Gedigte

A.D. Keet

bronA.D. Keet, Gedigte. Swets & Zeitlinger, Amsterdam 1920

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/keet002gedi01_01/colofon.php

© 2011 dbnl / erven A.D. Keet

7

AAN MIJ MOEDER

A.D. Keet, Gedigte

9

Voorwoord

Hulle sê, bij wijse van 'n grap, dat die meeste gedigte oor die skoonheid van die lentegeskrijwe word in die winter. So kan ook beweer word, maar dan in alle erns, datdie vaderlandse digter dikwels pas die eintlike skoonheid van sij vaderland ontdek,als hij in die buitelane vertoef. So het dit b.v., met onse baanbreker, J a n C e l l i e r s ,gegaan, terwijl hij in die Switserse gebergte sit. En so het die skrijwer van hierdiebundel pas in Holland, waarheen hij getrek het om vir dokter te studeer, gedigte oorvolk en vaderland begin skrijwe. Die meeste van die gedigte onder hierdie rubriekdateer uit die tijd van die grote wereldoorlog; enkele, soos die leser sal sien, meerbepaald uit die spannende, tragiese rebelliemaande van 1914; andere weer, isgeinspireer deur die jongste politieke gebeurtenisse in Suid-Afrika.Verse van liefde bestaan daar glo nog maar min in Afrikaans. Val sijne in die

smaak, dan sal

A.D. Keet, Gedigte

10

die skrijwer later 'n aparte bundel Minneliedjies uitgee, want die wat in hierdie boekieverskijn, is 'n keuse uit meer. Diesielfde geld van die ander rubrieke waarin die bundelverdeel is.Die skrijwer is dank verskuldig aan sij vriend, Dr. E.C. P i e n a a r , vir meer dan

een kosbare wenk wat hij hom gegee het, nie alleen bij die samestelling van sijmanuskrip nie, maar ook en veral bij die ontstaan van die grote meerderheid van diegedigte in hierdie bundel.Terselfdertijd wens hij hom en die heer J.J. l e R o u x hartelik te bedank vir die

nasien van die drukproewe, iets, wat hij self beswaarlik kon doen.

Op See, huistoeNov. 1919.

A.D. Keet, Gedigte

13

Van die natuur

A.D. Keet, Gedigte

15

Kinderlied

Kom, kom kindertjiesBuite vlieg die vlindertjies -Hier, daar, oweral.Al die kleine stakkertjiesSoek hul bonte makkertjies:Kijk, kijk, ag, hoe mal!

In die kleine kommetjiesVan die bloedrooi blommetjiesDuik, duik, duik hul in.Reguit naar die suikertjiesVlieg die bonte duikertjies:Suig, suig, suig daarin.

Kom, kom kindertjiesSpeel soals die vlindertjies -Hup, hup, spring en val!Blossies op jul wangetjies,Sing hier soete sangetjiesOp die vlakte, oweral.

A.D. Keet, Gedigte

16

Sneeuw

Sneeuw, sneeuw, lieflike sneeuwDaal op die aarde neer;Dit val en dit swewe,Dit sterf en dit lewe -

O kijk tog, hoe kòm dit al weer!

Sneeuw, sneeuw, heerlike sneeuw, -Moeder, kom kijk tog hoe fraai!Miljoene klein vlokkiesIn stukkies en brokkies

Word wijd oor die wêreld gesaai!

Lieflik en rein en wit is die sneeuw,Moeder, dit val en dit sweefIn brokkies en stukkiesMet stote en rukkies -

Presies of die hele lug leef!

A.D. Keet, Gedigte

17

Als 's aands

Als 's aands die son stilswijgend sterfDaar oor die wester-rand,

Dan straal hij wondertekens uitAan elke wolk en land.

Als 's aands die skemersluier sakIn stille segetog,

Dan veg die dag sijn doodstrijd vóórSijn laaste ademtog.

Als 's aands die donker duister daal -Die doodskleed van die dag -

Dan hou die kinders van die sonHul ligtend sterrewag.

A.D. Keet, Gedigte

18

Winter

Sonnetjie skijn!Sonnetjie skijn!

O, skijn bij mij venster in.Koud is die wind, wat daar buite waai;Donker die wolk, wat daar bowe draai;Sonnetjie, kom tog in.

Sonnetjie klein!Sonnetjie rein!

Steek tog jouw koppie uit;Jaag tog die wolke daar bo uitéén;Soen tog mij oë, wat ween en ween,Reg deur mij venster-ruit.

Sonnetjie fijn!Sonnetjie mijn!

Kom tog, ik soebat jou.Weg met die wind, wat daar buite waai;Weg met die wolk, wat daar bowe swaai;Sonnetjie, kom tog gouw.

A.D. Keet, Gedigte

19

'n Lied van die see

Die branders breek, die branders breek,In die dag,In die aand

Elke week, elke maand:Breek, branders, breek!

Die golwe dreun, die golwe dreunHulle kreun,Hulle steun

Op die ou, ou deun:Dreun, golwe, dreun!

Die aarde blij maar stil en swijgIn die dag,In die aand

Elke nag, elke maand:Swijg, aarde, swijg!

A.D. Keet, Gedigte

20

Amsterdam

Aan mijn vriend EDUARD KARSEN

Ou Amsterdam is tog so mooiMet al sijn liggies uitgetooiIn donker, donker nagte.

Dis liggies hier en liggies daarIn lange rije aanmekaar,Wat flikker in die gragte.

En honderd duisend ogies loerOp spieëlgladde watervloerDaar bowe uit die hemel.

Dis liggies hier en liggies daarEn bootjies, wat so saggies vaar,Dat ligte golfies wemel.

Die liggies soek mekaar weer opIn water, wat teen walle klopOp stormagtig' nagte.

So toweragtig, lief en skoonIs liggies, wat op walle woonEn flonker in die gragte.

