1

Afscheid van collegelid STEF VALK

Achtergrond bij hetKENIA-PROJECT

Na 39 jaar met pensioen:

MARINUS ROELOFSEN

Alles over het businessplan van

HAS KENNISTRANSFER

april 2012jaargang 4, nummer 7

hogeschoolgeluiden

2

businessplanFocus op de professional van vandaag

12-13

met pensioen Marinus Roelofsen neemt na 39 jaar afscheid van HAS Den Bosch

6-7

Uitreiking e-thermostaatAndor van Dijk wint energiebesparende, slimme thermostaat

22-23

onderzoekMartin Perescis doet promotie-onderzoek naar epilepsie

10-11

rubriekeneditorialnieuws & agendaheartbeatverslag in beeldmarc & perry#HASHAS Limburgestafettecolumnmeten is wetenkantine van de toekomst

inhoudsopgave

fsc-logo

34-5

914-15

161718232627

overige artikelencarrièredag Netwerken staat centraal op Carrièredag 2012

fotocollage Open dag 17 maart 2012

dossiersinternationaal Bijdragen aan verbetering onderwijs Bukura Agricultural College

ict-beats Project ‘Zicht op het applicatie-landschap’

8

19

20-21

24-25

3

editorial

has beats hogeschoolgeluiden • jaargang 4 • nummer 7 • april 2012 Colofon HAS Beats hogeschoolgeluiden is het interne magazine van hogeschool HAS Den Bosch en HAS KennisTransfer. Het verschijnt tien keer per jaar. Hoofdredacteur Florieke Koers Aan dit nummer werkten mee Marieke Ellenbroek, Lindsay Kemps-Saitch, Suzanne van den Bergh, Margarita Millenaar, Maaike de Graaf, Perry van Kerkhoven, Marc Maas, Jan Buwalda, Frans van Leijden en Erik Weijschedé Fotografie Margriet Hoffmans Tekstcorrectie Marijke Wolfs Vormgeving Yell & Yonkers Drukwerk Drukkerij Tielen Vragen en/of opmerkingen? hasbeats@hasdb.nl

Tekst: Florieke KoersFoto: Margriet Hoffmans

Op 29 maart nam collegelid Stef Valk afscheid. Op pagina 14-15 vind je een verslag in beeld van het afscheid. Foto: Karin Jonkers

ijdperk ten eindeTOp 29 maart namen we afscheid van Stef Valk. Het was de tweede keer in korte tijd dat we afscheid namen van een collegelid en ik mag toch wel zeggen dat we hiermee een tijdperk hebben afgesloten: het Jeroen-Stef-tijdperk. Ik geloof dat ze twaalf jaar samen aan het hoofd van de HAS gestaan hebben, totdat Jeroen Naaijkens in juni 2010 met een groot feest afscheid nam. Ik zie ons daar nog staan in het Paviljoen, het was vreselijk heet die dag en Nederland moest net voetballen dus keken we de wedstrijd op groot scherm. We hadden een HAS-medewerkersorkest gevormd en brachten mooie liedjes ten gehore van onder meer de Beatles en Guus Meeuwis. Er werd gezongen en ook gegrunt… De band die ’s avonds kwam optreden had last van een wat

lege zaal, want het was zulk mooi weer dat iedereen buiten op het terras stond. Stef’s afscheid was heel anders, echt op z’n Stefs. Anton van Doornmalen van de Raad van Toezicht zong met zijn band een aantal persoonlijke nummers, Marcel Wintels van de Fontys beschreef Stef aan de hand van hun mailverkeer en er was ook nog een verrassingsoptreden van Gé Reinders, zanger van het Limburgse lied. En iedereen ontving een spreukenboekje met spreuken van Stef zelf erin. Stef en Jeroen, twee bijzondere mannen die een HAS-fundament hebben gelegd waarop de nieuwe collegeleden verder kunnen bouwen aan de ambitie om door te groeien naar een praktijkgericht topinstituut in de agrofoodsector. Bedankt!

4

nieuws & agenda

Duurzaam vlees in 2020: wat ga jij eraan doen?Op 19 april 2012 houdt het NZV voor de zesde keer het Inspiration Dinner. Het driegangen diner wordt gehou-den bij de ZLTO en er komen een aantal sprekers. Ton Cornelissen, Hans de Haan en Piet Verhoeven laten hun licht schijnen over het veelbesproken onderwerp ‘Het Verbond van Den Bosch’ met betrekking tot duurzaam vlees. Dit onderwerp zal heel wat stof doen opwaaien, want wat zijn de gevolgen voor de sector? >>> In de volgende HAS Beats een uitgebreid verhaal

Studenten houden event HAS d’HuZes op 26 april Vier studenten van de opleiding Dier- en veehouderij houden 26 april rondom de HAS en in het Westerpark een event om geld in te zamelen voor HAS d’HuZes. Studen-ten en de deelnemers aan HAS d’HuZes houden samen een fietsmarathon waarbij ze drie uur lang een speciale spinning bike fietsende moeten houden. Ook kunnen studenten hardlopen en wandelen voor het goede doel. Zij laten zich per km. sponsoren.>>> Vragen? Mail hasduzes@hotmail.nl

Albert Zwijgers benoemd tot lector Technologie en IngrediëntenPer 1 maart 2012 heeft hogeschool HAS Den Bosch Albert Zwijgers benoemd tot lector Technologie en Ingrediënten. Na zeven jaar actief te zijn geweest als lector Innovatie in Voeding gaat hij met het lectoraat Technologie en Ingre-diënten een nieuwe uitdaging aan. Het nieuwe lectoraat heeft drie aandachtsgebieden: proceskunde, chemie en microbiologie, die ook terugkomen in de aandachts-gebieden voedingsmiddelentechnologie, milieukunde en de biobased-activiteiten binnen HAS Den Bosch. Technologie wordt daarbij gezien als een multidiscipli-naire wetenschap met de uitdaging om de verschillende aspecten daarvan zodanig te combineren dat er nieuwe innovatieve processen en/of producten ontwikkeld kunnen worden. Technologie is bij uitstek een applicatiegerichte ‘wetenschap’, die veel uitdagende mogelijkheden in zich heeft voor de creatieve mens. Dit straalt het echter niet altijd uit. Technologie zal daarom ook anders gepositioneerd moeten worden om jonge mensen te enthousiasmeren technologisch georiënteerde richtingen op het vlak van applicatie te gaan kiezen.

NEWS BEATS

Wil je goed op de hoogte blijven van wat er allemaal speelt in en om HAS Den Bosch?Kijk regelmatig op intranet en de website en lees het nieuws als eerste! Of hou ons in de gaten op Twitter en Facebook: @HASDenBosch en facebook.com/hasdenbosch

5

Groen onderwijs actief op FloriadeGroene onderwijsinstellingen zijn op allerlei manieren betrokken bij die Floriade die op 5 april haar poorten opent in regio Venlo. Opvallend deze keer is dat vooral leerlingen en studenten betrokken zijn bij allerlei activi-teiten op deze internationale tuinbouwexpo die eens in de tien jaar wordt georganiseerd.Vakbladgroenonderwijs.nl, 19 maart 2012

nieuws & agenda

@M.LaugsMisschien wordt het eens tijd voor goede WiFi en voldoende stopcontacten in de schooltuin van #HASDenBosch #Lekker-BuitenWerken Mar 26

@BrugNaarDuurzaamheidEerste afspraken met bedrijven staan! Er wordt hier hard gewerkt door #JolienDijk-man #HASDenBosch Mar 20

@Vlaanderbos Gisteren met onze zoon naar #HASden-Bosch open dag. Daarna het gazon ge-verticuteerd. #tuinieren Mar 18

@TheoKrinsMet zoon @ReinierKrins oriënteren op nieuwe studierichting aan HAS in Den Bosch #leuk http://t.co/zmW0dqsL Mar 17

Agenda17-18-19 april International Days

18 april HAS Ondernemend Café

19 april Manifestatie Landscape Design

1-5 mei Meivakantie

3-5 mei Animal Event

8 mei Uittocht

1 juni HAS Jaarverslag-event

HAS Den Bosch komt regelmatig in het nieuws. Op deze pagina een kort overzicht. Op intranet kun je de volledige artikelen lezen onder HAS in het nieuws.

