pagina 14 de mooie kanten van het vak

pagina 20 zelfsturing is geen doel, maar een middel

pagina 10 levende profi elen voor zorg en welzijn

Het nieuwe FWG Trendrapport is uit!‘De zorg, ongelij k voor iedereen’pagina 6

november 2017

2 fwg meer waarde voor mensen wetenswaardig november 2017

Lees meer nieuws op www.fwg.nl/kortnieuws

kortnieuws

Wetenswaardig is een uitgave van FWG Bedrij f BV. Daarnaast is er de e-mailnieuwsbrief. 2017 (november)

FWGPostbus 852663508 AG Utrechtt 030 - 2669 400e servicepunt@fwg.nl e communicatie@fwg.nlw www.fwg.nl

Redactie Gerlant Oosten, Iris Brummelhuis en Nelly Dij kstra.

OntwerpHollands Lof, Haarlem

Fotografi e en illustratiesJanita Sassen, Jasper Groen, Joni Israeli, Reinout van Roekel

DrukVeenman+, Rotterdam

Oplage2.000 exemplaren

AbonnementWetenswaardig maakt onderdeel uit van het abonnement op FWG 3.0. Standaard zenden we een exemplaar toe aan de Raad van Bestuur/directie, het hoofd P&O, de hoofd-contactpersoon, de proces verantwoordelij ke en de voorzitter OR. Op verzoek kan hier van afgeweken worden.

AuteursrechtNiets uit deze uitgave mag worden verveel-voudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelij ke toestemming van de uitgever.

Trots en blij kij k ik terug op ons HR-event ‘Het lab van werkplezier’ begin oktober, waar we voor de eerste keer de Nationale HR Zorg Award uitreikten. De prij s voor het beste idee voor meer werkplezier in de zorg ging welverdiend naar Cello Zorg. De overige genomineerden en resterende 45 inzendingen waren overigens ook zeer de moeite waard. Deze delen we graag nog met u op een later moment.

Een ander jaarlij ks terugkerend en heuglij k moment begin oktober, is de update van onze functiewaarderingssystemen FWG 3.0, FWG VVT en FWG Geboortezorg. Deze systemen hebben een directe samenhang met onze activiteiten op het gebied van werkplezier. Dat klinkt misschien gek; systemen en (werk)plezier lij ken elkaars tegenpolen. Wat ons betreft is echter het omgekeerde het geval: een goede basis biedt werkgevers en werknemers de vrij heid voor modern, vernieuwend, organisatie-eigen (HR-)beleid, met thema’s als talentontwikkeling, regelarm organiseren en het vergroten van het werkplezier. Thema’s die ook uitgebreid aan bod kwamen in de workshops op het HR-event.

Deze workshops konden wij geven vanuit onze kennis, ervaring en data die wij door de jarenlange ontwikkeling van de systemen en ons onderzoek hebben opgedaan over de inhoud en ontwikkeling van functies en trends in de zorg. Hier laten wij u ook graag in delen via onze dienstverlening, trainingen en publicaties, waaronder uiteraard het nieuwe FWG Trendrapport! Leest u vooral het artikel op pagina 6 voor een voorproefje op de inhoud. Én pagina 17 over ons nieuwe digitale dossier #Zorgtrend!

Tot slot: wij blij ven ons inzetten voor (meer) werkplezier via onze beweging ‘Werkplezier in de zorg’, geleid door Sabine Uitslag. Meer hierover leest u op pagina 14. En om dit voorwoord met haar slotzin op het HR-event te eindigen: ‘Werken in de zorg is fantastisch, en ik ben er trots op!’.

Jan Helmond, Algemeen directeur

3

Lees meer nieuws op www.fwg.nl/nieuws

werkplezier in uitvoering

voorwoord

colofon Semco­dag: van inspiratie naar actieOp 23 november en 17 december organise-ren we een combinatie van de inspiratieses-sie ‘Iedereen de baas in de zorg’, over het Semco-gedachtegoed, en een bij eenkomst waarin u kunt ervaren welke stappen u zelf kunt zetten om beweging te brengen in uw team en organisatie. Een organisatie verandert niet in één klap in een Semco-style organisatie, maar wel door ‘gewoon te beginnen’. Indien gewenst kunt u alleen het ochtendprogramma, de inspiratieses-sie, volgen.

Zie progressionalpeople.nl/iedereendebaas.

Of in 4 dagen de diepte in?Wilt u meteen de diepte in met het Semco-gedachtegoed? Bent u de change-maker binnen uw organisatie en wilt u handvatten om thema’s als zelfsturing, ondernemerschap en eigenaarschap van de grond te krij gen? Dan is de ‘Semco Style Healthcare Essentials’ dé training voor u.Semco is wereldwij d bekend om zij n innovatieve bedrij fsaanpak op basis van gezond verstand, vertrouwen en verant-woordelij kheid. De ‘Semco Style Healthcare Essentials’ is voor lij nmanagers en stafadviseurs die als eersten de kans willen grij pen om met het gedachtegoed aan de slag te gaan binnen de eigen organisatie. U kunt nog dit jaar van start: op 23 november is de eerste trainingsdag.

Zie: progressionalpeople.nl/semco-style-healthcare-essentials.

Semco? Weten hoe ‘Semco’ uw organisatie is? Doe dan de gratis Semco Style Quickscan om te zien hoe u op de 5 Semco-principes: vertrouwen, controle, zelfmanagement, in- en externe samenwerking en creatieve innovatie scoort. Invullen kost u 5 minuten en binnen een week ontvangt u per mail een persoonlij k rapport met uw score en aanbevelingen voor uw team of organisatie.

Hulpmiddel bij functies beschrijven

Sinds 1 oktober vindt u op onze website een pagina rondom het beschrij ven van functies. U vindt hier alle praktische informatie over en input voor het beschrij ven van functies: van algemene richtlij nen bij het uitwerken van de gezichtspunten tot downloadable praktij kvoorbeelden tot een checklist voor cao-proof functiebeschrij vingen.

Zie: fwg.nl/functiebeschrij vingen

De pagina is eveneens benaderbaar vanuit het klantportaal. Heeft u daarnaast interesse in mogelij ke varianten van het functiebeschrij vingsformat, passend bij en ondersteunend aan de (cultuur van uw) organisatie? Kom dan naar de inspiratieses-sie ‘Waardegedreven functies beschrij ven’.

FWG Progressional People fi etst voor goed doel

Op 15 september deden vij f medewerkers van FWG Progressional People samen met wielerfenomeen Maarten Ducrot mee aan het jaarlij kse wielerevent Skipr Care & Cure Cycle Challenge (Skipr 4C).

Naast de sportieve prestaties hebben de deelnemers van Skipr 4C € 4.500 bij een gebracht voor het goede doel ‘De Nieuwe Belevenis’: een belevingswereld voor mensen met een meervoudige handicap, diep dementerenden en ernstig zieke kinderen.

Inspiratiesessie ‘Waardegedreven functies beschrijven’

Ontdek in deze inspiratiesessie welk functiebeschrij vingsformat écht bij uw organisatie past. Een format dat uiting geeft aan de waarden, de visie en taal van de organisatie en de mensen die er werken. Want er zij n meerdere mogelij kheden om de kern van een functie te vangen in een profi el en tegelij kertij d een visitekaartje voor uw organisatie af te geven: de functiebeschrij ving als inspirerend document dat bovendien nog steeds een goede basis is om in te delen met FWG.We geven de inspiratiesessie op 9 november en 7 december.

Zie fwg.nl/waardegedrevenbeschrij ven

Poster Werkplezier in de zorgDef P heeft voor ons een mooie rap gemaakt over het werken in de zorg. Bekij k ‘m op fwg.nl/rapwerkplezier.

