Fruitteelt Koerier apr 2011

Uitgave april 2011

FRUITTEELT KOERIEROvervallen door spatschurft

Anton van Wijk van koel- en sorteer-

bedrijf 't Goy beoordeelt samen met

medewerker Tinus van Doorn een partij

Jonagold op spatschurft. ,,Bij deze partij

loont het niet om ze nog te sorteren.

Op zeker de helft van de appels zit

spatschurft; dit gaat dus weg voor de

industrie'', zegt hij hoofdschuddend.

Volgens Van Wijk voelen veel telers zich

enigszins overvallen door de ernst van

de besmetting. ,,Tijdens de pluk was

er nauwelijks schurft aanwezig op de

appel, maar nu ze uit de koeling komen

valt het behoolijk tegen.'' Achteraf is de

uitbraak overigens goed te verklaren.

Rondom Koninginnedag kregen telers

te maken met een zeer ernstige infectie.

Deze heeft zich tijdens de natte na-

zomer stevig door kunnen ontwikkelen.

Van Wijk: ,,Misschien waren we wat

verwend geraakt door een reeks mooie

plukperiodes achter elkaar. Deze natte

pluk heeft ons er weer eens op gewezen

dat spatschurft altijd op de loer ligt.''

Door insecticiden slimmer in te zetten, kan de hoeveelheid residu op appel en peer verder omlaag, zonder dat de kwaliteit van het product daaronder hoeft te lijden. Dat is de belangrijkste conclusie uit het driejarige Food Chain project dat onlangs is afgerond. Maar er zijn meer interessante bevindingen gedaan, zoals de uitstekende werking van het nieuwe middel Movento tegen appelbloedluis en perenbladvlo. Fruitteler en 'proefveldhouder' Peter van Mourik en DLV-adviseur Gerard Kievit lichten de resultaten van het project toe.

Laatste seizoen voor Jan van MourikJan van Mourik is bezig aan zijn laatste seizoen bij de CAF. Ruim 40 jaar is hij werkzaam geweest in de gewas-bescherming, waarvan het grootste deel in de fruitteelt.

De afgelopen decennia zag hij tal van ziekten

en plagen opkomen en sommige ook weer

vlot verdwijnen. Ook zag hij vele honder-

den gewasbeschermingsmiddelen aan zich

voorbij trekken. ,,Slechts twee of drie mid-

delen tegen schurft hebben het tot nu toe

net zo lang volgehouden als ik'', zegt hij

met een glimlach.

Nu, op het einde van zijn carriére ('ho, ho, ik

ben er nog tot oktober!'), blikt hij terug op

40 jaar gewasbescherming en kijkt hij ook

nog even kritisch vooruit.

'Doelgerichte gewasbescherming begint

bij signaleren ziekten en plagen',

lees verder op pagina 7.

Driejarig project Food Chain afgerond:

Lagere residuen mogelijk door slimmere inzet insecticiden

'Het was een interessante proefperiode waarin

we niet alleen veel hebben geleerd over residuvrij

appels en peren telen, maar ook over het opti-

maal inzetten van de beschikbare insecticiden',

zo blikt Gerard Kievit terug op het drie jarige

Food Chain project dat onlangs werd afgerond.

De kern van het project was een grootschalige

proef waarbij drie seizoenen lang (2008 - 2010)

op drie bedrijven in Midden-Nederland gekeken

is naar de praktische haalbaarheid van lagere

residuen in appel en in peer. Voor het project

zijn drie verschillende bestrijdingsstrategieën

uitgevoerd. Dit waren een 'no risk' strategie,

waarbij insecten maximaal bestreden worden,

een volledig residuvrije spuitstrategie en - ter

vergelijking - de spuitstrategie van het bedrijf

zelf. In de proef zijn alle belangrijke insectici-

den meegenomen. Daarnaast is ook gebruik

gemaakt van virussen en van feromoon-verwar-

ring. ,,Hierdoor hebben we een redelijk com-

pleet beeld kunnen krijgen van de effecten van

middelen - en combinaties van middelen - op de

uiteindelijke residu-waarden op appel en peer'',

zo durft Kievit wel te stellen.

'Prima resultaten met nieuwkomer Movento', lees verder op pagina 3.

Movento: tegen moeilijk te raken insecten

Movento is een nieuw insecticide voor de fruitteelt. Het bestrijdt het onder andere appel-bloedluis, rose appelluis, kommaschildluis en perenbladvlo. Door z'n dubbel systemische werking worden moeilijk bereikbare delen van de plant en het wortelgestel van de plant uitstekend beschermd.

Meer op pagina 2

'Schildluisprobleem met één bespuiting opgelost'

,,Schildluis was het afgelopen seizoen een stevig probleem. Vooral in een oud perceel Jonagold was de situatie bijna niet in de hand te houden'', zegt Wim Tijssen in Bergharen. Via Jaco Roozendaal van AgroBuren kreeg hij net op tijd wat Movento op proef. ,,Daarmee hebben we de opstand weer zo goed als schoon gekregen.''

Meer op pagina 2

Aandachtspunten bij gebruik van Calypso

Fruittelers waren de afgelopen jaren zeer tevreden over de toepassing en werking van Calypso. Aandachtspunten blijven een juiste timing, het aanpassen van de dosering (met uitvloeier) aan het boomvolume en de hoeveelheid water.

Meer op pagina 6

'Folicur SC aanwinst tegen vruchtboomkanker'

,,Het pakket middelen tegen vruchtboom-kanker is de afgelopen jaren flink uitgedund. Elk nieuw middel tegen vruchtboomkanker kunnen we dus heel goed gebruiken. De toe-lating van Folicur SC komt daarom zonder meer op een gunstig moment'', zegt Maaike de Vlas van PPO Randwijk.

Meer op pagina 4

Goede ervaringen met Ethrel-A in Junami

,,Het lijkt erop dat Ethrel een positieve invloed heeft gehad op de Junami. De pro-blemen met stip zijn het afgelopen seizoen in ieder geval achterwege gebleven'', zegt Alfred van den Berg in Wijk bij Duurstede. Hij pastte vorig jaar voor het eerst Ethrel-A toe als bloemdunner in Junami.

Meer op pagina 5

Nieuwe internetapplicatie: Bayer DressCode

Bayer DressCode is een nieuwe tool om telers te stimuleren om in alle omstandigheden met de meest geschikte beschermende kleding te werken. Speciaal hiervoor is een internet-applicatie ontwikkeld.

