(1)

cìk eP^û (ceûVò)ùMûaò¦ eNê û[ \ûùbûfKe (ùjcûW_«)

gâú iûA iZ¨PeòZ (gâú iûAaûaûu @\¨bêZ Rúa^ú Z[û @cìf¥ C_ù\ge @ce Mû[û)

IWÿò@û @^êaû\ : iZ¥ LWÓeûd

_âKûgK : gâú Rd« cêefú]e iiûùY,@]¥l, gâú iûAaûaû iõiÚû^ UâÁ, gòeòWÿò

(2)

Published by :Chairman,Shri Sai Baba Sanstha Trust, Shirdi,Po : Shirdi, Dt : Ahmednagar.

Copyright reserved by© Shri Saibaba Sansthan, Shirdi

Price: Rs. 55/-

Oriya translation by :Shri Satya KhadgaraiPlot No : 7GH/1353, D-1, Sector-9,Markat Nagar, Cuttack-753014Ph : 94372-17555, 94374-42444

This book is available for sale at the following places :

1. Shri Sai Baba Sansthan Trust, ShirdiPo : Shirdi, Dt : Ahmednagar.

2. Shri Sai Baba Sansthan Trust, Shirdi,Sai Niketan, 804-B, Dr. Ambedkar Road, Dadar, Mumbai-800014

2nd Edition : March 2012Copies : 15,000

Printed by :Ajay Offsets Pvt. Ltd.Pune - 411009Email : info@ajayoffsets.com

(3)

ToThe Executive OfficerShri Sai Baba Sansthan Trust (Shirdi)Po : Shirdi, Tal : Rahata, Dt : Ahmednagar.

Dear Sir,

The wonderful book Shri Sai Satcharita has no match, which gives both materialand spiritual benefits to the readers. One can experience immense power of thisholy book and feel living presence of Shri Sai Baba if read sincerely and withfaith. Due to such kind of experience and feelings, devotees of Baba has beenincreasing day by day at rapid pace and Shirdi has become a must destination forpilgrims all over the world.Odisha, the land of Lord Jagannath is not far behind. Devotees number from thisstate has become manifold and ever increasing since a decade or so. Number oftemples has come up in every nook and corner of the state and many more are inthe process of construction. At this time when there is huge demand and anxietyamong devotees to know Shri Sai better, the Odiya translation of Shri Sai Satcharitahas come as Baba’s blessings and grace for the devotees of Odisha.The translation is done from the original Hindi book published by the Sansthanand has been done superbly without hurting its original theme, text and flow any-where. The book has been translated chapter by chapter, verse by verse and lineby line, more so in sweet, lucid and befitting language that can be found in Gitaand Bhagabat. The importance of this translation is, it is done by an eminentJournalist and writer of the State Shri Satya Khadgarai, who is also an ardentdevotee of Shri Sai Baba.I have gone through the Odiya translated version thoroughly and can say with allhumility that the work is highly gratifying. The melodious language, uniquenessof the writer has made the work splendid. I hope, the book published by the Sansthanwill be of immense beneficial to the millions of Sai devotees of Odisha.

May Shri Sai bless all.Sincerely yours

Dr. Harekrushna SatpathyVice-Chancellor,Rastriya Sanskrit University. Tirupati.

Prof. Dr. Harekrushna SatpathyVice-Chancellor,Rastriya Sanskrit University.Tirupati-517064 (A.P.)

(4)

KéZmZû

Gjû GK @^^¥ Mâ^Ú ö bûeZe 11Uò _âû«úd bûhûùe GjòMâ^Ú @^ì\òZ ùjûA ajêk _âiûe fûb KeòQò ö IWÿò@û bûhûùe Gjòcjû ¨ Mâ ÚKê gâú iûAaûaû iõiÚû^ K©ðé_l @ êùcû\^ _â\û^ KeòQ«òGaõ gòeòWÿòiÚòZ aûaûu _aòZâ icû]ô c¦òeùe Gjû Cù^àûPòZùjûAQò ö

cûZâ \êA ahð c]¥ùe Gjò Mâ^Úe Zòù^ûUò iõÄeY icû¯ ùjûAPZê[ð iõÄeY _âKûg _ûAaû _ùe Gjûe aò_êk ùfûK_âòdZûKêù\Lô gâú iûAaûaû iõiÚû^ K©ðé_l ^òR Ze`eê Gjûe _âKûg^_ûAñ ^ò¿©ò MâjY Kùf Gaõ Mâ^Úe @^êaû\K c]¥ ijhðPò©ùeGjûKê gâú iûAue Azû cù^Keò cìk _ûŠêfò_òUòKê gâú iûAaûaûiõiÚû^Kê jÉû«e Keòaûeê Gùa Gjû iõiÚû^ Ze`eê _âKûgòZùjfû ö iõiÚû^ \ßûeû _âKûgòZ ùjaû KûeYeê Mâ^ÚUò @ûjêeò iêfbcìf¥ùe _ûVKcû^uê C_f² ùjûA_ûeòa, `kùe @]ôKeê @]ôKa¥qòu ^òKUùe Gjò Mâ^Ú ù~ _j*ò_ûeòa, G[ôùe iù¦j ^ûjó ö

gâú iûAaûaû iõiÚû^e GZû\ég _\ùl_ ^òcò© cêñ gâú iûAaûaûiõiÚû^e @l¥l gâú Rd« cêefú]e iiûùY Z[û @^¥û^¥KcðK©ðûcû^uê iû]êaû\ RYûCQò Gaõ Gjò cjû^¨ Mâ^Ú _ûVKeòIWÿògûe @MYòZ iûAbq Z[û _ûVKMY gâú iûAue aòck Ké_ûfûb Ke«ê, Gjû Kûc^û KeêQò ö

- @^êaû\K

(5)

Iñ gâú _ecûcôù^ ^cü ö

gâú iûA iZ¨PeòZe cjòcû

gâú iûA iZ¨PeòZ ùjCQò gâú iûA^û[ cjûeûRu Rúa^Kûke NUYû

Gaõ Zûue fúkûicìje _âZ¥l\gðú aòaeYú ö ùMûaò¦ eûI eNê^û[

\ûùbûfKe Ie` ùjcûW_« ^ûcK RùY aâûjàY a¥qò gòeòWÿòùe @aiÚû^

Kûkùe ù~Cñiaê NUYû Pûlêi Keò[ôùf, ùiiaêKê G[ôùe iRk bûaùe

fò_òa¡ KeòQ«ò; Kò«ê Mâ Ú eP^ûe cìk ùgâd ùjCQ«ò Êdõ gâú iûAaûaû ö

Zûue Ké_û aò^û Gjò Kû~ð¥ K\û_ò i¸a ùjûA^[û«û Gaõ gâú iûAaûaû

^òùR jó ^òRe Rúa^ú eP^û Keòùa ùaûfò Kjò G[ô_ûAñ Zûuê ù_âeYû

ù\A[ôaû K[û ùjcûW_« ÊúKûe KeòQ«ò ö

gòeòWÿòùe aûaûu @ûaòbðûa _eVûeê Zûue cjûicû]ô _~𥫠NUYûMêWÿòKe

~[û^êeì_ G[ôùe iõKkòZ ùjûAQò ö _êYò G[ôùe ejòQò bqcû^ue

@û½~ð¥_â\ @ êbìZò I Zû’ ij gâú iûAaûaûue cêL òüiéZ @céZcd aûYú ö

bMaû^ gâúKé¾u gâúcêLeê _âKûgòZ MúZû _eò iZ¨PeòZ iûAaûaûu

\òa¥aûYúùe i´kòZ ùjûA[ôaûeê Gjûe cjòcû @_ûe I @_âZòc ö @_âZòc

@[ðûZ Gjûe Zêk^û ^ûjó ö Zêk^û ^ûjó KûeY G[ôùe ~ûjû @Qò Zûjû

@^¥Zâ ^ûjó ö

Gjû GK @Zò ù_âeYû _â\ûdK Mâ^Ú ö GcòZòùe Z gûÈ, _êeûY @ù^K

@Qò; Kò«ê ùiiaê ajê _âûPú^ ùjûA[ôaûeê iÚkaòùghùe KÌ^û_âiìZ ùaûfò

cù^ jêG ö Zû’e PeòZâcû^ _ûVK I ùgâûZûc^ùe \éXÿ aògßûi RûMâZ

Kùe ^ûjó; Kò«ê iûA iZ¨PeòZ Gjò aòPûeeê D¡ßðùe ö cû^i_Ueê \ìeKê

Pûfò~òaû _eò Gjû ùagú\ò^e KûjûYú ^êùjñ ö cûZâ gùj ahð Zke

aòiàdKe NUYûcû^ C_ùe @û]ûeòZ Z[û NUYû ij iµéq a¥qò I

_âZ¥l\gðúcû^u @^êbìZò I adû^ G[ôùe iõKkòZ ùjûA[ôaûeê Gjû GK

_âûcûYòK Mâ^Úe c~ð¥û\û fûb KeòQò ö _êYò aûÉa NUYû C_ùe @û]ûeòZ

ùjûA[ôaûeê GjûKê AZòjûi eìù_ cû^¥Zû _â\û^ Keû~ûA_ûeòa ö

gâú iûA iZ¨PeòZKê _ûV Kùf ùi[ôùe CfòäLòZ NUYûMêWÿòKeê gâú

iûAaûaû ù~ RùY @«~ð¥ûcú _êeêh [ôùf; ùi K[û [ùe êùjñ, aûe´ûe

(6)

ÆÁ ùjûAQò ö Zûue Kû~ð¥Kkû_eê RYû_Wÿê[ôfû ù~ PZêcðêL ùjûA^[ôùf

c]¥ ùi aâjàû, PZêbðêR ùjûA^[ôùf c]¥ aò¾ê Gaõ ZâòùfûP^ ùjûA^[ôùf

aò ùi gue ö

bqcûù^ Zûuê ^ò\ßð¦ßùe \©ûùZâdu @aZûe ùaûfò cù^ Keò[û«ò ö

ùKùZùaùk ùi gueu _eò jVûZ¨ ùKâû]û^ßòZ ùjûA eê\âûaZûe ]ûeY

Keê[ôùf Z _êYò _e cêjì©ðùe Zù_ûae _ûfUò~ûC[ôùf ö bqcû^ue

iõÄûe Keòaûùe ùi [ôùf @ûgêùZûhu ic C\ûe ö iûcû^¥ \gð^ùe

ùi G_eò @aiÚû iéÁò Keê[ôùf ù~ bqe Pò© gê¡ò ùjûA~ûC[ôfû ö

@a]û^u @ûMùe QûZâ ZîUò Kùf ^ZcÉK ùjaû _eò Gjò iõiûeùe

G_eò ùKjò [ôùf ~òGKò Gjò i\¨Mêeêuê _âa*òZ KeòaûKê ilc ùjC[ôfû ö

ùeûM bf Keòaûùe Zûue cjòcûe Zêk^û ^ûjó ö ~ògêLâúÁ Gjò gqòe

@]ôKûeú [ôùf Gaõ ùeûMúKê iêiÚ Keê[ôùf ùaûfò Zûue @^êMûcúcûù^

aògßûi Ke«ò ö iûA^û[ cjûeûR Kò @_ìað gqòe @]ôKûeú [ôùf ùKRûYò,

@û©ð, \êüLú, ùeûMúe _úWÿû jeY Keò ùi GK @^^¥ aòbìZòe c~ð¥û\û

fûb KeòQ«ò ö cû’ ùKûkeê ^ò@ñûùe _Wÿò~ûA[ôaû gògêUòe _âûYelû _ûAñ

ùi Rk«û @MÜò bòZùe jûZ _ìeûAù\AQ«ò ö Mjc ù_hò aòiìPòKû ùeûMKê

^òcðìk Keòù\AQ«ò ö

Zûue geY cûZâùK ùeûMúcû^ue a¥[û, ùa\^û, icÉ ùeûMû\ò

\ìe ùjûA~ûAQò ö @_êZâòK i«û^ fûb KeòQò ö ùKjò _ì‰ð aògßûi Keò Zûu

_ûLKê ~ûAQò Z @ûC ùKjò _eúlû Keòaû CùŸg¥ùe ~ûA _âcûY ù^A

ù`eòQò; Kò«ê icùÉ Zûue aeûbdùe C_KéZ ùjûAQ«ò ö

gâú iûAaûaû ùjCQ«ò R^à R^àû«ee iûlú ö g¥ûcûuê ùi KjòQ«ò 72

R^à ùjfû Zûu ij iµKð ejòQò ö @ûC Kûjû ij 60 R^àe iµKð [ôaû

CùfäL KeòQ«ò ö ^ò¿û_ SòUò_òUò, i_ð I cŠìK, QûMk, a¥ûNâ Gaõ @gße

@ZúZ ùi \éÁò cûZâùK RûYò Zûjû a‰ð^û KeòQ«ò ö ùKak a‰ð^û

Keò^ûjû«ò, ZûjûKê iZ¥ _âcûYòZ Keò C_iÚû_^ KeòQ«ò ö

bqcû^u ij Zûue iµKð I ù_âc Ké¾eiVûeê ùKøYiò MêYùe Kc¨

^êùjñ ö i\¨Mêeê ùcûe RúaòZ @ûcôû Êeì_ @U«ò ùaûfò bMaû^ gâúKé¾

MúZûùe KjòQ«ò ö aé¦ûa^ I c[êeû ù~_eò bMaû^ aûiêù\au _ûAñ

(7)

ijòZ bqcû^ue i´§ ù~_eò eùiûZú‰ð, iûAbqcûù^ ùijò_eò ù_âc

I gâ¡ûùe aûaûu ijòZ a§û ùjûAQ«ò ö

bMaû^ Ké¾u _eò gâú iûA^û[ c]¥ KjòQ«ò ‘ùcûe bqcû^u Nùe

@^Ü Z[û aÈe ùKùa @bûa ejòa ^ûjó ö Gjû ùcûe ùa÷gòÁ¥ ù~ ~òG

ùcûe geYû_^Ü jêG Gaõ @«üKeYùe ùcûe C_ûi^û Kùe, Zûjûe

Kf¥ûYûù[ð cêñ iað\û Pò«òZ eùj ö’

ùi _êYò KjòQ«ò ‘ùcûe aP^ _ì‰ð Keòaû _ûAñ cêñ ùcûe iaðÊ @_ðY

Keòù\aò ö ùcû K[û ùKùa @iZ¥ ùja ^ûjó ö Zêùc ù~CñVò aò [û@,

~ûjû Azû Zûjû Ke; Kò«ê iað\û GK[û iàeY eL ù~ Zêùc ~ûjû KòQò

KeêQ, ùiiaê ùcûùZ mûZ @ùU ö cêñ icÉ _âûYúue _âbê Gaõ NU

NUùe a¥û¯ ö ùcûe C\eùe jó icÉ RWÿ I ùPZ^ _âûYú icûjûe

ùjûAQ«ò ö’

bMaû^ Ké¾ VòK¨ Gjò K[û MúZûùe KjòQ«ò ö ‘~òG @^^¥ bûaùe

ùcûe geYûMZ jêG, cêñ ZûjûKê ù~ ùKøYiò _âKûe elû Keò[ûG ö’

ù\âø_\úu @ûZêe _âû[ð^û gêYò bMaû^ aÈcd ùjûA ù\øWÿò @ûiòùf ö

MReûRe @û©ð _âû[ð^û gêYò ZûKê elû Kùf ö ]îa Gaõ bq _âjäû\e

_âû[ð^ûùe ZZ¨lYûZ¨ bMaû^ _âKU ùjùf; ùijò_eò gâú iûA ic[ð @ûRò

fl fl bque _âû[ð^û GK icdùe _ìeY KeêQ«ò ö ‘ùcû C_ùe _ì‰ð

aògßûi eL, ~\òI cêñ ù\jZ¥ûM Keòù\aò; Kò«ê ùcûe @iÚò @ûgû I aògßûi

iõPûe KeòPûfò[ôa ö ùKak cêñ êùjñ, ùcûe icû]ô c]¥ K[ûaû©ðû Keòa,

Pk_âPk Keòa Gaõ ù~Cñcûù^ @^^¥ bûaùe ùcûe geYûMZ ùjùa,

ùicû^u c]¥ùe @ûgûe iù¦g _j*ûC[ôa ö cêñ ZêcVûeê aò\ûd ù^A~ûCQò

bûaò ^òeûg ùja ^ûjó ö Zêùc ùcûe @iÚòKê iað\û bqcû^u Kf¥ûY

^òcò© Pò«òZ [ôaû ù\LôaûKê _ûAaö’- ù~Cñ \éXÿZûe ij gâú iûA cjûeûR

Zûue RúaŸgûùe Gjò ùNûhYû Keò[ôùf, @ûRò Zûjû bqcûù^ ^òe«e

@^êba KeêQ«ò ö Zûue ùMûUòG ùMûUòG Cqò iZ¥ _âcûYòZ ùjaûùe

fûMòQò ö iû]ûeY Mâûc gòeòWÿòKê \òù^ _òµêWÿò bkò ùfûKue iê@ QêUòa

ùaûfò ùi Kjò[ôùf, Zûjû @ûRò iZ¥ iûa¥É ùjûAQò ö

Gjò_eò RùY cjû^ @aZûeue cjòcû KòG ~[û[ðùe a‰ð û Keò_ûeòa ?

(8)

~ûjûue iû Üò]¥ fûb Keò ò aél _òZû~êq ùjûA c]¥ @céZ ahðû Keòaûùe

fûMòfû, Zûue Zêk^û Kûjû ij Keû~ûA_ûeòa ? Cbd ùbøZòK I @û]¥ûcôòK

RMZùe Zûue fúkû @a‰ð^úd ö ^\úcû^u c]¥ùe ùgâ Mwû^\ú

c]¥ ~ûjûe PeYû´êR _ûAñ @ùjZêK _âZúlûùe ejò[ûG ùijò iûAue

PeY ~êMkùe ùKûUò ùKûUò _âYûc ö

_âiò¡ bq \ûiMYê ùi\ò^ @û½~ð¥ùe @bòbìZ ùjûAMùf, ù~Cñ\ò^

aûaûue _\ûeaò¦eê Mwû I ~cê^û \êA]ûe ùjûA ^òMðZ ùjC[ôaûe

ù\LôaûKê _ûAùf ö aûÉaùe iûAu Ké_û Gjò_eò ù~ icÉ AzûKê _ìeY

Keê[ôaû Pò«ûcYò Gaõ Kûcù]^ê ij c]¥ Zûue Zêk^û Keû~ûA_ûeòa

^ûjó ö

gâú iûA^û[uê ~\ò Mêeê ùaûfò cù^Keû~ûG Zûùjùf Zûu bkò

Kf¥ûYKûeú Mêeê @ûC ^ûjû«ò ö Zûuê ~\ò iò¡ ù~ûMú Kò´û i^Ú ùaûfò

cù^Keû~ûG Zûùjùf ùi Zûjûe ùgâ ùiû_û^ùe _j*òQ«ò ùaûfò icÉ

@û]ûeùe Kêjû~ûA_ûeòa ö @ûC ~\ò G iaêKê ÊúKûe Keû~ûG Z[û ‘iZ¥

jó ~\ò Bgße’ CqòKê MâjY Keû~ûG Zûùjùf Zûue icÉ MêY _eõaâjà

Êeì_Vûeê ù~ bò^Ü ^êùjñ, G[ôùe iù¦j ^ûjó ö

Gjû iZ¥ ù~ bMaû^ue cjòcû @^« Gaõ Êdõ aâjàû c]¥ Zûue

Êeì_ aêSò ûjû«ò ö G_eò iÚkùe gâú iûAaûaû ù~_eò bûaùe iìlà geúeùe

fúkû _âKU Keò _âZò cêjì©ðùe bMaû^ue i©û C_f² KeûCQ«ò Zûjû

KòG aû aêSò_ûeòa ö Lêa gúNâ Gjû ùa÷mû^òKcû^ue MùahYûe aòhd

ùjûA_Wÿòùf ùKjò @û½~ð¥ ùjaûe ^ûjó ö

gûÈùe a‰òðZ ùjûAQò @gßZ¨[cû, akò, a¥ûi, j^êcû^, aòbúhY,

Ké_ûPû~ð¥ Gaõ _egêeûc Gjò iûZRY Pòe¬úaú Gaõ iìlà geúeùe

iað\û aò\¥cû^ @Q«òò ö Kò«ê gâú iûA ic[ð G icÉuVûeê c]¥ cjòcû ßòZ ö

Zûue @_ûe fúkû I iìlàeì_ùe RMZe Kf¥ûY ^òcùª iZZ _âdûie

_Uû«e ^ûjó ö

gâú iûA iZ¨PeòZ Gjò cjû^¨ iûAù\aue gßûi, jé\d Gaõ Zûue

aûO¨cdú cì©òð ö ùZYê Zûue @ûmû_ûk^ I @^êKeY Keê[ôaû ùfûKu

K[û K’Y Kjòaû, aûÉaùe iõiûeùe iZ¨PeòZ bkò Rúa« @ êbìZò _â\û^

(9)

Keê[ôaû Mâ^Ú ^ûjó ö @^¥ gûÈcû^uVûeê Gjû @]ôK R^_âòd; KûeY @^¥

gûÈMêWÿòK ùKak aê¡òRúaú, Mbúe @û]¥ûcôòK _ò_ûiê Gaõ \éXÿ cù^ûake

@]ôKûeúcû^u _ûAñ CŸòÁ ùjûA_ûùe; Kò«ê iû]ûeY _ûVK c]¥ iZ¨PeòZ

_ûV Keò icû^ _eòcûYùe @ûcôiûlûZKûe cûMðùe @Mâie ùjûA_ûeòa ö

\éÁû« Gaõ @û½~ð¥_â\ NUYûùe _eò_ì‰ð ùjûA[ôaûeê @^¥ Mâ^Úcû^u

Zêk^ûùe Gjû iaðû]ôK ù_âeYû_â\ûdK I k_â\ Mâ Ú @ùU G[ôùe iù¦j

^ûjó ö

@^êaû\Ku K[û

Gjò cjû^¨ Mâ^Úe bûhû«e Zûue Ké_û [ôùf Kò_eò aû ùjûA_ûeòa ?

@ù^K ùPÁû Keò ~ûjû ùjC^[ûG Zûu _âZò ic_ðY Keòù\ùf Zûjû

lYKùe _ì‰ð ùjûA~ûG ö cûZâ iZe \ò^ bòZùe Gjò Mâ^Úe @^êaû\

Kû~ð¥ _ì‰ð ùjfû Gaõ Zûue _\ûeaò¦ùe icû]ô c¦òeùe Zûuê jó @_ðY

Keòù\fò ö Mêeêue K[û KòG aû ùfLô_ûeòa ? _êYò ZûKê Mêeêuê ù\LûAaûe

iûji Kò_eò aû ùja ? Z[û_ò fûR I iõùKûP _eòZ¥ûM Keò bf I c¦

CbdKê Zûue PeYùe @_ðY Keò Gjò Mâ^Úû^êaû\ iûKûe ùjûA_ûeò[ôaûeê

^òRKê ]^¥ cù^ KeêQò ö gâ¡ûgúk _ûVKcûù^ GjûKê ~[û[ð cù^ Kùf

gâc iû[ðK ùja ö

-iZ¥ LWÿ¨Meûd

(10)

iìPú_Zâ

öö _â[c \ò _ûeûdY öö

@]¥ûd _éÂû

(1) _âû[ð û : Mjc ù_hê[ôaû RùY @\¨bêZ i Ú, Mjcù_hòaûe KûjûYú I Gjûe Zû_ô~ð¥ 1 5 - 1 8

(2) Mâ^Ú eP^ûe @bò_âûd, Kû~ð¥ûe¸ùe @iûc[ð¥ Iiûjie @bûa, ùjcûW_« C_û]ôe Zû_ô~ð¥ GaõMêeêu @ûag¥KZû ö 19-25

(3) gâú iûAaûaûu ÊúKéZò Gaõ _âZòmû, bquê \ûdòZß@_ðY, aûaûu fúkûcû^ ùR¥ûZòɸ Êeì_, cûZéù_âc,ùeûjòfûu KûjûYú Gaõ Zûue c]êe C_ù\g 26-30

(4) gòeòWÿòKê gâú iûAaûaûu _â[c @ûMc^, i^Úu @aZûefúkû, _aòZâ Zú[ð gòeòWÿò, gâú iûAaûaûu a¥qòZß, ùMøfòaêaûu @ êba, gâú aòV¨Vf bMaû^u _âKU, lúe iûMeK[û, \ûiMYêu _âdûM iÜû^, Zò ¨ IßûWûÿ ö 31-39

(5) Pû¦ _ûUòfu ae~ûZâú \k ij gâú iûAaûaûu_ê ü@ûMc^, @bò ¦^ Z[û ‘gâú iûA’ ^ûcùeiù´û]^, @^¥ i Úcû^u ij iûlûZ, ùagbìhû Gaõ òZ¥ Kû~ð¥Kâc, _û\êKû K[û, ùcûjòŸò u ij KêÉò IRúa^]ûeûùe _eòa©ð , Rke ùZ÷k eì_û«e,Mêeê ùRûje@fäú ö 40-48

(6) eûc ^acú Ciôa, ciRò\¨e Rúù‰ðû¡ûe, MêeêuKe Ægðe cjòcû, P¦^ icûùeûj, Cið Gaõeûc^acúe ic ßd, ciRò\¨e Rúù‰ðû¡ûe ö 49-57

öö \ßòZúd \ò _ûeûdY öö

(7) @\¨bêZ @aZûe, gâú iûAaûaûu _âKéZò IZûue ù~ûM Kâòdû, iaða¥û_KZû, Kê ùeûMúu

(11)

ùiaû, L_ùŸðu _êZâe ù_äM ùeûM, _Še_êe ~ûZâû ö 58-65(8) cû^a R àe cj©ß, gâú iûAaûaûu bòlûaé©ò,

aûdRûaûBu ùiaû gêgïhû, gâú iûAaûaûu gd^Kl,LêiûfP¦u _âZò ù_âc ö 66-71

(9) _âZ¥ûa©ð icdùe aûaûu @ûù\g _ûk^ Gaõ@amûe _eòYZò, bòlûaé©ò I Zûjûe @ûag¥KZû,bqcû^ue @^êbìZò ö 72-78

(10) gâú iûAaûaûu òZ¥P~ð¥û, gd^ LU,gòeòWÿòùe òaûi, Zûue C_ù\g I aò câZû,^û^ûakú, iêMc _[ 79-85

(11) iMêY aâjà gâú iûAaûaû, aûaûu cÉKùe Zò_êŠ,jûRòu _eúlû I _êeÄûe, _*bìZ C_ùe òdªY ö 86-90

(12) (1) KûKû cjûR^ú (2) ]ìcûf IKòf(3) gâúcZú òùcûYKe (4) ^ûiòKe cìùf gûÈú(5) Wûqeu gâúeûc \gð 91-95

(13) @^¥û^¥ fúfû : ùeûM òaûeY, (1)búcûRú _ûUòf(2) KêKêeKê Lû\¥ I Rßeeê cêqò(3) aêUúuê aûaûu aòPòZâ Jh] (4) @ûk¦úÊûcúu ùeûM@ûfäû bf Kùf (5) @ûcûgd ùeûMe aû\ûc Jh](6) aûaûu ae\jÉ 96-101

(ZéZúd \ò _ûeûdY)

(14) aûaûu ZâòKûk\gòðZû I eZ^Rúuê i«û^_âû ò,i Ú ùcøfû iûùja, \lòYû cúcûõiû, MY_ZeûI ùaûWÿi,gâúcZú ZLðWÿ, \lòYûe ccð 102-108

(15) ^ûe\úd Kú©ð _¡Zò, gâú PùfûKeu Pò òejòZPûjû, \êA SòUò_òUòu còk^ K[û 109-112

(16 I 17)gúNâ aâjàmû^ _âû ò, aâjàmû^e ù~ûM¥Zû,aûaûue C_ù\g, aûaûu ùa÷gòÁ¥ 113-118

(18 I 19) ùjcûW_«u C_ùe aûaûu Ké_û, Ê_ÜùeMêeêPeòZ I iûùV, C©c aòPûeKê ù_âûiôûj^, @ ÜRk

(12)

Z¥ûM I aûaûu ù]÷~ð¥elû cª, ò¦û i´§úd C_ù\gGaõ _eògâce cìf¥ 119-131

(20) KûKûiûùjau béZ¥ \ßûeû \ûiMYêu ici¥ûe aòflY icû]û^, @\ßòZúd gòlû _¡Zò,Bùhû_ òh\ gòlû ö 132-136

(21) (1) MêeêKé_û aò û Mâ^ÚûaùfûK^ òe[ðK(2) ùNûWÿûe ùf\ò @[ü ^a]û bqò(3) _Še_êee IKòfu K[û 137-141

(22) i_ð\õg^eê elû, ùR¥ûZòòhu céZê¥ MY^û Gaõaûaûu aòPûe 142-147

(PZê[ð \ò _ûeûdY)

(23) ù~ûM Gaõ _ò@ûR, g¥ûcûue i_ð\õg^eê cêqò,aòiìPòKû òaûeY I Mêeê bqòe KVò _eúlû 148-153

(24) aûaûu jûi¥ aòù^û\, PYû fúkû(ùjcûW_«) Iiê\ûcûu K[û, @Yû Pò*YòKe Gaõ ùcøiòaûB,aûaûue bq _eûdYZû ö 154-158

(25) \ûcê @Yû Kûiûe Gaõ Zûue a¥aiûd ö@ûcâ fúkû I _âû[ð û ö 159-164

(26) bq _ Ú, jeò½¦â _òZùf Gaõ R àR àû«ee iûlú,@ûù´\Keu @ûcôjZ¥û Azû 165-170

(27) bûMaZ Gaõ aò¾êijiâ ^ûc \ßûeû @ êMâj,MúZû eji¥, gòh¥e ùiaû I Mêeêu gqò_ûZ ö 171-177

(28) ùWûeò fMûA gòeòWÿòKê UûYò@ûYòaû, ]ûe KeòZú[ð~ûZâûKê aûeY, ùLPêWÿò _âiû\Gaõ ùcNûue òaðûY 178-185

(_*c \ò _ûeûdY)

(29) cû\âûiú iõKú©ð cŠkú I aûaûu @\¨bêZ \gð ,ùR¥ûZòhaûYú LŠ^ I _eúlûùe i`kZû GaõK¥û_ùU^ jûùUu Ê_Ü I af__Wÿò ùbûM 186-193

(13)

(30) aûaûu geYùe ~òaû _ûAñ ù\aúu Ê_Üûù\g Iù\÷aú Azûe aòPòZâ Kû~ð¥û ßd^ 194-198

(31) (1)i Ü¥ûiú aòRdû^¦ (2) aûfûeûc cû^Ke(3) êfKe (4) aûNe cêqò 199-204

(32) aûaûue Mêeê @ù ßhY, C_aûi @cû^¥,aûaûu cûfòK¨ ö 205-212

(33) aòzû \õg^, ù_æM ùeûMeê cêqò, Rûcù^eùePcKôûe, aûaû Gùa aò RûMâZ, `ùUû \ßûeûaûaûu iMêY \gð 213-220

(34) C\òe cjòcû(\ßòZúd bûM) : \ßûeKûcûdúeùeûM ^ûgKûeú _ûjûP, Wûqe _òùfäu ~ªYû IKûC PòKòiôû 221-226

(35) aûaûu \gð _ûAñ i©ð, aûaûu _eúlûù~ûR^û, i_ðeì_ú aûaû 227-232

(h \ò _ûeûdY)

(36) aûaûu iaðmûZûe _eòPd, gâú`k @_ðYI i«û^ _âû ò 233-239

(37) PbûWÿò icûùeûj 240-244(38) aûaûue _ûK_ûZâ(jûŠò) ^û^ûiûùjau \ßûeû

ù\acì©òðue Cù_lû, ù ÷ùa\¥ aòZeY,Pjäû _âiû\ ö 245-249

(39) aûaûue iõÄéZ mû^ I MúZû UúKû,icû]ô c¦òe òcðûY 250-256

(40) aûaûu aòiàd fúkû : aò.bò. ù\au cûZûuC\¨~û_^ icûùeûj Gaõ ùjcûW_«uùbûRòùe ù~ûM\û^ 257-261

(41) `ùUû aé©û«, Qò ÜaÈ ùPûeò Gaõmûù^gßeú _V^ K[û ö 262-266

(42) cjûicû]ô _[ùe ~ûZâû, baòh¥ iìP^û, eûcP¦â\û\û _ûUòf Gaõ ZûZ¥û ùKûùZ _ûUòfu

(14)

céZê¥ Uûkòaû, flàúaûB iòù§uê \û^, icÉ _âûYúuc]¥ùe aûaûu òaûi, @«òc lY ö 267-272

(i¯c \ò _ûeûdY)

(43 I 44 ) cjûicû]ô _[ùe, _ìað òcòðZ icû]ô c¦òe,AUû bMÜ K[û, 72 N<û icû]ô, aû_êiûùja ù~ûMui Ü¥ûi MâjY, aûaûue @céZZêf¥ aP^ ö 273-280

(45) ^a^û[u icû^ bqò, aûaûuegd^ òcù« KûÂ _Uû 281-285

(46) aûaûue Mdû ~ûZâû, QûMke _ìað R àe K[û 286-289(47) i_ð I cŠìKe _ê Rð à aé©û« : aúeb\â®û

Gaõ ùP^aiû®û 290-294(48) gâú i\¨Mêeêu flY, _eúlûùe ùgaùWÿu

i`kZû, aûaûu iZ¥ aP^ I i«û^ \û^ 295-300(49) _eúlû : jeò Kû ùaUû, ùiûcù\a Êûcúu

guû \ìe I û^ûiûùja Pù¦ûeKeu K[û ö 301-305(50) KûKûu gòeòWÿò @ûMc^Kê _âZúlû, i^Úu bâûZéaZ¨

ù_âc Gaõ aûkûeûc ]ìe§eu K[û ö 306-311(51) C_iõjûe 312-313

`kgîZò 314-315@ûeZò 316

(15)

öö _â[c \ò _ûeûdY öö

öö _â[c @]¥ûd öö

_âû[ð û, Mjc ù_hê[ôaû RùY @\bêZ i Ú, Mjc ù_hòaûeKûjûYú I Gjûe Zû_ô~ð¥

_êeûZ^ _â[û @ êiûùe gâú ùjcûW_« _âû[ð û_ìaðK gâú iûA iZ¨PeòZe

gêbûe¸ KeêQ«ò ö

1) _â[ùc gâú MùYguê iûÁûw _âYò_ûZ KeêQ«ò, ~òGKò ù~ ùKøYiò

Kû~ð¥Kê òaòðNÜùe iµ Ü Keò ZûjûKê ~gÊú Keò[û«ò Gaõ KjêQ«ò ù~ gâú

iûA jó ùjCQ«ò MY_Zò ö

2) Gjû_ùe bMaZú ieÊZúuê _âYûc Kùf, ~òGKò Kûa¥ eP^û

Keòaû _ûAñ ù_âeYû \ò@«ò Gaõ KjêQ«ò ù~ gâú iûA bMaZúuVûeê bò Ü

êj«ò, iêZeûõ ùi Êdõ @û_Yûe Rúa^ iõMúZ Mû^ KeêQ«ò ö

3) Z_ôùe aâjàû, aò¾ê Gaõ cùjgßeuê _âYûc Kùf, ~òGKò iéÁò, iÚòZò I

iõjûeK©ðû @U«ò Gaõ KjêQ«ò ù~ gâú iûA Gaõ ùicûù^ @bò Ü ö ùi

Êdõ Mêeê eì_ ]ûeY Keò @ûcKê Gjò baiûMeeê C¡ûe KeòaûKê @ûiòQ«ò ö

4) Gjû_ùe òRe Kêkù\aZû gâú ûeûdY @û\ò û[u a¦^û KeêQ«ò,

~òGKò ùKûKõY eûR¥ùe _âKU ùjûA[ôùf ö ùKûuY ùjCQò ùijò iÚû^

(16)

~ûjûKê _egêeûc icê\âeê C¡ûe Keò _âZòÂû Keò[ôùf ö Gjû _½ûZ¨ ùi

òR KêkMêeêuê _âYûc Kùf ö

5) Z_ôùe gâú be\ßûR cê òuê, ~ûjûu ùMûZâùe Zûue R à ùjûAQò Gaõ

Gjû_ùe Ehòcû^u c]¥ùe ~ûmaË¥, béMê, _eûge, ûe\, ùa\a¥ûi,

i^K-i^¦^, i^ZKêcûe, gêK, ùgø^K, aògßûcòZâ, agòÂ, aûcù\a,

ùR÷cò ò, ùa÷gµûd^, ^aù~ûMú¦â _âcêL Z[û @û]ê òK ~êMe i Ú ~[û

^òaé©ò, mû^ù\a, ùiû_û^, cêqûaûB, R^ûŸð^, GK^û[, ^ûcù\a,

ZêKûeûc, KûjÜû, ^ejeò _âbéZòuê _âYûc Kùf ö

6) _êYò òRe _òZûcj i\ûgòa, _òZû eNê û[ Gaõ cûZûuê; ù~Cñcûù^

Zûue aûf¥ûaiÚûùe Aj]ûc Z¥ûM Keò[ôùf, òRe _òCiúuê ~òG Zûue

fûk^ _ûk^ Keò[ôùf Gaõ òRe _âòd ùR¥Â bâûZûuê _âYûc Kùf ö

7) _êYò _ûVKcû^uê _âYûc Keò _âû[ð û Kùf ù~ ùicûù^ GKûMâPò©

ùjûA Gjò K[ûcéZ _û^Ke«ê ö

8) _eòùghùe gâú iyò\û^¦ i\¨Mêeê gâú iûA^û[ cjûeûRuê _âYûc

Kùf, ~òGKò gâú \©ûùZâdu @aZûe @U«ò Gaõ Zûue @ûgâd\ûZû Z[û

aâjà iZ¥ Gaõ RMZ¨ cò[¥û Gjò iZ¥Kê icÉ _âûYúu c]¥ùe ijiû

C_f²ò KeûA iPeûPe ‘GK aâjà’ a¥û òe @ êbìZò _â\û^ Ke«ò ö

Gjû @ù« gâú _eûge, a¥ûi Gaõ gûŠòf¥ _âbéZòu icû^ bqòe _âKûe

iõùl_ùe a‰ð û Keò Mâ ÚKûe òcÜfòLôZ K[û _âûe¸ KeêQ«ò ö

öö Mjc ù_hòaû K[û öö

1910 ciòjûùe \òù^ iKûùk cêñ gâú iûAaûaûu \gð^ _ûAñ

\ßûeKûcûdúKê ~ûA[ôfò ö ùiVûe aòPòZâ \ég¥ ù\Lô ùcûe @û½~ð¥e iúcû

ejòfû ûjó ö gâú iûAaûaû cêjñ, jûZ ù]ûAaû _ùe PKò ù_hòaûKê fûMòùf ö

PUûYùe GK K_Wÿû aòQûAùf Gaõ Zûjû C_ùe PKò eLôùf ö Gùa KòQò

Mjc _KûA PKò ù_hòaû @ûe¸ Kùf ö

cêñ cù^ cù^ bûaòfò aûaû PKò ù_hòaûe CùŸg¥ K’Y ? Zûue Z

_eòaûe ûjòñ I bòlûaé©ò \ßûeû ùi RúaòKû òaðûj KeêQ«ò ö ùiVûùe C_iÚòZ

@^¥ ùfûKu c^ùe c]¥ G_eò bûa^û @ûiòfû ö Kò«ê Zûuê _PûeòaûKê aû

(17)

iûji Keòa KòG ? aûaû PKò ù_hòaû K[û aòRêkò ùaMùe iûeû Mâûcùe

_âPûeòZ ùjûAMfû Gaõ Zûue Gjò aòPòZâ fúkû ù\Lôaû _ûAñ Mâûce e^ûeú

ciRò\¨Kê ù\øWÿò @ûiòùf ö ùicû^u c]¥eê PûeòRY Èú ùfûK bòWÿ bòZeê

@ûMKê ~ûA PKòù_hûeê aûaûuê òaé©Keò Zûu jûZeê PKò I PKò \Š

ù^AMùf Gaõ aûaûue c]êe fúkû Mû^ Keò Keò òùR Mjc ù_hòaûKê

fûMòùf ö

Gjò NUYûùe _â[ùc Z aûaû ùKâû]ôZ ùjùf; Kò«ê ùicû^ue bqòbûa

ù\Lô KòQò icd c]¥ùe gû« ùjûA cé\êjûi¥ ù\ùf ö Mjc ù_hê ù_hê

ùijò Èú ùfûKcû^u c^Kê @ûiòfû ù~ aûaûue Z Ne\ßûe ^ûjó Kò û

i«û^i«Zò aû ù\LûgêYû Keòaû _ûAñ ùKjò ùfûK ^ûjû«ò ö ùi òùR

bòlûaé©ò \ßûeû Rúa^ òaðûj Ke«ò ö ùZYê Zûu _ûAñ @Uûe @ûag¥KZû

K’Y ? aûaû Z _ec \dûkê ö Gjò @Uû jêGZ ùi @ûc bòZùe aû<òù\ùa ö

G_eò c^ùe bûaò MúZ MûA MûA ùicûù^ MjcZK ù_hòù\ùf ö ZZ_ùe

PKòKê jUûA @UûKê Pûeò bûMùe aû<òù\A òR òR NeKê ~òaûKê C\¥Z

jê@ù« ùi _~𥫠gû« cê\âûùe [ôaû aûaû jVûZ¨ ùKâû]ôZ ùjûACVò Kjòùf

‘Zêce K’Y cZòbâc ùjûAMfû ? Kûjûe Rò òh bûaò ù^A~òaûKê aiòQ ?