A.D. Keet, Gedigte

21

Awendmijmering(Op die stoep van 'n boereplaas)

Dis stil....Geen blaartjie roer,En die hele werf

Rus sag in die skoot van diepe vergetelheid.Die dag is doodEn lê begrawe -Stil.

Soals op Sabbat môrens 'n tortelduifDie stilte in die lug nog stiller maak,Deur af en toe te koer en dan te swijg -So kan jij hoorDaar onder bij die voor,

Waar nou net modder van vroeëre strome vertel,Hoe die paddetjies die ontsaglike stilte verstoor.Hulle kwik en kwek en kwaak,

Dat dit kraak!Om dan weer almaal op te hou -Ineens!

Maar nie vir lang nie;Ontevrede bid

En soebat hul vir reën -Hulle ween

En gaan dan slaap, vermoeid en uitgeput.

A.D. Keet, Gedigte

22

VerIn die veld

Gaan 'n skreeuwende kiewiet te keer.Hij vlieg op en neer,Heen en weer,Verskrik

Deur 'n jakhals wat tjank in sij buurt....Dis roerloos stil.

En die sterre,O God, die sterre!Hoe mooi

Is die firmament versierEn uitgetooi,

Alsof daar altijd feeste word gevierDaar bo in die hemel,Ver -

Ver van hier!

A.D. Keet, Gedigte

23

Die lied van die koringboer

Aan mij Moeder

‘O sing mij die lied, sing mij die lied,Die lied wat mij hart so raak,

Van die Onderveld-boer en sij koringmietEn die donder, wat dreun en kraak.’

‘Vammelewe het daar 'n boer gewoon,Daar vér in die Onderveld.

Sij lande het altijd sij werk beloonMet gerwe haas ongeteld.

Toe kom daar 'n grote droogte aanEn sij vee vrek hot en haar.

Die maande kom, en die maande gaan,Maar die reën blij ver van daar.

Dog skielik kom, op 'n somerdag,'n Grote wolke-skaar.

Hulle lijk soos 'n seilende skepe-mag,Wat reg op die aarde vaar.

Dit duur ook nie lang of die aarde word bangVir die wolke, wat toef op hul weg.

Want dis man aan man, en rang op rang,Wat klaar staan vir die geveg.

A.D. Keet, Gedigte

24

Daar flikker op eens 'n bliksem-streep,Hij slaan soos 'n sweep se slag;

En hij snij uit die grond 'n grote reep -Die eerste skot van die dag.

En toe begin die rammel-remoer,Kanonne die gaan te keer,

Dit dreun en rol op die wolke-vloer,Dit bulder al meer en meer.

Dit kletter en gons soos die haelkorrels spat,Teen die klippe klap hulle fijn.

Die stofwolke rijs uit die dorre padEn die bliksem-strepe skijn.

En hot en haar slaan die weerlig neer -Dit skeur en dit kraak en dit raas.

En kort op mekaar, verskeie keer,In die enigste miet van die plaas....

Toe hardloop die boer bij die voordeur uit;Met sij voorlaaier in sij hand

Vervloek hij die bliksem, tartend en luid,Om sij koring wat staan in brand.

En roekeloos rig hij sij kleine roerNaar die sware donderweer.

A.D. Keet, Gedigte

25

Dog die bliksem trèf die arme boerEn morsdood val hij neer....

Die hael die gons; en die water gietOp die smeulende vuur van die koringmiet...

En dit is die lied van die koringboerWat die hele jaar se gesaaie -

Sij brokkie brood, en sij vee se voer,Sien vergaan 't in ligte laaie.’

A.D. Keet, Gedigte

27

Van die lewe

A.D. Keet, Gedigte

29

Die arme digter

O gee hom 'n mooi begrafnis,Die arme digter is dood.

Hij 't dwarsdeur sij hele leweGeveg vir sij brokkie brood.

O neem van die fraaiste eike,Die fraaiste eike se hout,

En spijker hom toe in 'n doodkisMet spijkers van silwer en goud.

Waardering was nie sij deel nie,Sij laste was swaar als lood -

O gee hom 'n mooi begrafnis,En laat hom met rus... hij is dood.

A.D. Keet, Gedigte

30

'n Sanger

‘All poets are dead’

'n Sanger is hier opgestaan,Opgestaan,

En weggegaan.

Hij was 'n sanger sonder faam,Maar nou het hij 'n grote naam.

Dis snaaks dat sangers dood moet gaan -Dood moet gaan,Om op te staan.

A.D. Keet, Gedigte

31

Digter is hij

Digter is hij, wat digters taalDiep uit die grond van sijn hart kan haalEn hij voel in sijn hart 'n heerlike drangOm 'n vlugtige stemming in woorde te vang.

Digter is hij, wat verse maak -Verse wat duisende harte kan raak.Maar hij weet nie waar hij die mag van haal,Dis 'n gawe, wat bo uit die hemel daal.

Digter is hij, wat oog en oorTref met 'n pragtige woordekoor.En hij hef sijn stem op 'n lieflike maatVan die môre vroeg tot die awend laat.

Digter is hij, wat deur en deurVoel wat rondom en in hom gebeur:Wat sijn siel se gevoelens uit kan gietIn 'n lewende, sprekende, roerende lied.

A.D. Keet, Gedigte

32

Klaas vakie

Ik sal nou maar so saggies aanNaar bed toe gaan -

Mij ogies is al baje vaak,Ik dwing àl om hul toe te maak -Ik sal maar bed toe gaan.

Ik sal nou maar mij moeder kus,En dan gaan rus -

Mij ogies is al baje moe,Hul val van self al sommer toe -Ik sal maar nou gaan rus.

Ik sal nou maar mij ogies sluit;Die lig is uit,

En haar gesig die sien ik tog,Aan haar denk ik gedurig nog -Al is mij liggie uit.

