Marco Allard

“Persoonlijk en Succesvol in VERKOOP van BEDRIJVEN”

Boudewijn BrandonJob van Hardeveld

Het Centrum voor Bedrijfsopvolging www.cvbinfo.nlTel.: 030-2740647

FUSIES & OVERNAMES

Fusie transportbedrijven: Voormalig concurrenten in logistiek bundelen de krachten. Met succes!

SAMEN STERKER VERDER

FOTO

: DIC

AM

PR

OD

UC

TIO

NS

TE

RN

EU

ZE

N

Nr.1/maart 2010Het gehele traject van oriëntatie tot overdracht

DIT IS EEN BIJ LAGE BIJ DAGBLAD DE TELEGRAAF. DE INHOUD VAN DEZE BIJ LAGE VALT NIET ONDER DE HOOFDREDACTIONELE VERANTWOORDELIJ KHEID.

OVERNAMESMKB

SPECIAL:

Voorbereiding Zie kansen waar een ander problemen ziet en verdiep je in een bedrijf

Due diligence Bereik het beste resultaat door de verkopende partij grondig door te lichten

Financiering Genoeg ambitie dus is het nu de tijd voor creatieve fi nancieringsvormen

2 · maart 2010

de uitdaging

Motor achter innovatie

Heeft u een duidelijk beeld hoe de opvolging of overdracht op termijn dient plaats te vinden?Iedere ondernemer krijgt vroeg of laat te maken met de opvolging of overdracht van zijn onderneming. Ongetwijfeld is de bedrijfsopvolging één van de belang-rijkste stappen in uw ondernemerscar-rière. De ervaring leert dat u niet vroeg genoeg kunt beginnen met de planning hiervan. Bij bedrijfsopvolging spelen al-lerlei zakelijke afwegingen met finan-ciële, organisatorische, fiscale en ook juridische aspecten een rol, naast emoti-onele factoren, die zakelijke afwegingen soms sterk kunnen beïnvloeden. Daar-naast zult u ook persoonlijke afwegin-gen moeten maken. Een interessant, ook lastig traject dat met een gedegen plan-ning en voorbereiding gemakkelijker te realiseren is.

MKB Adviseurs, voortgekomen uit en gelieerd aan MKB-Nederland, is dagelijks actief met dit onderwerp.

Fasering verkoop bedrijf: een handig schemaHet is raadzaam bedrijfsoverdracht stelselma-tig aan te pakken. Bedrijfsoverdracht is een proces, dat diep ingrijpt in het leven van de ondernemer. Hoe ingrijpend ook, de continu-ïteit van de onderneming mag in de periode van het zoeken naar een opvolger niet wor-den verstoord. Het is belangrijk op tijd met de voorbereidingen te starten want dan heeft u de meeste mogelijkheden om de overdracht naar uw wensen te realiseren. Voorkomen moet worden dat het overdrachtsproces zo-veel aandacht opeist dat dit ten koste van de onderneming gaat.

In een overdrachtproces onderscheiden wij de volgende fasen:

Oriëntatiefase•Inventarisatiefase•Onderhandelings/verkoopfase•Contractfase•Implementatie/nazorg•

Verderop in deze uitgave leest u meer over het stappenplan van MKB Adviseurs.

MKB AdviseursMKB Adviseurs beschikt over veertig deskun-dige en ervaren adviseurs waarvan acht die zijn gespecialiseerd in het begeleiden van bedrijfsovernames en bedrijfsopvolgingen. MKB Adviseurs is mede-oprichter en lid van de Brancheorganisatie BOBB, de vereniging van bedrijfsoverdrachts bemiddelaars.

Landelijke themadag op 26 april 2010Tijdens de landelijke ‘Themadag Bedrijfsover-dracht’ die door de Kamer van Koophandel wordt georganiseerd zijn de specialisten van MKB Adviseurs op acht locaties in het land aanwezig om ondernemers die hun bedrijf wil-len verkopen voor te lichten. Kijk voor de loca-ties op www.mkbadviseurs.nl of www.kvk.nl .

Een bedrijf kopen? Door ons uitgebreide net-

werk hebben wij continu contact met onderne-mers die hun bedrijf willen verkopen, maar zelf geen opvolger of overnamekandidaat hebben. Op onze website presenteren wij wekelijks nieu-we profielen van bedrijven die te koop staan.

MKB AdviseursDrs Maarten ZemannDirecteur

Het aantal bedrijven dat opgaat in overnames en fusies is sinds twintig jaar rap gestegen. Anton Verbunt, voorzitter van de Brancheorganisatie van Bedrijfsoverdracht Bemiddelaars en partner in het Centrum voor Bedrijfsopvolging: “Het is soms kiezen of delen, maar overnames zijn goed voor innovatie.”

Sinds de tweede helft van de jaren 90 lijkt er bij vrijwel alle be-drijven een drang te bestaan om uit te breiden. Fusies of overnames moeten

bedrijven steeds groter maken. Een tendens die niet alleen bij de grootste bedrijven bestaat, maar ook binnen het midden- en kleinbedrijf steeds meer ingang vindt. Maar waarom? Wat is er mis met kleinere bedrijven? Wat zijn de redenen?

De achtergrond bij fusies en over-names is afhankelijk van het tijdsge-wricht. In deze tijden gaat het vaak om overleven, maar een fusie of over-name is ook een snelle en relatief eenvoudige manier om een markt te vergroten, de dienstverlening te verbeteren of de economische om-standigheden te verbeteren. Bedrij-ven die het nu moeilijk hebben zien zich voor de keuze gesteld: óf ze gooi-en de handdoek in de ring, óf ze gaan samen met een ander bedrijf. Het is kiezen of delen.

SynergieIn het ‘grote bedrijfsleven’ kunnen aandeelhouders een grote rol spelen,

maar in het MKB is hier nauwelijks sprake van. Het zijn met name be-drijfskundige beweegredenen die al-lemaal samen vallen onder het kop-je ‘synergie’. Dit woord staat voor het proces waarin samengaan meer op-levert dan slechts de som der delen. De kwaliteit van de werknemers bij het andere bedrijf bijvoorbeeld. We hebben net een periode gehad waar-in iedereen op zoek was naar vak-mensen. Of toegang tot een (niche-)markt, de bekende ‘strategische’ koop. Synergie is ook een investe-ring die kan leiden tot het vergroten van de managementorganisatie. Een bedrijf kan zich bijvoorbeeld alleen geen HR-functionaris of verkoop-manager veroorloven, maar met een personeelsbestand van meer dan vijftig mensen is het misschien wel betaalbaar. In kleine bedrijven doet iedereen van alles wat, maar hoe gro-ter een bedrijf is, hoe meer ruimte er is voor specialisten.

In de praktijk is er vaak weinig ver-schil tussen fusies en overnames. Een fusie is over het algemeen een over-name, want een gelijkwaardige over-name bestaat eigenlijk niet. Zelfs bij twee bijna gelijkwaardige partners is het afwachten welke bedrijfscul-

tuur uiteindelijk wint. Veel onderne-mers die hun zaak willen verkopen, wachten daar op dit moment overi-gens mee omdat zij hun bedrijf hoger waarderen dan de geboden prijs.

InnovatieIedereen zou moeten begrijpen dat overnames goed zijn voor innovatie. Hoe langer een bedrijf stil heeft ge-staan, hoe meer aanleiding er is voor discussie over de routines binnen het bedrijf. Zeker na een overname. Nieu-we bezems vegen schoon. Wie wil ko-pen, bruist vaak van de energie. Dit in tegenstelling tot de verkopende ondernemer, die zegt ‘doe maar rus-tig aan, dan is het al gek genoeg’. Het is een nuance, maar niet ver bezij-den de waarheid.’ Op 26 april kan elke ondernemer vrijblijvend zijn eigen licht opdoen bij de landelijke thema-dag Bedrijfsoverdracht, georgani-seerd door de Kamer van Koophan-del met de Brancheorganisatie van Bedrijfsoverdracht Bemiddelaars als kennispartner.

Anton VerbuntVoorzitter van de Brancheorganisatie van Bedrijfsoverdracht Bemiddelaarsfoto: Marcel r. Bakker

1 Een fusie of overname is een snelle en relatief eenvou-

dige manier om de dienstverlening te verbeteren, een markt te vergro-ten of de economische omstandig-heden te verbeteren.

2 Synergie is een investering die kan leiden tot het vergro-

ten van de managementorganisatie. Door schaalvergroting kun je je als bedrijf meer specialisten veroorlo-ven. Denk bijvoorbeeld aan een HR-functionaris of verkoopmanager.

tips

Private equity: “als je een participatiemaat-schappij toelaat, moet je rekening houden met een cultuurver- andering. Het is een sterk zakelijk en ratio-neel geheel.”

André OlijslagerVoorzitter van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaat-schappijen

Wij raden aan

PagiNa 5

fusies & oVerNameseerste editie, maart 2010

Country Manager: Kristiina KansenEditorial Manager: Birte van ouwerkerk

Business Development Manager:ronen Wolf

Sub-editors: amber van delftColin Wilson

Project Manager: ezri BlaauwTelefoon: 020-7077004E-mail: ezri.blaauw@mediaplanet.com

Gedistribueerd met :de telegraaf, maart 2010Drukkerij: Wegener Nieuwsdruk

Mediaplanet contact informatie: Telefoon: 020-7077000Fax: 020-7077099E-mail: redactie@mediaplanet.com

dit is een bijlage bij dagblad de telegraaf. de inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid

We make our readers succeed!

mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bijlagen die zich richten op een specifiek thema en de daarbij behorende doelgroep. Zo brengen wij lezer en adverteerder dichter bij elkaar.

! Meer info op: www.bobb.nl

www.kvk.nl/bedrijfsoverdracht

(advertorial)

maart 2010 · 3

inspiratie

expertise

‘Waarderen is meer dan het bestuderen van cijfers’

Verkoopproces: voorbereiding

Verkoopgereed maken van de onderneming

Analyseren markt

Uitwerken informatiememorandum

Bepalen waarde en prijsstelling

Opstellen kopersprofiel

Zoeken en benaderen kandidaten

Adviseren bedrijf ten aanzienvan de verkoopstrategie

1 12

2

3 3

4

4

5

56

76

7

De belangrijkste reden van slagen van een fusie of overname is de wil tot koop of verkoop. In het MKB is deze wil sterk emotiegedreven. Dat bete-kent echter niet dat zakelijke risico’s ondergeschikt zijn. Dit maakt de in-vulling van een transactie uitdagend. “Verkoop is eigenlijk niets meer dan het wisselen van eigenaar. Tot een transactie komen is echter gecompli-ceerder”, stelt Tom Beltman, partner bij Marktlink Fusies & Overnames.

VerkoopIn de voorbereiding op een fusie of overname stel je vast hoeveel een be-drijf waard is. Je kijkt naar wat je met een bedrijf kunt verdienen, maar ook naar de risico’s die een bedrijf met zich mee brengt. De uitkomst daar-van is de potentiële opbrengstwaar-de van een organisatie. Beltman on-derstreept dat waardeschatting niet alleen bestaat uit het bestuderen van cijfers. “Je kijkt ook naar de kwali-tatieve aspecten. Beschikt een be-drijf bijvoorbeeld over exclusieve importrechten? Of is er een bijzon-der afzetcontract dat bepalend is? Je kijkt naar wat de waarde van een be-drijf drijft. Om deze waarde goed in te schatten is het ook van belang de markt in kaart te brengen.”