~û@, ùijò @UûKê Mâûciúcûùe aò*ò ù\A @ûiòa ö’

gòeòWÿòe KòQò Mâûcaûiúuê cêñ _Pûeòfò aûaû Gùa ~ûjû Kùf, Zûjûe

CùŸg¥ K’Y ? RùY ùcûùZ Kjòùf Mñûùe aòiìPòKû ùeûM a¥û_òQò ö

Zûjûe òeûKeY _ûAñ i¸aZü aûaû Gjò Kû~ð¥ KeòQ«ò ö Gùa aûaû ~ûjû

ù_hòaû @û_Y ù\Lôùf Zûjû Mjc êùjñ, aòiìPòKû(jARû) ùeûM, ~ûjûKê

ù_hò aûaû òcðìk Keòù\ùf ö Gjò NUYû _ùe _âKéZùe aòiìPòKûe iõKâcY

\ìe ùjûAMfû Gaõ Mâûcaûiú iêL I gû«òùe aûi KeòaûKê fûMòùf ö

GK[û ù\Lô ùcûe @û^¦e iúcû ejòfû ^ûjó ö c^ bòZùe @ êe«

ùKøZìjk RûZ ùjfû ö cêñ òRKê òùR _âgÜ Kfò @Uû Gaõ aòiìPòKû ùeûM

c]¥ùe ùbøZòK Z[û _ûeÆeòK iµKð K’Y ? Gjûe eji¥ K’Y ? iûcû^¥

aòPûe aê¡ò akùe Gjò eji¥Kê ùb\ Keòaû i¸a êùjñ ö Gjò c]êe

fúkû K[û ù\Lô ùcûe jé\d @û^¦ùe CZ¨ êfäòZ ùjûACVòfû Gaõ G[ôeê

aûaûue Rúa^ú ùfLôaûKê ù_âeYû còkòfû ö @ag¥ GK[û iZ¥ ù~

(18)

aûaûu Ké_û Gaõ gêbûgúaðû\eê jó Gjò Kû~ð¥Uò i`kZûe ij iµ^Ü

ùjûA_ûeòfû ö

öö @Uû ù_hòaûe Zû_ô~ð¥öö

gòeòWÿò Mâûcaûiú @Uû ù_hòaûe ù~Cñ @[ð i§û^ Keò[ôùf, Zûjû Z _âûdVòK¨, ùZùa ùcû aòPûeùe Gjûe @^¥ KòQò @[ð c]¥ [ôfû ö aûaû gòeòWÿòùe_âûd 60 ahð aûi Keò[ôùf Gaõ Gjò \úNðahð c]¥ùe ùi @Uû ù_hòaûKû~ð¥ _âûdZü _âZò\ò Keê[ôùf ö ù_hòaûe @bò_âûd ùKak @Uû Zò@ûeòKeòaû ^[ôfû; aeõ bqcû^ue _û_, \êbðûM¥, cû^iòK Z[û gûeúeòKi«û_ ij iµéq [ôfû ö Zûue PKòe \êA ùNûeYû c]¥eê C_e bûM bqòZ[û òcÜ bûM Kcð [ôfû ö PKòe \Š ~ûjûKê ]eò ùi Mjc ù_hê[ôùf Zûjû[ôfû mû^ ö aûaûue \éXÿ aògßûi [ôfû ù~ c êh¥e jé\deê ù~ _~ð¥«@ûiqò, NéYû I @juûe ^Á ùjûA^ûjó, ~ûjû ùjaû @Z¥« KVò , ùi_~𥫠mû^ Z[û @ûcôû êbìZò i¸a êùjñ ö

Gjò NUYû i Ú Kaúe \ûiu Rúa^e ùMûUòG NUYûe iáZòPûeY Kùe öKaúe \ûi Mjc ù_hê[ôaû RùY cjòkûuê ù\Lô Zûue Mêeê ò_U òe¬^uêKjòùf ‘ùj Mêeêù\a ! Mjc ù~_eò PKòùe ù_hò ùjCQò, cêñ ùijò_eòbaiûMeeì_K PKòùe ù_hòùjûA @K[^úd ~ªYû ùbûMêQò ö’ Zûue MêeêC©e ù\ùf, ‘a¥É jê@^ûjó, PKòe ùK¦âùe mû^eì_K ù~Cñ \ŠUò@Qò ZûjûKê \éXÿZûe ij bòWÿò]e, ù~_eò cêñ ]eòQò ö ZûjûVûeê \ìeKê~û@ ^ûjó, ùKak ùK¦â@ûWÿKê @Mâie jê@ ö Gjû_ùe ù\Lôa ZêùcbaiûMe eì_K PKòeê ò½d C¡ûe _ûAa ö’

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê ö

Gjû ùjCQò ùijò PKò ù~Cñ[ôùe aûaû Mjc ù_hê[ôùf

(19)

öö \ßòZúd @]¥ûd öö

Mâ Ú eP^ûe @bò_âûd, Kû~ð¥ûe¸ùe @iûc[ð¥ I iûjie @bûa,ùjcûW_« C_û]ôe Zû_ô~ð¥ Gaõ Mêeêu @ûag¥KZû ö

MZ @]¥ûdùe Mâ ÚKûe gâú iûA iZ¨PeòZ eP^û _Qùe ù_âeYû_â\KûjûYúe a‰ð û Keò[ôùf ö Gjò @]¥ûdùe ùi Mâ Ú _V^e C_ûù\dZûZ[û @^¥û^¥ aòhd C_ùe @ûùfûK_ûZ KeêQ«ò ö

öö Mâ Ú eP^ûe @bò_âûd öö

ù~Cñbkò Mjc ù_hò Z[û Mâûc iúcûùe GjûKê aò*ò aòiìPòKû ùeûMe_âùKû_Kê aûaû \ìe Keòù\ùf _â[c @]¥ûdùe ùijò fúkûe eji¥ a‰ð ûKeû~ûAQò ö cêñ @ûjêeò @]ôK fúkûcû^ gêYòfò Gaõ ùcûe jé\d K¦eKêùiMêWÿòK @ûjäû\òZ KeòaûKê fûMòfû ö ùi iaê Kûa¥eì_ùe ùiâûZÊò ú ]ûeûùjûA ùcûe jé\deê _âaûjòZ ùjfû ö cêñ bûaòfò Gjò cjû ¨ @û½~ð¥R^KfúkûMêWÿòKe a‰ð û aûaûue bqcû^u _ûAñ C_ûù\d Z[û gòlû\ûdKùja Gaõ ùicû^ue _û_iaê icìùk Á ùjûA~òa ö Gjò CùŸg¥ùe cêñaûaûue _aòZâ Rúa^ KûjûYú Gaõ Zûue @cìf¥ C_ù\gMêWÿòKe eP^û@ûe¸ Kfò ö gâú iûAu Rúa^ú a‰ð ûùe ùKøYiò @Zògùdûqò ^ûjó ö iZ¥Gaõ @û]¥ûcôòK cûMðe Gjû aûÉaòK \òM¨\gð Kùe ö

Kû~ð¥ @ûe¸ Keòaûùe @lcZû Gaõ iûjie @bûa : gâú ùjcûW_«uc^Kê aòPûe @ûiòfû ù~ Gjò eP^û Keòaû _ûAñ Zûue ù~ûM¥Zû ûjó ö cêñZ òRe _ec a§ê Kò òRe _âKéZò aòhdùe c]¥ bfbûùa _eòPòZêùjñ ö ùZYê ùcû _eò GK cìXÿcZò RùY i Ú cjû_êeêhu Rúa^ú eP^û

Keòaûe \êüiûji Keòa Kò_eò ? @aZûecû^u Rúa^ PeòZ a‰ð û KeòaûKêùa\ c]¥ @lcZû _âKûg Kùe ö ùKøYiò i Úu PeòZâ RûYòaû _ûAñ òRKê_â[ùc i Ú ùjaû @ûag¥K ö cêñ Z Zûue MêYMû^ KeòaûKê c]¥ @ù~ûM¥ öi Úu Rúa^ú eP^û KeòaûKê iûjie @ûag¥KZû @Qò ö ùjùf PûeòùfûKui¹êLùe C_jûie _ûZâ ùjaûKê _Wÿòa ö GYê gâú iûAaûaûu Ké_û fûbKeòaû òcò© cêñ bMaû^uê _âû[ð û Kfò ö

cjûeûÁâe i Ú gòùeûcYò gâú mûù^gße cjûeûR KjòQ«ò i Úu PeòZ

(20)

eP^û \ßûeû _ecûcôû @Zò _âi Ü jê@«ò ö Zêkiú\ûi c]¥ KjòQ«ò ‘iû]êPeòZ gêb PeòZ K_ûiì ö ^òei aòh\ MêYcd `f Rûiê ö ù~û ijò \êüL_e Qò\â \êeûIßû, a¦^úd ù~jò RM ~i _ûIßû ö’ bqcû^u c]ùe i^Úuùiaû KeòaûKê Azû RûMâZ jêG ö i Úu Kû~ð¥ _ì‰ð Keòaû ùg÷kú c]¥ aWÿaòPòZâ ö _âKéZ ù_âeYûe ùiââûZ iòG, bq òcò© cûZâ ö @[aû Kû~ð¥ _ì©òðKeòaûe GK cû]¥c cûZâ ö C\ûjeY Êeì_ 1700 gKû±ùe Kaò cjú_Zòi Ú PeòZâ ùfLôaûKê ù_âeYû fûb Kùf ö bMaû^ i Úu jé\dùe aûiKeòù_âeYû RûMâZ Kùf Gaõ Kû~ð¥ _ì‰ð ùjfû ö ùijò_eò 1800 gKû±ùegâú \ûiMYêu ùiaû ÊúKéZ ùjfû ö cjú_Zò PûùeûUò Kûa¥ ‘bqaòRd’,‘i Ú aòRd’, ‘bqfúkûcéZ’ Gaõ ‘i Ú fúkûcéZ’ eP^û Kùf Gaõ\ûiMYê \êAUò Mâ Ú ‘bqfúkûcéZ’ I ‘i Ú K[ûcéZ’ eP^û Kùf, ù~Cñ[ôùe@û]ê òK i Úu PeòZâ a‰ðòZ ùjûAQò ö ‘bqfúkûcéZ’e 31,32 I 33@]¥ûdùe Z[û ‘i Ú K[ûcéZ’e 57 @]¥ûdùe gâú iûAaûaûu c]êeRúa^ú Z[û @cìf¥ C_ù\ge iê¦e I cù^ûm a‰ð û Keû~ûAQò ö iûAfúkû_ZâòKûe 11,12 I 17\g iõL¥ûùe Gjûe _ê ü_âKûg^ Keû~ûAQò ö_ûVKcûù^ Gjò @]¥ûdMêWÿòKê _ûV KeòaûKê @^êùeû] ö ùijò_eò gâúiûAaûaûu @\¨bêZ fúkûMêWÿòKe a‰ð û GK lê\â iê¦e _êÉòKû ‘gâú iûA^û[bR^cûkû’ @ûKûeùe _âKûgòZ ùjûAQò ö cê Ae aû¦âû òaûiú gâúcZúiûaòZâúaûB eNê û[ ùZ¦êfKe ^ûcÜú RùY cjòkû Gjûe eP^û KeòQ«ò ö

gâú \ûiMYê cjûeûR c]¥ gâú iûAaûaûu C_ùe c]êe KaòZû I Éa^cû^eP^û KeòQ«ò ö @cú\ûi baû^ú ùcùjUû ^ûcK @^¥ RùY bq aûaûuùKùZK KûjûYúe MêRêeûUò bûhûùe _âKûg KeòQ«ò ö gòeòWÿòe \lòYû bòlûiõiÚû^ \ßûeû _âKûgòZ ‘iûA_âbû’ _ZâòKûùe ùKùZK fúkû a‰ðòZ ùjûAQò öGVûùe _âgÜ CVêQò gâú iûA^û[ cjûeûRu Rúa^ PeòZe @ûbû aòzêeòZKeê[ôaû GùZ _eòcûYe iûjòZ¥ C_f² [ôaûùaùk _êYò GK Mâ Ú ‘iûAiZ¨PeòZ’ eP^û Keòaûe @ûag¥KZû KûjóKò ? Gjûe C©eùe ùKakGZòKò Kêjû~ûA_ûùe ù~ gâú iûAaûaûu Rúa^ú iûMe i\ég @Mû], a¥û_KI C©ûk @ùU ö G[ôùe @aMûj^ Kùf mû^ Gaõ bqòeì_K @cìf¥ e ôijRùe _âû¯ò ùja, cêcêlê R^Zû G[ôeê iað\û C_KéZ ùjùa ö gâúiûAaûaûu Rúa^ú, Zûue \éÁû« Gaõ C_ù\gcû^ @û½~ð¥ùe _eò_ì‰ð@ùU ö \êüLú Gaõ \êbðûM¥MâÉ cû^aKê G[ôeê gû«ò I iêL _âû ò ùja Z[û

(21)

ùfûK I _eùfûKùe ùgâd _âû ò ùja ö ~\ò gâú iûAaûaûu C_ù\gKê,~ûjû ùa÷\òK gòlû icZêf¥ @Z¥« C_ûù\d I gòlû_â\; ]¥û^_ìaðKgâaY I c^^ Keû~ûG ùZùa bqcûù^ aû‚òZ`k fûb Keòùa ö@[ðûZ¨ aâjàûuVûeê @bò ÜZû, @Áûw ù~ûMe iò¡ò Gaõ icû]ô fûb Keòaûe@û^¦ _âû ò ijRùe ùjûA~òa ö G K[û c^ùe bûaò cêñ PeòZâe K[ûakúiõKk^ Keòaû @ûe¸ Kfò ö Gjû ij G K[û c]¥ aòPûeKê @ûiòfû ù~ùcû _ûAñ Gjû jó iùaðûKôéÁ iû]^û ùja ö ù~Cñ bqcûù^ ùicû^uù^Zâ~êMkùe gâú iûAaûaûu \gð fûbeê a*òZ ùjûAQ«ò ùicûù^ GjòPeòZâ _ûV Keò gâú iûAaûaûu Rúa^iûMeùe @aMûj^ Keò_ûeòùa öGjû cù^Keò cêñ ùcûe icÉ @jõKê Zûue _\ûeaò¦ùe ic_ðY Keòù\fò öGjû_ùe cêñ cù^ Kfò ùcûe _[ @Zò iêMc ùjûAMfû Gaõ aûaû ùcûùZCbd AjùfûK I _eùfûKùe iêLú Keòaû _ûAñ C©e\ûdú ejòùa ö

Gjò Kû~ð¥ _ûAñ Êdõ aûaûuVûeê @ êcZò fûb Keòaû òcù« ùcûeiûji ^[ôfû ö GYê cêñ gâú cû]aeûI Ie` g¥ûcû, ~òGKò aûaûu @«ewbqcû^u c]¥ùe @^¥Zc [ôùf, Zûuê G[ô_ûAñ òùa\^ Kfò ö ùiùcûe @ êùeû] elûKeò gâú iûAaûaûu òKUùe Gjò_eò _âû[ð û Kùf‘Gjò @Yûiûùja @û_Yue Rúa^ú eP^û Keòaû _ûAñ @Z¥« CiôêKùjûAQ«ò ö @û_Y Gjû Kjò c^û Keò\ò@«ê ûjó Kò @û_Y RùY Kòe, GYê@û_Yu Rúa^ú ùfLôaûe @ûag¥KZû ^ûjó ö @û_Yue ùKak Ké_û I@ êcZò \ßûeû jó ùi Gjò eP^û KeòaûKê ilc ùjùa @[ðûZ¨ @û_YugâúPeYe _êY¥_âZû_ akùe jó Gjò Kû~ð¥ i`k ùjûA_ûeòa ö @û_Yu@ êcZò Kò û @ûgúaðû\ @bûaùe ùKøYiò Kû~ð¥ ~gÊú ùjûA_ûeòa ^ûjó ö’Gjò _âû[ð û gêYò aûaûu c^ùe \dû @ûiòMfû ö ùi @ûgßûi^û Gaõ C\ò_â\û^ Keò Zûue aeûbd jÉ ùcûe cÉK C_ùe eLôùf Gaõ KjòùfKò ZûKê Rúa^ú I \éÁû«MêWÿòKê GKZâ Keò fò_òa¡ KeòaûKê \ò@, cêñ Zû’eijûdZû Keòaòöö ‘cêñ Êdõ ùcûe Rúa^ú eP^û Keò bqcû^ue Azû_ì‰ð Keòaò ö’ Kò«ê ZûKê @jõ Z¥ûM Keò ùcûe geYùe @ûiòaûKê ùja ö~òG Zûe Rúa^ùe G_eò @ûPeY Kùe, cêñ ZûKê @]ôK ijûdZû Keò[ûG öùcûe Rúa^PeòZ a‰ð û Z ijR, Nùe aiò[ôaûùaùk cêñ ZûKê @ù^K_âKûe ijûdZû _â\û^ KeêQò ö ù~ùZùaùk Zû’e @jõ iµì‰ð Á ùjûA~òaZ[û ùfgcûZâ PòjÜ ejòa ^ûjó, ùiùZùaùk cêñ Zû’e @«üKeYùe

(22)

_âKU ùjûA Êdõ ^òRe Rúa^ú eP^û Keòaò ö ùcûe PeòZâ IC_ù\ge gâaY cûZâùK bqu jé\dùe gâ¡û RûMâZ ùjûAiekZû_ìaðK @ûcôû êbìZò Gaõ _ecû^¦ _âû ò ùja ö Mâ Úùe òRecZ _âZò_û\^, @^¥e cZ LŠ^ Z[û @^¥ ùKøYiò aòhdK i_l Kò ûaò_l a¥[ð aû\û êaû\e @_ùPÁû Keû~òa ^ûjó ö

öö ùjcûW_« C_û]ôe Zû_ô~ð¥ öö

aû\û êaû\ g±eê ùcû c^Kê @ûiòfû ù~ ùjcûW_« C_û]ô Kò_eò _âû¯ùjfû Zûjû a‰ð û Keòaû icúPú^ ùja ö KûKûiûùja Gaõ ^û^ûiûùjaPù¦ûeKe ùcûe @Zò N ò a§ê [ôùf ö ùicûù^ ùcûùZ gòeòWÿò ~ûA gâúiûAaûaûu \gð eê fûb CVûAaûKê @ êùeû] Kùf ö cêñ ùicû^uê K[ûù\fò; Kò«ê KòQò aòNÜ @ûiò~òaûeê ùcûe gòeòWÿò ~ûZâû iÚMòZ ùjûAMfû ö ùcûeRùY N^ò a§êu _êZâ ùfû^ûùbfûùe ùeûMûKâû« ùjûA[ôfû ö icÉ@û]ôùbøZòK I @û]¥ûcôòK C_ûdùe ~[ûi¸a Zûjûe PòKòiôû KeûMfû Kò«êicÉ ùPÁû aò k ùjfû I ùKøYiò _âKûùe Rße Kcòfû ^ûjó ö ùghùeZûjûe Mêeêù\auê Zû’e aòQYû _ûLùe aiûA eLûMfû; Kò«ê ùi[ôeê c]¥KòQò `k còkòfû ^ûjó ö Gjû ù\Lô ùcû c^ùe _âgÜ RûZ ùjfû ù~ Mêeêù~ùZùaùk ùMûUòG aûkKe Rúa^ elû KeòaûKê c]¥ @ic[ð, ZûùjùfZûue @ûag¥KZû K’Y ? @ûC ù~ùZùaùk Zûue ùKøYiò iûc[ð¥ ûjó,ùiùZùaùk gòeòWÿò ~òaûe _âùdûR^ K’Y ? Gjû bûaò cêñ gòeòWÿò ~ûZâûiÚMòZ Keòù\fò ö Kò«ê ~ûjû ùjaûe [ôa, Zûjû Z ò½d ùja Gaõ ZûjûGjò _âKûùe NUòfû ö _âû«û]ôKûeú ^û^ûiûùja Pù¦ûeKe aiA ~ûZâûKeê[ôùf ö ùi [ûù^eê \û\e _j*òaû _ùe aiA ~òaû fûMò CŸòÁ MûWÿòKê_âZúlû Keò[ôùf ö Gjò icdùe aû¦âû ùfûKûf ùUâ @ûiò _j*òfû, ù~Cñ[ôùeaiò ùi aû¦âû @ûiòùf Gaõ cêñ gòeòWÿò ~ûZâû iÚMòZ Keò[ôaû RûYò @iêLúùjùf ö û^ûiûùjau ~êqò ùcûùZ ~[û[ð Z[û ùKøZìjk_â\ cù^ ùjfûGaõ ùijò\ò eûZòùe cêñ _êYò gòeòWÿò ~òaûKê iÚòe Keò Rò òh_Zâ iRûWÿò~ûZâûe¸ Kfò ö cêñ iò]û \û\e ~ûA ùiVûeê c^cûWÿ MûWÿò ]eòaûKê iÚòeKfò ö Gjò fl¥ùe \û\e ~ûC[ôaû MûWÿòùe aiòòfò ö MûWÿò QûWÿòaûKê ~ûC[ûG,Gjò icdùe RùY cêifcû^ a¥qò cêñ aiò[ôaû aMò bòZeKê @ûiò ùcûeRò òh_Zâ ù\Lô ùcûe M«a¥iÚk iµKðùe _Pûeòùf ö cêñ Zûuê ùcûe MÉ

(23)

aòhdùe RYûAfò ö ùiVê ùi Kjòùf c^cûWÿ ~ûC[ôaû MûWÿò \û\e ùÁi^ùeeùj ^ûjó, GYê ùaûeòa¦e ù\A ~ûZâû Ke«ê ö ~\ò Gjò iûcû^¥ NUYûUòNUò [û«û Zûùjùf cêñ Zjó _e\ò gòeòWÿòùe _j*ò _ûeòaû ùjZê ^û^û@ûguû c]¥ùe Q¦ò ùjûA~ûA[û«ò ö Kò«ê Zûjû ùjfû ^ûjó ö bûM¥ù\aúuKé_ûeê _e\ò iKûk @,\gUû _ìaðeê cêñ gòeòWÿòùe _j*òMfò ö Gjû 1910ciòjûe K[û ö aûjûeê @ûiê[ôaû bqcû^u ejòaû fûMò ùiùZùaùk iûùVIßûWÿûjó GKcûZâ iÚû^ [ôfû ö ùNûWÿûMûWÿòeê IjäûAaû lYò gâú iûAaûaûu \gðùcûe GKcûZâ @ûKûOlû [ôfû ö ùijò icdùe bq gâú ZûZ¥ûiûùja êfKeciRò\¨eê ù`eê[ôùf ö ùi Kjòùf aûaû ciRò\¨ ùKûYùe @Q«ò ö GùaùKak _âûe òK \gð Keò\ò@, Zûjû_ùe iÜû^û\ò Kâòdû ùgh Keò @ûiòaû_ùe iêaò]û ù\Lô iûlûZ Keòa ö Gjû gêYòaû cûùZâ cêñ iò]û ù\øWÿò aûaûuePeYa¦^û Kfò ö ùi lYe @û^¦ a‰ð ûZúZ ö ùcûe ùfûc Uûuêeò CVòfû,ùcûe iaðûw geúeùe Kµ^ ùLkòMfû ö ùbûK I ùgûh \ìùeAMfû öù~Cñ cêjì©ðùe Zûue baaò ûgK PeY\ßd Ægð Keòaûe iêù~ûM fûbùjfû, ùcû Rúa^]c^úùe GK ìZ^ C^àû\^û _âaûjòZ ùjaûKê fûMòfû öcêñ Zûu òKUùe i\û EYú ùjûAejòaò ö Zûue Gjò C_Kûe cêñ ùKùabêfò_ûeòaò ûjó ö cêñ iað\û Zûuê iàeY Keò Zûu CùŸg¥ùe @û«eòK _âYûcRYûCQò ö ùcûe @^êba ùjfû ù~ gâú iûAu \gð^ùe jó RYKecù^ûbûaùe _eòa©ð NUòaû ijòZ @ZúZ Kcðe _âbûa gúNâ cäû^ _WÿòaûiûwKê @^ûiqò bûa Gaõ iõiûe _âZò ùa÷eûM¥ bûa @ûiò~ûA[ûG ö ùKakaòMZ R àe @ù^K _êY¥ _âbûaeê jó Gjò_eò \gð còkòaû i¸a ùjûA_ûùe ö_ûVKMY, cêñ g_[ Keò KjêQò ù~ ~\ò @û_Ycûù^ gâú iûAaûaûuêGKûMâPò©ùe ù\L«ò, iµì‰ð aògß @û_Yuê iûAcd eì_ùe jó ù\Lû~òa ö

~êqòZKð I aòaû\ : gòeòWÿò _j*òaû \ò jó aûfûiûùja Gaõ ùcûbòZùe Mêeêu @ûag¥KZû ù^A aû\û êaû\ ù\Lûù\fû ö ùcûe ~êqò [ôfûù~ Êû]ú^Zû _eòZ¥ûM Keò _eû]ú^ ùjaû Kò \eKûe ö _êYò ù~ùZùaùkKcð KeòaûKê jó _Wÿòa, Mêeêue @ûag¥KZû K’Y ? icÉuê _ì‰ð ùPÁûKeò @ûMKê @Mâie ùjaûKê _Wÿòa ö Mêeê gòh¥u _ûAñ Ke«ò K’Y ? iòG ZiêL ò\âûùe [ôùa ö Gjò _âKûe cêñ Êû]ú^Zû _lùe ~êqò aûXÿê[ôaûùaùkaûfûiûùja _âûe² K[û Kjê[ôùf ö ùi Kjòùf ù~ aò]ôùe ~ûjû ùfLûùjûAQòZûjû NUòa jó NUòa ö Gjûe a¥ZòKâc Keòaûùe cjû_êeêhcûù^ c]¥

(24)

aò k ùjûAQ«ò ö K[ûùe @Qò ‘cYòhe Azû ùMûUòG _âKûe ùjfûùakKêbMaû^u Azû @^¥ _âKûe ö’ _êYò _eûcgð ù\aû Qkùe Kjòùf ‘bûAiûùja, Gjò gêà _ûŠòZ¥ _eòZ¥ûM Ke ö Gjò @jõbûa Zêce ùKøYiòKû~ð¥ùe ijûdK ùja ^ûjó ö’ Gjò_eò bûaùe \êARYu c]¥ùeaûK¥ûkû_ùe N<ûG aòZòMfû, Kò«ê iaê aòaû\ _eò G[ôeê c]¥ ùKøYiò kcòkòfû ^ûjó ö ùghùe \êùjñ aòag ùjûA ~êqò @]ûùe eLôfê ö _eòYûcùKak Gjû ùjfû ù~ ùcûe gû«òbw ùjfû Gaõ cêñ @ êba Kfò ù~ù\÷jòK aê¡ò Gaõ @õjKûe jó aòaû\e KûeY ö @jõKûe ùjCQò ù~ ùKøYiòaòaû\e cìkû]ûe ö

ù~ùZùaùk cêñ @^¥cû^u ijòZ cògò ciRò\¨ Mfò, aûaû ùiùZùaùkKûKûiûùjauê iù´û]ôZ Keò _âgÜ Kùf ù~ iûùVIßûWÿû(ceûVòùe IßûWÿûe@[ð ùjCQò ^òaûiiÚk)ùe K’Y Pûfò[ôfû ? ùKCñ aòhdùe aòaû\ù\Lûù\fû ? _êYò ùcû @ûWÿKê \éÁò_ûZ Keò Kjòùf Gjò ‘ùjcûW_«’K’Y Kjòfû ? Gjò g± gêYò cêñ @ûP òZ ùjûAMfò ö iûùVIßûWÿû I ciRò\¨bòZùe @ù^K \ìeZû [ôfû ö iaðm Kò û @«~ð¥ûcú ^ùjûA[ôùf aûaûuêùiVûKûe aòaû\ aòhd Kò_eò aò\òZ ùjûA[û«û ?

cêñ bûaòaûKê fûMòfò ù~ aûaû ‘ùjcûW_«’ ûcùe ùcûùZ KûjóKò iù´û]ôZKùf ö Gjû Z ‘ùjcû\âò_ Ú’g±e @_bâõg ö ùjcû\âò_ Ú ù\aMòeòe ~û\aeûRaõgúd cjûeûRû cjûù\a Gaõ eûcù\au _âiò¡ cªú [ôùf ö ùiCyùKûUòe aò\ßû^, C©c Êbûae a¥qò [ôùf ö Zûu\ßûeû ePòZ PZêaMðPò«ûcYò Gaõ eûR_âgÉò Kûa¥ Cy _âgõiòZ ùjûA[ôfû ö jòiûa KòZûaelûùe ùi ìZ^ _âYûkúe @ûaòÃûe Keò[ôùf Gaõ LûZû_Zâ Kûc _¡Zò_âPk^ @ûe¸ Keò[ôùf ö cêñ Gjû Zêk^ûùe RùY @mû^ú, cìLð Gaõ c¦cZò@ùU ö GYê ùcûùZ Gjò aòùgh C_û]ôùe aòbìhòZ Keòaûe Zû_~ð¥ K’Y ?MìXÿ aòPûe Keòaû _ùe cêñ Gjò òÃhðùe _j*òfò ù~ ùcûe @jõKê Pì‰ðKeòaû _ûAñ i¸aZü aûaû Gjò @Èe _âùdûM KeòQ«ò ö ~ûjû\ßûeû cêñbaòh¥Zùe iað\û òebòcû^ú Gaõ aò câ ùjaò ö _êYò G_eò \ߦßûcôKbûa^û c]¥ @ûiòfû ù~ ùcûe aûK¨PûZê~ð¥e _âgõiû Keò jêGZ ùi G_eòKjêQ«ò ? _ùe @ag¥ GK[û _âZúZ ùjfû ù~ aûaûu \ßûeû ùjcûW_«C_û]ôùe aòbìhòZ Keû~òaû Kò_eò Zû_ô~ð¥_ì‰ð Gaõ baòh¥\âÁûe _eòPûdK[ôfû ö GK[û icùÉ RûY«ò ù~ _ea©ðú icdùe \ûùbûfKe(ùjcûW_«)

(25)

gâú iûAaûaû iõiÚû^e _eòPûk^û Kû~ð¥ Kò_eò iêPûeê Xÿwùe Gaõ _ûe\gòðZûeij ZêfûA[ôùf ö jòiûa-KòZûa iê¦e bûaùe eLô[ôùf, Gjû ij iûAiZPeòZe eP^û c]¥ Kùf ö Gjò Mâ Úùe mû^, bqò, ùa÷eûM¥, geYûMZòGaõ @ûcô òùa\^ @û\ò cj©ß_ì‰ð Z[û @û]¥ûcôòK aòhdMêWÿòKe icûùagNUòQò ö

öö Mêeêu @ûag¥KZû öö

Gjò aòhdùe aûaû K’Y Kjòùf ùi ù^A ùjcûW_«u \ßûeû fòLôZùKøYiò @ûùfL¥ aû iáZòfò_ò còkê ûjó ö @ag¥ KûKûiûùja \úlòZ Gjòaòhdùe GK @ûùfL¥ _âKûg KeòQ«ò ö aûaûuê iûlûZ Keòaûe _e\òùjcûW_« Gaõ KûKûiûùja ciRò\¨Kê ~ûA NeKê ù`eòaû òcù« @ êcZòbòlû Kùf ö aûaû @ êcZò ù\ùf ö Gjò icdùe ùKjò RùY _âgÜ Kùf:aûaû ùKCñ@ûùWÿ ~òaê ?

C©e còkòfû : D¡ßðKê ~û@ ö_âgÜ : cûMð ùKCñ@ûùWÿ ?aûaû : @ù^K _[ ejòQò ö GVûeê c]¥ ùMûUòG _[ @Qò ö Kò«ê Gjò

cûMð \êMðc Z[û K<KòZ Gaõ iòõj, a¥ûNâ @û\òe i¹êLú^ ùjaûKê _Wÿòa öKûKûiûùja : ~\ò iûwùe _[_â\gðK [ôùa, ùZùa..aûaû : Zûùjùf KÁ ùja ^ûjó ö _[_â\gðK ZêcKê iòõj, a¥ûNâ Gaõ

LûZeê elû Keò fl¥iÚkùe _j*ûAù\ùa ö Zûjûe @bûaùe RwfùeeûÉû bêfò~òaû Kò û LûZùe Mkò_Wÿòaûe @ûguû ejòQò ö ùjcûW_« c]¥Gjò icdùe ùiVûùe C_iÚòZ [ôùf ö ùi cù^Kùf ù~ aûaû ~ûjûKjêQ«ò, Mêeêu @ûag¥KZû K’Y _âgÜe C©e ùi[ôùe i ÜòjòZ @Qò ö ùiiaêKûk _ûAñ c^ùe \éXÿ ò½d Keòù^ùf ù~ Gjû_ùe Gjò aòhdùe ùi@ûC ùKùa aû\û êaû\ Keòùa ûjó ö _âKéZ_lùe Mêeêu C_ù\g _ûk^\ßûeû jó _ecû[ð _âû ò i¸a ùjûA[ûG ö eûc Gaõ Ké¾ bMaû^u cjû ¨@aZûe ùjûA[ôùf c]¥ @ûcôû êbìZò òcù« eûcuê Zûue Mêeê agò GaõKé¾uê Mêeê i¦ò_^úu geYû_ Ü ùjaûKê _Wÿò[ôfû ö Gjò cûMðùe C ÜZò fûbKeòaû òcù« gâ¡û Gaõ iaêeò @[ðûZ¨ ù]÷~ð¥- Gjò \êAUò MêY ijûdKùjûA[ûG ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(26)

öö ZéZúd @]¥ûd öö

gâú iûAaûaûu ÊúKéZò I _âZòmû, bquê \ûdòZß @_ðY, aûaûufúkûcû^ ùR¥ûZòɸ Êeì_, cûZéù_âc, ùeûjòfûu KûjûYú Gaõ

Zûue c]êe C_ù\g

öö gâú iûAaûaûu ÊúKéZò Gaõ _âZòmû öö

MZ @]¥ûdùe aûaû Kò_eò iZ¨PeòZ ùfLôaû _ûAñ @ êcZò _â\û^ KeòGjò Kû~ð¥ _ûAñ Zûue _ì‰ð ijcZò ejòQò ùaûfò Kjòùf, Zûjû a‰ðòZ ùjûAQò ö‘Zêùc òRe c^ iÚòe Ke, ùcûe aûYúùe aògßûi eL Gaõ òbðd ùjûAK©ða¥ _ûk^ KeòPûf ö ùcûe fúkû ùfLôùf @aò\¥û ûg ùja Gaõ ~òGGjûKê ]¥û^ I bqò ijKûùe gâaY Keòùa Zûue ù\÷jòK aê¡ò ^Á ùjûAbqò Gaõ ù_âce Zúaâ Czßûi _âaûjòZ ùja ö @ûC ~òG Gjò fúkû @]ôKMbúeZûùe @ù ßhY Keòùa, iòG mû^eì_K @cìf¥ e ô fûb Keòùa ö’

Gjò aûYú gêYò ùjcûW_« @Zògd @û^¦òZ ùjùf Gaõ ^òbðdùjûAMùf ö Zûue \éXÿ aògßûi ùjfû ù~ Gùa Kû~ð¥ ò½d i`k ùja öaûaû g¥ûcûu @ûWÿKê \éÁò_ûZ Keò Kjòùf ‘~òG ù_âc_ìaðK ùcûe ^ûciàeY Keòa, cêñ Zû’e icÉ Azû _ìeY Keòaò ö’ Zûjûe bqòùe C©ùeû©eaé¡ò NUòa ö ~òG ùcûe PeòZâ Gaõ Kû~ð¥e gâ¡û_ìaðK Mû^ Keòa, cêñ ZûKêiaê_âKûe ijûdZû Keòaò ö ù~Cñ bqMY jé\d I _âûY ijKûùe ùcûùZPûjñû«ò, ùicû^uê ùcûe KûjûYú gâaY Keòaû cûZâùK ÊûbûaòK bûùa_âi ÜZû _âû ò ùja ö aògßûi Ke, ù~ ùKjò ùcûe fúkûakúe Kú©ðKeòa; iòG _ecû^¦ _âû ò Gaõ Pòe iù«ûh fûb Keòa ö Gjû ùcûeùa÷gòÁ¥, ù~ùKjò @^^¥ bûaùe ùcûe geYû_ Ü jêG, ~òG gâ¡ûijKûùe ùcûe _ìR^, òe«e iàeY Gaõ ùcûe ]¥û^ Kùe, ZûjûKêcêñ cêqò _â\û^ Keò\òG ö’

‘~òG òZ¥ _âZò\ò ùcûe ^ûciàeY Gaõ _ìR^ Keò ùcûe K[ûZ[û fúkûcû^ue ù_âc_ìaðK c^^ Keòa, ùijò_eò bqcû^uVûùeiûõiûeòK aûi^û Gaõ @mû^eì_K _âaé©ò Kò_eò ejòa ? cêñ ùicû^uêcéZê¥ cêLeê a*ûA òG ö’

(27)

‘ùcûe K[û gâaY Keòaû \ßûeû cêqòfûb ùja ö GYê ùcûe K[ûgâ¡û_ìaðK gâaY Ke, c^^ Ke ö iêL I iù«ûh _âû òe Gjû ùjCQòiek cûMð ö Gjû ùgâûZûcû^u Pò©Kê gû«ò _â\û^ Keòa Gaõ ù~ùZùaùk]¥û^ _âMûXÿ ùjûA~òa Gaõ aògßûi \éXÿ ùja ùiùZùaùk @LŠ ùP÷Z^¥N^ij @bò ÜZû _âû¯ ùja ö ùKak ‘iûA’ ‘iûA’ CyûeY \ßûeû Zêce icÉ_û_ ^Á ùjûA~òa ö’

öö bò Ü bò Ü Kû~ð¥ òcù« bquê ù_âeYû ööbMaû^ Zûue ùKøYiò bquê c¦òe, cV, KûjûKê ^\ú ZUùe NûU

òcðûY Keòaû, KûjûKê Zú[ðiÚû^ bâcY Keòaû Gaõ @ûC KûjûKê bMaZ¨Kú©ð KeòaûKê; G_eò bûaùe bò Ü bò Ü bquê bò Ü bò Ü Kû~ð¥ òcù«ù_âeYû ù\A[û«ò ö ùcûùZ gâú iûA iZ¨PeòZ ùfLôaû _ûAñ ùi ù_âeYûù\ùf ö ùKøYiò aò aòhdùe _ì‰ð mû^ @bûaeê cêñ Gjò Kû~ð¥ òcù« iað\û@ù~ûM¥ [ôfò ö GYê Gjò KÁiû]¥ Kû~ð¥ òcù« \êüiûji Ke«ò aû Kò_eò ?

gâú iûA cjûeûRu aûÉaòK Rúa^ú a‰ð û Keòaûe iûc[ð¥ Kûjûe@Qò ? Zûue Ké_û cûZâùK Kû~ð¥ iµì‰ð ùjaû i¸a jêG ö ùZYê cêñù~ùZùaùk Gjûe eP^û @ûe¸ Kfò aûaû ùcûe @jõKê ^Á Keòù\ùfGaõ Êdõ òRe PeòZâ eP^û Kùf ö

@ZGa Gjò eP^ûe ùgâd Zûue, ùcûe êùjñ ö R àZü aâûjàY ùjûA[ôùfc]¥ cêñ \òa¥Plê ejòZ [ôfò, GYê iûA iZPeòZ ùfLôaûKê cêñ iað\û @ù~ûM¥;Kò«ê gâú jeòKé_û \ßûeû K’Y ùjûA_ûùe ? cìK c]¥ aûPûk jêG Gaõ _wêMòeò fõNò_ûùe ö òR Azû êiûùe Kû~ð¥ _ìeY Keòaû Kkû ùi jó RûY«ò öjûeùcû òdc Kò û aõgú RûùY ^ûjó, Zû’e ]ß ò Kò_eò @ûiêQò- Gjûe mû^ùKak aû\KKê RYû ö P¦âKû«cYòe iéÁò Gaõ Rê@ûe b…ûe eji¥ cYòKò û cùjû\]ô êùjñ aeõ ggòKkûe aé¡ò I ld \ßûeû ùjûA[ûG ö

öö aûaûu PeòZâ : @ûùfûKɸ i\ég ööicê\âe @ù^K iÚû^ùe aZòNe GA[ô_ûAñ òcðûY Keû~ûA[ûG ù~

^ûaòK \êNðUYûe i¹êLú^ ùja ^ûjó Kò RûjûRe ùKøYiò lZò NUòa ^ûjó öGjò baiûMeùe gâú iûAaûaûu bìcòKû GZû\ég @ùU ö Zûue Kû~ð¥@céZVûeê c]êe Gaõ iûõiûeòK ~ûZâûKê iêMc Keòaû òcù« @bòù_âZ öù~ùZùaùk Zûjû K‰ð_[ ù\A jé\dùe _âùag Kùe ù\÷jòK aê¡ò ^Á

(28)

ùjûA~ûG Gaõ jé\d _êfKòZ ùjûA icÉ @ûguû ùfû_ _ûG ö @jõKûe

aò ûg \ßûeû ùaø¡òK @ûaeY fê ùjûA mû^ _âKU jêG ö aûaûu aògê¡

Kú©òðe a‰ð û òÂû_ìaðK gâaY Keòaû\ßûeû bqcû^ue icÉ _û_

^Á jêG ö GYê ùcûl _âû òe Gjû jó iek cûMð ö

iZ¥~êMùe iûc Z[û \c, ùZâZûùe Z¥ûM, \ßû_eùe _ìRû Gaõ

Kkò~êMùe bMaZKú©ð ùcûle cûMð ö Gjò @«òc cûMð PZêað‰ðe ùfûKu

_ûAñ @bòù_âZ ö @^¥ iû]^û, ù~ûM, Z¥ûM, ]¥û^, ]ûeYû @û\ò @ûPeY

Keòaû KVò ; Kò«ê PeòZ Z[û jeòKú©ð gâaY Keòaû @Z¥« iêfb @ùU ö

K[û gâaY Gaõ Kú©ð \ßûeû A¦âòdMêWÿòKe ÊûbûaòK aòhdûiqò Á ùjûA~ûG

Gaõ bq aûi^ûejòZ ùjûA @ûcôiûlûZKûe @bòcêùL @Mâie jêG ö Gjò

`k _âû ò òcù« ùi iZ¨PeòZe eP^û KeûAùf ö

bqMY Gùa iekZû_ìaðK PeòZ K[û @aùfûK^ Ke«ê Gaõ ZZijòZ

Zûue cù^ûje Êeì_e ]¥û^Keò Mêeê Z[û bMaZ¨-bqòe @]ôKûeú

jê@«ê Gaõ òÃûc _ìaðK @ûcôiûlûZKûe fûb Ke«ê ö ‘iûA iZ¨PeòZ’e

eP^û i`kZû_ìaðK iµ Ü ùjaû-gâú iûAu KeêYû, @ûùc Z òcò© cûZâ ö

öö cûZéù_âc öö

aûQêeú _âZò MûAe ù_âc I aûiôf¥ccZû iaðR^aò\òZ ö Zû’e É^¥\êM¨]ùe _ì‰ð ejò[ûG Gaõ ù~ùZùaùk lê]û©ð aûQêeú É^Kê cêjñ Kùe,\êMÛe ]ûeû ÊZü _âaûjòZ ùjaûKê fûùM ö Z\ êeì_ cû@û c]¥ Zû’ei«û^e @ûag¥KZûKê ]¥û^ùe eLô VòK¨ icdùe É^¥_û^ KeûA[ûG ögògêe iê¦e géwûe Kùe; Kò«ê ùKûckcZò gògê Gjû RûYò_ûùe ^ûjó ögògêe géwûeKê ù\Lô cû@ûe @û^¦e iúcû eùj ûjó ö cû@ûe ù_âc aòòPòZâ,@iû]ûeY I òüÊû[ð_e, ~ûjûe ùKøYiò C_cû ^ûjó ö Gjò_eò i\¨Mêeêuù_âc Zûue gòh¥ _âZò ejò[ûG ö ùcû _âZò aûaûue Gjò_eò ù_âc [ôfû,~ûjûe C\ûjeY òcÜùe \ò@ûMfû ö

