Instapreeksen Kennisplatform Openbare Verlichting · 2019-03-15 · Welke mijlpalen gaan de intrede...

Instapreeksen Kennisplatform Openbare Verlichting

Technologische ontwikkelingbij LED toepassingen O.V.

14 maart 2019

Johan T’Jonck

Agenda• Vanwaar komen we : overzicht “sterke” lampen

• Evoluties lamptechniek met impact op prestatie & verbruik

• Opkomst van LED in O.V. – reeds 3 generaties

• Wat typeert LED - waar moet je op letten

• En waar zijn we mee bezig …

Welke mijlpalen gaan de intrede van LED in OV vooraf :

KPL-OV Dagdeel 2 – 14 maart 2019 4

• Lamptechniek : Oud en recenter

Reeds verdwenen : TL & HPL

o De Lagedruk- en Hogedruk-Kwikdamplampeno Uitfasering van energieverslindende lampen

Zie ‘Eco Design Normering’

Op termijn verdwijnen : LdNa

o De Lagedruk Natriumlampen o Monocolorlamp – 555 nm – hoog rendement - 130 Lm/Watto Omvangrijke lamp – licht moeilijker stuurbaar - dus ‘boven de weg’ hangen..

Nog veelvuldig toegepast: HdNa

o De Hogedruk Natriumlampen o Goudgeel licht – betere kleurweergave dan LdNao Goed rendement – lange levensduur : min. 16.000 - tot zelfs 24.000 brandureno Compacte lamp en brander – licht veel beter stuurbaar - hierdoor rechte masten..



• Lamptechniek : Recenter

Intrede - wit licht : ‘HPI-T ‘

o De Metaalhalogeen lampeno Wit licht - 4500 K - veel betere kleurweergave [Ra] dan HdNao Goed rendement Lm/Watt – iets beperktere levensduur dan HdNao Compacte lamp en brander – licht goed stuurbaaro Vooral voor zebrapaden – OV.

Diverse - wit licht : ‘CDM-T - CDM-TD – CDO-TT - CDO-ET’

o De Mastercolorlampeno Wit licht – 3000 K & 4200 K - veel betere kleurweergave [Ra] dan HdNao Voldoende rendement Lm/W.o Aanvankelijk beperktere - daarna gestegen levensduuro Compacte lamp en brander – licht goed stuurbaaro Alle wit licht toepassingen voor OV toestellen en grondprojectoren, enz.



• Lamptechniek : Nieuw

Wit licht : ‘CPO-TW’

o De Cosmopolis-lampen - CosmoWhiteo Warm Wit licht – 2800 K – goede kleurweergave [Ra] o Goed rendement - 120 Lm/Watto Iets beperktere levensduur dan HdNa : > = 16.000 brandureno Compacte lamp en brander – licht zeer goed stuurbaaro Standaard toepassing voor wegverlichting ‘BiBeKo’ – Binnen Bebouwde Komo BBT – Best Beschikbare lamp-Technologieo ‘Was’ : HdNA 50 – 70 – 100 – 150 Watt + (e)VSAo ‘Wordt ‘: CPO-TW 45 – 60 – 90 – 140 Watt + eVSA : min 10 Watt !o Lamp postie bij voorkeur instelbaar



• Lamptechniek : VSA & eVSA

VoorSchakelApparatuur : VSA

o TL - HPL - LdNa - HdNa - HPI-T – CDM-T – CDO-TT .. : VSAo Met conv. VSA : ballast + condensator + startero Totaal toestel-vermogen = lamp + VSAo B.v.b. : Lamp 70 Watt + VSA : Totaal < 85 Watt

Elektronische VoorSchakelApparatuur : eVSA

o HdNa - CPO-TW : elektronische VSAo Starter en condensator verdwijnt. o Totaal vermogen OV-toestel daalto Bvb : Lamp 60 Watt + eVSA : Totaal < 70 Watt : een aanzienlijke besparing !