VoordelenEen bedrijf waarvan de waarde goed in kaart is gebracht, biedt duidelijk-heid aan de koper. Door deze duide-lijkheid is een bedrijf eerder aantrek-kelijk om te kopen. Maar het biedt ook voordelen voor de verkopende partij. “Je managet er verwachtingen mee. Als bij de waardebepaling blijkt dat een directeur-grootaandeelhou-der (DGA) de grootste drijver is voor de waarde van een organisatie, dan

kan die DGA zich erop voorbereiden dat hij nog een tijdje moet blijven zitten.” Belangrijk voor een gedegen waardering is ook het tijdig starten van het proces, zodat een verkoper in alles rust met een ervaren adviseur de waardering kan voorbereiden.

Kopen “Als je erover denkt een bedrijf te ko-pen, dan bepaal je als eerste wát je wilt kopen”, stelt Beltman over de

voorbereiding op een bedrijfsover-name. “Dat staat los van het aan-bod.” Van groot belang hierbij is dat de intentie juist is. “Je moet het niet puur voor het geld doen. Onderne-merschap brengt veel vrijheid met zich mee, maar het is ook best een eenzaam bestaan. Het belangrijkste is dat een ondernemer kansen ziet waar anderen problemen zien.” Ge-heel zonder risico is een overname volgens Beltman nooit. Wel kun je deze risico’s tot een minimum be-perken door je goed te laten informe-ren. Hij noemt enkele primaire aan-dachtspunten. “Het is zeer onver-standig om zonder eigen middelen een bedrijfsovername proces te star-ten. Overleg met ervaringsdeskundi-gen of je beeld van ondernemerschap overeenkomt met de werkelijkheid.”

Fiscale structuurZowel voor de kopende als de verko-pende partij is het van belang om be-wust te zijn van de fiscale structuur van een organisatie. Er is namelijk een fiscaal verschil tussen de aan-koop van activa of aandelen. “Koop je activa dan betaal je als verkoper be-lasting over de goodwill. Als koper kun je dit bedrag aan goodwill aftrek-ken van de belasting. Als je aandelen koopt, dan geldt er een deelnemings-vrijstelling. De verkoper betaalt geen belasting over de goodwill en voor de koper is deze niet aftrekbaar.”

“Het belangrijkste is dat een onder-nemer kansen ziet waar anderen problemen zien.”

Tom BeltmanPartner bij marktlink Fusies & Overnames

Niels achtereekte

redactie@mediaplanet.com

Vraag:■■ Wat is van belang bij voorbereiding op een fusie of overname?

Antwoord:■■ Weet wat de waarde van een bedrijf drijft en breng de risico’s in kaart

feiten

De uitkomst van■■ wat je met een bedrijf kunt verdienen en de risico’s die een bedrijf met zich mee brengt, is de potentiële waar-de van een organisatie. Deze grondige waarderingsanalyse is van grote invloed op het slagen van een fusie of overname.

Door de waarde■■ van een be-drijf in kaart te brengen, manage je verwachtingen van koper en ver-koper. Zo voorkom je onplezierige verrassingen en weten beide par-tijen waar ze aan toe zijn.

Een fusie of overname■■ is nooit geheel zonder risico. Je kunt er wel voor zorgen dat je de risico’s tot een minimum beperkt. Hier-voor worden het over te nemen bedrijf en de markt waarin dit be-drijf zich bevindt in kaart gebracht.

Een DGA kan een■■ van de drij-vers zijn van de waarde van een organisatie. in zo’n geval blijft een DGA vaak een tijd zitten na over-name. De duur van deze periode wordt vastgelegd in het overna-mecontract.

Plan

1 Zorg dat je altijd een plan hebt. Je moet duidelijk zien

waar de toekomst van een bedrijf ligt. Definieer ook privé wat je toe-komstplannen en -wensen zijn.

Kwalitatieve aspecten

2 Kijk niet alleen naar de cijfers, maar verdiep je ook in de ‘sof-

te’ kant van organisaties. Een be-paalde werkwijze, een specialisti-sche techniek in het productiepro-ces of een bijzondere leverancier kunnen van grote invloed zijn op de waarde van een bedrijf. Thuisfront

3 Betrek het thuisfront bij je beslissingen. Het is erg be-

langrijk dat een overname of ver-koop ook in die sfeer breed gedra-gen is. Je wilt er niet helemaal al-leen voor komen te staan.

Groeien

4 Zorg dat je groeikansen ziet en benut ze. Doe je dat niet

dan krimpt je bedrijf.

Offertes

5 Vraag offertes aan bij meer-dere banken. Er is een grote

verscheidenheid aan verschillen-de financiële producten op de markt met allen hun eigen voor-waarden en kosten.

Specialisten

6 Schuw niet om specialisten in te schakelen voor ant-

woord op specialistische vraag-stukken. Het begeleiden van fusies en overnames is een vak op zich.

Eigen vermogen

7 Begin geen overnametraject zonder over voldoende eigen

middelen te beschikken. Alle par-tijen in het proces, waaronder ver-koper en banken, vereisen dat de koper commitment toont.

Onderbouwing

8 Geef niet alleen een ‘koude’ waardebepaling, maar zorg dat

je deze goed onderbouwt. Wees hel-der in je analyse en zorg dat de ande-re partij begrijpt wat er onderzocht is en wat de uitkomst betekent.

Discretie

9 Ga discreet om met informatie die je van de andere partij

krijgt. Dat is in het belang van beide partijen. Geef het een ander ook dui-delijk aan als je informatie verstrekt die niet voor derden beschikbaar is.

Voorbereiding

10 Een gedegen voorbereiding is het halve werk. Een over-

nameproces is namelijk een ge-compliceerd traject.

koop- en verkooptips

10

Koos JagerPartner bij en oprichter van marktlink

4 · maart 2010

Fasering verkoop bedrijf

Fasering verkoop bedrijf

Fasering verkoop

1

2

3

4

5

Afwegen keuzemogelijkheden Positie familie/personeelFinanciële positie na verkoopJuridische/fiscale structuurGlobale waardebepalingVerkooprijp?

Analyse marktpositieAnalyse sterkten en zwaktenAnalyse kansen en bedreigingenWaardebepaling

Fiscale en financiële gevolgenKeuze transactievorm

Opstellen anonieme profieltekstOpstellen zoekprofielRaadplegen eigen netwerkenSelecteren gegadigden

Beoordelingscriteria vaststellenKandidaten beoordelen

GeheimhoudingsverklaringVerkoopmemorandumIntentieovereenkomst

Onderzoek financiële positieOnderzoek fiscale positieOnderzoek juridische positie

VerkoopovereenkomstManagement/arbeidsovereenkomstHuurovereenkomst Overdracht aandelenOverdracht onroerende zaak

Logistieke/personele reorganisatieFiscale/financiële nazorg

Oriëntatiefase

Inventarisatiefase

Onderhandelings/verkoopfase

Contractfase

Implementatie/nazorg

Toekomstvisie

Planning

Analyse bedrijf en waardebepaling

Bespreken en besluiten tot verkoop

Benaderen gegadigden

Keuze uit gegadigden

Voeren onderhandelingen

Due diligence

Definitieve overeenkomsten

Notariële akten

Integratie bedrijven

“Je onderzoekt of alles wat de ande-re partij je voorspiegelt waar is”, stelt Corporate Finance expert Erik-Jan Hennis. Bij het opstellen van de in-tentieovereenkomst hou je idealiter al rekening met mogelijke uitkom-sten van het onderzoek. “Stel dat je in de intentieovereenkomst afspreekt om bij overname zes keer de winst te betalen en de winst raamt men op 1 miljoen euro. Als deze winst na on-derzoek 100 duizend minder blijkt te zijn, dan wil je in je ‘letter of intenti-on’ wel de mogelijkheid opgenomen hebben om dat met zes keer 100 dui-zend euro bijgesteld te zien. Het ge-beurt regelmatig dat er problemen ontstaan doordat een letter of inten-tion niet goed is opgesteld.”

OnderzoekHet onderzoek richt zich op het be-studeren van financiële en fiscale risico’s. “Misschien zijn niet alle ge-gevens verstrekt en is er wat verzwe-gen. Die risico’s wil je, deels, afwente-len op de verkoper. Bijvoorbeeld door een garantie of een vrijwaring.”

De risico’s die je tijdens het onder-zoek bekijkt, verschillen per branche en per onderneming. Bij handelson-dernemeningen kijk je bijvoorbeeld

naar de voorraad en bij diensten naar tarieven, onderhanden werk en mo-gelijk zwarte zaken. Hennis: “Een gouden tip is om als verkoper niets buiten de boeken om te doen, want daar gaat een koper niet voor betalen. Omzet moet wit zijn.”

VertrouwenOm te zorgen dat onderzoeken gron-dig kunnen gebeuren, moet de verko-per alles blootgeven. Een kwestie van vertrouwen. “Zeker in het MKB. Het is dodelijk als partijen in het voortra-ject niet eerlijk zijn. Je kunt je als ver-kopende partij ook niet verstoppen. Het komt toch wel naar boven.”

Vanuit de Nederlandse wet geldt een onderzoeksplicht en een infor-matieplicht voor bedrijven. Daar-bij is er een verschil door mate van professionaliteit. Hoe professioneler een bedrijf is, hoe zwaarder de onder-zoeks- en informatieplicht wegen. “Als koper moet je altijd onderzoe-

ken. Anders is het lastig om je later op fouten te verhalen.”

Het boekenonderzoek heeft door-gaans twee mogelijke uitkomsten: een prijsaanpassing of een advies voor het definitieve koopcontract. “Als het echt mis is, kan ook de hele deal aangepast worden, of helemaal niet doorgaan”, voegt Hennis toe. De rapportage ervan gebeurt veelal schriftelijk. Voordat een rapport defi-nitief is, krijgt de verkoper het onder ogen en kan deze erop reageren. Los van het rapport stelt de accountant ook een adviesbrief op. Volgens Hen-nis een belangrijke tweedeling: “Een belastinginspecteur mag een onder-zoek wel inzien, want dat valt onder de accountantsrapporten, maar een adviesbrief niet. Daarin kunnen ook adviezen staan voor de nabije toe-komst, waar de Belastingdienst nog niets van hoeft te weten.”

Hockeystick-modelPrimair richt een due diligence zich op de huidige stand van zaken, de his-torie en de risico’s. Toch komt de toe-komst ook even aan bod tijdens het onderzoeken van de prognoses voor het komende jaar. “Je ziet vaak een hockeystick-model. De verkoper voor-spelt dat de verkopen na overname omhoog schieten. Wij kijken hoe de realisatie daarop aansluit. Vaak laten ze investeringen die voor die mooie omzetten nodig zijn erbuiten.”

Due Diligence: De verkoper Doorgelicht

niels achtereekte

redactie@mediaplanet.com

Vraag:■■ Hoe kom je erachter hoe een verkopende partij er financieel en fiscaal werkelijk voor staat?