U kunt hier gratis een poster van bestellen via fwg.nl/bestellen-posters

Inspiratiesessie

Zo wordt het net debiteuren – crediteurenZitten aan je formulieren, verder niet meer zeurenBureaucratie tot aan het punt dat je zwichtOnder een systeemplafond en een TL-lichtLange werktijden maken werken tot lijdenBurnout, eindstation, niet meer te bevrijdenKijkend naar de klok van: ‘Mag ik al naar huis?’En voordat je het weet zit je maanden thuis

Dus het spreekt voor zich dat hier het tij moet kerenEn we alle mooie kanten van dit vak vererenDus ode aan de passie en de liefde die je geeftEn de dankbaarheid die onder patiënten leeftJe hebt een zinvolle tijd, verbetert vitaliteit

Je hebt een zinvolle tijd, verbetert vitaliteitGezondheid is een prachtige professionaliteit

Gezondheid is een prachtige professionaliteitHet is boeien en binden, talent, initiatiefEn met leuke collega’s neem je veel voor lief

Dus werkdruk, stressen en de bureaucratieMoeten wijken voor een frisse positieve energieVan zingeving, vrijheid, verantwoordelijkheidGoede sfeer, teamspirit met humor en vrijheidCreativiteit, progressie, menselijkheid‘FWG Progressional People’, de kern van de strijd

Doe allemaal maar mee en schreeuw het in koor:‘Zorg voor de zorg!’ want dit werk gaat door

Def P

Moeten wijken voor een frisse positieve energie

Zo wordt het net debiteuren – crediteuren

Van zingeving, vrijheid, verantwoordelijkheidGoede sfeer, teamspirit met humor en vrijheidCreativiteit, progressie, menselijkheid

Moeten wijken voor een frisse positieve energieVan zingeving, vrijheid, verantwoordelijkheid

Moeten wijken voor een frisse positieve energieVan zingeving, vrijheid, verantwoordelijkheid

Werken in de zorg is een druk bestaan

Je bent sowieso verzekerd van een nuttige baanJe bent sowieso verzekerd van een nuttige baan

Maar deze nuttige baan legt vaak de lat zo hoog

Dat het ziekteverzuim er veelal niet om loog

Dus de collega’s die nog wel de kracht hebben

Moeten meer werk verzetten dan ze in hun macht hebbenMoeten meer werk verzetten dan ze in hun macht hebbenMoeten meer werk verzetten dan ze in hun macht hebben

En zie hier de grote vijand van de werkmoraal

Een klassiek geval van een negatieve spiraalEen klassiek geval van een negatieve spiraalEen klassiek geval van een negatieve spiraal

PLEZIER IN HET WERK

fwg Progressional PeopleFWG 172495 Poster Def P_WT.indd 1

08-08-17 17:05

FWG Progressional

4 wetenswaardig november 2017fwg meer waarde voor mensen4 5

nationale hr zorg award

cello zorg winnaar eerste nationale hr zorg awardIn het voorjaar van 2017 startten we met de Nationale HR Zorg Award: een award voor het beste idee voor meer werkplezier in de zorg. Dat het thema leeft, bleek in augustus toen we constateerden dat we maar liefst vijftig inzendingen hadden! Vijftig mooie projecten en ideeën, afkomstig uit alle branches, variërend van een kleine, effectieve tool tot een compleet, bedrijfsbreed model. De vakjury selecteerde hier vijf genomineerden uit. Op het HR­event op 3 oktober maakte juryvoorzitter Greet Prins de winnaar van deze eerste editie van de award bekend.

elkaar, formele rollen tellen niet. Enthousiasme en talent bepalen wie welke rol aanneemt. Dit ver-sterkt het leren. Lonneke de Laat: ‘Dat was in het begin best spannend, maar al snel zag je dat íedereen er een boost van kreeg. Zo’n succes had-den we bij aanvang niet verwacht.’ ‘Een van de doelen voor volgend jaar is om cliënten, mantel-zorgers en de buurt ook meer in de netwerken te betrekken.’De jury oordeelde dat het project het onderwij s beter deed aansluiten bij de praktij k en veel werk-plezier bij medewerkers en studenten opleverde. De enthousiaste projectgroep nam uit handen van Greet Prins de bokaal in ontvangst en kreeg van Jan Helmond, Algemeen directeur FWG, een che-que ter waarde van 10.000 euro, om de plannen, samen met FWG Progressional People, verder uit te werken of opvolging te geven.

Winnaar publieksprijs: Argos Zorggroep met ‘Wie is de ParacetaMOL?’Nadat op het HR-event fi lmpjes van de vij f genomi-neerden getoond waren, kon het publiek via een app haar stem uitbrengen, met als publiekswin-naar: Argos Zorggroep met ‘Wie is de ParacetaMOL?’

Iedereen kent natuurlij k het tv-programma ‘Wie is de mol?’. Argos Zorggroep in Schiedam en omstre-ken vertaalde het concept naar medicatieverstrek-king op de afdeling en ontwikkelde het spel: ‘Wie is de ParacetaMOL?’. Olaf Achterberg, Teamleider:

‘Het spel is bedoeld om, naast de reguliere inci-dentmeldingen en een-op-een gesprekken, het aantal medicij nincidenten op de afdelingen omlaag te brengen. Als je iets op een leuke manier brengt, dan blij ft het veel beter hangen, is het idee.’ Van tevoren wordt aangekondigd dat het spel gespeeld gaat worden. Dan wordt er een mol aangewezen die bewust steken kan laten vallen bij de medicatiever-strekking. Uiteraard op zo’n manier dat cliënten geen risico lopen. Collega’s kunnen door rode en groene munten te geven, raden wie de mol is en waarom. Dat leidt vervolgens tot goede gesprekken en dus tot een prettige aanspreekcultuur. Met als gevolg een veiliger sfeer en meer werkplezier.‘Wie is de ParacetaMOL?’ is als pilot gespeeld op de afdeling van Achterberg, waar iedereen enthousi-ast was. Het is echter nog te vroeg om te constate-ren dat het aantal incidenten afneemt. Daarvoor moet het spel op meer afdelingen worden gespeeld.

Eervolle vermelding: Emile Thuiszorg met ‘VlogOut’Naast de vij f genomineerden sprong één inzending er voor de jury uit: ‘VlogOut’ van Emile Thuiszorg. Deze inzending voldeed niet helemaal aan de crite-ria om in aanmerking te komen voor de award, maar wilde de jury toch niet onbelicht laten. Vandaar dat ‘VlogOut’ een eervolle vermelding kreeg.

Rapportages in de (thuis)zorg: tij drovend en, als ze online gebeuren, ook nog eens erg onpersoon-lij k. Emile Thuiszorg liet een app ontwikkelen om

rapporteren en registreren makkelij ker én leuker te maken. Direct na hun dienst kunnen medewer-kers via een fi lmpje met hun telefoon hun zorgen delen met collega’s. Ook kunnen ze de vlogs van collega’s zien en hierop reageren. Zo blij ven ze op een leuke en snelle manier op de hoogte van wat er gebeurt in hun wij k en leren ze collega’s beter kennen. Normaal gesproken zien wij kverpleeg-kundigen elkaar slechts een keer per maand tij -dens een teamoverleg.Tessa Wij mans, Wij kverpleeghulp: ‘Het werk bij ons wordt als heel leuk en uitdagend omschreven maar het rapporteren was een minpunt. Geïnspireerd op apps die op dit moment eff ectief blij ken, wilden we meer doen met beeld en geluid, en het sociale aspect van werken met collega’s benadrukken.’ Emile Thuiszorg wordt gerund door studenten, die HH, BG en PV leveren in zelfsturen-de wij kteams in Amsterdam en Groningen. Het eerste experiment is heel goed ontvangen en wordt nu verder getest in de praktij k.

Winnaar 2017: Cello Zorg met Leer en Versterk (LEV)Het project Leer en Versterk is erop gericht om samen met het onderwij s te werken aan een opti-maal leerklimaat voor alle betrokkenen met als uit-eindelij k doel een gelukkig leven voor mensen met een beperking, open communicatie tussen alle betrokkenen, en meer werkplezier voor studenten en begeleiders. LEV is een initiatief van Cello Zorg in samenwerking met onderwij sinstelling Koning Willem 1 College.

Werkplezier is gelij k aan leerplezier, zo vinden ze bij Cello Zorg en onderwij sinstelling Koning Willem 1 College in Noord-Brabant. Zij ontwikke-len een vernieuwende vorm van onderwij s op de werkplek met als basis: eigenaarschap van de stu-denten. Regie over het eigen leven is bij Cello het uitgangspunt voor cliënten; regie over de eigen opleiding voor studenten sluit daar naadloos op aan. Lonneke de Laat, adviseur Leren en Ontwikkelen bij Cello: ‘Intervisie en kennisover-dracht ín grotere bij eenkomsten voldeed niet meer. Het sloot niet aan bij de praktij k van werken in teams.’ Daarom besloten ze vorig jaar alle patro-nen los te laten en gezamenlij k – managers, team-leden, docenten en studenten – te bedenken hoe ze met elkaar willen werken. Dit heeft geleid tot drie leernetwerken van ieder vier teams. Verdeeld over de sectoren binnen Cello, zodat studenten te maken krij gen met een combinatie van wonen en dagbesteding. Binnen de netwerken is iedereen gelij kwaardig aan

De 5 genomineerden

• Argos Zorggroep: Wie is de ParacetaMOL?• BovenIJ Ziekenhuis: Duurzame inzetbaarheid• Cello Zorg: Leer en Versterk• MEE Samen: Healthcoins en gezonde levensstij l• Verslavingszorg Noord Nederland: Steeds beter

De jury

• Greet Prins (voorzitter) Bestuurder Philadelphia Zorg• Marita Bossers Directeur Planetree Nederland• Paul Iske Hoogleraar Open Innovation & Business Venturing Universiteit van Maastricht en initiator Instituut voor serieuze opmontering

Bekijk de fi lmpjes over alle genomineerde projecten op fwg.nl/hrzorgaward

projectteam ‘leer en versterk’ van cello zorg enthousiaste winnaar van de award

emile thuiszorg

argos zorggroep

Uniek en in de contextDe beweging waar de titel naar verwij st, gaat dan ook niet over ongelij ke verdeling van zorg maar over zorg die steeds meer maatwerk is. Zorg die zich richt op wat voor de unieke persoon de beste uitkomst is, ook wel personalised health genoemd. Geen enkele persoon en geen enkele situatie is gelij k. Weinig mensen herkennen zich in ‘het gemiddelde’, terwij l behandelingen daar wel op geënt zij n. Een belangrij ke conclusie uit ons nieu-we onderzoek is dan ook dat de zorg steeds meer de individuele cliënt centraal stelt, bij voorkeur in zij n of haar volledige context. Daarvoor is samen-werking nodig met andere organisaties in de keten, én samenwerking met andere domeinen zoals onderwij s, het UWV of schuldhulpverlening. Innovatieve fi nancieringsconstructies ondersteu-nen deze nieuwe aanpak.