VSA

eVSA



• Dimmen

Dimmen van lampen : goudgeel en wit licht

o Door invoer van elektronische ballasten : dimmen mogelijk o Tot 50 % resterend lichtniveau (afspraak) en 70 % resterend vermogen

We zakken immers max. 2 weg-categorieën : b.v.b. Me3b naar Me5bo Dieper dimmen van CDO-TT en CPO-TW is ‘NOK’ - i.v.m. ‘kleurshiften’o Diep dimmen van andere lampen is niet gewenst om diverse redenen

Doven van lampen

o Op basis van de beschikbare Netsturing signalen o Niet frequent 'aan‘ - 'uit' ; nefast voor levensduur

Intrede van LED toestellen in OV :


• Situering

Pas sinds de realisatie van blauwe LED's – de jaren '90 - kon men wit licht aanmaken

Simultaan met opkomst eVSA : de OV LED toestellen

Geen lamp & VSA of lamp & eVSAMaar voorzien van – vervangbare - elektronische driver (005 gekeurd) en Led-platine

Rendement Lm/Watt aanvankelijk laagDaarna steeds gestegen - maar niet ongelimiteerd

Levensduur : aandacht voor invloed van warmtehuishouding - schakelbeurten - diverse factoren

Evolutie in binnenverlichting en buitenverlichting : nu meer impact op elkaar dan vroeger

Evolutie LED véél sneller dan destijds bij lamptechniek - Testen en implementeren was nodig

OV LED : wordt steeds standaard dimbaar door DNB aangeboden – volgens de BBT

Intrede van LED toestellen in OV :


• Aanbod standaard O.V. 2015 : nog steeds keuze tussen Lamp én LED – beiden 005 gekeurd

Is recente lamptechniek CPO-TW dan ‘NOK’ of slecht ? :


• Lampen evolueerden :

- Wit licht - betere kleurweergave

- Diverse en compatibele lampvoeten E27 / E40 / G12 / PGZ12 ..

- Dimbaar

- Stijgende levensduur

- Compacte branders :beter stuurbaar licht vanuit de optieken

- Lager vermogen : min 10 Watt t.o.v. HdNa

- …



• Pluspunt Lamptoestel :

- Niet - of minder - gevoelig voor de warmtehuishouding - zie impact levensduur

- Levensduur 005 gekeurd OV- toestel is zeer hoog

- Enkel lamp vervangen : gemiddeld 4 jaar / 16.000 branduren

Het toestel wordt ondertussen gezien - gereinigd - gecontroleerd

- Is dimbaar

- Diverse lampstanden : meerdere lichtoplossingen / situaties met éénzelfde toestel

- Lamp 3000 K kan bij LED WW 3000 K door elkaar geplaatst worden, zonder op te vallen

- Alle onderdelen zijn vervangbaar - ook ter plaatse



• Minpunt Lamptoestel :

- Veelvuldig schakelen is 'nok' : levensduur lamp

- Einde levensduur lamp = interventie

- Andere optiek/spiegel = ander toestel

- ……

Intrede OV-LED - Evolutieschets :


• LED toestellen evolueerden :



Reeds 3 Generaties LED-toestellen OV :

1ste Generatie : intro LED

- Europese Beurs - Light + Building Frankfurt - eerste LED-toestellen

- ‘Onbekende' leveranciers - minder ervaring met O.V. – aanbod toestellen zeer divers

- Testen door geaccrediteerde laboratoria :

Doen de toestellen wat wordt verwacht : Cfr. Prestaties - Kwetsbaarheid - Levensduur - Onderhoudsvriendelijk - … ?

- Nood aan degelijke specificaties om ze kwalitatief - beheersbaar - duurzaam te maken



1ste Generatie :

Eerste testen door een geaccrediteerd laboratoria



2de Generatie : met specificaties

- Eerste gekeurde toestellen conform typebestek 005 beschikbaar- Aantal en diversiteit in sterk stijgende lijn- Vervangbare driver en vervangbare led-platine : nuttig voor ingrijpen bij defecten & latere evoluties- Vlak glas : vervuiling lenzen en spiegels tegengaan – en minder lichthinder- Lens of spiegel is mogelijk - Lenzen meest frequent toegepast



3de Generatie : het heden … en nog sterk in evolutie

- Terug evolutie van Ledboard en driver(s) : stijgend Lm/Watt – dus dalend verbruik

B.v.b. : Standaard Infrax Teceo 2 LED : van 130 W naar 104 W bij dezelfde Lumen output … en dalend.