Antwoord:■■ Laat een due diligence (boekenonderzoek) uitvoeren.

nieuws

Het vinden van kopers voor je bedrijf is niet zo moeilijk…

…voor een bureau als Diligence, dat daarin gespecialiseerd is. Dit wezenlijke onderdeel van het verkoopproces gebeurt op twee manieren. Allereerst worden de onderneming en de branche geanalyseerd: de klanten, leveranciers en concurrenten. Ook belt de Diligence intermediair met de branchevereniging en col-lega bemiddelaars, doet hij research via internet en raadpleegt hij gegevensbestanden, waaronder het Diligence bestand van zoekende partijen. Dat levert een lijst met potentiële overnemers op, die dan benaderd worden. Dat levert weer meer informatie op. Daarnaast wordt discreet een anoniem profiel van het bedrijf op de Diligence website www.diligence.nl en in een aantal overnamedatabases geplaatst. Overnemende partijen zoeken daarin en dat levert altijd en vaak verrassende reacties op. De combinatie van actief zoeken en benaderd worden heeft zich bewezen als de succesvolste me-thode om aan geïnteresseerden te komen. Op grond daarvan kan Diligence een verkopende ondernemer altijd potentiële kopers ga-randeren. Wat Diligence niet kan garanderen is dat de onderneming ook daadwerkelijk wordt verkocht. Daar komen namelijk veel meer factoren bij kijken. Tijdens dat gehele verkoopproces is begeleiding door een ervaren intermediair van eminent belang. Diligence biedt u ruim 12 jaar ervaring in begeleiding van overnameprocessen.

Bedrijf kopen of verkopen?Meeuwsen Ten Hoopen Corporate Finance uw partnerbij fusie en overnameMet aandacht en betrokkenheid begeleiden wij u in het hele proces.U kunt rekenen op een vaste specialist die hoogstpersoonlijk uw zaken behartigt en ze ook kent.Gekoppeld aan ervaring en ondernemerszin, betekent dat een alerte en flexibele dienstverlening.

Wilt u weten wat wij voor uw organisatie kunnen betekenen? Maak een vrijblijvende afspraakmet Erik-Jan Hennis via telefoonnummer (035) 52 62 264.

Almere l Amersfoort l Assen l Baarn l Bussum l Emmeloord l Epe l Heerde l Hilversum l LelystadMeppel l Putten l Steenwijk l Veenendaal l Zeist

www.mth.nl

een GeHeeL eiGen kAnToor

Erik-Jan HennisCorporate Finance expert

bron: mkb adviseurs

maart 2010 · 5

consequentiesVolgens André olijslager, voorzitter van de nVP, moet je rekening houden met een cul-tuurverandering wanneer je een participatiemaatschappij toelaat in je onderneming.

Private equity is ‘risicodragend ver-mogen voor de financiering van niet-beursgenoteerde ondernemingen’, zoals de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP) het verwoordt. In de praktijk komt het erop neer dat je een derde partij deel laat nemen in jouw bedrijf. Bijvoor-beeld door ze aandelen te verstrekken. Een reden hiervoor kan zijn dat je een nieuw bedrijf wilt opstarten, met je bedrijf wilt groeien of dat je je organi-satie wilt herstructureren.

cultuurverandering“Als je een participatiemaatschappij toelaat, moet je rekening houden met een cultuurverandering”, stelt André Olijslager, voorzitter van de NVP. “Het is een sterk zakelijk en rationeel ge-heel. Dat kan voor een familiebedrijf bijvoorbeeld lastig zijn. De verwach-tingen liggen wellicht anders dan de werkelijkheid. Participatiemaat-schappijen zitten er echt bovenop en nemen alle cijfertjes door. Ze willen ook behoorlijke zeggenschap. Ook als er een minderheidsbelang is.” Een an-der belangrijk aspect is hetgeen men vaak niet gewend is, dat sterk wordt gestuurd op kasstromen.

“Je kijkt sterk naar de kwaliteit van het management”, vervolgt Olij-slager. “De financiering koppel je aan het beleid dat het bedrijf voert. Het moment van instappen hangt daar ook mee samen.” Voordat een parti-cipatiemaatschappij ‘instapt’ stelt zij samen met het bedrijf een parti-cipatieovereenkomst op. Hier staan

onder andere de manieren van finan-ciering, de dividendpolitiek en de exit-mogelijkheden in. “Je legt heel veel vast. Dat is ook nodig, want een gemiddelde deelname duurt zes jaar. Op de beurs is dat soms maar twee dagen.”

specialisatieVerschillende participatiemaat-schappijen specialiseren zich in een bepaald vakgebied. Het voordeel hiervan is volgens Olijslager dat de ‘verkopende’ partij een stukje exper-tise in huis haalt. “Op het gebied van kabelaars zijn er partijen met veel specifieke kennis. Ook in de ict- en de biotechsector neemt dat toe.”

Private equity valt in de categorie durfinvesteringen. Institutionele beleggers zien een meer dan gemid-deld rendement. Maar net zoals in andere bedrijfstakken is men door de recessie voorzichtig. Er zijn min-der grote deals, maar deel- en over-names blijven wel gewoon doorgaan. De maatschappijen zien het komen-de jaar ook gunstig tegemoet. Olijs- lager spreekt van kansen: “Banken doen steeds moeilijker over het ver-strekken van leningen. Dat maakt financiering met privaat geld inte-ressanter. Ook hebben wij met het ministerie van Economische Zaken een uitbreiding en versoepeling van de reeds bestaande garantieregeling naar 25 mill. bereikt.”

Bewegingskansen door te investeren met privaat geld

niels achtereekte

redactie@mediaplanet.com

Banken zijn steeds kritischer bij het verstrekken van leningen. om toch aan meer vermogen voor je bedrijf te komen, kan pri-vate equity uitkomst bieden. nederland kent ongeveer zestig participatiemaatschappijen die zich toeleggen op deze priva-te investeringen.

een gewichtige beslissing, en daarbij, uw onderneming verkoopt u maar 1 keer

dat vergt vakkundige voorbereiding en dynamische begeleiding

dat vergt vertrouwen en vertrouwelijkheid

van bedrijfswaardering tot de notaris

10 BusinessPartners in Nederland doen hun best voor u; zakelijk en privé

als ondernemers voor ondernemers; No Cure No Pay Belt u gerust naar Pleun Bakker, of mailt u: T: 0031 43 325 90 44 mkb@bedrijfsbemiddeling.nl website:BUSINESSPARTNERS BV www.businesspartners-bv.nl

Lid van de Branche Organisatie Bemiddelaars Bedrijfsoverdracht BOBB KvK Maastricht 14071471

u overweegt of u hebt besloten uw onderneming over te dragen

Maliebaan 29-33 Utrecht(030) 234 72 34office@bs-advocaten.nlwww.bs-advocaten.nl

expertise

Juridisch advies van groot belangDe verkoop of aankoop van een onderneming is in het MKB gewoonlijk een ‘once in a lifetime’-gebeurtenis. Volgens erik van emden, advocaat te utrecht, is goed juridisch advies daarom van levensbelang.

Verkeerde adviseurs kunnen leiden tot grote schade voor koper en ver-koper. Om een goede transactie te doen, is een juiste waardering van de onderneming nodig. Daarnaast heb je waterdichte contracten, fis-caal gunstige constructies, goede se-lectie van wederpartijen en profes-sionele onderhandelingen nodig.

Advies inwinnenDe juiste adviseur vinden is extra moeilijk voor MKB-ondernemers, omdat de grootste en (inter)natio-naal bekendste adviseurs gewoonlijk te groot en te duur zijn. Advies inwin-nen bij een vertrouwde notaris, ac-countant, advocaat of collega-onder-nemer is een verstandige eerste stap. De volgende stap is om te vragen naar expertise en voorwaarden.Ga ook na of zij onder enige vorm van toezicht vallen. Voor notarissen geldt dat ze onder tuchtrechtelijk toezicht staan op grond van de wet, net als advocaten. Let wel: niet iede-re juridisch adviseur is een advocaat en niet iedere administrateur is een registeraccountant is. Het voordeel van tuchtrechtelijk toezicht is dat het bijdraagt aan correct gedrag van de adviseur.

Voor fusiebemiddelaars geldt geen wettelijk toezicht. Het is daarom goed dat een aantal fusie-bemiddelaars zich vrijwillig heeft aangesloten bij een brancheorga-nisatie: Brancheorganisatie Be-drijfsoverdracht Bemiddelaars. De-ze kent een eigen tuchtreglement. Dat draagt er toe bij dat de betrok-ken adviseur de belangen van zijn cliënt op juiste wijze behartigt.

DB&S B.V. is een onafhankelijk adviesbureau op het gebied van corporate finance en consul-tancy. Wij zijn in Rotterdam gevestigd en hebben sinds onze oprichting, precies 5 jaar geleden, zo’n 75 transacties van middelgrote ondernemingen begeleid. Vanwege de jarenlange ervaring van onze professionals bij gerenommeerde organisaties in binnen- en buitenland beschikken wij over een groot (inter-)nationaal netwerk.Wij houden van de Rotterdamse manier van werken: analyseren, plannen maken en daarna de “handen uit de mouwen”. Uit de loyaliteit van onze klanten, veelal ondernemers, blijkt hun tevredenheid over onze verfrissende aanpak. Onze klanten vindt u door het hele land en (ver) daarbuiten.

Onze werkterreinen beslaan: • Begeleiden van de koop en verkoop van ondernemingen • Begeleiden van MBO’s en MBI’s • Begeleiden van bedrijfsopvolging • Waardebepaling van ondernemingen • Opstellen van financieringsplannen • Onderzoeken van fusie- en samenwerkingsmogelijkheden • Begeleiden van (financiële) herstructureringen • Bemiddeling bij conflictsituaties (o.a. aandeelhouderskwesties)

Voor recente transacties verwijzen wij u naar onze website www.dbens.nl.

Ondernemen met ondernemers Ecart Invest is sinds 1993 actief als participatiemaatschappij. Zij stelt risicodragend vermogen ter beschikking aan middelgrote Nederlandse vennootschappen. De investeringen - in de vorm van aandelen en achtergestelde leningen - variëren in hoogte van EUR 0,3 tot EUR 6,0 miljoen per participatie.

Met ruim dertig informal investors en het management als aandeelhouders, is Ecart Invest een stabiele en lange termijn partner. Kenmerkend is dat Ecart Invest participeert voor onbepaalde tijd en op basis van een minderheidsbelang. Ambitieuze ondernemers met expansie- of overnameplannen zijn zo verzekerd van behoud van zeggenschap en duurzame samenwerking met een slagvaardig en kundig team.

Management en aandeelhouders van Ecart Invest zijn bekend met een breed scala aan sectoren, beschikken over een omvangrijk netwerk en veelzijdige expertise. Qua investeringsprofiel richt Ecart Invest zich op gemotiveerde en vakbekwame ondernemers met een beproefd trackrecord en aantoonbare financiële betrokkenheid.