A.D. Keet, Gedigte

33

Kontras

Kersmis 1914

Wit is die wêreld,Wit van die sneeuw;

Bokant die waterSweef daar 'n meeuw,

Blouw is die hemel,Nergens 'n wolk;

Oral is vredeRondom die kolk.

Spierwitte wêreld,Diep in jouw siel

Sug jij en smag jijOm te verniel;

Skijn is jouw vrede,Donker jouw hart:

Jij is maar blij oorAnder se smart!

A.D. Keet, Gedigte

34

Gelijkenis

Hoog en helder skijn die maanBaje mijle hiervandaan.Wolkies kom en gaan verbij,Stil en langsaam, op 'n rij -Wolkies wit en wolkies geel,Almal deur die maan gestreel.En die wolkies gaan verbij,Stil en langsaam, op 'n rij.

Soos die wolke trek en glijLangs die lugbaan, op 'n rij;Soos die maan daar rustig staanMijle, mijle hiervandaan,Is die lewe - glo vir mij:Almal trek en gaan verbij,Net die wêreld blij maar staanMet sij sterre en sij maan.

A.D. Keet, Gedigte

35

Orchideeë

JOHANNESBURG, Julie 1912

'n Orchidee lê op die straat,Dit is te laat,Ik kan hom nie meer red nie.

Sij arme blaartjies is verwelk,En uitgedroog sij lewenskelk -

Ik kon dit nie belet nie.

'n Dogter van mij eie volkSwier langs die straat -Dit is te laat,Dit is te laat,Ik kan haar nie meer red nie.

A.D. Keet, Gedigte

36

Verlate

So vele vrouwe sien ik gaanLangs helverligte strate;

Glimlaggend kijk hul almal aan,En tog is hul verlate.

Daar val so baje blare neerOp troostelose strate;

Die winde waai hul heen en weer,En elk een is verlate....

A.D. Keet, Gedigte

37

Aan 'n fatalis

Jij twijfel, sê jij, of die mensKan doen of laat, soals hij wens.En vrije wil is alles skijn -'n Hersenskim van onse brein.

Ou maat, misskien is jij nog reg,Maar dan is jij 'n slaaf, 'n knegWat blind en doof is daarenbo -En dit kan ik van jou nie glo.

A.D. Keet, Gedigte

38

Rook

Vir Frans Karel te Water Naudé.

‘Waar rook is, moet daar vuur wees.’

Rook! Wàt is rook? Is dit die beeldVan iedere verwagting, en van hoopWat heel die mensdom stééds met moed vervul?Of is dit maar die spook, die vlugtige sielVan een of ander ding, wat puur verniet,Probeer om aan die aarde vas te klem? ....Kijk, ik blaas 'n ronde ring wat rolEn pragtig krul reg deur mij kamer heen;Jij sê dit is so mooi - ou maat, dan hetJij seker nooit bespeur hoe wonderskoonDie bloedrooi vuur van ieder sigaretKan skitter in die skemerlig. Kijk hier ....Het rook nou nie 'n skoner metgeselWat oorsaak is van al sij skoonheid nie?Kom, steek maar nog een aan, misskien het jijOok nog 'n hart waarin die vuur van hoopJouw siel verlig sodra die skemer daal.

A.D. Keet, Gedigte

39

Muskiete-jag

Jou vabond, wag, ik sal jou krij,Van jou sal net 'n bloedkol blijHier op mij kamermure.

Deur jouw vervloekte gonserij,Deur jouw gebijt en plagerijKon ik nie slaap vir ure.

Mag ik mij voorstel, eer ons skei,Eer jij die doodslag van mij krij -Mij naam is van der Merwe.

Muskiet, wees maar nie treurig nie,Wees ook nie so kieskeurig nie.Jij moet tog ééndag sterwe.

Verwekker van malaria,Sing maar jou laaste aria -Nog één minuut vir grasie.

Al soebat jij nou nòg so lang,Al sê jij ook: ik is nie bang,Nooit sien jij weer jou nasie...

Hoe sedig sit hij, O, die kreng!Sij kinders kan maar kranse breng,Nóu gaan die vabond sterwe...

Pardoef! Dis mis! Daar gaan hij weer!Maar dòòd sal hij, sowaar, ik sweer -Mij naam is van der Merwe!

A.D. Keet, Gedigte

41

Van liefde

A.D. Keet, Gedigte

43

Liefde

Mirakelkrag, wat mense samesnoerMet kettings sterker dan die sterkste staal,Hoe swak en hulp'loos laat jij mij nou voel!Swak als 'n man wat op sij sterfbed lê,En weet dat hij hom daarin moet berus -Hulp'loos als 'n pasgebore kind....O, ik voèl dit nou, die lewe is'n Stroom waarop die mens al-eeuwig drijfEn wilskrag is maar ingebeelde skijn.Hoe kragtig het ik mij nie steeds gewaan,Gin ding of ik kon mij daarteen versetMet vaste wil en regopstaande hoof.Maar noù is ik geboei, en of ik wilOf nie, ik gaan mij liefde tegemoetSo seker als oor so veel jaar mij dood!

A.D. Keet, Gedigte

44

Mij liefste

Ik wag al op mij liefsteMaar al wat kom is sij.

Of is dit dat mij liefsteNog altijd wag op mij?

Ik weet nie of mij liefsteDit weet hoe ik haar min.

Sij het al lang geledeMij hele hart gewin.

Ik wonder of mij liefsteSo af en toe nie snik,

Als sij vir mij sit wag enAl wat kom is ik.

A.D. Keet, Gedigte

45

Probleem

'n Mot vlieg vol van lewensblijheidVas teen 'n soeklig-toring aan,So spog'rig, alsof Lot nog VrijheidVir hom bestaan, -En hij vergaan!