@HASDenBoschVisie vrouw op bedrijf onderzochtZLTO en Hogeschool HAS Den Bosch zijn een onderzoek gestart naar de rol van vrouwen op agrarische bedrijven in Brabant. De beelden worden nu namelijk veelal gedomi-neerd door idylle. Volgens Susan van Dijk van Hogeschool HAS Den Bosch is het goed als ZLTO meer zicht krijgt op de visie en ideeën van vrouwen in de groene ruimte.Nieuweoogst.nu, 7 maart 2012

HAS IN HET NIEUWS

In de ban van de langstudeerboeteDe langstudeerboete houdt ook Gremio Unio bezig. Hoe moet het verder met actieve studenten die door bestuur- of commissiewerk een aantal maanden achterstand dreigen op te lopen? Het is een vergaderpunt dat wekelijks terug-komt. De boete houdt in dat studenten extra collegegeld moeten betalen als ze meer dan een jaar langer over hun studie doen. Bestuurstaken worden hierdoor minder aan-trekkelijk. En dat is nu juist waar een studentenvereniging op draait. Recent is het voorstel Collegeldvrij Besturen 3.0 bij de Tweede Kamer ingediend. Dit voorstel beoogt het mogelijk te maken voor studenten die een fulltime bestuursjaar doen – en dus dat jaar geen onderwijs vol-gen – om zich een jaar uit te schrijven. Hierdoor loopt de studentbestuurder geen extra jaar vertraging op die mee zou tellen voor de langstudeerboete. Of de Tweede Kamer er wat voor voelt, is nog afwachten.

6

Marinus was namelijk een van de eerste docenten die niet katholiek was en dat was toen echt nog een issue voor een katholieke school. Marinus moet erom lachen, want dat kun je je nu bijna niet meer voorstellen. Hij kwam meteen in het vak scheikunde terecht en dat is al die ja-ren zijn hoofdvak gebleven. In de tijd dat hij bij HAS Den Bosch begon, hadden alle opleidingen nog hetzelfde propedeusejaar en kreeg iedere student scheikundeles. Daarom waren er vakgroepen en geen opleidingsteams.

Marinus Roelofsen neemt na 39 jaar afscheid van HAS Den Bosch

Tekst: Florieke KoersFoto’s: Margriet Hoffmansmet pensioen

Marinus is levensmiddelentechnoloog en studeerde af op zowel chemie als microbiologie. Hij had in eerste instantie eigenlijk geen plannen om het onderwijs in te gaan. Op een gegeven moment zag hij echter dat er een vacature bij HAS Den Bosch was en dat zette hem aan het denken over de vraag of het misschien toch iets voor hem zou zijn. Hij nam de gok en solliciteerde. De heer Puylaart, toen nog directeur, nam hem aan onder één voorwaarde. Dat hij niets inbracht tegen het katholicisme.

Het was 1972 toen Marinus Roelofsen als docent startte bij HAS Den Bosch. Docent Scheikunde werd hij en bleef hij met veel plezier, 39 jaar lang. Nu hij 65 is geworden, houdt hij de scheikundige experimenten voor gezien. Een nieuwe fase in zijn leven wacht, waar hij nog wel een beetje aan moet wennen. Marinus verdient het om in het zonnetje te worden gezet, want 39 jaar is een hele tijd.

6

7

In de jaren ’80 van de vorige eeuw werden de modules ingevoerd. Dat betekende even een omslag. Het aantal daadwerkelijk lesuren ging omlaag en er kwamen taak-uren voor terug: studenten moesten gaan samenwerken in projectgroepen begeleid door een docent. Eigenlijk zoals dat nog steeds het geval is. Marinus vond dit aan de ene kant een goede ontwikkeling, want studenten leerden vanaf dat moment veel beter zelfstandig werken. Aan de andere kant vond hij het ook wel jammer, want de basisvakken kregen wat minder diepgang.

Leuk om dingen te berekenenMaar wat vindt Marinus nu zo leuk aan Scheikunde dat het hem al die jaren is blijven boeien? Hij vindt het vooral leuk om dingen te berekenen en die resultaten toe te passen op het dagelijks leven. Modelmatig denken vindt hij een goede houvast om de werkelijkheid te bekijken.

Die exactheid past gewoon heel goed bij hem. Regeldin-gen, daar is hij minder goed in. Marinus heeft dan ook veel bewondering voor de coördinatoren die de modu-les structuur geven en alle zaken aan elkaar koppelen. Samenwerken met collega’s vindt hij heel erg belangrijk, dat inspireert hem. De manier waarop bij HAS Den Bosch gewerkt wordt, heeft hij als prettig ervaren. Vrijheid en vertrouwen, daar draait het om. En om de studenten na-tuurlijk. Je moet plezier in hen hebben, motivatie uit een klas kunnen halen. Stagebezoeken vond Marinus altijd prachtig. Hij is overal in het land wel geweest. Marinus vindt het jammer om te stoppen, hij had best nog wat langer door willen werken. Maar ja, het is nu eenmaal zo. Langzaamaan went hij er al een beetje aan. Hij heeft een brede interesse in literatuur, muziek en kunst. Ook gaat hij graag op vakantie. Dat schept weer nieuwe mogelijk-heden!

Dank aan allen

Langs deze weg wil ik

graag alle mensen die aanwezig

waren bij mijn afscheid of die op een andere manier blijk

hebben gegeven van hun belangstelling uit de grond van

mijn hart bedanken voor het prachtige afscheid. Er zijn vele

hartelijke woorden gesproken, ik heb vele oud-collega’s in

goede gezondheid (twee van hen waren al 82 jaar!) kunnen

spreken en Feiktje en ik hebben prachtige cadeaus gekregen.

Met de pluim kunnen we maar liefst v

ier dagen naar Drenthe, om een voorbeeld te

geven. Maar ook van alle flessen wijn en de vele mooie boeken en andere cadeaus

gaan we volop genieten. Mijn zwager heeft veel foto’s gemaakt en van de beste foto’s

een mooi boek samengesteld. Als ik weer een keer bij de HAS ben, breng ik het mee

en zal het aan zoveel mogelijk mensen laten zien. Ik wil nu ook van de gelegenheid

gebruik maken om alle mensen die werkzaam zijn bij de HAS in algemene zin, zoals

de dames van de catering, van studentzaken, de roostermaker en de financiële

administrateurs te

bedanken voor de voortreffelijke manier waarop zij mijn werk heb-

ben mogelijk gemaakt of veraangenaamd. Ik zal nog vaak dagdromen over de fijne

tijd (bijna 40 jaar) die ik op de HAS heb doorgebracht. In mijn afscheidsrede heb ik

gememoreerd hoe fijn het is d

at een werkgever je de kans geeft om terug te komen in je

werk als je een lange periode van psychiatrische opname achter de rug hebt. Dit is

mij

driemaal overkomen en in alle gevallen heb ik alleen maar steun ondervonden van

de directie en andere leidinggevenden.

Een dankbare ex-collega, Marinus Roelofsen

“Ik zal nog vaak dagdromen over die fijne tijd op de HAS”

7

8

carrièredagTekst: Suzanne van den Bergh

Foto: Margriet Hoffmans

Netwerken staat centraal op Carrièredag 2012

medewerkers aan deel konden nemen. De winnaars zijn Marleen Rijke en Emile Clerkx. Gefeliciteerd!! Zij heb-ben beiden een Pluim t.w.v. 25,- in ontvangst genomen. Hiervoor hadden zij de drie vragenformulieren correct ingevuld waarop parten van logo’s van aan de Carrière- dag deelnemende bedrijven werden getoond. Zij moes-ten de naam van het betreffende bedrijf raden. Daarnaast heeft Memory Group B.V. een eigen wedstrijd uitgezet tijdens de workshops. Zij konden mooie prijzen winnen door mee te doen aan het spel: Ben jij ook een hoog-vlieger? De studenten hebben met een gevouwen vlieg-tuigje bewezen dat ze iets kunnen maken, hanteren en zelf doelen kunnen bereiken. Het Carrièredag-comité heeft een fantastische toekomst-visie voor de Carrière-dag 2013, dus de verwachtingen zijn hoog gespannen. Ik ben al nieuwsgierig… Kom jij volgend jaar ook een kijkje nemen?

Zoals ieder jaar werd ook dit jaar bij HAS Den Bosch weer een Carrièredag gehouden: op 14 maart 2012. Het thema van de Carrièredag was dit jaar ‘Ik ga net-werken’. Studenten en medewerkers konden hun contacten met het bedrijfsleven verbeteren door samen te netwerken. Belangrijk voor het vinden van de juiste stage of baan, maar ook voor bekijken van mogelijkheden tot samenwerken en het delen van kennis.

Aan afgelopen Carrièredag hebben 61 bedrijven deel- genomen door middel van een ingerichte stand op de informatiemarkt of deelname aan speeddates en het ge-ven van workshops. Die workshops waren enorm populair. Uiteindelijk waren zelfs 16 van de 18 (in de ochtend gege- ven) workshops helemaal volgeboekt. Voor de workshops en speeddates hebben uiteindelijk 440 studenten zich ingeschreven. De populairste workshops waren de Chocoladeworkshop van Mars en de businesscase over Quaker Cruesli van Pepsico. De Carrièredag werd afgesloten met een lekkere borrel en veel humor door cabaretduo Michiel Peereboom en Pieter Jouke. Zij deden een show met als thema: ‘Humor op de werkvloer’.