Javastraat 782585 AS Den Haag+31 (0) 70 355 47 88

www.ecart.nl

dé participatiemaatschappij van, voor en door ondernemers

als naast kapitaal ook kennis nodig is

voor meer informatie: www.synergia.nl of bel: 0318 55 36 75

Voorbeelden van participaties zijn Cold Food (Van Dobben en Kwekkeboom), Schoenenreus, Temtec, Low Land Fashion, G2 Speech, Nedstat, Calder Holding, Quint Wellington Redwood, Welten, Elysee Dental en Pokon Naturado.

MAART 2010 · 7

‘Goede case is kansrij k’ NIEUWS

“Een goede case met een goed toekomstperspectief wordt nog altijd gefinancierd.” Aan het woord is Floris Mreijen, advi-seur ondernemingsklimaat bij de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). De markt voor fu-sies en overnames komt volgens Mreijen weer langzaam op gang. “Bedrijven moeten niet volledig af-hankelijk zijn van bancair gefi nan-cierd vreemd vermogen. Het is goed om te kijken naar andere vormen van fi nanciering.” De garantiere-gelingen van de overheid zoals de Garantie Ondernemingsfi nan-ciering en de Groeifaciliteit zijn volgens Mreijen een zeer welkome aan-vulling.

“Het sluiten van een deal was voor-heen veel eenvoudiger, omdat ban-ken veel verder wilden gaan in de financiering”, zegt Peter Rikhof, uitgever van Brookz, platform voor bedrijfsovername. “Deals worden nu veel creatiever gefi nancierd.” Zo blijft de verkoper vaak langer in het bedrijf zitten – via een achter-gestelde lening of door nog aande-

len in het bedrijf te houden. “Het is vaak een onmisbaar onderdeel om de fi nanciering van de deal rond te krijgen. Het feit dat de verkoper ach-terblijft, geeft de bank ook vertrou-wen.”

GarantieregelingenGarantieregelingen van de overheid zijn momenteel ook in trek. Groeifa-ciliteit en het Besluit Borgstellings-krediet MKB (BBMKB) bieden fi nan-ciers de mogelijkheid om de over-heid mee te laten delen in het risico dat ze lopen. Een deel van de fi nan-ciering bestaat dan uit een achterge-stelde lening waarvoor de overheid deels garant staat, mocht het bedrijf in gebreke blijven. “Sommige banken

maken in 20 procent van de deals ge-bruik van garantieregelingen”, weet Rikhof.

Informal investorsEen ander alternatief voor bancaire fi nanciering vormen de informal in-vestors of business angels: particulie-re investeerders die met hun vermo-gen in bedrijven investeren. Rikhof: “In Nederland zijn best veel mensen die de afgelopen tien jaar hun bedrijf hebben verkocht voor een goede prijs en nu op zoek zijn naar mooie oppor-tunities. Bedrijven kunnen daar hun voordeel mee doen.”

Financiering vraagt om creatieve werkwij ze

DENNIS MENSINK

redactie@mediaplanet.com

DENNIS MENSINK

redactie@mediaplanet.com

Vraag: ■ Wat moet je als onder-nemer doen om de kans op overnamefi nanciering door de bank te vergroten?

Antwoord: ■ Combineer bancaire fi nanciering met al-ternatieven en zorg dat je een goed verhaal hebt. Dat ver-groot de kans op succes.

Banken verstrekken momen-teel minder makkelijk kredie-ten voor overnames. Ambities zijn er niettemin, ook in tijden waarin het economisch min-der voortvarend gaat. Dus is het de tijd van alternatieve fi-nancieringsvormen.

Aantal deals per sector in 2009

Dienstverlening 58 ■Industrie 57 ■Technologie 40 ■Energie/Mij nbouw 37 ■Transport/Logistiek 28 ■Consumenten/Voedsel 28 ■Financiën/verzekeringen 28 ■Detailhandel 24 ■Media 21 ■Farmacie/Biotech./Medisch 14 ■Agricultuur 12 ■Bouw 11 ■Telecommunicatie 9 ■Vrij e tij d 7 ■

De dealwaarde ligt in het bereik van

€5 miljoen tot €400 miljoen

BRON: OVERFUSIES.NL

FEITEN

De voornaamste reden om de waarde van een onderneming te bepalen houdt verband met de ei-gendomsoverdracht van aandelen in een onderneming.

Register Valuator“Vaak wordt bij waardebepaling gedacht dat accountants hiervoor de aangewezen personen zijn, maar waarderen vereist specifi e-ke kennis en expertise”, vertelt Al-co van de Bree, voorzitter van het Nederlands Instituut voor Regis-ter Valuators (NIRV). Waardebepa-ling is daarom bij uitstek het werk-terrein van een Register Valuator (RV), een fi nancieel specialist, post doctoraal geschoold, met een gron-dige kennis en expertise op het ge-bied van waardebepaling bij grote en kleinere ondernemingen.

Vrije geldstromen“Belangrijk is de hoeveelheid vrije geldstromen. Een winstgevend be-drijf waar jaarlijks een groot deel van het verdiende geld terug in de onderneming moet, is minder waard dan een bedrijf die de volle-dige verdiensten uit kan keren aan aandeelhouders”, zegt de NIRV-voorzitter. “Daarnaast is het belang-rijk om te kijken hoe een bedrijf is opgebouwd: in welke macrotechni-sche omgeving bevindt het bedrijf zich, wat is het risicoprofi el en hoe stabiel is de onderneming.”

ToekomstBij het bepalen van de waarde kijkt de RV vooruit. “Waarde wordt in de toekomst gecreëerd, niet in het verleden. Dus moet een RV ook re-kening houden met alle factoren die de vrije geldstroom in de toe-komst kunnen beïnvloeden.” Fei-telijk dient er een SWOT-analyse van de onderneming gemaakt te worden. Register Valuators hante-ren waarderingsmodellen die ge-baseerd zijn op de eerder genoem-de vrije geldstromen en de samen-hangende ondernemingsrisico’s.

Waarde en prijsTenslotte dient duidelijk te zijn dat waarde niet gelijk is aan prijs. “Prij-zen komen tot stand door vraag en aanbod en hebben niet zoveel van doen met waarde. Waarderen is geen exacte wetenschap, maar bestaat uit subjectieve elementen. Het is de taak van een Register Valuator om deze elementen inzichtelijk te ma-ken. Een goed waarderingsrapport geeft daar dan ook duidelijke infor-matie over.” Naast zijn omvangrijke kennis van waarderen ligt de toege-voegde waarde van een Register Va-luator dan ook bij het schrijven van een onderbouwd rapport.

INFORMATIE

Vrij e geldstromen zeer belangrij k bij waardebepaling Bij een fusie of overname is het belangrijk om te weten wat een bedrijf waard is. Waardebepaling: een pro-ces dat naast kennis ook betrokkenheid en inlevings-vermogen vereist.

Peter RikhofUitgever van Brookz, platform voor bedrij fsovername

Toename krediet-verstrekking“Kredietverlening is de core business van banken. Maar banken zijn wel kritisch en kijken goed naar de risico’s. Door de economische cri-sis is de positie van veel on-dernemingen wel sterk ver-slechterd.” Om die reden krijgen relatief veel onderne-mers die om kredieten vra-gen niet waar ze op hopen. Toch neemt de kredietver-strekking volgens Mreijen toe. Het afgelopen jaar met ruim 3 procent, “terwijl de vraag behoorlijk is gedaald, omdat bedrijven een pas op de plaats maken”.

Goed verhaalDat laatste wil overigens niet

zeggen dat alle bedrijven stil zit-ten. Er zijn nog altijd (MKB-)bedrij-

ven die vooruit willen en overname-plannen hebben. Zeker als het om

overnamefinanciering gaat, geldt dat goede

toekomstperspec-tieven leidend

zijn. “Som-mige onder-

nemers op overname-pad kun-nen kie-zen uit offertes van ver-s c h i l -l e n d e b a n -k e n . De

klachten die binnenkomen bij de On-dernemerskredietdesk, waarvan de NVB een van de initiatiefnemers is, komen vaak van ondernemers die niet goed voorbereid naar de bank stappen. Zorg dat je een goed verhaal hebt, dat vergroot je succeskans bij de bank.” Oftewel: zorg voor voldoende reële ar-gumenten op basis waarvan de bank je een krediet zou moeten verstrekken.

ZorgenVoor de toekomst maakt Mreijen zich overigens wel zorgen over de krediet-verlening, ook voor overnamefi nan-ciering. “Zowel nationaal als interna-tionaal wordt regelgeving voorbereid die ervoor zorgt dat banken in de na-bije toekomst minder krediet kun-nen verstrekken, simpelweg omdat ze meer geld op de balans moeten houden. Dat kan het herstel van de economie beperken.”

“Kredietverlening is de core business van banken. Maar banken zij n kritisch en kij ken goed naar de risico’s.”Floris MreijenAdviseur ondernemingsklimaat bij de Nederlandse Vereniging van Banken

Alco van de BreeVoorzitter van het Nederlands Instituut voor Register Valuators ‘Goede case is kansrij k’

“Een goede case met een goed toekomstperspectief wordt nog altijd gefinancierd.” Aan het woord is Floris Mreijen, advi-seur ondernemingsklimaat bij de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). De markt voor fu-sies en overnames komt volgens Mreijen weer langzaam op gang. “Bedrijven moeten niet volledig af-hankelijk zijn van bancair gefi nan-cierd vreemd vermogen. Het is goed om te kijken naar andere vormen van fi nanciering.” De garantiere-gelingen van de overheid zoals de Garantie Ondernemingsfi nan-ciering en de Groeifaciliteit zijn volgens Mreijen een zeer welkome aan-vulling.

Vraag: ■ Wat moet je als onder-nemer doen om de kans op overnamefi nanciering door de bank te vergroten?

Antwoord: ■ Combineer bancaire fi nanciering met al-ternatieven en zorg dat je een goed verhaal hebt. Dat ver-groot de kans op succes.

Aantal deals per sector in 2009

Dienstverlening 58■Industrie 57■Technologie 40■Energie/Mij nbouw 37■Transport/Logistiek 28■Consumenten/Voedsel 28■Financiën/verzekeringen 28■Detailhandel 24■Media 21■Farmacie/Biotech./Medisch 14■Agricultuur 12■Bouw 11■Telecommunicatie 9■Vrij e tij d 7■

De dealwaarde ligt in het bereik van

€5 miljoen tot €400 miljoen

BRON: OVERFUSIES.NL

FEITENToename krediet-verstrekking“Kredietverlening is de core business van banken. Maar banken zijn wel kritisch en kijken goed naar de risico’s. Door de economische cri-sis is de positie van veel on-dernemingen wel sterk ver-slechterd.” Om die reden krijgen relatief veel onderne-mers die om kredieten vra-gen niet waar ze op hopen. Toch neemt de kredietver-strekking volgens Mreijen toe. Het afgelopen jaar met ruim 3 procent, “terwijl de vraag behoorlijk is gedaald, omdat bedrijven een pas op de plaats maken”.