Die soeklig gooi sij glinster-straleWijd oor 'n see van woestenij -Verkondig skippers telkenmale:Blij vèr van mij,Blij vèr van mij!

Geliefde! So 't jouw oog-geflonkerMij vaak al voor die vraag laat staan,Of ik moet uitblij in die donker,Of nader gaan, -Jij trek mij aan!

A.D. Keet, Gedigte

46

Bekoorlik kind

Bekoorlik kind! ik weet nie wat dit isOf hoe dit kom nie; 'k weet alléén maar dit:Dat ik nog altijd deur jouw beeld aanbid

En steeds die tintel van jouw oge mis.

Is dit die glans, waarvan ik nimmer wisDat dit 'n man so aangrijp, altemit?Of is dit net bekoring? Nee, daar sit

Oneindig veel meer agter dan jij gis.

Dit is die krag, wat digters stil laat staanVoor al wat lief en skoon is op dees' aard;Dit is die Siel, wat so sij wege baanVan hart tot hart, tot twee aanéén-gepaard

Hul hele lewe sáme verder gaan.....Lief kind, o maak mij lewe lewenswaard!

A.D. Keet, Gedigte

47

Net maar gesien

Net maar gesien het ik vir haar -Geen enkel woord gepraat;

Ons loop so vlak verbij mekaarEen middag laat, op straat.

Net maar gesien èèn enkel blik -Net maar gehoor mij hart;

O God, hoe onuitsprekelikIs tere, diepe smart.

Net maar gesien, al sò veel maal -Net maar gevoel hoe mooi

En rein sij is, mij ideaal,Mij wonderskone nooi.

A.D. Keet, Gedigte

48

Troos

‘Wat! Treur jij oor 'n meisie?Ou maat, jij laat mij lag!

En sinds wanneer het die noointjieOor jou dan sò 'n mag?

Mij kragtie, kêrel, skaam jou,Jij is mos al 'n man.

En die see is vol van visse -Ik dag jij wis daarvan!’

A.D. Keet, Gedigte

49

Besluit

Kóm, ik gaan weer sterk wees,En jong en vrolik ook.

Aanbidding gaan mij werk wees,En verder, gaan ik spook!

Ik gaan geen enkel grief hê,Ik gaan geen smarte vrees.

Wat skoon is gaan ik lief hê,En heerlik sal dit wees!

Nou dat mij weemoed weg isGaan ik die wêreld in.

Of ik verkeerd of reg is,Dit traak mij waarlik min!

En als mij wêreld klein is,Vergeef mij als ik jou

Wat lief en skoon en rein is,Te veel aanbid, o Vrouw!

A.D. Keet, Gedigte

50

Stille skepper

Stille skepper van mij verse,Jij, wat bij mij blij,

Als die lampe en die kerseNie meer lig versprei.

Jij wat wandel aan mij sijdeAls die skemer daal,

Als ik eensaam deur die wijde,Wijde wêreld dwaal....

Bron van vele jonge drome,Denk jij ooit aan mij?

Als ik jubel langs die strome,Liefste, luister jij?

Stille skepper, gee mij vrede,Gee jou dienaar werk.

Gaan met mij, O, neem mij mede,Maak jouw maaksel sterk.

A.D. Keet, Gedigte

51

Waarom juis ik, o Heer?

Waarom word ik, O Heer,Deur hom juis uitverkore?

O God, mij hart is seer -Waarom juis ik, O Heer?

Waarom juis ik, o Heer?Ik voel mij so verlore.

Gee hom sij liefde weer -Waarom juis ik, o Heer?

A.D. Keet, Gedigte

52

Sonnedaal

Die purper van purpere lugte,Die lila van sonnedaal -

Die sterwende dag se sugte,Hul laat mij gedagte dwaal.

Ik denk aan 'n blonde meisie,Ik denk aan 'n kleurige brief,

En ik hoor in mij siel net èèn wijsie:Ik het haar, O, so lief!

A.D. Keet, Gedigte

53

Adoratio

Ik sien jouw beeld in elke blom,En die sonlig vleg sij reënboog-ringe,Glorie-kringe,Aanbiddend om jou om.

Ik hoor jouw stem bij iedere seeWat 's awends laat, bij sterrehemel,Van branders wemel,En kniel dan neer, tevree....

A.D. Keet, Gedigte

54

Wijding

Welsalig, die, deur Roeping uitverkore,Aan roeping paar sij liefde vir 'n vrouw -Eén grote wijding is mij lewe nou.

Ik adem met 'n doel, ik is herbore,

Geen enkel dag, geen uur gaan meer verlore.Geliefde, dit kom ik jou toevertrouw,En stil-eerbiedig kniel ik neer voor jou,

Mij dageraad, mij jubelende môre!

O, vol is nou mij lewe, vol van kleure,Eén symfonie van suiwer hartetaal,

Nou roeping, als 'n wolk van wierook-geureMet liefdevolle wijding nederdaal.

Wijd-ope staan mij hart, mij siel se deure,O wil mij tempel met jouw lig bestraal!

A.D. Keet, Gedigte

55

In die stilte van mij kamer

In die stilte van mij kamerHet ik één aand stil gesit,

En, toe het ik jouw klein beeldjieUre lang aanbid.

Ure lang het ik gemijmerOor ons liefde, oor ons leed;

Oor die grenslose mysterieWaar ons niks van weet.

Wat is liefde, wat die lewe,Wat is vreugde, wat is smart?

Kind, ik blij die antwoord skuldig,Maar ik volg mij hart!

A.D. Keet, Gedigte

56

Verlange

Mijn lief is ver, oneindig ver,Onreikbaar als die kleinste ster,Wat skitter op dees' stonde,

Maar o, dis tog so wonderbaar,Al is ons nou nie bijmekaar,Ons harte is saam verbonde!

Mijn lief is thuis en ik sit hier,Waar lente-môre trouwdag vierSo vrolik en so blijde,

Maar o, dit is so wonderbaar,Al is ik somtijds sonder haar,Is sij tog aan mij sijde!