Waardegedreven zorgWe zagen deze onderzoeksronde veel langskomen over ‘waarden’. De opkomst van waardegedreven zorg (value based healthcare) bij voorbeeld, het streven naar uitkomsten gebaseerd op waarden, en gespreksondersteuning in de vorm van een waar-denkaart. Ook hier is de achterliggende gedachte dat goede zorg voor iedereen anders is en dat de ‘beste uitkomst’ een afweging is tussen de wensen van cliënten, professionals en bij voorbeeld mantel-zorgers. Inzicht in elkaars waarden en het gesprek daarover voeren maakt de zorg (nog) beter.

Grenzen aan eigen regieDe afgelopen jaren is er sterk ingezet op meer eigen regie voor cliënten. Keuzewebsites, patiëntenfora en websites als thuisdokter.nl ondersteunen bij het maken van de beste keuze. Maar dit jaar zagen we ook waarschuwingen. Niet iedereen is in staat om de eigen regie te voeren en ‘weten is nog geen doen’, aldus de Wetenschappelij ke Raad voor het regeringsbeleid (WRR). Soms ook leiden individu-ele keuzes tot een collectief probleem. De toename van het aantal ouders dat hun kinderen niet laat vaccineren is daar een goed voorbeeld van. Mag de eigen regie van de één de veiligheid van een ander ondermij nen? Ook wordt steeds duidelij ker dat er lang niet altij d sprake van een eigen keuze kan zij n. Zo blij kt gezond eten niet alleen een kwestie van doorzettingsvermogen, want complexe fysieke processen hebben grote invloed op het eetgedrag.

Het principe van de vrij e keuze komt hiermee ter discussie te staan en het roept de vraag op of de overheid toch niet wat vaker – omwille van de alge-mene volksgezondheid – moet ingrij pen.

Een huis als mantelzorger en vliegende verzorgersOok is er veel aandacht voor technologie in de zorg in ons nieuwe trendrapport. Die technologie is inmiddels zo ver dat zelfs heel complexe zorg thuis kan worden aangeboden. Er ontstaan ‘thuiszieken-huizen’, virtuele verpleegafdelingen, en er wordt geëxperimenteerd met domotica die de thuiswo-nende oudere verregaand ondersteunt. De Technische Universiteit Eindhoven bedacht de ‘empathische woning’, die met de bewoner mee-denkt en ondersteuning op maat biedt. Bij voorbeeld door - met speciale sensortechnologie - de bewoner eraan te herinneren dat het tij d is voor eten of medicatie. Of door activiteit te stimu-leren via een wandelstok die registreert of er vol-doende gewandeld is. Voor wie meer ondersteuning nodig heeft, kan de vliegende verzorger uitkomst bieden: een drone die kleding kan aanreiken, medicatie kan verstrekken en hulp kan inschakelen als de bewoner is gevallen.

Van korte termijn naar verre visieVoordat dit gemeengoed is, zij n we vast een heel aantal jaren verder. Maar we moeten er wel nú al rekening mee houden, zo geven verschillende

bronnen aan. We moeten veel serieuzer nadenken over een toekomst met robotica en dat ook structu-reel onderdeel maken van arbeidsmarktanalyses en strategische personeelsplanning. Dus – hoe belangrij k ook - niet alleen maar praten over de huidige tekorten, maar vooral ook vóóruit denken over de kansen van technologie.

Last but not leastWilt u het nieuwe trendrapport bestellen? Dat kan via www.fwg.nl/trendrapport2017. Naast het rap-port introduceren we dit jaar een digitaal dossier én vij f branchesessies. Het digitale dossier heet #Zorgtrend en is te vinden op www.zorgtrend.nl. Wilt u weten hoe de nieuwe trends zich specifi ek in uw branche laten zien? Meldt u zich dan meteen aan voor een van de vij f branchesessies die we dit najaar en begin 2018 organiseren. Dat kan via fwg.nl/trendrapport2017. Liever een presentatie of workshops over de nieuwe trends in eigen huis? Kij k dan op fwg.nl/onderzoek.

onderzoek

het nieuwe fwg trendrapport:

de zorg, ongelijk voor iedereen

Het nieuwe FWG Trendrapport is uit! Met trends als

thuisziekenhuizen, vliegende verzorgers en empathisch

wonen. De titel van het nieuwe rapport is ‘De zorg,

ongelij k voor iedereen’. En dat deed meteen stof

opwaaien, want ‘ongelij k’ klinkt oneerlij k én onwenselij k.

Data branchesessies

• Donderdag 16 november: ziekenhuiszorg• Donderdag 7 december: gehandicaptenzorg• Donderdag 25 januari: verpleeg- en verzorgingshuiszorg en thuiszorg • Dinsdag 30 januari: geestelij ke gezondheidszorg •Dinsdag 6 maart: eerstelij nszorg

6 fwg meer waarde voor mensen wetenswaardig november 2017 7

Ga voor het nieuwe FWG Trendrapport en de branchesessies naar fwg.nl/trendrapport2017

wetenswaardig november 20178 fwg meer waarde voor mensen 9

Ga voor de complete terugblik naar fwg.nl/hr­event

impressie hr-event

Op 3 oktober vond het HR­event van FWG Progressional People plaats in het Van der Valk Hotel in Utrecht. Ruim 300 gasten genoten van het programma, zo bleek uit de vele positieve evaluaties!

Het lab van Het lab van werkplezier

wetenswaardig november 2017 11fwg meer waarde voor mensen10

Lenneke Dijkhuis, Directeur Randstad Zorg: ‘In een schaarse markt waarin de zorgsector andere eisen stelt aan een medewerker, is er meer nodig dan alleen het selecteren van de juiste kandidaat. Daarom leiden wij onze medewerkers continu op, zodat hun vaardigheden en competenties toe-komstproof blijven. Dan alleen kunnen wij onze missie waarmaken: een bijdrage leveren aan hoog-waardige kwaliteit van zorg.’

Jan Helmond, Algemeen directeur FWG: ‘We willen een bijdrage leveren aan toekomstbestendige scholing, maar ook weten of het echt werkt. Dat doen we met het concept van ‘levende profielen’: we volgen een groep medewerkers, in verschillen-de branches en functies, en tappen regelmatig hun ervaringen af. Ook bij de organisaties waar zij werkzaam zijn, gaan we peilen hoe de ervaringen zijn.’

Meerdere zorgorganisaties die al werken met de diensten van Randstad en FWG hebben interesse getoond in de samenwerking op de toekomstpro-fielen. Randstad en FWG verwachten in januari 2018 de eerste ervaringen te kunnen delen.Zie voor een voorbeeld van een toekomstfunctie - Medewerker cliëntenservice – pagina 12.

EEN WERELD ZONDER WERK?Wat is dat, werken in de toekomst, hoe ziet dat eruit? Onderzoek van Oxford University uit 2013 stelde dat bijna de helft van alle banen zou ver-dwijnen als gevolg van robotisering.1. De OESO – organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling - schatte dat in 2016 lager in en noemde dat zo’n 10% van alle banen in Nederland direct gevaar loopt om overbodig te worden. 2. Gaan we naar een wereld zonder werk? En wat is nog de waarde van werk als we straks allemaal een basisinkomen zouden hebben? En zelfs als het zo’n vaart niet loopt, wat betekenen alle verande-ringen nu dan wel? Als computers betere diagno-ses stellen dan mensen, worden artsen coaches en begeleiders. Als het nieuwe ziekenhuis je eigen huis is, wordt de huisarts wellicht je kamerarts, je partner een thuisverpleegkundige en jijzelf bij wijze van spreken de teamleider van het brede wijknetwerk. Als de lijnen in de zorg verdwijnen, werken we straks allemaal ‘ontschot’, zijn organi-saties niet meer als zodanig herkenbaar en wisse-len professionals tussen de tweede- en de eerste-lijnszorg, intramuraal en extramuraal, in wisselende teamsamenstellingen. Als, als, als….