- Betere Led's - poeders (bepalen lichtkleur) - lenzen – drivers - …

- Prestaties stijgen - levensduur verbetert

- Warmtehuishouding - versus - levensduur : beter onder controle

- Standaard dimbaar naar 50 % resterend licht – en mogelijke optie ‘CLO’

- …….

Wat typeert OV LED :


1. Lumen Output :

- Lamptoestel : in termen van “lampvermogen” - stapsgewijs : 35 - 50 - 70 - 100 - 150 - 250 [Watt]

- Led toestel : in termen van “Lumen output” [Lm]

- Toestellen worden nog steeds zuiniger / in evolutie..- We plaatsen een hoeveelheid 'Lumen’ - dus niet meer een specifiek vermogen- Wél opdeling in Lumen-paketten : i.v.m. beheersbaarheid aantal toestellen / diversiteit



2. Dimmen van OV toestellen:

- OV LED : 50 % minder licht en 50 % minder vermogenEen ‘halve nacht’ dimmen is 25% besparen

- OV Lamp : 50 % minder licht en 30 % minder vermogen Dus iets minder besparing



3. Kleurtemperatuur : [Kelvin]

- WW - Warm Wit - 3000 KMeest standaard - aangenaam licht – ‘mengbaar’ met lamptoestellen.

- NW - Neutraal Wit - 4000 KSpecifieker – b.v.b. fiets-o-strades - buiten stads- of dorpskernen

- KW - Koud wit - 5000 K en hoger Zelden - minder of niet gewenst M.b.t. Natuur - risico's Blue Hazzard voor ogen technici - …

- Of hoger : …..Vooral voor sportvelden / ook i.v.m. TV - opnamesDus geen ‘continue nachtverlichting’ of O.V.

- Amber : toepassing voor kwetsbare gebieden / vleermuispopulaties



4. ‘Spiegel’ of ‘Lens’ Om het licht te 'richten‘

- Minder vermogen voor dezelfde Lumen output :Betekent het licht beter sturen - minder strooilicht

- Enkele leveranciers gebruiken led's in spiegeloptiekenCfr. lamp technologie met spiegeloptiek

- De meesten passen lenzen toe : Een 'lens overheen de led‘



5. Multi-spot of Multi-layer

- Multi-spot : elke led heeft een eigen aanstraling richting – ze vullen samen het te verlichten vlak op

Bij defect van 1 of meerdere led's krijg je plaatselijk donkere vlekkenWordt nog weinig toegepast

- Multi-layer : elke led heeft een lens - licht in gelijkvormige laagjes ‘over elkaar’ op het te verlichten vlak

Bij defect van 1 of meerdere led's : overal nog licht, maar een percentage minder dan bedoeldLijkt op verouderen van een lamp of ledboard - minder lichtoutput in de tijd



6. Gevoeliger voor warmte

- Bedrijfstemperatuur - junctietemperatuur van de LED-diodes

- Te hoge temperaturen : levensduur kan tot de helft dalen

- Belang van koelen en dimensionering en design toestel !



7. Schakelen OV LED ( Te vermijden bij OV lampen )

- Men kan OV LED veelvoudig schakelen - OV lampen niet

- Maakt bijgevolg interactieve toepassingen of meermaals schakelen mogelijk

“lichtbel”

Aandachtspunten voor toepassen OV LED :


Te bewaken bij OV Led :

- Output Ledboard [Lumen] - is NIET = Output toestel

- Kies de juiste lens en Lm-output toestel voor je toepassing

- Led vereist een goede opstelling en plaatsing en afregeling

- Tilt laag houden - ook voor hinder en verblindingHet licht wordt immers beter gestuurd - dus zuiniger Bijgevolg ook minder licht op privaat - versus - ‘vinden sleutelgat’

Aandachtspunten voor toepassen OV LED :


Te bewaken bij OV Led :

- Kleiner toestel en minder LED’s = lagere prijsMaar de warmtehuishouding - en levensduur - kan in gedrang komen ! Vermijden van onnodig hoge stuurstromen – cfr. aantal LED’s

- Frequent schakelen kan de levensduur (driver) doen dalen Zeker bij compleet afkoelen

- Te ver afkoelen en dus te laag dimmen van OV LED onder de 20 % : Slechte arbeidsfactor / capacitief : te vermijden

Wat volgt - Waar is men volop mee bezig ?