Mijn lief is mooi - besonder mooi,Ik noem haar selfs mijn wonder-nooiIn al mijn soetste sange.

En o, dit is so sonderbaar,Sij weet, dat haar bewonderaarHier sug van diep verlange!

A.D. Keet, Gedigte

57

Gistraand

Hoe triestig die wêreld vanaandGistraandWas dit helemaal anders -Toe was ik nog bij die branders.Die mense was vrolik,Die golwe was blij,Huppelend, skuimend,Rij aan rij!En mij liefste, mij liefste,Sij was bij mij!

O was dit maar weer gistraand!VanaandIs ik stil en verlate -Weemoedig loop ik deur die strate.Die mense is vrolik,Die mense is blij,Laggend en skertsendGaan hul verbij.Maar mij liefste, mij liefste,Is nie bij mij!

A.D. Keet, Gedigte

58

Ik haat die felle daglig

Ik haat die felle daglig,Verag die grote son -

Ik sou hul albei martelEn ophang, als ik kon!

Gist'rawend in die maanskijnHet ik mij nooi gesoen -

Vandag toe ik haar aankijk,Wou sij dit nie weer doen!

Ik min die sagte streling,Die streling van die maan -

Die daglig breng verveling,En maak mij nooi net skaam

A.D. Keet, Gedigte

59

Allerliefste

O sê mij nooit, mij allerliefste,Dat jij 'n ander meer bemin;

Als dit so is, mij allerliefste,Wil ik jouw liefde nogmaals win.

Want sonder jou kàn ik nie leef nie,Om jou draai heel mij wêreld rond;

En wie sal nie sij lewe geef nieVir haar in wie hij liefde vond?

Toe antwoord sij: ‘Mij teerbeminde,Ik het maar net met jou gespeel -

Jij weet tog goed, mij teerbeminde,Dat ik jouw lief en leed wil deel!’

A.D. Keet, Gedigte

60

Ik hou van blouw

O vra mij nie mij liefde,Ik het dit weggegee

Aan 'n kleine koringblommetjieEn aan die grote see.

Ik hou van blouwe blomme,'k Aanbid die hemelblouw,

En jouw oge vermij dit kòn ik nie -Ik min hul meer dan jou!

A.D. Keet, Gedigte

61

Uit pure pret

Onder die groene druiwe-prieel,Onder 'n rijpe tros,

Wou ons graag sien wie langer was,Ruk ons twee korrels los.

Eers was dit jij, wat 'n korrel krij,Springend tot bij die tros.

Jij halfskaam, noem toe mij naam,Gee hom aan mij met 'n blos.

Ek, vir die gek, kon mij glad nie rekBo tot die druiwe tros.

Jij halfkwaad, gee mij die raad,Nooit te wees soos 'n vos....

Toe was dit jij, wat mij regter sijKielie uit pure pret.

Ik halftraag, bang om te waag,Moes op 'n kansie let....

‘Ope jouw mond, so mooi en rond,Net om 'n korrel te krij!’

Heel jouw gesig het toe opgelig -Ik was langer dan jij!

A.D. Keet, Gedigte

62

Was 'n jonge digter

Was 'n jonge digterUit Suid-Afrika,

Wou gin noointjie hê nie -Ra-ra, ra-ra, ra!

Kwam 'n Hollandse noointjie -Maar ik weet nie bra

Of ik dit mag sê nie,Taraboemdira!

A.D. Keet, Gedigte

63

Van volk en vaderland

A.D. Keet, Gedigte

65

Sing uit jouw lied

Sing uit jouw lied, in vrijheidsnaam,En wees nie skaam, en wees nie skaam.Wat baat jouw frisse, vrije lug,Als jij maar eeuwig deur moet sug?Sing uit jouw lied, en wees nie skaam,Suid-Afrikaander, hoog jouw naam!

Sing uit jouw lied, en maak jou vrij,'n Volk kan nie in kettings blij.Al is die hek nog steeds gesluit,Jij moet daaruit, jij moet daaruit.Sing uit jouw lied, o volk van mij,Jij mag nie meer in kettings blij!

Sing uit jouw lied, oor velde ruim,Die vijand druk op jou sij duim;Verweer jou goed, laat loop jouw bloed,Na bitter strijd smaak vrijheid soet,Verweer jou goed, o volk van mij,Ik sien jou vrij, ik sien jou vrij!

A.D. Keet, Gedigte

66

Aan die vierkleur

Opgedra aan dieNasionale Partij van Transvaal.

Rooi, wit, blouw en groen,Wat het die Boere met jou gedoen?Het hul jou diep in die graf laat daalSaam met die keur van ou Transvaal?Het hulle dit met jou gedoen,Rooi, wit, blouw en groen?

Kijk hoe 'n nasie van èèn miljoen,Wakker geskud deur 'n groot klaroen,Rondom jouw vaandel samestroom,Roep om sij vrijheid, en nie meer droom!Wapper maar fier en vrij en koen,Rooi, wit, blouw en groen!

Rooi, wit, blouw en groen,Kijk hoe ons mense jouw kleure soen!Nimmer sal jij uit ons land verdwijn,Steeds sal die sonlig op jou skijn.Wapper maar fier en vrij en koen,Rooi, wit, blouw en groen!

A.D. Keet, Gedigte

67

Vrijheid

Maak los mij hande!Want ik wil vrij wees,Vrij soos die vooltjies in vrije vlug.

Neem weg mij bande!Want ik wil blij wees,Blij soos die blompies wat lag in die lug.

Is daar 'n mens wat nooit verlangOm te gaan, soos 'n vooltjie, sij vrije gang?

Is daar 'n skepsel wat nimmer sugOm te praal soos 'n blom in die ope lug?