Meer op pagina 6Fruitteler Peter van Mourik (links) en DLV-adviseur Gerard Kievit

2 Fruitteelt Koerier

Movento: tegen moeilijk te raken insectenMovento is een nieuw insecticide voor de fruitteelt. Het bestrijdt het onder andere appelbloedluis, roze appelluis, kommaschildluis en perenbladvlo. Door z'n dubbel systemische werking worden moeilijk bereikbare delen van de plant en het wortel-gestel van de plant uitstekend beschermd.

Movento is een systemisch middel dat zowel via de bast- als de houtvaten wordt getrans-

porteerd (tweezijdig systemisch). Hierdoor verspreidt het middel zich door de hele plant.

Met Movento worden dus ook jonge onbehandelde bladeren en moeilijk bereikbare delen

van de plant - inclusief het wortelgestel - uitstekend beschermd.

Het werkingsmechanisme van Movento berust op de verstoring van de vetopbouw van

insecten. Dit mechanisme is uniek, waardoor er geen kruisresistentie met andere insecticiden

mogelijk is. Movento past daardoor een uitstekend in resistentiemanagement-strategieën.

Gebruiksadvies in appelTer bestrijding van bladluizen: zodra aantasting van bladluizen wordt waargenomen een

bespuiting uitvoeren. De bespuiting herhalen.

Toepassen met minimaal 1000 l water en maximaal 1200 l water per hectare.

Dosering: 0,05% (50 ml Movento per 100 l water)

Ter bestrijding van bloedbluis en/of kommaschildluis: 2 tot 3 weken na de bloei een bespui-

ting uitvoeren. De bespuiting herhalen.

Toepassen met minimaal 1000 l water en maximaal 1200 liter water per hectare.


De kracht van Movento• Dubbel systemische werking; van blad naar blad en van wortel naar wortel

• Zeer breed werkingsspectrum (o.a. appelbloedluis en perenbladvlo)

• Langdurige werking

• Pas uitstekend in geïntegreerde teelten

Movento heeft een uitstekende werking tegen appelbloedluis

Gebruiksadvies in peerTer bestrijding van bladluizen: zodra aantasting van bladluizen

wordt waargenomen een bespuiting uitvoeren.

De bespuiting herhalen.

Toepassen met minimaal 1000 l water per hectare.


Ter bestrijding van perenbladvlo en/of kommaschildluis: na de

bloei, op de eerst uitkomende (gele) eitjes van de perenbladvlo

een bespuiting uitvoeren. De bespuiting herhalen.

Toepassen met minimaal 1000 l water per ha


Gebruiksadvies in kersTer bestrijding van bladluizen: zodra aantasting van bladluizen

wordt waargenomen een bespuiting uitvoeren.




'Schildluisprobleem met één bespuiting opgelost',,Schildluis was het afgelopen seizoen een stevig probleem in appels. Vooral in een oud perceel Jonagold was de situatie bijna niet meer in de hand te houden. Via Jaco Roozendaal van AgroBuren hebben we echter net op tijd wat Movento op proef kunnen toepassen. Daarmee hebben we de opstand weer zo goed als schoon gekregen.''

Wim Tijssen in Bergharen vat in het kort zijn eerste ervaringen met het middel Movento

samen. Volgens hem was de 20 jaar oude Jonagold-opstand - die al in 1998 aan een

projectontwikkelaar was verkocht en eigenlijk allang gerooid hadden moeten zijn - een per-

fecte proeflocatie voor het middel. ,,Er zat echt erorm veel schildluis in'', zo weet hij nog goed.

Omdat Movento aan het begin van het seizoen nog niet beschikbaar was, ging Tijssen eerst

aan de slag met minerale olie (in het muizenoorstadium). Hiermee werd echter hooguit 70 tot

80 procent van de schildluis opgeruimd, waardoor het probleem feitelijk bleef bestaan.

Via zijn vaste middelenadviseur Jaco Roozendaal van AgroBuren kreeg de fruitteler begin

mei de beschikking over Movento. Daarmee werd in de tweede week van mei het zwaarst

aangetast gedeelte van de opstand gespoten. Het overige deel werd verder behandeld met

Calypso en een middel op basis van pirimicarb (tegen bloedluis).

'Movento heeft bijna 100 procent gewerkt'Om de prestaties van Movento goed te kunnen beoordelen is het middel afzondelijk gespo-

ten. Verder is er met ruim water gespoten (1000 liter/ha) om de schilluizen goed naar het

blad toe te 'trekken'. Tijssen herinnert zich dat de omstandigheden voor toepassing perfect

waren. ,,Het was een mooie, zonnige dag met een hoge luchtvochtigheid. Bovendien waren

de schildluizen massaal aan het zwermen; ideaal dus voor de werking van een insecticide.''

Hoewel hij geen cijfermatige vergelijking heeft gemaakt van de werking van de verschillende

middelen, was al snel duidelijk dat het 'Movento-gedeelte' veruit de beste bestrijding van

schildluis gaf. ,,Al een paar weken na toepassing hebben we vrijwel geen schildluis terug

kunnen vinden op appels, en dat terwijl het toch een écht schildluis-jaar was. Ik durf dus

wel te stellen dat Movento bijna 100 procent gewerkt heeft, terwijl de standaardcombi met

minerale olie, Calypso en pirimicarb hooguit 60 tot 70 procent bestrijding heeft gegeven.''

Hoewel Tijssen Movento specifiek tegen schilluis heeft ingezet, viel hem ook de uitstekende

werking tegen bloedluis op. ,,Eind mei begon ook bloedluis flink uit te zwermen; ook die

heeft Movento uitstekend meegepakt.''

'Middel waar we echt op zitten te wachten'Ook voor Jaco Roozendaal heeft Movento

zich het afgelopen jaar al zeer goed bewe-

zen. ,,De werking is écht beter dan alle

beschikbare alternatieven'', zo stelt hij. Zijn

advies voor 2011 is om Movento zo'n twee

weken na de volle bloei in te zetten in appel.

,,Daarmee pak je zowel schildluis als bloed-

luis optimaal mee.'' Behalve dat Movento

heel goed werkt, benadrukt hij ook graag

nog eens dat het geen schade toebrengt

aan nuttige insecten en dat het geen residu

achterlaat op de vruchten. ,,Daarmee is

Movento een middel waar we in de praktijk

écht op zitten te wachten.''