1913 ciòjûùe cêñ PûKòeòeê @aie MâjY Kfò ö ùcûùZ ~ûjûù_^i^ còkê[ôfû, ùcûe _eòaûe ù_ûhY _ûAñ Zûjû ~ù[Á [ôfû ö ùijòahðMêeê_ì‰òðcû \ò @^¥ bqcû^u ij cògò cêñ gòeòWÿò ~ûA[ôfò ö ùiVûùe @YûPò*YòKe òR@ûWÿê ùcû _ûAñ aûaûu òKUùe Gjò_eò _âû[ð û Kùf ö ‘dûu

(29)

_âZò Ké_û Ke«ê ö ~ûjû ù_^i ¨ còkêQò _eòaûe PkûAaû _ûAñ @<ê ûjó öKêUê iõL¥û aXÿòPûfòQò ö Ké_ûKeò ùKøYiò ò~êqò KeûA\ò@«ê ~Ÿßûeû ZûuePò«û \ìeùja ö’ aûaû Kjòùf ‘ZûKê PûKòeò còkò~òa; ùjùf a©ðcû^ ùcûeùiaû Keò ùi @û^¦ fûbKeê ö Zû’e Azû @ag¥ _ì‰ð ùja ö iòG aò]cðúZ[û \êÁùfûK iõMeê \ìeùe ejò ùKak ùcû _âZò ]¥û^ eLê ö icÉu_âZò \dû I ^câbûa _âKûg Keòaû ijòZ @«üKeYùe ùcûe C_ûi^ûKeê ö ~\ò ùi Gjò _âKûe @ûPeY Keòa, òZ¥û^¦e @]ôKûeú ùja ö

öö ùeûjòfûu KûjûYú ööGjò KûjûYú gâú iûAaûaûue icÉ _âûYúu _âZò icû^ ù_âcKê iìPûA[ûG ö

[ùe ùeûjòfû RûZòe RùY a¥qò gòeòWÿò @ûiò[ôùf ö Zûue geúe \úNðKûd,akòÂ Gaõ iêMVòZ [ôfû ö aûaûu ù_âcùe aòjßk ùjûA ùi gòeòWÿòùeejòaûKê fûMòùf ö Cy KKðg Êeùe ùi ùKûeû^ ieò _ûV Keê[ôùfGaõ ‘@ûfäû ùjû @Kae’ CyûeY Keê[ôùf ö gòeòWÿòe @]ôKûõg ùfûK\ò iûeû aòfùe Kûc Keòaû _ùe eûZòùe ù~ùZùaùk NeKê ù`eê[ôùfùeûjòfûu KKðg Êe ùicû^uê ÊûMZ Keê[ôfû ö Gjò KûeYeê eûZòùeùicûù^ bfùe ùgûA_ûeê [ôùf ö

KòQò\ò GjûKê ùicûù^ ^úeaùe ijòù^ùf Kò«ê ù~ùZùaùk Gjûiúcû aûjûeKê U_òMfû ùicûù^ aûaûu òKUKê ~ûA ùeûjòfûuê GjòbkòCyÊeùe _âû[ð û Keòaûeê òaé© KeûAaû _ûAñ òùa\^ Kùf ö aûaûùijò ùfûKcû^u Gjò _âû[ð û C_ùe aòùgh MêeêZß ù\ùf ^ûjó ö Gjûa\kùe Mâûcaûiúuê Cù_lû Keòaû bwúùe Kjòùf ùicûù^ òR Kû~ð¥C_ùe MêeêZß \ò@«ê Gaõ ùeûjòfûu _âZò aòùgh ]¥û^ \ò@«ê ^ûjó ö

aûaû ùicû^uê Kjòùf ù~ ùeûjòfûu _ ôú @Z¥« \êÁ Êbûae @ùUGaõ ùi ùeûjòfûuê I Zûuê KÁ ù\CQò ö Kò«ê ùKûeû^ _ûV icdùe iòGC_iÚòZ ùjaûKê iûji i*ûe Keò_ûeê ûjó, ùZYê ùijò icdZK ùeûjòfûiêL I gû«òùe KUûCQò ö aûÉaùe ùeûjòfûue ùKøYiò _ ôú ^[ôùf öaûaûu AwòZ ùKak c¦aòPûe @ûWÿKê CŸòÁ [ôfû ö @^¥ aòhd Zêk^ûùeaûaû _âû[ð û Gaõ Bgße @ûeû]^ûKê @]ôK MêeêZß ù\C[ôùf ö GYê iòGùeûjòfûu _l ic[ð Keò Mâûcaûiúuê KòQò icd _ûAñ KÁ ij¥ KeòaûKê_eûcgð ù\ùf ö

(30)

öö aûaûu c]êe @céùZû_ù\g öö

\òù^ c]¥ûjÜ @ûeZò C_eû« bqcûù^ NeKê _âZ¥ûa©ð Keê[ôùf öGjò icdùe aûaû Kjòùf-

‘Zêùc ù~CñVò aò [û@, ~ûjû Azû Zûjû Ke; Kò«ê iað\û GK[ûiàeY eL ù~ Zêùc ~ûjû KòòQò KeêQ, ùiiaê ùcûùZ mûZ @ùU ö cêñicÉ _âûYúue _âbê I NU NUùe a¥û¯ @ùU ö ùcûe C\eùeicÉ RWÿ I ùPZ^ _âûYú icûjûe ùjûAQ«ò ö cêñ icÉ aâjàûŠeòdªYK©ðû I i*ûkK @ùU ö cêñ jó iéÁò, iÚòZò I iõjûeK©ðû ö ùcûe

bqò Keê[ôaû a¥qòe ùKøYiò lZò i¸a êùjñ ö ùcûe ]¥û^Kê Cù_lûKeê[ôaû a¥qò cûdûRûfùe @ûa¡ ùjûA~ûG ö icÉ Rúa, _âûYú,KúU_Zw Z[û \ég¥cû^, _eòa©ð gúk Gaõ iPeûPe aògß ùcûejó Êeì_ @ùU ö’

Gjò @ ê_c Z[û @cìf¥ C_ù\gKê gâaYKeò cêñ c^ùe iÚòe Kfò ù~GYòKò ùcû Mêeêu a¥ZúZ @^¥ Kûjûe ùiaû Keòaò ûjó ö ‘ZêcKê PûKòeòcòkò~òa’-aûaûue Gjò aûYú ùcûe cÉòÃùe @ûù¦ûkòZ ùjaûùe fûMòfû öcêñ bûaòfò iZùe K’Y Gjû ùja ? _ea©ðú icdùe aûaûu Cqò iZ¥_âcûYòZ ùjfû Gaõ KòQò\ò _ùe ùcûùZ ìZ^ ò~êqò còkòMfû ö Gjû_ùecêñ @ûiqòejòZ ùjûA GKfdùe @ûRúa^ Zûue ùiaû KeòaûKê fûMòfò ö

Gjò @]¥ûd ùghKeòaû _ìaðeê _ûVKcû^uê ùcûe @ êùeû], ùicûù^@ûki¥, ò\âû, c^e P*kZû @û\ò A¦òdûiqò aòhdMêWÿòKeê \ìeùe ejò,GKûMâPò© ùjûA aûaûu fúkûicìj _âZò ]¥û^ ùK¦âòZ Ke«ê Gaõ ÊûbûaòKù_âca§^ cû]¥cùe bqòeji¥Kê @aMûj^ Ke«ê Z[û @^¥ iû]^ûùebâcòZ jê@«ê ûjó ö ùKak ùMûUòG jó iêMc cûMð _ûk^ Keòaû @ûag¥KI Zûjû ùjCQò gâú iûAfúkûK[ûe gâaY ö Gjû\ßûeû ùicû^ue @mû^^ÁùjûA ùcûle \ßûe Cù^àûPòZ ùja ö ù~_eò @ù^K iÚû^ bâcYKeòiûeòaû _ùe c]¥ Ké_Y _êeêh òRe MzòZ ]^ _âZò iað\û Pò«òZ [ûG,ùijòbkò gâú iûAuê @û_Yûe jé\dùe ]¥û^ Ke«ê ö @ûi«û @]¥ûdùe gâúiûAaûaûu gòeòWÿò @ûMc^e KûjûYú a‰ð û Keû~òa ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(31)

öö PZê[ð @]¥ûd öögòeòWÿòKê gâú iûAaûaûu _â[c @ûMc^, i Úu @aZûe fúkû, _aòZâ

Zú[ð gòeòWÿò, gâú iûAaûaûu a¥qòZß, ùMøfò aêaûu @ êba, gâúaòVVf bMaû^u _âKU, lúe iûMe K[û, \ûiMYêu _âdûM iÜû^,

Zò ò IßûWûÿ ö

öö i Úu @aZûe fúkû ööbMaZ MúZû(PZê[ð @]¥ûd 7-8)ùe bMaû^ gâúKé¾ KjòQ«ò ù~

‘ù~ùZùaùk ]cðe Mäû ò jêG I @]cð aé¡ò _ûG ùiùZùaùk cêñ @aZûe]ûeY Kùe ö ]cð iõiÚû_^, \êÁcû^ue aò ûg Z[û iû]êR^ue _eòZâûYòcù« cêñ ~êM ~êMùe ]eûaZeY Kùe ö’ iû]ê Gaõ i Úcûù^ bMaû^u

_âZò ò]ô Êeì_ ö ùicûù^ C_~êq icdùe _âKU ùjûA òRe Kû~ð¥_âYûkú\ßûeû ùicû^u @aZûee CùŸg¥ _ìeY Ke«ò ö @[ðûZ¨ ù~ùa aâûjàY,lZòâd Gaõ ùa÷g¥cûù^ ùicû^ue K©ða¥ _âZò aòcêLZû _âKûg Ke«ò,ù~ùa gê\âcûù^ CyRûZòe ùfûKu @]ôKûe @_jeY Keò ò@«ò, ù~ùa]cðûPû~ð¥cû^ue @^û\e Z[û ^ò¦û Keû~ûG, ù~ùa ]cð ^ûcùeKêKû~ð¥cû^ jêG, ù~ùa bò Ü bò Ü ]cðûaf´úcûù^ _eÆe c]¥ùe Kkjùefò ej«ò, ù~ùa aâûjàYcûù^ i§¥ûù\aû @û\ò Kû~ð¥ _eòZ¥ûM Ke«ò,KcðV _êeêhcûù^ ]ûcòðK Kû~ð¥ùe @eêPò _â\gð Ke«ò, ù~ùa ù~ûMú_êeêhcûù^ ]¥û^û\ò Kcð _eòZ¥ûM Ke«ò Gaõ ù~ùa iû]ûeY R^Zûuc^ùe G_eò ]ûeYû RûZ jêG ù~ ]^, i«û^ Gaõ Èú jó iaðÊ Z[ûGjò_eò bûaùe iZ¥cûMðeê Ijeò ùfûùK ù~ùa @]ü_Z^ \òMùe@Mâie jê@«ò, ùiùZùaùk i Úcûù^ ]eûaZeY Keò òRe C_ù\gGaõ @ûPeY \ßûeû ]cðe iõiÚû_^ Keò[û«ò ö ùicûù^ icê\âùe aZòNei\ég @û¸e CPòZ cûMð\gð Ke«ò Z[û iZ¨cûMðùe Pûfòaû _ûAñ ù_âeYûù\A[û«ò ö

Gjò cûMðùe @ù^K i Ú ~[û òaé©ò û[, mû^ù\a, cêqûaûB, ûcù\a,ùMûeû, ùMûYûA, GK^û[, ZêKûeûc, ^ejeò, ^eiú bûA, iR^ KiûA,iûaõZû cûfò Gaõ eûc\ûi _âbéZò ajê i Ú iZ¨cûMð _â\gð Keòaû òcù«bò Ü bò Ü icdùe _âKU ùjûAQ«ò ö G icÉu @ù« gòeòWÿò iûAaûaû@aZûe MâjY Keò G ]eû]ûcKê @ûiòQ«ò ö

(32)

öö _aòZâ Zú[ð gòeòWÿò öö

@j¹\^Me Ròfûe ùMû\ûaeú \úZU ùjCQò ùiøbûM¥_â\ûdò ú ùijò_êY¥bìcò, ~ûjûe ZUù\gùe ajê i Ú R àfûb KeòQ«ò Gaõ @ù^K GVûùe@ûgâd ù^AQ«ò ö Gjòbkò i Úcû^u c]¥ùe gâú mûù^gße cjûeûR _âcêL[ôùf ö gòeòWÿò, @j¹\^Me Ròfûe ùKû_eMûIñ ZûfêKûùe @aiÚòZ öùMû\ûaeú ^\ú @ZòKâc Keòaû _ùe gòeòWÿòKê iò]û eûÉû ~ûAQò ö @ûVcûAf eûÉû Pûfòaû _ùe @û_Y ù~ùZùaùk òcMûIñ _j*òùa ùiVûeêgòeòWÿò \éÁòùMûPe ùja ö Ké¾û ^\ú ZUùe @aiÚòZ @^¥û^¥ Zú[ðiÚû^MûYMû_êe, eiòõjaûWÿò Gaõ C\ê e bkò gòeòWÿò cjû ¨ _âiò¡ Zú[ðùlZâecû^¥Zû @Rð KeòQò ö _Še_êe òKUiÚ cwkùaXÿûKê ù~Cñbkò bûaùe\ûùcûRú, ic[ð eûc\ûi i{^MWÿKê Gaõ \©ûaZûe gâú eiòõj ieÊZúaûWÿòKê _âiò¡ Zú[ðùlZâùe _eòYZ Kùf ùijò_âKûe gâú iûA^û[ cjûeûRgòeòWÿòùe @aZú‰ð ùjûA GjûKê _aòZâ ]ûcùe _eòYZ KeòQ«ò ö

öö gâú iûAaûaûu a¥qòZß öö gâú iûAaûaûu iû Üò]¥ fûb Keòaû \ßûeû gòeòWÿòe cj©ß aé¡ò _ûAfû ö

Gùa @ûùc Zûue PeòZâ @aùfûK^ Keòaû ö ùi Gjò baiûMe, ~ûjûKê@ZòKâc Keòaû @Z¥« KVò ; Zûjû C_ùe aòRd_âû ò Keò[ôùf ö gû«òZûue cjû ¨ @ûbìhY [ôfû Z[û ùi mû^e cì©òðc« _âZúK [ôùf ö ùa÷¾abqcûù^ iað\û Zûue Ké_ûQûdû fûb Keê[ôùf ö \û^úu c]¥ùe ùieûRû K‰ðu icZêf¥ \û^ú [ôùf ö icÉ iûe c]¥ùe ùi iûeûõg [ôùf öiûõiûeòK aòhd _âZò Zûue @eêPò [ôfû ö

iað\û @ûcôÊeì_ùe òcMÜ ejòaû Zûu Rúa^e cêL¥ ù]¥d [ôfû ö@ òZ¥ aÉêe @ûKhðY Zûuê Ægð Keê [ôfû ö Zûue jé\d iì~ð¥Kû«ò icC{ßk [ôfû ö Zûue gâúcêLeê iað\û @céZ ahðû ùjC[ôfû ö ]^ú I MeòaCbùd Zûu _ûAñ icû^ [ôùf ö cû^-@_cû^ ù^A Zûu c^ùe Kò*òZcûZâ Pò«û ^[ôfû ö ùi òbðd Pò©ùe i¸ûhY Keê[ôùf, _âKûe _âKûeùfûKuê ùbUê[ôùf, ^©ðKúcû^ue @bò d Z[û éZ¥ ù\Lê[ôùf GaõMRf I Kaûfò gêYê[ôùf ö

GùZiaê Keò c]¥ Zûue icû]ô Zòùk cûZâ bw ùjC^[ôfû ö @ûfäûu^ûc iað\û Zûue IVùe aòeûRcû^ Keê[ôfû ö ù~ùZùaùk iûeû iõiûe

(33)

RûMâZ ejê[ôfû ùiùZùaùk ùi ò\âû ~ûC[ôùf Gaõ ù~ùZùaùk iõiûeùgûA~ûC[ôfû ùiùZùaùk ùi RûMâZ ejê[ôùf ö Zûue @«üKeY _âgû«cjûiûMe icû^ gû« [ôfû ö Zûue @ûgâc iµKðùe ^û ùKjò ò½òZ cZ_âKûg Keò_ûeê[ôfû ^û Zûu Kû~ð¥_âYûkúe @û\ò @« _ûC[ôfû ö KjòaûKêMùf ùi ùMûUòG iÚû^ùe aûi Keê[ôùf Kò«ê aògße icÉ aòhd I a¥û_ûeiµKðùe Zûuê bfbûùa RYû[ôfû ö Zûue \eaûee ùgûbû ò@ûeû [ôfû ö

ùi _âZò\ò @ù^K Kò \«ú adû^ Keê[ôùf; Kò«ê Zûue @LŠ gû«òZòùkcûZâ a¥ûjZ ùjC^[ôfû ö ùi iað\û ciRò\¨e _âûPúeKê @ûCRò aiòejê[ôùf Z[û _âûZü, c]¥ûjÜ I i§¥û icdùe ùfŠò Gaõ PbûWÿòKê bâcYùe~ûC[ôùf c]¥ iað\û @ûcôiÚ ejê[ôùf ö ÊZüiò¡ ùjûA c]¥ ùi iû]Kuicû^ @ûPeY Keê[ôùf ö ùi aò câ,\dûkê Z[û @bòcû^ejòZ [ôùf ö ùiiað\û icÉuê iêL _â\û^ Keê[ôùf ö Gjò_eò cjû ¨ @aZûe gâú gòeòWÿòiûAaûaûu gâúPeY Ægð Keò gòeòWÿò _aòZâ ùlZâùe _eòYZ ùjfû ö Zûjûecj©ß @iû]ûeY ùjûAMfû ö ù~Cñ_eò mûù^gße @ûk¦ú Gaõ GK^û[ù_÷VYe L¥ûZò aé¡ò Kùf ùijò_eò gâú iûAaûaûu \ßûeû gòeòWÿòe ~g aé¡ò_ûAfû ö gòeòWÿòe êf, _Zâ, ùMûWÿò I cûUò c]¥ ]^¥, ù~Cñcû^uê gâúiûAu PeYû êR Pê ^ Keòaû Z[û Zûue PeYKê cÉKùe ]ûeY KeòaûeùiøbûM¥ _âû¯ ùjfû ö bqcû^u _ûAñ gòeòWÿò GK \ßòZúd _Še_êe, RM Üû[_êeú, \ßûeKû, a^ûei(Kûgú), cjûKûùkgße Z[û ùMûK‰ð cjûaùkgßeùe_eòYZ ùjfû ö gâú iûAu \gð jó bqcû^u _ûAñ ùa\cª i\ég [ôfû,~ûjûe kÊeì_ ùicû^ue @ûiqò ûg ùjaû ij @ûcô\gð e _[ iêMcùjaûKê fûMòfû ö Zûue gâú\gð ù~ûMiû]^ Zêf¥ icû^ [ôfû Gaõ Zûuij aû©ðûkû_ Keòaû \ßûeû icÉ _û_ ^Á ùjC[ôfû ö Zûue _û\ùia^ZâòùaYú iÜû^ ijòZ icû^ [ôfû Gaõ PeYûcéZ _û^ Keòaû \ßûeû icÉcù^ûKûc^ûeê Zé ò còkê[ôfû ö Zûue @ûù\g @ûc _ûAñ ùa\ i\ég [ôfû ö_âiû\ Gaõ C\ò MâjY Keòaû \ßûeû Pò© gê¡ò ùjC[ôfû ö ùi jó @ûce eûcI Ké¾ [ôùf, ~òGKò @ûcKê cêqò _â\û^ Ke«ò, ùi jó @ûce _eõaâjà [ôùf öùi Q¦ K_Ueê Z \ìeùe [ôùf Z[û ùKùa òeûg aû jZûg ùjC^[ôùf öùi iað\û @ûcôiÚ, ùP÷Z^¥N^ Z[û @û^¦e cwkcì©òð [ôùf ö KjòaûKêMùf gòeòWÿò Zûue _â]û^ ùK¦â [ôfû Kò«ê Zûue KcðùlZâ _¬ûa, KfKZû,C©e bûeZ, MêReûU, XÿûKû Gaõ ùKûuY _~𥫠_eòa¥û¯ [ôfû ö

(34)

gâú iûAaûaûu Kú©ðò \ò Kê \ò aòRêkò ùaMùe _âPûeòZ ùjaûKê fûMòfûGaõ iÚû^ iÚû^eê ajê iõL¥K \gð û[ðú @ûiò Zûue \gð Keò fûb CVûAùf öùKak \gð \ßûeû jó c êh¥ iòG gê¡ Kò û @gê¡ jé\de ùjûA[ûC, Zû’ec^Kê _ec gû«ò còkê[ôfû ö ZûKê ùijò _âKûe @ êba ùjC[ôfû ù~_eòKò_Še_êee aòVVf bMaû^u \gð ùe ùjC[ôfû ö Gjû ùKøYiò @Zògùdûqòêùjñ ö ù\L«ê RùY bqu G_eò @ êbìZò ùjûA[ôfû ö

öö ùMøfòaêaû öö

_âûd 95 ahðe aùdûaé¡ bq ùMøfòaêaû @ûV cûi _Še_êe Z[û 4cûi(@ûhûXÿeê Kû©ðòK _~ð¥«) MwûZUùe aûi Keê[ôùf ö Rò òh_Zâ ù^aû_ûAñ ùi ùMûUòG M]Kê _ûLùe eLô[ôùf Gaõ RùY gòh¥ iað\û Zûu_ûLùe ejê[ôfû ö _âZòahð ùi _Še_êe ~ûC[ôùf Gaõ ù`eòaû icdùegâú aûaûu \gð òcù« gòeòWÿò @ûiê[ôùf ö aûaûu _âZò Zûue @Mû] ù_âc[ôfû ö ùi aûaûu @ûWÿKê GKfdùe \éÁò_ûZ Keê[ôùf Gaõ Kjê[ôùf KòAG Z gâú _Šeò û[, gâú aòV¨Vfu @aZûe @U«ò, ~òGKò @^û[e ^û[,\ú^\dûkê Gaõ icÉ \ú^ue û[ ö ùMøfòaêaû gâú aòV¨Vfu _ec bq[ôùf ö ùi @ù^K [e _Šeò ~ûZâû KeòQ«ò Gaõ aûÉa _lùe @ êbaKeòQ«ò ù~ gâú iûAaûaû jó _Šeò û[ ö

öö aòVVf Êdõ _âKU ùjùf öö

bMaZ¨ Pò«^ Gaõ bR^ùe gâú iûAaûaûue aòùgh @bòeêPò [ôfû öùi iað\û @ûfæû cûfòK CyûeY Keê[ôùf Gaõ bqcû^u c]¥ùe Kú©ði¯ûj Keê[ôùf ö GjûKê ûc i¯ûj Kêjû~ûG ö [ùe ùi \ûiMYêuê Kú©ði¯ûj KeòaûKê @ êcZò _â\û^ Kùf ö \ûiMYê aûaûuê Kjòùf Kò ‘@û_Yue@ûù\g gòùeû]û~ð¥; Kò«ê ùMûUòG @ûgßûi^û \ò@«ê Kò i¯ûj ùghùe aòV¨VfbMaû^ ù~_eò _âKU ùjùa ö’

aûaû Zûue jé\d Ægð Keò Kjòùf aòV¨Vf @ag¥ _âKU ùjùa,ùZùa bqcû^u c]¥ùe gâ¡û I Zúaâ CiôêKZû _âKûg _ûAaû @ûag¥K öVûKêe^û[e Wu_êeú, aòV¨Vfe _Šeò, eYùQûWÿe \ßûeKû Z Gjò iÚû^@ùU ö \ìeKê ~òaûe @ûag¥KZû ^ûjó ö aòV¨Vf K’Y ùKCñVê aûjûeê@ûiòùa ? ùi GVûùe jó aò\¥cû^ ö ù~ùZùaùk bqcû^u c]¥ùe

(35)

ù_âc I bqòe ùiâûZ CQêkò CVòa; aòV¨Vf Êdõ _âKU ùjùa ö’i¯ûj ùgh ùjaû C_eûù« aòV¨Vf bMaû^ Gjò_eò bûaùe _âKU

ùjùf ö KûKûiûùja \úlòZ iaê\ò _eò iÜû^iûeò ù~ùZùaùk ]¥û^ùeaiòùf Zûuê aòV¨Vf bMaû^ue \gð ùjfû ö c]¥ûjÜ icdùe ùiù~ùZùaùk aûaûu \gð òcù« ciRò\¨ ~ûAQ«ò, aûaû Zûuê _Pûeòùf‘K’Y aòV¨Vf @ûiò[ôùf û ? Zêùc Zûuê \gð Kf ? ùi ajêZ P*k öZûuê \éXÿZûe ij bòWÿÿò]e ö iûcû^¥ @iûa]û^ ùjùf ùi Liò _kûAùa öGjû iKûke NUYû [ôfû Gaõ c]¥ûjÜ icdùe Zûuê _êYò \gð _âû¯ùjfû ö ùijò\ò RùY `ùUû aòKûkò aòùVûaûue 25/30Uò PòZâ ù^AaòKòaûKê @ûiòfû ö Gjò PòZâ VòK¨ ùijò_eò [ôfû, ù~Cñ eì_ùe KûKûiûùja\úlòZ ]¥û^ûaiÚûùe aòùVûaûue \gð Keò[ôùf ö PòZâ ù\Lô Gaõ aûaûuK[û iàeY Keò KûKûiûùjauê aWÿ aòiàd fûMòfû ö ùi ùMûUòG PòZâ Zêe«KòYòù^ùf Gaõ ZûjûKê Zûue _ìRû Nùe iÚû_^û Kùf ö

[ûù^e @aie_âû¯ cûcfZ\ûe gâú aò.bò. ù\a Zûue MùahYûcôKi¦bðùe G K[û _âcûYòZ KeòQ«ò ù~ gòeòWÿò _Še_êee _eò]ôùe @«bêðq ö\lòYùe _Še_êe _ec _êeêh gâúKé¾u _aòZâ fúkû ùlZâ ö ùZYê gòeòWÿò jó\ßûeKû @ùU ö (iûA fúkû _ZâòKû bûM 12, iõL¥û 1,2,3) HZòjûiòKùK. ^ûeûdY @ûdûe Zûue ‘bûeZahðe iÚûdú AZòjûi’ gúhðK _êÉKùeĦ _êeûYeê \ßûeKû iµKðùe @ûC GK a¥ûL¥û^ aûXÿòQ«ò ö Ħ_êeûY(bûM2, _éÂû 10)Kê C¡ûe Keò ùi KjòQ«ò:-

‘PZêað‰ðûc_ò aMðûYûõ ~Zâ \ßûeûYò iaðZü ö@ùZû \ßûeûaZúZ¥êqû aò¡\òòbÉZßaû\òbòü ö

@[ðûZ¨ ù~Cñ iÚû^ Pûeòa‰ðe ùfûKu ]cð, @[ð, Kûc I ùcûl òcù«iêMc @ùU \ûgð òKcûù^ ZûjûKê \ßûeKû ûcùe iù´û]ôZ Ke«ò ö gòeòWÿòùeaûaûu ciRò\ ùKak Pûeòa‰ðe ùfûK êj«ò, \kòZ, @Æég¥ Gaõ bûùMûRúiòù§u _eò _ZòZcû^u _ûAñ iað\û C^àëq [ôfû ö GYê gòeòWÿòKê \ßûeKû@ûL¥û ù\aû iaðûù\ø ~[û[ð ö

öö bMa«eûI lúeiûMe K[û öö

gâú aòVVf bMaû^u _ìRûùe aûaûue Kò_eò eêPò [ôfû Zûjû bMa«eûIlúeiûMeu K[ûeê ÆÁ jêG ö bMa«eûIu _òZû aòùVûaûu _ecbq

(36)

[ôùf ö _âZòahð ùi _Še_êe ~ûZâû Keê[ôùf ö Zûu Nùe aòùVûaûu GKcì©òð [ôfû, ~ûjûKê ùi _âZò\ò _ìRû Keê[ôùf ö Zûu céZê¥ _ùe Zûu _êZâbMa«eûI _ìRû, gâû¡ @û\ò icÉ Kcð _eòZ¥ûM Kùf ö ù~ùa bMa«eûIgòeòWÿò @ûiòùf aûaû Zûuê ù\Lôaû cûùZâ Kjòùf ‘Gjûe _òZû ùcûe _eccòZâ [ôùf ö G[ô_ûAñ cêñ ZûKê GVûKê WKûAQò ö AG ùKùa ù ÷ùa\¥ @_ðYKeò ûjó @ûC ùcûùZ I aòùVûaûuê C_ûiùe eLôQò ö GYê cêñ ZûKê GVûKê@ûiòaûKê ù_âeYû ù\AQò ö Gùa cêñ ZûKê _ìRûeúZòùe òùdûRòZ Keòaò ö

öö \ûiMYêu _âdûMiÜû^ ööMwû Gaõ ~cê û ^\úe iõMciÚkùe @aiÚòZ _âdûM _aòZâ Zú[ðiÚk ö

GVûùe iÜû^ Keòaû \ßûeû icÉ _û_ Á ùjûA[ûG ùaûfò jò¦êcû^ue \éXÿaògßûi ö Gjò KûeYeê _að_aðûYú \ò MêWÿòKùe jRûe jRûe bq ùiVûKê~ûA @fb¥ aêWÿ _KûA[û@û«ò ö [ùe \ûiMYê c]¥ G_eò aêWÿ _KûAaûKêAzû Kùf ö c^ bòZùe GjòK[û eLô ùi aûaûu @ êcZò òcù« Mùf ö@«~ð¥ûcú aûaû Zêe« Zûue c^K[û RûYòù^A Kjòùf ‘GùZ \ìe aé[ûùe~ûZâû Keòaû Kò @ûag¥K ö Zêce _âdûM Z GjòVûùe @Qò ö ùcû C_ùeaògßûi eL ö’

@û½~ð¥e K[û ö \ûiMYê aûaûu PeY C_ùe c[û eLô ù~còZò _âYò_ûZKeêQ«ò aûaûu PeY~êMkeê Mwû I ~cê ûe \êA ]ûe ùiâûZ eì_ùe_âaûjòZ ùjaûKê fûMòfû ö Gjò PcKôûe ù\Lô \ûiMYêue ù_âc I bqòea§ CQêkò CVòfû ö Zûue \êA Plêeê @gî]ûe ùaûjòaûKê fûMòfû ö Zûuegeúeùe @\¨bêZ gòjeY iéÁò ùjfû Gaõ cêLeê ÊûbûaòK bûaùe gâúiûAu a¦^û SuéZ ùjaûKê fûMòfû ö

öö gòeòWÿòKê gâú iûAaûaûu _â[c @ûMc^ öö

gâú iûAaûaûu cûZû, _òZû, Zûue R^à I R^àiÚû^ iµKðùe KûjûKê aòKòQò RYû^[ôfû ö Gjò aòhdùe ajêZ @ êi§û^ KeûMfû ö aûaûuê Z[û@^¥cû^uê c]¥ Gjò aòhdùe _Peû CPêeû KeûMfû Kò«ê ùKjò aòiù«ûhR^K C©e aû KòQò iìZâ _â\û^ Keò_ûeòùf ^ûjó ö

_âKéZùe @ûù¸cûù^ Gjò aòhdùe iaðûù\ø @^bòm ö ^ûcù\a GaõKaúe\ûi iû]ûeY ùfûKu _eò R^àMâjY Keò [ôùfö gûcêKûùe cêqû

(37)

_eò _âKéZò ùKûkùe ùKûck gògê eìù_ ùicû^ue @ûaòbðûa [ôfû aòiàdKe ö^ûcù\auê búce[ú ^\ú ZUùe ùMû^ûA _ûA[ôùf Gaõ KaúeuêbûMúe[ú ^\ú ZUùe _â[ùc ù\Lô[ôùf Zcûf ö

gâú iûAaûaûue R^à aé©û« c]¥ VòK¨ Gjò_eò [ôfû ö ùi gòeòWÿòe òaélcìkùe ùhûjk ahð adie ZûeêY¥ûaiÚûùe bqcû^u Kf¥ûY òcù«_âKU ùjûA[ôùf ö ùijò icdùe c]¥ ùi _ì‰ð aâjàmû^ú i\ég _âZúZùjC[ôùf ö Ê_Üùe iê¡û ùKøYiò ùføKòK _\û[ð _âZò Zûue @ûMâj [ôfû öùi cûdûKê ùb\ Keò[ôùf Gaõ cêqò Zûue PeYùe a¦^û Keê[ôfû ögòeòWÿò Mâûce GK aé¡ ûeú û^û ùPû_\ûeu cû@û Zûu iµKðùe Gjò_eòa‰ð û Keò[ôùf ö

‘GK ZeêY, iêiÚ, ê©òðaû^ Z[û @Zò eì_a« aûkK iað_â[ùc òaél Zùk icû]ô@aiÚûùe \ég¥cû^ ùjùf ö gúZ Kò Mâúhà _âZò Zûue ZòùkcûZâ LûZòe ^[ôfû ö Zûuê G_eò @Ì adiùe Gjò _âKûe KVò Z_i¥ûKeòaû ù\Lô ùfûùK @û½~ð¥ ùjùf ö \ò ùe ùi KûjûKê ùbUê [ôùf GaõeûZòùe òbðúK ùjûA GKû«ùe Nìeòaêfê[ôùf ö ùfûKcûù^ aòiàdûbòbìZùjûA _Pûeê[ôùf Gjò ~êaK ùKCñVûeê @ûiòQ«ò ? Zûue eì_ùeL Z[ûMV^ G_eò @ ê_c [ôfû ù~ [ùe ù\Lôaû ùfûK Zûu _âZò ÊûbûaòKbûùa @ûKôéÁ ùjC[ôfû ö ùi iað\û ò aél Zùk aiê[ôùf Gaõ Kûjûe\ßûecêjñKê ~ûC^[ôùf ö ~\òI ù\LôaûKê ùi ~êaK _eò cù^ ùjC[ôùfKò«ê Zûue @ûPeY cjûcôû i\ég [ôfû ö ùi Z¥ûM Gaõ ùa÷eûM¥e iûlûZ_âZòcû [ôùf ö [ùe GK @û½~ð¥R^K NUYû NUòfû ö RùY bqu geúeùeLùŠûaû ù\aZû _âKU ùjùf ö òR bòZùe iéÁò ùjC[ôaû iù¦j \ìeKeòaû CùŸg¥ùe iÚû^úd ùfûùK Zûuê _Pûeòùf ‘ùj ù\a ! Gjò ùZRÊúaûkKe _òZûcûZû KòG I ùi ùKCñVûeê @ûiòQ«ò, Ké_ûKeò @ûcKê Kj«ê ö ’

LùŠûaû ùMûUòG ùKû\ûk cMûA GK òŸòðÁ iÚû^ùe L^^ KeòaûKêKjòùf ö ù~ùZùaùk ZûKê ùLûkûMfû, ùMûUòG _[e Zùk GK AUûù\LûMfû ö _[eKê KûXÿòaû _ùe GK \ßûe \ég¥cû^ ùjfû, ù~CñVûùePûùeûUò \ú_ Rkê[ôfû ö ùiVûeê \ê@ûee cûMð GK Mêµû @ûWÿKê f ò[ôfû,ùMûcêL @ûKéZòe cêLû, KûV_Uû I êfjûe AZ¥û\ò ùiVûùe ù\LûMfû öLùŠûaû _êYò Kjòùf ù~ Gjò ~êaK 12 ahð Gjò iÚû^ùe Z_i¥û Keò[ôfû öGjû_ùe iÚû^úd ùfûùK ùijò ~êaKuê _âgÜ Kùf ö Kò«ê ùi ùiiaêKê

(38)

GWÿûA~ûA Kjòùf Gjû ùcûe Mêeêue _aòZâ iÚk ùjûA[ôaûeê ùcûe _ìR¥iÚû^ ö Gjû_ùe Cq KaûU I \ßûeù\gKê _ìað_eò a¦ Keò\ò@ûMfû öù~Cñ_eò @gßZ¨[ I C\ê e aélKê _aòZâ cù^ Keû~ûG ùijò_eò aûaû òaélKê _aòZâ cù^Keò ù_âc Keê[ôùf ö cjfiû_Zò I gòeòWÿòe @^¥ bqcûù^Gjò iÚû^Kê aûaûue Mêeêu icû]ô cù^Keò GVûùe _ìRûyð û Keê[ôùf ö

öö Zò ò IßûWÿû aû Zòù^ûUò ~ûZâú òaûi öö

ò aél _ûgßa©ðú iÚû^Kê jeò aò ûdK iûùV ûcK RùY a¥qò KâdKùfI ùiVûùe GK aògûk ba^ òcðûY Kùf, ~ûjûe ûc iûùV IßûWÿû eLûMfû öaûjûeê @ûiê[ôaû bqcû^u _ûAñ Gjò IßûWÿû jó GKcûZâ iÚû^ [ôfû, ù~CñVûùeiað\û bòWÿ ùjC[ôfû ö ò aél Zùk PZêü_ûgßðùe Pû¦ò ú Gaõ _ûjûPZò@ûeò KeûMfû ö _ûjûP Zùk \lòY \òMùe GK ùQûU c¦òe @Qò,ù~CñVûùe bqcûù^ C©eûcêLú ùjûA ai«ò ö aògßûi @Qò ù~ ù~Cñ bqMêeêaûe I gêKâaûe i§¥ûùe GVûùe ]ì_ ù\ùa ùi iað\û iêLfûb Keòùa ö

Gjò IßûWÿû ajê _êeûZ^ Z[û Rú‰ðgú‰ð @aiÚûùe [ôfû Gaõ Gjûe Rúù‰ðû¡ûe^òZû« @ûag¥K ùjC[ôfû ö iûAaûaû iõiÚû^ Gùa Zûjû KeòQ«ò öKòQò\ò _ùe GK ìZ^ IßûWÿû òcðûY ùjfû, ~ûjû \úlòZ IßûWÿû ^ûcùe_eòPòZ ö Gjò IßûWÿûe òcðûZû KûKûiûùja \úlòZ¨ RùY _âZòÂòZ @ûA^m[ôùf ö ùi AõfŠùe [ôaû icdùe \êNðUYûe gòKûe ùjûA ùMûWÿùe@ûNûZ_âû¯ ùjûA[ôùf ö @ù^K [e PòKòiôû Kùf Kò«ê ùMûWÿ bf ùjfû^ûjó ö Gjò icdùe û^ûiûùja Pù¦ûeKe Zûuê aûaûu Ké_û bòlû Keòaû_ûAñ _eûcgð ù\ùf ö

1909 ciòjûùe ùi aûaûu \gð Kùf ö Kò«ê aûaûuê Zûue L¬ùMûWÿe lZ a\kùe c^e lZKê \ìe KeòaûKê òùa\^ Kùf ö aûaûu\gð \ßûeû G_eò iêL _âû¯ ùjfû ù~ iÚûdú bûaùe ùi gòeòWÿòùe ejòaûKêiÚòeKùf Gaõ òR _ûAñ Z[û bqcû^u iêaò]û _ûAñ GK IßûWÿû òcðûYKùf ö Zû 1.12.1910eòLùe Gjûe gòkû^¥ûi ùjfû ö ùijò \ò@^¥ \êAUò aòùgh NUYû NUòfû ö (1) \û\ûiûùja L_ùŸðuê NeKê ù`eòaû_ûAñ @ êcZò còkòfû (2)PbûWÿòùe eûZâò \eaûe @aieùe @ûeZòe gêbûe¸ùjfû ö KòQò\ò _ùe IßûWÿû iµì‰ð eìù_ òcòðZ ùjûAMfû Gaõ 1911eûc^acú Zò[ôùe @û êÂû òK bûùa C\¨NûUòZ ùjfû ö

(39)

Gjû_ùe @ûC GK IßûWÿû ^ûM_êee _âiò¡ ]^ú aêUò iûùja òcðûYKùf ö Gjûe òcðûYùe ajê @[ð a¥d ùjfû ö ùZùa Zûue icÉ gâciû[ðK ùjfû KûeY aûaûu geúe Gùa ùijòVûùe Pòeaògâû«ò fûb KeêQòGaõ icû]ô c¦òe ûcùe Zûjû RMZ aòL¥ûZ ùjûAQò ö Gjò c¦òe iÚû^ùe_â[ùc GK aMòPû [ôfû, ù~CñVûùe aûaû Êdõ MQ fMûC[ôùf I _ûYòù\AZû’e ù\LûgêYû Keê[ôùf ö ù~CñVûùe ùMûUòG ùQûU ùKûVûNe c]¥^[ôfû ùiVûùe Zò ò Zòù^ûUò aògûk IßûWÿû òcðòZ ùjûAMfû ö G icÉc]¥ùe iûùVIßûWÿû ajê \eKûeùe @ûiê[ôfû ö

aMòPû K[û, aûc^ ZûZ¥ûu ijûdZûùe Êdõ aMòPûe ù\LûgêYû Keòaû,gòeòWÿòùe aûaûu @iÚûdú @ ê_iÚòZò Z[û Pû¦ _ûUòfu ae~ûZâúùe _ê ügòeòWÿò _âZ¥ûa©ð , ù\aú\ûi, Rû^Kú\ûi Gaõ MwûMúeu iõMZò, ùcûjòŸòZù´ûfòu ij KêÉò, ciRò\¨ùe òaûi, ùWwùf Gaõ @^¥ bqu _âZòù_âc @û\ò NUYûakúe a‰ð û @ûMûcú @]¥ûdùe Keû~òa ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

_aòZâ MêeêiÚû^ : Gùa aò cìKiûlú _eò aò\¥cû^

(40)

