Succesvol beïnvloeden van aanbestedingen Regiotaxi en Wmo-vervoer

2

grip

op

verv

oer

Colofon:Deze publicatie is uitgegeven in het kader van het project Grip op Vervoer, dat via subsidie van de ministeries van V&W, VWS en OC&W tot stand is gekomen. Het project loopt van juni 2010 tot juni 2011. Alles in deze uitgave mag worden gekopieerd, verveelvoudigd en verspreid, mits onder bronvermelding. Op de brochure rust geen copyright, met uitzondering van de gebruikte vormgeving en illustraties. Indien u deze illustraties in het openbaar wilt gebruiken of verspreiden, neemt u dan contact op met bureau@gripopvervoer.nl. Hebt u moeite met bepaalde begrippen of ‘jargon’ in de tekst? Raadpleeg dan de begrippenlijst op www.gripopvervoer.nl Waar in de tekst ‘hij’ staat mag ook ‘zij’ worden gelezen.

Redactie Els van der Ploeg, Liza van Wessel, Ronald JasVormgeving de Ruimte ontwerpers, Bouwstraat 55, 3572 SP Utrecht, www.de-ruimte-ontwerpers.nlIllustraties Aleks Deurloo, Praubstraat 23, 8011 PN Zwolle, www.lamelos.nlDrukwerk Drukkerij Veenman, Sevillaweg 140, 3047 AL Rotterdam, www.veenmandrukkers.nl

3

Invloed op aanbestedingen Regiotaxi en Wmo-vervoerReizigers die zijn aangewezen op de Regiotaxi en/of het Wmo-vervoer moeten vlot en veilig van en naar hun bestemming worden vervoerd. Gelukkig gaat het in de praktijk vaak goed, maar soms verloopt het vervoer nog niet naar volle tevreden-heid. Daar wilt u als reiziger, direct belanghebbende of belangenbehartiger wat aan doen. U wilt grip op vervoer. Maar hoe?

Deze uitgave van het project Grip op Vervoer is bedoeld voor reizigers van de Regio-taxi en het Wmo-vervoer, direct betrokkenen en belangenbehartigers die succesvol invloed willen uitoefenen op het aanbesteden van dit soort vervoer.

Grip op vervoer helpt u daar graag mee op weg. U krijgt in deze uitgave daarom ant-woord op vragen als: hoe oefen ik invloed uit? Wanneer kan inspreken? Wat breng ik in? En waar vind ik meer informatie over dit onderwerp? Wilt u meer over dit onderwerp weten? Kijk dan op de website www.gripopvervoer.nl.

4

grip

op

verv

oer

“Ik zit in een elektrische rolstoel. Het komt wel eens voor dat mijn rolstoel naar mijn gevoel niet goed wordt bevestigd. Dan zit je toch de hele rit in spanning”,

mevrouw S. van der Kraan.

1 Wat is de Regiotaxi? Iedereen kan gebruik maken van de Regiotaxi. Het gaat om vervoer: •vandeurnaardeur,zoalsvanuwwoningnaardewoningvanuwkindoffamilielid •opbestelling:ubeltvoorafwaarheenuwiltreizenenhoelaat •voormaximaalachtreizigersperRegiotaxi •dathetOpenbaarVervoer(OV)vervangtofeenaanvullingdaaropis

Regiotaxi’s vallen onder de verantwoordelijkheid van een regionale OV-autoriteit. Een OV-autoriteit is een overheid, zoals een provincie of een groep van gemeenten, die

verantwoordelijk is voor het stads- en streekvervoer in een bepaald gebied. De OV-autoriteit is ook verantwoordelijk voor het beleid en de aanbeste-

ding van het Regiotaxivervoer. De wettelijke basis voor de Regiotaxi is te vinden in de Wet personenvervoer 2000.