Goed verhaalDat laatste wil overigens niet

zeggen dat alle bedrijven stil zit-ten. Er zijn nog altijd (MKB-)bedrij-

ven die vooruit willen en overname-plannen hebben. Zeker als het om

overnamefinanciering gaat, geldt dat goede

toekomstperspec-tieven leidend

zijn. “Som-mige onder-

nemers op overname-pad kun-nen kie-zen uit offertes van ver-s c h i l -l e n d e b a n -k e n . De

klachten die binnenkomen bij de On-dernemerskredietdesk, waarvan de NVB een van de initiatiefnemers is, komen vaak van ondernemers die niet goed voorbereid naar de bank stappen. Zorg dat je een goed verhaal hebt, dat vergroot je succeskans bij de bank.” Oftewel: zorg voor voldoende reële ar-gumenten op basis waarvan de bank je een krediet zou moeten verstrekken.

ZorgenVoor de toekomst maakt Mreijen zich overigens wel zorgen over de krediet-verlening, ook voor overnamefi nan-ciering. “Zowel nationaal als interna-tionaal wordt regelgeving voorbereid die ervoor zorgt dat banken in de na-bije toekomst minder krediet kun-nen verstrekken, simpelweg omdat ze meer geld op de balans moeten houden. Dat kan het herstel van de economie beperken.”

“Kredietverlening is de core business van banken. Maar banken zij n kritisch en kij ken goed naar de risico’s.”Floris MreijenAdviseur ondernemingsklimaat bij de Nederlandse Vereniging van Banken

Uw klankbord bij bedrijfsoverdracht

• Maatwerk en risicogericht • Vrijblijvend intake gesprek• Senioriteit en passie • 1 Contactpersoon• MKB en internationaal • 7 x 24 uur bereikbaar• Maximale inspanning en drive • Kwaliteit als primaire focus• Constructief en kritisch • Maatwerk prijsafspraak• Regisseur en dealmaker • Nazorg

Partners: Vestigingen: JM Corporate Finance B.V.Drs. Jan van Wijngaarden RAMr. Michiel Martin Van de Reijtstraat 49Drs. Remco Broeders AA 4814 NE BredaFrank van Berkel RA Telefoon: 076 - 8870001

World Trade Center Zuidplein 36, Toren HE.: info@jmpartners.nl 1077 XV Amsterdam W.: www.jmcorporatefinance.nl Telefoon: 020 – 799 7654

Interesse in grensoverschrijdende transacties?

Veelal een hogere verkoopprijs bij Europese kopers!Internationale bedrijfsverkoop is een thema dat steeds actueler wordt. Euro-pese kopers zijn meer en meer geïnteresseerd in de Benelux en zijn bereid om een strategische premie te betalen om deze markten te betreden. Denkt u na over een toekomstige bedrijfsverkoop en/of bedrijfsovername en wilt u daarvoor internationale kopers aantrekken, neem dan geheel vrijblijvend contact op met Corporate Finance in Europe en Fairfax Corporate Finance om de mogelijkheden te bespreken.

We zijn gespecialiseerd in de volgende industrieën: chemie, kunststoffen, technische groothandels, metaal, transport en IT.

Internationale overnames een buitenkans? Neem contact op!

Corporate Finance in Europe en Fairfax Corporate Finance hebben dagelijks contact met buitenlandse bedrijven die geïnteresseerd zijn in overname door grote strategische kopers. Samen met onze locale mensen in de belangrijk-ste Europese landen en Turkije hebben wij toegang tot of vinden wij geschikte internationale overnamekandidaten voor U.

Govert DerksCorporate Finance in EuropeE-Mail govert@corporatefinanceineurope.euInternet: http://www.corporatefinanceineurope.euPhone +31 6 246 29 234

Peter SchoutenFairfax Corporate Finance Benelux BVE-Mail schouten@fairfaxbenelux.nlInternet http://www.fairfaxbenelux.nlPhone +31 6 5364 0576

“Wij hebben ons bedrijf voor veel te weinig geld verkocht...”

Wilt u uw bedrijf voor de hoogste prijs verkopen? Of wilt u juist een bedrijf overnemen en geen cent te veel betalen? Dan is de cursus Actief in Overnames precies wat u nodig heeft.

Deze tweedaagse cursus informeert u over alles wat u wilt en moet weten over het verkopen en kopen van een bedrijf. Alles wordt professioneel maar vooral ook praktisch uitgelegd. Ontdek welke stappen u moet nemen en hoe u de juridische, fiscale en financiële valkuilen vermijdt.

Oud-deelnemers zeggen over deze cursus: ‘Geeft een compleet beeld van overnames’; ‘De docenten bieden een schat aan kennis, inzicht en ervaring’; ‘Onmisbaar voor iedereen die de belangrijkste deal van zijn leven gaat maken’; ‘Je bent door de cursus minder geld kwijt aan adviseurs en je krijgt een betere prijs’.

Voorkom dat u uw bedrijf voor te weinig geld verkoopt of juist dat u te veel betaalt. Nog enkele plaatsen zijn beschikbaar voor de cursus Actief in Overnames in Hotel Jan Tabak te Bussum.

Volg deze cursus op 24 en 25 juni of op 22 en 23 september of op 6 en 7 december 2010.

Registreer vandaag. Bel 020 6390008 of ga naar www.alexvangroningen.nl.

“..Wij hebben ons bedrijf voor veel te weinig geld verkocht. Dat mag u niet overkomen. Volg daarom de cursus Actief in Overnames en verkoop uw bedrijf met meer succes.”

Alex van Groningen, Burgemeester Haspelslaan 63, 1181 NB Amstelveen, www.alexvangroningen.nl, tel. 020 6390008

advertentie_telegraaf2.indd 1 17-03-2010 17:08:52

MAART 2010 · 9

PROFIEL

2W Logistiek 2W Logistiek ■

is op 1 januari 2009 ontstaan uit een fusie van de transportbedrij -ven Wondergem Kapelle (Vesti-gingen in Kapelle en Vlissingen) en Van der Wekken Food Logistics (Zierikzee).

De hoofd- ■vestiging van het nieuwe bedrij f is in Kapelle.

2W Logistiek ■heeft een vloot van 60 vracht-wagens en heeft 75 chauffeurs in dienst.

Vraag: De fusie tussen twee logistieke familiebedrijven in Zeeland verliep verrassend goed. Wat is het geheim?Antwoord: Je moet heel helder zijn. Alleen met openheid kun je plooien gladstrijken.

Twee Zeeuwse transportbedrijven, de een ‘te groot om klein te blijven’ en de ander ‘te klein om groot te worden’ be-sloten hun krachten te bundelen. De fa-miliebedrijven Wondergem Kapelle en Van der Wekken Food Logistics gingen hierdoor samen verder onder een nieu-we naam: 2W Logistiek. Door hun speci-alisme, het gekoeld geconditioneerd ver-voer van levensmiddelen, waren de twee concurrenten van elkaar. Echter, door een logistiek innovatieproject van inno-vatienetwerk Syntens kwamen Wonder-gem en Van der Wekken er achter dat er een gedeelde kracht was: ze hadden al-lebei dezelfde klant, een groothandel in voeding, als grootste afnemer. Beide par-tijen zagen hier groeikansen, maar zagen ook in dat het lastig zou zijn als ze elkaar in de wielen zouden rijden. Gesprekken over samenwerking leidden al snel tot gesprekken over een fusie. De fusie zelf verliep razendsnel: “In september 2008 gingen we met elkaar in gesprek en op 31 december van dat jaar riepen we alle personeelsleden bij elkaar met de me-dedeling ‘vanaf morgen zijn we 2W Lo-gistiek’”, zegt Joost de Maat (voorheen Wondergem Kapelle), één van de twee directeuren van 2W.

Eigen cultuur“We waren beiden grootste vervoerder voor één klant. Dat creëert mogelijkhe-den, maar strategische overwegingen van die klant kunnen grote gevolgen hebben. Daarom hebben we afgesproken om te groeien. Dat konden we alleen samen”, vult mededirecteur Piet van der Stel (voorheen Van der Wekken Food Logistics). “Boven-dien waren er grote partijen in de markt, die ons graag wilden overnemen. We kun-nen ons dan laten opvreten door die gro-te partijen, maar we zijn twee autochtone Zeeuwse bedrijven, met een eigen cultuur die we graag willen behouden.”

Inmiddels staat er een bedrijf met 75 chau� eurs, een wagenpark van 60 trucks en een platte organisatie die zich ken-merkt door korte lijnen. Van der Stel: “We spreken elkaar elke dag en we kun-nen per minuut schakelen.” Toch was er daarvoor sprake van twee verschillende bedrijfsculturen die de nieuwe bedrijfs-leiding moest samenvoegen. “In Zee-land zijn er, sterker nog dan in andere delen van Nederland, sterke verschillen in plaatselijke cultuur”, vervolgt Van der Stel. “Dat komt vooral door de diverse ei-landen. Van der Wekken en Wondergem, die allebei al vijftig jaar opereerden, had-den dat heel sterk.” Daarbij hadden beide bedrijven andere afspraken met hun per-

soneel, over ondermeer reiskosten en sa-larisbetalingen. De Maat: “Je moet heel helder zijn en afspreken dat niemand te-kort komt en iedereen er uiteindelijk be-ter van wordt. Alleen met openheid kun je

de plooien gladstrijken.”Die openheid was ook de reden waarom de fusie zo vlot verliep. “We konden heel snel doorschake-

len naar openheid. Wat is er aan de hand? Wat zijn de zwakke punten en wat is er moge-lijk? Al heel snel werden on-ze adviseurs erbij gehaald. En het was zeker goed dat er een partij als Syntens bij betrokken was. Een in-

novatieve organisatie, die heel actief is in Zeeland. Zij waren goed voor het bewaken van het proces. Je kunt telkens toetsen wat je aan het doen bent”, zegt Van der Stel.

Vruchtbaar netwerkJohn Schellekens was als innovatiead-viseur namens Syntens betrokken bij de fusie. “Dit is een heel mooi voorbeeld van hoe fusies ook kunnen verlopen, van po-sitieve synergie. Er is nu echt een com-pleet nieuw bedrijf in wording. Het blijkt dat netwerk- en innovatiebijeenkomsten tot iets vruchtbaars kunnen leiden. Al die gesprekken hebben echt geholpen.”

2W Logistiek wil nu verder groeien in het gekoeld geconditioneerd transport. “Het is een voordeel dat we in deze regio zitten. In ons verzorgingsgebied, onder de grote rivieren, rijden wij nooit met een lege wagen. Dat in tegenstelling tot logistieke bedrijven die ergens anders gevestigd zijn. En in plaats van achter elkaar aan, rijden we nu samen”, zegt De Maat. “We kunnen nu een extra stuk van de markt bedienen en fl exibeler werken.” Van der Stel: “Het is natuurlijk een koe in de kont kijken, maar achteraf gezien hadden we dit misschien wel tien jaar eerder moeten doen.”

Zeeuwse transportbedrij ven samen sterker na ‘vlotte’ fusie

KOOS PLEGT

redactie@mediaplanet.com

ONS SUCCES

INSPIRATIE

VOORDEEL. Joost van der Maat (uiterst links) en Piet van der Stel (tweede van rechts). “We kunnen nu een extra stuk van de markt bedie-nen en flexibeler werken.” FOTO: DICAM PRODUCTIONS TERNEUZEN

John SchellekensAdviseur Syntens

2W Logistiek heeft een vloot van 60 vracht-wagens en heeft 75 chauffeurs in

de plooien gladstrijken.”Die openheid was ook de reden waarom de fusie zo vlot verliep. “We konden heel snel doorschake-

len naar openheid. Wat is er aan de hand? Wat zijn de zwakke

John SchellekensAdviseur Syntens

Uw onderneming

verkopen?