Wim Tijssen (links) in Bergharen

heeft samen met twee broers een

fruitteeltbedrijf op twee locaties.

Gezamenlijk verbouwen ze 30 ha

appel en 5 ha peer. Jaco Roozendaal

is adviseur fruitteelt bij AgroBuren.

Gebruiksadvies in pruimTer bestrijding van bladluizen: zodra aantasting van bladluizen wordt

waargenomen een bespuiting uitvoeren.



Dosering: 0,05% (50 ml Movento per 100 l water.

Opmerkingen• In de teelt van appel, peer, kers en pruim is waargenomen dat het

spuiten met minimaal 1000 l water per hectare de effectiviteit sterk

verbetert. In deze teelten daarom Movento uitsluitend toepassen

met 1000 l water per hectare.

• Aan deze formulering nooit uitvloeiers en of hechters toevoegen.

Movento nooit gemengd spuiten met fungiciden, insecticiden of

(blad)meststoffen.

• Let op: de aanvangswerking op bladluizen is zeer traag. Indien

gespoten wordt op een populatie ingekrulde bladluizen zal pas na

7 tot 14 dagen werking zichtbaar zijn.

Bij voorkeur spuiten op een beginnende bladluispopulatie voordat

er zich koloniën hebben ontwikkeld.

Fytotoxiciteit & veiligheidstermijn

Vanwege kans op fytotoxiciteit Movento niet toepassen in de appelrassen Kanzi, Braeburn, Gala, Fuji, Rubens, Cameo en Cox Orange.

De veiligheistermijn voor appels, peren, kersen en pruimen is 21 dagen.

Vervolg van voorpagina

Eén van de deelnemers aan het Food Chain project was Peter van Mourik van fruitteeltbedrijf Oskam B.V. in Neerijnen. Net als DLV-er Kievit is ook hij positief over het project, al had hij bij de start wel wat bedenkingen. ,,We zijn erin gestapt met de wetenschap dat onze producten de komende jaren aan steeds strengere residu-eisen moeten voldoen. Door deel te nemen aan de proef kun je je daar beter op voorbereiden. Maar tegelijkertijd heb ik ook gesteld dat dit met behoud van kwaliteit en zonder grote kostenstijging gepaard moet gaan, anders mist de proef zijn doel. Omdat er aanvankelijk heel weinig bekend was over de invloed van spuitschema's op residu-waarden hebben we veel zaken gewoon uit moeten pro-beren. En dat brengt altijd wat extra risico's met zich mee'', zo blikt de bedrijfsleider terug. Kievit beaamt dat er met name in het eerste jaar het nodige pionierswerk is verricht. ,,De enige houvast die we destijds hadden waren de laboratorium-gege-vens van de fabrikanten en een aantal praktijkanalyses uit Duitsland, waar ze al wat langer bezig zijn met residu-onderzoek. De opzet van de proef hebben we dus vooral met gezond verstand in moeten vullen en bij moeten stellen.''

Veiligheidstermijn niet altijd maatgevend voor residuEén van de inzichten die al snel uit de proeven naar voren kwam is dat de veiligheidster-

mijnen van middelen niet altijd maatgevend zijn voor de residu-waarden op het product.

,,Sommige middelen hebben onder praktijkomstandigheden een langere afbraakperiode dan

op basis van de veiligheidstermijn mag worden verwacht, zo hebben we in het eerste proef-

jaar gemerkt. Door deze middelen in het tweede jaar net iets vroeger in te zetten daalde de

residu-waarde vaak aanzienlijk, zonder dat de effectiviteit van het middel daardoor afnam'',

zo vertelt Kievit. Ook haalt hij graag even de goede resultaten met virussen en feromoon-

verwarring aan, die naast de insecticiden in de proef hebben meegedraaid. ,,Door deze

technieken gaan we in de toekomst steeds biologischer werken'', zo voorspelt de adviseur.

'Movento belangrijke aanwinst voor de sector'Voor wat betreft de resultaten en prestaties van de toegepaste insecticiden ging de aandacht

in de proef vooral uit naar nieuwkomer Movento. Dit middel - dat in de proef nog meedeed

onder nummer - heeft volgens Kievit niet alleen laten zien dat het - zelfs bij een late juli-toe-

passing - geen enkel residu achterlaat op de vruchten, maar het heeft meteen ook grote indruk

gemaakt als bestrijder van appelbloedluis en perenbladvlo. ,,Ik wil geen enkel middel in de

proef tekort doen, maar met deze combinatie van eigenschappen is Movento zonder meer een

zeer bijzondere en belangrijke aanwinst voor onze sector. Zeker als je bedenkt dat bloedluis en

perenbladvlo - samen met de fruitmot - tot de belangrijkste plagen in de fruitteelt behoren.''

Ook Peter van Mourik is in de drie proefjaren onder de indruk geraakt van Movento. En dan

met name vanwege de zeer goede resultaten tegen perenbladvlo. ,,Omdat we op ons bedrijf

relatief veel peren telen, is de perenbladvlo hier tamelijk prominent aanwezig. Bovendien

werken we relatief schoon, waardoor natuurlijke vijanden maar weinig weerstand kunnen

'Prima resultaten met nieuwkomer Movento'


bieden aan deze plaag. De prestaties van Movento tegen perenbladvlo heb ik daarom met

zéker zoveel interesse gevolgd als de resultaten van rondom de residu-waarden'', zo wil de

fruitteler best erkennen.

IJzersterk tegen perenbladvlo en appelbloedluisKievit verwacht dat Movento in peren vooral ingezet zal worden tegen de eerst uitkomende

larve van de perenbladvlo. Omdat het middel wat tijd nodig heeft om op gang te komen, is

het volgens hem belangrijk om op tijd te spuiten. ,,Dat wil zeggen: zo vroeg mogelijk op de

uitkomende eieren moet inzetten, dus écht helemaal aan het begin'', zo benadrukt hij nog

maar eens. Deze extra vroege inzet heeft volgens hem meteen ook een positief effect op de

roofwantsen; die kunnen zich verderop in het seizoen veel beter handhaven.