2 Wat is Wmo-vervoer? Wmo-vervoer is bedoeld voor mensen met een beperking, mantelzorgers en

vrijwilligers ter compensatie van de beperkingen in hun zelfredzaamheid. Wmo-vervoer moet deelname van deze mensen aan de maatschappij moge-lijk maken. In deze brochure wordt met Wmo-vervoer het vervoer bedoeld in (aangepaste)taxi’senbusjes.EenanderevormvanWmo-vervoerisbijvoor-beeld een aangepaste eigen auto. Deze vormen blijven in deze brochure buiten beschouwing.

De gemeente is verantwoordelijk voor het beleid en de aanbesteding van het Wmo-vervoer. De wettelijke basis van het Wmo-vervoer is de Wet maatschap-pelijkeondersteuning(Wmo).

55

Overheden zijn op grond van Europese wetgeving verplicht om aan te besteden als de opdracht boven een bepaald bedrag uitkomt (drempelbedrag is tot 31 december 2011 €193.000 exclusief BTW). Bij Regiotaxivervoer of Wmo-vervoer is dat meestal wel het geval. In sommige gevallen wordt het Wmo-vervoer geregeld via persoonsgebonden budget-ten, waarmee klanten rechtstreeks het vervoer kunnen inkopen. In die gevallen is aanbesteding niet verplicht.

3 Wat is aanbesteden? Aanbesteden betekent dat de overheid de Regiotaxi/het

Wmo-vervoer voor een bepaalde periode bij een vervoer-der inkoopt. Een aanbesteding wordt geregeld in een ver-voerscontract. Het proces om tot zo’n vervoerscontract te komen verloopt volgens een aantal vaste regels. De overheid mag bij-voorbeeld geen bedrijven uitsluiten. Ook moet de overheid duidelijk ma-ken hoe zij de aanbesteding organi-seert. Daardoor krijgt elke geschikte vervoerder kans om de opdracht te krijgen, mits hij aan de eisen van de overheid voldoet.

4 Waarom invloed uitoefenen? Vervoer van mensen met een beperking moet goed geregeld zijn.

Mensen met een beperking hebben vaak minder energie. Het is dus belangrijk dat reizen hen zo min mogelijk belast. Helaas is er regelmatig iets mis met het Wmo-vervoer of het Regiotaxivervoer. Een chauffeur bevestigt een rolstoel niet goed of vraagt een andere ritprijs dan is afge-sproken. Of reizigers worden te laat of helemaal niet opgehaald.

Invloed uitoefenen op aanbestedingen is belangrijk. De afspraken die de overheid dan maakt, hebben namelijk gevolgen voor de kwaliteit van het vervoer. De aanbesteding is dus een belangrijk moment om invloed uit te oefenen. Na de aanbesteding kunt u vaak alleen nog maar een klacht indienen.

5Programma van EisenOm goed te kunnen bepalen aan welke ver-voerder het contract wordt gegund, wordt een Programma van Eisen opgesteld. Daarin geeft de overheid aan, aan welke eisen het vervoer moet voldoen. Hoeveel minuten mag de vervoerder af-wijken van de afgesproken tijd om reizigers op te halen? Hoe lang moeten reizigers zich van tevo-ren aanmelden voor het vervoer? Welke informa-tie wordt gegeven over de ritten en wanneer?

Op basis van het Programma van Eisen maakt de overheid gedurende de aanbesteding afspra-ken met de vervoerder over de kwaliteit van het Wmo/regiotaxivervoer.

6Wat is de rol van regionale belangen-behartigers bij de Regiotaxi?Zowel regionale als lokale belangenbehartigers spelen een rol in de beïnvloeding van de aanbe-steding.

HetROCOV(RegionaalOverlegConsumentenbe-langenOV)behartigtdebelangenvanreizigersvan het openbaar vervoer in een regio of provincie. Het ROCOV behartigt ook de reizigersbelangen voor de Regiotaxi, als vorm van openbaar vervoer.

