 1840 Londerzeel

MarkVanAsscheGsm: 0475 85 83 19

markvanassche@skynet.be

t

93

Debedoelingiseendossieraantemaken,opdatUnizodezeindehandelskernversterking

doelstellingenkansteken.Hetdossierzougaanoverhoelokalebesturenovertuigdkunnen

wordenvandemeerwaardevaneeninclusievesamenleving.Wedoenditdoorhet

berekenenvandeeconomischemeerwaardeaandehandvandevolgendelogictree.

DoelstellingvanhetprojectWatzijndedoelstellingenvanditproject?-Eentoegankelijkesamenlevingcreëren-Handelaarsovertuigenvandemeerwaardevaneentoegankelijkesamenleving-EendossiervoorUnizoopstellendatgeïntegreerdkanwordeninhunwerkrondhandelskernversterking.

ScopevanhetprojectWatzalonderzochtworden(enwatniet)gegeventijdenmiddelen?-Berekenenvandebesparingbijhetcombinerenvandeaanlegvanbv.wegenwerkenmethetcreërenvantoegankelijkereopenbareruimte.(watwettelijkverplichtis)-Berekenenvandeopbrengstopsocialezekerheidstoelagen-Berekenenvandeopbrengstvantoegankelijktoerisme.-Schattenvaneconomischemeerwaardedoorjobcreatieenconsumptiebijmensenmeteenbeperking.

ProjectmedewerkersLijstjeteamgenotenop,inclusiefcontactgegevens.Duidaanwiedeteamleideris.-Teamleider:FilippeKonings:filippekonings@gmail.com//+32471769667-JohnasSoulopoulos:schaffersw@skynet.be//+32476208259-WilliamSchaffers:Johnas@soulopoulos.be//+32497061706

94

InterneBegeleiderUniversiteitAntwerpenNaam:JohanBraet Telefoonnummer:03/2654202Emailadres:johan.braet@uantwerpen.DefinitievansuccesWatmoeteropgeleverdwordenopdatiedereentevredenis?

-voordeorganisatie:Alsereendossierwordtaangemaaktdat1)dewaardevaneentoegankelijkesamenlevingberekenten2)ditdossierinaanmerkingkankomenominUnizo’swerkrondhandelskernversterkingtewordengeïntegreerd

-voordeUniversiteitAntwerpen:Alsdegeschattegetallenvolgenseencorrectewetenschappelijkemethode(inclusiefkansverdelingen)wordenberekend.

-voordestudenten:Wanneerhetprojectingoedeovereenstemmingmetdeklantverloopt,hetwerkschemawordtgevolgdenhetresultaatovereenkomtmetdegeformuleerdedoelstellingen.

CommunicatiemetdeorganisatieDecommunicatiemetdeorganisatieverlooptviameerderekanalen.Veelalwordteenwekelijksepersoonlijkemailgebruiktmaarookgesprekkeninpersoonwerdenenzullengevoerdwordenindiennodig.

ProjectmanagementOnsprojectteamvondhetessentieelommetdeklantpersoonlijksamentezittenencontacttehoudenomeenzoheldermogelijkbeeldvanhetprojecttekrijgen.Vervolgenshebbenwehetprojectopgedeeldinduidelijkafgebakendedelen.Dezekunnenvervolgensverdeeldwordenentoegewezenworden.Hetisbelangrijkdatiedereenzichaandezedeadlineszalhouden.Bovendienhebbenwenogeenaantalextradelenvoorziendiekunnenaangeboordworden,moesteenbepaalddeellichteruitvallendanverwacht.DebedoelingisomhetvoorbereidendewerkalvoordeKersperiodeaftewerken.Dithoudtindatermetdejuisteexternebronnencontactmoetwordengelegd,reedsbruikbarebronnenmoetenwordengezochteneenstructuurvanhetprojectverderuitgedachtmoetworden(Inhoudelijkedeadline1;zielater)Nadekerstperiodevolgtvoornamelijkeenfasevanuitwerking,waarbijveelvuldiggebruikzalmoetengemaaktwordenvanhetuitwerkenvanschattingen,hetafrondenvanbevindingenvanuitexternebronnenenhetopstellenvanhetfinaalwerkdocument.WorkbreakdownDeelhetprojectopinrelevantewerkpakkettenenlijstdezeopindetabel.Identificeervoorelk werkpakket een eindverantwoordelijke, een tastbaar resultaat en een deadline. Zorgervoordatde tabelprofessioneelenoverzichtelijkdeverschillendestappenvanhetprojectweergeeft.

Werkpakket Verantwoordelijke Deliverable TimingVerwervenen Filippe Aantalnuttige Verwerven:voor20

95

verwerkenvaninfouitexternebronnen+contactmetTolbovzw

antwoordenuitexternebronnen+matevanverstandhoudingmetTolbovzw

DecemberVerwerken:voor15April

Correcteberekeningschattingena.d.h.vbijvoorbeeldExcel

William

Aftoetsenvancorrectheidberekeningsmethode.

Zouinmaartrichtingfinalefasemoetenwerken.

Overzienalgemenestructuur+presentatie+verwerkeninfobronnen+analyseberekeningen.

Johnas

Overzichtelijkeengestructureerd

Structuur:voor20decemberVerwerkeninfo+analyse:voor15AprilPresentatie:voor20April

TijdlijnGeefdeplanningvanhetprojectweeropdetijdlijn. 20December17Februari 31Maart 15April 20April

InhoudelijkeOverlopentussentijdse Afronding FinaleversieFinaledeadline1werkmetTolbo berekeningen document presentatie

Wordt er een bijdrage geleverd aan de eventuele onkosten voor de studenten(transportkosten,drukwerk)?oja onee

Zoja,welke:

t

96

Gaatdeorganisatieermeeakkoorddatderesultatengepubliceerdwordenenzoopenbaarwordenvoorderden?*

oja onee

Appendix5

POSTER