In appel zal Movento hét standaardmiddel tegen bloedluis worden, zo verwacht de DLV-

adviseur. Ook hierbij ziet hij de lage residu-waarde van het middel als een belangrijke extra

troef. ,,De komende jaren zal de geïntegreerde teelt - met een belangrijke rol voor het sparen

van nuttige insecten - steeds meer doorzetten in de fruitteelt. Het middel Movento past daar

uitstekend in.''

Peter van Mourik (links) is bedrijfs-

leider op het fruitteeltbedrijf van

handelsmaatschappij Jan Oskam B.V.

in Neerijnen. De bedrijfsgrootte is

28 hectare, waarvan 20 ha peer en

8 ha appel. Gerard Kievit is adviseur

fruitteelt bij DLV Plant.

Envidor is een breedwerkend insecticide én acaricide in de fruitteelt. Het middel bestrijdt een breed scala insecten en mijten in appel en peer.

Gebruiksadvies appel en peer (tegen spint)Ter bestrijding van fruitspint en bonenspint moet bij voorkeur gespoten worden op het

moment dat de larven uit de eieren komen. Vanwege de trage werking op volwassen mijten

kan bij het spuiten op een gemengde populatie wel zuigschade aan het blad ontstaan. Ter

bestrijding van de kommaschildluis of oestervormige schildluis moet worden gespoten op het

moment dat de larven volop aan het zwermen zijn. Ter bestrijding van schildluizen altijd spui-

ten met minimaal 1000 l water per hectare, gecombineerd met een uitvloeier en een goede

spuittechniek om de boom goed te bevochtigen. Dosering: 0,04% (40 ml/100 l water).

Gebruiksadvies peren (tegen perenbladvlo)Ter bestrijding van de perenbladvlo moet gespoten worden op het moment dat massaal witte

en oranje eieren aanwezig zijn. Dit is na de bloei in mei. Larven worden door een bespuiting

met Envidor onvoldoende meegenomen. De bestrijding uitvoeren met minimaal 1000 l water

per hectare gecombineerd met een uitvloeier. Dosering: 0,04% (40 ml/100 l water). Bij peer

komt dit meestal neer op 600 ml vanwege de grotere bomen.

eieren van fruitspint

Envidor: de beste oplossing tegen spint

De kracht van Envidor• Zeer goede werking tegen diverse mijten, waaronder

spint- en roestmijten

• Goede werking tegen diverse insecten, waaronder

(peren)bladvlooien, dop- en schildluizen

• Nieuw werkingsmechanisme

• Zeer goed inpasbaar in de geïntegreerde teelt (nuttige

insecten blijven gespaard)


Folicur SC heeft onlangs een toelating gekregen als schimmelbestrijder in appel en peer. Met name tegen vruchtboomkanker in appel en roest in peer is het middel een duidelijke aanwinst.

Folicur SC bezit de werkzame stof tebuconazole en behoort tot de groep van de triazolen. Het is

een preventief en curatief werkend middel ter bestrijding van diverse soorten schimmelziekten.

In appel is Folicur SC in te zetten tegen vruchtboomkanker en schurft, en in peer tegen roest,

zwartvruchtrot en echte meeldauw.

Gebruiksadvies in appelVruchtboomkanker

Starten met de behandelingen als 20% van de bladeren van de boom zijn gevallen.

De behandeling herhalen op het moment van 80% bladval. Spuitinterval tussen twee be-

handelingen minimaal 7 dagen. Folicur SC in appel maximaal 4 keer toepassen.

Dosering in appel: 0,02% (20 ml per 100 l water)

Gebruiksadvies in peerRoest en zwartvruchtrot

Tijdig starten met de bestrijding, in of direct na de bloei, om de vruchten te beschermen.

Na 2 of 3 bespuitingen kan Folicur SC opgevolgd worden door bijvoorbeeld Flint.

Dosering in peer: 0,02% (20 ml per 100 l water)

Folicur SC: breedwerkend en zeer effectief

Folicur SC heeft een uitstekende werking tegen vruchtboomkanker (nectria)

'Folicur SC belangrijke aanwinst tegen vruchtboomkanker',,Het pakket middelen tegen vruchtboomkanker is de afgelopen jaren flink uitge-dund. En dit seizoen valt zeer waarschijnlijk het belangrijke middel Topsin M weg. Elk nieuw middel tegen vruchtboomkanker kunnen we dus heel goed gebruiken. De toelating van Folicur SC komt daarom zonder meer op een gunstig moment.''

Maaike de Vlas schetst in het kort de stand van zaken rondom de bestrijdingmogelijkheden

tegen vruchtboomkanker. Als onderzoeker bij PPO Randwijk startte zij vorig jaar een twee-

jarige PT-proef die de effectiviteit van middelen tegen vruchtboomkanker helder moet maken.

Hoewel het onderzoek pas na dit seizoen wordt afgerond, is al wel duidelijk dat er middelen

zijn die het stokje van Topsin M - weliswaar met een wat minder sterk effect - over kunnen

nemen. Eén daarvan is Folicur SC.

Zeven middelen getestVoor de proef zijn het afgelopen seizoen tien verschillende behandelingen (met zeven

middelen) uitgevoerd in twee-jarige, opgepotte bomen van een kankergevoelig ras. Om de

effectiviteit van de middelen zo duidelijk mogelijk naar voren te laten komen werden er vijl-

wonden (lees: kleine snoeiwonden) op de bomen aangebracht. Uit eerder onderzoek is bekend

dat snoeiwonden een belangrijke invalspoort zijn voor infecties; groter zelfs als bladwonden.

Voordat kunstmatig kankersporen werden aangebracht zijn de vijlwonden eerst preventief

met de zeven beproefde fungiciden behandeld. In het voorjaar van 2010 (april) werd het

percentage kankerwonden (zie grafiek) en de lengte van de kankerwonden bij de verschil-

lende behandelingen bepaald.

Opvallende resultatenMeest opvallend in de resultaten is de slechte werking van kalkmelk. Bij deze behandeling

werden op bijna alle geïnfecteerde bomen kankerwonden geconstateerd - zowel bij een

lage als bij een hoge dosering kalkmelk. De Vlas vermoedt dat dit het gevolg is van de vijl-

wonden, waarbij veel vaatbundels worden blootgelegd. Waarschijnlijk is kalkmelk daar niet

tegen opgewassen. In de praktijk gaat het echter vaak om (kleine) bladlittekens; daar werkt

Maaike de Vlas is onderzoeker bij PPO in Randwijk

Gebruiksadvies in pruim en kers (onbedekte teelt)Tak- en bloesemsterfte

De eerste bestrijding uitvoeren tijdens het schuiven van de knoppen.