Vanuit het doorlopende onderzoek in de zorg stelt FWG sinds vorig jaar concrete toekomstprofielen op

In een politieke brandbrief van maart dit jaar, stelde een groep arbeidsdeskundigen dat het aan onszelf is of robotisering een vloek of een zegen zal blijken. Wat minimaal nodig is, is een visie, gevat in een praktische robotagenda. Bewust-wording, opleiding en op-, bij- en omscholing zijn daarbij essentieel. 3.

TOEKOMSTGERICHTE SCHOLING CONCREETDie handschoen hebben FWG en Randstad opge-pakt. Vanuit het doorlopende onderzoek dat FWG doet naar trends en ontwikkelingen in de zorg, stellen we sinds vorig jaar concrete toekomstpro-fielen op: een combinatie van toekomstkennis en kennis van huidige functieontwikkeling binnen organisaties. Het toetsen van deze toekomstpro-fielen aan de kennis van deskundigen uit het veld, levert meteen bewustwording op, aan beide zij-

den. Voor FWG geeft het inzicht in de afstand (hoe ver staat het toekomstprofiel af van de situatie nu), voor de deskundigen geeft het een concreet beeld van wat er op de organisatie af gaat komen. En daarmee een handvat voor ontwikkeling. Randstad Zorg is partner van zorgorganisaties in werving en selectie. Daarbij biedt Randstad Zorg werkzekerheid aan de medewerker en verzorgt de ontwikkeling en scholing: in een meerjarig con-tract staat Randstad garant voor bij- en nascholing van zorgprofessionals, met optimale aansluiting als doel. De concrete kennis van FWG op het gebied van functies, rollen en toekomstprofielen, sluit goed aan bij de wens van Randstad om pro-fessionals toekomstgericht te scholen voor de zorg.

De concrete kennis van FWG sluit goed aan bij de wens van Randstad om professionals toekomstgericht te scholen voor de zorg

1. The Future of Employment: how susceptible are jobs to computerisation?, Frey & Osborne, september 2013.2.The Risk of Automation for Jobs in OECD Countries, Arntz, Gregory & Zierahn, mei 20163 .Politieke visie dringend nodig om robotisering in goede banen te leiden, Wilthagen e.a., maart 2017

randstad en fwg scholen samen op de toekomst

levende profielen voor zorg en welzijnMet de razendsnelle doorontwikkeling van domotica en thuistests, van robotisering en personalised medicine, wordt het tijd om ons te bezinnen op de toekomst van het werken in de zorg. Het wemelt van de voorspellingen daarover, vaak dreigend (47% van alle banen zal verdwijnen), soms positief (robots ondersteunen bij zelfredzaamheid, kunnen gevaarlijk of ongezond werk overnemen). De meeste voorspellingen lijken echter nog erg ver van ons bed. En dat maakt het makkelijk de urgentie te onderschatten. Want wat moeten en kunnen we daar nú mee? FWG maakt de toekomst concreet in toekomstprofielen: een combinatie van kennis over het werken nu, en het werken straks. Randstad Zorg schoolt zorgprofessionals op die toekomst. Samen kunnen FWG en Randstad zo zorgprofessionals inzetten met vaardigheden en competenties die toekomstproof zijn en op die manier een bijdrage leveren aan een gezonde arbeidsmarkt en duurzaam inzetbare medewerkers. Deze samenwerking is per september van start gegaan.

wetenswaardig november 201712 fwg meer waarde voor mensen

hr-advies

toekomstfuncties in de zorg:medewerker cliëntenservice

Door het doorlopende onder­zoek dat we doen naar trends en ontwikkelingen in de zorg, zijn wij in staat ons een goed beeld te vormen van, en voor­spellingen te doen over, hoe functies zich zullen ontwikke­len. Op korte termijn, maar ook op lange termijn. We kunnen schetsen welke ontwikkeling welk effect zal hebben en wat dit betekent voor het type werkzaamheden en gevraagde kennis en vaardigheden. Hier delen we de toekomstige functie ‘Medewerker cliënten­service’ met u.

Heeft u interesse in andere toekomstfuncties? Neem dan contact op met Ernst Roemer via 030­2669 400.

Hoe werkt het?Ilse Dij kstra, manager FWG Advies: ”Samen brengen we het vraagstuk op HR-gebied in kaart. Als blij kt dat het inhuren van een interim HR-professional daarbij nodig is, zoeken we uit welke HR-professional in ons team het beste aansluit. Na een kennismaking kan deze persoon, fulltime of parttime, via FWG Progressional People ingehuurd worden. Gedurende het traject eva-lueren we en sturen we bij waar nodig. De HR-professional houdt korte lij nen met de adviseurs van FWG Progressional People om extra kennis en ervaring in te kunnen brengen.”

Waarom nu?Michiel Mes, één van de vij f professionals, snapt de vraag naar een tij delij ke senior HR-profes-sional. “In sommige organisaties zij n de HR-formaties wegbezuinigd, en merken ze dat er een tekort aan kennis en capaciteit ontstaat bij grote HR-vraag stukken. Soms is een neutrale persoon, van buiten de organisatie, een uitkomst bij trajecten die gevoelig liggen, zoals een cultuuromslag of reorganisatie. En soms kan een HR-manager ook tij delij k uitvallen.”

Voor wie?Zorgorganisaties die tij delij ke ondersteuning op HR-gebied nodig hebben. Ook non-profi t-organisaties zoals gemeenten en rij ksoverheden die zorgtaken vervullen, of te maken hebben met zorggerelateerde onderwerpen kunnen veel baat hebben bij tij delij ke ondersteuning van onze HR-professionals.

Interesse in een collega van HR on Demand? Neem contact op met Frank de Jager, Adviseur bij FWG Advies via 030-2669 400.

Klaar om in te vliegenOmdat advies en ondersteuning op afstand niet altijd voldoende is, zijn er sinds kort vijf senior

HR­professionals beschikbaar om in te vliegen. Zij doen dit onder de naam HR on Demand, een

initiatief van FWG Progressional People. Deze club van vijf, maar het kunnen er meer worden, is bij

elkaar geroepen omdat er regelmatig vraag is naar een zwaargewicht, die echt meedraait ín de

organisatie. Om tijdelijk een team aan te sturen, vaart te zetten bij organisatieontwikkeling of bij een

pittig functiewaarderings vraagstuk. De HR­professionals van HR on Demand beschikken niet alleen

over jarenlange ervaring in de zorg, maar kunnen ook leunen op de kennis en expertise van FWG

Progressional People.

13

Nu Toekomst

Primair schoonmaken Breder takenpakket: schoonmaak, voeding, ADL

Ruimte centraal Cliënt centraal

Eigen werkschema Vraaggericht werkritme

Dienstverlenend Stimuleren zelfredzaamheid

Gespecialiseerde schoonmaak Vervalt, wordt uitbesteed

Kijk voor de profi elen van de HR­professionals op fwg.nl/hr­on­demand

HR on Demand

Persoonlij ke, cliëntgerichte zorg werkt ook door in ondersteunende diensten, zoals ICT en facilitaire dienstverlening. De schoonma-ker van nu wordt een medewerker cliënten-service die de cliënt (op maat) ondersteunt bij schoonmaak, voeding en bij voorbeeld aankleden. Hij of zij krij gt daarbij hulp van robots en domotica.

NuAls schoonmaker zorg je ervoor dat de kamers en woonruimtes van de cliënten schoon en fris zij n. Zo kunnen zij prettig leven en krij gen bacteriën geen kans. Je werkt meestal volgens een vast onderhouds-schema, maar maakt ook op verzoek van een teamleider tussendoor kamers, bedden of het sanitair schoon.

Impressie werkzaamheden+ Je maakt kamers en woonruimtes van cli-enten en begeleiders schoon. + Je poetst de badkamers en de toiletten, maakt de bedden op, neemt tafels af en dweilt vloeren.+ Je maakt periodiek vloeren of ruimtes extra grondig schoon of doet gespecialiseerd schoonmaakwerk, zoals gespecialiseerd vloeronderhoud.

ToekomstJe bent voedingsassistent, schoonmaker en afdelingsassistent ineen. Je zorgt voor een prettig verblij f in een schone ruimte, en voor eten en drinken. Je ondersteunt cliënten (op maat) bij huishoudelij ke werkzaamheden, en laat hen zo veel mogelij k zelf doen. Je stemt je werk af met het zorgteam en geeft aan hen door als je bij zonderheden ziet in de situatie van de cliënt.

Impressie werkzaamheden+ Je doet huishoudelij k werk en verzorgt eten en drinken, en betrekt cliënten hierbij .+ Je helpt bij lichte dagelij kse zorgonder-steuning (ADL), zoals wassen of aankleden.+ Je bekij kt en verwerkt je werkzaamheden digitaal in apps, tablets en telefoons.