4de Generatie : snelle technische evolutie .. : Performanter, onderhoudsvriendelijk, Interactief, Connected Ready,…

- Overwegen wat nog aan de Led toestellen dient toegevoegd te worden ; als standaard of als optie

Immers : Als men overweegt te 'verledden' vergt het een toestel en techniek die voldoende innovatief is, en reeds rekening houdt met wat men 'later' wil, én eenvoudig is uit te breiden met extra items.

- Ook eenvoudig componenten vervangen / upgraden indien nodig

- Een voldoende hoge levensduur - zodat er genoeg terugverdientijd resteert

- Een systeem dat werkt en goed wordt ondersteund – cfr. risico’s bij faling van leveranciers of uitfaseringen

- Standaardiseren : - ten gunste van kwaliteit & levensduur- met stagnerende of zelfs dalende kosten

- Net zoals bij de opkomst OV dimming & OV LED : degelijk onderzoek - testen - implementeren / en ‘de markt voldoende laten spelen’.

Vb. Proefprojecten - met individuele communicatie


In Lichtplan Stad Oudenaarde zijn verschillende types verlichting gebruikt:

‘Functionele Verlichting’ - op gevel geplaatst.

Voor het verlichten van de rijweg en voetpad

‘Architecturale / Sfeerverlichting’ - op gevel geplaatst.

Via uplighters worden de gevels in het licht geplaatst.

‘Design verlichting’ - op lichtmast.

Was hier een combinatie van Openbare Verlichting en Sfeerverlichting

Andere / of privatief : Fontein & Verlichting bomen & ..

Vb. Proefprojecten - met individuele communicatie


Er werden diverse scenario’s gepland, waarbij toestellengroepen worden in- en uitgeschakeld ofwel gedimd.

Valavond tot middernacht 24 u : Functionele Verlichting & Architecturale Gevelverlichting & Sfeerverlichting op mast. Met de gepaste intensiteit.

Middernacht - 24 u tot 02 u : Enkel nog de Functionele Verlichting – géén Architecturale en Sfeerverlichting meer. Met de gepaste intensiteit.

De stille uren - 02 u tot 05 u : Enkel de Functionele Verlichting. Gedimd – lage intensiteit – voldoende comfort.

Nacht : 05 u tot ochtendgloren : Enkel de Functionele Verlichting. Met de gepaste intensiteit.

Communicatie module

Vb. Proefprojecten VVS OV - VolgVerlichtingsSysteem OV


Volgverlichting

“lichtbel”

Interactief dimmen.



Demopark Mechelen

Installatie in 2018 reeds bezocht met KPL-OV provincie W. Vl.



Wandel- en fietspadverlichting met Interactieve Verlichting

• Omwille van milieuvriendelijke maatregelen : nood aan een combinatie tussen wél en níet verlichten - enkel indien nodig.

• B.v.b. : wandelpad of looppiste in een natuurgebied met waterwild.

• Kan ook compleet worden gedoofd in de stille uren – bij totale afwezigheid van personen – met respect voor de natuur / fauna.

Dergelijke verlichting is ‘Volgverlichting’ waarbij het licht wordt gedimd en pas geactiveerd wordt

wanneer men een voetganger op het pad detecteert, en hierbij via RF (radiofrequent)

of elektromechanische technieken de naburige toestellen mee aanschakelt. Bvb 20 naar 100 %.

Het licht ‘volgt’ a.h.w. de voetganger of fietser.

Aan- en uit-tijden worden ingesteld..

Dank - eventuele vragen ?

Instapreeksen Kennisplatform Openbare Verlichting · 2019-03-15 · Welke mijlpalen gaan de intrede...

Documents

Transcript of Instapreeksen Kennisplatform Openbare Verlichting · 2019-03-15 · Welke mijlpalen gaan de intrede...