De behandeling tijdens de volle bloei te herhalen.

Als er een zware aantasting wordt verwacht is het verstandig om ook in het witte knop-

stadium een behandeling uit te voeren.

Vruchtrot

Ongeveer 30 dagen voor de oogst een bespuiting en deze na twee à drie weken te herhalen.

De bestrijding van roest in pruimen starten zodra de eerste vlekjes worden waargenomen.

Deze bespuitingen met intervallen van 14 dagen herhalen.

Dosering in pruim en kers: 0,03% (30 ml per 100 l water)

De kracht van Folicur SC

• Effectief tegen veel schimmels zoals

vruchtboomkanker, Stemphylium,

Gloeosporium, meeldauw en roest

• Vloeibare formulering

• Geen effect op regenwormen

(bladvertering)

• Mengbaar met andere producten

• Regenvastheid

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Onbehandeld Merpan Neccal laag Neccal hoog Topsin M Folicur SC Folicur SC + Merpan Middel A Middel B Middel C

®Merpan is een gedeponeerd handelsmerk

van Makteshim-Agan Holland B.V.

®Topsin M is een gedeponeerd handelsmerk

van Certis Europe B.V.

kalkmelk wél heel goed op.

Wat ook in de proef naar voren komt

is dat Folicur SC - na Topsin M - tot de

betere middelen tegen vruchtboomkanker

behoort. ,,Omdat Topsin M dit seizoen zeer

waarschijnlijk geen dringend vereiste toe-

lating meer krijgt en middel C nog geen

toelating heeft, kan Folicur SC - al dan niet

in combinatie met Merpan® - wel eens

een belangrijke rol tegen vruchtboomkanker

gaan spelen'', zo duidt De Vlas de voorlopige

resultaten.

Vervolg op meerjarig houtDit seizoen krijgt de proef een vervolg op

meerjarige bomen (van een gevoelig ras).

Om de praktijk wat meer na te bootsen

zijn er oude sporulerende kankers (stukjes

hout) boven de bomen opgehangen. Bij

regen spoelen de sporen af op de bomen.

De Vlas verwacht dat kalkmelk in deze proef

aanmerkelijk beter zal scoren dan afgelopen

jaar. De overige fungiciden in de proef

- waaronder Folicur SC - moeten vooral

bewijzen of ze hun behaalde status in 2010

ook in 2011 weer waar kunnen maken.

Percentage kankerwonden (april 2010)

Bron: PPO Randwijk


Goede ervaringen met Ethrel-A in Junami,,Het lijkt erop dat Ethrel een positieve invloed heeft gehad op de Junami. De problemen met stip - die vooral in 2009 voor wat schade hebben gezorgd - zijn het afgelopen seizoen in ieder geval achterwege gebleven'', zegt Alfred van den Berg in Wijk bij Duurstede. Hij pastte vorig jaar voor het eerst Ethrel-A toe als bloemdunner in Junami.

,,Mijn Junami's liggen op dit moment nog in de koeling, dus ik moet nog een beetje een slag

om de arm houden. Maar bij de controles tot nu toe heb ik in ieder geval geen stip gevon-

den.'' Fruitteler Alfred van den Berg zegt het met enige opluchting. In 2009 vond hij her en

der wat stip in zijn Junami's; een probleem waar hij nooit eerder mee te maken had gehad.

,,Het ging gelukkig maar om een gedeelte van de boomgaard en dan ook nog maar om

enkele appels per honderd stuks. Maar toch.... een klein deel van de oogst is noodgewongen

richting industrie gegaan en dat is natuurlijk nooit de bedoeling'', zo schetst hij de situatie.

Clusterblad Junami gevoelig voor beschadigingStip is het gevolg van calcium-tekort in de celwanden. Dit tekort kan ondermeer ontstaan

door onbalans in de bemestingtoestand (vaak een te hoog kali-gehalte), waardoor de

opname van calcium in de verdrukking komt. Vooral in 'extremere jaren' met veel tegenslag

(hagel, overdunning, bladschade) komt relatief veel stip voor.

Een andere belangrijke oorzaak van calcium-tekort is beschadiging van het clusterblad dat

tijdens het groeiseizoen relatief veel calcium aantrekt. Omdat Junami relatief weinig clus-

terblad maakt en dit blad ook nog eens vrij gevoelig is voor beschadiging, is het risico van

onvoldoende calciumopname - en dus stip - groter dan bij andere rassen.

Ethrel-A in plaats van ATS Om de kans op bladbeschadiging zo klein mogelijk te maken heeft Van den Berg het afgelo-

pen jaar de bloemdunning uitgevoerd met Ethrel-A in plaats van met ATS (Ammonium Thio

Sulfaat). ,,Van ATS is bekend dat het wat bladverbranding kan veroorzaken op de relatief fijne

en spitse kelkblaadjes van de Junami. Dit is te herkennen aan de zwarte randjes die zich dan

rondom de bloemblaadjes vormen. Om dit risico helemaal uit te sluiten ben ik overgestapt

op bloemdunning met behulp van Ethrel-A'', zo vertelt de fruitteler. In samenspraak met

adviseur Wes Janssen van Bayer CropScience heeft Van den Berg het middel enkele dagen

na de volle bloei op het meerjarige hout toegepast. ,,Het was die dag mooi zonnig weer met

een temperatuur van rond de 20°C; dat is ideaal voor een goede werking van het middel.

De dunning is dan ook prima verlopen; onderin de boom had ik aan elke tros één of twee

appels met een perfecte kleur'', zo blikt hij tevreden terug.

Alfred van den Berg heeft een fruitteeltbedrijf in Wijk bij Duurstede. Hij teelt 4 ha appels, 4 ha peren en 0,5 ha pruimen.

Meeldauw in appel

Exact Plus: zeer effectief tegen meeldauwExact Plus is een zeer effectief middel ter bestrijding van meeldauw met een directe en voorbehoedende werking. Het is volledig veilig voor de vrucht- schilkwaliteit. Bovendien bevordert de toepassing van Exact Plus het percentage Klasse I.