De winnaarsHet Carrièredag-comité had voorafgaand aan het eve-nement een wedstrijd uitgeschreven waar studenten en

9

Waar klopt het hart van kamer 4A-11 van?

heartbeatTekst en foto: Suzanne van den Bergh

Marjolein Blom (medewerker P&O): “Mijn hart gaat sneller kloppen van wielrennen in de bergen. Samen met mijn vriend of met de fietsclub ga ik regelmatig wielrennen. Vaak doen we dit in de Belgische Ardennen, aangezien dit niet al te ver weg is. Daarnaast ben ik dol op Belgische wafels, dus dat komt mooi uit. Naarmate onze conditie verbetert worden de bergen hoger en de hellingen steiler. Het geeft echt een kick om een berg op te komen zonder ook maar één keer af te stappen. Om dit te bereiken gaan we in het voorjaar onze conditie op pijl brengen. Afgelopen jaar deden we dit in Mallorca (Spanje), dit jaar gaan we naar Zuid-Frankrijk.”

Tineke Blom (secretaresse):“Ik vind het leuk om mezelf vrijwillig in te zetten voor activiteiten. Ik ben vrijwilliger bij de hockeyclub, waar mijn kinderen hockeyen. Hiervoor maak ik de planning van de bar- en rijdiensten. Ik vind het belangrijk om iets terug te doen voor de organisatie als ouder. Ik vind het leuk

In onze rubriek Heartbeat vragen wij aan medewerkers van de HAS naar dat gedeelte van hun werk waar ze voor leven, wat hun passie is. Deze keer vroegen wij aan kamer 4A-11 (afdeling P&O): “Waar gaat jouw hart sneller van kloppen?”

om samen te werken met anderen en samen de club staande te houden. Daarnaast ben ik de penningmeester van het CDA Oirschot-de Beerzen. Het is een leuke, maar ook leerzame ervaring. Het is nieuw voor me om een bestuursfunctie in de politiek te hebben. Van op die manier samenwerken kun je heel wat leren.”

Sabine Mol (medewerker P&O):“Ik ben echt een zomermens, houd van de warmte. Mijn hart gaat dan ook sneller kloppen als het lente wordt. Ik houd van gezelligheid, onder de mensen zijn en onderneem dan ook graag van alles met vrienden of familie. Ik dans graag en houd van hardlopen, daar kan ik mijn energie in kwijt! Maar ook van het P&O-vak gaat mijn hart sneller kloppen. De dienstverlenende en adviserende rol van het vak vind ik leuk. Ik vind het fijn om te werken in het spanningsveld van organisatie en medewerkers en het geeft me een goed gevoel als ik beide kanten naar tevredenheid heb kunnen ondersteunen.”

V.l.n.r. Marjolein Blom, Sabine Mol en Tineke Blom

10

“Ik ben geïnteresseerd in individuen. De gefokte dieren zijn genetisch hetzelfde wat betreft het krijgen van epilepsieaanvallen. Hoe dat tot uiting komt, verschilt ech-ter per dier. Het is al gebleken dat omgevingsfactoren hier niet veel invloed op hebben, dus zoek ik het ergens tussen de genen en de omgeving: op het gebied van neurotransmitters in het interne milieu van het dier. Wat ik wil weten is wat die diversiteit veroorzaakt en hoe je het kunt beïnvloeden. Dit is zowel van medisch als van maatschappelijk belang.”

CannabisEr is nog een bonus. “Een van de neurotransmitters die bij epilepsie betrokken is, maakt een cannabisachtige stof aan. We hebben daarmee een mogelijkheid om veel te ontdekken over wat cannabis doet met de hersenen. Wat voor invloed alcohol heeft op de ontwikkeling van het brein van ongeboren baby’s en pubers is goed om-schreven. Interessant is of dit ook geldt voor cannabis. We willen hiermee een maatschappelijke discussie aan-zwengelen.” Fundamenteel onderzoek binnen HAS Den Bosch is niet alledaags, realiseert Martin zich. “Ik ben er-van overtuigd dat er een win-win-situatie is voor zowel mijzelf als de HAS. Ik kan zo mijn kennis en ervaring op het gebied van onderzoek up to date houden en over-brengen op de studenten van Toegepaste Biologie. Daar leren ze veel van. De komende jaren gaat het verschil-lende stageplaatsen voor studenten opleveren. De eer-ste twee beginnen in september. Ik leer er op mijn beurt ook veel van natuurlijk, want ik verwacht tegen dezelfde valkuilen aan te lopen als de studenten doen tijdens hun projecten. Gelukkig sta ik niet alleen: we doen het als vakgroep samen. Ieder heeft daarbij zijn eigen rol in het project.”

Martin Perescis doet promotieonderzoek naar epilepsie

Tekst: Florieke KoersFoto’s: Margriet Hoffmansonderzoek

Martin, docent bij Toegepaste Biologie, studeerde in 2007 af binnen de vakgroep Biologische Psychologie en hij is sinds die tijd betrokken gebleven bij de vakgroep. Hoe-wel Martin graag het onderwijs in wilde, merkte hij dat het op een gegeven begon te kriebelen om weer onder-zoek te gaan doen. “Het is ontzettend leuk om studenten te begeleiden bij hun onderzoek, maar op een gegeven moment vroeg ik me wel af of ik het zelf nog kon. Toen ik weer eens op de koffie was bij de vakgroep, spraken we over hoeveel data er bij eerder onderzoek verzameld

was die nog niet geanalyseerd is. We wilden daar graag iets mee doen. En zo was het idee voor een promotieon-derzoek geboren.” Met een promotiebeurs voor docen-ten kreeg Martin de kans om aan de slag te gaan. “Mijn salaris wordt voor twee dagen per week betaald door de beurs en ik kan die tijd besteden aan mijn onderzoek. Eén belangrijke voorwaarde: het moet ten goede komen aan het onderwijs. Voor wat hoort wat.”

De relatie tussen hersenen en gedragBiologische psychologie is de wetenschap die zich be-zighoudt met de relatie tussen hersenen en gedrag. “Dat betekent kort door de bocht onderzoek doen naar gedrag en daar biologische achtergronden bij zoeken. Denk bijvoorbeeld aan nature and nurture (aangeboren of aangeleerd, red.).” De vakgroep heeft vijfentwintig jaar geleden een diermodel voor absence-epilepsie ontwik-keld. Bepaalde ratten bleken in staat van rust epilepsie-aanvallen te krijgen. Toen is er met die ratten een lijn gefokt zodat je met hen heel gericht onderzoek kunt doen naar epilepsie. Dit model is inmiddels algemeen geaccepteerd en er is veel over gepubliceerd. Het onderzoek van Martin gaat verder binnen dit model.

Martin Perescis is begin dit jaar met een promotiebeurs voor docenten begonnen aan zijn promotieonderzoek over epilepsie. Als extra bonus onderzoekt hij neurotransmitters die een cannabisachtige stof in de hersenen aanmaken. Het onderzoek doet hij op basis van data die voor eerder onderzoek al verworven werden.

“Een van de neurotransmitters die bij epilepsie betrokken is, maakt een cannabisachtige stof aan”

1111

12

has kennistransferTekst: Marieke Ellenbroek

Foto: Marloes Bakker

Op 3 en 4 april presenteerde HAS KennisTransfer het businessplan kennistransfer waarmee de HAS in de markt gaat scoren. ‘Kies jouw positie in het veld’ is de leuze op het kaartje dat alle HAS-medewerkers ontvingen voor deze bijeenkomst. Om in voetbaltermen te blijven: het succes van het plan is een prestatie van het hele team. Niemand uitgezonderd. HAS KennisTransfer heeft alle medewerkers als speler in het veld nodig. Iedereen ontving tijdens de bijeenkomst een EK-gadget.

Focus op de professional van vandaag

Waar ligt de kracht van HAS KennisTransfer?“HAS KennisTransfer kan goed omgaan met de ‘frictie’ die er van nature bestaat tussen de dynamiek van een onderwijsinstelling en de dynamiek en de vraag in de markt. De markt vraagt om snelheid en professionaliteit. Duidelijke afspraken, resultaatverplichting en een klant-gerichte aanpak. In het onderwijs ligt uiteraard de nadruk op het goed opleiden van de student. HAS KennisTrans-fer opereert voortdurend op dat snijvlak en moet beide culturen (onderwijs en markt) verbinden. Onze kracht ligt in de realisatie van die verbinding: wij maken de kennis uit het onderwijs toegankelijk en ‘gebruiksklaar’ voor de markt. Wij vormen het loket, de koppelaar en de mediator tussen de twee werelden.”