Deaanbestedendeoverheid(groepvangemeen-tenofprovincie)moethetROCOVonderandereom advies vragen over het Programma van Eisen voor de aanbesteding. In het Programma van Ei-sen staat beschreven welke kwaliteit de vervoer-der moet leveren en hoe de kwaliteit wordt ge-controleerd. Het ROCOV heeft – naast adviesrecht – ook het recht om informatie te ontvangen van de vervoerder over de uitvoering van de Regiotaxi.

Als de provincie de aanbesteder is, kunt u inspraak vragen bij de commissievergaderingen van de Provinciale Staten, bij Provinciale Staten, een politieke partij of een individueel statenlid.

Als de stadsregio(samenwerkendegemeenten)de aanbesteder is, dan kunt u zich richten tot de stadsregioraad of de commissie van de stadsre-gioraad.

6

7

7Wat is de rol van lokale belangenbehartigers bij het Wmo-vervoer?Vaak biedt de gemeente, in het kader van de Wet maatschappelijkeondersteuning(Wmo),deRe-giotaxi aan voor mensen met een beperking. De reiziger betaalt dan een lager tarief dan andere klanten. Het restant wordt betaald uit Wmo-gelden. Soms is er – naast de Regiotaxi – een apart gemeentelijk Wmo-vervoerssysteem. In dat geval hebben lokale belangenbehartigers inspraak op de organisatie van dat vervoer.

Uw gemeente moet inspraakmogelijkheden regelenDe gemeente moet in het kader van de Wmo haar inwoners in staat stellen om zelfstandig voorstellen te doen en de behoeften in kaart brengen van inwoners die dit zelf niet goed kenbaar kunnen maken. Voordat een Wmo-gerelateerd plan aan de gemeenteraad wordt voorgelegd, is de gemeente verplicht advies te vragen aan cliënten-/patiëntenorganisaties. Dit geldt ook voor het Wmo-vervoer.

Inspraak via commissie of gemeenteraadU heeft altijd het recht om in te spreken bij een commissievergadering of bij een gemeenteraads-vergadering. Een commissievergadering advi-seert de gemeenteraad onder andere over Wmo-vervoer. U kunt individuele gemeenteraadsleden aanspreken.

Inspraak bij gecombineerde aanbestedingRegelmatig besteden gemeenten het Wmo-vervoer gezamenlijk aan. Dan is het wenselijk dat u afstemt met belangenbehartigers uit uw eigen gemeente en met die van de andere gemeenten die bij de aanbesteding betrokken zijn. Bij een gecombineerde aanbesteding van Regio-taxi en Wmo-vervoer hebben beide aanbesteders inspraakverplichtingen. De ene aanbesteder kan zich dus niet beroepen op het feit dat de ander al een inspraakprocedure heeft doorlopen. Afstem-men tussen belangenbehartigers voor Wmo-vervoer en het ROCOV is eveneens van belang bij een gecombineerde aanbesteding.

De Gehandicaptenraad Enschede is nauw betrokken bij de aanbesteding van de Regiotaxi en het Wmo-vervoer. Voorzitter Bert Hassink laat zien dat de raad concrete resultaten boekt.

“Invloed uitoefenen op een aanbesteding begint al in een vroeg stadium. Bij de laatste aanbe-steding hebben we de gemeente bij de start een aantal concrete verbeterpunten aangeleverd. Vervolgens hebben we het concept Programma van Eisen ingezien. Daarin zagen we tot ons genoegen dat een aantal van onze wensen was opgenomen.

Uitbreiding van vervoerWij wilden graag uitbreiding van de zogenaam-de prioriteitsritten. Behalve het vervoer naar de kerk, een uitvaart en de aansluiting op het open-baar vervoer kunnen we nu ook de Regiotaxi inschakelen voor culturele uitstapjes, zoals een rit naar de schouwburg. Voor veel mensen die ‘gewoon’ willen deelnemen aan de maatschappij is deze uitbreiding van grote waarde.