Nodig voor de toekomst:+ Kennis van voeding, administratie, arbo en veiligheid, ICT en begeleiding en verzorging+ Sociale vaardigheden door het directe con-tact met cliënten

Medewerker cliëntenservice

bert roelofs, jacqueline engelen, michiel mes, marielle schilperoort, boudewijn ruijs

wetenswaardig november 2017 1514 fwg meer waarde voor mensen

hoe de werkdruk verder toeneemt door moeilij k vervulbare vacatures. Zij brachten de tekorten expliciet in verband met het slechte imago van de zorg. Vanuit hen kwam de nadrukkelij ke wens en het verzoek aan ons om een beweging in gang te zetten die een positief tegengeluid laat horen. Die handschoen hebben wij opgepakt; helpen de mooie kanten van het vak te benadrukken en te stimuleren, en de zorg weer aantrekkelij k(er) pro-beren te maken. Niet alleen voor huidige zorgpro-fessionals, maar ook voor mensen buiten de zorg.

Samen, als team, vanuit ons hart, de beste zorg leveren voor de patiënt, cliënt of bewoner.

Sabine Uitslag als inspiratorAmbassadeur van de beweging is Sabine Uitslag. Wij hebben haar benoemd tot Chief Inspiration Offi cer om dit initiatief te leiden. Sabine is onder meer voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Huid-oedeemtherapeuten, vicevoorzitter van Paramedisch Centrum Nederland, oud-politica met de portefeuille Zorg en zelf jarenlang werk-zaam geweest als verpleegkundige. Zij gaat zich in haar nieuwe rol bezighouden met het verbin-den van medewerkers, bestuurders en overheid. Want, zo is haar overtuiging, het vergroten van het werkplezier is een zaak van iedereen. Sabine: ‘We staan aan de vooravond van een grote veran-dering. Ik zie om me heen dat protocollen steeds minder als zaligmakend worden gezien en er steeds meer wordt gekeken naar hoe we samen, als team, vanuit ons hart, het beste zorg kunnen leveren voor de patiënt, cliënt of bewoner. Terug naar de basis. En daar wil ik aan bij dragen.’

FWG Progressional People en werkplezierVeel van de projecten die we als FWG Progressional People doen, raken aan het belang van plezierig werken. We ondersteunen – onder andere met partners als Planetree en Semco Style Insititute - organisaties die anders willen werken, cliëntge-richter, met minder regels en meer vertrouwen voor professionals. We ondersteunen bij de invoer van zelforganisatie, het inrichten van teams en het ontwikkelen van toekomstvaardigheden. We maken samen met klanten innovatieve functie beschrij vingen, die beter passen bij de tij dsgeest en de nieuwe manieren van organise-ren. Met Xelf geven we zicht op de groei en ont-wikkeling van medewerkers in organisaties, met ‘toekomstfuncties’ als waardevolle toevoeging. Met het afgeleide, in ontwikkeling zij nde, Loopbaanportal stimuleren we employability in de hele sector en verzamelen we interessante arbeidsmarktgegevens die we terug kunnen geven aan het veld. We doen, kortom, in onze dagelij kse praktij k veel dingen die direct of indirect bij dragen aan ‘werken met (meer) plezier’.Jan Helmond, Algemeen directeur: ‘De problemen op de arbeidsmarkt kunnen we met de beweging niet oplossen, maar we kunnen organisaties wel helpen om binnen de mogelij kheden meer ruimte te geven aan medewerkers. Dat is de autonomie die bij draagt aan meer werkplezier en, op termij n, aan een beter imago van de sector’.

Wat te verwachten van de beweging?Met de beweging willen we werkplezier in de zorg zichtbaar en tastbaar maken door bestaande mooie voorbeelden breed te delen, zoals de inzen-dingen voor de HR-award, en nieuwe initiatieven te starten, samen met anderen. Naast het HR-event, de Nationale HR Zorg Award en het Loopbaanportal, werken we onder meer aan een HR-innovatiegroep; een bestuurdersplatform

gericht op het ontregelen van de zorg en meer ruimte voor vakmanschap; een medewerkersplat-form gericht op employability in samenwerking met Randstad Zorg (zie ook p.10) en uiteraard een vervolg op de Nationale HR Zorg Award.

Werkplezier in de zorg zicht-baar en tastbaar maken door bestaande mooie voorbeelden breed te delen en nieuwe initiatieven te starten, samen met anderen.

Met elkaar on the moveWe hopen dat velen in en buiten de zorg zullen aansluiten op de beweging. Want we willen dit graag samen doen. Samen met het veld, met HR, met zorgprofessionals, het bedrij fsleven, onder-wij s en iedereen die, net als wij , de zorg een posi-tieve boost wil geven! Volg de beweging via fwg.nl/werkplezier-in-de-zorg en #werkplezierzorg.

Het HR­event ‘Het lab van werkplezier’ op 3 oktober en de award voor meer werkplezier die we daar voor het eerst uitreikten, zijn twee mooie voorbeelden van de door ons gestarte beweging ‘Werkplezier in de zorg’. De beweging om het werkplezier en de autonomie van de medewerkers in de zorg te ver­groten en zo de kwaliteit van dienstverlening rich­ting cliënten en patiënten verder te verbeteren. Met de beweging willen we een positieve impuls geven aan het imago en de arbeidsmarkt van de zorg in Nederland.

Wilt u meedenken over het vergroten van de beweging? Neem dan contact met ons op via het FWG Servicepunt: 030-2669 400.

de mooie kanten van het vak

WerkplezierWerkplezierWerkplezierin de zorgin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgin de zorgin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgin de zorgin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgWerkplezierin de zorgin de zorg

Meer informatie op fwg.nl/werkplezierindezorg

Waarom deze beweging vanuit FWG Progressional People?FWG en arbeidsmarktproblematiek, dat ligt niet direct voor de hand. We pretenderen ook niet dat we de arbeidsmarkttekorten op kunnen lossen. Waarom dan toch deze beweging? Wij komen dagelij ks bij zorgorganisaties, waar we bij dragen aan ‘plezierig werken in de zorg’ en de pracht van het vak ervaren. Wij hoeven u echter niet te ver-tellen dat de werkstress en belasting van mede-werkers in de zorg hoog is en de berichtgeving in de media over de zorg vaak negatief. Dit komt het imago van de zorg als werkgever niet ten goede, en dat terwij l het aantal vacatures alleen maar toeneemt. Als FWG Progressional People bevinden we ons in het hart van de zorg, omringd door zorgorganisaties, werkgevers- en werknemerspar-tij en, samenwerkingspartners en, ten behoeve van ons trendonderzoek, een uitgebreid netwerk van zorgexperts. Tij dens een bij eenkomst met HR-managers brachten zij eens te meer naar voren

16 fwg meer waarde voor mensen wetenswaardig november 2017 17

Eenduidige, gedetailleerde kader-tekstenVoor gebruikers van de FWG-applicaties zal het opvallen dat de nieuwe kaderteksten meer gede-tailleerd zij n uitgewerkt. Een kadertekst geeft de aangetroff en niveaus van een kernfunctie op hoofdlij nen weer. In FWG 3.0 zij n kaderteksten geen indelingsmateriaal: een kadertekst geeft vooral een indicatief functiebeeld. Dit was echter niet altij d even gedetailleerd: er waren kader-teksten van twee regels, maar ook van acht. De aanscherping van de kaderteksten hangt samen met de vereenvoudigde versie van FWG, zoals deze nu al wordt gebruikt in de Cao VVT en BO geboorte-zorg, en per 1 april 2018 in de Cao Gehandicapten-zorg. Voor FWG VVT, FWG geboortezorg en FWG Gehandicaptenzorg vormen de kaderteksten uit FWG 3.0 de basis voor het indelingsmateriaal (matrices). Dit vergt dat kaderteksten in meer detail worden uitgewerkt. Voor gebruikers van FWG 3.0 heeft dit als voordeel dat nu ook voor hen per niveau een meer uitgekristalliseerd en herken-baar functiebeeld beschikbaar is.

Opgesplitste functiesNaast het aanscherpen van kaderteksten is de reikwij dte van enkele kernfuncties aan gepast. De behoefte aan eenvoud en herkenbaarheid resul-teerde zo onder meer in het opsplitsen van vier kernfuncties. Daarnaast zij n bij acht kernfuncties kleine aanpassingen gedaan in de kadertekst ter verduidelij king van de niveau-onderscheidende elementen. De details leest u in de publicatie Content FWG 3.0 2017-2018 en online op fwg.nl/update2017, maar om u een beeld te geven van de veranderingen, beschrij ven we twee voorbeelden uit het primair proces.

Voorbeeld 1: arts-assistent en genees-kundige worden basisarts en geneeskundig specialist In de vorige editie waren in de kernfunctie Geneeskundige zowel basisartsen als artsen met een geregistreerde vervolgopleiding (profi elart-sen) ondergebracht. Op basis van vragen uit het werkveld bleek dat indelingsvragen zich vaker afspelen rondom de indeling van de functie van Basisarts respec tievelij k de Geneeskundigen met een geregistreerde vervolgopleiding. Om die reden is ervoor gekozen de bestaande kernfunc-ties Arts-assistent en Geneeskundige om te vor-men tot een kernfunctie Basisarts en een kern-functie Geneeskundig specialist/profi elarts. Het resultaat is dat artsenfuncties zonder (voltooide) vervolgopleiding nu allemaal zij n ondergebracht in de kern functie Basisarts. >> Lees verder op pagi-na 10 van de publicatie Content FWG 3.0 2017-2018 of kij k op de website: www.fwg.nl/update2017.