A.D. Keet, Gedigte

68

Slagvaardig

Jij moet nie bang wees vir die bliksem,Jij moet nie bibber als dit reën.

Moet ook nie skrik nie vir 'n bom nie,Al was hij ook vir jou gemeen.

Wees dapper als wat swak is wankel,Wees manlik als jou kinders huil.

En toon die wêreld, Afrikaander,Wat daar vir skoons in Kaapland skuil.

O volk van mij, daar is nog arbeid,Daar is nog roem, daar wag nog strijd -

Jij moet nie bang wees vir wat kom nie,Wees slagvaardig, wees bereid!

A.D. Keet, Gedigte

69

Bij die vrouwe monument

'n Fragment

Sij kijk nog naar die Weste,'n Traan rol oor haar wang.

Sij sien hoe hul die besteNou jaag, en skiet, en vang.

Terwijl die kinderkreteNog hardop roep om wraak,

En oor die land se breedteDie wagwoord was: ontwaak!

Terwijl die dorre beneKon opstaan uit die graf

Van Vrijburg tot bij Weenen,Begin die perde draf.

En orals gaan die mare:‘Daar's oorlog in die land,

Kom op in grote skare,Kom veg vir Engeland!

Verdoof is al die pijne,En weg is al die leed,

Die Tijd is medisijneWat alles laat vergeet.’

A.D. Keet, Gedigte

70

Maar goddank het ons leiersNie almal so gepraat.

Daar was de Wet en Beyers,Die toon dit met 'n daad

Dat ons nie gouw vergeet nieDie vrouw wat sò moes lij.

En wie dit nog nie weet nieDie hoor dit nou van mij:

Die volk gaan nooit verloreWat sulke vrouwe eer,

Hij sal vandag of môreSij land se lot beheer.

A.D. Keet, Gedigte

71

'n Roepstem

Vertel mij van die Oorlog, moeder,En van mij boetie, lang al dood;

Vertel ook van die Kampe, moeder,En lig mij op uw warrem skoot.

Ag, moeder, had ik ook 'n sussie,'n Sussie nou al lang al dood?

En waar tog is haar kleine graffie -Ik lê so lekker op uw skoot.

A.D. Keet, Gedigte

72

Dingaansdag (1914)

Soals 'n drenkeling, bedreig deur Dood,Spartel en spat en sij ganse mag versetTeen woedende waters; en dan ternouernoodDeur magtige hande uit grote gevaar word gered -So worstel ons Verlede rond vandagVoor mij verstand se oog. Ons hef hom boDie See van Lang-Vergeet-Al met die krag,Wat ons Geheue noem .... En ons sit soEn peins oor wat gelij is in die hoop,Dat volle vrijheid onse lot sal wees.Maar ag, ons land het ons met bloed gekoop -Op menig grafsteen kan 'n mens dit lees -En tog moet ons, die brekers van die baan,Die Pioniers, ons pad nog oral slaan!

A.D. Keet, Gedigte

73

Die volste vrijheid

Ik wil jou net 'n vragie vraMij liewe, beste maat.Ik weet nie of ik baje wa -Misskien kom ik te laat.

Kan jij voel die gevoel wat 'n volk moet voelAls hij veg vir sij reg en sij taal?

En die land om hom heen van die magte krijoelWat dreig om hom neer te haal?

Kan jij voel hoe 'n dapper klein nasie moet voelOnder vreemdeling-heerskappij,

Wat hom veel vergun, maar sij lewe se doelIn die stilte skipbreuk laat lij?

Kan jij voel wat die Brit of die Duitser voelVir die werk van sij eie hand?

Vir sij volk en sij vors en sij hoogste doel:Die heil van sij vaderland?

O, ik mis die gevoel wat die volkere voelAls hul veg vir hul eie land,

En mij bloed wil kook - maar mij kop blij koelEn ik bied teen mij hartstog stand

A.D. Keet, Gedigte

74

Tot 'n beter dag, als mij wil en gesagMij die volste vrijheid sal geef -

Als mij hart en mij siel en mij lus en mij magSal kan leef in die land waar ik leef.

Ik wou jou net 'n vragie vra,Maar of dit veel sal baat -Dit is 'n ander vraagstuk, ja,Wat ik maar daar sal laat.

14 Oktober, 1914.

A.D. Keet, Gedigte

75

Suid-Afrika se helde

Aan die nagedagtenis van Gen. BEYERS

Wijer en altijd wijer,Wil ik die tijding beierVan Afrika se helde,

Gebonde deur die koorde,Van mannetaal se woordeAan onse vrije velde.

Dis manne van hul woorde,Van soete taal-akkoorde,Op plegtig uur gegewe.

Dis manne van hul woordeWat nie in alle oorde,Op elke tijdstip lewe.

Wijer en altijd wijer,Wil ik die name beierVan onse grote helde.Oor Afrika se velde

Wil ik die tijding beier,Wijer en altijd wijer.

A.D. Keet, Gedigte

76

Hoop

O sterke Hoop, verbanner van Neerslagtigheid,Vertrooster in die swaarste lije,

Jij vul ons siel met ongekende magtigheid,En gee ons krag op alle tije.

O Hoop, o Goede Hoop, jij giet jouw balsem neerOp al die wonde van verdrukking.

Jij help ons op, jij plaas ons op ons bene weerNa elke teenslag en mislukking.

A.D. Keet, Gedigte

77

Jeug

Hoe mooi is dit om 'n bloedjong manIn sij volle krag te sien!

Als hij net wil, en durf, dan kanHij roem vir sij volk verdien.

En hoe fraai is dit om 'n fris jong nooiIn haar lentebloei te sien!

Die toekoms is tog, O, so mooi,Als sij maar haar volk wil dien.