In hoeverre is er sprake van een cultuurverschil tussen onderwijs en kennistransfer?“De markt is gefocust op resultaten, het onderwijs is ge-richt het leerproces. Vanwege onze zakelijke en markge-richte manier van opereren, ligt onze primaire focus bij de klant. Om de HAS-motor draaiende te houden, moe-ten we op een professionele manier werken en denken. Dus: onder meer heldere afspraken maken, goed finan-cieel beheer voeren, transparantie geven over je werk-wijze, verplichtingen nakomen, nazorg bieden en aan re-latiebeheer doen. Wij willen immers graag dat we onze klanten van nu behouden en er nieuwe klanten bijkomen. Daarnaast is het onze zorg dat de projecten die we bin-nenhalen, aansluiten op de beschikbare expertise en de mogelijkheden binnen het onderwijs. En in het geval van een bedrijfsopdracht: projecten die passen bij de wen-sen en de behoeften van de student en die uit te voeren zijn in het tijdsbestek van de afstudeerperiode. Een hele klus, die van beide kanten de nodige flexibiliteit vraagt.”

Tijdens de bijeenkomst vertelde een aantal collega’s over de nieuwe opstelling en deed coach Godfried Hijl een boekje open over de tactiek. In dit interview licht assis-tent-coach Coen van Ruiten de belangrijkste onderdelen toe: “De essentie van het plan is vrij simpel: hogeschool HAS Den Bosch groeit en kennistransfer groeit mee. Die ontwikkeling is vanzelfsprekend, aangezien de HAS niet zonder kennistransfer kan en vice versa. Zelf zie ik dat voor me als een yin-en-yang-figuur. Twee ‘eigen’ werel-den die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Elkaar aanvullend en versterkend.”

Hoe werkt dat dan, die versterking?“De kern van de versterking vind je in de driehoek onder-wijs – kennisontwikkeling – kennistransfer: hogeschool HAS Den Bosch ziet meerwaarde in onderwijs en kennis-transfer. In het bedrijfsleven en met name bij het MKB bestaat een grote behoefte aan toepasbare kennis voor product- en procesinnovaties. Doordat het MKB vaak geen eigen R&D-afdeling heeft, kan HAS Den Bosch hier-in een grote rol spelen. We kunnen zowel meedenken op het terrein van product- en dienstontwikkeling als op het terrein van marktintroductie. Bij de opleidingen ligt de focus op de professional van morgen, bij kennistransfer ligt de focus op de professional van vandaag. Dit is al ge-ruime tijd het beleid van de HAS en zal de komende jaren verder worden uitgebouwd en stevig worden verankerd in de organisatie.”

“Bij kennistransfer ligt de focus op de professional

van vandaag”

13

has kennistransfer

Waar liggen de speerpunten voor de komende periode?“Zoals ik al zei is de relatie met de klant cruciaal. Deze moet uitstekend zijn. Dus nog meer aandacht voor de po-sitie van de HAS binnen de verschillende klantgroepen. Daarbinnen gaan we meer, gestructureerd en HAS-breed inzetten op relatiebeheer en accountmanagement.”

Wat is de belangrijkste boodschap die je collega’s wilt vertellen?“Wat uit verschillende gesprekken en sessies naar voren kwam, is dat de interne organisatie en de HAS-brede sa-menwerking essentieel zijn voor het slagen van dit busi-nessplan. Behalve dat onze manier van werken door de hele organisatie gedragen moet worden, is het ook van belang dat we dit gezamenlijk doen. Want ga maar na: studenten, docenten, stagebegeleiders: ze komen alle-maal in contact met bedrijven en ze zijn ambassadeur van HAS Den Bosch. Voor de buitenwereld is er geen ver-schil. Kennistransfer, opleidingen, we staan allemaal voor één HAS. Oog voor elkaars belang en betrokkenheid bij het totale HAS-concept is dus een must.”

13

“Betrokkenheid vanuit de hele organisatie is een must”

De technische staf van HAS KennisTransfer. V.l.n.r. Godfried Hijl, Coen van Ruiten en Rob Stuart.

14

afscheid stef valk

Stef bedankt zijn steun en toeverlaat Wilma Gloudemans met

een bloemetje.

Dick Pouwels en Wilma Gloudemans ontvangen Stef in de

centrale hal van HAS Den Bosch.

Marcel Wintels van de Fontys blikt terug op zijn relatie met Stef.

De zaal luistert aandachtig en geniet van het programma.

Stef bedankt zijn steun en toeverlaat Wilma Gloudemans met

een bloemetje.Het gezin van Stef is goed vertegenwoordigd tijdens het afscheid.

Tekst: Florieke KoersFoto’s: Karin Jonkers

Stef blijft zelf ook even bij de ontvangst om gasten te verwelkomen.

15

VERSLAG IN BEELD

Stef en zijn vrouw Riet zijn ontroerd door de persoonlijke

liedjes die Anton zingt.

Anton van Doornmalen van de Raad van Toezicht levert een

muzikale bijdrage.

Jan Denissen maakt grapjes over Stef’s opvolging.Stef’s vrouw Riet heeft een van haar kleinkinderen op schoot.

Tot slot: lekker aan de borrel met een hapje eten.

Tot slot: lekker aan de borrel met een hapje eten.Een verrassingconcert van Gé Reinders, zanger van het

Limburgse lied.

16

marc & perry

Hoi PerryWat zijn wij lelijk. De ‘mens’ bedoel ik natuurlijk. De confrontatie met je eigen soort is het grootst in de sauna. De spiegel is keihard voor de naakte mens. Vreselijk, wat ben ik een gedrocht. Mijn lichaam wekt niet eens voortplantingsdriften op. Vol overgave lig ik te ‘zweten’. Ongegeneerd. Je weet wat ik bedoel, toch? Wanneer een keer een jong vrouwelijk exemplaar zich in de saunaomgeving waagt, gluur je als ‘man’ af en toe naar haar (geschoren) lichaamsdelen. Vreselijk hè, dames? Ik weet het. De meeste bezoekers zijn echter van mijn leeftijd en stralen vooral verslagenheid en midlifecrisis uit, met ophopingen op de verkeerde plekken. Wordt wakker… Dit ideaalbeeld is aangepraat. We kunnen niet lijken op Doutzen Kroes of die Clooney met zijn prachtige jonge vrouw. Bierbuiken en putjes in de billen, het is niet tegen te houden. Gelukkig hebben we in onze ‘communicatie’ met elkaar kleren aan. Door de kleding laat ons nog iets te wensen over. Ik spreek voor mezelf natuurlijk. Bij ‘andere’ dieren heb ik dat helemaal niet. Dieren zijn in hun naaktheid (bijna) altijd mooi. Heeft dit met onze uitgestelde houdbaarheidsdatum te maken? Zelfs olifanten en neushoorns zijn gracieus. Maar het aanzicht van de naakte ‘oude’ mens? Eigenlijk is die prachtig. Gelukkig is bij mij het karakter, het innerlijk en de geur belangrijker dan het uiterlijk, toch?

Daaag, Marc

Het gaat om wie je bent

Geachte vijftig- Marc,Ik heb geleerd mijn lichaam te accepteren.

Drie dochters in de (bijna) huwbare leeftijd en een kritische eega zijn voldoende. Ik weet mijn

plaats. Maar toch: als ik er netjes uit zie en ik krijg complimenten, dan flakkert mijn ego op. Mannetje. Alfahengst. Goeroe. Ik ben 53, mijn nek is wat scheef, mijn linker knie mist

kraakbeen, mijn enkels kraken. Ouder worden betekent voor mij ook dat ik leer accepteren

wie ik echt ben. En die George Clooney is al zo grijs als een duif. Ik geef toe dat hij in andere eigenschappen hoger scoort, maar ik ben nog donker van boven. Nu ik deels ziek thuis zit,

realiseer ik me dat ik een ideaalbeeld nastreef. Dat gaat dus niet zo goed, ook hoogvliegers

moeten van tijd tot tijd landen. Het gaat niet om de kleren, al doen die soms meer dan we denken.

Het gaat op de lange termijn om wie je bent. Ik probeer dat te accepteren en ik probeer te

genieten van wat ik goed kan. Dieren zijn in hun naaktheid inderdaad prachtig. Zullen we in ieder

geval onze baard laten staan?

Perry

Tekst: Marc Maas en Perry van KerkhovenFoto: Magriet Hoffmans

1717

Linkedin. Twitter. Facebook. Hyves. Youtube. Flickr. Picasa. Marktplaats.

NuJIJ. Tripadvisor. U-Tune.nl. Vimeo. Partyfl ock. Google Buzz. Ning.

Meetup. FOK!Forum.

Autoforum. Zideo.

GeenRedactie. Twitter.

