15 februari 2011

Kennis & Economisch Onderzoek

Vier vergezichten voor 2030

Hypothekenevent

Hans Stegeman

2

InleidingProject

• Waarom zo ver vooruitkijken?

• Waarom scenario’s?

Scenarios are stories about the future. They are not attempts to predict the future; rather, they aim to sketch the boundaries of the plausible. They are built on a thorough analysis of factors – social, political, economic, environmental, technological – that could shape the future environment of a given business, region or policy area. They explore three or four diverse eventualities of how the world might look if the most uncertain and important drivers unfold in different ways.

(bron: World Economic Forum)

• Doel: de relevante omgeving van de Rabobank in kaart brengen– Consistent, Plausibel en Spannend

Kennis & Economisch Onderzoek

Bepalende ontwikkelingenMegatrends

• Steeds meer en oudere mensen op de wereld

• Verschuivende machten, stabiele relaties?

• Europese (des)integratie?

• Fossiele grondstoffen worden steeds schaarser

• Uitdagingen voor voedsel- en waterschaarste

• Een nieuwe doorbraaktechnologie?

• Tegen of met elkaar uitdagingen aangaan?

• Met minder mensen anders werken

Kennis & Economisch Onderzoek3

Bepalende ontwikkelingenTrends woningmarkt

• Van Vinex naar binnenstedelijk?

• De bedreigingen en kansen van demografische krimp

• Naweeën financiële crisis

• De rol van de overheid: paniekvoetbal of consistent beleid

• De rol van tussenpersonen op de woningmarkt?

Kennis & Economisch Onderzoek4

INTRO

Kennis & Economisch Onderzoek5

Vier scenario’s, vier verhalen

Schokkend SamenHoge groei Nederlandse bevolking

Schokkend SamenSterke mondiale economische groei

Schokkend SamenSectorontwikkeling

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

0 1 2 3 4 5verandering arbeidsproductiviteit in %

verandering werkgelegenheid in %

zorg

overheid

commerciëlediensten

bouwindustrie

landbouw

Schokkend SamenLage rente…

Schokkend Samen…en blijvend stijgende huizenprijzen

Dynamisch diversNauwelijks toenemende bevolking

Dynamisch diversEen grillig groeipad

Dynamisch diversBijna alle sectoren krimpen

Dynamisch diversHoge rente…

Dynamisch diversGrote problemen op de woningmarkt

Trage TwistBevolkingsgroei traag

Trage TwistEconomische groei gematigd

Trage TwistKrimpende werkgelegenheid

Dynamisch divers

Trage TwistRente langzaam stijgend

Trage TwistHuizenprijzen onder druk

Vloeiend VooruitStijgende bevolkingsomvang

Vloeiend VooruitToenemende mondiale welvaart

Vloeiend Vooruit…en stijgende welvaart in Nederland

Vloeiend VooruitSectorstructuur

Dynamisch divers

Vloeiend VooruitBijna vlakke rente

Vloeiend VooruitRust op de huizenmarkt

Conclusies

• Hoe de wereld zich ook ontwikkelt, de Nederlandse economie is sterk afhankelijk van de internationale handel. Dat kan een voordeel zijn, maar ook een nadeel

• Economische macht verschuift naar het Oosten

• Demografie: minder groei is waarschijnlijk, krimp mogelijk

• Financiële markten: ook bij gunstige ontwikkelingen is een hogere rente dan nu het geval is zeer waarschijnlijk

• Hypotheken: van een wereld van de doe-het-zelf hypotheek tot extreem gereguleerde en beperkte vormen van hypotheken

• Huizenprijzen: Zelfs in het meest optimistische scenario zullen de huizenprijzen niet zo hard stijgen als in de afgelopen 20 jaar.

In juni 2011 verschijnt ook het boek

Voor meer info: www.rabobank.com/kennisbank

Kennis & Economisch Onderzoek