öö _*c @]¥ûd öö

Pû¦ _ûUòfu ae~ûZâú \k ij gâú iûAaûaûu _ê ü@ûMc^,@bò ¦^ Z[û ‘gâú iûA’ ûcùe iù´û]^, @^¥ i Úcû^u ij

iûlûZ, ùagbìhû Gaõ òZ¥ Kû~ð¥Kâc, _û\êKû K[û, ùcûjòŸò uij KêÉò I Rúa^]ûeûùe _eòa©ð , Rke ùZ÷k eì_û«e,

ùRûje@fäú

öö Pû¦ _ûUòfu ae~ûZâú \k ij _ê ü@ûMc^ öö

Jewûaû\ Ròfû( òRûc ùÁU) @«MðZ ]ì_MûIñùe Pû¦ _ûUòf ^ûcKRùY ]^ú cêifòc aûi Keê[û«ò ö [ùe ùi Jewûaû\ ~ûC[ôaûùaùk_[ c]¥ùe Zûue ùNûWÿú(cûB ùNûWÿû)Uò jRòMfû ö \êAcûi ]eò ùi ZûKêùLûRòaûùe fûMòùf Kò«ê ùKøYiòVûùe KòQò i§û^ còkòfû ^ûjó ö ùghùe^òeûg ùjûA Zûjûe iûR aû Rò^¨Kê ^òR _òVòùe f\ò ùi Jewûaû\ù`eò@ûiê[ôùf ö _âûd 14 cûAf aûU @ûiòQ«ò, GK @û´ MQ cìkùeRùY `Kòe aiò Pòfc iRûWÿê[ôaûe ù\Lôùf ö Zûu cÉKùe ùUû_ò,geúeùe K` ò Gaõ _ûLùe GK iU¨Kû [ôfû ö Kòeu AiûeûKâùc Pû¦_ûUòf Zûu _ûLKê Mùf ö _òVòùe [ôaû Rò ¨ aû ùNûWÿúe iûRKê ù\Lô KòeRYK _Pûeòùf Gjû ùKCñVê @ûYòf ? Pû¦ _ûUòf òeûgûiìPK bwúùeKjòùf ùcûe ùNûWÿúUò jRò~ûAQò ö Gjû Zû’e Rò ¨ ö

`Kòe RYK aWÿ jûfêKû bûaùe @_e_ûgßðiÚ ûkKWÿùe i§û^ KeòaûKêKjòùf ö Pû¦ _ûUòf Zûue K[û cû ò ^ûk _ûLKê ~ûAQ«ò Z ùNûWÿúUòKêPeê[ôaû ù\Lô @û½~ð¥ùe @bòbìZ ùjûAMùf ö ùi ùKøYiò iû]ûeY a¥qòêj«ò ùaûfò Zûue cù^ ùjfû ö ùNûWÿúKê @ûYò ùi `Kòeu _ûLùe

_j*òùf ö ùiùZùaùk Pòfc Zò@ûeò ieò[ôfû ö @ûC \êAUò Rò òh aûKò[ôfû ö Pòfc iõù~ûM _ûAñ @MÜò Gaõ ]ì@ñû UûYòaû iÚû^ùe I\ûK^û eLôaû_ûAñ _ûYò ö `KòeRYK Zûue PòcêUûKê bìAñùe Nhòù\A C_eKê aûjûe

Keòaû lYò Zû’ ijòZ GK Rk«û @wûe aûjûeò@ûiòfû Gaõ ùijò @wûe

C_ùe Pòfc eLôùf ö Gjû_ùe iU¨Kûùe ùMûUòG _âjûe Keòaû cûùZâ

(41)

GK Rkû]ûe iéÁò ùjûAMfû @ûC ùijò Rkùe K^ûUòKê I\û Keò PòfcùeMêWÿûAùf ö Gjò _âKûe iaê a¥aiÚû Keò `KòeRYK Pòfc UûYòùf GaõZZ¨_½ûZ¨ Pû¦ _ûUòfuê c]¥ aXÿûAùf ö Gjò PcKôûe ù\Lô Pû¦ _ûUòfu@û½~ð¥e iúcû ejòfû ûjó ö ùi Kòeuê RùY @iû]ûeY a¥qò cù^KeòZûu NeKê @ûiòaû _ûAñ òcªY Kùf ö _e\ò `Kòe Pû¦ _ûUòfu ijZûu NeKê Mùf Gaõ ùiVûùe KòQò \ò ejòùf ö _ûUòf ]ì_MûIñe@]ôKûeú [ôùf ö Zûue gûkK _êZâe aòaûj ùjaûe [ôfû Gaõ ae~ûZâúgòeòWÿò @ûiòaûe [ûG ö G[ô òcù« Pû¦ _ûUòf gòeòWÿò ~òaû iKûùg icÉa¥aiÚû Kùf ö

`Kòe c]¥ ae~ûZâú \k ij iûcòf ùjùf ö aòaûj iaðKêgkùeicû¯ ùjfû Gaõ ae~ûZâú \k ]ì_MûIñ ù`eò@ûiòùf ö Kò«ê Cq `KòegòeòWÿòùe jó ejòMùf Gaõ iûeû Rúa^ ùiVûùe KUûAù\ùf ö

öö Kòeuê iûA ûc Kò_eò _âû¯ ùjfû ? öö

ae~ûZâú\k ù~ùZùaùk gòeòWÿòùe _j*òfû LùŠûaû c¦òe òKUùecjfiû_Zòu ùlZ _ûLùe GK aél Zùk KòQò icd _ûAñ @UKòfûöLùŠûaû c¦òe i¹êLùe ak\MûWÿòMêWÿòKê ùLûfò\ò@ûMfû Gaõ ae~ûZâú \keRùY RùY Keò IjäûAùf ö ZeêY Kòe IjäûAaû lYò c¦òe _ìRK cjfiû_Zò‘@ûI iûA’ Kjò Zûuê ÊûMZKùf Z[û C_iÚòZ @^¥ ùfKcûù^ c]¥ iûAeì_ùe jó Zûuê iù´û]^ Keò Zûue i´¡ð û Kùf ö Gjû_ùe ùi ‘gâúiûA’ ^ûcùe _âiò¡ ùjûAMùf ö

öö @^¥ i Úcû^u ij iµKð öö

gòeòWÿò @ûiòaû _ùe gâú iûAaûaû ciRò\¨ùe aûi Kùf ö aûaû gòeòWÿò@ûiòaû _ìaðeê ù\aú\ûi ^ûcùe RùY i Ú ùiVûùe @ù^K ahð ]eò aûiKeê[ôùf ö aûaûue ùi Lêa¨ _âòd [ôùf ö Zûu ijòZ ùi ùKùa j êcû^c¦òe Z ùKùa PbûWÿòùe @aiÚû^ Keê[ôùf ö KòQò\ò _ùe Rû^Kú \ûi^ûcùe RùY i Úue c]¥ gòeòWÿò @ûMc^ ùjfû ö GYòKò aûaû Rû^Kú\ûiuijòZ aû©ðûkû_ Keòaûùe ajê icd @ZòaûjòZ Kùf ö _êYûZûù´eê gâúMwûMúe ^ûcK RùY Méjú ùa÷g¥ i Ú c]¥ aûaûu _ûLKê ~òaû @ûiòaûKùf ö

(42)

\òù^ gâú iûAaûaûuê aMòPûùe _ûYò iò*^ Keê[ôaûe ù~ùZùaùk ùiù\Lôùf Zûuê aWÿ @ûP òZ fûMòfû ö ùi ÆÁ bûhûùe Kjòùf gòeòWÿòùjCQò _ec bûM¥gûkú, ù~CñVûùe Gjò @cìf¥ júeû @Qò ö ~ûjûuêZêùc Gjò_âKûe gâc Keê[ôaûe ù\LêQ, ùi ùKøYiò iû]ûeY _êeêh êj«ò öGjò bìcò ùjCQò @Z¥« bûM¥aû ¨ Gaõ cjû ¨ _êY¥gûkú ö ùZYêKeò GjûKêGjò e ô _âû¯ ùjûAQò ö’

ùijò_eò @KÑfùKûU cjûeûRu RùY _âiò¡ gòh¥ i^Ú @û^¦^û[(ùdafûcV) ~òGKò iÚû^úd aûiò¦ûu ijòZ gòeòWÿòùe _j*òùf ùic]¥ ÆÁ bûaùe Kjòùf ‘~\òI aûj¥ \éÁòùe ùi iû]ûeY a¥qò bkò_âZúZ ùjCQ«ò, _âKéZùe ùi RùY @iû]ûeY a¥qò ö baòh¥ZùeZêùccûù^ GK[û @ êba Keò_ûeòa ö’ Gjû Kjò ùi ùdafû ù`eòMùf öGjû ùijò icde K[û ù~ùZùaùk gòeòWÿò GK iû]ûeY _fäú [ôfû GaõiûAaûaû @Ì adie aûkK [ôùf ö

öö aûaûu òZ¥P~ð¥û ööZeêY @aiÚûùe aûaû ùKùa Zûue ùKg K©ð Keê [ôùf Gaõ iað\û

RùY _jòfcû^ bûaùe ejê[ôùf ö ùi ù~ùa eûjûZû(gòeòWÿòeê 3 cûAf\ìe) ~ûC[ôùf ùiVûeê ùMŠê, ~ìA I RûA Pûeû @ûYò gòeòWÿòùe fMûC[ôùfI _ûYò ù\A Zûe ~ ô ù^C[ôùf ö aûc^ ZûZ¥û ^ûcùe RùY bq Zûuê_âZò\ò \êAUò cûUò jûŠò ù\C[ôùf ö aûaû Gjò cûUò jûŠòùe _ûYò ù^A MQcìkùe _ûYò ù\C[ôùf ö ùi òùR Kì@eê _ûYò KûXÿê[ôùf Gaõ i§¥û icdùecûUò jûŠò \êAUòKê ò MQ cìkùe eLôù\C[ôùf ö Kò«ê cûUò jûŠò ùiVûùeeLôaû cûùZâ bûwò ~ûC[ôfû, KûeY Zûjû K*ûcûUòe [ôfû ö

_e\ò ZûZ¥û _êYò \êAUò jûŠò ù~ûMûAù\C[ôùf ö Zò òahð ]eò Gjò_âKòâdû Pûfòfû Gaõ gâú iûAaûaûu KVò _eògâc Z[û _â~ ôeê ùiVûùeGK iê¦e êf aMòPû Zò@ûeò ùjfû ö @ûRò ùijò iÚû^ùe aûaûu ba¥icû]ô c¦òe \Šûdcû^ ùjûAQò, ~ûjû fl fl ùfûKu @ûgû I aògßûie_aòZâ ]ûc eìù_ L¥ûZò @Rð KeòQò ö

öö ò aél cìkùe _û\êKû öö

gâú @KÑfùKûU cjûeûRue RùY bq, ~ûjûu ^ûc bûA Ké¾ûRú@fòaûMKe, cjûeûRu ^òZ¥ `ùUûPòZâ _ìRû Keê[ôùf ö \òù^ ùi

(43)

@KÑfùKûU(ùiûfû_êe Ròfû) ~ûA cjûeûRûu _û\êKû \gð Gaõ _ìRû KeòaûKêiÚòe Kùf ö ùi aûjûeòaû _ìaðeê @KÑfùKûU cjûeûR Zûuê Ê_Üùe \gðù\A Kjòùf Kò @ûRòKûfò gòeòWÿò jó ùcûe aògâûc ùlZâ; GYê Zêùc ùiVûKê~ûA ùcûe _ìRû Ke ö Gjû_ùe Ké¾ûRú Zûue MÉ _eòa©ð Kùf GaõgòeòWÿò @ûiò gâú iûAaûaûue _ìRû Kùf ö ùi Q@ cûi Kûk gòeòWÿòùe@û^¦ùe ejòùf Gaõ Gjò Ê_Üe iáZòÊeì_ _û\êKû Zò@ûeò Kùf ö 1834gKû± gâûaYcûiùe gêb \ò ù\Lô ò aél cìkùe ùi _û\êKû iÚû_^ûKùf ö \û\û ùKfKe I C_ûi^ú cjûeûR ~[ûaò]ô iÚû_^û Ciôa iµ^ÜKùf ö RùY \úlòZ aâûjàYuê _ìRû Kû~ð¥ _ûAñ ò~êq KeûMfû Gaõ _eòPûk^û\ûdòZß bq iMêY ùceê ^ûdKuê @_ðY KeûMfû ö

öö _û\êKû iÚû_^ K[û öö

[ûù^e ùiaû òaé© cûcfZ\ûe gâú aò.bò. ù\a, ~òGKò gâú iûAaûaûue_ecbq [ôùf, iMêY ùceê ^ûdK Gaõ ùMûaò¦ KckûKe \úlòZuVûeêGjò aòhdùe Z[¥ iõMâj Keò[ôùf ö _û\êKû aòhdùe _ì‰ð aòaeYú gâúiûA fúkû _ZòKâû bûM 11, iõL¥û 1, _éÂû 25ùe _âKûgòZ ùjûAQò öZûjû Gjò_eò : gKû± 1834(1912 ciòjû)ùe cê Ae RùY bqWûqe eûceûI ùKûVûùe aûaûu \gð òcù« gòeòWÿò @ûiòùf ö Zûu ijZûue KµûCŠe I a§ê bûA Ké¾Rú @fòaûMKe c]¥ @ûiò[ôùf ö KµûCŠeGaõ Ké¾Rúue iMêY ùceê ^ûdK Z[û Rò.ùK. \úlòZu ijòZ a§êZûiÚû_^ ùjûAMfû ö @^¥û^¥ aòhd @ûùfûP^û Kfûùaùk ùicû^u c^KêaòPûe @ûiòfû ù~ gâú iûAaûaûu gòeòWÿòKê _â[c @ûMc^ Z[û _aòZâ òcaél cìkùe òaûi Keòaûe HZòjûiòK iáZò C_fùl Zûue _û\êKû iÚû_^ûKeûMùf bf jê@«û ö Gjû_ùe _û\êKû Zò@ûeò Keòaû iµKðùe ù~ùZùaùkaòPûe @ûùfûP^û ùjfû KµûCŠeRYK Kjòùf ù~ ~\ò ùKûVûùe iûùjaGjò aòhdùe iìP^û _û@û«ò, Zû’ùjùf ùi aWÿ iê¦e _û\êKû Zò@ûeòKeòù\ùa ö Gjò _âÉûa icÉu c^Kê _ûAfû Gaõ Wûü ùKûVûùeuê GjûeiìP^û \ò@ûMfû ö ùi gòeòWÿò @ûiò _û\êKûe eì_ùeL Zò@ûeò Kùf Z[û Gjòaòhdùe @ûùfûP^û Keòaû _ûAñ LùŠûaû c¦òeùe C_ûi^ú cjûeûRuêiûlûZ Kùf ö C_ûi^ú cjûeûR ùi[ôùe @ù^K iê]ûe Keò _\à êfùLûù\AKùf Gaõ Zûjû Zùk òcÜ fòLôZ ùgäûK ùfLôùf, ~ûjû ò aéle

(44)

cûjûcô¥ Gaõ aûaûu ù~ûMgqòe ù\¥ûZK [ôfû :-

i\û ò aéli¥ cìkû]ôaûiûZ¨, iê]ûiâaòYõ Zòqc_¥_âòdõZc¨ öZeêõ KÌaélû]ôKõ iû]d«õ ^cûcúgßeõ i\¨Mêeêõ iûA^û[c¨ öö

@[ðûZ ‘cêñ bMaû^ gâú iûA^û[uê _âYûc KeêQò, ~ûjûu iû Üò]¥ fûbKeòò aél Khûd I _òZû~êq ùjûA c]¥ @céZ ahðû KeòaûKê fûMòfû ö (Gjò

aéle eiKê @céZ Kêjû~ûG) @ù^K ùeûMeê cêq Keòaûe Gjûe iûc[ð¥[ôaûeê GjûKê KÌaélVûeê cj©e ùaûfò Kêjû~ûG ö

C_ûi^ú cjûeûRu cZ icÉu _ûAñ MâjYúd ùjfû Gaõ aÉêZü ZûjûKû~ð¥ùe _eòYZ ùjfû ö cê Aùe _û\êKû Zò@ûeò KeûMfû Gaõ KµûCŠeujûZùe gòeòWÿò _VûMfû ö aûaûu òùŸðgùe gâûaY _ì‰òðcû \ò Gjûe iÚû_^ûKeûMfû ö ùijò\ò _ìaðûjÜ 11 NUòKû icdùe Rò.ùK. \úlòZ cÉKùe_û\êKû\ßdKê ]ûeY Keò LùŠûaû c¦òeeê GK aWÿ icûùeûjùe @ûiò\ßûeKûcûdúùe _j*òùf ö aûaû _û\êKû~êMkKê Ægð Keò Kjòùf ‘GjûbMaû^u gâú_de ö GjûKê ò aél Zùk iÚû_^û Ke ö’ Gjûe _ìað\òcê Ae RùY _ûiòð bq _ûÉû ùiU 25Uuû c ò@Wÿðe _VûA[ôùf ö aûaûGjò UuûKê _û\êKû iÚû_^ òcù« _â\û^ Kùf ö iÚû_^ûùe icê\ûd 100Uuûa¥d ùjfû, ~ûjû c]¥eê 75 Uuû Pû¦û \ßûeû iõMéjúZ ùjûA[ôfû ö _â[c_û*ahð _~𥫠Wûü ùKûVûùe \ú_ òcò© cûiòK \êAUuû _VûC[ôùf ö_û\êKûe PZêü_ûgßð @ûa¡ Keòaû _ûAñ fêjû QWÿ c]¥ _VûAùf ö ùÁi^eêQWÿ @ûYòaû Gaõ Q_e Keòaû Lyð (7 Uuû @ûV@Yû) iMêY ùceê ^ûdK_â\û^ Kùf ö @ûRòKûfò ReaûWÿò(^û^û _ìRûeú) ùiVûùe _ìRû KeêQ«òGaõ iMêY ùceê ûdK ù ÷ùa\¥ @_ðY KeêQ«ò Z[û i§¥û\ú_ ù\CQ«ò öbûA Ké¾ûRú _â[ùc @KÑfùKûU cjûeûRue gòh¥ [ôùf ö @KÑfùKûU ~òaûaûUùe gKû± 1834ùe _û\êKû iÚû_^e gêb @aieùe ùi gòeòWÿò @ûiòùfGaõ aûaûue gêb \gð Keòaû _ùe @KÑfùKûU ~òaû _ûAñ @ êcZòbòlûKùf ö aûaû Zûuê Kjòùf ‘@KÑfùKûUùe K’Y @Qò ? Zêùc aé[ûùeùiVûKê KûjóKò ~òa ? ùiVûe cjûeûR Z GjòVûùe @Q«ò ö Gjû gêYòKé¾ûRú @KÑfùKûU ~ûZâû ò¿©ò _eòZ¥ûM Kùf ö _û\êKû iÚû_^û _ùe ùi@ù^K[e gòeòWÿò @ûiê[ôùf ö gâú aò.bò. ù\a ùghùe ùfLôQ«ò ù~ GiaêaòaeYú ùjcûW_«uê RYû^[ôfû, ^ùPZ¨ gâú iûA iZ¨PeòZùe iÚû òZKeòaûKê ùi bêfò [ûù« ö

(45)

öö ùcûjòŸò Zù´ûfòu ijòZ KêÉò GaõRúa^ùe _eòa©ð öö

gòeòWÿòùe RùY _jòfcû^ [ôfû, Zûe ^ûc ùcûjòŸò Zù´ûfò ö ùKøYiòaòhdùe aûaûu ijòZ Zû’e cZùb\ ùjfû ö kÊeì_ Cbdu c]¥ùeKêÉò ùjfû I G[ôùe aûaû jûeòMùf ö Gjû_eVûeê aûaû Zûue ù_ûhûKGaõ Rúa^P~ð¥ûùe _eòa©ð Kùf ö ùi K` ò _ò§òùf, ùfwêUò aû§ê[ôùfGaõ LŠòG K_WÿûKê cÉKùe @ûaé© Keê[ôùf ö @ûi^ Z[û gd^ òcù«LùŠ @Lû a¥ajûe Keê[ôùf ö Gjò _âKûe Pòeû`Uû fêMû _eò]û^ Keò ùiùag¨ iù«ûh RYû_Wÿê[ôùf ö ùi iað\û Kjê[ôùf ‘Meòaò @a¨f aû\gûjú,@còeú ùi fûL iaûA, Meòùaûñ Kû @fäû bûA ö’ MwûMúeue c]¥ KêÉò_âZò @ êeûM [ôfû ö [ùe ùi ù~ùZùaùk KêÉò fXÿê[ôùf Zûu c^ùe@ êeì_ Z¥ûM bûa^û RûMâZ ùjfû ö Gjò icdùe Zûuê ù\÷aúaûYú ùjfû‘bMaû^u ijòZ ùLkùe òRe geúe fMûA\ò@ ö’ Gjò KûeYeê ùiiõiûe _eòZ¥ûM_ìaðK @ûcôû êbìZò _[ùe @Mâie ùjùf ö _êYûZûù´ òKUùeGK cV iÚû_^ Keò gòh¥cû^u ijòZ @aiÚû^ Kùf ö Gjò icdùe gâúiûAaûaû ùfûKuê ùbUê [ôùf Kò aû©ðûkû_ Keê [ôùf ö ùKùa ùKjò _âgÜKùf Zû’e ùiZòKò C©e ù\C[ôùf ù~ZòKò @ûag¥K ùjC[ôfû ö \ò ùakûùi ò aél cìkùe C_ùag^ Keê[ôùf ö ùKùa ùKùa Mâûc C_KY×^ûk KWÿùe GK aaêf aél Qûdû Zùk aiê[ôùf Gaõ i§¥ûùe GùYùZùYaêfê[ôùf ö @ù^K icdùe òcMûIñ ~ûC[ôùf I ùiVûùe aûfûiûùjaùWwùfu NeKê ~ûC[ôùf ö aûfûiûùjauê aûaû Lêa¨ bf _ûC[ôùf öZûue iû^ bûA ^û^ûiûùjaue \ßòZúd aòaûj Keòaû _ùe c]¥ i«û^ùjC^[ôfû ö aûfûiûùja gâú iûAaûaûu \gð ûù[ð ^û^ûiûùjauê gòeòWÿò_VûAùf ö KòQò \ò _ùe aûaûue Ké_ûeê ^û^ûiûùjaue GK _êZâe ô_âû òùjfû ö Gjò NUYû _eVûeê aûaûu \gð òcù« R^icûMc aé¡ò_ûAaûKê fûMòfû Gaõ aûaûu Kú©ðò \ìe \òM« _~𥫠aòÉûeòZ ùjfû ö@j¹\^Meùe c]¥ Zûue L¥ûZò aXÿòaûKê fûMòfû ö ^û^ûiûùjaPù¦ûeKe, ùKga Pò\´e Z[û @^¥ bqcûù^ Gjû_ùe gòeòWÿò @ûiòùf öaûaû \ò iûeû bqu MjYùe ejê[ôùf Gaõ eûZòùe _eòZ¥q ciRò\¨ùeaògâûc ù^C[ôùf ö Gjò icdùe aûaûu _ûLùe iûcMâú Kjòùf ùMûUòG

(46)

Pòfc¨, ZcûLê, GK UòY Waû,GK f´û K` ò, cÉK @ûaé© Keòaû _ûAñLŠòG K_Wÿû I ùMûUòG iU¨Kû [ôfû ö cÉKùe LŠòG ]kû K_WÿûKê ùiG_eò bûaùe aû§ê[ôùf ù~ Zûjûe òcÜ @õg aûc K‰ð ù\A _òVò _~ð¥«f ò G_eò ù\Lû~ûC[ôfû ù~_eò ùMûUòG RêWÿû a§û ùjûAQò ö i¯ûj _~ð¥«Gjû i`û ùjC^[ôfû ö ùi ùRûZû Kò P_f _ò§ê [ôùf ö ùMûUòG @Lû@]ôKûõg \ò Zûue @ûi^e Kûc Keê[ôfû ö ùi GK ùKø_ú^ _ò§ê[ôùfGaõ \lòYcêLú ùjûA ]ì ò _ûLùe aiê[ôùf ö ùQûU ùQûU KûV LŠcû^]ì òùe _KûC[ôùf Z[û òRe icÉ @jõ, Azû Gaõ aòhdûiqòKê ùi[ôùe@ûjêZò ù\C[ôùf ö ùi iað\û @ûfäû cûfòK CyûeY Keê[ôùf ö ù~CñciRò\¨ùe ùi @aiÚû^ Keê[ôùf ùiVûùe cûZâ \êAUò _âùKû [ôfû GaõicÉ bq ùiVûeê Zûue \gð Keê[ôùf ö 1912 _ùe Gjûe ceûcZòùjfû ö _êeûZ^ ciRò\¨e Rúù‰ðû¡ûe ùjfû Gaõ GK _KÑû eûÉû Zò@ûeòKeûMfû ö ciRò\Kê @ûiòaû _ìaðeê aûaû Kòecû^u _ûAñ CŸòÁ ZûKò@ûùeejê[ôùf, Gjò icdùe ùMûWÿùe NêõMêeê aû§ò ù_âùcû à© ùjûA ùaùkùaùkùi aWÿ iê¦e MúZ MûC[ôùf I éZ¥ Keê[ôùf ö

öö RkKê ùZfùe eì_û«e öö

@ûùfûK _âZò aûaûue aWÿ @^êeûM [ôfû ö i§¥û icdùe ùia¥aiûdúuVûeê ùZf bòlû Keò @ûYê[ôùf Gaõ \ú_ fMûA ciRò\¨KêùgûbûcŠòZ Keê[ôùf ö eûZòiûeû \ú_ Rkê[ôfû ö KòQò\ò Gjû VòK Pûfòfû öZû_ùe ùi[ôùe aû]û iéÁò ùjfû Gaõ \òù^ ù\ûKû^úcûù^ iõMVòZ ùjûAùZf ù\aûKê iÚòe Kùf ö _âZò\ò bkò aûaû ù~ùZùaùk ùZf cûMòaû_ûAñ Mùf a¥aiûdúcûù^ Zûuê c^û Keò ù`eûAù\ùf ö aûaû ùicû^ueCùŸg¥ aêSòMùf ö KûjûKê KòQò Kjò ciRò\¨Kê ù`eò@ûiòùf Gaõ gêLôfûaZòMêWÿòKê \ú_ C_ùe eLôùf ö ù\ûKû^úcûù^ aWÿ ùKøZìjke ij fl¥Keê[ôùf ö aûaû UòYWaû CVûAùf, @Ì KòQò ùUû_û ùZf [ôfû ö ùi[ôùe_ûYò cògûAùf Gaõ ùijò ùZf cògâòZ RkKê _û^ Keòù\ùf ö Gjû_ùeZûKê C\¨Mûe Keò _êYò UòY_ûZâùe b©òð Kùf Gaõ \ú_ùe _KûA \ú_Rûkòùf ö _ìaðbkò eûZòiûeû \ú_ RkòaûKê fûMòfû ö ùKøZìjkú ù\ûKû^úcûù^Gjû ù\Lô ù~ZòKò @û½~ð¥û ßòZ ùjùf, òRe KéZKcð _ûAñ ùiZòKò \êüLôZùjùf ö aûaûu òKUùe lcû _âû[ð û Kùf ö aûaû ùicû^uê lcû_â\û^

(47)

Keò baòh¥Zùe iað\û iZ¨a¥ajûe Keòaû _ûAñ iûa]û^ KeûAù\ùf ö

öö ùRûje @fäú öö_ìaðeê a‰òðZ KêÉò NUYûe _û*ahð _ùe ùRûje @fæú ^ûcùe RùY

`Kòe òRe ùKùZK gòh¥u ijòZ eûjûZû @ûiòùf ö aúeb\â c¦òe òKUùeùMûUòG _âgÉ Nùe ùi ejòùf ö ùi aWÿ mû^ú [ôùf, icMâ ùKûeû ¨Zûue cêLiÚ ùjûA[ôfû ö Zûue KY× ùag¨ c]êe [ôfû ö Mâûce ajê ]ûcòðKI gâ¡ûkê ùfûK Zûu _ûLKê @ûiòùf Gaõ Zûue C_~êq i¹û^ Kùf öùfûKuVûeê @[ð iõMâjKeò aúeb\â c¦òe òKUùe GK A\¨Mûj Zò@ûeòKeòaûKê ùi iÚòe Kùf ö Gjò aòhdKê ù^A aòaû\ iéÁò ùjfû, `kùeùRûje @fäú eûjûZû QûWÿò gòeòWÿò @ûiòùf Gaõ aûaûu ijòZ ciRò\¨ùe aûiKùf ö ùi Zûue c]êe aûYú Reò@ûùe ùfûKue jé\d RòYò_ûeê[ôùf öaûaûuê c]¥ Zûue RùY gòh¥ ùaûfò ùi KjòaûKê fûMòùf ö aûaû G[ôùeùKøYiò @û_©ò Kùf ûjó Gaõ Zûue gòh¥ eìù_ @ûPeY Kùf ö Gjû_ùe\òù^ Mêeê I gòh¥ Cbùd eûjûZû Mùf ö Mêeê gòh¥u ù~ûM¥Zû iµKðùe@^bòm [ôùf Kò«ê gòh¥ Mêeêu ù\ûh ij _ì‰ð eìù_ _eòPòZ [ôùf ö Gjûiù©ß aûaû Zûue @^û\e Kùf ^ûjó Gaõ aWÿ ]¥û^ ijKûùe òReK©ða¥ òaðûj Keê[ôùf Z[û Zûue C_~êq ùiaû Keê[ôùf ö CbùdcSòùe cSòùe gòeòWÿò @ûiê[ôùf Kò«ê cêL¥ òaûiiÚk eûjûZû [ôfû ö

ùZùa gâú aûaûue _âòd bqcû^uê ùi eûjûZûùe ejòaû bf fûMê [ôfû öGYê \òù^ icùÉ cògò aûaûuê gòeòWÿò ù`eûA @ûYòaû òcù« Mùf ö A\Mûji¹êLùe aûaûu ij ùicû^ue iûlûZ ùjfû Gaõ òRe @bò_âûd ùicûù^RYûAùf ö aûaû ùicû^uê aêSûA Kòe @ûiòaû _ìaðeê ùijò iÚû^ _eòZ¥ûMKeòaûKê _eûcgð ù\ùf ö Gjò _âKûe aû©ðûkû_ c]¥ùe KòeRYK ùiVûùe_j*òMùf I òRe gòh¥cû^uê ù`eûA \ò@û~ûC[ôaû ù\Lô ùKâû]ôZ ùjùf öKòQò icd aû\û êaû\ _ùe _eòiÚòZò a\kòfû Gaõ ùghùe Cbd Kòe Iaûaû gòeòWÿòùe jó aûi Keòùa ùaûfò iÚòe ùjfû ö Gjû_ùe \êùjñ gòeòWÿò@ûiò ejòòùf ö KòQò\ò _ùe ù\aú\ûi Z[ûK[ôZ Mêeêue _eúlû KùfGaõ ZûuVûùe @ù^K @bûa _eòflòZ Kùf ö

Pû¦ _ûUòfu ae~ûZâú \k ij aûaû ù~ùZùaùk gòeòWÿò @ûiò[ôùfZûjûe 12 ahð _ìaðeê ù\aú\ûi _âûd 10 Kò 11 ahð adiùe gòeòWÿò

(48)

@ûiò[ôùf Gaõ j êcû^ c¦òeùe ejê[ôùf ö ù\aú\ûi iêVk, iê¦e Z[ûZúl¨Y aê¡òiµ Ü [ôùf ö ùi Z¥ûMe cì©òðc« _âZúK Z[û @Mû] mû^ú[ôùf ö ajê i{^ ~[û ZûZ¥û ùKûùZ, Kûgú^û[ _âcêL Zûuê Mêeê icû^cû ê[ôùf ö ùRûje @fäúuê Zûu i¹êLKê @YûMfû ö ZKð ùjfû I ùRûje@fäú G[ôùe _eûRòZ ùjaûeê gòeòWÿò QûWÿò ùa÷Rû_êe _kûd^ Kùf ö ajêahð _ùe ùi gòeòWÿò @ûiòùf Gaõ gâú iûAaûaûue PeYa¦^û Kùf öZûue ù~Cñ bâc [ôfû ù~ ùi Mêeê Gaõ iûAaûaû Zûue gòh¥ Zûjû \ìeùjûA~ûA[ôfû ö gâú iûAaûaû Zûuê Mêeê icû^ @û\e Keê[ôùf; ùi K[ûiàeY Keò Zûue _½û©û_ ùjfû ö Gjò _âKûe gâú iûAaûaû Zûue _âZ¥l@ûPeY \ßûeû @jõKûeeê cêqòe @û\gð C_iÚû_^ Kùf I gòh¥e K©ða¥_ûk^ Keò @ûcôû êbìZò @ûWÿKê @Mâie ùjaûe cûMð\gð Kùf ö C_ea‰òðZ K[û cjfiû_Zòu a‰ð^û @^êiûùe fò_òa¡ ùjûAQò ö _ea©ðú@]¥ûdùe eûc^acú Ciôa, ciRò\¨e _ìað @aiÚû Gaõ Gjûe Rúù‰ðû¡ûeAZ¥û\òe a‰ð û Keû~òa ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(49)

öö h @]¥ûd ööeûc acú Ciôa, ciRò\¨e Rúù‰ðû¡ûe, Mêeêu Ke Ægðe cjòcû,

P¦^ icûùeûj, Cið Gaõ eûc^acúe ic ßd, ciRò\¨eRúù‰ðû¡ûe

öö Mêeêu KeÆgðe cj©ß öö

i\¨Mêeê ù~ùZùaùk RùY iê\l ^ûaòK, ùi ò½d KêgkZû Gaõ_ûe\gðòZûe ij @ûcKê Gjò baiûMeeê C¡ûe Keòùa ö ‘i\¨Mêeê’ g±CyûeY Keòaû cûùZâ ùcû cû^i_UKê gâú iûAu iáZò bûiò@ûiêQò ö G_eòRYû_WÿêQò Kò ù~_eò ùi Êdõ ùcû i¹êLùe \Šûdcû^ ùjûAQ«ò Gaõùcûe cÉKùe C\ò fMûA ù\CQ«ò ö ù\L, ù\L ùi Kò_eò Zûue ae\jÉ CVûA ùcûe c[û C_ùe eLêQ«ò ö GjòlY ùcûe jé\d @û^¦ùe _ìeòCVòfû ö ùcûe \êA Plêeê ù_âcûgî _âaûjòZ ùjfû ö i\¨Mêeêu KeÆgð gqòùKùZ cjû ¨, _êfK_â\ ! iìlà geúe, ~ûjû iõiûeKê bià Keê[ôaû @MÜò\ßûeû c]¥ ^Á jêG ^ûjó, Zûjû Mêeêue KeÆgð \ßûeû cêjì©ðK c]¥ùe ^ÁùjûA~ûG ö @ù^K R àe icÉ _û_ ùfû_ _ûA~ûG ö ù~Cñ a¥qòcû^ue]ûcòðK Gaõ HgßeòK Kâòdûùe eêPò ^[ûG ùicû^ue c^ c]¥ iÚòeùjûA~ûG ö gâú iûAaûaûue cù^ûje eì_ \gð Keò KY× _â êfäZûùeaû¿eê¡ ùjûA~ûCQò, Plê~êMkeê @gî]ûeû _âaûjòZ ùjCQò Gaõ ù~ùZùaùkjé\d bûaùe _eò_ì‰ð ùjûACùV, ùiùZùaùk ùiû$jõ bûa RûMâZ ùjûA@ûcôû êbae @û^¦ jêG ö cêñ Gaõ Zêùc-Gjò_eò ù\ß÷Z aòPûe Á ùjûA~ûGGaõ ZZ¨lYûZ aâjà ijòZ @bò ÜZû _âû¯ jêG ö ù~ùZùaùk cêñ ]cðMâ Ú_ûV Kùe lYlYùe i\¨Mêeêu iáZò Pûfò@ûùi ö aûaû eûc Kò û Ké¾ eì_]ûeY Ke«ò Gaõ ùcûùZ fûùM ù~_eò ùi jó bûMaZ @[aû bqcû^ueKf¥ûY òcò©ò C¡aMúZû gêYûCQ«ò ö ù~ùa cêñ Kûjû ijòZ ùKøYiò aòhdùeaû©ðûkû_ Kùe, aûaûu K[û iàeYKê ù^A@ûùi ù~_eò Kò ùijò ùfûKUòKêcêñ C_~êq bûaùe aêSûAaûùe ilc ùjaò ö ùaùkùaùk cêñ ùMûUòGaûK¥ Kò û g± c]¥ eP^û Keò_ûùe ûjó, Kò«ê ù~ùZùaùk Zûue Ké_ûùjûA~ûG Kfce MZò a¦ jêG ûjó ö ù~ùZùaùk bqe c^ùe @jõKûeaé¡ò ùjûA~ûG, iòG gqò _â\û^ Keò @jõKûegì ¥ Keò @«òc ù]¥d _âû òKeû«ò Z[û ZûjûKê i«êÁ Keò @ld iêLe @]ôKûeú Keû«ò ö ~òG aûaûuê

(50)

ù_âc Keò @^^¥ bûaùe Zûue geYû_ Ü jêG iòG @^¥ ùKøYiòiû]^û Keòaû @ûag¥K ^ûjó ö ]cð, @[ð, Kûc Gaõ ùcûl ZûjûKêijRùe _âû ò ùjûA[ûG ö

Bgßeu òKUùe _j*òaûe PûùeûUò cûMð @Qò ö Kcð, mû^, ù~ûM Gaõbqò ö G iaê c]¥eê bqòcûMð @]ôK K<KòZ, Lûf Gaõ LûAùe _eò_ì‰ð;Kò«ê i\¨Mêeêu C_ùe aògßûi Kùf, Lûf I LûAeê elû _ûAaû ijòZ_\û êieY Kùf iò]û @ûMKê @ûM ~ûZâûKeò fl¥iÚkùe @[ðûZ BgßeuòKUùe _j*òaû i¸a ùja ö gâú iûAaûaû \éXÿZûe ij Kjê[ôùf ù~

Êdõ aâjàû Gaõ aògße C_ô©ò, _ûk^ I iõjûe Gjò Zòù^ûUò gqòe _é[KZûc]¥ùe aò GKZß @Qò ö bqcû^ue Kf¥ûY òcò© gâú iûAaûaû Êdõ ù~CñaP^ùe @ûgßûi^û ù\AQ«ò ZûjûKê òcÜùe C¡ûe Keû~ûCQò ö

‘ùcûe bqcû^ue Nùe @ Ü Z[û aÈe @bûa ejòa ûjó ö Gjûùcûe ùa÷gòÁ¥ Kò ~òG ùcûe geYû_ Ü jêG Gaõ @«üKeYùe ùcûeC_ûi^û Kùe, Zûjûe Kf¥ûYûù[ð cêñ iað\û Pò«òZ eùj ö’

bMaû^ gâú Ké¾ c]¥ MúZûùe Gjò icû^ K[û KjòQ«ò ö G[ô_ûAñùbûR^ Z[û aÈ _ûAñ aòùgh Pò«ûe _âùdûR^ ^ûjó ö ~\ò KòQò cûMòaûe@bòkûh @Qò Z Bgßeuê jó cûM ö iûõiûeòK iêL I i¹û^ @ûgû Z¥ûMKeò BgßeKé_û Z[û ZûuVûeê @bd _âû ò Ke Gaõ Zûu \ßûeû i¹û òZ jê@ ö iûõiûeòKaÉê \ßûeû _[bâÁ ùjaûeê òaé© eêj ö òRe AÁù\aZûuê \éXÿZûe ij bòWÿò]e ö icÉ A¦âòd Gaõ c^Kê BgßePò«ûùe òùdûRòZ Keò\ò@ ö ùKøYiò_\û[ðùe @ûKhðòZ jê@ ^ûjó, iað\û ùcûe iàeYùe c^Kê fMû@, Gjû\ßûeûZûjû geúe, iµ©ò Gaõ Hgß~ð¥ _âZò Xÿkòa ^ûjó ö `kùe c^ iÚòe, gû«Gaõ òbðd ùjûA~òa ö Gjò _âKûe aòPûe _âKU ùjùf RYû_Wÿòa ù~ RúaiêiwZò fûb KeòQò ö ~\ò c^e P*kZû ^Á ^ jêG Zûùjùf GKûMâZû@ûiòa ^ûjó ö’ aûaûue C_ùeûq aûYúKê C¡ûe Keò Mâ ÚKûe gòeòWÿòùeeûc^acú Ciôae a‰ð û KeòQ«ò ö

gòeòWÿòùe _ûk^ Keû~ûC[ôaû CiôaMêWÿòK c]¥ùe eûc^acú aWÿ @û^¦Cfäûi ijKûùe _ûk^ Keû~ûA[ûG ö iêZeûõ Gjò Ciôae _ì‰ð aòaeYúiûAfúkû _ZâòKû(1925)e 197 _éÂûùe ù~_eò _âKûgòZ ùjûAQò, Zûjûeiõùl_ eì_ GVûùe C¡ûe KeûMfû ö

_âûe¸ : ùKû_eMûIñùe ùMû_ûkeûI MêŠ ^ûcùe RùY A^iù_KÖe

(51)

[ôùf ö ùi aûaûue _ec bq [ôùf ö Zûue Zò òRY Èú [ôùf; Kò«êùMûUòG aò i«û^ [ôfû ö gâú iûAaûaûu Ké_ûeê Zûue ùMûUòG _êZâ ùjfû öGjò Lêiò @aieùe 1897 ciòjûùe Zûue c^Kê ùMûUòG aòPûe @ûiòfûù~ gòeòWÿòùe ùckû @[aû Cið _ûk^ KeûMùf bf jê@«û ö ùi Gjò K[û@^¥û^¥ bq ~[û ZûZ¥û _ûUòf, \û\û ùKûùZ _ûUòf Gaõ cû]aeûI(g¥ûcû)uêKjòùf ö icÉu c^Kê _âÉûaUò _ûAfû Gaõ aûaûue c]¥ ÊúKéZò còkòMfû öCið _ûk^ _ûAñ ieKûeú @ êcZò ùfûWÿû [ôfû ö G[ô òcù« GK \eLûÉRòfû_ûku òKUKê _VûMfû; Kò«ê Mâûce KêfK‰òðu @û_©ò ù~ûMê ÊúKéZòcòkòfû ^ûjó ö ùZùa aûaûu ÊúKéZò Z còkòiûeò[ôfû, ùZYê _êYò [ùe ùPÁûKeòaûeê @ êcZò còkòMfû ö aûaûu @ êcZòùe eûc^acú \ò Cið _ûk^KeòaûKê iÚòe ùjfû ö ~ûjû RYû~ûG KòQò CùŸg¥ eLô jó aûaû G[ô_ûAñ@ êcZò _â\û^ Keò[ôùf KûeY Cið I eûc^acú Ciôa ùMûUòG \ò ùe_ûk^ Keòaû @[ð jò¦ê I cêifcû^u c]¥ùe GKZû _âZòÂû Keòaû ö ùZùa_â[c aû]û iò û ùKøYiò _âKûe UkòMfû ö Gùa \ßòZúd @iêaò]û ù\LûMfûRke @bûa ö gòeòWÿò Z GK lê\â Mâûc [ôfû ö