Exact Plus past in de geïntegreerde teelt en kan met de gangbare fungiciden worden

gemengd. Door zijn speciale formulering vloeit Exact Plus optimaal uit, waardoor een goede

bladbedekking gewaarborgd is. Dit zorgt voor een optimaal effect van het middel.


Aandachtspunten bij gebruik van CalypsoFruittelers waren de afgelopen jaren zeer tevreden over de toepassing en werking van Calypso. Aandachtspunten blijven een juiste timing, het aanpassen van de dosering (met uitvloeier) aan het boomvolume en de hoeveelheid water.

Bij appel en peer worden alle luizen (met uitzondering van bloedluis), wantsen, appel-

bloesemkever, perenknopkever, larven van de perenbladvlo, kommaschildluis, zaagwespen,

zuringbladwesp en appelvouwmijnmot door Calypso bestreden.

In steenfruit worden naast een aantal moeilijk te bestrijden luizensoorten zoals zwarte kersen-

luis, melige pruimenluis (let op: melige pruimenluis tijdig bestrijden, veel water gebruiken en

uitvloeier toevoegen!) en groene kortstaartluis ook insecten als de kersevlieg en de pruimen-

zaagwesp bestreden.

Ook in kleinfruit worden alle soorten (dop-) luizen bestreden. Naast luizen worden ook

bladwespen, cicaden, wantsen, aardbeibloesemkever en de frambozenkever door Calypso

meegenomen.

Niet alle insecten op één momentIn de teelt van appel draait het vooral om

de roze appelluis, appelgrasluis en de groene

appelwants. De roze appeluis kan het beste

in het groene tot roze knopstadium worden

bestreden. Wordt ingekrulde roze appelluis

pas na de bloei bestreden, spuit dan altijd Groene appelwants Appelgrasluis Roze appelluis

Bayer DressCode is een nieuwe tool om telers te stimuleren om in alle omstandigheden met de meest

geschikte beschermende kleding te werken. Speciaal hiervoor is een internetapplicatie ontwikkeld waarmee voor

alle relevante Bayer CropScience producten snel zichtbaar kan worden gemaakt welke beschermende kleding

gebruikt zou moeten worden, zowel bij het klaarmaken van de spuitoplossing, het spuiten zelf als bij het reinigen

van de apparatuur.

U krijgt gedetailleerde, praktijkgerichte aanbevelingen conform de wettelijke bepalingen.

Bayer DressCode: maatwerk voor persoonlijke bescherming

BayYou Services

Maak gebruik van Bayer DressCode voor een persoonlijk beschermingsadvies-op-maat.

De adviezen kunnen worden opgeslagen als pdf-files, uitgeprint en/of doorgetuurd per e-mail. Ook andere zaken

zoals trefwoorden en veelgestelde vragen kunnen in het hoofdmenu van deze applicatie worden geraadpleegd.

Draag naast geschikte, ook kwalitatief goede en schone beschermingsmiddelen alvorens u met uw werkzaam-

heden begint. Daarnaast vindt u daar ook nadere details en goede raadgeving over als u op het blokje “details”

van het beschermingsmiddel klikt.

Op deze manier beschermt u zich optimaal bij het gebruik van onze producten.

U vindt de Bayer DressCode via www.bayerdresscode.nl.

U verdient dezelfde bescherming als uw gewas!

maar

bént u wel evengoed beschermd als uw gewas?

Meld u aan en ontvang

een paar gratis

spuithandschoenen

Insect Bestrijdingstijdstip

Appelbloesemkever Muizenoorstadium

Appelgrasluis Vanaf het moment dat bestrijdingsdrempel wordt overschreden in het voorjaar

Roze appelluis Roze knop stadium tot volle bloei

Groene appelwants Roze knop-Ballonstadium Jonagold, eventueel einde bloei herhalen

Appelzaagwesp Midden bloei-einde bloei

Appelvoumijnmot Begin bloei

Perenknopkever Direct na de oogst

Perenbladvlo Als de bloemknoppen los van elkaar gaan staan, na de pluk

Kommaschildluis 1 tot 2 weken na de start van het zwermen, meestal kort na de bloei van appel

Doseringen en veiligheidstermijnen

• In grootfruit is de dosering van Calypso 0,025%. Dit komt neer op 0,25 tot 0,375

liter per hectare afhankelijk van het boomvolume.

• In kleinfruit is de dosering ook 0,025%. In deze teelt komt dat overeen met 0,25

liter per hectare

• Het advies is om Calypso te spuiten met ruim water gecombineerd met een uitvloeier

zodat het gewas goed nat gemaakt kan worden. Dit geldt zeker voor ingekrulde

luizen, melige pruimenluis en schild- en dopluizen.

• De veiligheidstermijn voor grootfruit is 14 dagen. Voor kleinfruit geldt een veiligheids-

termijn van 3 dagen (onbedekte teelt) en 3 dagen vóór het plaatsen van regenkappen

(bedekte teelt).

met minimaal 500 liter spuitvloeistof per

hectare en voeg altijd uitvloeier toe.

De groene appelwants kan gelijktijdig met

de roze appelluis worden bestreden. Het

optimale stadium ligt in het roze knop-/

ballonstadium van het ras Jonagold. Op dit

moment zijn de jonge larven uit de eieren

en bevinden ze zich in het eerste of twee-

de larven stadium. Is er al gespoten, dan

moet tegen het einde van de bloei het

bestrijdingsresultaat worden gecontroleerd.

Bij een zeer zware druk kan het zijn dat de

bespuiting herhaald moet worden.

Bestrijding insecten steenfruitIn de teelt van pruimen draait het vooral om

de groene kortstaartluis, zwarte kersenluis

en melige pruimenluis. Voor de bestrijding

van ingekrulde luizen en melige pruimenluis

moet met minimaal 500 tot 1000 liter

spuitvloeistof worden gespoten. Ook moet

er altijd een uitvloeier worden toegepast.


Jan van Mourik is bezig aan zijn laatste seizoen bij de CAF. Ruim 40 jaar is hij werk-zaam geweest in de gewasbescherming, waarvan het grootste deel in de fruitteelt.

Nu, op hij einde van zijn carriére ('ho, ho, ik ben er nog tot oktober!'), blikt hij terug op

40 jaar gewasbescherming en kijkt hij ook nog even kritisch vooruit. ,,Ik zie de basiskennis

rondom ziekten en plagen steeds verder teruglopen. Dat vind ik zorgelijk, want een goede

gewasbescherming begint bij een vroegtijdige signalering van de ziekte of plaag.''