Facebook. Tripadvi-

sor. U-Tune.nl. Foursquare.

Fora. Wikipedia. Kieskeurig.

Lonely Planet. MobyPic-

ture. Netlog. Youtube.

Flickr. Party-

fl ock. Word-

press. Blogger. Zoover.

Myspace. Relatiepla-

net. Linkedin. Markt-

plaats. Buzz. Ning.

Meetup. FOK!Forum.

Autoforum. Zideo.

GeenRedactie. Twitter.

Facebook. Tripadvi-

sor. U-Tune.nl. Foursquare.

Fora. Wikipedia. Kieskeurig.

Lonely Planet. Zoover. Myspace. Wayne. Zideo.GeenRedactie. Moby17Moby17

Meetup. Foursquare. Fora. Wikipedia. Wordpress. Blogger. FOK!Forum.

Autoforum. Kieskeurig. Lonely Planet. Zoover. Myspace. Wayne. Zideo.

GeenRedactie. MobyPicture. Netlog. Relatieplanet. Linkedin. Twitter.

Facebook. Hyves. Youtube. Flickr. Picasa. Marktplaats. NuJIJ. Tripadvi-

U-Tune.nl. Vimeo. Partyfl ock. Google Buzz. Ning.Meetup. Foursquare.

Wikipedia. Wordpress. Blogger. FOK!Forum.Autoforum. Kieskeurig.

Lonely Planet. Zoover. Myspace. Wayne. Zideo.GeenRedactie. MobyPic-

Netlog. Relatieplanet. Linkedin. Twitter. Facebook. Hyves. Youtube.

Picasa. Marktplaats. NuJIJ. Tripadvisor. U-Tune.nl. Vimeo.

Google Buzz. Ning.Meetup. Foursquare. Fora. Wikipedia. Word-

Blogger. FOK!Forum.Autoforum. Kieskeurig. Lonely Planet. Zoover.

Myspace. Wayne. Zideo.GeenRedactie. MobyPicture. Netlog. Relatiepla-

Linkedin. Twitter. Facebook. Hyves. Youtube. Flickr. Picasa. Markt-

NuJIJ. Tripadvisor. U-Tune.nl. Vimeo. Partyfl ock. Google Buzz.

Meetup. Foursquare. Fora. Wikipedia. Wordpress. Blogger. FOK!Forum.

Autoforum. Kieskeurig. Lonely Planet. Zoover. Myspace. Wayne. Zideo.

GeenRedactie. MobyPicture. Netlog. Relatieplanet. Linkedin. Twitter.

Facebook. Hyves. Youtube. Flickr. Picasa. Marktplaats. NuJIJ. Tripadvi-

U-Tune.nl. Vimeo. Partyfl ock. Google Buzz. Ning.Meetup. Foursquare.

Wikipedia. Wordpress. Blogger. FOK!Forum.Autoforum. Kieskeurig.

Tekst: Margarita Millenaar

#HAS was vorig studiejaar een vierdelige serie in HAS Beats waarin een aantal social media onder de loep werd genomen. Twitter kwam voorbij, maar ook LinkedIn, YouTube en Wikipedia. Maar er gebeurt veel meer op digitaal gebied. Daarom ook dit jaar een serie met weer nieuwe onderwerpen. Deze keer Wiki als opleidingsvorm.

met verschillende versies die over en weer circuleren. Geen dubbele aanpassingen op hetzelfde onderdeel in verschillende documenten en niet meer één per-soon die het document steeds moet aanpassen en vernieuwen. Ook kunnen ze precies van elkaar zien wie wat veranderd heeft en wanneer. Dit is ook een voordeel voor de docenten. Verder ontvangen alle gebruikers een update bij wijzigingen. Ook wordt ie-dere wijziging bewaard en er kunnen discussies over de betreffende pagina’s ontstaan. Het is een meer transparante wijze van werken, voor zowel de student als docent. Het grootste voordeel van een wiki op Blackboard creëren in plaats van via een Wikipedia- format is dat alle studenten en docenten al toegang hebben hebben tot Blackboard. Of je nou een wiki wilt gebruiken als kladblok bij een groepswerk, als syl-labus, als projectontwikkeling, als dataverzameling of als documentatieoverzicht, het kan allemaal.

#has Wiki als opleidingsvorm

Iedereen heeft wel eens gehoord over Wikipedia, de online ‘amateurencyclopedie’ die in de top 10 van meest gebruikte websites in Nederland en wereldwijd zelfs in de top 5 staat. En anders heb je er wel over gelezen in de HAS Beats van vorig jaar juli. Wikipedia is een wiki. Wiki is een applicatie of webtoepassing, waarmee webdocumenten gezamenlijk kunnen wor-den bewerkt. De meest bekende is Wikipedia, maar er zijn talloze wiki’s op internet te vinden. Voorbeelden hiervan zijn Wiktionary/WikiWoordenboek en Leerwi-ki. Ook voor hobby’s, bijvoorbeeld online games als World of Warcraft worden dagelijks wiki’s verder ont-wikkeld. Wiki’s zijn inzichtelijk en zorgen voor een bron van constante informatie. De bron die de informatie geeft, komt vanuit de mensen zelf. Zij gebruiken hun kennis om informatie op internet te verbeteren en aan te passen. En ze corrigeren elkaar. Waarom zou je gebruik maken van een wiki? Het belangrijkste voordeel aan een wiki is dat het zeer laagdrempelig is. Iedereen kan zonder voorkennis bij de wiki betrokken worden. Je hebt helemaal geen technische bagage nodig om bijdragen in de wiki te kunnen publiceren. Daarnaast is de pagina altijd up to date. Veranderingen worden per direct doorge-voerd nadat de gebruikers de tekst hebben gecor-rigeerd. Wat je als nadeel van een wiki kunt ervaren is dat het niet een gelikte site is. Belangrijk is dat in ieder pagina een link moet staan naar bijvoorbeeld de beginpagina of een doorverwijzing naar een an-dere pagina. Zonder deze doorverwijzingen worden het zogenoemde ‘dode’ pagina’s.

HASpedia Bij de opleiding Toegepaste Biologie hebben ze ook de voordelen van een wiki voor opleidingsdoeleinden gezien. Vooral voor studenten die samen een project moeten maken, kan het organiseren van een wiki in de leeromgeving Blackboard uitkomst bieden. Het voor-deel voor de studenten is dat er geen gedoe meer is

Zelf aan de slag? Kijk ophttp://www.youtube.com/watch?v=7wa1fag_7vY

17

18

Sinds afgelopen najaar is de projectgroep HAS Limburg actief bezig te onderzoeken hoe de nieuwe vestiging van HAS Den Bosch in Limburg eruit moet komen te zien. Op 13 en 14 februari hielden we twee informatie-bijeenkomsten voor de HAS-medewerkers over de vorderingen die we maken. Maar ook op een andere manier houden we iedereen op de hoogte: kort na de kerstvakantie ging de Limblog online op intranet. In de HAS Beats de komende tijd iedere uitgave een paar fragmenten uit de blog.

is dat we samen met de UM Venlo (de masters van de Universiteit Maastricht die in Venlo aangeboden worden) een pand betrekken. Zodra we in Venlo op onszelf wonen staat de koffie (met vlaai) klaar!

28 maart 2012Ziezo, net terug van een bezoek aan het prachtige stadje Gennep. 17.000 Inwoners maar toch stadsrechten inclu-sief een ooievaarsnest bovenop het stadhuis. Kan Den Haag niet aan tippen. Ik was in Gennep voor een gesprek met wethouder Ingrid Voncken-Janssen. Oud-HAS’ser en fan van HAS Limburg. Voor het kweken van goodwill voor HAS Limburg is het informeren van de bestuurlijke laag in het Limburgse belangrijk. Niet in de laatste plaats om die goodwill ook vertaald te zien worden in harde munt. Zo zijn er de afgelopen maanden en weken gesprekken geweest met diverse provinciale en gemeentelijke be-stuurders en hun ambtelijke medewerkers. Op provinci-aal niveau waren dat de deputés Patrick van der Broeck en Mark Verheijen, en op gemeentelijk niveau Stephan Satijn (Venlo), Cees van Rooij en Leon Litjens (Horst aan de Maas), Jan Loonen (Venray), Peter Fleuren (Peel en Maas) en de bovengenoemde Ingrid Voncken (Gennep). Stuk voor stuk zijn deze bestuurders enthousiast over onze plannen om in september 2013 in Venlo een tweede HAS te vestigen. Ook zijn zij graag bereid om hun invloed aan te wenden om het lokale bedrijfsleven te motiveren mee te werken aan het onderwijs dat wij gaan aanbieden in de regio. Die samenwerking betekent dan met name het beschikbaar stellen van praktijkfaciliteiten, het op-treden als gastdocent en het aanbieden van stage- en afstudeerplaatsen. Leuk werk is dit!