_ìað Kûkeêê jó GVûùe Rke @bûa ù\Lû~ûC[ôfû ö Mâûcùe ùKak\êAUò Kì@ [ôfû, ~ûjû c]¥eê ùMûUòG _âûdZü gêLôfû ejê[ôfû Gaõ \ßòZúdKì@e _ûYò Lûeò@û [ôfû ö aûaû ùijò Kì@ùe êfUòG _KûA Zûjûe Rk còVûKeòù\ùf ö ùjùf ùMûUòG Kì@e Rk ùKùZ ùfûKuê @<«û ? G[ô_ûAñZûZ¥û _ûUòf aûjûeê Rk cMûAaûe a¥aiÚû Kùf ö KûV I aûCñg ùNeûAKòQò ù\ûKû^ Ne Zò@ûeò KeûMfû Gaõ KêÉòùLke @ûùdûR^ ùjfû ö

ùMû_ûkeûI MêŠu RùY a§ê \ûcê-@Yû Kûiûe @j¹\^Meùe ejê[ôùf öùi c]¥ i«û^jú^ [ôaûeê \êüLùe ejê[ôùf ö gâú iûAaûaûu Ké_ûeê ZûueùMûUòG _êZâ e ô _âû ò ùjfû ö gâú MêŠ Zûuê ùMûUòG _ZûKû ù\aûKê Kjòùf öRûMòe\ûe gâú ^û^ûiûùja òùcûYKe c]¥ ùMûUòG _ZûKû ù\ùf ö Gjò\êAUò _ZûKû aWÿ icûùeûj ijKûùe Mâûceê aûjûeòfû Gaõ ùghùe ciRò\,~ûjûKê aûaû \ßûeKûcûdú ^ûcùe iù´û]^ Keê[ôùf, Zûjûe ùKûYù\gùeUûwò \ò@ûMfû ö Gjò Kû~ð¥Kâc _ìað_eò Gùa c]¥ PûfêejòQò ö

öö P¦^ icûùeûj öö

Gjò ùckû @aieùe @^¥ GK Kû~ð¥Kâce c]¥ gêbûe¸ ùjfû, ~ûjû

(52)

P¦ù^ûiôa ûcùe _âiò¡ ö ùKûejf¨e RùY cêifcû^ bq @cúe gKÑe\fûfu cÉòÃeê Gjû C\¨bìZ ùjûA[ôfû ö _âûdZü Gjò _âKûe Ciôa iò¡cêifòc¨ i Úu i¹û^ CùŸg¥ùe Keû~ûA[ûG ö ajê _eòcûYùe P¦^ùNûeò GK [ûkòùe eLû~ûG Gaõ ]ì_ Rkû~ûG ö ciRò\¨ _~𥫠GjûKêù^aû_ùe ùgûbû~ûZâû iµ Ü jêG ö ùghùe [ûkòùe [ôaû P¦^ Gaõ ]ì_ciRò\¨e _âûPúeùe fMû~ûG ö Gjò Ciôa _â[c Zò òahð _~𥫠gâú @cúegKÑe òùR òaðûj Kùf Gaõ Zûu _ùe Zûu ]cð_ ôú ö Gjò _âKûejò¦êcû^u \ßûeû ]ßRû Gaõ cêifcû^u \ßûeû P¦^ ùgûbû~ûZâû GK iõMùeùjfû Gaõ @ûRò _~𥫠Zûjû PûfêejòQò ö

_eòPûk^û : eûc^acú gâú iûAaûaûu bqcû^u _ûAñ GK @Z¥«_âòd I _aòZâ \ò ö aûaûu Kû~ð¥ Keòaû _ûAñ ajê ùÊzûùiaK c^Kê c^_âÉêZ ùjûA~ûC[ôùf Gaõ ùckûe @ûùdûR^ùe iKâòd @õgMâjY Keê[ôùf öaûjûee icÉ Kû~ð¥bûe ZûZ¥û _ûUòf Gaõ @ûb¥«eúY Kû~ð¥ \ûdòZß gâúiûAaûaûu RùY _ec bq cjòkû eû]ûKé¾ cûB i¸ûkê[ôùf ö Gjò@aieùe Zûue òaûi iÚk @Zò[ôu bòWÿùe _ìeò~ûC[ôfû Gaõ ZûuêicÉue @ûag¥KZû _âZò ]¥û^ eLôaûKê ùjC[ôfû ö Gjû ijòZ ùi ùckû_ûAñ @ûag¥K icÉ iûcMâúe a¥aiÚû Keê[ôùf ö \ßòZúd Kû~ð¥ ~ûjû ùiòR Lêiòùe Keê[ôùf Zûjû [ôfû ciRò\¨ i`û Keòaû, Pì fò_òaû AZ¥û\ò ö

ciRò\¨e Kû^Ú Gaõ KaûUMêWÿòK @^aeZ ]ê^ò Rkòaû KûeYeê Kkû_Wÿò~ûC[ôfû ö ù~ùZùaùk aûaû eûZòùe PbûWÿòKê aògâûc Keòaû _ûAñ~ûC[ôùf ùiùZùaùk ùi Gjò Kû~ð¥ Keê[ôùf ö ]ê ò ijòZ icÉ Rò òh_ZâaûjûeKê KXÿû~ûC[ôfû Gaõ i`ûiêZêeû Z[û fò_û ù_ûQû ùjaû _ùe _êYò~[ûiÚû^ùe eLû~ûC[ôfû ö aûaûue @Z¥« _âòd Kû~ð¥ Meòauê ùbûR^KeûAaû c]¥ Gjò Kû~ð¥Kâce GK @õgaòùgh [ôfû ö Gjò Kû~ð¥ òcù«aòeûU ùbûRòe @ûùdûR^ Keû~ûC[ôfû Gaõ ajê _âKûe còÁû Ü Zò@ûeòKeû~ûC[ôfû ö Gjòiaê Kû~ð¥ eû]ûKé¾cûBu òaûiiÚkùe ùjC[ôfû ö ajê]^ûXÿ¥ Gaõ gâúc« bq Gjò Kû~ð¥ _ûAñ @û[ðòK ijûdZû _â\û^ Keê[ôùf ö

öö eûc^acú I Cið Ciôae ic ßd öö

icÉ Kû~ð¥Kâc Gjò _âKûe C©c eìù_ iµ Ü ùjC[ôfû Gaõ ùckûe cj©ß\ò Kê \ò aXÿòaûùe fûMòfû ö 1911 ciòjûùe G[ôùe GK _eòa©ð ùjfû ö

(53)

Ké¾eûI ù~ûùMgße búhà ûcùe RùY bq(gâú iûA iMêùYû_ûi^ûe ùfLK)@ceûaZòe \û\û iûùja Lû_ùŸðu ij ùckûe \ò K _ìaðeê gòeòWò @ûiò\úlòZIßûWÿûùe ejòùf ö ù~ùZùaùk ùi aûeŠûùe aògâûc Keê[ôùf Zûuec^Kê GK aòPûe @ûiòfû ö Gjò icdùe gâú flàYeûc Ie` KûKû cjûR^ú_ìRû iûcMâú ]eò ciRò\Kê ~ûC[ôùf ö ùi \êjóu c]¥ùe aòPûe @ûùfûP^ûùjfû Gaõ ùicûù^ cù^ Kùf ù~ gòeòWÿòùe Cið ùckû eûc^acú \ò@ûùdûRòZ ùjaû _Qùe KòQò MìXÿ eji¥ òjòZ ejòQò ö eûc^acú jò¦êcû^ue@Zò _âòd \ò ö ~\ò Gjò\ò eûc^acú Ciôa c]¥ _ûk^ Keû~ûG ùKùZ bf^ùja ? KûKû cjûR^úu c^Kê K[ûUò _ûAfû ö Gùa ici¥û [ôfû ùi\òjeò\ûi còkòùa Kò ^ûjó ö jeò\ûi cûù^ Kú©ð ò@û \k ö ùZùa búhà Gjòici¥ûe C_ûd aûjûe Kùf ö ùi Kjòùf ùcûe ÊePòZ eûc @ûL¥û , ù~Cñ[ôùeeûcR à aé©û« ejòQò Zûjû eP^û ieòQò ö cêñ Zûjûe Kú©ð Keòaò Gaõ Zêùcjûeùcû òdc aRûAa ö eû]ûKé¾cûB iêY×òaWÿû(@\ûMêŠ I Pò ò cògò Zò@ûeòKeû~ûC[ôaû GK _âKûe aeû) Zò@ûeò Keòùa ö

Gjû _ùe \êARY~ûK aûaûu @ êcZò òcù« ciRò\Kê Mùf ö aûaû Z@«~ð¥ûcú ö IßûWÿûùe K’Y ùjC[ôfû Zûjû Zûuê RYû[ôfû ö aûaû KûKû cjûR^úuê_âgÜ Kùf ‘K’Y Pûfò[ôfû ? Gjò @ûKiàòK _âgÜùe KûKû jWÿaùWÿA Mùf Gaõaûaûu _âgÜe @bò_âûd aêSò _ûeò ɲ ùjûA ejòMùf ö Zû_ùe aûaû búhàuê_Pûeòùf K’Y ùjC[ôfû ? búhà eûc^acú Ciôa _ûk^ Keòaû _âÉûa aûaûui¹êLùe C_iÚû_^ Kùf Gaõ @ êcZò òcù« _âû[ð û Kùf ö aûaû ijhð@ êcZò _â\û^ Kùf ö icÉ bq @û^¦ùe CfäiòZ ùjûACVòùf Gaõ eûcRù àûiôa _ûk^ Keòaûùe fûMò_Wÿòùf ö \ßòZúd \ò ew ùaew _ZûKûùeciRò\Kê iRûA \ò@ûMfû ö

gâúcZú eû]ûKé¾cûB ùMûUòG ù\ûkò ù^A aûaûu i¹êLùe eLôùf GaõCiôa @ûe¸ ùjfû ö búhà Kú©ð KeòaûKê QòWÿû ùjùf Gaõ cjûR^újûeùcû òdcùe Zûue iwZ ù\ùf ö Z_ôùe aûaû cjûR^úuê WKûA_VûAùf ö cjûR^úu c^ùe guû RûZ ùjfû Kò aûaû Ciôa _ûk^ òcù«@ êcZò ù\ùa Kò ûjó ö Kò«ê ù~ùZùaùk ùi aûaûu _ûLùe _j*òùf aûaûZûuê _âgÜ Kùf ‘Giaê K’Y ? ù\ûkò KûjóKò eLû~ûAQò ? KûKû cjûR^úKjòùf eûc^acú Ciôa @ûe¸ ùjûAMfûYò, G[ô_ûAñ ù\ûkò eLû~ûAQò ö Kû Úùe

(54)

[ôaû ùLû_eê aûaû \êAUò jûe aûjûe Kùf ö ùMûUòGKê KûKûRúu Mkûùef´ûAù\ùf, @ûeUò búhàu _ûLKê aXÿûAù\ùf ö Kú©ð @ûe¸ ùjûA~ûA[ôfû öKú©ð icû¯ ùjfûùakKê gâú eûRûeûcue Cy Êeùe Rd RdKûe ùjfû öKú©ð iÚkùe ùMûfû_ Rk aéÁò ùjfû ö icùÉ @û^¦ùe @]úe ùjûACVò[ôaûùaùk jVûZ GK MRð ]ß òùe úeaZû ùLkòMfû ö _âKéZùe ù~Cñicdùe ùMûfû_ Rk aéÁò ùjC[ôfû, ùi[ôeê KòQò @õg @iûa]^ZûagZüaûaûu @ûLôùe _Wÿò~ûA[ôfû ö ùZYê aûaû GKeKc Kî¡ ùjûA CyÊeùePòKôûe Kùf ö Gjò \ég¥ ù\Lô icùÉ bdbúZ ùjûA iÚû^ QûWÿò _kûAaûKêC\¥Z ùjùf ö ùZùa aûaûue Êbûa ij _eòPòZ ùfûùK G[ôùe aòaâZjê@ù« KûjóKò ? aûaûue Gjò ùKâû]Kê ùicûù^ @ûgúaðû\ eìù_ MâjY Kùf öùicûù^ cù^ Kùf ù~ @ûRò eûcue R à\ò , ùZYê eûaYe aò ûg @[ðûZ@jõKûe Gaõ \êÁ _âaé©òeì_K eûlie iõjûe òcò© aûaûu c^ùe ùKâû]C_ô Ü ùjaû ÊûbûaòK ö Gjû ijòZ ùicûù^ GK[û c]¥ RûYò[ôùf ù~ ù~ùagòeòWÿòùe G_eò ùKøYiò ìZ^ Kû~ð¥Kâce @ûe¸ ùjC[ôfû, aûaû jVûZeûMò~ûC[ôùf ö ùZYê icùÉ aòiàd ^d^ùe Pûjòñ ejòùf ö eû]ûKé¾cûBc]¥ bdbúZ ùjûA_Wÿò[ôùf Kûùk aûaû Zûue ù\ûkòUò bûwòbêwò ù\ùa öG[ô_ûAñ ùi KûKû cjûR^úuê ù\ûkò jUûAaûKê @ êùeû] Kùf ö Kò«ê aûaûZûuê G[ôeê òaé© Kùf ö

KòQò icd _ùe aûaû gû« ùjùf Gaõ ùijò\ò e cjû_ìRû I @ûeZòòaòðNÜùe icû_^ ùjfû ö Gjû_ùe KûKû cjûR^ú aûaûuê ù\ûkò jUûAaûKê

@ êcZò cûMòùf ö aûaû ZûjûKê _âZ¥ûL¥û^ Keò Kjòùf, Gùa Ciôa ieòfûùKCñVò ? _e\ò ùMû_ûk Kûfû Ciôa _ûk^ KeûMfû, Zûjû_ùe aûaû ù\ûkòjUûAaûKê @ êcZò ù\ùf ö Gjò Ciôaùe PêWÿû I \jòKê cògûA GK cûUò jûŠòùeeLô UwûA \ò@û~ûG Gaõ Kú©ð ùgh ùjaû _ùe ZûjûKê bwû~ûA[ûG öùghùe _âiû\ eì_ùe ZûjûKê icÉu c]¥ùe aòZeY Keû~ûG, ù~_eògâúKé¾ ùMû_ûkcû^u iû[ôùe Keê[ôùf ö eûc^acú Ciôa Gjò_eò bûaùe\ò iûeû Pûfê[ôfû ö \ò ùakû \êAUò _ZûKû ùgûbû~ûZâû Gaõ eûZòùe P¦^~ûZâû aWÿ ]êc]ûc ijKûùe _eòKâcû Keê[ôfû ö Gjû _eVûeê Cið eûc^acúCiôaùe _eòYZ ùjfû ö

_eahð 1912 ciòjûùe eûc^acú Kû~ð¥iìPúùe _eòa¡ð KeûMfû ö

(55)

gâúcZú eû]ûKé¾cûB ùP÷Zâ _âZò_\ûeê ûci ûj _âûe¸ Kùf ö (fMûZûe iûZ\ò@ùjûeûZâ bMaZ ^ûc Kú©ð Kê ^ûc i¯ûj Kêjû~ûG) icÉ bq G[ôùe_ûkòKeò @õgMâjY Keê[ôùf ö ù\ge iaê_âû«ùe eûc^acú Ciôa aWÿ @û^¦I Cfäûiùe _ûk^ Keû~ûA[ûG ö ùZYê Gjò ahð c]¥ jeò\ûi còkòaû ici¥ûù\Lûù\fû; Kò«ê Ciôa _ìaðeê ùijò ici¥û \ìe ùjûAMfû ö _û*Q@ \ò _ìaðeêgâú cjûR^úue aûfûaêaûu ijòZ @ûKiàòK ùbU ùjfû ö aêaû iûùja @û]ê òKZêKûeûc bûaùe L¥ûZò @Rð Keò[ôùf Gaõ Gjò ahð Kú©ð \ûdòZß ZûuC_ùe @_ðY KeûMfû ö Zjòñ _eahð 1913 ciòjûùe @ûC RùY jeò\ûi(iûZeû Ròfû òaûiú aûfû aêaû iûZûeKe) Zûu Mâûcùe ù_äM ùeûMe _âùKû_ù~ûMê ùiVûùe Kú©ð Keò_ûeòùf ûjó ö GYê ùi gòeòWÿò _kûA@ûiòùf ö Zûu\ßûeû Kú©ð KeûAaû òcù« KûKûiûùja \úlòZ aûaûue @ êcZò fûbKùf ö kùe ùi Kú©ð^ Kùf I Zûuê ~ù[Á _êeÄûe _â\û^ KeûMfû ö1914 ciòjûeê jeò\ûi aû Kú©ð ici¥û aûaû iaê\ò _ûAñ \ìe Keòù\ùf öGjò Kû~ð¥ Gùa iÚûdú eì_ùe gâú \ûiMYê cjûeûRuê @_ðY KeûMfû ö ùii`kZûe ij Gaõ bûa_ì‰ð ijKûùe Gjò Kû~ð¥ òaðûj Kùf ö

1912 ciòjû _eVûeê Ciôaùe ùfûKiõL¥û @ûgûZúZ bûaùe aé¡ò _ûAaûKêfûMòfû ö ùP÷Zâ gêË @Ácúeê \ßû\gú _~𥫠gòeòWÿòùe G_eò R^icûMc ùjC[ôfûù~_eòKò cù^ ùjC[ôfû cjêcûQòu ù`Yû fûMòQò ö ù\ûKû^ aRûe iõL¥ûaXÿòPûfòfû ö ûcú _jòfcû u c]¥ùe KêÉò ùLk ùjfû ö Meòacû uê ùbûR^ù\aû _ûAñ aògûk @ûKûeùe bŠûeûcû^ ùLûfûMfû ö eû]ûKé¾cûBu KVò_eògâce `kÊeì_ gòeòWÿòKê iõiÚû^e c~ð¥û\û còkòfû ö iµ©ò _eòcûY \ò Kê\ò aXÿòPûfòfû ö ùMûUòG iê¦e ùNûWÿû, _ûfòuò, e[ Gaõ eê_ûe @^¥û^¥_\û[ð, aûi^, Kêi^ AZ¥û\ò bqcûù^ C_jûe @ûKûeùe ù\ùf ö Ciôa@aieùe jûZú @Yû~ûC[ôfû ö ~\òI iµ©ò ùag¨ aé¡ò _ûAfû; aûaû ùi[ô_âZò_ì‰ð @^ûiq ejê[ôùf ö ùi Zû’Kê Cù_lû \éÁòùe ù\Lê[ôùf Gaõ _ìað_eòiû]ûeY ùagbìhû ]ûeY Keê[ôùf ö Gjû CùfäL^úd aòhd ù~ Ciôa Z[ûùgûbû~ûZâû icdùe Cbd jò¦ê I cêifcû^ còkòcògò Kû~ð¥ Keê[ôùf ö @ûRò_~𥫠ùicû^u c]¥ùe ùKøYiò aòaû\ Kò û cZùb\ ùjûA^ûjó ö _â[ùc_â[ùc R^icûMc 5 jRûeeê 7 jRûe bòZùe ùjC[ôfû ö Kò«ê ùKøYiòùKøYiò ahð Gjû 75 jRûe _~𥫠aXÿò ~ûC[ôfû ö Z[û_ò ùKùa ùKøYiòùeûM Kò û \wû ùjaûe ^Ròe ^ûjó ö

(56)

öö ciRò\¨e Rúù‰ðû¡ûe öö

Cið Gaõ ùckû _ûk^ K[û ù~_eò _â[ùc ùMû_ûk MêŠu c^ùe@ûiò[ôfû, ùijò_eò ciRò\e Rúù‰ðû¡ûe aòPûe _â[ùc Zûue c^Kê jó@ûiò[ôfû ö Gjò Kû~ð¥ òcò© ùi _[eLŠcû^ cMûA ùiiaêKê GKZâ KeòaMðûKûe Keò KûUò eLôùf ö Kò«ê Gjò Kû~ð¥e ùgâd Zûuê _âû¯ ùjaûe [ôfû öùijò ~gfûb Keòaûe ùiøbûM¥ ^û^ûiûùja Pù¦ûeKeu _ûAñ iêelòZ[ôfû Gaõ _ûgßðeûÉû I PUûY Kû~ð¥ KûKûiûùja \úlòZue ö _â[ùc aûaûGjò Kû~ð¥ òcò© ÊúKéZò ù\ùf ûjó; Kò«ê iÚû^úd bq cjfiû_Zòu @ûMâjeêaûaûu @ êcZò còkòfû Gaõ ùMûUòG eûZòùe jó ciRò\e PUûY Zò@ûeòùjûAMfû ö G _~𥫠aûaû ùMûUòG @Lû C_ùe aiê[ôùf ö GYòKò ùijò@LûUòKê jUûA ùijò iÚû^ùe GK ùQûUò@û M\ò aòQûMfû ö

1912 ciòjûùe ibûcŠ_ KVò _eògâc C_eû« iµì‰ð ùjfû ö ciRò\e@MYû @Zò ùQûU Z[û ~òaû @ûiòaû KeòaûKê @iêaò]û ùjC[ôfû ö KûKûiûùja\úlòZ @MYûKê aXÿûA Zûjû C_ùe QûZ _KûAaûKê Pûjêñ[ôùf ö ajê @[ða¥d Keò fêjû I KõKâòU @ûYò M\û KeòeLôùf Gaõ Kûc c]¥ @ûe¸ùjfû ö \ò eûZò _eògâc Keò bqcûù^ fêjû L´ ù_ûZòùf ö _e\òù~ùZùaùk aûaû PbûWÿòeê ù`eòùf ùijò L´MêWÿòKê C_ûWÿò òwòù\ùfGaõ @Zò ùKâû]ôZ ùjûA CVòùf ö ùMûUòG jûZùe L´ ]eò ùi C_ûWÿòaûKêfûMòùf Gaõ @ûe jûZùe ZûZ¥ûu `ùZA UûYò KûXÿò@ûYòùf I ùi[ôùeò@ñû fMûA òwòù\ùf ö ùiùZùaùk aûaûue Plê~êMk Rßk« @wûe

i\ég Rû{ßf¥cû^ ùjûACVê[ôfû ö Zûu @ûWÿKê Pûjòñaû _ûAñ Kûjûe iûjic]¥ [ôfû ö icùÉ búZZâÉ ùjûA bûaòaûKê fûMòùf Gùa K’Y Keû~òa ?bûùMûRú iòù§(aûaûu KêÂùeûMú bq) iûcû^¥ iûji Keò @ûùMAùf Kò«êaûaû Zûuê ]KÑû ù\A ùVfòù\ùf ö g¥ûcûue c]¥ icû^ \gû ùjfû öaûaû Zûu C_eKê AUû LŠcû^ _KûAùf ö ~òG aò Zûuê gû« KeòaûKêMfû Zû’e @ êeì_ \gû ùjfû ö

KòQò icd CZûeê ùKâû] gû« ùjaû _ùe aûaû RùY ù\ûKû^úuê WûKòGK Reò fûMò[ôaû _MWÿò KòYò ZûZ¥ûu cêŠùe aû§òòù\ùf, Zûuê i´¡ðòZKeòaû ùg÷kúùe ö Gjò aòPòZâ a¥ajûe ù\Lô bqcû^ue @û½~ð¥e iúcûejòfû ûjó ö ùicûù^ aêSò _ûeê [ôùf Kò aûaû ùKCñ @mûZ KûeYeê G_eò

(57)

ùKâû]ôZ ùjùf ? ZûZ¥ûuê cûWÿ ù\ùf KûjóKò Gaõ Zûue ùKâû] ZZ¨lYûZgû« ùjfû Kò_eò ? aûaû ùaùkùaùk @Zò M¸úe Z[û gû« cê\âûùeejê[ôùf Gaõ aWÿ ù_âcùe K[ûaû©ðû Keê[ôùf ö @ûC ùKùZùaùk aò ûùKøYiò KûeYùe jVûZ¨ ùKâû]ôZ ùjûACVê[ôùf ö Gjò_eò @ù^K NUYûù\LôaûKê còkòQò; Kò«ê cêñ Gjûe ùKøYiò òÃhð aûjûe Keò_ûeò ûjó, GjûbòZeê ùKCñUû ùfLôaò I ùKCñUû aû\¨ \ò@û~òa ? ùZYê ù~Cñ KâcùeNUYûiaê iàeYKê @ûiêQò ùijò @ êiûùe a‰ð û KeêQò ö @ûi«û @]¥ûdùeaûaû ~a^ Kò û jò¦ê Gjûe a‰ð û Keû~òa Z[û Zûue ù~ûM, iû]^û, gqòGaõ @^¥û^¥ aòhd C_ùe @ûùfûP^û Keû~òa ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(i¯ûj _ûeûdY : _â[c aògâûc)

bq Kf¥ûYe @bdiÚk gâú \ßûeKûcûdú, ù~CñVûùe aòeûRò[ôùf iûAñ

(58)

öö \ßòZúd \ò _ûeûdY öö

öö i¯c @]¥ûd öö

@\¨bêZ @aZûe, gâú iûAaûaûu _âKéZò I Zûue ù~ûM Kâòdû,iaða¥û_KZû, Kê ùeûMúu ùiaû, L_ùŸðu _êZâe ù_äM ùeûM,

_Še_êe ~ûZâû

öö @\¨bêZ @aZûe öö

gâú iûAaûaû icÉ ù~ûMKâòdûùe _ûe\gðú [ôùf ö Q@_âKûe Kâòâdûe ùi@]ôKûeú [ôùf ö Gjû c]¥ùe aòùgh Kâòdû ùjCQò ù]øZò(~ûjû 3 A* _âiÚI iûùXÿ 22 êU f´e ùMûUòG I\ûK^ûKê ù_U bòZùe _ìeûA i`ûKeòaûKâòdû), LŠù~ûM(geúee @adaMêWÿòKê _é[K _é[K Keò _êYò _ìaðaZ¨ù~ûWÿòaû) Gaõ icû]ô @û\ò @«bðêq ö ~\ò aûaûuê jò¦ê ùaûfò Kêjû~ûGZûùjùf Êeì_eê ùi cêifcû^ bkò RYû_Wÿê[ôùf ö ùZYê ùKjò aò VòK¨KeòKjò_ûeê [ôùf ùi jò¦ê ^û cêifcû^ ö jò¦êcû^ue eûc^acú Ciôa ùi~[ûaò]ô _ûk^ Keê[ôùf, Gjû ijòZ cêifcû^cû^ue P¦^ Ciôa öCiôaùe @õgMâjY Keê[ôaû cfäù~û¡ûcû^uê ùi ù_âûiôûjòZ Keê[ôùf GaõaòùRZûcû^uê _êeÄéZ Keê[ôùf ö ùMûKêkûÁcú \ò ùMû_ûkKkû Ciôa]ìc]ûc ijKûùe _ûk^ Keê[ôùf ö A\¨\ò cêifcû^cû^uê cûR _Xÿòaû

(59)

_ûAñ ciRò\¨Kê ^òcªY Keê[ôùf ö [ùe cjecùe cêifcû^cûù^ciRò\ùe ZûRò@û iÚû_^ Z[û KòQò\ò ZûRò@ûKê ùiVûùe eLô _êYò ùgûbû~ûZâûKeò Mâûceê aûjûeòaûe Kû~ð¥Kâc Kùf ö gâú iûAaûaû Pûeò\ò ZûRò@ûeLôaûKê @ êcZò ù\ùf Gaõ _*c \ò ùKøYiò aòù\ßh aò û ZûRò@ûKêjUûAù\ùf ö ~\ò Zûuê cêifcû^ Kêjû~ûG jò¦ê _â[û @ êiûùe ZûueK‰ðùa] ùjûA[ôfû @ûC ~\ò jò¦ê Kjòaû Zûùjùf ùi iê Z Keòaû i_lùe[ôùf ö û^ûiûùja Pù¦ûeKe ~òG aûaûuê @Zò òKUeê ù\LôQ«ò, aûaûueiê Z¨ ùjûA^[ôaû _âKûg KeòQ«ò ö (aò.bò. ù\au eP^û : aûaû jò¦ê ^û~a^, iûAfúkû _éÂû 562 \âÁa¥) ~\ò KòG Zûuê jò¦ê ùaûfò Kùj,Zûùjùf iòG Z iað\û ciRò\¨ùe @aiÚû^ Keê[ôùf Gaõ ùKjò ~\òcêifòc ùaûfò Kùj Zûùjùf ùi ùiVûùe iað\û ]ê ò RkûA eLê[ôùf öGjû ijòZ @^¥û^¥ Kcð, ~ûjûiaê Aifûc ]cðe aòùeû]ú ~[û PKÑò ù_hòaû,gv I N<^û\, ùjûc @û\ò Kcð Keòaû, @ Ü\û^ Gaõ @Nð¥ \ßûeû _ìR^iað\û ùiVûùe Pûfê[ôfû ö

~\ò KòG Zûuê ~a^ Kùj, Kêkú^ aâûjàY Gaõ @MÜòùjûZâúcûù^ c]¥ùicû^ue òdc CfäNõ^ Keò Zûuê iûÁûw _âYò_ûZ Keê[ôùf ö KòG ~\òa¥qòMZ aòhd _PûeòaûKê ~ûAQò, @û½~ð¥R^K bûùa Zûjû Zû’e c^eêaòiáZ ùjûA~ûC[ôfû Gaõ Zûue \gð cûZâùK ùi aòùcûjòZ ùjûACVê[ôfû öGYê aûÉaùe ùKjò Gjûe ùKøYiò ò‰ðd Keò_ûeò [ôùf ù~ _âKéZùeaûaû jò¦ê Kò ~a^ ö G[ôùe @û½~ð¥ ùjaûe K’Y @Qò ? ~òG @jõ GaõA¦âòdR^òZ iêLKê Rkû¬kò ù\A Bgßeu geYùe Pûfò~ûG Z[ûù~ùZùaùk Zûue Bgßeu ij @bò ÜZû _âû¯ jêG ùiùZùaùk ZûueùKøYiò RûZò, ]cð eùj ûjó ö gâú iûAaûaû Gjò ùgâYúe [ôùf ö ùi RûZòGaõ _âûYúcû^u c]¥ùe ùKøYiò ùb\bûa ù\Lê [ôùf ö `Kòecû^uijòZ ùi @ûcòh Gaõ cûQ ùbûR^ Keê[ôùf ö KêKêe c]¥ ZûueùbûR^_ûZâùe cêjñ ù\A @ûeûcùe Zûu ij LûA_ûeê[ôfû ö Gjò_eò gâúiûAaûaûue @_ìað Z[û @\¨bêZ @aZûe [ôfû ö

MZ R àe gêb iõÄûee kÊeì_ ùcûùZ c]¥ Zûue PeYùe aiòaûeGaõ Zûue iZ¨iw fûb Keòaûe ùiøbûM¥ _âû¯ ùjfû ö ùcûe ù~Cñ_eò@û^¦ I iêL _âû ò @ êba ùjûAQò Zûjû cêñ Kò_eò a‰ð û Keòaò ? ~[û[ðeì_ùe aûaû @LŠ iyò\û^¦ [ôùf ö Zûue cjû^Zû Gaõ @\ßòZúdZûe

(60)

KòG a‰ð û Keò_ûeòa ? ~òG Zûue PeYKcke geY ù^AQò, ùi@ûcôiûlûZKûe fûb KeòQò ö

@ù^K i Ü¥ûiú, iû]K Gaõ cêcêlêR^ iûAaûaûu _ûLKê @ûiê[ôùf öaûaû c]¥ ùicû^u ijòZ cògê[ôùf, aiê[ôùf Gaõ aû©ðûkû_ Keòùicû^ue cù^ûe¬^ Keê[ôùf ö ‘@ûfäû cûfòK’ iað\û Zûue KY×ùeaòeûRcû^ [ôfû ö ùi ùKùa aò aòaû\ Gaõ cZùb\ùe _gê [ôùf Gaõiað\û gû« I iÚòe ejê[ôùf ö @ag¥ ùaùkùaùk ùi ùKâû]ôZùjûACVê[ôùf ö ùi iað\û ùa\û«e gòlû ù\C[ôùf ö ùKjò c]¥ ùgh_~𥫠RûYò_ûeò [ôùf ù~ _âKéZùe gâú iûAaûaû KòG [ôùf ? ]^ú IMeòa Cbùd Zûu fûMò icû^ [ôùf ö ùi ùfûKcû^ue MìXÿ K[û iaêRûYò_ûeê[ôùf Gaõ ù~ùZùaùk ùicû^u @ûMùe Zûjû _âKU Keê[ôùf,ùicû^u aòiàde iúcû ejê [ôfû ö Êdõ mû^ûaZûe ùjûA[ôùf c]¥ ùi@mû^Zû _â\gð Keê[ôùf ö @û\e @b¥[ð û _âZò Zûue iað\û @eêPò[ôfû ö gâú iûAaûaûue Gjò_eò ùa÷gòÁ¥ [ôfû ö ùi geúe]ûeú ùjûA[ôùfc]¥ Kcðeê Zûue HgßeòK gqò ÆÁ Sfiò CVê[ôfû ö gòeòWÿòe icÉ e^ûeúZûuê _eõaâjà eì_ùe cû ê[ôùf ö

öö aûaûue fúkû öö

ùcû _eò GK cìLð, gâú iûAaûaûu fúkûMêWÿòKê Kò_eò a‰ð û Keò_ûeòa ?gòeòWÿòe _âûdZü icÉ c¦òee ùi Rúù‰ðû¡ûe KeûA[ôùf ö ZûZ¥û _ûUòfu\ßûeû g ò, MY_Zò, gue, _ûaðZú, Mâûc¥ù\aZû Gaõ j êcû^ c¦òeceûcZ KeûMfû ö aûaûue \û^ c]¥ aòflY [ôfû ö \lòYû bûaùe ~ûjû@ûd ùjC[ôfû, ùi[ôeê ùi KûjûKê 20 Uuû, KûjûKê 15 Uuû, KûjûKê50 Uuû _âZò\ò ùÊzû_ìaðK \û^ Keê[ôùf ö _âû òK©ðû GjûKê gê¡\û^cù^ Keê[ôfû ö aûaûue c]¥ iað\û Gjò Azû [ôfû ù~ C~_êq cûMðùeZûjûe Lyð Keû~ûC ö

aûaûue \gð \ßûeû bqcû^ue @ù^K _âKûe fûb ùjC[ôfû ö @ù^K^òÃ_U Gaõ iêiÚ ùjC[ôùf, \êÁûcôû _êY¥ûcôûùe _eòYZ ùjC[ôùf,KêÂùeûMeê @ù^K cêq ùjùf Gaõ @ù^Kue cù^ûKûc^û _ì‰ð ùjfû ö_wêe @KcðY¥ \ìe ùjûA ilc ùjfû ö Gjò_eò bûaùe Zûue Kú©ðò \ìe\ìeû«Kê a¥û_òaûKê fûMòfû Gaõ ùijò iaê iÚû^eê @iõL¥ ùfûK gòeòWÿòKê

(61)

@ûiòaûùe fûMòùf ö aûaû iað\û ]ê ò _ûLùe @ûi^ _KûA aiò ejê[ôùfGaõ ùiVûùe aògâûc Keê[ôùf ö ùi ùKùa iÜû^ Keê[ôùf Gaõ ùKùaùKùa iÜû^ ^Keò icû]ôùe aòfú^ ejê[ôùf ö cÉKùe gòùeû_û,KUúù\gùe ù]ûZò Gaõ ù\j @ûaeY _ûAñ GK @weLû ]ûeY Keê[ôùf ö_â[ceê jó Zûue ùagP~ð¥û Gjò _âKûe [ôfû ö Rúa^e _ìaðû¡ðùe ùiMâûcùe PòKòiôûùiaû Keê[ôùf ö ùeûMe ò\û^Keò Jh] ù\C[ôùf ö ZûujûZùe ~û\êKeú gqò [ôfû ö ùZYê @Ì \ò c]¥ùe RùY ~gÊú PòKòiôKbûaùe iê^ûc @Rð^ Kùf ö GVûùe ùKak ùMûUòG NUYû a‰ð^ûKeû~ûCQò, ~ûjû Kò @Z¥« aòPòZâ ö

öö aòflY ù^Zâ PòKòiôû öö

RùY bque @ûLô ajêZ fûf ùjûA~ûA[ôfû I êfò~ûA[ôfû ö gòeòWÿòbkò lê\â Mâûcùe Wûqe còkòùa ùKCñVê ? bqcûù^ ùeûMúKê aûaûui¹êLKê ù^ùf ö Gjò _âKûe ùeûM ùlZâùe Wûqe _âûdZü cfc, @¬^,ùMû\êMÛ Z[û K_ðìe~êq Jh] ù\A[û«ò ö Kò«ê aûaûue Jh] iað\û bò Ü[ôfû ö bûfò@û c¬ò MêŠKeòò \êAUò Mêkû Kùf Gaõ ùeûMúe @ûLôùe ùMûUòGMêkû fMûA K^û _Uò aû§òù\ùf ö _e\ò _Uò KûXÿò _ûYò QûU \ò@ûMfû öGjû_ùe êfû KcòMfû Gaõ @ûLô _âûdZü ^úùeûM ùjûAMfû ö @ûLôgeúee GK iêùKûck @w, Kò«ê aûaûu Jh]eê KòQò lZò ùjfû ûjó aeõ@ûLôe _úWÿû \ìe ùjûAMfû ö Gjò _âKûe @ù^K ùeûMú úùeûM ùjC[ôùf öGVûùe Z C\ûjeY Êeì_ ùMûUòG NUYû a‰ð û KeûMfû ö

öö aûaûue ù~ûMKâòdû öö

aûaû icÉ _âKûe ù~ûM Kâòdûe @]ôKûeú [ôùf ö ùi[ôeê ùKak \êAUòeCùfäL GVûùe Keû~ûCQò ö

ù]øZò Kâòdû : _âZò Zò ò\ò ùe [ùe aûaû ciRò\¨Vûeê ~ù[Á \ìeùeGK aU aél Zùk Gjò Kâòdû Keê[ôùf ö [ùe ùfûKcûù^ ù\Lôùf ù~ùi Zûue @«aêRêkû C\eeê aûjûe Keò ZûjûKê Pûeò_Uê i`û Kùf GaõòKUiÚ MQcìkùe gêLôaûKê eLôù\ùf ö gòeòWÿòùe Gjò NUYû ù\Lô[ôaû

ùfûK Gùa aò RúaòZ @Q«ò ö ùi Gjò K[ûe _eúlû c]¥ Keò[ôùf öiû]ûeY ù]øZò Kâòdû 3 A* PCWÿû Gaõ iûùXÿ 22 êU f´e GK I\û

(62)

K_Wÿû iûjû~¥ùe Keû~ûG ö Gjò K_WÿûKê _ûUò ù\A ù_U ~ûGñ _ìeûA\ò@û~ûG Gaõ _âûd @]N<û _~𥫠ùijò_eò eLû~ûG ö Gjû_ùe ZûKê _êYòaûjûeKê KûXÿò @Yû~ûG ö Kò«ê aûaûue C_ùeûq ù]øZò Kâòdû aòPòZâ Gaõ@iû]ûeY [ôfû ö

LŠù~ûM : \òù^ aûaû Zûu geúee bò Ü bò Ü @adaMêWÿòKê _é[K_é[K Keò ciRò\¨e bò Ü bò Ü iÚû^ùe eLôù\ùf ö @KiàûZ ùijò \ò RùYa¥qò ciRò\ùe _j*òùf Gaõ c êh¥ @w _âZ¥wMêWÿòK GVò ùiVò _Wÿò[ôaûeù\Lô bdbúZ ùjûAMùf ö ùi c^ùe bûaòù^ùf Kò aûaûuê KòG jZ¥ûKeò LŠ LŠ Keò _KûAù\AQò, ùZYê ùiVûeê ù`eò MâûccêLô@ûuê GjòiìP^û ù\aûKê iÚòe Kùf ö Kò«ê Lae ù\aû ùfûK jòñ @Wÿê@ûùe _Wÿòa, GK[û _êYò c^bòZeKê @ûiòaûeê ùi úea ejòMùf ö _e\ò ù~ùZùaùkciRò\¨Kê Mùf _ìaðaZ¨ aûaûuê jéÁ_êÁ Gaõ iêiÚ geúeùe ù\Lô Zûueaòiàde iúcû ejòfû ^ûjó ö Zûuê fûMòfû _ìað\ò ùi ~ûjû ù\Lô[ôùf ZûjûK’Y Ê_Ü [ôfû ?

aûaû aûf¥ûaiÚûeê jó ù~ûMKâòdû Keê[ôùf Gaõ Zûue ù~Cñ @aiÚû _âû òùjûA[ôfû, Zûjûe mû^ KûjûKê c]¥ mûZ ^[ôfû ö PòKòiôû ^ûcùe ùiùKùa KûjûVûeê ùMûUòG _Aiû ù^C^[ôùf ö Zûue G_eò ùfûKaiôkMêY ù~ûMê Zûue Kú©ðò \ìe \ìeû« _~𥫠a¥û_òaûKê fûMòfû ö ùi @ù^KMeòa Gaõ ùeûMúuê C©c ÊûiÚ¥ _â\û^ Kùf ö

PòKòiôKu c]¥ùe PòKòiôK Gjò cjû_êeêh RYK ùKùa aò òRe Êû[ðK[û Pò«û Keò @ù^K aòNÜe i¹êLú^ ùjC[ôùf Z[û òùR @ij¥ ùa\^ûGaõ KÁ ijò iað\û @^¥e cwk Keê[ôùf Gaõ ùicû^ue aò_©òùeijûdZû Keê[ôùf ö iað\û _ee Kf¥ûY òcò© ùi Pò«òZ ejê[ôùf öG_eò GK NUYû òcÜùe CùfäL Keû~ûCQò, ~ûjûKò Zûue iaða¥û_KZûGaõ cjû^ \dûkê bûae _eòPd \òG ö

aûaûu iaða¥û_KZû Gaõ \dûbûa : 1910 ciòjûùe \ú_ûakòegêb @aieùe aûaû ]ê ò _ûLùe aiò @MÜòZû_ MâjY Keê[ôùf Gaõ ]ê òùeKûVLŠcû^ _KûA Pûfò[ôùf ö ]ê ò ùRûe¨ùe Rkê[ôfû ö KòQò icd _ùeùi KûV _KûAaû a\kùe òRe jûZ ]ì òùe _ìeûAù\ùf ö jûZ ùgûP^údbûaùe ù_ûWÿòMfû ö _ûLùe [ôaû ijûdK cû]a Gaõ cû]aeûI ù\g_ûùŠa¥É ùjûACVò aûaûuê bòWÿò ]eò@ûYòùf ö