U bent veertig jaar werkzaam geweest in de gewasbescherming.

Zijn er eigenlijk nog zaken die u verbazen of waar u versteld van staat?

,,Jazeker! Bijna altijd zijn dat zaken die te maken hebben met de ongrijpbaarheid van de

natuur. Hoewel we de afgelopen veertig jaar heel veel wijzer zijn geworden, zijn er nog

steeds processen waar we de vingers niet goed achter kunnen krijgen, laat staan dat we ze

kunnen beheersen. Niet alleen wij, maar ook de natuur en het klimaat blijven zich ontwik-

kelen. Kijk naar de ziekten en plagen; veel schimmels of insecten die veertig jaar geleden

nog een probleem waren hebben we nu onder controle, maar omgekeerd zijn er weer net

zoveel - of misschien wel meer - bijgekomen die we maar moeilijk onder de duim kunnen

houden. Toen ik in 1971 bij de Plantenziektekundige Dienst begon was bijvoorbeeld de

appelbladmineermot een groot probleem in de fruitteelt. Nu is hij zo goed als verdwenen

en niemand weet precies waarom. Omgekeerd zijn zwartvruchtrot en perenroest nu een

behoorlijke bedreiging; veertig jaar geleden waren deze twee ziekten amper bekend. Wat ik

maar zeggen wil: niet wij, maar de natuur is en blijft de baas.''

Wat mogen we op het vlak van ziekten en plagen de komende jaren nog meer verwachten?

,,In algemene zin kun je stellen dat het steeds warmere en ook grilligere klimaat in

Nederland allerlei insecten aantrekt uit zuidelijkere delen van Europa. De kans is dus groot

dat er de komende decennia 'nieuwe' plagen opduiken die in gebieden rond de Middellandse

Zee vaak al jaren bekend zijn. Een voorbeeld hiervan is de kersevlieg die vanuit Zuid-Europa

is overkomen en nu steeds verder Nederland in kruipt. Min of meer hetzelfde geldt voor de

fruimot; ook die is de afgelopen jaren steeds meer noordwaarts getrokken.''

Dan naar de gewasbescherming; wat zijn wat u betreft de meest markante ontwikkelingen

geweest in de afgelopen veertig jaar?

,,Dat zijn er echt teveel om op te noemen. Toch wil ik er één uitpikken en dat is de introductie

van roofmijten in de jaren '80. Met name door deze ontwikkeling is de gewasbescherming

op twee sporen terecht gekomen: een chemische én een biologische. Sinds die introductie

van roofmijten praten we volop over natuurlijke vijanden. En fabrikanten van gewasbescher-

mingsmiddelen houden er sindsdien ook echt rekening mee bij de ontwikkelingen van hun

producten: middelen móeten veilig zijn voor nuttigen.

Het mooie van roofmijten is dat ze een hele stabiele ondersteuning zijn gebleken binnen de

gewasbescherming en dat ze ook nog een eens goed samen gaan met chemische gewas-

bescherming. De term 'geïntegreerde gewasbescherming' heeft vanaf die tijd ook écht

inhoud gekregen.''

Zijn er de komende jaren meer van dit soort 'biologische succesnummers' te verwachten?

,,Dat vind ik lastig om te beoordelen; ik kan immers niet in de geheime keuken van de fabrikanten kijken. Ik weet dat er fabrikanten zijn

- waaronder Bayer CropScience - die hard aan de weg timmeren om biologische gewasbescherming een vast onderdeel te laten worden

van hun bedrijfsvoering. Zij zijn druk bezig om allerlei stoffen van biologische oorsprong te toetsen op hun bruikbaarheid als biologisch

bestrijdingsmiddel en er een goede formulering voor te vinden. Vaak zijn dit stoffen die in het verleden door universiteiten of instituten zijn

ontdekt, maar die nooit als volwaardig middel in de markt zijn gezet.

Niettemin verwacht ik dat het allemaal niet zo hard zal gaan, want een natuurlijke vijand moet aan heel veel lastig in te vullen eisen voldoen.

De afgelopen 20 jaar hebben we zelf ondermeer roofwantsen en diverse sluipwespen getoetst op hun bruikbaarheid in de fruitteelt. Telkens

bleek de beheersbaarheid in de open lucht en de hoge kosten een te grote bottleneck.

Dit overziend denk ik dat biologische middelen voorlopig aanvullend zullen blijven op chemische middelen. Hoe snel het werkelijk zal gaan

zal voor een deel ook afhankelijk zijn van de maatschappelijke ontwikkelingen. Als de consument nog meer druk legt op zaken als residuen-

vermindering op fruit, dan zal het ongetwijfeld wat sneller gaan.''

En dan chemische gewasbescherming; wat zijn daar volgens u de belangrijkste ontwikkelingen in geweest?

,,Ook dat zijn er teveel om op te noemen. Ik noem er daarom twee. Als eerste: het sterk toegenomen besef dat middelen niet alleen goed

moeten werken tegen een ziekte of plaag, maar dat deze ook onomstotelijk veilig moet zijn voor mens en milieu. In de jaren '70 werd als eis

voor middelen gesteld dat het 'geen onaanvaardbare schade aan het milieu toe mocht brengen'. Ofwel: er was een behoorlijke ruime interpre-

tatie mogelijk over het begrip schade. Tegenwoordig worden er enorme dossiers aangelegd waarbij elk mogelijk effect op vrijwel elk denkbaar

organisme omschreven moet zijn. Kortom: op het het gebied van veiligheid zijn er enorm grote vorderingen gemaakt, ook al is het daar niet

iedereen het mee eens....

Ook een hele belangrijke ontwikkeling vind ik sterk toegenomen besef - en ook kennis - van resistentie-ontwikkeling en wat je ertegen kunt

doen. Fabrikanten zetten al lang geen middelen meer op markt zonder dat zeer nauwkeurig is omschreven hoe je het mag gebruiken. Bij elk

middel zit tegenwoordig een zeer duidelijke handleiding hoe, waar en wanneer de middelen toegepast mogen worden en ook hoeveel middel

er per seizoen gebruikt mag worden. Deze voorwaarden zijn ook echt noodzakelijk om resistentie-ontiwkkeling zo veel mogelijk een halt toe te

roepen. We moeten er namelijk vanuitgaan dat er niet - zoals vroeger - elke drie, vier jaar wel weer een nieuw middel klaar staat om de oude

te vervangen. We zullen veel zuiniger moeten zijn op onze middelen en alles op alles moeten zetten om resistentievorming te voorkomen.''