Voorbeeld 2: opsplitsing kernfunctie (ondersteunend) begeleider gehandicap-tenzorgOnder de kernfunctie (ondersteunend) begeleider gehandicaptenzorg bestond in de praktij k een gro-te verscheidenheid aan functies met verschillende functieniveaus en functiebeelden. Om een herken-baar functiebeeld te geven en de niveau-onder-scheidende elementen duidelij ker te maken, is deze kernfunctie in de editie 2017-2018 gesplitst in drie kernfuncties: ondersteunend begeleider gehandicaptenzorg, begeleider gehandicapten-zorg en persoonlij k begeleider gehandicaptenzorg. Dit is ook meer in lij n met de drie andere branches, waar de belangrij kste functies in het primair pro-ces in drie tot vier kernfuncties zij n uit gewerkt.

onderzoek

fwg editie 2017-2018wat is er nieuw? Het is u vast niet ontgaan: op 1 oktober zijn de resultaten van het jaarlijkse functie­onderzoek verwerkt in editie 2017­2018 van FWG 3.0 en de vereenvoudigde versie FWG VVT en BO Geboortezorg. Welke nieuwe functies zijn ontstaan? Welke verval­len? En ook: welke aanpassingen zijn mogelijk relevant voor uw bestaande functie­indelingen?

content fwg 3.0

gezichtspunten | normen | begrippen

2017 - 2018

onderzoek

AanvullingHet digitale dossier #Zorgtrend is op 3 november live gegaan en in het leven geroepen als aanvul-ling op onze publicaties. Te beginnen met het nieuwe FWG Trendrapport: ‘De zorg, ongelij k voor iedereen’. Waar de trendrapporten hoofdzakelij k gebaseerd zij n op kwalitatieve input van experts en op deskresearch, willen we met #Zorgtrend ook wat kwantitatieve gegevens toevoegen.

InhoudWe gingen op zoek naar bestaande gegevens, die de trends uit het nieuwe trendrapport onder-steunen. Cij fers uit allerlei bronnen, zoals het CBS, NIVEL, RIVM en Nictiz. Via vrolij ke info-graphics, grafi eken en diagrammen maken we de gegevens voor u inzichtelij k. De weergave is bovendien interactief: door middel van klikken en scrollen kunt u zelf bepalen welke informatie u wel en niet wilt zien. U vindt in deze eerste versie van #Zorgtrend onder andere cij fers over het aantal samenwerkingsverbanden in de zorg, de impact van leefstij l op de gezondheid, het aantal zorggebruikers dat informatie zoekt op internet over zij n/haar ziekte en over de groei-ende omzet van industrieën die zich bezig hou-den met zorgtechnologieën.

Toekomst#Zorgtrend staat niet stil! We breiden het dos-sier uit met nieuwe gegevens, zodra er een nieu-we publicatie is. Ook voegen we relevante nieu-we gegevens toe uit rapporten/onderzoeken van derden. Op deze manier zorgen wij er voor dat de informatie in het digitaal dossier up to date blij ft. We hopen hiermee een mooie toevoeging te hebben gerealiseerd op onze publicaties en horen graag wat u ervan vindt!

#zorgtrendcijfers bij de trends in de zorg

Hoeveel procent van de huishoudens staat vaak rood? Hoeveel banen gaan verloren door robots in de zorg? En hoeveel procent van de ouderen geeft de voorkeur aan samenwonen met gelijkgestemden? Deze en meer cijfers vindt u in het digitale dossier #Zorgtrend op www.zorgtrend.nl.

Bekijk de cijfers bij de trends in de zorg op zorgtrend.nl

Bij het opstellen van de nieuwe kaderteksten is aansluiting gezocht bij de doelgroepomschrij vin-gen van de zorgprofi elen. >> Lees verder op pagina11 van de publicatie Content FWG 3.0 2017-2018of kij k op de website: www.fwg.nl/update2017.

Alle wijzigingen bij elkaarWilt u weten welke aanpassingen relevant zij n voor uw branche en functie-indelingen? Zie dan, voor FWG 3.0-gebruikers, het eerste hoofdstuk van de publicatie ‘Content FWG 3.0 2017-2018’. Een over-zicht van alle wij zigingen per branche, categorie en functie, vindt u op fwg.nl/update2017.

Hebt u vragen over de wij zigingen, wilt u extra exemplaren van de publicatie ontvangen of wilt u overleggen over de indeling van een functie?Mail uw vraag naar functieonderzoek@fwg.nl of neem contact op met het FWG Servicepunt via telefoon nummer 030 – 2669 400.

Ontstaan van de functieEen paar ziekenhuizen in Nederland moesten het afgelopen jaar af en toe de poorten sluiten. De spoedeisende hulp kon geen patiënten meer aan of de klinieken lagen vol. Een tekort aan gespe-cialiseerde verpleegkundigen was een van de redenen, maar vaak werd er ook gewezen op de toename van kwetsbare ouderen met een com-plexe hulpvraag. ‘Die toename is er absoluut’, vertelt Anita Koerts. ‘Maar het viel ons op dat er ook kwetsbare ouderen in het ziekenhuis worden opgenomen die geen medische opname-indicatie hebben. Overdag zorgt een transferverpleegkun-dige in het ziekenhuis voor het ontslag en een zorgvuldige aansluiting bij de thuiszorg, maar in de avonden en weekenden is er niemand beschikbaar met voldoende kennis van zorg in de thuissituatie. Wij wilden daarom weten of deze ouderen snel en veilig naar huis kunnen als de SEH rechtstreeks een wijkverpleegkundige kan inschakelen voor hun patiënt. Daarom zijn we eind 2016 een pilot gestart.’

Doel van de functie‘Het belangrijkste doel van deze functie is dat we samen onnodige opnames van kwetsbare ouderen voorkomen en daarmee de doorstro-ming in het ziekenhuis verbeteren’, aldus Anita. ‘De wijkverpleegkundige bezoekt de oudere op de SEH en organiseert de zorg die thuis nodig is.’

Wijkverpleegkundige Gershwin voegt daaraan toe: ‘Het is voor deze kwetsbare groep helemaal niet wenselijk om lang in het ziekenhuis te blij-ven. Ze hebben soms een partner die ook zorg nodig heeft, ze raken ervan in de war, en ze zijn bovendien vatbaarder voor infecties. Maar het moet thuis wel verantwoord zijn. Anders zijn ze de volgende dag weer op de SEH en zijn ze er soms nog slechter aan toe. Ik ben als wijkver-pleegkundige ’s ochtends te vaak bij patiënten binnengestapt bij wie de situatie echt zorgelijk was. Ik vraag me dan af: hoe kan het dat deze man of vrouw is ontslagen? Ik ben dus vooral uit nieuwsgierigheid in deze pilot gestapt om te kij-ken of we samen de zorg voor onze cliënten kun-nen verbeteren.’

Impressie van de functieSamen met acht andere wijkverpleegkundigen van Evean en Cordaan was Gershwin tijdens de pilot in de avonden en weekenden oproepbaar voor de SEH van OLVG Oost. Hij vertelt hoe het er dan aan toegaat: ‘Als ik ’s avonds dienst heb, zorg ik dat ik ’s middags bij de overdracht op de SEH ben, zodat ik weet welke patiënten er zijn en eventueel later op de avond naar huis moeten. Ik blijf niet de hele avond op de SEH, maar ben tele-fonisch bereikbaar. Ik doe wel de intake op de SEH en regel vervolgens de benodigde vervolg-

zorg voor de avond. Dat kan van alles zijn: wond-verzorging, medicijninname, hulp bij de katheter of het aan- of uitkleden. Mijn belangrijkste taak is dat ik goed inschat of het verantwoord is om naar huis te gaan. Woont iemand alleen, op de begane grond of in een etagewoning, zijn er familieleden of buren die kunnen helpen, welke andere ziektebeelden zijn er, kan iemand zelf-standig medicijnen innemen? Als de situatie hel-der is, organiseer ik de zorg die eventueel nodig is. Daarvoor bel ik met de thuiszorgorganisaties in de woonomgeving van de cliënt, zodat zij de zorg kunnen overnemen.’