Persoonlijke afstemmingDaarnaast is de communicatie tussen de reizigers en de chauffeur verbeterd. We kenden de ‘koude melding’, ofwel de computer van het vervoersbedrijf belde de reiziger als de chauffeur onderweg was. Daarnaast was er ook de ‘warme melding’, waarbij de chauffeur zelf de computer activeert die vervolgens de reiziger belt. In de nieuwe aanbesteding is de ‘hete melding’ opge-nomen. De chauffeur belt de reiziger ruim van te voren om persoonlijk te melden dat hij eraan komt. Mensen die slecht ter been zijn en negen-hoog in een flat wonen, kunnen nu rustig de lift nemen. Ook biedt het telefoontje de mogelijkheid om te overleggen waar men bijvoorbeeld in de stad opgehaald wil worden. Door de interactie tussen de chauffeur en de reiziger worden ondui-delijkheid en ergernissen voorkomen.

Blijf in beeldWe ervaren dat een goede relatie met de aanbe-steder van groot belang is. Als gehandicapten-raad hebben we door daarin te investeren een goede basis kunnen leggen. Niet alleen vraagt de gemeente ons met regelmaat om advies, het is ook goed om ongevraagd advies te leveren. Wel altijd op een constructieve manier. U bent de ervaringsdeskundige, blijf dus in beeld!”

8

grip

op

verv

oer

Om succesvol invloed uit te oefenen, kunt u zowel bij de aanbesteding van het vervoer als bij de beleidscyclus inspreken. Uw invloed hangt af van op welk moment u invloed kunt uitoefenen. In de regel geldt: hoe vroeger hoe beter. De ene stap heeft namelijk gevolgen voor de andere stap

8 Rotonde van beïnvloeding Aanbesteden is een proces dat steeds weer opnieuw wordt door-

lopen. We kunnen dit beschouwen als een rotonde. De hiernaast afgebeelde ‘rotonde van beïnvloeding’ laat zien dat de aanbeste-dingscyclus drie belangrijke momenten kent, waarop u invloed uit kunt oefenen op de kwaliteit van het vervoer:

•tijdensdeevaluatie van de afgelopen periode, bijvoorbeeld door een enquête onder reizigers in te stellen en die met de gemeen-te of provincie te bespreken

•bijhetvaststellen van het toekomstig beleid en de aanbeste-dingseisen binnen een inspraakronde

•bijdecontrole op de uitvoering, bijvoorbeeld door reizigers te vragen regelmatig te letten op het daadwerkelijk nakomen van afspraken door de vervoerder

99

De beleidscyclusNaast de aanbestedingscyclus is er ook de jaarlijks terugkerende beleidscyclus die in elke gemeente en provincie plaatsvindt. Ook die cyclus kent belangrijke beïnvloedingsmomenten:•hetvaststellenvandeWmo-verordening. Hierin be-

schrijft de gemeente het gemeentelijk Wmo-beleid. Daarop kunt u invloed uitoefenen op de visie ten aanzien van het Wmo-vervoer.

•dejaarlijksebehandelingvandegemeentelijkebegroting in het najaar. Dan stelt de gemeente vast wat het budget is voor de Wmo.

•dejaarlijksebehandelingvandeprovincialebegro-ting. Dan stelt de provincie vast wat het budget is voor de Regiotaxi.

10

grip

op

verv

oer

9 Wat zijn de belangrijkste kwaliteitseisen?U kunt kwaliteitseisen van het vervoer onder de aandacht brengen van de OV-autoriteit en/of de gemeente. Zij kunnen deze kwaliteitseisen opnemen in het Programma van Eisen voor de aanbesteding.De belangrijkste kwaliteitseisen voor de Regio-taxi en het Wmo-vervoer zijn onder te verdelen in een aantal thema’s.

• TijdigheidOp tijd vertrekken en aankomen, wordt er om-gereden(tijdenkilometers)endewachttijdvoorvertrek. Wat is er geregeld voor ritten waar u echt op tijd moet aankomen, zoals bij een bruiloft, uitvaart of een concert?