A.D. Keet, Gedigte

78

Op 'n koppie

O stille, stille eensaamheid,Met niemand vir geselligheid!Met koggelmanners, ongestoor,Wat niks verstaan, al kan hul hoor;

Wat kruip en klouter en krijoelOp kale klippe, waar hul voelHoe sag die soele son kan streel -Dis of die son hul nooit verveel....

O wilde, woeste weeldrigheidVan klippers vir geselligheid!En hier en daar, 'n bruine blaarWat smagtend na 'n reënwolk staar....

En al die koppies wijd verspreiAlsof die Skepper, met sij kleiDie kale vlakte wou versierMet koppies-kruine, fraai en fier!

Verwijder van die stadsgedreun,En elke bittere smartgekreun,Het hul al ooit vir hulle gesteurAan ièts wat hier op aard gebeur?

A.D. Keet, Gedigte

79

Vèr van die harde lewenstrijd -Behalwe in die Oorlogstijd*) -Staan hul so onverskillig stil;Maar toè hoor hul die Dood se gil!

Daar ginder ver, daar lê begraaf,Haas onbekend, klein Danie Graaff.Die blote hemel was sij tent,'n Koppie is sij monument.

Maar in mij hart sal hij steeds leefWant hij het àlles prijsgegeef.En Vrijheid hou oor hom haar wag,Beskermer van 'n groot geslag!

O stille, soete eensaamheid,Met helde vir geselligheid!

*) 1899-1902.

A.D. Keet, Gedigte

80

President Steyn

‘Karakter is die hoogste goed,Dit staan vèr bo die goud se gloed’,Het hij ons ingeprent.

En die sieraad van ons volk is hij,Hij 't meegeniet, en meegelij,Het onse President.

Geen tietel kan sij bors versier,Hij is te hoog, te groot, te fierOm selfs so iets te dra.

Daar is geen ster wat fraaier blink,Daar is geen naam wat soeter klinkIn heel Suid-Afrika.

A.D. Keet, Gedigte

81

Kom, Afrikaners!

Kom, Afrikaners, sing 'n lied,Laat hoor jul stem in sang:'n Nasie in sijn lentetijdGevoel die digkuns-drang.

Hef aan 'n lied van heldedaad,Van mag teen owermag:'n Nasie, wat sijn helde eer,Sal niemand ooit verag.

Sing saggies van jul vrouwe-leed -Maar wees op almaal trots:'n Nasie, wat sijn vrouwe eer,Staan vaster dan 'n rots.

Sing oor die vrede van die veld,Van koppie en van rand:'n Nasie wat sijn woonplaas eer,Bouw nooit op losse sand.

Kom, Afrikaners, sing nou luid,En laat jul stemme hoor,Hef aan 'n lied wat oweralOns nasie sal bekoor!

A.D. Keet, Gedigte

82

Voortrekkerslied

Laat ons trek naar die Noorde, hoër op,Ver van die dwingelandij,

Waar ons hart kan klop, op 'n stijwe galop,Vrolik en vurig en vrij.

Want die las wat ons dra, is so swaar als 'n waWat kreun onder grote vrag.

En die drijwer die swaai sij sweep met lawaai,Sonder oor vir die osse se klag.

Laat ons trek oor die Grote Rivier daar boMet kudde en huisgesin,

Van die Kamdeboo, oor die dor Karroo,Die wilde wildernis in.

Dit is beter ver, om 'n blinkende sterUit die tent van 'n wa te sien,

Dan om hoog te woon, op 'n koningstroon -Met die hoop om môre te dien.

A.D. Keet, Gedigte

83

Aan mij moedertaal

Dreun soos kanonne wat alles verdowe,Dreun in die berge, oor kranse en klowe,Echo en echo weerom!

Bulder en dreun met die waterval-strome,Jubel en juig met die voëls in die bome,Juig en jubel alom!

Vlieg met die winde oor woude en rande,Stijg met die kwartel uit koringlande,Om in die bossies te skuil!

Sweef met die voëls wat dwaal bij die wolke,Bruis in die strome en draai in die kolkeRondom die kafferskuil!

Klink oor die vlakte helder en luide,Galm jouw klank van die Noord tot die Suide,Dwars oor Rhodesia!

Klink met die klank van die kerkklok-toring,Ruis in die ranke en ruis in die koring.Taal van Suid-Afrika!

A.D. Keet, Gedigte

84

Heimwee

Ik verlang naar die land, waar koppie en randVerrijs van die vlakke veld;

Waar die bossie-twijg sij kransies rijgOor die graf van menige held;

Naar die land daar ver, waar die skape blêrAls hul 's aands naar die kraal toe kom;

Waar die kokkewiek sing en die tijding bringDat dit dagbreek is weerom;

En die mannetjie 'struis, als sij bloed opbruis,Met sij vlerkvere staan te pronk,

'Wijl hij dreunend brom, met sij nek gekrom,En sij bene so rooi als 'n vonk.

Ag, ik sug naar die land, naar mij vaderland,Waar die son so skitterend skijn

O, die warme son, O, die heerlike bronWaarsonder ik steeds sal kwijn!

A.D. Keet, Gedigte

85

Maar één Suid-Afrika

Gee mij 'n roer in mij regterhand,Gee mij 'n bok wat vlug oor 'n rand -En 'n flukse perd om hom weg te dra:Gee mij Suid-Afrika.

Gee mij 'n kamp waar bossies groei,Gee mij 'n fraai volstruis wat broei -En 'n Boere-seun wat baje wa:Gee mij Suid-Afrika.

Gee mij 'n koppie om op te staan,Gee mij die Swartland met al sij graan -En nooit of te nimmer hoor jij mij kla:Gee mij Suid-Afrika.

Gee mij 'n vlakte ruim en wijd,Gee mij die veld se oneindigheid -En die lekker geur wat die lug daar dra:Gee mij Suid-Afrika.

A.D. Keet, Gedigte

86

Die advokaat - en sij kiesers

‘Als patriot ken ik geen vrees,Want ik wil in die Praathuis weesOm andere 'n les te lees.’