(63)

cû]aeûI Kjòùf ‘ùj ù\a ! @û_Y G K’Y Kùf ?’ aûaû _âKéZòiÚùjûA Kjòùf ‘KòQò\ìeùe RùY Kcûe _ ôú ù~ùZùaùk Pìfò fMûC[ôfû,Zû’e Êûcúe WûK gêYò jVûZ¨ CVòòfûùakKê @<ûùe a§û ùjûA[ôaû Zû’egògêUò Pìfò bòZùe Mkò_Wÿòfû ö cêñ ZZ¨lYûZ¨ jûZ _ìeûA gògêUòe Rúa^elû Kfò ö ùcûe jûZ ù_ûWÿò~òaûùe ùKøYiò \êüL ^ûjó, Kò«ê GK òeújgògêe Rúa^ ù~ ejòMfû, Gjû ùcûùZ @Zúa iù«ûh ù\CQò ö’

öö Kê ùeûMúu ùiaû öö

cû]a eûI ù\g_ûùŠ aû g¥ûcûuVûeê aûaûue jûZ \MÛúbìZ ùjaûLae _ûA ^û^ûiûùja Pù¦ûeKe, cê Ae _âiò¡ Wûqe _ecû^¦uijòZ Jh], _âùf_, _Uò @û\ò iûwùe ]eò gòeòWÿòùe _j*òùf ö ùiaûaûuê Wûqe _ecû^¦u \ßûeû PòKòiôû KeòaûKê Z[û lZ iÚû^ùe Jh]fMûAaûKê @ êcZò cûMòùf ö Kò«ê aûaû GjûKê _âZ¥ûL¥û^ Keòù\ùf öKêÂùeûMûKâû« bq bûùMûRú iòù§ lZ iÚû^ùe _Uò aû§ò ù\C[ôùf öZûue Kû~ð¥ [ôfû _âZò\ò ù_ûWÿò ~ûA[ôaû iÚû^ùe Nò@ cAfc Keòaû IZûjû C_ùe GK _Zâ eLô _Uò aû§òù\aû ö Nû@û gòNâ bf ùjûA~òaû@ûgûùe ^û^ûiûùja Pù¦ûeKe _UòKê jUûAù\A Wûqe _ecû^¦u\ßûeû PòKòiôû KeûAaû _ûAñ aûaûuê @ ê d aò d Kùf ö G_eòKò Wûqe_ecû^¦ c]¥ @ù^K [e _âû[ð û Kùf, Kò«ê aûaû ùicû^u @ êùeû]KêGWÿûAù\A Kjòùf ‘@ûfäû jó ùcûe Wûqe’ ö jûZe _eúlû KeòaûKê c]¥ùi @Mâûj¥ Keòù\ùf ö Wûü _ecû^¦u Jh] ù_Wÿò gòeòWÿòe aûdêcŠkùeùLûfû~ûA_ûeòfû ^ûjó Kò Zûjûe a¥ajûe ùjûA_ûeòfû ^ûjó ö Z[û_òWûqeRYue _ec ùiøbûM¥ [ôfû, ù~Cñ KûeYeê ùi aûaûue \gðfûbe iêù~ûM _ûAùf ö bûùMûRúuê Jh] fMûAaûKê @ êcZò còkòfû öKòQò \ò _ùe ù~ùZùaùk Nû@û VòK ùjûAMfû, icÉ bq Lêiò ùjûAMùf,Kò«ê @ûjêeò KòQò _úWÿû aûKò ejòQò Kò ^ûjó Zûjû ùKjò RûYê [ôùf ö _âZò\òNò@ùe jûZ cûfòi ùjC[ôfû Gaõ _êYò KiòKeò _Uò aû§òaû- Gjò Kû~ð¥ gâúiûAaûaûu icû]ô _~𥫠_âZ¥j Pûfò[ôfû ö gâú iûAaûaûu _eò _ì‰ð iò¡uêGjò_eò PòKòiôûe ùKøYiò @ûag¥KZû ^[ôfû, Kò«ê bqe ù_âcagùe ùibûùMûRúue Gjò ùiaû òaòðNÜùe ÊúKûe Keò[ôùf ö ù~ùZùaùk aûaûùfŠòKê ~ûC[ôùf, bûùMûRú QZû ]eò Zûu ij ~ûC[ôùf ö _âZò\ò iKûùk

(64)

ù~ùZùaùk aûaû ]ì ò _ûLùe aòeûRcû^ Keê[ôùf, bûùMûRú ùiVûùe_â[ceê C_iÚòZ ejò òRe Kû~ð¥ @ûe¸ Keòù\C[ôùf ö bûùMûRú _ìaðR àùe@ù^K _û_ Kcð Keò[ôùf, Gjò KûeYeê ùi KêÂùeûMùe _úWÿòZ [ôùf öZûue @ûwêkò ^Á ùjûA~ûA[ôfû Gaõ geúe ù_ûK cûQòùe b©òð ùjûACKôU M§ RûZ ùjC[ôfû ö ~\òI aûj¥ \éÁòùe ùi \êbðûMû _âZúZ ùjC[ôùf,aûaûue _â]û^ ùiaK ùjûA[ôaû KûeYeê ùi jó _âKéZùe @]ôK bûM¥gûkúZ[û iêLú [ôùf ö aûaûue iû Üò]¥ ùi _ì‰ð cûZâûùe fûb Keò[ôùf ö

öö aûkK L_ùŸðe ù_äMùeûM öö

Gùa aûaûue @ûC GK @\¨bêZ fúkû a‰ð û KeêQò ö @ceûaZòe\û\ûiûùja L_ùŸðu _ ôú gâúcZú L_ùŸð Zûue gògê_êZâ ijòZ gòeòWÿòùe[ôùf ö Gjò icdùe _êZâKê Rße ùjfû I Zû_ùe ùi ù_äMùe @ûKâû«ùjûAMfû ö gâúcZú L_ùŸð Qû ò@ñû ùjûA aòaâZ RYû_Wÿòùf Gaõ @ceûaZúù`eò~òaûKê iÚòe Kùf ö i§¥ûùe ù~ùZùaùk aûaû aûdêùia^ _ûAñIßûWÿû(Gùa icû]ô c¦òe) @bòcêùL @ûiê[ôùf, ùiùZùaùk aûaûuê gòeòWÿòQûWÿòaûKê @ êcZò bòlûKeò [eòfû KY×ùe ùi Kjòùf ù~ Zûue _êZâ ù_äMùeûMûKâû« ùjûAQò,GYê ùi NeKê ù`eò~òaûKê PûjêñQ«ò ö aWÿ jûfêKû bûaùeaûaû Gjûe icû]û^ Keò Kjòùf ‘@ûKûgùe Gùa ùcN XÿûuòòQò ö ZûjûjUòaû _ùe @ûKûg _êYò Êz ùjûA~òa ö’ Gjû Kjò ùi KUúù\g _~ð¥«K` ò CVûAù\ùf Gaõ C_iÚòZ bqcû^uê @ŠûKéZòe PûùeûUò a[ ù\LûAKjòùf- ù\L, bqcû^u _ûAñ ùcûùZ ùKùZ KÁ ij¥ KeòaûKê _WÿêQò öùicû^ue KÁ ùcûe @ùU ö Gjò aòPòZâ Z[û @iû]ûeY fúkû ù\Lô ùfûKuc^ùe aògßûi ùjfû ù~ i Úuê Zûue bqu _ûAñ ùKùZ KÁ ij¥ KeòaûKê_WÿêQò ö i Úu jé\d cjcVûeê c]¥ Zek Z[û fjêYú i\ég ùKûck@ùU ö ùicûù^ òüÊû[ð_e bûaùe bqcû^uê ù_âc Ke«ò Gaõ òReiõ_Kðúd aòPûe Ke«ò ö

öö _Še_êe ~ûZâû I òaûi öö

aûaû Zûue bqcû^uê ùKùZ ù_âc Keê[ôùf Gaõ ùKCñ_eò ùicû^ueicÉ Azû Z[û LaeKê _ìaðeê jó RûYò_ûeê[ôùf, Zûjûe a‰ð û Keò Gjò@]¥ûd icû¯ KeêQò ö

(65)

^û^û iûùja Pù¦ûeKe aûaûue RùY _ecbq [ôùf ö ùiLû^ù\ge cûcfZ\ûe [ôùf ö Zûue _Še_êeKê a\kò ùjfû Z[û gâúiûAaûaûu _âZò Zûue bqò Gjò_eò `k\ûdú ùjfû ö _Še_êeKê c©ð¥eùa÷KêY× ùaûfò cù^ Keû~ûG ö Pù¦ûeKe G[ôùe aWÿ Lêiò ùjûA gúNâìZ^ \ûdòZß MâjY KeòaûKê aûjûeòùf I ~òaû_ìaðeê aûaûue \gð I

@ûgúaðû\ òcò© gòeòWÿò Mùf ö gòeòWÿòKê ùi _Še_êe I aûaûuê ZûueaòùVûaû cù^ Keê[ôùf ö ~ûjû aò ùjC a\kòe iìP^û ùi KûjûKêù\A^[ôùf Gaõ ~[ûgúNâ gòeòWÿòùe _j*ò aûaûue @ûgúaðû\ ù^A _Še_êe~ûZâû KeòaûKê iÚòe Keò[ôùf ö cûZâ aûaûu _ûLùe K’Y fêPò ejòa? iòGZ iaðm ö ù~còZò û^ûiûùja gòeòWÿòe @^Zò\ìe òcMûIñ _ûLû_ûLô ùjûAQ«ò,aûaû Gjò icdùe cjfiû_Zò, @®û iòù§ Gaõ Kûgúeûcu ijòZ\ßûeKûcûdúùe aû©ðûkû_ Keê[ôùf ö jVûZ¨ ^úeaZû ùLkòMfû Gaõ aûaûKjòùf, ‘@ûi PûeòRY cògò bR^ ùaûfòaû ö _Še_êee \ßûe ùLûfò~ûAQò öù_âc_ìaðK Gjò bR^ MûAaû ö bR^Uòe bûaû[ð Gjò_eò - ‘ùcûùZ _Še_êe~ûA ùiVûùe ejòaûKê ùja, KûjóKò û Zûjû ùcûe _âbêu òaûi ö’ aûaûMûAaûKê fûMòùf I icùÉ Zûu ijòZ Êe còkûAùf ö KòQò icd c]¥ùe^û^ûiûùja i_eòaûe ùiVûùe _j*ò aûaûuê _âYûc Kùf ö ùi aûaûuê_Še_êe ~ûZâû Z[û ùiVûùe ejòaû òcò© @ êcZò bòlû Kùf ö _ûVKMY,Gùa ù\L«ê, ùijò _âû[ð ûe Kò @ûag¥KZû [ôfû ? bqMY û^ûiûùjauêKjòùf Kò aûaû _Še_êe òaûi K[û @ûMeê Kjòiûeò[ôùf ö Gjû gêYò^û^ûiûùja aòjßkòZ ùjûA aûaûu gâúPeYùe ùfûUò_Wÿòùf Z[û aûaûu@ êcZò, C\ò Gaõ @ûgúaðû\ ù^A _Še_êe ~ûZâûKùf ö

aûaûu fúkû @^« ö @^¥ aòhd ~[û cû^a R^àe cj©ß, aûaûubòlûaé©ò \ßûeû Rúa^ òaðûj, aûdRûaûBu ùiaû @û\ò K[û _ea©ðú @]¥ûd_ûAñ eLô Gùa cêñ aògâûc ù^CQò ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(66)

öö @Ác @]¥ûd öö

cû^a R àe cj©ß, iûAaûaûu bòlûaé©ò, aûdRûaûBu ùiaûgêgïhû, gd^Kl, LêiûfP¦u _âZò ù_âc

MZ @]¥ûdùe _â\© iìP^û @ êiûùe ùjcûW_« Gùa cû^a R^àecj©ß aòhdùe aòÉéZ @ûùfûP^û KeêQ«ò ö Gjû_ùe aûaû Kò_eò bòlûU^Keê[ùf, aûdRûaûBu ùiaû, ZûZ¥ûùKûùZ I cjfiû_Zòu ijòZciRò\¨ùe GKZâ gd^ Z[û LêiûfP¦u _âZò Zûue ùiÜj @û\ò aòhdùe@ûùfûP^û KeòQ«ò ö

öö cû^a R àe cj©ß öö

Gjò aòPòZâ iõiûeùe bMaû^ fl fl _âûYú(jò¦ê gûÈ @ êiûùe 84fl ù~û ò) iéÁò KeòQ«ò (Gjû c]¥ùe ù\a, \û^a, M§að, RúaR«êGaõ c êh¥ @û\ò @«bêðq) ù~Cñcûù^ Kò ÊMð, ^Kð, _é[ôaú, icê\â Z[û@ûKûgùe aiaûi KeêQ«ò Gaõ bò^Ü bò^Ü ]cð _ûk^ KeêQ«ò ö Gjò_âûYúcû^u c]¥ùe ~ûjûe _êY¥ @]ôK iòG ÊMðùe aûi Kùe GaõZû’e iZ¨Kcðe `k ùbûM Kùe ö _êY¥ ùgh ùjûA~òaû _ùe ùi_êYò òcÜÉeKê Pûfò@ûùi ö ù~Cñ _âûYúcûù^ _û_ Kò û \êÃcð Keò[û«òùicûù^ KðMûcú ùjûA òR KêKcðe k ùbûM Ke«ò ö ù~ùZùaùkùicû^ue _û_ I _êY¥ icû^ ùjûA~ûG, cû^a R à ùjûA ùcûl_âû òeiêù~ûM fûb jêG ö ù~ùa _û_ I _êY¥ Cbd ^Á ùjûA~ûG,ùiùZùaùk c êh¥ cêqò fûb Kùe ö iõùl_ùe Kjòùf òRe KcðZ[û _âûe² @ êiûùe jó @ûcôû R à òG Gaõ Kûdû _âùag Kùe ö

öö c êh¥ geúe @cìf¥ öö

Gjû iZ¥ ù~ icÉ _âûYúuVûùe PûùeûUò MêY icû^ ejòQò : @ûjûe,ò\âû, bd Gaõ ùc÷[ê ö icÉ _âûYúu c]¥ùe cû^ae ùKak mû^ gqò

ejòQò, ~ûjû\ßûeû Bgße \gð i¸a ö @^¥ ùKøYiò ù~û òùe Gjû i¸aêùjñ ö Gjò KûeYeê ù\aZûcûù^ c]¥ cû^a R àKê Bhðû Ke«ò I _é[ôaúùe

cû^a R^à ]ûeY KeòaûKê iað\û fûkûdòZ ùjûA[û«ò, ~Ÿßûeû ùicû^uecêqò fûb ùja ö

(67)

Kûjû Kûjû cZùe cû^a geúe @Zò ù\ûh~êq ö Kécò, _ìR Gaõ K`ùe_eò_ì‰ð, lYbwêe, ùeûMMÉ Z[û ^gße ö G[ôùe ùKøYiò iù¦j ^ûjóù~ Giaê iZ¥ ö Kò«ê GùZ ù\ûhMêYùe b©òð ùjûA c]¥ cû^a geúe@cìf¥, KûeY mû^_âû ò ùKak Gjò ù~û òùe jó i¸a ö cû^a geúe_âû ò ùjaû _ùe ~ûA Gjò geúe ^gße Gaõ aògß _eòa©ð gúk ùaûfòC_f²ò ùjûA[ûG ö Gjò iZ¥Kê jé\ùaû] Keòaû _ùe A¦âòdûiqò aòhdeêcêq ùjûA iZ¨-@iZ¨e aòùaK_ìaðK aòPûeKeò RùY Bgße iûlûZKûecûMðùe @Mâie ùjûA_ûeòa; Kò«ê geúeKê Zêz Gaõ @_aòZâ cù^Keò@ûùc ~\ò Zû’e Cù_lû Keòaû Zûùjùf Bgße \gð eê a*òZ ejò~òaû ö~\ò GjûKê cìf¥aû^ cù^Keò Zû’ _âZò @ûiqò eLòaû Zûùjùf A¦âòdiêL_âZò ùcûjûaòÁ ùjûA~òaû, `kùe @ûce _Z^ iê ò½òZ ö G[ô_ûAñ CPòZùjCQò ^û geúeKê Cù_lû Keòaû ^û Zû’_âZò @ûiqò eLôaû ö ùKakùiZòKò ~ ô ù^aû CPòZ, ù~ZòKò ùNûWÿû _òVòùe aiò ~ûZâû Keê[aû RùY~ûZâú Zû’e ~ûZâû _[ùe ùNûWÿûe ~ ô ù^A[ûG ö iêZeûõ geúeKê iað\ûBgße \gð Kò û @ûcôiûlûZKûe òcò© a¥ajûe Keòaû CPòZ, ~ûjûKòRúa^e cêL¥ ù]¥d ö Kêjû~ûG ù~ @ù^K _âûYúue C_ô©ò _ùe c]¥Bgßeue c^ i«êÁ ùjfû ^ûjó, KûeY ùKøYiò _âûYú Zûue @ùføKòKeP^û Gaõ iéÁòKê aêSòaûùe ic[ð ùjûA_ûeòùf ^ûjó ö

Gjò KûeYeê ùi GK aòùgh _âûYú @[ðûZ¨ cû^aRûZòe C_ô©ò Kùf GaõZûKê mû^e iêù~ûM _â\û^ Kùf ö ù~ùZùaùk Bgße ù\Lôùf ù~ cû^aZûue fúkû, @\¨bêZ eP^û Z[û mû^Kê aêSòaûe ù~ûM¥ ùjûA_ûeòQò, Zûuc^ùe @Z¥« @û^¦ I iù«ûh RûZ ùjfû ö (gâúc\¨ bûMaZ : GKû\għ :9 :28) G[ôiKûùg cû^a R^à _âû¯ ùjaû @Z¥« ùiøbûM¥_â\ öCy aâûjàY Kêkùe R^à ùjaû Z _ec ùiøbûM¥e flY, ùZùa iûAPeYû êRùe _âúZò Gaõ Zûue geYûMZ ùjaû G iaêVûeê c]¥ ùgâ ö

öö ù]¥d _âû ò òcò© Z_ôeZû öö

Gjò iõiûeùe cû^a R à @Zò \êfäðb ö _âùZ¥K a¥qòe céZê¥ Z iê ò½òZGaõ ùKøYiò ùKøYiò ^û cêjì©ðùe ZûKê @ûfòw^ KeòaûKê ùja ö G_eò]¥û^Keò @ûcKê @ûce ù]¥d _âû ò òcù« Z_ôe ùjaûKê _Wÿòa ö ù~Cñ_eòòeêŸòÁ eûRKêcûeu i§û^ùe eûRû Zûue icÉ i¸a C_ûd _âùdûM

(68)

Keò\ò@«ò, ùijò_eò Kò*òZ aòk´ ^Keò @ûcKê @ûce @búÁ iò¡ò òcù«Z_ôe ùjaûKê _Wÿòa ö @ûki¥ I ò\âû _eòZ¥ûM Keò GKûMâZû Gaõ CiôêKZûeij Bgßeue ]¥û^ eLôaûKê ùja ö ~\ò @ûùc Gjû Keòaû ^ûjó Zûùjùf_gê ÉeKê Liò@ûiòaû ö

öö i\¨Mêeêue gúZk Qûdû öö

fl¥ jûif _ûAñ iaêVûeê iek, ijR I `k_â\ cûMð ùjCQò ùKøYiòù~ûM¥ i Ú aû i\Mêeêue @ûgâd ù^aû, ~òG Bgße iûlûZKûe fûb KeòQ«ò ö]ûcòðK _âaP^ gâaY I ]cðMâ Ú @]¥d^ \ßûeû ù~Cñ k còùk ûjó, ZûjûGjò @ûcômû^úu iZ¨iõM \ßûeû ijRùe _âû¯ ùjûA[ûG ö iì~ð¥uVûeê ù~Cñ@ûbû C_ô Ü jêG, aògßaâjàûŠe icÉ ^lZâ GKZâ ùjùf c]¥ Zûjû _ìeYùjûA_ûeòa ûjó ö ùijòbkò ù~Cñ @û]¥ûcôòK mû^ i\¨Mêeêu Ké_ûeê C_f²jêG, Zûjû Mâ Ú Gaõ C_ù\g \ßûeû K\û_ò i¸a êùjñ ö Zûue _âùZ¥KMZòaò]ô, cé\ê aP^, MìXÿ C_ù\g, lcûgúkZû, iÚòeZû, ùa÷eûM¥, \û^,_ùeû_KûeòZû, geúe I c^ C_ùe òdªY, @juûegì ¥Zû @û\ò MêY ùiù~_eò @ûPeYùe _â\gð Ke«ò, iZ¨iw \ßûeû bqcûù^ Zû’e _âZ¥l@ êbìZò fûb Ke«ò ö Gjû\ßûeû cÉòÃe RûMeY Z[û C©ùeû©e @û]¥ûcôòKC ÜZò jêG ö

gâú iûAaûaû Gj_eò RùY cjû^¨ i^Ú I i\¨Mêeê [ôùf ö ~\òIaûj¥Êeì_ùe ùi RùY Kòe eìù_ @bò d Keê[ôùf aûÉaùe ùi iað\û@ûcôfú^ ejê[ôùf ö icÉ _âûYúuê ùi ù_âc Keê[ôùf Gaõ ùicû^uc]¥ùe Bgßeue \gð Keê[ôùf ö Zûu òKUùe iêLe ùKøYiò @ûKhðY^[ôfû Kò aò_\ @û_\ùe ùi aòPkòZ ùjC^[ôùf ö ]^ú I Meòa CbùdZûu _ûAñ icû^ [ôùf ö ~ûjûue Ké_û cûZâùK bòlêK eûRû ùjûA~ûC[ôfû,iòG gòeòWÿòe \ßûe\ßûe aêfò bòlû Keê[ôùf ö @ûi«ê, Gjò aòhdùe gêYòaû ö

öö aûaûu bòlûaé©ò öö

gòeòWÿòaûiúu bûM¥Kê KòG KÌ^û Keò_ûeòa, ~ûjûu \ßûeKê Êdõ _eõaâjàbòlêK eì_ùe @ûiò \Šûdcû^ ùjûA WûK ù\C[ôùf ‘I cûA ! LùŠ eêUòcòkòa ö @ûC Zûjû _ûAaû _ûAñ ùi òRe jûZ aXÿûAù\C[ôùf ö ùMûUòG

(69)

jûZùe ùi UòYWaû ]eê[ôùf Gaõ @^¥ jûZùe SêfûcêYû ö KòQò NeKê ùi_âZò\ò ~ûC[ôùf @ûC Kûjû Kûjû \ê@ûe aûjûeê _kûA@ûiê[ôùf ö gûM,\ê] I \jò @û\ò Zek _\û[ðMêWÿòKê UòY_ûZâùe eLê[ôùf Gaõ bûZ, eêUò@û\ò gêLôfû \âa¥Kê Sêfûùe eLê[ôùf ö Zûue Ròjßûe ùKøYiò Êû\-eêPò^[ôfû, ZûKê ùi agúbìZ Keòiûeò[ôùf ö GYê _âKûe _âKûe Lû\¥ Êû\eaòPûe ùi Keù« KûjóKò ? ~ûjû bòlûÊeì_ còkê[ôfû, ùi iaêKê GKûVòKeòùMûkûA iù«ûh_ìaðK MâjY Keê[ôùf ö ùKCñ Rò òh Êû\òÁ Kò êùjñ, Zûjû_âZòùi ]¥û^ ù\C^[ôùf ö Zûue Ròjßûùe Êû\ MêY ùaûfò ^[ôfû ö c]¥ûjÜ_~𥫠ùi bòlû Keê[ôùf ö @ag¥ @ òdcòZ ]ûeûùe Gjû Pûfê[ôfû öùKCñ \ò ùi @Ì ùKùZûUò Ne aêfò _kûA@ûiê[ôùf Z ùKCñ \ò c]¥ûjÜ12Uû _~𥫠bòlû Keê[ôùf ö icÉ Lû\¥Kê ùMûUòG KêŠùe b©òðKeòù\C[ôùf, ù~CñVûùe KêKêe, aòeûWÿò I KûC c]¥ @ûeûcùe ùbûR^Keê[ôùf ö ùi ùicû^uê ùKùa NCWÿûC^[ôùf ö RùY Èú ùfûK, ~òGciRò\¨ IkûC[ôfû, ùi _âZò\ò \g aûe LŠ eêUò Zû NeKê ù^A ~ûC[ôfû,Kò«ê ZûKê ùKjò c^û Keê [ôùf ö ~òG Ê_Üùe iê¡û aòeûWÿò Kò KêKêeKê c]¥ùKùa aûeY Keò ûjû«ò, RùY òüijûd Meòa cjòkûKê ùi aûeY Keù«KûjóKò ? Gjò_eò cjû ¨ _êeêhu Rúa^ ]^¥ ö gòeòWÿòaûiú Z _â[ùc _â[ùcZûuê ùKak RùY _ûMk cù^ Keê[ôùf, @ûC ùijò gòeòWÿòe aûaû ûcùeùi _âiò¡ ùjûAMùf ö ~òG bòlûeê còkê[ôaû KòQò Lû\¥ C_ùe òbðeKeê[ôùf Zûuê KòG aû @û\e Ke«û ? cûZâ iòG Z C\ûe jé\de @]ôKûeú,Z¥ûMú I ]cðûcôû [ôùf ö ~\òI ùi aûjûeê P*k Gaõ @gû« _âZúZ ùjC[ôùf;Kò«ê @«üKeYùe iað\û \éXÿ Gaõ M¸úe [ôùf ö Zûue cûMð Mj^ Z[ûMìXÿ [ôfû ö Z[û_ò Mâûcùe G_eò KòQò gâ¡ûkê Gaõ ùiøbûM¥gûkú a¥qò [ôùfù~Cñcûù^ Zûuê RûYò_ûeò RùY cjû ¨ _êeêh eìù_ cû ê[ôùf ö G_eò GKNUYû òcÜùe CùfäL KeûMfû ö

öö aûdRûaûBu ùiaû öö

ZûZ¥û ùKûùZu cû@û aûdRû aûB, _âZò\ò \ßò_âje icdùe ùMûUòGSêWÿòùe eêUò Gaõ bRû ù^A Rwf bòZeKê ~û@û«ò ö N* Rwf bòZùeùKûg ùKûg ~ûZâû Keò ùi aûaûuê ùLûRê[ôùf Gaõ Zûuê _ûAaû _ùeZûue _\~êMkKê RûaêWÿò ]eê[ôùf ö aûaû Z gû« Gaõ ]¥û^cMÜ ejê[ôùf ö

(70)

GK _Zâ aòQûA Zû’ C_ùe icÉ a¥¬^, ~[û eêUò, gûM @û\ò_egòù\C[ôùf Gaõ aûaûuê ùbûR^ KeòaûKê @ êùeû] Keê[ôùf ö Zûueùiaû Z[û gâ¡û @Z¥« aòflY [ôfû- _âZò\ò \ßò_âjeùe ùbûR^ _âÉêZKeòù^aû Gaõ Rwfùe aêfò aêfò aûaûuê ùLûRòaû ö Zûue Gjò ùiaû IC_ûi^ûe ]ûeû Zûu ùghRúa^ _~𥫠Pûfò[ôfû ö Zûue ùiaûKê ù\Lôaûaû Zûue _êZâuê ùag¨ Ké_û Keò[ôùf ö cûñ Gaõ _êZâ Cbdue aûaûu_âZò _âMûXÿ òÂû [ôfû ö ùicûù^ aûaûuê Bgßeu i\ég bqò Keê[ôùf öaûaû Zûuê Kjê[ôùf ù~ `Kòe jó iyû @cúe ö Zû’e @« ^ûjó ö ~ûjûKê@cúe ^ûcùe WKû~ûG iòG gúNâ aòfê ùjûA~ûG ö KòQòahð _ùe aûaûRwfùe bâcY Keòaû a¦ Kùf I Mñûùe ejòùf Gaõ ciRò\¨ùe ùbûR^Kùf ö `kùe aûdRûaûBuê c]¥ Rwf bòZùe ùLûRò _[gâû« ùjaûeêcêqò còkòfû ö

öö Zò òRYue gd^ Kl ööùijò i^Ú _êeêh ]^¥ ~ûjûu jé\dùe bMaû^ aûiêù\a iað\û

aûiKe«ò ö ùijò bq c]¥ bûM¥gûkú ~òG Zûue iû Üò]¥ fûb KeòQ«ò öGjò_eò \êARY bûM¥aû^ bq [ôùf ZûZ¥û ùKûùZ _ûUòf Gaõ bqcjfiû_Zò ö Cbùd aûaûu iû Üò]¥eê ajê bûaùe C_KéZ ùjûAQ«ò öCbdu _âZò aûaûue icû^ ù_âc [ôfû ö

Gjò Zò òRY @[ðûZ¨-aûaû, ZûZ¥û I cjfiû_Zò ~[ûKâùc ciRò\¨ùe_ìað, _½òc I C©e \òMKê cêŠ Keò G_eò ùgûC[ôùf ù~ _eÆeu ùMûWÿùMûUòG iÚû^ùe cògê[ôfû ö aòQYûùe MWÿò @]eûZò _~𥫠ùicûù^ ù_âcijKûùe aû©ðûkû_ Keê[ôùf I û^û aòhdùe Pyðû Keê[ôùf ö ~\ò KûjûKêò\ @ûiò~ûC[ôfû, @ûC RùY Zûuê CVûAù\C[ôùf ö ~\ò ZûZ¥û @ûM

NêwêWÿò cûeê[ôùf aûaû Zûuê jfûA Zûue cêŠKê ùRûeùe Pò_ò ù\C[ôùf öcjfiû_Zòuê ò\ @ûiòMùf aûaû Zûuê òR @ûWÿKê bòWÿò@ûYò ùMûWÿùeùVfòù\A _òVò [û_êWÿûC[ôùf ö ùijò\ò MêWÿòK G_eò iêLKe [ôfû ù~ ZûZ¥ûòRe _òZûcûZûuê Nùe QûWÿò aûaûu _âZò ù_âcag ùjûA PC\ahð Kûk

ciRò\¨ùe aûi Kùf ö aûÉaòK Gjû K’Y ùKùa aòiáZ ùjûA_ûeòa ?Gjò ù_âcKê K’Y Kêjû~òa ? aûaûue Ké_û Kò_eò @ûKk^ Keû~òa ?

(71)

_òZûu céZê¥ _ùe ZûZ¥ûu C_ùe RcòaûWÿò \ûdòZß _Wÿòfû, ùZYê ùi NeKêù`eò@ûiòùf ö

öö eûjûZû òaûiú LêiûfPû¦ öö

gòeòWÿòe MY_Z ZûZ¥û ùKûùZuê aûaû Lêa¨ bf _ûC[ôùf ö eûjûZûecûeIßûWÿò ùgV P¦âbû^uê c]¥ ùag¨ gâ¡û Keê[ôùf ö ùgVRúu ù\jû«_ùe Zûue bYRû LêiûfPû¦ aûaûuVûeê @ êeì_ gâ¡û fûb Kùf ö aûaûZûue Kf¥ûY _ûAñ \ò eûZò ~ ô ù^C[ôùf ö ùKùa gMWÿMûWÿòùe ZùKùa Uûwûùe aiò aûaû Zûue @«ew a§êcû^u ijòZ eûjûZû ~ûZâûKeê[ôùf ö Mâûce `ûUKùe aûaû _j*òaû lYò @_ìað @û^¦ùe MâûcaûiúZûuê ÊûMZ Keê[ôùf Gaõ iûÁûw _âYûc Keò aWÿ @ûWÿ´eùe MñûKêù^C[ôùf ö LêiûfPû¦ aûaûuê Zûu NeKê ù^A ~ûC[ôùf Gaõ ùKûck@ûi^ùe aiûA iêÊû\ê ùbûR^ KeûC[ôùf ö aûaû @û^¦ùe Z[û _âi ÜZû_ìaðK KòQò icd aû©ðûkû_ Keê[ôùf I Zû_ùe icÉuê @ûgúaðû\ Keò gòeòWÿòù`eò@ûiê[ôùf ö

gòeòWÿòe \lòYùe eûjûZû Z[û C©eùe òcMûIñ ö Gjò \êA Mâûc cSòùe@aiÚòZ _aòZâ ]ûc gòeòWÿò ö aûaû Zûu Rúa^Kûk c]¥ùe Gjò Zò ò Mâûceiúcû @ZòKâc Keò ûjû«ò ö ùi ùekMûWÿò ù\Lô [ôùf Kò ùi[ôùe aiò [ôùf öcûZâ icÉ MûWÿòe icd iûeYú Zûuê cûfêc [ôfû ö ù~Cñ bqMY aûaûuêgòeòWÿò _âZ¥ûa©ð e @ êcZò ùfûWÿê[ôùf Gaõ Zûue @ûù\gû êiûùe Kû~ð¥Keê[ôùf ùicûù^ Kêgk_ìaðK Nùe _j*ò~ûC[ôùf ö ù~Cñcûù^ Gjûeaò_eúZ @ûPeY Keò Zûue @ûù\gKê @amû Keê[ôùf ùicû^uê \êbðûM¥aû \êNðUYûe i¹êLú^ ùjaûKê _Wÿê[ôfû ö Gjò aòhdùe i´§òZ NUYû Gaõ@^¥û^¥ aòhd @ûMûcú @]¥ûdùe a‰ð û Keû~òa ö

aòùgh \âÁa¥ : Gjò @]¥ûde ùghùe _â\û^ Keû~ûA[ôaû Uò_¨_YúLêiûfPû¦u _âZò aûaûu ù_âcbûae _âZúK ö Kò_eò ùi KûKûiûùja \úlòZuêeûjûZû _VûA LêifPû¦uê iûwùe @ûYòaû _ûAñ Kjòùf Gaõ ùijò \ò\ßò_âjeùe LêiûfPû¦uê Ê_Üùe gòeòWÿò @ûiòaû _ûAñ Kjòùf, Zûjû GVûùeCùfäL Keû~ûA^ûjó ö Zâòõg @]¥ûdùe G K[û a‰ð û Keû~ûAQò ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(72)

öö ac @]¥ûd öö_âZ¥ûa©ð icdùe aûaûu @ûù\g _ûk^ Gaõ @amûe _eòYZò,

bòlûaé©ò I Zûjûe @ûag¥KZû, bqcû^ue @ êbìZò

MZ @]¥ûdùe iìP^û _â\û^ Keû~ûA[ôfû ù~ gòeòWÿò QûWÿòaû icdùeù~Cñcûù^ aûaûue @ûù\g _ûk^ Keê[ôùf ùicûù^ Kêgkùe NeKêù`eê[ôùf Gaõ ù~Cñcûù^ @amû Keê[ôùf, ùicû^uê \êNðUYûe i¹êLú^ùjaûKê _Wÿê[ôfû ö Gjò @]¥ûdùe ùKùZûUò \éÁû« ij Gjò NUYû I @^¥û^¥aòhd aòÉéZ bûaùe a‰ð û Keû~ûAQò ö

öö gòeòWÿò ~ûZâû I aûaûu @ûù\ge aòùghZß öö

gòeòWÿò ~ûZâûe GK aòùghZß [ôfû ù~ aûaûu òùŸðg aò û KòG aògòeòWÿòeê ù`eò_ûeê^[ôùf @ûC ~\ò ùKjò aò ù`eò@ûiê[ôùf, Zûùjùf]eò ò@û~ûC ùi \êbðûM¥Kê @ûcªY Keê[ôùf ö cûZâ KûjûKê ~\ò gòeòWÿòQûWÿòaûKê @ûù\g ùjC[ôfû ùi ùiVûùe ejòaû i¸a ùjC^[ôfû ö bqcûù^gòeòWÿòeê ù`eòaû icdùe ù~ùZùaùk aûaûuê _âYûc KeòaûKê ~ûC[ôùf,aûaû ùicû^uê KòQò @ûù\g ù\C[ôùf, Zûjû _ûk^ Keòaû @Zò @ûag¥KùjC[ôfû ö ~\ò Gjò @ûù\gKê @amû Keò KòG _kûA@ûiê[ôfû Zûùjùfò½òZ bûaùe iòG ùKøYiò ^û ùKøYiò \êNðUYûe i¹êLú^ ùjC[ôfû ö

G_eò KòQò C\ûjeY GVûùe \ò@ûMfû ö

ZûZ¥û ùKûùZ _ûUòf : [ùe ZûZ¥û ùKûùZ _ûUòf Uûwûùe aiòùKû_eMûIñ aRûe @bòcêùL aûjûeòùf ö ùi ciRò\Kê @ûiòùf Gaõ aûaûuê_âYûc Keò ùKû_eMûIñ ~ûC[ôaûe iìP^û ù\ùf ö aûaû Kjòùf ‘Ze Zejê@ ûjó, KòQò icd ejò~û@ ö aRûe ~òaû K[û bêfò~û@ Gaõ Mâûc aûjûeKê~û@ ûjó ö’ ùZùa Zûue a¥ÉZûKê ù\Lô aûaû Kjòùf ‘^ùjùf Kc¨ ùiKc¨ g¥ûcûKê iûwùe ù^AKeò ~û@ ö’ Kò«ê aûaûue @ûù\gKê Cù_lûKeòUûwû ù^A ùi Zêe« ~ûZâû Kùf ö Uûwûe \êAUò ùNûWÿû c]¥eê ùMûUòGùNûWÿû ~ûjûe cìf¥ Zò ò gj Uuû _ûLû_ûLô [ôfû, ùi Lêa¨ P*k I \îZMûcú[ôfû ö iûafò aòjòe Mâûc _ûe ùjaû cûùZâ ùi @]ôK \îZ MZòùe ù\øWÿòaûKêfûMòfû ö @KiàûZ Zûjûe @<û cKPòMfû I ùi ùijòVûùe _WÿòMfû ö ~\òI

(73)

ZûZ¥ûuê ùagò @ûNûZ ùjûA^[ôfû, Kò«ê Zûuê Zûue iûAcûñue C_ù\gcù^ _WÿòMfû ö @^¥ GK NUYûùe ùi ùKûfjûe MâûcKê ~òaû icdùec]¥ aûaûue @ûù\gKê Cù_lû Keò \êNðUYûe i¹êLú^ ùjûA[ôùf ö

dêùeû_úd b\âa¥qò : [ùe cê Ae RùY dêùeû_úd ûMeòK ùKøYiòaòùgh Kû~ð¥ùe ^û^ûiûùja Pù¦ûeKeuVûeê _eòPd_Zâ @ûYò gòeòWÿò@ûiò[ôùf ö Zûuê GK ba¥ Z êùe eLûMfû ö ùi aûaûu i¹êLùe ZcÉKùjûA Zûu KeKckùe Pê´^ KeòaûKê Pûjêñ[ôùf ö G[ô_ûAñ Zò^ò[eciRò\¨e _ûjûP PXÿòaûKê _âdûi Kùf, Kò«ê aûaû Zûuê _ûLKê @ûiòaûKêù\ùf ^ûjó ö @MYûùe jó ejò ùiVûeê \gð^ KeòaûKê Zûuê @ûù\g\ò@ûMfû ö Gjò _âKûe aòPòZâ @b¥[ð ûùe ùi @_âi Ü ùjûA gúNâ ù`eò~òaûKêiòÚeKùf Gaõ Gjû RYûAù\aûKê @ûiòùf ö aûaû Zûuê Zeae ^ùjaûKêI _e\ò^ ~òaûKê ^òùŸðg ù\ùf ö

@^¥û^¥ bqcûù^ c]¥ aûaûu @ûù\g _ûk^ KeòaûKê Zûuê _eûcgðù\ùf; Kò«ê ùi icÉu K[ûKê Cù_lû Keò Uûwûùe aiò _kûAMùf öKòQò aûU _~𥫠ùNûWÿû VòK¨ Pûfòfû ö iûafò aòjòe Mâûc @ZòKâc Keòaû_ùe _ùe RùY iûAùKf PûkK iûc^ûKê @ûiòMùf, ~ûjûKê ù\Lô ùNûWÿûUòbdbúZ ùjûA AZÉZü ùjfû ö `kùe UûwûUò IfUò_Wÿòfû Gaõb\âa¥qòRYK c]¥ PòZ¨_Uûw ùjûA KòQò aûU Uûwû ijòZ ùNûhûeòùjûAPûfòùf ö iÚû^úd ùfûùK Zûuê C¡ûe Kùf; Kò«ê @ûNûZ @]ôKùjûA[ôaûeê ùKû_eMûIñ ji_òUûfùe PòKòiôû ^òcù« b©òð ùjaûKê ùjfû öGjò NUYûeê bqcûù^ Gjò gòlû MâjY Kùf ù~ ù~Cñcûù^ aûaûu@ûù\g @aùjkû Keê[ôùf, ùicû^uê ùKøYiò û ùKøYiò _âKûe \êNðUYûei¹êLú^ ùjaûKê _Wÿê[ôfû Gaõ ù~Cñcûù^ @ûù\g _ûk^ Keê[ôùf ùicûù^iaðKêgkùe _j*ò~ûC[ôùf ö

öö bòlûaé©òe @ûag¥KZû öö

Gùa @ûùc bòlûaé©ò _âiw C_ùe @ûùfûK_ûZ Keòaû ö ùKùZKa¥qòu c^ùe _âgÜ @ûiò_ûùe ù~ aûaû GùZ aWÿ cjû_êeêh [ôùf, _êYò@ûRúa^ bòlû aé©ò Keòaûe @ûag¥KZû K’Y [ôfû ? \êAUò \éÁòùKûYeê Gjò_âgÜe icû]û^ òcÜcùZ Keû~ûA_ûùe ö

(74)

_â[c \éÁòùKûY : bòlû aé©ò Keò Rúa^ òaðûj Keòaûe @]ôKûe Kûjûe@Qò ? gûÈû êiûùe ù~Cñ a¥qò Zòù^ûUò _â]û^ @ûiqò Kûcò ú, Kû*^ IKú©ðò Z¥ûM Keò @ûiqò cêq ùjûA i Ü¥ûi MâjY KeòiûeòQ«ò, ùi jó bòlûaé©òòcù« C_~êq @]ôKûeú ö KûjòñKò ^û ùi òR Méjùe ùbûR^ Zò@ûeò