• Kwaliteit van de chauffeur Rijdt hij veilig, kan hij uw rolstoel goed vastzet-ten en is hij vriendelijk en behulpzaam?

• Veiligheid van het vervoer De aanwezigheid van een brandblusser, veilig-heidshamer, winterbanden en een EHBO-trom-mel in het voertuig.

11

• InformatievoorzieningVerstrekt de vervoerder voldoende informatie over het vervoer, bijvoorbeeld via een nieuws-brief en/of website?

• Klachtenprocedure Kunt u uw klachten op een gemakkelijke manier doorgeven en worden uw klachten naar tevre-denheid opgelost?

• Kennis van het vervoersgebiedIs de chauffeur voldoende op de hoogte van het vervoersgebied waarin hij werkzaam is? Ofwel kan hij wegen met obstakels omzeilen of voldoende rustig benaderen, en rijdt hij of zij de kortst mogelijke route?

• Informatie bij vertragingWordt u geïnformeerd als het vervoer later komt?

• Overig Hoe kunt u bijvoorbeeld afrekenen en krijgt u een vervoersbewijs?

Aan kwaliteit hangt vaak een prijskaart-je. Hoe minder combinatieritten, des te hoger is de vervoersprijs per persoon. Het is daarom belangrijk om prioritei-ten te stellen en goede alternatieven te bedenken.

12

grip

op

verv

oer

10Tips bij het beïnvloeden van een aanbesteding 1 SamenwerkenWerk als lokale en regionale belangenbeharti-gers goed samen, help elkaar en leer van elkaar. Samen sta je namelijk sterker!

2 Formeel organiserenU kunt zich als reizigers organiseren. Bespreek de mogelijkheid van een formeel inspraakor-gaan met de gemeente of OV-autoriteit, inclu-sief het daarbij horende budget voor te maken kosten.

3 Kies de juiste momentenProbeer in een vroeg stadium op de hoogte te zijn van wanneer de gemeente begint met de aanbesteding. Oefen invloed uit tijdens de ge-hele rotonde van beïnvloeding en de beleidscy-clus en niet alleen bij de aanbesteding.

4 Vorm een duidelijke visieOntwikkel met uw achterban een duidelijke visie op de kwaliteit die u van het vervoer verwacht. Onderhoud daarover regelmatig contact met uw achterban, bijvoorbeeld via bijeenkomsten, een nieuwsbrief en/of website. Dit zorgt voor legitimatie bij de aanbesteder en draagvlak bij uw achterban.

13

5 Investeer in een goede relatie met de aanbestederBouw aan een goede adviesrelatie met de aanbesteder, zodat ook op andere momen-ten naar uw inbreng wordt gevraagd. U kunt ook gebruik maken van de mogelijk-heid om ongevraagd advies te geven. Geef complimenten voor zaken die goed gaan en toon begrip voor de positie van de aanbe-steder.

6 Doelen stellen voorafBereid u goed voor op de gesprekken met de aanbesteder: wat zijn uw prioriteiten? Wat wilt u bereiken? Op welke punten wilt u toegeven en op welke beslist niet?

7 Taken verdelenMaak een onderlinge taakverdeling: wie voert het woord, wie stelt aanvullende vragen, wie maakt een verslag? Vertel uw verhaal kort en krachtig. Zet het op papier, zodat u het bij de aanbesteder kunt achter-laten.

8 Deel ervaringen van reizigers met de aanbestedersIllustreer uw verhaal aan de hand van eigen ervaringen. Wat gebeurt er en wat zijn de gevolgen? Maak uw verhaal inzichtelijk: laat de wethouder, gedeputeerde, ambte-naar, raadsleden of statenleden meerijden met het vervoer. Eigen ervaring levert vaak het meeste inzicht op.

9 Win deskundigheid inMist u bepaalde deskundigheid, zoek dan hulp bijvoorbeeld via Programma VCP, de ouderenbonden of deskundigen in uw omgeving. Er is veel kennis en ervaring aanwezig.