20 maart 2012De afgelopen weken veel op pad geweest. Want we zoeken een pand voor HAS Limburg in Venlo. Op loop-afstand van het station, een uitstraling die past bij de HAS en groot genoeg om de komende jaren in te kun-nen groeien. Gelukkig is er aanbod genoeg. De aanlok-kelijkheid in de afgelopen decennia om te investeren in vastgoed wreekt zich nu in een behoorlijke leegstand van bedrijfspanden. Een kopersmarkt dus als je op zoek bent naar huisvesting voor een school. Op loopafstand van het station Venlo vinden we zomaar vijftien beschikbare pan-den. Uiteraard voldoen ze lang niet allemaal aan onze criteria, maar we hebben goede hoop uiteindelijk een ge-

schikt pand te kunnen vinden. Het aanbod is zeer divers. Variërend van het voormalige, haast historisch ogende pand van de Raad van Arbeid, tot de optie om in het hypermoderne Theater Maasboulevard ruimte te huren. De makelaars weten ons inmiddels feilloos te vinden en volgende week maken we ook nog een rondje door het zogenaamde gemeentelijke vastgoed. Starten in sep-tember 2013 lijkt nog ver weg, maar gezien de staat waar sommige panden in verkeren en dus aangepast moeten worden aan onze eisen, is een jaar voor de voorbereiding geen overdreven luxe. Een optie die nog steeds open ligt,

Wil je de gehele blog lezen? Kijk op intranet onder het kopje Limblog op de homepage. Er worden met regelmaat nieuwe stukjes gepubliceerd.

“Op loopafstand van het station Venlo vinden we zomaar

vijftien beschikbare panden”

HAS limburgTekst: Frans van Leijden

LIMBLOGPROJECTGROEP HOUDT JE OP DE HOOGTE VIA DE

19

fotocollageOPEN DAG 17 MAART 2012

Foto’s: Margriet Hoffmans

20

hun studie. Al onze studenten gaan daarom op stage in het buitenland en ook wordt veel met partnerinstellingen in andere landen samengewerkt. Dit heeft bijvoorbeeld uitwisselingen van studenten, maar ook van docenten als resultaat. In het licht van de inhoud van de beleidsnota is het van belang dat ook docenten en andere mede-werkers van HAS Den Bosch in staat worden gesteld hun internationale ervaringen op te doen en/ of uit te breiden. Het project in Kenia draagt hieraan bij. Ook is een derge-lijk project goed voor onze profi lering op internationaal gebied en tonen we hiermee maatschappelijke betrok-kenheid.”

Bijdragen aan verbetering onderwijs Bukura Agricultural College

Tekst: Florieke KoersFoto’s: Gert-Jan Duivesinternationaal

Maar waarom participeert een middelgrote specialisti-sche hogeschool eigenlijk in een project in zo’n ver buiten-land? We vragen het aan Esther Mauriks, beleidsmede-werker internationalisering bij de Afdeling Communicatie & Internationalisering. “Voor HAS Den Bosch sluit deel-name goed aan bij de speerpunten die zijn uitgewerkt in de Beleidsnotitie Internationalisering 2011-2014”, stelt Esther. “De ambitie om onze hogeschool verder te ont-wikkelen op het gebied van internationalisering heeft als doel de toekomstige professionals in de agrarische sec-toren voor te bereiden op de internationale werkomge-ving in én buiten Nederland waarin zij terecht komen na

In november 2011 is hogeschool HAS Den Bosch, samen met adviesbureau Q-point, DLV Plant, Radboud Universiteit Nijmegen en de Keniaanse Egerton University met wie een consortium is gevormd, een door de Nuffi c gefi nancierd vierjarig project in Kenia gestart. Begin januari werd een eerste verkennende reis naar Kenia gemaakt.

Gert-Jan Duives met alle docenten van Bukura.

Foto’s: Gert-Jan Duives

20

21

Onderzoekende faseIn augustus hebben vier verschillende consortia ieder een offerte (in de vorm van een strategisch en operatio-neel projectvoorstel, voorzien van een begroting) uitge-bracht op de projectaanvraag van de Nuffi c. “Zo’n tender is heel spannend”, vindt Esther. “Er komt veel bij kijken. Je moet heel veel informatie aanleveren en alles moet in een bepaald format gegoten worden. Alle betrokkenen hebben meegeschreven aan het project. Twee maanden na het indienen, werd bekend gemaakt dat het project is toegekend aan het consortium waar HAS Den Bosch deel van uitmaakt. Dit was half oktober. Half november was vervolgens de aftrap van het project dat loopt tot 2015. Op dit moment bevindt het project zich nog in de onderzoekende fase. Het projectvoorstel dat is gedaan, wordt nu aangescherpt en een tijdsplanning gemaakt.”

SpeerpuntenQ-point is penvoerder van het project dat als doel heeft om de Dairy and Horticulture programmes van het Ke-niaanse Bukura Agricultural College zodanig te verbe-teren, dat de opleidingen beter aansluiten op de Keni-aanse arbeidsmarkt. Andere speerpunten zijn het verder commercialiseren van de sector en het bijdragen aan de voedselveiligheid. Namens HAS Den Bosch zal een aan-tal docenten van de opleidingen Tuinbouw en akkerbouw en Dier- en veehouderij in de komende vier jaar naar Ke-nia afreizen om hun expertise in te zetten ten behoeve van het behalen van de doelstellingen.

GemotiveerdGert-Jan Duives was de eerste docent die begin janu-ari namens HAS Den Bosch een reis maakte het Bukura Agricultural College in Kenia. “We hebben onderzocht hoe we de doelen uit het projectvoorstel meetbaar kun-nen maken. Daarnaast hebben we een workshop gege-ven aan stakeholders uit het bedrijfsleven waarin we on-der meer de ambities die binnen het project zijn gesteld, hebben toegelicht. Het was een manier om aansluiting te zoeken met het bedrijfsleven en dit viel in goede aarde: ze waren blij verrast dat hun mening werd gevraagd. We hebben daarmee fl ink wat draagvlak gecreëerd. Ook heb ik met een aantal docenten van het College hun cur-riculum doorgenomen en met hen samen bekeken welke verbeteringen mogelijk zijn. De vertaling van de theorie naar praktijksituaties gebeurt onvoldoende. Veel docen-ten hebben zelf nauwelijks kennis van de beroepsprak-tijk waarin hun studenten terechtkomen. Omdat er hoe-genaamd geen samenwerking is met het bedrijfsleven, zijn docenten niet op de hoogte van de ontwikkelingen en loopt het onderwijs achter op de werkelijkheid.” Gert-Jan vond alle docenten enorm gemotiveerd. “Bijna alle docenten zijn academisch geschoold en hebben moeite uit bepaalde denkpatronen te stappen. Ze willen dit al-lemaal echter erg graag en ik vond ze erg open over hun situatie en hun motivatie om te veranderen. Daarbij spreken ze zonder uitzondering uitstekend Engels, wat de communicatie erg vergemakkelijkt.” Gert-Jan ervoer de reis als heel positief. “Hoewel de faciliteiten daar re-delijk basic waren, werden we in de watten gelegd en reageerde iedereen enthousiast op onze komst.” Dit stu-diejaar nog moet het project zijn defi nitieve vorm krijgen.

Gert-Jan Duives: “We hebben onderzocht hoe we de doelen uit het projectvoorstel meetbaar kunnen maken.”

22

minder energieverbruikTekst en foto: Suzanne van den Bergh

Het idee dat Andor ingezonden heeft, is om ventilatoren boven en onder de lift te plaatsen. Deze ventilatoren kunnen energie opwekken als de lift zich naar boven en naar beneden begeeft. De jury (Geert-Jan van Schijndel en Joost Veltman) vond dit idee om het energieverbruik op de HAS te verminderen het meest innovatieve idee van alle inzendingen. Andor heeft hiermee een energiebesparende thermostaat voor thuis gewonnen. Andor hoorde het idee van een medewerker van Aegon, die het helaas niet verder uit kon werken. Bij HAS Den Bosch zal het idee maar een beetje energiebesparing opleveren, maar voor grotere gebouwen waar meer gebruik wordt gemaakt van de lift(en) kan het wel veel energie schelen. En alle beetje helpen. Andor is intern bezig om kennis en draagvlak te vinden om het idee als pilot bij HAS Den Bosch op te kunnen zetten. Zo wordt

Afgelopen maand hebben onze collega’s veel goede ideeën gemaild om het energieverbruik bij HAS Den Bosch te verminderen. De creatiefste inzender heeft een energiebesparende thermostaat voor thuis gewonnen! En deze winnaar is Andor van Dijk, docent bij Milieukunde.

hij geholpen door Dimitri Lamers, Herman Jilesen en gastdocent Bart Verhagen. Extern kan voor expertise via ons netwerk contact worden gezocht met Ad van Wijk, buitengewoon hoogleraar Future Energy Systems TU Delft. Andor is in ieder geval laaiend enthousiast over het idee en ziet er brood in.