Andere competentiesHet goed kunnen inschatten van de zorgsituatie en het regelen van de zorg moet iedere wijkver-pleegkundige kunnen, vindt Anita. ‘Dat is de kern van het beroep. Toch vraagt deze rol op de SEH andere vaardigheden. Je moet goed kunnen netwerken en tegen stress kunnen, want op de SEH is weinig tijd. Hoe sneller een patiënt naar huis kan, hoe beter. Tegelijkertijd heb je wel een bepaald overwicht nodig naar de specialisten op de SEH. Je moet ook ‘nee’ kunnen verkopen als je denkt dat de thuissituatie onveilig is. Dat overwicht is ook nodig in het contact naar thuis-zorgorganisaties. Het is altijd lastig om in de avond nog extra zorg te regelen, en zeker als een patiënt dan van de SEH komt. Dat vinden sommi-ge hulpverleners toch spannend.’

Resultaat in de praktijkDe eerste ervaringen uit de pilot zijn positief. Anita somt op: ‘De SEH wordt ontlast, de over-dracht naar de thuiszorg is beter geregeld en patiënten zijn heel tevreden dat ze sneller en veilig naar huis kunnen.’ Daarnaast ontstaat er betere zelfzorg door meteen de goede verzorging te bieden. Ook zijn de resultaten zichtbaar in minder (her)opname, minder (her)spoedopna-me. ‘Tegelijkertijd zien we dat het nog echt een nieuwe functie is. Het vraagt veel zendelingen-werk bij thuiszorgorganisaties, die er toch (ad hoc en vaak op onderbezette diensten) werk bij krijgen. Ook werden de wijkverpleegkundigen minder door de SEH ingeschakeld dan verwacht. Misschien omdat de interne route in het zieken-huis toch bekender is?’

Verwachting voor de toekomst‘We moeten elkaar echt leren vinden. Niet alleen de thuiszorg en de SEH, maar ook huisartsenpos-ten en ambulanceposten. Met die partijen zijn we nu ook in gesprek.’ Anita en Gershwin verwach-ten in elk geval dat dergelijke transferfuncties onmisbaar worden in de toekomst. ‘In deze tijd, waarin de ouderen alleen maar zullen toenemen en ziekenhuizen steeds nauwer samenwerken met de eerste lijn, voelt het zo logisch om samen met de betrokken ketenpartners een ‘virtual ward’ te creëren: een multidisciplinair team dat op afstand met elkaar overlegt wat de best pas-sende zorg is voor de patiënt.’

Door de inzet van een wijkverpleegkundige op de SEH willen thuiszorgorganisaties Evean en Cordaan en het Amsterdamse ziekenhuis OLVG onnodige (her)opnames van kwetsbare ouderen voorkomen. Anita Koerts, beleidsmedewerker bij Evean en transferverpleegkundige bij OLVG, en Gershwin Bonevacia, wijk­verpleegkundige bij Evean, vertellen hoe deze brugfunctie in de praktijk werkt.

wijkverpleegkundige spoedeisende hulp (seh)

focus op functies

‘Samen onnodige opnames van kwets-bare ouderen voor-komen en daarmee de door stroming in het zieken huis verbeteren’

gershwin bonevacia en anita koerts

‘Je moet goed kunnen netwerken en tegen stress kunnen, want op de SEH is weinig tijd. Hoe sneller een patiënt naar huis kan, hoe beter’

fwg meer waarde voor mensen18 wetenswaardig november 2017

wetenswaardig november 201720 21fwg meer waarde voor mensen

‘Zelfsturing is geen doel, maar een middel’

Zelfsturing bij Libra Revalidatie & Audiologie

T iming is alles, weet bestuurder Vincent Buitendij k. Hij is al jaren groot voorstander van zelfsturing. Toch heeft hij ooit bij een andere zorgorganisatie zelfsturing teruggedraaid. Tot grote opluchting van de medewerkers. ‘Voer je zelfsturing door als bezuinigingsmaatre-

gel, dan werkt het niet. Ook moet de organisatie in enigszins stabiel vaarwater verkeren en een duidelij ke koers voor ogen hebben. Als er chaos en onzeker-heid heerst, hoe kun je dan van medewerkers vragen positie in te nemen?’

Pot NiveaBij Libra sluit zelfsturing aan op de koers die de organisatie jaren geleden al heeft ingezet. Het draait – in alle lagen van de organisatie – om excellente mensgerichte zorg en presteren met plezier. Vincent: ‘Om die reden hebben we zo’n anderhalf jaar geleden onze organisatiestructuur aangepast. Niet de loca-ties, maar de doelgroepen staan nu centraal. Experts van verschillende loca-ties werken samen in teams, wisselen kennis uit, maken de zorg en ook elkaar beter. Volgens de fi losofi e en onder begeleiding van Planetree werken we daar-naast continu en gestaag aan een cultuurverandering waarin een verschui-ving zichtbaar wordt van ‘zorgen naar coachen’. Ik hoorde onlangs dat mede-werkers elkaar onderling soms corrigeren door te zeggen: “De pot Nivea staat weer op tafel.” Nivea: niet-invullen-voor-een-ander. Dat vind ik geniaal. Als bestuurder hoop je dat mensen een eigen vorm vinden voor abstracte begrip-pen als ‘eigen regie’ of ‘mensgerichte zorg’. Nivea is een perfecte vondst.’

Tij d voor zelfsturingEn nu is het dus tij d voor zelfsturing. Waarom? ‘Dat is inderdaad een goede vraag, die je bovendien steeds moet blij ven stellen’, vindt Caroline Schafrat, Leidinggevende Kenniscentrum en projectleider Zelfsturing. ‘Zelfsturing is geen doel, maar een middel. Wij denken dat zelfsturing en eigen regie meer ruimte geven voor excellente mensgerichte zorg en presteren met plezier. Medewerkers krij gen meer ruimte om hun talent in te zetten, om te doen waar ze goed in zij n en krij gen daar nog energie van ook. Voor sommige teams zal dat een bevrij ding zij n, voor andere teams zal dat mogelij k eerst onzekerheid opleveren. Dus is het aan ons deze processen zo zorgvuldig en organisch mogelij k te begeleiden.’

Eerst luisterenMaar net als bij vele andere organisaties, ontstond de vraag: hoe doen we dit? Caroline en haar collega beleidsmedewerker P&O Linda Hoogkamp: ‘We zij n een ster in draaiboeken en implementatieplannen, maar zelfsturing vraagt eerder om een organische manier van richting geven, loslaten, tools aanrei-ken, trainen, coachen en laten ervaren. Dat is voor ons ook nieuw. Daarom hebben we naast de ondersteuning van Marij Naarding van Planetree de hulp ingeroepen van Daphne Schelkers van Progressional People. Het is een mooi samenspel. Marij houdt ons scherp op onze grotere transformatie naar mens-gerichte zorg, waarin zowel aandacht is voor liefdevolle bejegening en eigen verantwoordelij kheid als vakmanschap en een (fi nancieel) gezonde organisa-tie. Daphne brengt expliciete kennis in op het gebied van zelfsturingsproces-sen, leiderschap, talentwaarderend werken en teamontwikkeling. Beiden ver-sterken het liefst het talent en de kennis die al in de organisatie aanwezig zij n.’

Thema’s en prioriteitenHalverwege vorig jaar zij n Planetree, Progressional People en Libra daarom gezamenlij k het traject gestart met klankbordgroepen van medewerkers en leidinggevenden. Daarin stonden vragen centraal als: hoe ervaren zij de hui-dige situatie? Wat vinden zij van de zorg en de organisatie? Wat gaat goed, wat minder goed? Vervolgens is in november tij dens een startconferentie – met zo’n 100 medewerkers – niet alleen informatie gedeeld, maar vooral ook opge-haald. Wat heb jij nodig om zelf de regie te nemen, welke vragen zij n er over zelfsturing? Linda: ‘Het was zo’n bruisende dag. Zelfs aan het eind waren mensen nog energiek, ontstonden er discussies en werden er vragen gesteld. Medewerkers vinden zelfsturing wel spannend en willen graag kaders, maar teams staan ook te trappelen om te beginnen.’

Leidinggevenden begeleidenNa de conferentie zij n drie pij lers bepaald: de kaders voor de teams uitwerken, leidinggevenden ondersteunen in hun transitie van manager naar manager én coach, en vervolgens teams ondersteunen in hun transitie naar zelfsturing.

Zelfsturing is geen project dat je volgens

planning ‘uitrolt’ in de organisatie. Daar

zij n velen het over eens. Maar hoe dan

wel? Libra doorloopt organisch, stap voor

stap, de transformatie naar een zelf-

sturende organisatie. Aan het woord: de

bestuurder, projectleider, beleids-

medewerker P&O, teammanager en twee

medewerkers.

aukje stellinga, linda hoogkamp, rob van der heijden, vincent buitendijk en caroline schafrat

wetenswaardig november 2017 23fwg meer waarde voor mensen22

Caroline: ‘Leidinggevenden nemen allemaal deel aan bij eenkomsten van Daphne en Marij over ontwikkelingsgericht veranderen (uitgaan van wat goed gaat), groepsdynamica en talentwaarderend werken. Ook hebben alle leiding-gevenden een talentenscan gedaan en een ontwikkelgesprek gehad met Daphne. Daarin was aandacht voor talenten, maar ook voor de interactie met andere leidinggevenden en de teams. De leidinggevenden gaan namelij k voor-al zelf de teams begeleiden, eventueel met ondersteuning van elkaar of van ons.’