10 Breed informerenInformeer alle betrokkenen over uw stand-punten: dus niet alleen de ambtenaar en de wethouder, maar ook de partijen in de raad en gedeputeerde en provinciale staten.

14

grip

op

verv

oer Grip op Vervoer wordt uitgevoerd in een samen-

werkingsverband van de CG-raad, Programma VCP, Sociaal Fonds Taxi en de ouderenbonden ANBO, UnieKBO en PCOB. Het project is tot stand gekomen op initiatief van bovengenoemde partners, Plat-form VG, KNV Taxi en FNV Bondgenoten. De ministe-ries V&W, VWS en OC&W financieren het project.

Het project Grip op Vervoer helpt u op weg In 2010 en 2011 vindt het project Grip op Vervoer plaats. Dit project verzamelt kennis en inzichten over het beïnvloeden van aan-bestedingen door belangenbehartigers en presenteert die op regionale bijeenkomsten, via publicaties en op een website: www.gripopvervoer.nl

Op de website kunt u informatie vinden over het aanbesteden en uw mogelijkheden om hierop invloed uit te oefenen.

U kunt bijvoorbeeld informatie vinden over de wetten waarop het vervoer is gebaseerd, het proces van aanbesteden en kwaliteit-seisen aan het vervoer. Ook kunt u zich inschrijven voor een informatieavond in uw provincie. De daar gehouden presentaties verschijnen na afloop ook op de website. Ook is het mogelijk om via de website contact te leggen met andere belangenbehartigers van adviesraden, bijvoorbeeld om bepaalde kwesties elkaar te bespreken.

In juni 2011 wordt het project afgesloten met een handboek, dat u kunt raadplegen en downloaden op de website. De informatie en de contactmogelijkheden op de website blij-ven behouden zodat u ook na de afsluiting nog informatie en contacten kunt vinden. Wilt u op de hoogte blijven van het project Grip op Vervoer, stuur dan een e-mailbericht naar bureau@gripopvervoer.nl met als titel ‘Nieuwsbrief grip op vervoer’ of meldt u zich als abonnee aan via de website.

11

15

12 Meer lezen? Publicaties:

Handboek Professioneel aanbesteden regiotaxi, Wmo-vervoer en Valys Kenniscentrum Verkeer en Vervoer, Utrecht, 2009.

(zieook:www.naarbetercontractvervoer.nl)

Websites:

www.gripopvervoer.nl Projectweb-site Grip op Vervoer

www.naarbetercontractvervoer.nl Handboek over het aanbesteden van het Wmo-vervoer/Regiotaxi

www.cg-raad.nl Landelijke belan-genbehartiging voor mensen met een handicap en/of chronische ziekte

www.platformvg.nl Landelijke belangenbehartiging voor mensen met een verstandelijke beperking

www.programmavcp.nl Lokale belangenbehartiging van mensen met een handicap en/of chronisch ziekte, onder andere voor Wmo-adviesraden

www.makkersunlimited.nl Ludiek actie voeren door mensen met een beperking

www.anbo.nl Landelijke belangenbe-hartiging voor ouderen

www.ouderenorganisaties.nl Landelijke belangenbehartiging voor ouderen

www.sociaalfondstaxi.nl Controle-ren het naleven CAO taxichauffeurs

www.vastisbeter.nl Het verbeteren van de veiligheid bij het vervoer van mensen met een functiebeperking

www.vilans.nl Code Veilig Vervoer Rolstoelinzittenden

www.overheid.nl Overheid, wet- en regelgeving

www.tx-keur.nl Keurmerk taxibe-drijven

www.keurmerktouringcarbedrij-ven.nl Keurmerk voor touringcars

Succesvol beïnvloeden van aanbestedingen Regiotaxi en Wmo-vervoer

Meer weten? Bezoek dan de website www.gripopvervoer.nl of mail ons: bureau@gripopvervoer.nl