Keò_ûeòùa ^ûjó ö GYê Zûuê ùbûR^ KeûAaû bûe MéjiÚu C_ùe òbðeKùe ö

gâú iûAaûaû û MéjiÚ [ôùf û aû^_âiÚú ö ùi Z aûkaâjàPûeú [ôùf öZûue ]ûeYû [ôfû ù~ iûeû aògß ùjCQò Zûue Méj ö ùi Êdõ bMaû^aûiêù\a, aògß_ûk^K©ðû Z[û _eõaâjà [ôùf ö GYê bòlû C_ûRð Keòaûeùi _ì‰ð @]ôKûeú [ôùf ö

\ßòZúd \éÁòùKûY : _*_û_ ö icùÉ GK[û RûY«ò ù~ Lû\¥ iûcMâúZò@ûeò aû ùeûùhA Keòaû _ûAñ MéjiÚuê _û*_âKûe Kâòdû KeòaûKê _Wÿò[ûG ö~[û : (1) ù_hòaû (2) \kòaû (3)aûi^ i`û Keòaû (4)cûRòaû Iù]ûAaû (5) Pêfò fMûAaû ö Gjò KâòdûMêWÿòK Keòaû icdùe @ù^KKúUûYê Gaõ Rúa Á ùjûA~û@û«ò I Gjò _âKûe MéjiÚ ùfûKuê Zû’e _û_fûMò[ûG ö Gjò _û_e _âûd½ò© Êeì_ gûÈùe _û* _âKûe ~me K[ûKêjû~ûAQò ö ~[û : (1) aâjà~m @[ðûZ ùa\û]¥d^-aâjàûuê ic_ðY KeòaûKò û ùa\ @]¥d^ Keòaû ö (2)_òZé~m : _ìað_êeêhuê \û^ (3)ù\a~m: ù\aZûuê ic_ðY (4) bìZ~m: _âûYúuê \û^ (5)c êh¥(@Zò[ô) ~m-c êh¥(@Zò[ô)uê \û^ ö ~\ò Gjòiaê Kcð aò]ô_ìaðK gûÈû êiûùe Keû~ûGZûùjùf Pò© gê¡ ùjûA MéjÊûcú iê k ùbûM Ke«ò ö Gjò_eò ùfûKcû^uê@Z¥« bûM¥gûkú cù^ KeòaûKê ùja ö òR Nùe aiò c]¥ ùicûù^aûaûue gòlû fûb KeòaûKê ic[ð jê@«ò ö

bqcû^u @ êbìZò : Gùa @ûùc @^¥û^¥ cù^ûm aòhd @ûùfûP^ûKeòaû ö bMaû^ gâúKé¾ MúZûùe KjòQ«ò Kò ‘ù~Cñ bq ùcûùZ gâ¡ûeij ùKak ùMûUòG _Zâ, êf aû `k Kò û Rk @_ðY Kùe, cêñZûjûKê @û^¦e ijòZ MâjY Keò[ûG ö’

~\ò ùKøYiò bq _âKéZùe aûaûuê KòQò @_ðY KeòaûKê Pûjêñ[ôfû Gaõ_ùe Zûjû bêfò~ûC[ôfû Zûùjùf aûaû ZûKê Kò û Zûjûe a§êKê ùiK[ûcù^ _KûAù\C[ôùf Gaõ ùbUò MâjY Keòaû ij @ûgúaðû\ _â\û^Keê[ôùf ö òcÜùe G_eò KòQò NUYûe a‰ð û Keû~ûCQò ö

(75)

öö bqe bMaû^ öö

ZLðWÿ _eòaûe(_òZû I _êZâ) : gâú eûcP¦â @ûcôûeûc Ie` aûaûiûùjaZLðWÿ _â[ùc _âû[ð ûicûRe i\i¥ [ôùf ö Z[û_ò ùi aûaûue _ecbq[ôùf ö Zûue _ ôú I _êZâ aûaûue GK ò bq [ôùf ö [ùe ùicûù^gòeòWÿòùe QêUò KUûAaûKê iÚòeKùf ö Kò«ê _ê@ aû¦âû QûWÿò ~òaûKê eûRò ùjfû^ûjó ö Zû’e @ûguû [ôfû ù~ ùicûù^ _kûAMùf Nùe aûaûue _ìRûaò]ôcêZûaK ùjûA_ûeòa ûjó, KûeY aû_û _âû[ð û icûR i\i¥ [ôùf, GYêùi iûAaûaûu _ìRû VòK¨ bûaùe Keò _ûe«ò ö cûZâ _òZû ~[ûaò]ô _ìRûKeòùa ùaûfò @ûgßûi^û ù\aû _ùe cûZû I _êZâ gêKâaûe eûZòùe gòeòWÿò~ûZâûùe aûjûeòùf ö

_e\ò @[ðûZ g òaûe gâú ZLðWÿ aâûjàcêjì©ðeê g~¥û Z¥ûMKeò iÜû^û\òòZ¥Kâc icû_^Keò _ìRû @ûe¸ Keòaû _ìaðeê aûaûu i¹êLùe iûÁûw

_âYûc Keò Kjòùf ‘ùj aûaû, cêñ @û_Yue VòK¨ ùi_eò _ìRû Keòaò,ù~_eò ùcûe _êZâ Kùe ö ùZùa Ké_û Keò GjûKê gûeúeòK gâc bòZùe jóiúcòZ eL«ê ^ûjó ö Gjû Kjò ùi _ìRû @ûe¸ Kùf Gaõ cògâò ù ÷ùa\¥@_ðY Kùf, ~ûjû \ßò_âje ùbûR^ icdùe _âiû\ eì_ùe aòZeYKeû~ûC[ôfû ö

ùijò \ò i§¥û Z[û _e\ò eaòaûe _ìRû òaòðNÜùe iµ Ü ùjfû öùiûcaûe Zûue @ òi ~òaûe [ôfû; ùi \ò c]¥ iêPûeê eìù_ _ìRû ùghùjfû ö gâú ZLðWÿ Zûu Rúa^ùe ùKùa G_eò _ìRû Keò [ôùf ö Zûuc^ùe @Zò iù«ûh ùjfû ù~ _ê@Kê ù\A[ôaû K[û @ êiûùe ùi ~[ûeúZò_ìRû Keò_ûeòQ«ò ö _e\ò cwkaûe iaê\ò _eò ùi _ìRû Kùf Gaõ@ òi aûjûeò_Wÿòùf ö @_eûjÜùe ù~ùZùaùk NeKê ù`eòùf [ûkòùe_âiû\ ^ [ôaû ù\Lô ùeûùhdûKê _âgÜ Kùf ö ùeûùhdû Kjòfû ù ÷ùa\¥@_ðY KeòaûKê ùi bêfò~ûAQò ö Gjû gêYò ùi aòaâZ ùjûA_Wÿòùf Gaõaiò[ôaû @ûi^eê CVò aûaûuê \ŠaZ ùjûA lcûbòlû Kùf Z[û aûaû CPòZcûMð\gð Keò [ôaûeê I _ìRûKê ùKak gûeúeòK _eògâc bòZùe iúcòZeLô[aûeê Zûu C_ùe @bòcû^ _âKU Kùf ö iµì‰ð NUYûe aòaeYú ùi_Zâ ùfLô _êZâ _ûLKê _VûAùf Gaõ ùijò _ZâUòKê aûaûu gâúPeYùe eLôGjò @_eû] _ûAñ ùi lcû_âû[ðú ùaûfò KjòaûKê @ êùeû] Kùf ö Gjò NUYû

(76)

aû¦âûùe _âûd c]¥ûjÜ icdùe NUò[ôfû @ûC ùijò icdùe gòeòWÿòùeùiùZùaùk c]¥ûjÜ @ûeZò @ûe¸ ùjaûKê [ôfû ö aûaû ùiVûùe C_iÚòZgâúcZú ZLðWÿuê ù\Lô Kjòùf ‘cûñ cêñ KòQò Lû\¥ _ûAaû @ûgûùe Zêc Neaû¦âûKê ~ûA[ôfò; \ê@ûeùe Zûfû _Wÿò[ôaû ù\Lô ùKøYiò _âKûùe Nùe _âùagKfò; Kò«ê ù\Lôfò bûA ZLðWÿ ùcû _ûAñ Nùe KòQò eLô ûjû«ò ö GYêùbûKùe ù`eò@ûiòfò ö’ ùKjò aò aûaûu Cqòe ccð aêSò_ûeòùf ûjó; Kò«êZûue _êZâ ~òG _ûLùe QòWÿû ùjûA[ôùf, aûaûue _ìRûùe KòQò ZîUò ùjûA[ôaûK[û @ êba Keòù^ùf ö GYê gúNâ aû¦âû ù`eò~òaûKê ùi aûaûuê _âû[ð ûKùf ö ùZùa aûaû @ êcZò ù\ùf ûjó I _ìað_eò _ìRû KeòaûKê @ûù\gù\ùf ö gòeòWÿòùe ~ûjû ~ûjû NUò[ôfû Zûue _êZâ ùiK[û ùfLô aû_ûuVòKYûùe _VûAùf Gaõ _ìRûùe iûa]û^Zû elû KeòaûKê òùa\^ Kùf ö\êAUò~ûK _Zâ WûK\ßûeû _e\ò \êARYu òKUùe _j*òfû ö Gjò NUYû@û½~ð¥_â\ êùjñ Kò ?

gâúcZú ZLðWÿ : [ùe gâúcZú ZLðWÿ \jò aûAMY, aûAMY bRû Iù_Wÿû aûaûu _ûLKê _VûAùf ö aûaû ZûjûKê Kò_eò ÊúKûe Kùf ù\L«ê ö

aû¦âûe eNêaúe bûÄe _êe¦ùe aûaûue _ec bq [ôùf ö [ùe ùigòeòWÿò ~ûC[ôùf ö gâúcZú ZLðWÿ gâúcZú _êe¦ùeuê \êAUò aûAMY ù\ùf@ûC Zûuê @ êùeû] Kùf Kò gòeòWÿò _j*òaû _ùe ùi ùMûUòG aûAMYKê\jò aûAMY I @ûC ùMûUòG aûAMYKê bRû Keò aûaûuê @_ðY Keòùa ögòeòWÿò _j*òaû _ùe gâúcZú _êe¦ùe \jò aûAMY ù^A ciRò\¨Kê Mùf öaûaû ùiZòKòùaùk ùbûR^ _ûAñ aiò[ôùf ö aûaûuê ùijò \jò aûAMY aWÿÊû\òÁ fûMòfû, ùZYê ùi[ôeê UòKòG UòKòG icÉuê aû<òù\ùf ö Gjû _ùeaûaû aûAMY bRû @ûYòaûKê Kjòùf ö eû]ûKé¾cûBu _ûLKê Lae _VûMfûKò aûaû aûAMY bRû PûjêñQ«ò ö ùi @_âÉêZ ùjûA_Wÿòùf KûeY ZûjûaûAMY kòaûe EZê [ôfû ö aûAMY ùKCñVê còkòa ùi RûYò_ûeê [ôùf öZû_ùe aòPûe Keê Keê c^Kê @ûiòfû ù~ ~òG aûAMY @ûYò[ôùf Zûuê_Pûeòùf RYû_Wÿòa ö gâúcZú _êe¦ùe GK[û gêYò @û½~ð¥ ùjûAMùfGaõ aûaûue Gjò _âgÜe @bò_âûd RûYò_ûeòùf ö aûaû ù~ iaðm Kûjûc^ùe Gjûe @ûC iù¦j ejòfû ^ûjó ö

1915 ciòjû Wòùi´e cûiùe ùMûaò¦ aûfûeûc cû^Ke gòeòWÿò ~ûAùiVûùe òRe _òZûue @ù«¥ÁòKâòdû KeòaûKê Pûjêñ[ôùf ö ~òaû _ìaðeê ùi

(77)

gâúcZú ZLðWÿuê ùbUòaûKê @ûiòùf ö gâúcZú ZLðWÿ aûaûu _ûAñ KòQò ùbUò_VûAaûKê Pûjêñ[ôùf ö Gjò @bò_âûdùe Neiûeû ùLûRòùf, Kò«ê ùMûUòGù_Wÿû a¥ZúZ @ûC KòQò _ûAùf ^ûjó Gaõ ùijò ù_Wÿû c]¥ @_ðYKeû~ûAiûeò[ôaû ù ÷ùa\¥ [ôfû ö aûkK ùMûaò¦ G_eò _eòiÚòZò ù\LôaòKkùe Kû¦òaûKê fûMòùf ö cûZâ Zûue @Z¥]ôK ù_âc ù~ûMê gâúcZúZLðWÿ ùijò ù_WÿûUòKê aûaûu _ûAñ _VûAù\ùf ö Zûue _ì‰ð aògßûi [ôfûù~ aûaû Zûjû ÊúKûe Keòùa ö gòeòWÿò _j*òaû _ùe ùMûaò¦ cû^Keaûaûu \gð ûù[ð Mùf; cûZâ ù_Wÿû ù^aûKê bêfò~ûA[ôùf ö aûaû iaê^úaeùe fl¥ Keêê[ôùf ö i§¥ûùe _êYò ùi ù~ùZùaùk Mùf aûaûZûuê _Pûeòùf ‘Zêùc ùcû _ûAñ K’Y @ûYòQ ?’ KòQò aêSò _ûeò ùMûaò¦Kjòùf ‘KòQò ^ûjñò ö’ aûaû _êYò _âgÜ Kùf Gaõ G[e aò ùijò icû^C©e ö aûaû Gùa ÆÁ bûaùe Kjòùf ‘K’Y @ûiòaû icdùe cûñ (gâúcZúZLðWÿ) ZêcKê KòQò còVû ù\A^[ôùf ?’ ùMûaò¦u iáZòeûR¥ ù\ûjfòMfû IòRKê f{òZ cù^Keò aûaûu òKUùe lcûbòlû Kùf ö Zêe« NeKê

ù\øWÿòùf I ù_Wÿû @ûYò aûaûuê @_ðY Kùf ö aûaû iõùM iõùM ù_WÿûUòKêLûAù\ùf ö Gjò _âKûe gâúcZú ZLðWÿu ùbUò aûaû ÊúKûe Kùf Gaõ‘~òG ùcûùZ ù~Cñ_eò bûaùe cù^ Kùe, cêñ ZûKê ùijò _âKûe ÊúKûeKùe, @[ðûZ¨ ùcûùZ _ûAaû @Zò ijR I iek’- MúZû(4/11)e GjòaûYú iZ¥ _âcûYòZ ùjfû ö

öö aûaûue iù«ûh_ìaðK ùbûR^ öö

[ùe gâúcZú ZLðWÿ gòeòWÿò @ûiò[ôùf ö c]¥ûjÜ ùbûR^ _âûdZü Zò@ûeòieò[ôfû Gaõ [ûkò _Kû~ûC[ôfû ö Gjò icdùe ùMûUòG ùbûKòfû KêKêe@ûiòfû Gaõ bêKòaûKê fûMòfû ö gâúcZú ZLðWÿ CVò_Wÿòùf Gaõ LùŠ eêUòKêKe _ûAñ _KûAù\ùf ö KêKêeUò aWÿ @û^¦ùe ZûKê LûAfû ö i§¥ûicdùe ùi ù~ùZùaùk ciRò\ùe ~ûA aiòQ«ò aûaû Zûuê ù\Lô Kjòùf‘ cñû, @ûRò Zêùc ùcûùZ aWÿ @û^¦ùe Lê@ûAf, ùcûe ùbûKòfû @ûcôûKêaWÿ iû«ß û còkòfû ö iað\û G_eò jó Ke, ZêcKê ùKùa ^û ùKùa GjûeC©c k @ag¥ _âû ò ùja ö’ Gjò ciRò\¨ùe aiò cêñ ùKùa @iZ¥ Kjòaò^ûjó, iað\û ùcû C_ùe G_eò @ êMâj Keê[û@ ö _â[ùc ùbûKòfûKê LûAaû\ò@, Zû_ùe òùR ùbûR^ Ke ö GjûKê bf bûaùe cù^ eL ö’ aûaûu

(78)

Cqòe @[ð ùi aêSò_ûeòùf ^ûjó, G[ôiKûùg _âgÜ Kùf ‘cêñ Kò _âKûeùbûR^ KeûA_ûeò[û«ò ? cêñ Z òùR @^¥ C_ùe òbðe KeêQò Gaõ KòYòLûCQò ö’ aûaû Kjòùf ‘ùijò eêUòLŠK MâjY Keò ùcûe jé\d Zé ùjûAMfûGaõ G _~𥫠jûKêUò @ûiêQò ö ùbûR^ _ìaðeê Zêùc ù~Cñ KêKêeKê ù\Lô[ôfGaõ ~ûjûKê eêUò LùŠ ù\f, ùi _âKéZùe ùcûe jó Êeì_ @ùU öùijò _âKûe @^¥ _âûYú ~[û aòeûWÿò, Nêhêeò, cûQò, MûB AZ¥û\ò c]¥ùcûe Êeì_ @U«ò ö cêñ jó ùicû^u @ûKûeùe aòPeY KeêQò ö ~òGGjòiaê _âûYúu c]¥ùe ùcûùZ \gð Keòùa iòG ùcûe @Z¥« _âòd öG[ô_ûAñ ù\ß÷Z aòPûe @[aû ùb\bûa bêfò~ûA Zêùc ùcûe ùiaûKe ö’

Gjò @céZZêf¥ C_ù\gKê MâjY Keò ùi bûaaòjßk ùjûAMùf GaõZûue ^d^~êMkeê @gî]ûeû _âaûjòZ ùjaûKê fûMòfû ö KY× aû¿eê¡ùjûAMfû Gaõ @û^¦e iúcû ejòfû ^ûjó ö

gòlû : icÉ _âûYúu c]¥ùe Bgßeuê \gð Ke-Gjò @]¥ûdeê Cqgòlû còkò[ûG ö C_ òh\¨, MúZû Gaõ bûMaZe C_ù\g ‘Bgûaûi¥cò\õiaðc¨’- Gjûe @[ð ùjCQò : icÉ _âûYúu c]¥ùe Bgße aûi KeêQ«ò,GjûKê _âZ¥l bûaùe @ êba Ke ö’

Gjò @]¥ûde ùghùe a‰òðZ icÉ NUYû Z[û @^¥û^¥ @ù^K NUYû,~ûjû Gùa ùfLû~òaûKê aûKò @Qò, Êdõ aûaû _âZ¥l C\ûjeY Reò@ûùeC_^òh\e gòlûKê Kò_eò _âùdûM Keòaû CPòZ Zûjû iek bûaùeaêSûAù\AQ«ò ö Gjò_âKûe gâú iûAaûaû icÉ ]cðMâ^Úe gòlû _â\û^Keê[ôùf ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(79)

öö \gc @]¥ûd öö

gâú iûAaûaûu òZ¥P~ð¥û, gd^ LU, gòeòWÿòùe òaûi, ZûueC_ù\g I aò câZû, û^ûakú, iêMc _[

_âûe¸ : gâú iûAaûaûuê iað\û ù_âc_ìaðK iàeY Ke, KûeY ùi iað\û@^¥e Kf¥ûY òcò© Z_ôe Z[û @ûcôfú^ ejò[û«ò ö Zûue iàeY Keòaû\ßûeû Rúa^ I céZê¥e aòhc ici¥ûe icû]û^ ùjûA[ûG ö iû]^ûcû^uc]¥ùe Gjû @Zò ùgâ Z[û iaðûù_lû iek iû]^û, KûeY G[ôùe KòQòa¥d KeòaûKê _ùWÿ ^ûjó ö ùKak cûcêfò _eògâc \ßûeû baòh¥Z @Z¥«`k\ûdú ùjûA[ûG ö

ù~ _~𥫠A¦âòdMêWÿòK gqògûkú [ôùa _âZò cêjì©ðùe Gjò iû]^û @ûPeYKeòaû CPòZ ö @^¥ icÉ ù\aù\aú ùKak bâc _ûAñ, Mêeê jó iûlûZBgße @U«ò ö @ûcKê Zûue _aòZâ PeYùe gâ¡û eLôaûKê ùja ö ùiicÉ _âûYúue bûM¥aò]ûZû Z[û ù_âccd _âbê @U«ò ö ~òG @^^¥ bûaùeZûue ùiaû Keòùa, ùi Gjò baiûMeeê ò½d cêqò fûb Keòùa ö

ù ÷dûdòK @[aû \gð gûÈ @]¥d^e ùKøYiò @ûag¥KZû ^ûjó öù~Cñbkò ^\ú aû iûMe _ûe Keòaû icdùe ^ûaòK C_ùe aògßûieLôaûKê jêG, ùijò_eò aògßûi baiûMe _ûeò ùjaû _ûAñ i\¨MêeêuC_ùe eLôaû @ûag¥K ö i\¨Mêeê Z ùKak bqe bqòbûaKê ù\LôZûjûKê mû^ Gaõ _ecû^¦ _âû ò Keû«ò ö

MZ @]¥ûdùe aûaûue bòlûaé©ò, bque @ êba Z[û @^¥û^¥ aòhdea‰ð û Keû~ûAQò ö Gùa _ûVKMY gêY«ê gâú iûAaûaû Kò_eò ejê[ôùf,gd^ Keê[ôùf Gaõ gòlû _â\û^ Keê[ôùf ö

öö aûaûu aòPòZâ aòQYû öö

_â[ùc ù\Lôaû aûaû Kò_eò gd^ Keê[ôùf ö gâú û^ûiûùja ùWwùfùMûUòG Pûeò jûZ f´ Gaõ GK jûZ PCWÿû _Uû gâú iûAaûaûu gd^òcù« @ûYòùf ö _UûKê Zùk eLô ùgûAaû _eòaù©ð aûaû ciRò\¨ QûZùe

[ôaû _êeêYû akûùe fêMû]Wÿò ijûdZûùe ZûjûKê aû§ò icû«eûk bûaùeSêfûA Zûjû C_ùe gd^ Kùf ö fêMû]Wÿòe iûc[ð¥ aû ùKùZ; ùZYê

(80)

icùÉ Gjûe iÚûdòZß ù^A @ûguû Keê[ôùf ö ùKak _Uûe bûe ùaûjòaûZû _lùe i¸a ^[ôfû, aûaûu IR^ aû i¸ûkòa Kò_eò? ~ûjû ùjC,ùiK[û Êdõ eûc RûY«ò, ùZùa Gjû aûaûue GK fúkû [ôfû ùaûfòKêjû~ûA_ûùe ö KûeY _êeêYû fêMû]Wÿò aûaûu bûe i¸ûkò Pûfò[ôfû öaûaûue Gjò _Uû C_ùe C_ùag^ I gd^ \ég¥ ù\aZûcû^u _ûAñc]¥ \êfäðb [ôfû ö icùÉ @û½~ð¥ ùjC[ôùf ù~ aûaû Kò_eò _Uû C_eKêPXÿòùa I ùi[ôeê IjäûAùa ö ùKøZìjkagZü Gjûe eji¥ ù\LôaûKêùfûKcûù^ CKôY×ûe ij Pûjó ejê[ôùf, Kò«ê ùKjò GjûKê aêSòaûKê ilcùjC^[ôùf ö \ò Kê \ò bòWÿ aXÿòaûùe fûMòaûeê \òù^ aûaû _UûUòKê bûwò

òwòù\ùf ö ~\òI aûaûue @Áiò¡ò _âû ò ùjûA[ôfû, ùi ùKùa aò Zû’e_âùdûM Keê [ôùf Kò Zûue ùi[ô_ûAñ Azû c]¥ [ôfû ö ÊûbûaòK eì_ùe_ì‰ðZû _âû ò ùjûA[ôaûeê ùijòiaê gqò Zûu _ûLKê @ûiò[ôfû ö

öö aâjàu iMêY @aZûe öö aûj¥\éÁòùe gâú iûAaûaû Zò òjûZ f´e RùY iû]ûeY _êeêh [ôùf,

Kò«ê ùi icÉu jé\dùe aòeûRcû^ [ôùf ö @«eùe ùi @ûiqò ejòZGaõ iÚòe [ôùf cûZâ aûjûùe R^Kf¥ûY òcò© iað\û Pò«òZ ejê[ôùf ö@«eùe ùi iµì‰ð òüÊû[ð_e [ôùf ö bqcû^u _ûAñ Zûue jé\dùe_ec gû«ò aò\¥cû^ [ôfû, Kò«ê aûjûùe ùi @gû« _âZúZ ùjC[ôùf öbòZùe ùi aâjàmû^ú, Kò«ê aûjûùe iõiûeùe RWÿòZ ùjûA[ôaû _eòRYû_Wÿê[ôùf ö ùi ùKùa ù_âc \éÁòùe ù\Lê[ôùf Z ùKùZùaùk _[e

òwê[ôùf, ùKùa Mûkò ù\C[ôùf Z ùKùa jé\d fMûC[ôùf ö ùi M¸úe,gû« Gaõ ij^gúk [ôùf ö ùi iað\û \éXÿ Gaõ @ûcôfú^ ejê[ôùf Z[ûiað\û bqcû^ue ]¥û^ eLê[ôùf ö ùMûUòG @ûi^ C_ùe ùi aòeûRcû^Keê[ôùf I ùKùa ~ûZâûùe aûjûeê [ôùf ö Zûue \Š GK ùQûUò@û aûWÿò[ôfû, ~ûjûKê ùi iað\û òR _ûLùe iûAZò eLê[ôùf ö aòPûecêq ùjûA[ôaûù~ûMê ùi gû« [ôùf ö Kû*^ Gaõ Kú©ðòùe Zûue iûcû^¥ Pò«û ^[ôfû öbòlûaé©ò \ßûeû ùi Rúa^ òaðûj Keê[ôùf ö Zûue Rúa^ Gjò _âKûe[ôfû ö ‘@ûfäû cûfòK’ iað\û Zûue IVùe ò û\òZ ùjC[ôfû ö bqcû^u_âZò Zûue aòùgh I @ZêU ù_âc ejò[ôfû ö ùi @ûcômû^e bŠûe I _ec\òa¥Êeì_ [ôùf ö gâú iûAaûaûue \òa¥Êeì_ Gjò_eò [fû:- GK @_eòcòZ,

(81)

@^«, iZ¥ Gaõ @_eòa©ð gúk iò¡û«- ~ûjû @]ú^ùe icMâ aògß cì©òðcû^,gâú iûAaûaûuVûùe Zûjû _eòMâj ùjûA[ôfû ö Gjò @cìf¥ ò]ô ùKaki©ßMêYiµ Ü Gaõ bûM¥gûkú bquê jó _âû¯ jêG ö ù~Cñcûù^ gâú iûAaûaûuêùKak c êh¥ aû iû]ûeY _êeêh ùaûfò cù^ Ke«ò, ùicûù^ aûÉaòK@bûMû ùaûfò aòPûeòaûKê ùja ö

gâú iûAaûaûu cûZû _òZû Z[û Zûue R^àZò[ô VòK¨ bûaùe KûjûKê aòRYû^[ôfû Z[û_ò gòeòWÿòùe Zûue @aiÚû^eê G iµKðùe KòQòUû @ûKk^Keû~ûA_ûeêQò ö ù~ùZùaùk aûaû _â[ùc gòeòWÿò @ûiò[ôùf, ùijò icdùeZûue adi _âûd 16 ahð [ôfû ö gòeòWÿòùe Zò òahð ejòaû _ùe ùi _êYò@«¡ðû^ ùjûAMùf ö KòQòahð _ùe Jewûaû\ òKUùe ùi _âKU ùjùfGaõ Pû¦ _ûUòfu ae~ûZâú ij cògò gòeòWÿòùe _ê ü_\û_ðY Kùf ö ùijòicdùe Zûue adi _âûd 20 ahð ùjûA[ôfû ö Gjû_eVûeê 60 ahð_~𥫠ùi gòeòWÿòùe @aiÚû^ Kùf Gaõ 1918ùe cjûicû]ôùe fú^ùjùf ö Gjò Z[¥ @û]ûeùe @ûùc Kjò_ûeòaû, aûaûue R^à 1838ciòjûùe ùjûA[ôfû ö

öö aûaûu ù]¥d I C_ù\g öö

i¯\g gZû±ú(1608-1681)ùe i Ú eûc\ûi _âKU ùjûA[ôùfGaõ ùi ~a^cû^uVûeê ùMû I aâûjàYu elû Kû~ð¥ i`kZûe ijòZiµ Ü Kùf ö \êA gZû±ú @ZòaûjòZ ùjaû _ùe jò¦ê I cêifcû^u c]¥ùeùa÷hc¥ aé¡ò _ûAfû I GjûKê \ìe Keòaû òcù« gâú iûAaûaû _âKU ùjùf öicÉu òcù« Zûue C_ù\g [ôfû eûc Gaõ ejòc GK I ùicû^uc]¥ùe ùKøYiò _âùb\ ûjó ö Zêùc Zûue @ êMûcú ùjûA KûjóKò _eÆebòZùe Kkj KeêQ ? @mû^ú aûkK ! \êA iµâ\ûd c]¥ùe GKZû eLô_eÆe còkòcògò ej ö gû«òùe Rúa^~û_^ Ke Gaõ Gjò_eò bûaùeeûÁâúd GKZû ù]¥d _âû ò Ke ö Kkj Gaõ aòaû\ a¥[ð @ùU ö _eÆec]¥ùe aòaû\ Gaõ _âûYNûZK ùjaûeê òaé© ej ö iað\û òRe jòZ Z[ûKf¥ûY Pò«û Ke ö gâújeò ò½d ZêcKê elû Keòùa ö ù~ûM, ùa÷eûM¥,Z_, mû^ AZ¥û\ò Bgßeu òKUùe _j*òaûe _âKéÁ cûMð @ùU ö ~\òZêùc ùKøYiòcùZ i`k iû]K ùjûA_ûeê ûjñ, Zûùjùf Zêce R^à a¥[ðùjfû ùaûfò RûY ö Zêce ~òG ù~ùZ aò ò¦û Keê û KûjóKò Zêùc Zû’e

(82)

_âZòaû\ Ke ^ûjó ö ~\ò KòQò gêb Kcð Keòaûe Azû [ûG Zûùjùf iað\û@^¥e bf Ke ö iõùl_ùe gâú iûAaûaûue C_ù\g ùjCQò C_ùeûqK[û @ êiûùe @ûPeY _â\gð Kùf RYKe Cbd ùbøZòK I @û]¥ûcôòKC ÜZò i¸a ùja ö

öö iyò\û^¦ i\Mêeê gâú iûA^û[ cjûeûR öö

Mêeê Z @ù^K @Q«ò ö ùKùZK Mêeê G_eò @Q«ò, ù~Cñcûù^ jûZùeaúYû I KeZûk ]eò \ßûe \ßûe aêfò ùicû^ue ]ûcòðK bûa _â\gð Ke«ò öùicûù^ gòh¥e Kû^ùe cª êu«ò Gaõ ùicû^ue iµ©ò ùgûhY Ke«ò öBgße bqò Z[û ]ûcòðKZûe ùKak ùicûù^ @bò d Ke«ò ö aÉêZü ùicûù^@_aòZâ Gaõ @]ûcòðK ö gâú iûAaûaû ]ûcòðK òÂû _â\gð Keòaû K[û ùKùac^ùe KÌ^û Keò ûjû«ò ö ù\÷jòK ùPZ^û Zûuê Kò*òZ cûZâ Ægð Keò [ôfû ö@_e_lùe bqcû^u _ûAñ Zûue @iúc ù_âc [ôfû ö Mêeê \êA _âKûe ö(1) òdZ @[ðûZ¨ aò]ô òŸòðÁ Gaõ (2) @ òdZ aû iû]ûeY @[aû aò]ôiÚòeúKéZ êùjñ ö @ òdZ Mêeêu @ûù\gùe òR bòZùe C©c MêYe aòKûgNùU Z[û Pò© gê¡ò ùjûA aòùaKe aé¡ò NùU ö bqòcûMðùe ùi gòh¥KêòùdûRòZ Ke«ò; Kò«ê òdZ Mêeêu iõMZò cûùZâ ù\ß÷Z aê¡òe gúNâ jâûi

ùjûA~ûG ö Mêeê @ûjêeò @ù^K _âKûee @Q«ò, ù~Cñcûù^ bò Ü bò Ü iûõiûeòKgòlû _â\û^ Ke«ò ö ~[û[ðùe ~òG @ûcKê @ûcôiÚ Keò Gjò baiûMeeêC¡ûe Ke«ò ùi jó i\¨Mêeê @U«ò ö gâú iûAaûaû ùijò Éee i\¨Mêeê[ôùf ö Zûue cjû^Zû @a‰ð^úd ö ù~Cñ bq aûaûu \gð^ ^òcù«@ûiê[ôùf ùicûù^ _âgÜ Keòaû _ìaðeê jó aûaû ùicû^ue icÉ Rúa^eZò ò Kûke NUYûMêWÿòKe a‰ð û Keòù\C[ôùf ö ùi icÉ bìZùe Bgßeue\gð Keê[ôùf ö gZâê I còZâ Cbùd Zûu _ûAñ icû^ [ôùf ö ùi òüÊû[ð_eZ[û \éXÿ [ôùf ö bûM¥ Gaõ \êbðûM¥e Zûu C_ùe ùKøYiò _âbûa [ôfû öùi ùKùa aò iõgdMâÉ ùjC^[ôùf ö ù\j]ûeú ùjûA c]¥ ù\j _âZòZûue Kò*òZ @ûiqò [ôfû ö ù\j Z Zûu _ûAñ GK @ûaeY [ôfû ö ~[û[ðùeùi òZ¥cêq [ôùf ö

ùijò gòeòWÿòaûiúu Rúa^ ]^¥, ù~Cñcûù^ gâú iûAaûaûuê Bgße eì_ùeC_ûi^û Keê[ôùf ö gd^, RûMeY, Lû\¥ù_d ùaùk, Nùe Z[û aòfùeKû~ð¥ Kfûùaùk, iaêicdùe ùicûù^ aûaûue iàeY Z[û MêYMû^

(83)

Keê[ôùf ö iûAaûaûu bò Ü \ßòZúd Bgßeuê ùicûù^ RûYò [ôùf ö gòeòWÿòe^ûeúcû^ue ù_âce cû]êeú Z bûhûùe a‰ð û Keòùja ^ûjó ö ùicûù^iµì‰ð iek I òÃ_U [ôùf ö ùicû^ue _aòZâ ù_âc MûCñfò bûhûùebR^e eì_ ù^C[ôfû ö ~\òI ùicûù^ gòlòZ [ôùf, Z[û_ò ùicû^ueiek bR^ùe aûÉaòK Kûa¥e SfK êUò CVê[ôfû ö ùi[ôùe ùKøYiò_âKûe _ûŠòZ¥ ^[ôùf c]¥ ùicû^ue iyû ù_âceê KaòZûe @«üifòfû`fMê ]ûeû Seò @ûiê[ôfû ö KaòZû Z iyû ù_âce ò\gð , PZêe ùgâûZûMYjó Gjûe ~[û[ð \gð Kò û eiòKZû @ êba Keò_ûeòùa ö

öö aûaûu aò câZû öö

G_eò Kêjû~ûG ù~ bMaû^u òKUùe Q@ _âKûe aòùgh MêY [ûG ö~[û (1) ~g (2) ùa÷ba (3) ùa÷eûM¥ (4) mû^ (5) Hgß~ð¥ (6)cjû êbaZû ö gâú iûAaûaûu òKUùe c]¥ Gjòiaê MêY aò\¥cû^ [ôfû öùi bqcû^ue Azû _ì©òð òcò© iMêY @aZûe ]ûeY Kùf ö Zûue Ké_ûaWÿ aòPòZâ [ôfû ö bqcû^u _ûAñ ùi Zûu gâúcêLeê G_eò aP^ _âKûgKeê[ôùf, ~ûjûe a‰ð û KeòaûKê ù\aú ieÊZú c]¥ iûji Keòùa ûjó öùi aòhdùe GVûùe GK ùeûPK \éÁû« CùfäL Keû~ûCQò ö aûaû @Zòaò câZûe ij Kjê[ùf ‘\ûiû ê\ûi, cêñ Zêce EYú @ùU ö’ Kò_eò aò câZûù\L«ê ö

~\òI aûj¥ \éÁòùe aûaû aòhd _\û[ððKê C_ùbûM Keòaû _âZúZ ùjC[ôfû,Kò«ê Zû’e Kò*òZ aûi^û Zûu _ûLùe ^[ôfû Kò û Zûjûe C_ù~ûM Keòaûmû^ ^[ôfû ö ùi @ag¥ @ûjûe ù^C[ôùf Kò«ê Zûu Ròjßûe ùKøYiò Êû\gqò [ôfû ö ùi @ûLôùe ù\Lê[ôùf Kò«ê ùijò \ég¥ùe Zûue ùKøYiò eêPò^[ôfû ö Kû~ð¥ aòhdùe ùi j êcû^u i\ég @LŠ aâjàPûeú [ôùf öZûue ùKøYiò _\û[ðùe @ûiqò ^[ôfû ö ùi gê¡ ùP÷Z^¥Êeì_ [ôùf,ù~CñVûùe icÉ Azû, @jõKûe Gaõ @^¥û^¥ _âdûi aògâûc ù^C[ôfû öiõùl_ùe ùi òüÊû[ð_e, cêq Gaõ _eõaâjà [ôùf ö Gjò K[ûKê a¥ûL¥û^Keòaû òcù« òcÜùe GK ùeûPK \éÁû«e CùfäL Keû~ûCQò ö

^û^ûakú : gòeòWÿòùe ^û^ûakú ^ûcùe RùY aòPòZâ Gaõ @iû]ûeYa¥qò [ôùf ö ùi aûaûue icÉ Kû~ð¥e ù\LûgêYû Keê[ôùf ö \òù^ù~ùZùaùk aûaû @ûi^ùe C_ùag^ Keò[ôùf, ùi iûjiKeò aûaûuê

(84)

Zûu @ûi^eê jUòaûKê Kjòùf ö ùKCñ \ò eê aûaûu @ûi^ùe aiòaûKêZûue aWÿ Azû [ôfû ö Gùa ùi Zûjû ùLûfò Kjòù\ùf ö @û½~ð¥e aòhdù~ aûaû c]¥ KòQò ^Kjò ùQûU _òfûUò _eò òR @ûi^eê CVò_Wÿòùf Gaõ^û^ûakúuê ùiVûùe aiûAùf ö KòQò icd _ùe û^ûakú òùR CVòMùfGaõ aûaûuê _ê eûd Zûue @ûi^ MâjY KeòaûKê @ êùeû] Kùf ö aûaû^òR @ûi^ùe _êYò aiòòùf ö Gjû ù\Lô ^û^ûakú Zûue gââú_deùeùfûUò_Wÿòùf; Kò«ê Gjò icÉ a¥û_ûeùe aûaûu cêjñùe iûcû^¥ @_âi ÜZûeSfK ù\LôaûKê còkò [ôfû ö

öö iêMc _[, i Úu K[û gâaY Gaõ iZ¨iw öö

~\òI aûj¥ \éÁòùe gâú iûAaûaûue @ûPeY iû]ûeY _êeêhu i\ég[ôfû, Kò«ê Zûue Kû~ð¥eê Zûue @iû]ûeY aê¡òcZû ÆÁ _âZúZ ùjC[ôfû öZûue icÉ Kcð bqcû^ue jòZ òcù« CŸòÁ [ôfû ö ùi ùKùa aòZûue bqcû^uê @ûi^ aû _âûYûdce òdc @[aû ùKøYiò C_ûi^û@ûù\g ù\A^[ôùf Kò û Zûue Kû^ùe ùKøYiò cª êuò [ôùf ö icÉu_ûAñ ùi Z GZòKò Kjê[ôùf ù~ ‘PZêeZû Z¥ûM Keò iað\û ‘iûA’ ‘iûA’iàeY Ke ö Gjò_eò @ûPeY Keòaû \ßûeû icÉ a§^ ZêUò~òa GaõZêce cêqò ùjûA~òa ö _*ûMÜò, Z_, Z¥ûM, iàeY, @Áûw ù~ûM @û\òiû]^ ùKak aâûjàYu \ßûeû jó i¸a ö

c^e Kû~ð¥ ùjCQò Pò«û Keòaû ö ùKøYiò Pò«û Keò c^ ùMûUòG lYc]¥ ejò_ûeòa ^ûjó ö ~\ò Zêùc c^Kê ùKøYiò aòhdùe fMûAù\aZûùjùf Zûjû ùijò aòhd Pò«û Keòaûùe fûMòa ö @ûC ~\ò ZûKê Mêeêuê@_ðY Keòù\a Zûùjùf Zûjû Mêeêu aòhdùe jó Pò«û Keòa ö @û_Ycûù^@Zò ]¥û^ ijKûùe gâú iûAue cjû^Zû Z[û ùgâÂZû iµðKùe gâaYKùf ö Gjò K[û iûõiûeòK bdKê \ìe Keò @û]¥ûcôòK _[ùe @Mâie KeûG öG[ô òcù« Gjò K[ûKê iað\û gâaY Gaõ c^^ Keò @ûPeYùe c]¥_ûk^ Keòaû CPòZ ö iûõiûeòK Kû~ð¥ùe _âaé© ejò c]¥ òRe c^ iûAGaõ Zûue K[ûùe òùdûRòZ Keû~ûA_ûeòa ö G_eò Kùf iûAu Ké_ûù~ fûb ùja Zûjû ò½òZ ö ùZùa Gjû @Zò iek cûMð ùjûA[ôùf c]¥icùÉ Gjû @af´^ Keò _ûeòaûe KûeY K’Y ? KûeY ùKak Gjûù~ Bgße Ké_û @bûaeê ùfûKcû^u c]¥ùe i Ú cjòcû gâaY KeòaûKê