‘Ou bees!’

‘Al lang genoeg trap hul ons stert,Want ons krij krummels, hulle tert -Ons is tog seker beter werd?’

‘Ou perd!’

‘Ons land sal naar die Josie gaanEn al ons regte naar die maan,Als ik nie hier vir julle staan.’

‘Ou haan!’

A.D. Keet, Gedigte

87

Pretoria

Stad, waar die skim van Kruger woon;Stad, waar ons Dietse Rijk sou troon -Voortrekker rusplaas, Voortrekker trots,Jìj sou daar staan als 'n fiere rots!

Pretoria,Verhewe stad,

Ons denk aan dit, en ons denk aan dat:Wanneer sal jijWeer fier en vrij

Die allervoorste voortouw vat?

A.D. Keet, Gedigte

88

Groot-Suidafrika

Aan Modest LAUWERIJS

Van waar Sambesie dreunTot Tafelberg se top,Gróót rijs Suid-AfrikaVoor mij verbeelding op:

Ik sien hoe groot riviereDeur onse hand gelei,Verkwikking bring vir diereEn mense, moeg gestrij.

Ik sien hoe koringveldeOns dor Karroo verrijk;En oral vir ons heldeGedagtnis-tekens prijk.

Ik sien wel duisend stedeVerrijs van uit die grond;Ik sien ons volk tevrede,Herenig en gesond.

Ik sien die AfrikaanderRegeerder van sij land;Ik sien die buitestaanderReik hom die broederhand,

A.D. Keet, Gedigte

89

Ik sien ons arendsvlugte,Ik sien ons blouwe lug,Ik hoor geen droewe sugte,Ik sien ons vrijheid trug.

Suid-Afrika is groot,Suid-Afrika is rijk -Dit sal nog uit sij hartEn uit sij hersens blijk!

A.D. Keet, Gedigte

90

Die twee boodskappers

Aan Dr. W.J. LEYDS

[‘Ik wil U nog vertellen, dat in mijn verzameling een foto voorkomt,waarop onze vierkleur een groote en tevens eigenaardige rol speelt, diealtijd gedachten bij mij opwekt. Het stelt voor een groep jonge meisjes(waaronder Generaal DE LA REY's dochter), die, allen gehuld in eenvierkleur, een dans uitvoeren op het veld. Het pathetische van het gevalbestaat daarin, dat de foto genomen is na het tractaat van Vereeniging,toen de boodschapper van Generaal DE LA REY het bericht van het sluitenvan den vrede aan zijn commando had overgebracht, doch verkeerd, zoodathet commando in het denkbeeld werd gebracht, dat vrede was geslotenmet behoud der onafhankelijkheid. Bij mij wekt deze foto niet droefheidalleen: ook hoop.’

Uit 'n brief van Dr. W.J. Leyds.

EERSTE BOODSKAPPER.Ik kom om julle die nuws te bring:Mense juig, wees blij en sing:Transvaal het nie verniet gelij -Transvaal is vrij!Transvaal is vrij!

Hoera vir die Vrijstaat, hoera vir Transvaal!Hoera vir ons groot Kommandant-Generaal!Hoera vir ou Kaapland, hoera vir Natal!Hoera vir die burgers van oweral!

'N VERKENNER.Wat is dit hier, wat is dit hier,Word hier 'n bruilofsfees gevier?

A.D. Keet, Gedigte

91

MEISIES.Nee, ons het net die nuws gehoor:Transvaal het sij vrijheid nie verloor!

* * *En die noointjies dans, dat die stof so staan,Met die vierkleurvlag, om hul lijf geslaan.

Dis polka-swaaiEn Kaapse-draai;Dis siembambaEn siembamba -Uit blijdskap virSuid-Afrika!

Die noointjies dans,En die seuns en mans

Die lag en skerts en gaan te keer,En sing dan weer:

‘De Wet was hier, De Wet was daar,De Wet was vasgekeer;

Maar dit was glad nie, glad nie waar -Hij flous hul telkens weer!

De Wet was hier, De Wet was daar,De Wet was oweral;

Ou French, wat hom 'n strik wou span,Het self daarin geval!

A.D. Keet, Gedigte

92

En De la Rey het opgetreeDaar bo in die Transvaal;

Methuen het hij 'n pak gegee -En so sij roem behaal!’

* * *

Toe die boodskapper oor die rand verdwijn,Toe hoor hij nog steeds die bekende refrein:‘Hoera vir die Vrijstaat, hoera vir Transvaal!Hoera vir ons groot Kommandant-Generaal!Hoera vir ou Kaapland, hoera vir Natal!Hoera vir die burgers van oweral!’

TWEEDE BOODSKAPPER.Wat is dit hier, wat is dit hier?Skaam julle, om nou fees te vier!Skaam julle, als ons vrijheids-vaanDiep in 'n doodkis word toegeslaan;Dáár in die dorp VerenigingWord nie gedans nie, word nie gesing,Dáár is net weemoed, dáár is net rouw,Dáár is geen hoop nie vir mij en jou.

* * *

En elke oog skiet vol met trane,Elke keel die slik,

Herdenkend al die deurgestane,Het meer dan een gesnik ....

A.D. Keet, Gedigte

93

Maar op 'n tent-wa, luid en klaar,Bid toe die leier van die laer:‘O Gij, die oor ons lot regeer,

Maak ons weer ééndag vrij, o Heer!’

En die noointjies denk bij die awendskijn:Ons hoop is nie weg nie, - sal nooit verdwijn;

En een die sê,Terwijl hul lê

En staar na die Suiderkruis:

‘Vrijheid! Vrijheid! dierbaar ding,Waar elke mens na smag,Van jou sal ik gedurig sing, -Jij is 'n volk se krag!’

A.D. Keet, Gedigte