Wij het werk,

u de rust

Willemstraat 28 | 8601 GH Sneek | t. 0515 - 43 19 44 | www.capitalhouse.nl

Houd het bedrijf succesvol én de familie gelukkig

Opvolging en overdracht binnen het familiebedrijf is een complex proces. Het roept vaak vragen op bij alle betrokkenen. Is er de ambitie en potentie in het bedrijf of binnen de familie om het bedrijf over te nemen? Kan juist een ex-terne partij de continuïteit beter waarborgen? Wat gebeurt er met het perso-neel? Wat is de betrokkenheid van de huidige eigenaar na overdracht?

Het maken van rationele keuzes, met in achtneming van onderliggende emo-tionele belangen, dient weloverwogen te gebeuren. Daarom is een grondige analyse en een gedegen plan van aanpak essentieel.

De Familiebedrijven Adviesgroep is gespecialiseerd in de advisering en bege-leiding van familiebedrijven. Wij hanteren een integrale aanpak en zorgvul-dige begeleiding. Dit maakt het opvolgingstraject inzichtelijk. En hierdoor is de beslisser beter in staat de juiste keuzes te maken, voor zowel de familie als het bedrijf. Wij bieden een klankbord voor zowel opvolger als overdrager.

De Familiebedrijven AdviesgroepHoge Mosten 24 4822 NH BredaTel: 076 - 549 84 16Fax: 076 - 549 46 45

info@familiebedrijvenadvies.nl www.familiebedrijvenadvies.nl

Comfortabel overnemen

Vanuit een grondige kennis van de waarde van een onderneming levert de Register Valuator een essentiële bijdrage bij fusies en overnames.

De kennis en professionaliteit van de Register Valuator zorgen ervoor dat uw belangen optimaal behartigd worden. Dat is wel zo comfortabel.

Nederlands Instituut voor Register Valuators

U vindt een waarderingsdeskundige in het register op de website www.nirv.nl

Juristen en paralegals‘Een onderscheidend kenmerk van onze dienstverlening is dat we wer-ken met ervaren bedrijfsjuristen én goed opgeleide paralegals. Daar-mee hebben we de juiste mensen in huis voor terugkerend werk en voor eenmalige projecten, zoals de voorbereiding van de verkoop van een bedrijfsonderdeel.’ zegt Hans-Martijn Roos. Samen met Luc van Daele zette hij Legadex in de afgelopen jaren op de kaart als bedrijfsjuridische dienstverlener. Beiden hebben een achtergrond in de advocatuur en het bedrijfsleven. Roos werkte als advocaat in de transactiepraktijk, was actief in werving en selectie van juristen en adviseerde juridische afdelingen bij hun personeelsopbouw. Van Daele was advocaat en werkte als bedrijfsjurist voor Sara Lee/DE en tot 2008 als hoofd juridische za-ken van de Endemol groep.

Volgens Van Daele en Roos blijkt in de praktijk dat een deel van het (bedrijfs)juridische werk uitstekend kan worden uitgevoerd door ervaren paralegals. Het hangt af van de spe-cifieke werkzaamheden of daarbij ondersteuning van een bedrijfsjurist

nodig is. Dit beoordeelt Legadex per geval met bedrijfsjuridische ervaring en gezond verstand. ‘De combinatie van paralegals en juristen blijkt goed te werken en omdat onze mensen bij ons in dienst zijn, kunnen klanten ge-makkelijk op hen terugvallen als dat nodig is’, aldus Roos.

De juiste informatie beschikbaarLegadex werkt inmiddels voor circa dertig beursgenoteerde bedrijven en investeringsmaatschappijen, waar-voor het bedrijf diverse diensten verzorgt. Corporate housekeeping bijvoorbeeld. Een ervaren paralegal van Legadex brengt binnen korte tijd de vennootschapsinformatie van de gehele groep op orde en blijft nadien beschikbaar om de informatie regelmatig bij te werken, bijvoor-beeld eens per kwartaal. Ook private equity-bedrijven zien dat de aanpak van Legadex werkt. Als bij-voorbeeld sprake is van een af te stoten onderdeel regelt Legadex het informatieproces in house bij de betreffende deelneming. Desge-wenst wordt ook het uploaden naar een virtuele dataroom verzorgd. Luc van Daele: ‘In het geval van een divestment moet het proces van

voorbereiding vlot lopen, liefst met minimale verstoring van het primaire bedrijfsproces. Je ziet vaak dat be-drijven bij een transactie alles in een paar weken vanuit het niets moeten voorbereiden. Wie zijn zaken eerder al op orde heeft, spaart tijd en geld en vermindert het risico op slordig-

heden en fouten. Dat betaalt zich altijd terug’.

Regeren is vooruitzien, ook voor Private EquityVan Daele: ‘We zien momenteel een duidelijke toename in de voorberei-ding van afstotingen door private

equity-partijen. Het zou ons niet ver-bazen als die trend zich in 2010 en 2011 doorzet. Juist op dit moment is het van belang om de bedrijfsge-gevens op orde te hebben. Zo sta je klaar als de kans op een goede exit zich voordoet. Regeren is immers vooruitzien.’

Met de leus: ‘Common sense in legal support’ belooft Legadex (www.legadex.com) een nuchtere aanpak van bedrijfsjuridisch en juridisch-administratief werk. Het bedrijf heeft in korte tijd naam gemaakt met continue oplossingen voor onder andere corporate housekeeping en contractmanagement en in ondersteuning bij de voorbereiding van desinvesteringen. Op het functionele kantooradres in Amsterdam Sloterdijk ontmoeten we de oprichters. De aanpak van Legadex blijkt vernieuwend en effectief.

Legadex: gezond verstand in bedrijfsjuridische ondersteuning

Legadex B.V. l Teleportboulevard 110 l 1043 EJ Amsterdam l www.legadex.com l info@legadex.com l 020-8208396

(advertorial)

BOSE®

audio hoofdtelefoons BOSE®

multimedia luidsprekersystemen BOSE®

SoundDock®

digital music systems

Maak kennis met het BOSE®

SoundDock®

Portable digital

music system. Dit systeem is uitgerust met een indruk-

wekkend aantal innovaties van Bose, waaronder de

exclusieve technologie voor waveguideluidsprekers, en

levert prestaties die voorheen ondenkbaar waren voor

draagbare systemen. Plaats uw iPod op het dockstation

en geniet van een volle, rij ke en gedetailleerde muziek-

weergave uit een zeer compact systeem. De oplaadbare lithium-

ionbatterij zorgt voor een langere speelduur dan conventionele

batterij en, waardoor u overal in huis kunt genieten van BOSE®

geluidskwaliteit, en zelfs buiten. Trek de stekker uit het

stopcontact en laat de voedingskabel thuis. En terwij l u

luistert, laadt het systeem uw iPod op. Met één

afstandbediening bedient u zowel het systeem als de

basisfuncties van uw iPod, en navigeert u door de afspeel-

lij st. Plaats uw iPod op het dockstation en ervaar zelf hoe

goed kwaliteitsgeluid en draagbaarheid samengaan.

“Een prima overall geluidsweergave, goede basweergave, een goede stereospreiding en... wat gaat dat ding hard.” – Webdesigner

Kwaliteitsgeluid én portable.BOSE

®

SoundDock®

Portable digital music system.

Thuis. Op het werk. Onderweg. Maak kennis met Personal® Audio van Bose.

Bel 0299 390290, bezoek www.sounddock.nl, of ga naar uw geautoriseerde BOSE® Personal

® Audio-dealer.

Quote gebruikt met toestem

ming, W

ebdesigner (nr.4 2008). iPod niet inbegrepen. iPod is een geregistreerd handelsmerk van Apple Com

puter, Inc.

maart 2010 · 5

In 2008 en 2009 is het aantal fusies en overnames opvallend afgenomen. De financieel-economische crisis is hiervan de oorzaak. Toch was 2009 voor advocaat Jan Louis Burggraaf een zeer interessant jaar. “Wij zijn er niet om in tijden van recessie bedrij-ven een grote transactie te advise-ren, maar desondanks zijn wij vorig jaar wederom betrokken geweest bij een aantal grote succesvolle overna-mes en fusies. Deze hebben goed uit-gepakt.” Burggraaf is onlangs voor de vijfde keer uitgeroepen tot bes-te M&A-advocaat van Nederland tij-dens de M&A Awards 2009.

Belangrijke rollen“Wij helpen het bedrijf op de juiste manier van A naar B te komen.” Vol-gens de advocaat zijn er drie belang-rijke rollen weggelegd voor een M&A-advocaat. “In eerste instantie is raad-geving van groot belang. Het bedrijf krijgt met veel regels te maken en het is aan ons hierbij het juiste juridische advies te geven.” Als tweede noemt Burggraaf procesbewaking. “Bij het gehele aan- of verkooptraject spelen veel factoren en actoren een grote rol. Door de complexiteit is het van groot belang dat wij in de gaten houden of alles wel op de correcte manier en tij-dig verloopt.” Als laatste is het aan de advocaat om de transactie op de juis-te manier te documenteren.

Juridische constructieTijdens een fusie of overname moet het bedrijf rekening houden met veel wetten. Burggraaf noemt het vennootschapsrecht, het effecten-recht, het contractenrecht, het me-dezeggenschapsrecht (OR) en het mededingingsrecht (NMa). “Dit maakt het beroep van M&A-advo-caat zeer gespecialiseerd. Het is aan ons om al deze regels te bewaken.” Voordat je een fusie- of overname-transactie daadwerkelijk sluit, zijn partijen onderling al enige tijd met elkaar aan het onderhandelen. Een M&A-advocaat komt in de mees-

te gevallen om de hoek kijken op het moment dat de intentieverkla-ring, de zogenaamde Letter of Intent (LOI), getekend wordt. Hierin spre-ken de koper en verkoper de intentie uit dat ze tot een deal willen komen en geven ze aan hoe deze deal er uit gaat zien. Burggraaf: “Daarna is het aan de juridisch adviseur om, door due diligence onderzoek, te kijken wat de risico’s zijn en wordt advies gegeven over wat de beste juridische constructie is voor de totstandko-ming van de deal.” Wat de beste ju-ridische constructie is, is volgens de jurist niet te zeggen. “Daar is geen eenduidig antwoord op te geven. Dat hangt af van de betreffende transac-tie.” Als laatste maakt de advocaat de koopovereenkomst en leveringsakte op. Gemiddeld duurt het gehele tra-ject vijf tot zes maanden.

VerstandigHet inschakelen van een advocaat bij een fusie of overname is geen ver-plichting. Maar omdat bedrijven over het algemeen niet over de juiste spe-cialistische kennis beschikken, is het zeker verstandig om te doen. “Grote bedrijven kunnen het zich niet ver-oorloven dat het mis gaat, terwijl de juiste adviseurs in de buurt zitten”, besluit Burggraaf.