Andere inzendingenNaast Andors inzending zijn er ook andere goede en (eenvoudig) haalbare ideeën zijn geopperd, bijvoorbeeld om deurdrangers aan de deuren te plaatsen van lokaal 1A-16/17 en om alle tl-verlichting in het gebouw te vervangen door meer energiezuinige hoogfrequent tl-armaturen. (Geert-Jan: “Dit laatste is op enkele plaatsen al gedaan, maar nog lang niet overal.”) Twee ideeën willen we er wat uitgebreider uitlichten.

Andor van Dijk wint energie-besparende, slimme thermostaat

Andor van Dijk krijgt van Geert-Jan van Schijndel (r) de thermostaat uitgereikt.

22

23

estafettecolumn

Tsja Frans, hoe was dat? Nou reizen is een leuke bezigheid, zoals ook jij weet. Ik ben voornamelijk in Zuidoost-Azië geweest, dus voor tips weet je me te vinden. Een jaar lang reizen zonder zorgen, het is iedereen aan te bevelen. Eigenlijk hadden al-les perfect voor elkaar, samenwonen, leuke banen, leuke vrienden. Maar toch, we wilden wel eens iets anders. Dus wat doe je dan? Je zegt alles op wat je hebt en je vertrekt gewoon. Klinkt heel makkelijk en dat is het ook. Het enige dat je nodig hebt is de échte wil om het te doen. Make it happen! En wacht niet tot het te laat is. We kennen allemaal wel iemand die altijd roept dat hij na zijn pensioen zijn droom gaat vervullen. Maar we kennen ook alle-maal wel iemand die zijn pensioen niet eens haalt. Ik ontmoette op reis de broer van de dirigent van één van de beste orkesten ter wereld. Hij was met tegenzin dirigent, maar hij verdiende er genoeg geld mee om over een paar jaar zijn droom te ver-wezenlijken. Nou je raadt het al. Om het thuisfront op de hoogte te houden van onze reis hebben we een eigen website gemaakt. Tegenwoordig is dat heel simpel en met alle sociale media wordt het alleen maar makkelijker. Korte updates via Twitter, video’s via YouTube, foto’s via Flickr, onze route op Google Maps, en natuurlijk een eigen Facebook fanpage. En via Skype heb je met twee klikken een videoverbinding met je ouders en zijn ze weer op de hoogte van je avonturen. Gevolg van dit alles: je bent nooit meer ver van huis. Sociale media brengt mensen bij elkaar. Zo is het makkelijk om weer in contact te komen met oud-klasgenoten van de basisschool. Maar sociale media drijven mensen ook uiteen. In de trein kijken mensen meer op hun smartphone dan naar de mensen om zich heen. Als professional zie ik het belang van sociale me-dia, maar als persoon ben ik liever sociaal zon-der die media. Een hele uitdaging. Marcel Spaas houdt zich bezig met het thema ‘Duurzaam doen’. Marcel, mijn aandacht heb je!>>> www.erikenkaat.nl

Surf bewust op het internetAls je een zoekopdracht uitvoert in Google kost ditevenveel energie als het koken van een glas theewater. Hoe komt dit? Google zoekt standaard in de servers van alle talen, ondanks dat je aan deze informatie niets hebt. Oplossing: stel bij Google in, in welke talen hij mag zoeken. Hierdoor zoekt hij in drie servers in plaats van bijvoorbeeld honder servers. (Geert-Jan van Schijndel: “De besparing vindt hierbij vooral plaats op de servers van Google zelf. Het is niet zo dat we hiermee direct binnen de HAS besparen, maar alle besparing is mooi meegenomen. En misschien nog wel belangrijker: ben je er bewust van dat ‘normale bezigheden’ meer energie kosten dan je misschien verwacht.”)

Dauerlüftung vaker sluitenBoven het glas in veel ramen zit er een luchtmogelijkheid.Op de HAS blijkt de meeste dauerlüftung dag en nacht open te staan. Door deze vaker dicht te zetten, scheelt het een hoop warmteverlies. Kortom: de verwarmingen hoeven minder hoog te staan. (Geert-Jan: “Let wel op dat je deze dauerlüftungen wel regelmatig open zet in verband met verversing van de lucht.”)

Project vermindering energiegebruik HASJoost Veltman en Geert-Jan van Schijndel zijn de initiatiefnemers van een groot project om binnen HAS Den Bosch bewuster en zuiniger om te gaan met energie. Joost Veltman is manager Facilitaire Diensten en Geert-Jan van Schijndel adviseur milieu bij HAS KennisTransfer. Samen zijn zij al druk bezig geweest met het bedenken en uitvoeren van toepassingen die helpen om minder energie te verbruiken bij hogeschool HAS Den Bosch. Door middel van deze wedstrijd willen zij meer bekendheid creëren voor hun project. Daarnaast zijn er vele leuke ideeën uit voortgekomen. Een concrete actie die voortkomt uit het project is het vervangen van het huidige gebouwbeheerssysteem (GBS). Met dit nieuwe GBS kan het klimaat beter geregeld worden. Tevens biedt dit GBS ook de mogelijkheid om het verbruik nog beter te registeren en te monitoren. Resultaten van toekomstige besparingsmogelijkheden kunnen hierdoor snel in kaart gebracht worden. Er is veel kennis en kwaliteit in huis op dit gebied en we moeten dit niet alleen inzetten om studenten iets te leren, maar ook om onze eigen situatie te verbeteren. En nog een belangrijke reden: minder energieverbruik bespaart natuurlijk ook gewoon geld.

Ideeën en opmerkingen zijn altijd welkom. Loop binnen bij Geert-Jan (4D-28) of stuur een mail naar SvGJ@hasdb.nl

Make it happen!

Tekst en foto: Erik Weijschedé

24

ict beats

Project ‘Zicht op het applicatielandschap’

Tekst en foto: Lindsay Kemps-Saitch

Joost vertelt enthousiast in een inspirerend gesprek wat het project inhoudt en wat de HAS ermee wil bereiken. Doel van het project is volgens Joost om in kaart te bren-gen welke applicaties we gebruiken binnen HAS Den Bosch en hoe die applicaties samenwerken. “In eerste in-stantie wilden we een plaat hebben, waarop in één oog-opslag te zien is welke applicaties we hebben binnen de HAS. Dit is een tekening van ons ‘applicatie-landschap’. We hebben ons hierbij gericht op de kernapplicaties. Dat zijn de belangrijkste applicaties binnen de HAS. Applica-ties die de belangrijke processen ondersteunen.” Anders vertaald: applicaties die onze kernactiviteiten helpen soepel te verlopen. Denk hierbij aan Exact, Personeels-database, studentendatabase en Selligent.

In oktober 2011 is de afdeling ICT gestart met het ICT-actieplan FIT IT. Dit actieplan heeft een doorlooptijd van een jaar en wordt in oktober 2012 afgerond. Doel: een solide ICT-fundament waarop we als organisatie verder kunnen bouwen. Binnen het plan FIT IT zijn verschillende deelplannen geformuleerd. ‘Zicht op het applicatielandschap’ is er daar één van. Joost van Veldhoven is projectleider.

“We hebben nu goed in kaart wat we gebruiken aan applicaties”

De boer op “Om de tekening van het applicatielandschap te kunnen maken”, zegt Joost, “hebben we geput uit onze eigen systemen en vervolgens zijn we in gesprek gegaan met de gebruikers. We hebben diverse collega’s gesproken van verschillende afdelingen en hun input naast onze te-kening gelegd. Het bleek dat er toch wel wat applicaties zijn die wij nauwelijks kennen en waarvan het onduidelijk is wie de gebruiker(s) zijn en wie er voor verantwoordelijk zou kunnen zijn.” Dit heeft o.a. te maken met het feit dat je tegenwoordig zelf allerlei applicaties kunt downloaden of webapplicaties kunt gebruiken. Daarnaast werkten wij als ICT-afdeling in het verleden anders. Er kwam een vraag binnen bij de ICT-afdeling om een bepaald pro-bleem binnen een applicatie of proces op te lossen. Dat werd dan gedaan. Alleen als je jarenlang op deze maner werkt en iedere keer een deeloplossing biedt, gaat de samenhang verloren. En dat is niet bevorderlijk voor gegevensstromen en het gebruik van applicaties. Soms is het houtje- touwtje geregeld, de andere keer juist degelijk, maar je wilt een standaard kwaliteit hebben. Dit moet goed geregeld zijn.”