Navigatie uit, kompas aanPlanetree en Progressional People volgen het proces nu iets meer van de zij lij n. Daphne: ‘In het leiderschapstraject hebben we het kompas als metafoor benoemd. Bij zelfsturing kun je niet blindvaren op je navigatie om te voorko-men dat je dezelfde oude routes afl egt, maar moet je je kompas gebruiken om nieuw terrein te verkennen. Dat moeten ze zelf ervaren en doen. Maar de com-plexiteit van veranderen is dat je zelf niet altij d overziet wat je doet of waar je bent. Wij zij n dan een soort loods, spiegelen wat we zien en signaleren belem-merende patronen die zelfsturing in de weg staan.’ Marij : ‘Wij blij ven daar-naast kritisch kij ken naar: past de beweging nog steeds bij de grotere transitie die Libra heeft ingezet naar mensgerichte zorg. Antwoorden op vragen als: Is de klant goed geholpen… en waar blij kt dat uit? Doen we als medewerkers wat de moeite waard is… en waar blij kt dat uit? Zij n we als organisatie beter geworden… en waar blij kt dat uit?, die helpen om merkbaar mensgericht te blij ven in woor-den, daden én gedrag.’

Genieten van coachenAukje Stellinga is een van de teammanagers die alle geleerde lessen met veel plezier in de praktij k brengt en gaat brengen. ‘Ik moet wel zeggen dat ik als lei-dinggevende altij d al een coachende stij l heb gehad. Ik weet nog dat een team een keer bij me kwam en vroeg of ik het probleem kon oplossen. Ze kwamen er zelf niet uit. Toen heb ik meteen gezegd: ‘Als het probleem zo complex is, hoe kan ik er in mij n eentje dan wel uitkomen? Dat is toch raar?’ Ik vergelij k mij n positie weleens met mij n rol als moeder. Daarin ondersteun ik mij n kinderen ook op de weg naar zelfstandigheid. Eerst mogen ze één pak melk halen, dan een lij stje met boodschappen en uiteindelij k kunnen ze alleen met de pinpas op pad. Maar op spannende nieuwe momenten, zoals de overgang naar de mid-delbare school, moet je ze weer strak bij de hand nemen. Uitleggen wanneer ze het beste hun tas kunnen inpakken, hoe ze tegen een docent vertellen dat ze iets niet snappen of hoe ze nieuwe vrienden kunnen maken. Dat werkt bij teams, bij spannende veranderingen, net zo. Zelfsturing vraagt dus, zeker in het begin, echt sturing.’

Talenten delenHet enthousiasme voor zelfsturing past ook bij de uitkomst van Aukjes talen-tenscan. ‘Ik blij k een talent te hebben voor overzicht en procesbegeleiding. Dat had ik me eigenlij k nooit zo gerealiseerd, totdat Daphne de uitkomsten van de scan met me besprak. Een talent is iets waar je goed in bent én energie

De teamscan en talentenscan zij n hulpmiddelen om inzicht te krij gen in welke mate een team al zelfsturend

werkt, wat groeikansen zij n en welke taakverdeling goed zou passen.

van krij gt. Nu begrij p ik ook waarom team Arbeid, dat al een paar jaar zelf-sturend werkt, mij heeft gevraagd om mee te kij ken tij dens hun besluitvor-mingsprocessen. Ik vind dat ook leuk om te doen. Om besluitvormingsmodel-len te bespreken en met hen te ontdekken waar ze tegenaan lopen.’ Aukje vindt het echt een eye-opener, die talentgerichte benadering. ‘Mij n collega-teammanager vroeg me of ik een paar keer met haar mee wil kij ken met de teamscans waarmee we binnenkort starten. Andersom vraag ik haar hulp bij begrotingen of technisch-inhoudelij ke vragen uit de teams. Zij is daar veel beter in. Dat is toch het allerleukste: dat je van elkaar kunt leren en profi teren?’

Plaatsbepaling teamsIn het najaar van 2017 is een volgende fase voor Libra aangebroken: de plaatsbepaling en begeleiding van de teams richting zelfsturing. De teamscan die met Libra op maat is gemaakt en de talentenscan die ook aan medewerkers wordt aangeboden, zij n hulpmiddelen om inzicht te krij gen in welke mate een team al zelfsturend werkt, wat groeikansen zij n in een team en welke taakverdeling goed zou passen. Team Arbeid heeft op basis daarvan bij voorbeeld de besluitvormingsprocessen met Aukje opgepakt, maar wil ook de taakverdeling opnieuw bekij ken. Margo van de Vorst, re-integratiecoördi-

nator van team Arbeid: ‘In het begin hebben we alle taken ver-deeld in ondernemingsgroepen, bij voorbeeld voor beleid en kwaliteit of fi nanciën en logis-tiek. Maar misschien past het soms beter dat iemand alleen coacht en kunnen we de taken nog beter laten aansluiten op de talenten en wensen in ons team.’

Vloot met bootjesBestuurder Vincent is benieuwd waar de teams over een jaar of twee staan. ‘Samen zij n we een vloot, maar het ene bootje zal sneller varen dan het ande-re. Misschien ontstaan er wel verschillende vakantieregelingen of rooster-voorkeuren? Daar moeten wij ons als organisatie samen met de ondersteu-nende diensten ook toe verhouden.’ Kinderfysiotherapeut Rob van der Heij den kan zich bij voorbeeld voorstellen dat de afdeling Planning de com-plexe planningen voor de teams blij ft doen, maar dat de behandelaren meer vrij heid krij gen om hun klanten korter of langer in te plannen. ‘Ik moet wel bekennen dat ik nog niet goed weet welke taken we erbij krij gen. De kaders zij n me nog niet helemaal duidelij k. Ik heb het idee dat we nu eigenlij k al veel zelf doen. We bepalen zelf het behandelproces, zorgen voor een oplos-sing als een collega ziek is… Maar de teamscan zal daar vast inzicht in geven. Ik vind het in elk geval goed dat wordt benadrukt dat zelfsturing vooral de zorg voor de klant moet verbeteren, want dat is toch waar de meeste collega’s vooral blij van worden.’

Bekijk alle trainingen op fwg.nl/academy

academyLeren werken met FWG 3.0 of FWG VVT? Weten hoe u uw functiehuis toekomstgericht maakt? Of welke HR­

vraagstukken er spelen bij zelfsturing? De trainingen en themabijeenkomsten van FWG en Progressional People

verbeteren uw praktische vaardigheden en helpen u op weg bij strategische beleidsvragen. In deze agenda

vindt u de data van alle trainingen en bijeenkomsten tot en met begin 2018.

Masterclass FWG 3.028 november 2017

Masterclass FWG VVT23 november 2017

Verdiepingstrainingen FWG

Functies beschrijven14 december 201716 januari 2018

Functies waarderen en indelen met FWG 3.02 november 201712 december 201711 januari 2018

Functies indelen met FWG VVT7 november 20179 januari 2018

Training Xelf start19 december 2017

Professioneel werken als IBC21 november 2017

Basistrainingen FWG

Branchesessie ziekenhuiszorg16 november 2017

Branchesessie gehandicaptenzorg7 december 2017

Branchesessie verpleeg- en verzor-gingshuiszorg en thuiszorg 25 januari 2018

Branchesessie geestelijke gezond-heidszorg 30 januari 2018

Branchesessie eerstelijnszorg6 maart 2017

Branchesessies bij FWG Trendrapport

Waardegedreven functies beschrijven9 november 20177 december 2017

Impact van zelfsturing op de organisatie21 november 2017

Aan de slag met talent4 december 2017

Themabijeenkomsten

Masterclass Functioneringsgesprek-ken in teamverband (FIT) 16 november 2017

Semco inspiratiesessie “Iedereen de baas in de zorg”23 november 201714 december 2017

Semco: Van inspiratie naar actie 23 november 201714 december 2017

Semco Style Healthcare - Essentials Program 23 november 2017

Organisatie- en talentont-wikkeling (via Progressional People)

Meer informatieTenzij anders aangegeven vinden de bij een-komsten plaats bij FWG in Utrecht. Voor nadere infor matie en om u in te schrij ven, kunt u terecht op fwg.nl/academy of contact opnemen met Eline van Gerwen - Kramer via 030 -2669 400.

Op de website vindt u ook informatie over de mogelij kheid trainingen in-company te volgen.

‘Het is aan ons deze processen zo zorgvuldig en organisch mogelij k te begeleiden’

24 fwg meer waarde voor mensen

Hoe ziet Daves werk eruit in 2025?

Dave, HBO-verpleegkundige in een ziekenhuis

De zorgorganisatie van de toekomst in beeld fwg.nl/xelf

FWG 172544 Advertentie_Skipr_Xelf_01.indd 1 19-09-17 18:49