Hoe staat het wat u betreft met het huidige kennisniveau van gewasbescherming?

,,Daarover maak ik eerlijk gezegd toch wel wat zorgen. Ik merk dat basiskennis, zoals het

herkennen van ziekten en plagen, geen hoge prioriteit meer heeft op scholen en opleidingen.

Het draait meer en meer om management en economie. Zelf vind ik dat elke teler moet weten

hoe de belangrijkste ziekten en plagen in fruit eruit zien, waar hij deze kan vinden en hoe hij

- in grote lijnen - hierop moet reageren. Hoe meer je dit aan adviseurs overlaat - die af en toe

komen kijken op het bedrijf - hoe groter de kans is dat je structureel niet goed of (net) te laat

reageert op problemen. Vaak zijn de gevolgen hiervan het hele seizoen merkbaar en soms zelf

langer. Denk maar aan takschurft in peer of vruchtboomkanker in appel: als je dit niet goed

en tijdig aanpakt, dan heb je er drie, vier jaar later nog last van. Kortom: een goede gewas-

bescherming begint bij een vroegtijdige signalering van de ziekte of plaag.''

Tot slot: wat zijn uw persoonlijke 'highlights' van de afgelopen 40 jaar?

,,Tja,….... dat vind ik best lastig om te zeggen........ Nou, laat ik dit vertellen: ik was in de

jaren '80 de eerste in Nederland die de schimmel Phytophthora citricola in appel heeft ont-

dekt. Maar ik moet er eerlijk bijzeggen: daarna is deze ook nooit meer gevonden. Verder heb

ik tamelijk intensief mee mogen werken aan de eerste publicaties rondom zwartvruchtrot.

De naam Van Mourik zal dus hier en daar nog wel eens opduiken.''

'Doelgerichte gewasbescherming begint bij het vroegtijdig signaleren van ziekten en plagen'

,,Niet wij, maar de natuur is en blijft de baas.''

Perenbloesem

AppelbloesemKersenbloesem

,,Movento heeft bijna 100 procent gewerkt

tegen schildluis, terwijl de standaardcombi

met minerale olie, Calypso en pirimicarb

hooguit 60 tot 70 procent bestrijding gaf.''

Wim Tijssen, fruitteler in Bergharen en Jaco Roozendaal, adviseur fruitteelt bij AgroBuren

,,De bloemdunning met Ethrel-A is het

afgelopen seizoen prima verlopen. Onderin

de boom had ik aan elke tros één of twee

appels met een perfecte kleur.''

Alfred van den Berg, fruitteler in Wijk bij Duurstede

,,Ik zie de basiskennis rondom ziekten en

plagen steeds verder teruglopen. Dat vind ik

zorgelijk, want een goede gewasbescherming

begint bij een vroegtijdige signalering van

de ziekte of plaag.''

Jan van Mourik, specialist grootfruit bij de CAF

,,Het pakket middelen tegen vruchtboom-

kanker is de afgelopen jaren flink uitgedund.

De toelating van Folicur SC komt daarom

zonder meer op een gunstig moment.''

Maaike de Vlas, onderzoeker bij PPO in Randwijk

COLOFONConcept en realisatie:

Bayer CropScience B.V.Reed Business B.V.

Vormgeving en opmaak:Claudia Roorda

Fotografie:Bayer CropScience B.V.

Drukwerk:Productiemannen B.V.

Dit is een uitgave van:Bayer CropScience B.V.Energieweg 1P.O. Box 231NL-3640 AE Mijdrecht

Onze gebruiksadviezen, zowel mondeling als schriftelijk verstrekt, berusten op uitge-breide proefnemingen. Wij adviseren naar beste weten volgens kennis van zaken van dit ogenblik, echter zonder daarvoor aansprakelijkheid op ons te nemen, omdat opslag/bewaring en toe-passing zich aan onze controle onttrek-ken. Beschrijvingen van een product, resp. gegevens over de eigenschappen daarvan betekenen niet, dat verantwoordelijkheid wordt gedragen bij eventuele schade. Lees voor gebruik altijd eerst het etiket.


Stuur de ingevulde bon uit deze krant in een ongefrankeerde envelop naar:

Bayer CropScience B.V. T.a.v. Jessica Biermann Antwoordnummer 55074 3640 WB Mijdrecht

BON

Naam:

Adres:

Postcode: Plaats:

Aantal hectare appel en peer:

De oplossing van de woordzoeker is:

Actievoorwaarden:Deze prijsvraag loopt van 15 april t/m 15 mei 2011. Uit de goede inzendingen worden drie winnaars getrokken.

De prijswinnaars krijgen tussen 15 mei en 1 juni bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.

Puzzel mee en win een logeer- en dinerbon voor twee!

De woorden hieronder zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt.

Zoek ze op en streep ze af. De overgebleven letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing. B M O D I U R K K I Z R E PC O N F E R E N C E V E L NT N O O R W O R M O B A T PE K S M G U P E E A R N C OK R C M G R I O S V E S I OE U H L U A R T E T R IJ O TR I I I K P A N T U M G T GS D M E R P T R C E S IJ A OE E M K E E S I D T L N T EN N E I Z L L N E S S E B DN S L F E O E N N E Z E R FC T A E F N W U A D L E E M

© www.puzzelpro.nl

Er even lekker tussenuit met z'n tweeën, lijkt u dat wel wat? Los dan de onderstaande woordzoeker op. Uit de inzendingen worden drie prijswinnaars getrokken. Zij krijgen elk een luxe logeer- en dinerbon voor twee personen!

AFZET

APPEL

BASTA

BESSEN

BOOMGAARD

CONFERENCE

ELSTAR

FOLICUR SC

FREZEN

FRUITTELER

KERSEN

LARVEN

MEELDAUW

ONKRUIDEN

OOGSTEN

OORWORM

PERZIKKRUID

POOTGOED

PRUIMEN

ROESTMIJT

SCHIMMEL

Fruitteelt Koerier apr 2011

Documents

Transcript of Fruitteelt Koerier apr 2011