Tekst en foto: Lindsay Kemps-Saitch

24

25

‘Zicht op applicatielandschap’ als onderdeel van FIT ITICT is hard aan de slag om het plan FIT IT uit te voe-ren . Een belangrijke onderdeel daarvan is ‘infor-matiebeleid’. “Daar wordt ik echt enthousiast van”, aldus Marianne Poodt, hoofd ICT. “Door middel van inspiratiesessies zijn we in gesprek gegaan met de gebruikers, onze klanten. De belangrijkste vraag die we hebben gesteld: ‘hoe willen we werken in de toekomst?’ ICT vertaalt dat dan weer in ICT-oplos-singen. Erg inspirerend, actief de vraag van de or-ganisatie op te halen door deze sessies. We weten nu echt wat er leeft, we hebben iedereen gespro-ken, van lectoraten tot docenten, stafmedewerkers en studenten. Belangrijke onderwerpen die naar voren kwamen: samenwerkingsomgeving en fl exi-bel werken.” Alle input wordt gebruikt voor het op-stellen van nieuwe projecten die na afronding van FIT IT gaan lopen. Het project ‘Zicht op het appli-catielandschap’ wordt eind april gepresenteerd en kan daarna binnen FIT IT verder worden uitgerold.

Samen met de kerngebruiker“ We hebben nu goed in kaart wat we gebruiken aan applicaties. We weten wat er is en wat de applicaties doen, alleen weten we vaak nog niet wie de kerngebruiker is van een bepaalde applicatie. Voor de toekomst van ICT binnen de HAS is dit van groot belang. De kerngebruikers weten hoe bepaalde werkzaamheden worden uitgevoerd: welke stap wordt wanneer gezet? Ofwel: hoe werkt een proces? Wij on-dersteunen dit als ICT-afdeling. In de nabije toekomst wil-len we de ICT naar de organisatie brengen. Dus mensen die veel met een applicatie werken, vertellen ons hoe we met maximaal gebruik van ICT de applicatie inrichten om processen goed te ondersteunen. We halen de kreukels eruit, wat fout is gegroeid in het verleden wordt nu ver-holpen. Zo worden processen gestroomlijnd, worden be-langrijke gegevens op één plek opgeslagen en zijn we ons altijd bewust van het grotere geheel. We denken zo: als ik hier iets aanpas in de applicatie, heeft dat gevol-gen voor die, maar ook voor die en die…”

Passie in het werkJoost vertelt met veel passie over zijn werk. “Eigenlijk ben ik iemand die gewoon graag alleen achter de computer zit. Laat mij maar een complex probleem oplossen. Maar juist de dimensie om met je gebruiker ofwel klant in ge-sprek te gaan, is daarbij essentieel. Samen op zoek te gaan hoe we ICT kunnen laten werken voor de kernacti-viteiten die we uitvoeren, is voor mij de uitdaging. Ik zie graag blije mensen om me heen en ik vind het super als ik daar aan bij kan dragen. Daar haal ik plezier uit. Dat heeft te maken met hoe ik als mens in het leven sta.”

Joost van Velthoven in gesprek met Claire Lenders over het applicatielandschap.

26

Tekst: Maaike de Graaf

Maaike de Graaf werkt sinds twee jaar als docentonderzoeker ecologie bij HAS Den Bosch. Het valt haar altijd op dat HAS Den Bosch over een ongeloofl ijk uitgebreid assortiment meetapparatuur voor allerlei typen onderzoek beschikt. Maar ook stelde ze vast dat deze instrumenten soms erg goed verstopt zijn en dat slechts weinigen weten van hun bestaan. Samen met Herman Jilesen bedacht ze de rubriek ‘Meten is weten’. Deze keer de Ipad. Jouw meetapparaat in een volgend nummer? Mail je idee naar Maaike of Herman.

Je kunt nog zoveel fancy apparatuur gebruiken, maar onderzoek is en blijft afhankelijk van waarnemen. Kijken, luisteren, ruiken en soms ook voelen. En dat vervolgens op waarde weten te schatten. In ons onderzoeksdomein van de groene wereld begint dit proces vaak met het op naam brengen van een soort of variëteit. Boeken zijn daarover volgeschreven en die stapel heeft menigeen een zere rug bezorgd van het sjouwen. Die tijd is voorbij. Met de komst van de smartphone en zijn apps kunt u kilo’s naslagwerken

Wat zien ik? Determineren met de iPad

eten isM etenW

vervangen door een 135 gr wegende smartphone. Te klein echter voor didactische doeleinden: probeer eens met acht studenten en een iPhone-app een vogel te determineren. Daarom heeft HAS Den Bosch sinds kort een iPad (652 g) met daarop de determinatie-apps voor vissen, amfi bieën, reptielen, vogels, vlinders en ‘wilde’ planten. Bijkomend voordeel: in tegenstelling tot de boekwerken, speelt de iPad ook het geluid van de vogel of kikker af. En zijn er veel meer foto’s en ook verspreidingskaarten beschikbaar. Determineren dus maar! Maar het wordt nog leuker, sprak de enthousiaste ecoloog. Je kunt je waarnemingen direct het web opsturen (naar waarneming.nl) via webobs.nl. Direct voorzien van de juiste gps-coördinaten. Dus nooit meer ellenlange cijferreeksen overschrijven van gps naar veldboekje, gevolgd door overtypen in Excel, waarna je eindeloze, scheelmakende foutcontroles en -correcties moet doorlopen omdat eenmaal ingevoerd in GIS, je paarsgeteende ruigpootijsvogel ineens in Lutjebroek bleek te zijn waargenomen. Terwijl je het vogeltje toch echt had waargenomen in het Bossche broek... Oeps, typefout. Gebruiken dus, die iPad (te leen bij de infodesk)! En ondergetekende laten weten welke determinatie-apps u nog meer geïnstalleerd wilt hebben.

27

Kantine van de Toekomst

Melk met terroir

Tekst: Jan Buwalda

De titel van dit artikel doet in eerste instantie niet den-ken aan de kantine van de toekomst. Toch ligt in deze titel een stille wens verscholen dat we op termijn in de kantine van de toekomst melk met terroir kunnen verkrijgen. Melk met terroir betekent ongeveer melk met de plaatselijke smaak. Deze plaatselijke smaak wordt onder andere be-invloed door de bodem, het weer en zelfs door wat er in de lucht zit. Via mijn koks- en gastronomieopleiding ben ik veelvuldig in aanraking gekomen met het begrip terroir. Het is erg belangrijk om je gasten uit te kunnen leggen uit welke streek de producten komen en wat de invloed op de smaak is. De huidige restaurantbezoeker verwacht een verhaal bij wat hij of zij eet. Waarom zouden we dit niet met melk kunnen doen? Een extra dimensie toevoegen aan een ‘bulkproduct’. Vorig jaar heb ik het artikel ‘Melk met terroir’ bij het keuzevak Mineralenmanagement, Kwaliteit en Milieu geïntroduceerd (Tekst artikel: http://edepot.wur.nl/142085). Dit vak geef ik samen met Jan Robben en wordt aan derde- en vierdejaars studenten Dier- en veehouderij gegeven. Er wordt veel aandacht besteed aan bemesting en effecten daarvan op kwaliteit van de bodem en daarmee op de gewassen die er op verbouwd worden. Wat we tegenwoordig ook meenemen is dat we door middel van bemesting ook indirect de kwaliteit/smaak van het eindproduct, in dit geval de melk, beïnvloeden. In voorgaande jaren werd ‘de kwaliteit’ van melk door de meeste studenten afgedaan met: ik lever mijn melk toch aan de melkfabriek (meestal Friesland Campina), kwaliteit speelt daar in zoverre een rol dat ik

wordt afgerekend op vet- en eiwitpercentages. De uit-eindelijke consument was daarmee voor de veehouder helemaal niet in beeld. Dit jaar echter waren de studen-ten zich wel degelijk bewust dat de consument steeds meer bepaald wat er in de schappen ligt. Dus melk met terroir zou best wel eens een begrip kunnen worden in de supermarkten en daarmee en dus ook in de kantine van de toekomst!

Volgende keer in de HAS Beats hogeschoolgeluidenInterview met Ellen den Brabander, lid van de Raad van Toezicht • Het Inspiration Dinner • Margje Voeten doet samen met studenten onderzoek naar wilde grazers • Special International Days

eten De Kantine van de Toekomst is een snelkookpan met praktische ideeën van studenten, docenten en de cateraar van hogeschool HAS Den Bosch. Onze doelstelling is om samen te werken aan een hogeschoolrestaurant dat duurzamer, gezonder en innovatief is. In deze rubriek staat iedere uitgave één van deze ideeën centraal.

28

april 2012, jaargang 4, nummer 7

hogeschoolgeluiden