Een fusie of overname gaat gepaard met een hoop wetten en overige regelgeving. Bij het uitvoeren van dit zeer complexe proces is het daarom van groot belang om een advocaat in de arm te nemen die hierin gespecialiseerd is. “Wij beschikken over de juiste juridische kennis om optimaal advies te geven.”

Van A naar B met een M&A-advocaat

kristel hurenkamp

redactie@mediaplanet.com

vraag & antwoord

Maarten VijverbergCorporate Finance-expert

Wat kun je doen om je goed ■ ■voor te bereiden op onderhan-delingen?“Het is verstandig je team zo klein mogelijk te houden, zeker in het be-gin. Maar wel een team met zo veel mogelijk kennis op verschillende vlakken. Stem daar van tevoren rol-len op af. ‘Good cop-bad cop’ is een bekende verdeling, maar er zijn ook subtielere rolverdelingen. Spreek daarnaast af wat je wel en niet prijs wilt geven en ga na wat je zou verba-zen. Bedenk vooraf scenario’s en be-denk je hoe je daarop wilt reageren. Je wilt je tijdens een onderhande-ling natuurlijk niet laten verbazen.

Zorg ook dat je genoeg informatie hebt, dat je de feiten kent. Je weet niet hetzelfde als de partij waar je mee onderhandelt. Er is een infor-matie-asymmetrie, die je in je voor-deel wilt gebruiken. De kunst is uit-eindelijk om als eerste alle informa-tie te krijgen die je nodig hebt.”

Waar moet je aan de onder- ■ ■handelingstafel op letten?“Onderschat de kennis van onder-handelen die je nodig hebt niet. Wat je ziet is dat minder ervaren mensen die onderhandelen vaak niet doorvragen. Ook is er een soort gouden regel van ‘eerst eentje vra-gen, dan pas eentje geven’.

Let ook op verschillen in onder-handelaarstypes. Onderhandelen met een erg dominant type kan bijvoorbeeld ergernis opleveren, maar je kunt er ook gebruik van maken. Door de verschillende stij-len te kennen en te herkennen, kun je daar effectief mee omgaan. Onderhandelen is ook niet alleen argumenteren. Tijdens een onder-handeling ben je druk met voorstel-len doen en vragen stellen. Wees daarin wel bondig. Je wilt inschat-ten hoe sterk je staat. Dat hangt sa-men met de kennis die je over de ander hebt. Als je weet hoe sterk je staat, gebruik je dat in je voordeel.”

In hoeverre is onderhande- ■ ■len te leren?“Onderhandelen is een vaardig-heid, dus het is te leren. Ook werk-ervaring zet je om in vaardigheden. Het is zeer belangrijk om je ervan bewust te zijn dat je bepaalde vaar-digheden beheerst. Dan pas kun je ze doeltreffend inzetten.”

Kun je tenslotte een beken- ■ ■de valkuil noemen?“Een situatie die vaak tot proble-men leidt, is als mensen te grote ri-sico’s nemen. Stel je je tegenpartij voor een take it or leave it-keuze en gaan ze niet akkoord, dan is het erg lastig om daarvan terug te komen. Krachtig onderhandelen is niet al-tijd sterk.”

“Door de com-plexiteit is het van groot belang dat wij in de gaten houden of alles wel op de correc-te manier en tijdig verloopt.”

succEs. De winnaars van de M&A Awards 2009. foto: www.cfo.nl

4 · maart 2010

Het in goede banen leiden van een fu-sie of overname is een vak apart. Voor M&A-adviseurs is hierin dan ook een belangrijke rol weggelegd, want bij een bedrijfsovername krijgt de koper of verkoper met een hoop dilemma’s te maken. Vooral bij de financiering van een dergelijke transactie is het prettig om op een objectief en des-kundig persoon terug te vallen. De rol van deze adviseurs verschilt van transactie tot transactie.

Corporate Finance“RBS heeft dit jaar netwerkbedrijf Tennet geadviseerd in de overna-me van transpower voor 885 mil-joen euro”, vertelt Sander Griffejoen, co-hoofd Corporate Finance bij RBS Nederland. “Hierbij was het model-leren van de Duitse regelgeving een belangrijk aspect voor de waarde-ring en hadden we veel toegevoegde waarde in het bedenken en plaatsen van de innovatieve financierings-structuur middels hybrid bonds.” De Corporate Finance-adviseur brengt soms ook vraag en aanbod bij elkaar. “Dat hebben we voor een ma-ritiem transporteur gedaan, waar we de aandelen van private equity huis 3i verkocht hebben, 250 miljoen eu-ro aan nieuw geld hebben opgehaald en de onderneming in november op Euronext Amsterdam hebben gelist en naar de beurs gebracht.” Dit zijn complexe processen waar equity, debt en M&A samenkomen. Hierbij zijn ook vele afdelingen van de bank betrokken, van Equity Capital Mar-kets voor het plaatsen van de aande-len tot Corporate Risk Solutions voor de hedging. Maar de Corporate Finan-ce adviseur komt ook kijken bij om-vangrijke herstructureringen en -fi-nancieringen. “In al deze processen wordt vanzelfsprekend zeer nauw samengewerkt met de corporate co-verage en sector specialisten en vele andere afdelingen van de bank”, al-dus Griffejoen.

VerwevenheidVoor een fusie of overname is geld nodig en daar is de afgelopen tijd een groot dilemma ontstaan. Bedrijven krijgen de financiering van een fusie of overname is namelijk niet meer zo gemakkelijk rond. Banken of andere geldverstrekkers zijn door de finan-ciële crisis terughoudender gewor-den met kredietverstrekking.

“Fusies en overnames staan niet meer op zichzelf en brengen altijd transformaties in de balans met zich mee. Hierdoor is advies op fusies en overnames meer en meer verweven

met advies rondom de balans en ra-ting. Deze disciplines zijn daarom ondergebracht in één afdeling: Cor-porate Finance”, legt Griffejoen uit. “Twee, drie jaar geleden was schuld een commodity. Nu bestaat 50 tot 60 procent van een transactie uit het begrijpen van de precieze gevolgen van deze transactie voor de financie-ring.” Een goed voorbeeld hiervan is de fusie tussen een CV-ketel produ-cent en een branchegenoot. “De twee bedrijven hadden beide een mooie marktpositie, maar de balans van de ene was vele malen beter dan die van de andere. Dit heeft tot veel reken-werk geleid.” Goede adviseurs ken-nen de risicokwalificaties waar ban-ken mee werken, hebben voeling met de markt en weten wat er op de kapi-taalmarkt en in de bankmarkt moge-lijk is. “Hierbij adviseren we ook vaak wat de gevolgen van een transactie zijn voor de credit rating van de over-nemende partij.”

Internationaal netwerkEen uitgebreid internationaal net-werk van M&A-adviseurs is gunstig voor ondernemers die opereren van-uit of in het buitenland. Niet alleen gelden er andere regels en wetten met betrekking tot fusies en over-names dan in Nederland, ze hebben er vaak ook lokaal contacten. Griffe-joen: “Met name grote, mondiale spe-lers zoeken de groei op dit moment in Azië. Azië is verbazingwekkend snel uit de crisis opgekropen en groeit nog steeds met dubbele cijfers.”

Toenemende activiteit2009 kenmerkte zich door twee to-taal verschillende helften. In het eer-ste halfjaar was er weinig dealflow, maar de markt trok in de zomer dui-delijk aan, waardoor 2009 eigenlijk nog best een mooi M&A jaar is ge-worden. “In het eerste kwartaal van 2010 is er duidelijk sprake van toene-mende activiteit”, aldus Griffejoen. “Er worden veel processen opgestart, maar de aankondigingen hiervan verwacht ik pas op z’n vroegst in het tweede kwartaal.”

Sander GriffejoenCo-hoofd Corporate Finance bij rBS Nederland

“50 tot 60 procent van een trans-actie bestaat uit het begrijpen van de precieze ge-volgen van deze transactie voor de financiering.”

kristel hurenkamp

redactie@mediaplanet.com

Vraag: ■ ■Wat zijn de actue-le thema’s in de huidige m&a-praktijk?

Antwoord: ■ ■ “Verwevenheid van m&a met advies rondom financiering.”

Top 5 deals in 2009

Vattenfall koopt Nuon - ■ ■€ 8,5 miljard de overname van energiebedrijf nuon door het Zweedse Vattenfall is de grootste deal in waarde van 2009. de deal werd eind februari aangekondigd en in juni gingen de aandeelhouders en de europese Commissie (eC) akkoord.

RWE koopt Essent - ■ ■€ 7,3 miljard Het duitse energiebedrijf RWe kreeg 23 juni goedkeuring van de

eC om essent over te nemen. 12 januari maakten de bedrijven be-kend samen te gaan.

De Dietrich Remeha ■ ■koopt aandeel Baxi Group - € 1,7 miljard de dietrich Remeha Groep, een fabrikant van verwarmings- en warmwaterapparatuur, en de ver-liesleidende Britse branchegenoot Baxi Group werden samenge-voegd door de aandeelhouders.

Sanofi-aventis koopt Zentiva - ■ ■

€ 1,66 miljard Het Franse farmaceutische con-cern sanofi-aventis maakte op 25 februari bekend dat het lang lo-pende bod op Zentiva succesvol was verlopen.

Fleet Investment koopt aan- ■ ■deel Leaseplan - € 1,3 miljard Het duitse Fleet investments kocht 50 procent van de aandelen in autoleasebedrijf leaseplan van Mubadala development Company en van de olayan Group.

Trends in M&A-Advies: ‘Trek CorporATe FinAnCe breed’

juRIDISChE kENNIS2009 was voor M&A-advocaat jan Louis Burggraaf een interessant jaar vanwege de vele succesvolle fusies en overnames waar hij bij betrokken is geweest.

nieuws

RESULT

MATTERSHet economische klimaat is nog steeds onbestendig. De huidige M&A-markt in Nederland laat dit duidelijk zien. Toch is er met name door strategische partijen weer opvallend veel activiteit waar te nemen. Een sterk signaal dat verschillende marktsectoren de weg omhoog weer hebben gevonden.

Het corporate team van DLA Piper is toonaangevend in de M&A-markt en ondersteunt vooraanstaande partijen bij de realisatie van hun ondernemingsstrategie. De juristen van DLA Piper’s corporate team weten bij uitstek wat nodig is om ook in de huidige marktsituatie de M&A-kansen te ver-zilveren.

Benieuwd om te vernemen wat wij voor uw onderneming kunnen betekenen? Neem contact op met de partners van het corporate team van DLA Piper: Barbara van Hussen - Richard Fens - Casper Hamersma.

020 5419 888 of mail naar: corporate.nl@dlapiper.com.

EVERYTHING MATTERS

www.kwaliteit-in-bedrijf.nl

Hét vaktijdschrift op het gebied van kwaliteitsmanagement in Nederland en België

Abonneer u nu op Kwaliteit in Bedrijf

Blijf op de hoogte met Kwaliteit in Bedrijf. Ontvang negen maal per jaar interviews, achtergronden en actuele informatie.

