IFRS en fiscale winstbepaling’

auteur: D.G. Dooper Scriptiebegeleider: prof. dr. A.O. Lubbers 10 oktober 2005 Ik heb in deze scriptie onderzocht of het wenselijk is dat de wetgever overstapt op IFRS voor de bepaling van de fiscale jaarwinst. Dit heb ik getoetst aan de hand van een aantal meningen uit de vakliteratuur en beoordeeld aan de hand van een aantal waarderingen volgens de fiscale winstbepaling en IFRS. Tenslotte heb ik nog globaal de invloed van IFRS op een min of meer gemeenschappelijk winstbegrip in de EU onderzocht.

Ten aanzien van de probleemstelling of het wenselijk is dat de wetgever overstapt op IFRS ben ik van mening dat IFRS niet zondermeer kan worden gekoppeld aan de fiscale winstbepaling.

Ik ben namelijk van mening dat de functie en doelstelling van de vennootschapsrechtelijke en die van de fiscale winstbepaling verschillend zijn. Hierdoor is het dus niet wenselijk dat de wetgever zondermeer overstapt op IFRS. Bij de vennootschapsrechtelijke winstbepaling gaat het om het verschaffen van relevante informatie aan de aandeelhouders. En bij de fiscale winstbepaling gaat het om het heffen van belastingen met het oog op de continuïteit voor de ondernemingen.

Wel zou ik willen stellen dat IFRS een goed uitgangspunt zou kunnen zijn voor een nieuw fiscaal jaarwinstbegrip in Nederland. In beginsel kan immers elke bedrijfseconomische methode fiscaal acceptabel zijn (HR 8 mei 1957, BNB 1957/208) en daarmee dus ook IFRS. Daarbij zal er volgens mij altijd een vertaalslag nodig zijn om aansluiting te bewerkstelligen tussen IFRS en de fiscale jaarwinstbepaling. “Fair value” geeft immers een liquiditeitsprobleem. Daarom is het van belang om het probleem van “fair value” te neutraliseren. Een oplossing van het probleem kan gevonden worden in de vorming van een ‘ongerealiseerde belastinggrondslagreserve’, om in het traject van winst naar belastbare winst de mutaties aan te brengen die nodig zijn om de fiscale doelstelling tot haar recht te laten komen, voor zover zij dan verschilt van de doelstelling die met jaarverslagregels worden beoogd. De voordelen hiervan liggen uiteraard in de administratieve eenvoud.

Zou de rechter dan wel inspiratie kunnen ontlenen aan IFRS over de nadere ontwikkelingen binnen goed koopmansgebruik? Dit denk ik zeker. De wijze waarop onder IFRS de waarderingsgrondslagen zijn vastgelegd is wel degelijk een inspiratiebron om de hoofdregels van goed koopmansgebruik te codificeren. Dit komt ten goede aan het bedrijfsleven, die namelijk hecht aan begrippen als voorspelbaarheid, duidelijkheid en betrouwbaarheid.

Tenslotte ben ik van mening dat indien de EU-lidstaten zouden besluiten om te komen tot een gemeenschappelijk fiscale winstbepaling, men IFRS als uitgangspunt zou moeten nemen om de fiscale winst te bepalen. Dit omdat IFRS ook al gebruikt worden voor de winstbepaling in de externe jaarrekening en de Europese Commissie IFRS als uitgangspunt ziet voor een vorm van een “common consolidated tax base system” in Europa.