9/06/2015

1

Webinarwerkgeheugen- en concentratieverbetering in het onderwijs

Diane Manuhuwa

Inhoud van de webinar

• Wat is het werkgeheugen en het belang daarvan voor leren

• Hoe kan je het werkgeheugen trainen en ondersteunen in het onderwijs?

• Informatie en vragen

9/06/2015

2

Veelgehoorde opmerkingen van leerkrachten:

• Ze is snel afgeleid• Hij vraagt veel om herhaling • Hij is gemakzuchtig• Ze gaat niet aan het werk• Ze krijgt haar taakjes nooit af• Hij luistert gewoon niet• Hij maakt slordigheidsfouten• Het zit er wel in maar het komt er niet uit• Hij kan zich niet concentreren• Ze heeft veel praatjes maar niet in de groep

Dit kan voorkomen bij alle kinderen, ongeacht intelligentie of classificatie!

Wat is het werkgeheugen?

Het vermogen om gedurendeeen korte periode bewust informatie vast te houden én deze actief te bewerken

(denk aan cognitieve processen als taalbegrip, rekenen, redeneren en leren, multitasking, maar ook sociale interacties).

9/06/2015

3

Werkgeheugenmodel

Alan Baddeley(hoogleraar psychologie Universiteit York, Engeland)

Baddeley (2003)

Werkgeheugen overbelast?

Met welke boodschappen komt u thuis?Noem op welke u nog weet …

1. Een kilo appels elstar2. bio rundergehakt 3. 2 pakken magere yoghurt 4. optimel vanille yoghurt 5. pak eieren 10 stuks 6. zak sperziebonen7. blik tuinbonen, 8. blik kikkererwten9. blik witte bonen10. gerijpte kaas plakken 30+11. hondenbrokken

9/06/2015

4

Grenzen aan het werkgeheugen

• Teveel afleiding

• Proberen om teveel informatie te onthouden

• Een veeleisende taak aangaan

Werkgeheugen en leeftijd

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60

ålder

arb

ets

min

ne

Westerberg (2004)

Aantal digits

Leeftijd →

9/06/2015

5

Werkgeheugen en leeftijd:van kind t/m adolescent

T. Alloway

Centrale rol van het werkgeheugen bij leerprocessen

Gevolgen slecht werkgeheugen:� Meeste kinderen lopen achter met taal en

rekenen� Instructies vergeten, overzicht verliezen in

complexe taken � Moeite hebben met informatie die in een hoog

tempo wordt aangeboden Gathercole, Lamont & Alloway (2006)

9/06/2015

6

Centrale rol van het werkgeheugen bij leerprocessen

‘Werkgeheugen is een betere voorspeller voor academisch succes dan IQ’

Alloway & Alloway (2010)

Adequate aanpak van werkgeheugen (problemen)

1. Signaleer problemen met het werkgeheugen

�Observeer het kind in de klas�Onderzoek de belasting van het werkgeheugen�Neuropsychologische tests(o.a. AWMA-2-NL, NEPSY-II, onderdelen WISC-III)

9/06/2015

7

2. Beperk zo nodig de belasting van het werkgeheugen

�Geef instructies op maat �Herhaal belangrijke informatie�Zorg voor routines�Moedig het gebruik van geheugensteuntjes aan om tot leren te komen�Leer adequate leerstrategieën zoals mindmapping

Adequate aanpak van werkgeheugen (problemen)

3. Train het werkgeheugen

� (Cogmed) werkgeheugentraining

� Blijf het werkgeheugen belasten!

If you don’t use it, you loose it.What fires together, wires together.

Adequate aanpak van werkgeheugen (problemen)

9/06/2015

8

Cogmed in vogelvlucht

2001

2007

2012

2015

Cogmed werkgeheugentraining

Versies:�JM 4-7 jaar

�RM 7-17 jaar

�QM 18+

DemoversieWebsite: www.training.cogmed.comGebruikersnaam: testWachtwoord : test99 (of test44)

9/06/2015

9

Cogmed werkgeheugentraining

Principes:

�Door trainen kan je je werkgeheugen verbeteren

�Train op (en over) de grensvan je vermogen

Cogmed werkgeheugentraining

Trainingsprotocollen:

�25 dagen, 5 dagen per week, 50 min per dag

�7-10 weken, 4-6 dagen per week, 35 min per dag

9/06/2015

10

Werkwijze Cogmedtraining

Protocol Cogmed in de basisschool

Per kind:

1. Voor- en nametingen werkgeheugen (AWMA-2-NL nb kan ook op klassenniveau),observaties (via gedragsvragenlijsten zoals BRIEF)

2. Intake met ouders (en leerkracht)

9/06/2015

11

Protocol Cogmed in de basisschool

In groepsverband:

3. Aftrapbijeenkomst: startsessie.Opstellen van plan van aanpak (zoals doelen, planning, motivatie,

(groeps)beloningssysteem).

4. Trainen op school met trainingshulp en Cogmed coach.

Protocol Cogmed in de basisschool

Per kind:

6. Trainingen thuis

7. Evaluatiegesprek met ouders (en leerkracht)

8. Follow-up na zes maanden

9/06/2015

12

Protocol Cogmed in de basisschool

Voorwaarden:

� Deskundigheidsbevordering leerkrachten

� Scholing IB-er/RT-er/schoolpsycholoog tot Cogmed coach of externe Cogmed coach

� Training trainingshulpen

� Voorlichting ouders

Protocol Cogmed in de basisschool

Voorwaarden:

• Visie op leren leren en werkgeheugen

• Praktische zaken:

9/06/2015

13

Rol ouders

• Betrokkenheid en steun voor het kind worden verwacht, eventueel ook coaching thuis bij trainingen

• Tijd voor gesprekken en het invullen van vragenlijsten

• Ook thuis aandacht voor transfer

Effecten Cogmed

Verbetering van ongeveer 20% op de training

9/06/2015

14

Onderzoek laat zien dat verbetering plaatsvindt:

• Werkgeheugen en concentratie

• In staat zijn om afleidingen te negeren

• ADHD-symptomen verminderen

Effecten Cogmed

Effecten op schoolprestaties

• Het werkgeheugen kan worden verbeterd bij kinderenmet een slecht werkgeheugen

• Transfer naar ‘klaslokaal werkgeheugen’ taken

• Verbeteringen blijven ook na 6 maanden

• Na 6 maanden ook significante verbetering van rekenen

Holmes, Gathercole & Dunning (2009)

9/06/2015

15

Veranderingen in de hersenen

• Hersenactiviteit in prefrontale en pariëtale hersengebieden neemt toe na de training

• Hersenactiviteit in andere gebieden daalt

Take home message

• Het werkgeheugen is de sleutel tot aandacht en leren

• Op tijd signaleren en adequaat aanpakken leidt tot verbetering in aandacht en leren

• Het werkgeheugen kan door adequate training (inclusief coaching) significant verbeteren

• Het werkgeheugen is als een spier die je moet onderhouden. ‘if you don’t use it, you loose it’‘what fires together, wires together’

• Binnen het onderwijs liggen kansen

9/06/2015

16

Informatie en vragen?

Verder informatie:www.cogmed.nlen vraag het informatiepakket aan voor ‘Cogmed op school’.

Contact:Pearson: cogmed-nl@pearson.com / 020-5815500 contactpersoon: Lienke de Kroon

Opleiding volgen? www.pearsonacademy.nl

Up-to-date onderzoek naar Cogmedhttp://www.cogmed.com/researchwww.klingberglab.se

EINDE

Hartelijk dank voor jullie aandacht!