Neem nu een

abonnement en ontvang

20% introductiekorting

Adv_KiB_mediaplanet_130x195 116-03-10 16:29

akd.nl

Een zo goed mogelijk contract uitonder-

handelen, daar gaat het op het juridisch

vlak om bij een fusie of overname.

Ook tijdens minder goede economische

tijden blijft een persoonlijke aanpak

hierbij een voordeel, zo merkt

advocaten- en notarissenkantoor AKD.

AKD richt zich op een groot aantal rechtsgebieden, waaronder het

ondernemingsrecht. Zo is het kantoor onder andere betrokken bij fusies

en overnames, joint ventures en geschillen met aandeelhouders. “AKD

legt in haar werk de nadruk op persoonlijke aanpak en betrokkenheid”

vertelt Nathalie van Woerkom, advocaat-partner en gespecialiseerd in

ondernemingsrecht en M&A. “Als je de bedrijven en de branche waarin

zij opereren goed kent, kun je veel meer toegevoegde waarde leveren.

De mid-market vraagt daarbij om zeer pragmatisch handelen.

Bij internationale miljardendeals wordt vaak met grote teams

gewerkt, maar in de midmarket wil men korte lijnen en een effi ciënte,

overzichtelijke aanpak.”

Beweging

Van Woerkom adviseert bedrijven gedurende het hele traject van een

fusie of overname; van de intentieverklaring tot aan de koopovereen-

komst. Door de brede oriëntatie van AKD werkt ze met haar team voor

verschillende branches, zoals retail, industrie, biotech, zorg en de

detacherings- en uitzendbranche. “Bedrijven die zich toeleggen

op detachering hebben vaak als eerste last van de

recessie, maar je ziet dat daar nu ook als eerste weer

beweging in komt.” Het werken met middelgrote bedrijven

vraagt om een persoonlijke aanpak. “DGA’s hebben hun bedrijf

vaak vanaf de grond opgebouwd. Dat brengt emotie met zich

mee. Je merkt daardoor een groot verschil in de manier van

werken ten opzichte van een multinational.” Van Woerkom besloot

zich meer te verdiepen in bedrijfsvoering. “Ik heb een MBA afgerond

aan de Rotterdam School of Management, waardoor ik meer kennis

heb van bedrijven dan alleen juridische kennis. Het is een groot

voordeel als je ook iets van de bedrijfseconomische processen begrijpt.”

Balans

Begin dit jaar rondde Van Woerkom de overname van PanGenetics af,

een ontwikkelaar van antilichamen. In de zaak, die op juridisch vlak

ongeveer een half jaar in beslag nam, was volgens haar de grootste

uitdaging om een zo’n goed mogelijk resultaat te behalen voor

PanGenetics. “De belangrijkste elementen van de transactie moeten

op een voor de cliënt zo goed mogelijke manier worden vastgelegd

in de overeenkomst, maar je moet niet op alle slakken zout leggen.”

Aangezien het een Amerikaans bedrijf betrof dat PanGenetics overnam,

was ook de communicatie interessant. Mede door de veelheid aan

betrokken partijen. “In deze transactie werkten we met verschillende

adviseurs zoals JP Morgan, Dechert en Deloitte. Je zit best ver van elkaar

af, dus je moet processen goed op elkaar afstemmen. De tijdsdruk

maakt het uiteraard ook uitdagend.” Desondanks hebben dit traject

succesvol kunnen afronden.”

akd.nl

Mid-market vraagt om klantgerichtheid in M&A

2 · MAART 2010

DESKUNDIG ADVIES

M&A terug op de agenda

Zijn de roerige tijden voor corporates eindelijk voorbij? Alex van Groningen, uitgever van het tijdschrift Fusie & Overname en organisator van de M&A Awards, laat zijn licht schijnen op de nabije toekomst van M&A.

Na een periode van re-cessie en een sterk verminderd aantal deals toont 2010 te-kenen van herstel. Bedrijven in Europa verwachten dit jaar

aanzienlijk meer winst te maken dan in 2009, meer investeringen te doen, meer dividend uit te keren en meer overnames te doen. Grote internati-onale deals, zoals de aangekondigde overname van de Aziatische levens-verzekeringsdivisie van het Ame-rikaanse AIG aan Prudential voor 35 miljard dollar, zijn een indicator voor hernieuwd vertrouwen. In ei-gen land laten de overname van Saab door Spyker, de fusie tussen Smit en Boskalis en de geplande overname van Océ door Canon zien dat er weer veel leven in de brouwerij zit.

Stilstand2009 was een zeer bewogen jaar in M&A. Niemand had van tevoren zien aankomen dat fi nanciële groothe-den als ABN en Fortis ingelijfd zou-den worden door de Staat, die als be-langrijkste overnamepartij van 2009 betiteld kan worden. De M&A-markt kwam door de problemen in de fi nan-ciële sector praktisch tot stilstand. Tot geluk van de dames en heren dealma-kers leverden de vele reorganisaties toch voldoende werk op om de ad-viespraktijk draaiende te houden.

Gelukkig was het niet alleen kom-mer en kwel: zo was er in 2009 een veelheid aan deals binnen de ener-

giesector, met Nuon/Vattenfall en RWE/Essent als sprekende voorbeel-den. Ook binnen de supermarktsec-tor gebeurde genoeg, getuige onder meer de biedingsstrijd bij de Jumbo/Super de Boer deal, die het bij de M&A Awards schopte tot deal van het jaar. Mooie deals als Unilever/Sara Lee en de buy-out van Bol.com toonden aan dat zelfs in mindere tijden toch mooie deals gesloten kunnen worden.

Big fourVeel private equity-huizen zijn inmid-dels als vanouds weer op zoek naar in-vesteringen. Ook menig adviseur en investeerder meldt dat de orderpor-tefeuille voor de komende maanden goed gevuld is. Daarbij gaan grote deals overigens niet langer automa-tisch naar de vertrouwde adviseurs; kleine boutiques winnen marktaan-deel van de ‘big four’, terwijl grote par-tijen als ING en RBS strijden om de hoogste plekken in de ‘league tables’.

De komende periode zullen deals die in de vorige jaren werden opge-houden als gevolg van de economi-sche recessie, niet langer uitgesteld worden. Ook private equity-partijen zetten hun participaties in de etala-ge. Een recent voorbeeld is Maxeda dat de Bijenkorf en V&D-winkels van de hand wil doen: de investeerders hebben hun investering meer dan verdriedubbeld en achten de tijd nu rijp om te cashen.

TrendsPrivate equity-investeerders zijn

sterker dan de afgelopen jaren op zoek naar deals. In 2009 ging het grootste gedeelte van de tijd op aan het oplossen van problemen bij be-drijven uit hun portfolio; nu wordt er weer actief gekeken naar overna-mes. Dit betekent concurrentie voor bedrijven die zelf op zoek zijn naar synergievoordelen en van M&A hun strategie gemaakt hebben.

Ego’s van bestuursvoorzitters zit-ten nog steeds in de weg. Nog steeds gaat menig deal niet door omdat er op persoonlijk vlak geen match is. Een belangrijke oorzaak daarvan is dat de focus bij fusies en overnames teveel gericht is op harde (bedrijfs)economische aspecten en te weinig op zachte menselijke factoren. Een voorbeeld van botsende ego’s bij een deal is de overname van ABN Amro door het bankenconsortium in 2007.

GroeimarktAzië is nog steeds een enorme groei-markt waar kansen liggen. De gemid-delde groei is daar ruim drie keer zo hoog als in Europa. Zo is zuivelprodu-cent FrieslandCampina op het mo-ment actief op zoek naar overnames of samenwerking in Azië. Anderzijds zoeken veel Aziatische bedrijven dis-tributiekanalen in Europa, wat veel kansen biedt aan Nederlandse on-dernemingen.

M&A wordt weer vaker als bedrijfs-strategie gebruikt en ook deze uitga-ve toont aan dat er op het gebied van fusies en overnames voldoende ont-wikkelingen gaande zijn.

“Tot geluk van de dames en heren dealmakers lever-den de vele reor-ganisaties toch voldoende werk op om de advies-praktij k draaiende te houden.”

BEWOGEN JAAR

KORT BERICHT

VISIE

Grootste uitdagingen private equity 2010 We vroegen Ivo Vincente, investeerder en NL hoofd van een participatiemaat-schappij die investeert in middelgrote ondernemin-gen, naar zijn visie op de grootste uitdagingen voor private equity in 2010.

“Als investeerder structureel ■waarde creëren is essentieel ge-worden. Je moet hierbij systema-tischer denken. Bijvoorbeeld bij het verder professionaliseren van succesvolle familiebedrijven. Ga niet alleen voor ‘quick-wins’, maar ga terug naar de kern en houd het management gefocust.

De waardering van bedrijven moet veel meer gebaseerd zijn op de groeimogelijkheden in de toekomst. De (afgenomen) financieringsca-paciteit wordt daardoor minder be-langrijk. Als investeerder neem je de rol van de bank niet over, maar mid-dels groeikapitaal gaat geld écht de onderneming in zodat ondernemers de ruimte krijgen te ondernemen en hun groeiplannen te realiseren.

Creativiteit in de structurering ■van een transactie is erg belang-rijk. Standaard structuren maken plaats voor tailor-made oplossin-gen (denk aan uitgestelde betalin-gen, minderheidsdeelnemingen en fl exibele investeringstermijnen). Investeerders moeten ook qua structurering voor lange termijn-groei en waardeverbetering gaan.

Participatiemaatschappijen moe-ten meer meebrengen dan enkel ka-pitaal, en structurele groei onder-steunen met kennis, kunde en net-werk. Ware investeerders tonen zich een ondernemende partner aan ta-fel en zijn in staat goede onderne-mers met elkaar te verbinden.”

Alex van GroningenUitgever van het tij dschrift Fusie & Over-name en organisator van de M&A Awards

30 jaar expertise in buyouts en groeifinancieringGimv is een actieve speler op de Europese investeringsmarkt. Wij verstrekken kapitaal aan succesvolle ondernemers die een partner zoeken om hun groeiplannen te realiseren. Dat maakt ons de ideale partij voor ondernemingen die voor nieuwe uitdagingen staan.

www.gimv.com | Gimv NV | info@gimv.nl

20100318_banner_mena.indd 118/03/10 11:42

MERGERS & ACQUISITIONS

Jan Louis Burggraaf: De beste M&A-advocaat van

Nederland helpt bedrijven op de juiste manier van A naar B.

HET NUT VAN DE

ADVOCAAT

Meer winstNa een periode van recessie toont 2010 weer tekenen van herstel: M&A is weer terug op de agenda!

AdviesBelangrijke rol weggelegd voor M&A-adviseurs: “Het in goede banen leiden van een fusie of overname is een vak apart”

Nr.1/maart 2010 Het gehele traject van oriëntatie tot overdracht

DIT IS EEN BIJ LAGE BIJ DAGBLAD DE TELEGRAAF. DE INHOUD VAN DEZE BIJ LAGE VALT NIET ONDER DE HOOFDREDACTIONELE VERANTWOORDELIJ KHEID.

Meer winst

CORPORATE FINANCE

SPECIAL:

een vak apart”

SANDER GRIFFEJOENCo-hoofd Corporate Finance bij RBS Nederland