(85)

eêPò C_ô Ü jêG^ûjòñ ö Bgßeu Ké_ûeê jó _âùZ¥K Kû~ð¥ iìPûeê eì_ùe Gaõiê¦e Xÿwùe iµ Ü ùjûA[ûG ö i Úu K[ûe gâaY i^ÚicûMc i\ég@ùU ö i Ú iû Üò]¥ cj©ß @Zò cjû ¨ @ùU ö Zûjû\ßûeû ù\÷jòK ùPZ^û,@jõKûe Gaõ R à céZê¥ PKâeê cêqòfûb ùjûA _ecMZò _âû¯ jêG ö jé\deicÉ Mâ Úò ùLûfò~ûG Gaõ Bgßeu ijòZ, ~òGKò ùP÷Z^¥N^ Êeì_, còk^ùjûA~ûG ö aòhdûiqòeê aòeqò aé¡ò_ûG Gaõ \êüL Z[û iêLùe iÚòe ejòaûegqò _âû¯ jêG Gaõ @û]¥ûcôòK C ÜZò iêfb ùjûA~ûG ö ~\ò Zêùc ùKøYiòiû]^û ~[û: ^ûciàeY, _ìR^ aû bqò AZ¥û\ò Keê ûjñ, Z[û_ò ~\ò ZêùcùKak @^^¥ bûaùe i Úu geYûMZ ùjCQ Zûùjùf c]¥ ùi ZêcKêijRùe baiûMeeê _ûe Keòùa ö Gjò Kû~ð¥ òcò© i Ú aògßùe _âKUjê@«ò ö _aòZâ \ú Mwû, ~cê û, ùMû\ûaeú, Ké¾û, Kûùaeú @û\ò iõiûeeicÉ _û_Kê ù]ûAù\C[ôùf c]¥ ùicû^ue aò Azû [ûG ù~ ùKøYiòi Ú, cjûcôû òRe PeYÆgðùe Zûuê _aòZâ Ke«ê ö i Úue _âbûa Gjò_eò öMZ R^àe gêb Kcðe `k ù~ûMê jòñ gâú iûAu PeY _âû ò i¸a jêG ö

Gùa gâú iûAu ùcûj aò ûgK PeYe ]¥û^Keò Gjò @]¥ûd icû¯Keòaû ö Zûue Êeì_ ùKùZ iê¦e I cù^ûje ö ciRò\¨e ùKûYùe\Šûdcû^ ùjûA ùi bqMYuê ùicû^ue Kf¥ûY òcò© C\ò aòZeYKeêQ«ò ö ~òG Gjò aògßKê cò[¥û cù^Keò i\û @ûcôû^¦ùe òcMÜ ejê[ôùf,ùijò iyò\û^¦ iûA cjûeûRu PeYKckùe ùcûe aûe´ûe _âYûc ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(86)

öö GKû\g @]¥ûd öö

iMêY aâjà gâú iûAaûaû, aûaûu cÉKùe Zò_êŠâ, jûRòu _eúlû I_êeÄûe, _*bìZ C_ùe òdªY

Gjò @]¥ûdùe @ûùc gâú iûAaûaûue iMêY aâjà Êeì_, Zûue _ìRûyð ûZ[û _*bìZ C_ùe òdªY K[û a‰ð û Keòaû ö

öö iMêY aâjà gâú iûAaûaû öö

aâjàe \êAUò Êeì_ @Qò- òMðêY I iMêY ö òMêðY òeûKûe Gaõ iMêYiûKûe @ùU ö ~\òI ùicûù^ GK aâjàe \êAUò Êeì_, Z[û_ò KûjûKê òMðêYC_ûi^û I @ûC KûjûKê iMêY _âû[ð ûùe bf fûMò[ûG ö MúZûe \ßû\g@]¥ûdùe Gjò K[û CùfäL Keû~ûAQò ö iMêY C_ûi^û iek Z[û ùgâÂ@ùU ö c êh¥ Êdõ @ûKûe(geúe, A¦âòd @û\ò) ù^A[ôaûeê iMêY eì_ùeBgßeu C_ûi^û ZûKê iek cù^ ùjaû ÊûbûaòK ö ù~ùZùaùk KòQòKûk _~𥫠iMêY aâjàu C_ûi^û Keû^~ûG ùi _~𥫠ù_âc Gaõ bqòaé¡ò jêG ^ûjó ö iMêùYû_ûi^ûùe ù~còZò ù~còZò _âMZò jêG, òMðêY aâjà_âZò @Mâie ùjaû ijR jêG ö G[ô òcù« iMêY C_ûi^ûeê jó gêbûe¸Keòaû ùgâdÄe ö cì©ðò, ùa\ú, @MÜò, _âKûg, iì~ð¥, Rk Gaõ aâûjàY @û\òi¯ C_ûi^ûe aÉê [ûA c]¥ i\¨Mêeê G icÉu c]¥ùe ùgâ ö

gâú iûAu Êeì_Kê Plêi¹êLùe _âZòbûZ Ke, ~òG Kò ùa÷eûM¥e _âZ¥lcì©ðò Gaõ @^^¥ geYûMZ bque @ûgâd\ûZû @U«ò ö Zûue aûYúùeaògßûi _âKU Keòaû ùjCQò @ûi^ Gaõ Zûue _ìR^e iõKÌ icÉ AzûeZ¥ûMÊeì_ @ùU ö ùKjò ùKjò gâú iûAaûaûuê RùY bMaZ¨ bq Kò û RùYcjû ¨ bq bûaùe Kk^û Ke«ò aû Keò[û«ò; Kò«ê @ûc _ûAñ ùi Bgßeu@aZûe ö ùi @Z¥« lcûgúk, gû«, iek Gaõ i«êÁ [ôùf, ~ûjûueùKøYiò C_cû \ò@û~ûA_ûeòa ûjó ö ~\òI ùi geúe]ûeú [ôùf, ~[û[ðùeòMðêY, òeûKûe, @^« Gaõ òZ¥cêq [ôùf ö Mwû^\ú Zû’e ~ûZâû _[ùe

ùeø\âZû_ùe _úWÿòZ _âûYúcû^uê ù~_eò gúZk Rk _â\û^ Keò ùicû^ueZéhû òaûeY Keòaû ij @û^¦ _â\û^ Keò[ûG Gaõ `if I aéleûRòKêRúa^ \û^ Kùe, ùijò _âKûe gâú iûA i Ú Rúa^ @ZòaûjòZ Keò c]¥@^¥cû^uê iù«ûh I iêL _â\û^ Keê[ôùf ö bMaû^ gâú Ké¾ KjòQ«ò ù~

(87)

‘i Ú ùcûe @ûcôû ö ùi ùcûe Rúa« _âZòcû Gaõ ùcûe aògê¡ Êeì_@U«ò ö cêñ Êdõ ùiVûùe òaûi KeêQò ö’ Gjò @a‰ð úd gqò @[aû BgßeuaòbìZò, ~ûjû iZ¨, PòZ¨ Gaõ @û^¦e eì_ @ùU _aòZâ gòòeòWÿòùe iûA eì_ùe@aZú‰ð ùjûA[ôùf ö gîZò(ùZ÷Zeúd C_ òh\)ùe aâjàKê @û^¦ Kêjû~ûAQò öG _~𥫠Gjò aòhd @ûùc ùKak _ûV Keê[ôfê Gaõ gâaY Keê[ôfê; Kò«êbqcûù^ gòeòWÿòùe Gjò _âKûe _âZ¥l @û^¦ fûbKùf ö aûaû icÉue@ûgâd\ûZû [ôùf, Zûu _ûAñ Kûjûe ijûdZûe @ûag¥KZû [ôfû ö ZûueC_ùag^ _ûAñ bqcûù^ GK ùKûck @ûi^ Gaõ aWÿ ZKò@û iRûAù\C[ôùf ö aûaû bqcû^ue bûaKê @û\e Keê[ôùf Gaõ ùicû^ueAzû êiûùe _ìRû KeòaûKê ùKøYiò @û_©ò Keê [ôùf ö ùKjò @Ze GaõP¦^ fMûC[ôùf, ùKjò iê_ûeò, Zû êk I @^¥û^¥ _\û[ð ùbUò ù\C[ôùfGaõ @ûC ùKjò ù ÷ùa\¥ @_ðY Keê[ôùf ö ~\òI G_eò RYû_Wÿê[ôfû ù~Zûue òaûiiÚk ùjCQò gòeòWÿò Kò«ê ùi iaða¥û_ú [ôùf ö bqcûù^ òZ¥_âZò\ò Gjûe @ êba Keê[ôùf ö G_eò iaða¥û_K Mêeêù\au PeYùeùcûe aûe´ûe _âYûc ö

öö aûaûu cÉKùe Zâò_êŠâK öö

[ùe ZûZ¥û êfKeu a§ê Wûqe _ŠòZ aûaûue \gð òcù« gòeòWÿò@ûiò[ôùf ö aûaûuê _âYûc Keò ùi ciRò\¨ùe KòQò icd aiòùf ö aûaûZûuê \û\û b… ùKfKeu _ûLKê _VûAùf, ù~CñVûùe Zûue ÊûMZKeûMfû ö _êYò \û\û b… I Wûqe _ŠòZ GKûVò cògò _ìRû _ûAñ ciRò\¨ùe_j*òùf ö \û\û b… aûaûue _ìRû Kùf ö aûaûue _ìRû Z icùÉKeê[ôùf, Kò«ê G _~𥫠Zûue P¦âKû« cÉKùe P¦^ fMûAaûe iûjiùKjò Keò^[ôùf ö ùKak cjfiû_Zò Zûue Mkûùe P¦^ ùf_^Keê[ôùf ö Wûü _ŠòZ _ìRû [ûkòeê P¦^ ù^A aûaûu cÉKùe Zâò_êŠâûKûeKeò fMûAùf ö ù\Lê[ôaû ùfûKcûù^ aûaû _âZòaû\ Keòaû ù\Lô @û½~ð¥ùjûAMùf ö i§¥û icdùe \û\û b… aûaûuê _Pûeòùf ‘@û_Y Z@^¥cû^uê cÉKùe P¦^ fMûAaû _ûAñ ù\C^[ôùf ö Wûqe _ŠòZuê@ êcZò ù\aûe KûeY K’Y ? aûaû Kjòùf ‘Wûqe _ŠòZ ùcûùZ ZûueMêeê ù]ûù_gßee eNê û[ cjûeûR, (~òG Kò KûKû _êeûYòK ûcùe _âiò¡)cù^Keò Zûue Mêeêuê ù~Cñ _âKûe P¦^ fMûC[ôùf, ùijò bûa^ûùe

(88)

fMûAùf ö G_eò ùlZâùe cêñ Zûuê Kò_eò ùeûKò[û«ò ? _ùe GK[û_Pûeòaûeê Wûü _ŠòZ aûaûuê Zûue Mêeê KûKû _êeûYòK cù^ Keò Zâò_êŠâûKûeP¦^ fMûA[ôaû ÊúKûe Keò[ôùf ö

~\òI aûaû bqu Azû êiûùe _ìRû KeòaûKê ù\C[ôùf; Kò«ê ùKùaùKùa Zûue a¥ajûe aWÿ aòPòZâ ùjC[ôfû ö _ìRû [ûkò òwò ù~ùZùaùkùi e ê\ â ûaZûe ]ûeY Keê[ ôùf Zûu _ûLK ê ~ òaûK ê ùKj òiûji Keò_ûeê [ôùf ö ùKùZùaùk ùi bqcû^u C_ùe PòKôûe Keê[ôùfZ ùKùZùaùk cjcVûeê c]¥ ^ec eì_ùe gû« Z[û lcûe cì©òð eìù__âZúZ ùjC[ôùf ö ùKùa ùKùa ùKâû]ûaiÚûùe KµòZ ùjC[ôùf GaõZûue eqa‰ðe ù^Zâ Cf¨Kû_eò PZêŸòðMùe Nìeòaêfê[ôfû, Z[û_ò Zûue@«üKeYùe ù_âc I cûZéùiÜje ùiâûZ _âaûjòZ ùjC[ôfû ö bqcû^uêWûKò ùi Kjê[ôùf ù~ ùi ùKùZùaùk eûMòùf ! ùi iað\û bqcû^u_ûLùe jó ej«ò Gaõ ù~ùZùaùk bq Zûuê WûùK ùi Zêe« C_iÚòZùjûA~û@û«ò ö ùi Z iað\û bqe ù_âce lê]ûkê @U«ò ö

öö jûRòu _eúlû I _êeÄûe öö

G K[û ùKjò Kjò_ûeê [ôùf ù~ gâú iûAaûaû ùKùa Zûue bqKêKé_û_ûZâ Keòùa ö Gjû Zûue Azû C_ùe òbðe Keê[ôfû ö jûRò iòŸòK`ûfùKu K[û Gjûe C\ûjeY ö Kf¥ûY òaûiú RùY ~a^ ~ûjûu ^ûciòŸòK `ûfùK [ôfû, cKÑûùe jR¨ Keòaû _ùe gòeòWÿò @ûiòùf ö PbûWÿòeC©e _ûgßðùe ùi ejê[ôùf ö ciRò\¨ iûc^û ùLûfû _Wÿò@ûùe aiê[ôùf öaûaû ^@ cûi _~𥫠Zûuê ciRò\¨ùe _âùag KeòaûKê ù\ùf ^ûjó KòciRò\¨e _ûjûP PXÿòaûKê ù\ùf ^ûjó ö `ûfùK aWÿ òeûg ùjùf, K’YKùf aûaû _âúZ ùjùa, aêSò_ûeê [ôùf ö bqcûù^ Zûuê @ûgû jeûAaûKê_eûcgð ù\C[û«ò ö g¥ûcû gâú iûAaûaûue @«ew bq [ôùf ö ‘ZêùcZûu \ßûeû jó aûaûu òKUùe _j*òaûKê ùPÁû Ke ö ù~Cñ_eò bMaû^gueu _ûLùe _j*òaû _ûAñ ¦òu ijûdZû @ûag¥K, ùijò _âKûe aûaûu_ûLùe c]¥ g¥ûcûu \ßûeû _j*ò ùja ö’ `ûfùKuê Gjò _âÉûa ~[û[ðcù^ ùjfû Gaõ ùi g¥ûcûuê ijûdZû Keòaû òcù« _âû[ð û Kùf ö

g¥ûcû Zûuê @ûgßûi^û ù\ùf Gaõ iêaò]û ù\Lô aûaûuê Kjòùf Kò ‘aûaû,@û_Y ùijò aé¡ jûRòuê ciRò\¨Kê @ûiòaû _ûAñ ù\C^ûjû«ò KûjóKò ? @ù^K

(89)

bq ùÊzûùe @û_Yu \gð _ûAñ @ûiêQ«ò, ~ûCQ«ò ö Zûuê @«Zü [ùeKé_û Ke«ê ö’ aûaû Kjòùf ‘g¥ûcû Zêùc aûkK ö ~\ò Kòe(@ûfäû) @ûiòaûKêù\C^ûjû«ò Zûùjùf cêñ K’Y Keòaò ? Zûue Ké_û aò û ùKjò ciRò\¨e_ûjûP PXÿò_ûeòa ûjó ö @ûzû, Zêùc ~û@ Gaõ aebò Kì@ _ûLùe [ôaû MkòeûÉûKê ùi @ûiò_ûeòa Kò ùaûfò _Pûe ö g¥ûcû GK[û ~ûA jûRòuê Kjòùf öùi Zêe« G[ôùe eûRò ùjûAMùf I g¥ûcû @ûiò aûaûuê ùiK[ûRYûAù\ùf ö Gjû_ùe aûaû Zûuê Kjòùf Kò ZûKê @ûC ùMûUòG K[û_Pûe Kò ‘ùi PûùeûUò KòÉòùe 40 jRûe Uuû ùcûùZ ù\aûKê _âÉêZ Kò?’G[e g¥ûcûu _âÉûaùe jûRò Kjòùf @û_Y KjêQ«ò Z cêñ 40 fl Uuûù\aûKê _âÉêZ @Qò ö Gjû_ùe aûaû Kjòùf ‘cêñ ciRò\¨ùe ùMûUòG ùQkòKûUòaûKê ~ûCQò ö ZûKê _Pûe Kò ùi Zû’e cûõi ^û @ŠùKûh; K’Yù^a ? g¥ûcû Gjò C©e @ûYò ù`eòùf Kò ‘~\ò aûaûue ùbûR^ _ûZâeêùMûUòG Mâûi c]¥ còkò~ûG jûRò òRKê aWÿ ùiøbûM¥gûkú cù^ Keòùa ö

Gjò C©e _ûA aûaû Cù©RòZ ùjûA_Wÿòùf Gaõ jûZùe ]eò[ôaû cûUòjûŠò KPûWÿò bûwòù\ùf ö Zû_ùe K` òe \êA jûZKê C_eKê ùUKò jûRòu_ûLùe _j*ò Kjòùf ‘aé[ûùe KûjóKò ^cûR _XÿêQ ? òRe ùgâÂZûe_â\gð KeêQ ö Gjò aé¡ jûRò bkò Zêùc icû^ ùagbìhû ]ûeY KeòQKûjóKò ? Zêùc ùKûeû^ ieò G_eò _ûV Ke Kò ? ZêcKê cKÑû jR¨eajêZ @bòcû^ ùjûA~ûAQò, cûZâ Zêùc ùcûVûeê @^bòm ö’ Gjò _âKûe MûkògêYò jûRò jWÿaùWÿA Mùf ö aûaû ciRò\¨Kê ù`eò@ûiòùf Gaõ KòQò @û´SêWÿò KòYò jûRòu _ûLKê _VûAùf ö ùi òùR c]¥ jûRòu _ûLKê Mùf Gaõ55 Uuû aûjûe Keò ù\ùf ö Gjû_eVûeê aûaû jûRòuê ù_âc Kùf Z[ûZûu ijòZ ùbûR^ KeòaûKê òcªY Kùf ö Gùa jûRò c]¥ òR Azû êiûùeciRò\¨Kê ~òaû @ûiòaû Keòaûùe fûMòùf ö ùKùa ùKùa aûaû Zûuê KòQòUuû ùbUò Êeì_ ù\C[ôùf ö Gjò _âKûe jûRò aûaûu \eaûeùe i¹òkòZùjûAMùf ö

öö _*bìZ C_ùe aûaûu òdªY öö

aûaûu _*bìZ òdªY iõKâû« \êAUò NUYûe CùfäL Keòaû ijòZ Gjò@]¥ûd ùgh Keòaû ö

(1) [ùe i§¥û icdùe gòeòWÿòùe bdue ùZû`û^ ùjfû ö @ûKûgùe

(90)

N^ I Kkû aû\f QûAMfû ö @Riâ ùaMùe _a^ ùaûjê[ôfû Gaõ ùcNMeRê [ôfû ö aòRêkò PcK _é[ôaú _éÂKê SfiûA ù\C[ôfû ö Gjû_ùecìhk]ûeûùe ahðû @ûe¸ ùjûAMfû ö PZêŸðòM Rkcd ùjûAMfû ö _gê,_lú I gòeòWÿòaûiú bdbúZ ùjûA ciRò\¨ùe GKZâ ùjùf ö gòeòWÿòùe@ù^K ù\aù\aú [ôùf; Kò«ê ùi\ò ùicû^ue ijûdZû Keòaû _ûAñùKjò @ûiòùf ^ûjó ö G[ô òcù« icùÉ bMaû^ iûAuê, ~òGKò bqeKûZe [ôùf, iuU òaûeY òcò© Zûuê _âû[ð û Kùf ö aûaûu c^ùec]¥ \dû @ûiòfû Gaõ ùi aûjûeKê @ûiòùf ö ciRò\¨ òKUùe \Šûdcû^ùjûA ùcN _âZò \éÁò òùl_ Keò MRð Keòaû bwúùe Kjòùf ‘gû«ùjûA~û@ ö’ KòQò icd _ùe ahðûe _âùKû_ KcòMfû Gaõ _a^ c¦Mûcúùjfû Z[û ùZû`û^ gû« ùjûAMfû ö @ûKûgùe P¦âù\a C\òZ ùjùf öicÉ aûiò¦û Lêiòùe òR òR NeKê ù`eòùf ö

(2)@^¥ GK NUYûùe \òù^ c]¥ûjÜùe ]ì òe @MÜò G_eò _âPŠ MZòùeRkòCVòfû ù~ Zû’e gòLû QûZ _~𥫠_j*òMfû ö ciRò\ùe [ôaû ùfûKcûù^aêSò_ûeòùf ^ûjó ù~ Rk iò*ò @MÜòKê gû« Keòùa ^û @^¥ ùKøYiò C_ûd@af´^ Keòùa ö aûaûuê _PûeòaûKê ùKjò iûji Keò_ûeê [ôùf ö aûaûgúNâ _eòiÚòZò K[û RûYòù^ùf ö ùi Zûue iU¨Kû CVûA i¹êL L´ C_ùe_âjûe Keò Kjòùf ‘ZkKê Ijäû@, gû« ùjûA~û@ ö’ iUKûe _âùZ¥K @ûNûZijòZ @MÜòe gòLû òcÜMûcú ùjaûKê fûMòfû Gaõ KòQò lY c]¥ùe ]ì ò gû«ùjûA~ûA iÚòe ùjûAMfû ö gâú iûA Bgßeu @aZûe @U«ò ö ~òG ZûuPeYùe ^ZcÉK ùjûA Zûue geYûMZ jêG ùi Zû’ C_ùe @ag¥Ké_û Keòùa ö ù~Cñ bq Gjò @]¥ûde K[û _âZò\ò gâ¡û I bqò_ìaðK _ûVKeòùa Zûue \êüL gúNâ fûNa ùja ö ùKak GZòKò êùjñ ùi iað\û gâúiûA PeYe iàeY fûb Keòùa Gaõ @ÌKûk c]¥ùe Bgße \gð _âû¯KeòZûue icÉ cù^ûKûc^û _ì‰ð ùja ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(91)

öö \ßû\g @]¥ûd öö

(1) KûKû cjûR^ú (2) ]ìcûf IKòf (3) gâúcZú òùcûYKe (4)^ûiòKe cìùf gûÈú (5) Wûqeu gâúeûc \gð

Gjò @]¥ûdùe aûaû Kò_eò Zûue bqcû^uê ùbUê[ôùf I ùicû^uij aû©ðûkû_ Keê[ôùf Zûjûe a‰ð û Keû~ûCQò ö

öö i Úcû^ue Kû~ð¥ öö

GK[û ÆÁ ù~ Bgße ~êùM ~êùM \êÁcû^ue iõjûe I iû]êR^ue_eòZâûY òcò© @aZûe MâjY Keò[û«ò ö ùZùa i Úcû^ue Kû~ð¥ iað\ûbò Ü @ùU ö i Úcû^u _ûAñ iû]ê Gaõ \êÁ _âûdZü icû^ @U«ò ö _âKéZùe\êÃcð Keê[ôaû ùfûK K[û _â[ùc Zûu c^ùe @ûiò[ûG I ZûKê ùi CPòZcûMðùe òùdûRòZ Ke«ò ö baiûMee \êüLKÁKê Pkê Keòaû _ûAñ ùi@MÉ cê ò i\ég @U«ò Gaõ @mû^ Z[û @§Kûe ^ûg Keòaû _ûAñ iì~ð¥uic ùZRÊú @U«ò ö i Úu jé\dùe bMaû^ aûiêù\a aûi Ke«ò ö ùiZûuVûeê _é[K êj«ò ö gâú iûA c]¥ ùijò ùgâYúe, ~òG Kò bqcû^ueKf¥ûY òcò© @aZú‰ð ùjûAQ«ò ö ùi mû^ùR¥ûZò Êeì_ [ôùf Gaõ Zûue\òa¥_âbû @_ìað [ôfû ö icÉ _âûYúu _âZò Zûue icû^ ù_âc [ôfû ö ùiòÃûc Z[û òZ¥cêq [ôùf ö Zûu \éÁòùe gZî, còZâ, eûRû I bòlêK GK

icû^ [ôùf ö _ûVK a§êMY ! Gùa @ûi«ê, Zûue Kú©ðò gâaY Keòaû öbqcû^u _ûAñ ùi Zûue \òa¥MêY icìj _ì‰ð cûZâûùe _âùdûM Keê[ôùfGaõ iað\û ùicû^ue ijûdZû _ûAñ Z_ôe [ôùf ö Zûue Azû aò ûùKøYiò bq Zûu _ûLùe _j*ò_ûeê [ùf ö ~\ò Zûue gêbKcð RûZùjC^[ôfû Zûùjùf aûaûue iàeY c]¥ ùicû^ue ùjC^[ôfû Kò Zûuefúkûiaê Zûu K‰ð_Ukùe _j*ê [ôfû ö G_eòiÚùk aûaûu \gð aòPûe@ûi«û Kò_eò ! @ù^K a¥qòue gâú iûAaûaûuê \gð Keòaûe Azû [ôùfc]¥ aûaûu cjûicû]ô _~𥫠ùicû^u bûM¥ùe ùijò @_ìað ù~ûM _âû òùjûA^[ôfû ö GYê ‘ù~Cñ a¥qòcûù^ Zûue \gð fûbeê a*òZ ejòMùf,~\ò ùicûù^ gâ¡ûe ij iûAfúfûMêWÿòKê gâaY Ke«ò ùicû^ueiûA\gð Azû @ù^K iúcû _~𥫠Zé ùjûA~òa ö bûM¥agZü ~\ò

(92)

KûjûKê ùKøYiò _âKûùe aûaûu \gð còkò~ûC[ôfû Zûùjùf aò ùi ùiVûùeùagò icd ejò_ûeê [ôùf ö Azû [ôùf c]¥ ùKak aûaûu @ûù\g_~𥫠ùiVûùe ejòaû i¸a ùjC[ôfû Gaõ @ûù\g còkòaû cûùZâ ùijòiÚû^ QûWÿòù\aû @ûag¥K ùjûA~ûC[ôfû ö GYê iaêKòQò Zûue gêb AzûC_ùe jó ò¡ðûeòZ [ôfû ö

KûKû cjûR^ú : [ùe KûKû cjûR^ú cê Aeê gòeòWÿò @ûiòùf ö gòeòWÿòùeùMûUòG i¯ûj ejò ùMûKêkûÁcú Ciôaùe iûcòf ùjaûKê ùi aòPûeKeò[ôùf ö \gð Keòaû C_eûù« aûaû Zûuê _Pûeòùf, ‘Zêùc ùKùaù`eòa ?’ aûaûu _âgÜ gêYò ùi aòiàòZ ùjûAMùf ö C©e ù\aû Z@ûag¥K [ôfû, ùZYê ùi Kjòùf ‘ù~ùa aûaû @ûù\g ù\ùa ö’ aûaûZûuê _e\ò ù`eò~òaûKê Kjòùf ö aûaûu aûK¥ Z òdc [ôfû, ~ûjûe_ûk^ òZû« @ûag¥K [ôfû ö KûKû cjûR^ú Zêe« _kûAùf ö ù~ùZùaùkùi cê A @ òiùe _j*òùf, Zûue cûfòK Zûuê CiôêKZûe ijòZ _âZúlûKeò[ôùf ö cê òaue @Pû^K @iêiÚZû ù~ûMê KûKûue C_iÚòZò @ òaû~ð¥ùjûA_Wÿò[ôfû ö cê^òa RYK KûKûu CùŸg¥ùe gòeòWÿòKê ù~Cñ _Zâ_VûA[ôùf, Zûjû cê A VòKYûùe Zûu _ûLKê ù`eò@ûiòfû ö

bûCiûùja ]ìcûf : Gùa GK aò_eúZ K[û gêYòaû ö [ùe bûCiûùja]ìcûf GK cûcfû aòhdùe ò ûWÿe @\ûfZKê ~ûC[ôùf ö aûUùe gòeòWÿòùeIjäûAùf ö ùi aûaûue \gð Kùf Gaõ Zêe« ò ûWÿ @bòcêùL aûjûeòùf;Kò«ê aûaûue ÊúKéZò còkò [ôfû ö ùi Zûuê gòeòWÿòùe @ûjêeò GK i¯ûjeLôù\ùf ö Gjû c]¥ùe ò ûWÿe ¥ûdû]úg C\e _úWÿû ùeûMùe @ûKâû«ùjûA_Wÿòùf ö Gjò KûeYeê Zûue cûcfû @^¥ GK \ò Kê Nê*òMfû öi¯ûùj _ùe bûCiûùjauê ù`eò~òaûKê @ êcZò còkòfû ö Gjò cûcfûegêYûYò KòQò cûi]eò I PûeòRY aòPûe_Zòu ARfûiùe Pûfòfû ö ùghùecûcfû ]ìcûfu i_lùe Mfû I Zûu cjKòf òùŸðûhùe Lfûi ùjûAMùf ö

gâúcZú òùcûYKe : ^û^ûiûùja òùcûYKe, ~òG òùcûY òaûiúGaõ @ùa÷Z^òK ^¥ûdû]úg [ôùf, gòeòWÿòùe Zûu _^ôúu ijòZ aûiKeê[ôùf ö òùcûYKe Z[û Zûue _ ôú @ù^K icdùe aûaûue ùiaûI Zûue iû Üò]¥ùe @ZòaûjòZ Keê[ôùf ö \òù^ Zûue _êZâ ùafû_êeùeùeûMùe _úWÿòZ ùjûA[ôaûe Lae @ûiòfû ö Gjû_ùe gâúcZú òùcûYKeMâûcKê ~ûA _êZâ Z[û iõ_Kðúdcû^uê ùbUò KòQò\ò ejò ù`eòaûKê iÚòe

(93)

Kùf ö Kò«ê ^û^ûiûùja _e\ò jó Zûuê ù`eò@ûiòaûKê Kjòùf ö Gjò@aiÚûùe ùi \ߦßùe _Wÿòùf, K’Y Keòùa ö aûaû Gùa Zûue ijûdZûKùf ö gòeòWÿò QûWÿòaû _ìaðeê ùi aûaûu @ êcZò _ûAñ Mùf ö aûaû iûùVIßûWÿûòKUùe û^ûiûùja Gaõ @^¥cû^u MjYùe [ôùf ö gâúcZú òùcûYKe

aûaûue PeYa¦^û Kùf Gaõ _âiÚû^ KeòaûKê @ êcZò bòlû Kùf ö aûaûZûuê Kjòùf ‘ gúNâ ~û@, a¥É jê@ ^ûjó, gû« c^ùe ùafû_êeùePûeò\ò Lêiòùe ejò icÉ iµKðúduê ùbUò ù`eò@ûi ö’ aûaûue aûK¥Kò_eò iaðmûZûe _eòPûdK [ôfû, @ êba Ke«ê ö

^ûiòKe ùR¥ûZòh cìùf gûÈú : ^ûiòKùe RùY Kcð òÂ, @MÜòùjûZâaâûjàY [ôùf, ~ûjûu ^ûc cìùf gûÈú ö ùi Q@Uò ~ûK gûÈ @]¥d^Keò[ôùf Gaõ ùR¥ûZòh Z[û iûcê\âòK gûÈùe c]¥ _ûe\gðú [ôùf ö [ùe^ûM_êee _âiò¡ ùKûUò_Zò gâú aû_êiûùja aêUòuê ùbUòaû _ùe @^¥û^¥i{^u ijòZ ùi aûaûu \gð òcù« Mùf ö aûaû `k aòKûkòVûeê@ù^K Kòice `k Gaõ @^¥û^¥ \âa¥ KòYòùf I ciRò\¨ùe C_iÚòZùfûKu c]¥ùe aòZeY Kùf ö aûaû @û´Kê G_eò ùKøgke ijòZ Pûeò@ûWÿêPò_ò ù\C[ôùf ù~ ZûjûKê ùgûhòaû cûùZâ iµì‰ð ei cêjñ bòZeKê Pûfò~ûC[ôfûGaõ ùPû_û I UûKê@ûKê Zêe« @fMû Keò òwò \ò@û~ûC[ôfû ö K\kúeùPû_û QWÿûA aûaû bqcû^u c]¥ùe aû<òùf I KòQò òR _ûAñ eLôùf öjÉùeLû aògûe\ ùjûA[ôaû ù~ûMê cìùfgûÈú aûaûu jûZ ù\LòaûKê @ êùeû]Kùf ö aûaû Zûue @ êùeû] C_ùe ùKøYiò ]¥û^ ù\A Zûuê PûùeûUòK\kú ù\ùf ö Gjû_ùe icÉ bq ù`eò@ûiòùf ö cìùfgûÈú c]¥ iÜû^KeòaûKê aûjûeòùf Gaõ _aòZâ aÈ _eò]û^ Keò @MÜòùjûZâ Kâòdûùe fòejòùf ö aûaû Zûue òZ¥P~ð¥û @ êiûùe ùfŠòaûMKê Mùf I ~òaû icdùeKjòùf KòQò ùMeê @ûYòa, @ûRò ùM÷eòK aÈ _eò]û^ Keòaû ö aûaûu Cqòe@bò_âûd ùKjò aêSò_ûeòùf ^ûjó ö KòQò icd _ùe aûaû ù`eò@ûiòùf öùiùZùaùk c]¥ûjÜ @ûeZò _ûAñ _âÉêZò @ûe¸ ùjûAiûeò[ûG ö aû_êiûùjaù~ûM cìùfuê @ûeZòùe @ûiòùa Kò ùaûfò _Pûeòùf ö ùi Kjòùf i§¥ûùe~òùa ö Z_ôùe ù~ûM GKêUò@û @ûiòùf ö aûaû @ûi^ MâjY Keòaû _ùebqcûù^ Zûue _ìRû Keòaû @ûe¸ Kùf ö @ûeZò ùjfû ö aûaû Kjòùf‘ùijò ì@û aâûjàYVûeê KòQò \lòYû @ûY ö’ Êdõ aêUò \lòYû @ûYòaûKê MùfI aûaûu iù¦g cìùf gûÈúuê RYûAùf ö Gjû gêYò cìùfgûÈú @_âÉêZ

(94)

ùjûA_Wÿòùf ö ùi bûaòùf ‘ cêñ Z RùY @MÜòùjûZâ aâûjàY, cêñ \lòYû ù\aûK’Y CPòZ ùja ? ]eò ò@, aûaû cjû ¨ i Ú, Kò«ê cêñ Z Zûue gòh¥êùjñ ö’ Zûjû iù©ß ùi bûaòùf ù~ Z[û_ò aûaûu bkò RùY cjû ¨ i Ú

ù~ùZùaùk \lòYû cûMêQ«ò Gaõ aêUòu bkò RùY ùKûUò_Zò \lòYû ù^aûKê@ûiòQ«ò, ùi @ùajkû Keòaû CPòZ ùja Kò ? Gjû bûaò ùi Zûue Kâòdû@]û eLô aêUòu ijòZ ciRò\¨ Mùf ö ùi òRKê gê¡ Gaõ _aòZâ Z[ûciRò\¨Kê @_aòZâ cù^ Keò KòQò \ìeùe QòWÿû ùjùf Gaõ \êA jûZ ù~ûWÿòaûaûu C_eKê _ê¿ @_ðY Kùf ö @û½~ð¥R^K bûaùe ùi ù\Lôùf ù~aûaûu @ûi^ iÚû^ùe Zûue ùK÷kûiaûiú Mêeê ùNûf_ Êûcú aòeûRcû^ùjûAQ«ò ö Zûue Mêeêuê ùiVûùe ù\Lô ùi jZ_âb ùjûAMùf ö GjûÊ_Ü êùjñ Z ! ^û, ^û, Gjû Ê_Ü êùjñ ö ùi iµìì‰ð RûMâZ ö Kò«ê RûMâZùjûA c]¥ ùcûe Mêeêù\a GVûùe @ûiò Kò_eò _j*òùf ? ùi KòQòaêSò_ûeòùf ûjó ö KòQò icd _~𥫠Zûue aûK¨gqò eê¡ ùjûAMfû ö ùiòRKê aûe´ûe _Pûeê[ôùf ö Kò«ê ùKøYiò òÃhðùe _j*ò_ûeòùf ^ûjó ö

Zûue ùK÷kûiaûiú Mêeê ùNûf_ Êûcú Gjò ciRò\ùe @ûiò Kò_eò _j*òùf ?Gjû_ùe icÉ iù¦j \ìe Keò ùi @ûMKê Mùf Gaõ Mêeêu PeYeRùe\êAjûZ ù~ûWÿò ÉêZò KeòaûKê fûMòùf ö @^¥ bqcûù^ Z aûaûu @ûeZòKeê[ôùf, Kò«ê cìùf gûÈú Zûue Mêeêue ^ûc cjòcû Mû^ Keê[ôùf öGjû_ùe icÉ RûZòùb\ Gaõ @jõKûe Z[û _aòZâZû I @_aòZâZûe KÌ^ûZ¥ûM Keò ùi Mêeêu gâúPeYùe ùfûUò_Wÿòùf ö ùi @ûLô a¦ Keòù\ùf;cûZâ _êYò QòWÿû ùjûA ù~ùZùaùk @ûLô ùLûfòùf aûaûuê \lòYû cûMê[ôaû@aiÚûùe ù\Lôùf ö aûaûue @û^¦Êeì_ Gaõ Zûue @ òaðP^úd gqòù\Lô cìùfgûÈú @ûcôaòùbûe ùjûAMùf ö Zûue @û^¦e iúcû ejòfû^ûjó ö Zûue d^\ßd @gî_äûaòZ ùjûA _âi ÜZûùe _ìeòCVòfû ö ùi aûaûuê_êYò _âYûc Keò \lòYû ù\ùf ö cìùf gûÈú Kjòùf ‘ùcûe icÉ iõgd\ìe ùjûAMfû ö @ûRò ùcûùZ ùcûe Mêeêue \gð ùjfû ö’ aûaûue Gjò@\¨bêZ fúkû ù\Lô icÉ bq Gaõ cìùfgûÈú aòjßkòZ ùjûA_Wÿòùf ö‘ùMeê @ûY, @ûRò ùMeê@û aÈ _ò§òaû’ aûaûue Gjò aûK¥e @[ð GùaicùÉ aêSò_ûeò[ôùf ö gâú iûAaûaûue G_eò @\¨bêZ fúkû [ôfû ö

Wûqeu gâúeûc \gð : [ùe RùY cûcfZ\ûe Zûue RùY Wûqea§êu ijòZ gòeòWÿòùe _j*òùf ö WûqeRYue Kjòaûe [ôfû Kò Zûue

(95)

AÁ ù\aZû ùjCQ«ò bMaû^ eûcP¦â ö GYê ùKøYiò ~a^u òKUùeùi cÉK ^Z Keòùa ^ûjó ö ùi[ô_ûAñ ùi gòeòWÿò ~òaûKê ijcZùjC^[ôùf ö cûcfZ\ûe Zûuê aêSûA ‘ZêcKê ùKjò ^cÄûe KeòaûKêaû]¥ Keòùa ûjó’ GYê ùcûe iûwùe Pûf, @û^¦ còkòa’ ùaûfò Kjòùf öGjû_ùe ùicûù^ gòeòWÿò _j*òùf Gaõ aûaûu \gð _ûAñ Mùf; Kò«êWûqe iað_â[ùc aûaûu òKUùe _j*ò Zûue PeYa¦^û Keòaû ù\LôicùÉ @û½~ð¥û ßòZ ùjûAMùf ö Wûqe Zûue cZ _eòa©ð Keòaû Z[û\ŠaZ Keòaûe KûeY iµKðùe bqcûù^ _âgÜ Kùf ö Wûqe Kjòùfaûaûu iÚû^ùe ùi Zûue _âòd AÁù\a gâúeûcue \gð Kùf, G[ô_ûAñùi Zûuê aò^câ _âYûc Kùf ö ù~ùZùaùk ùi Gjû Kjê[ôùf gâúiûAaûaûue ùijò eì_ _êYò ù\LûMfû ö ùi @û½~ð¥PKòZ ùjûA Kjòùf‘Gjû K’Y Ê_Ü ? ùi Kò_eò ~a^ ùjûA_ûeòùa ? AG Z _ì‰ð ù~ûMûaZûe ö_e\ò Vûeê ùi C_aûi aâZ _ûk^ Kùf ö ùi _âZòmû Kùf ù~ _~ð¥«aûaû Êdõ WûKò @ûgúaðû\ _â\û^ Keò ûjû«ò, ùi _~𥫠ùi ciRò\¨ ~òùa^ûjó ö Gjò_eò Zò ò\ò @ZòaûjòZ ùjûAMfû ö PZê[ð \ò Zûue RùY AÁa§ê Lû^ù\geê gòeòWÿò @ûiòùf ö ùi \êùjñ aûaûu \gð _ûAñ ciRò\¨Mùf ö _âYûc Keòiûeòaû _ùe aûaû Wûqeuê _Pûeòùf “ZcKê WûKòaûeKòG KÁ Kfû ? Zêùc GVûKê Kò_eò @ûiòf ?’ Gjò _âgÜ gêYò Wûqe Éa¨]ùjûAMùf Gaõ ùijò eûZòùe aûaû Zûu C_ùe Ké_û _â\û^ Kùf öWûqeuê ò\âûùe jó _ecû^¦ _âû ò @ êba ùjfû ö ùi Zûue ijeKêù`eò@ûiòùf; Kò«ê _¦e \ò _~𥫠Zûue ùijò @ êba ejòfû ö Gjò_âKûe Zûue iûAbqò ajêMêYùe aXÿòMfû ö

C_ùeûq KûjûYú, aòùghZü cìùfgûÈúu K[ûeê @ûce Mêeêu C_ùe\éXÿ aògßûi eLôaûKê ùja, Gjò gòlû còkêQò ö

_ea©ðú @]¥ûdùe aûaûue @^¥û^¥ fúkûMêWÿòKe a‰ð û Keû~òa ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(96)

öö Zâùdû\g @]¥ûd öö@^¥û^¥ fúfû : ùeûM òaûeY, (1)búcûRú _ûUòf (2) KêKêeKê

Lû\¥ I Rßeeê cêqò (3) aêUòuê aûaûu aòPòZâ Jh] (4)@ûk¦úÊûcúu ùeûM @ûfäû bf Kùf (5) @ûcûgd ùeûMe aû\ûc

Jh] (6) aûaûu ae\jÉ

öö cûdûe @ùb\¥ gqò öö

aûaûue aûYú iað\û iõlò , @[ð_ì‰ð, MìXÿ, iûeMbðK Z[û ù ÷dûdòK[ôfû ö ùi iað\û ò½ò« Gaõ òbðd ejê[ôùf ö Zûue aûYú [ôfû ‘cêñ`Kòe @ùU, ^û ùcûe Èú @Qò ^û Ne\ßûe ö icÉ Pò«ûKê Z¥ûM Keò, cêñùMûUòG iÚû^ùe jó eùj ö Z[û_ò aò cûdû ùcûùZ KÁ ù\CQò ö cêñ òRKê Zbêfò~ûAQò, Kò«ê cûdû ùcûùZ bêfê ûjó ö ùi ùcûùZ Zû’e Rûfùe bâcòZKeêQò ö gâújeòu Gjò cûdû aâjàû\òuê c]¥ QûùWÿ ûjó, ùcû bkò Kòe K[ûKòG _Pûùe ?

ùZùa ~òG gâújeòuê iàeY Kùe, ùi Zûue Ké_ûeê cûdûRûfeê cêqùjûA~ûG ö’ Gjò_eò aûaû cûdûe gqòe _eòPd _â\û^ Keò[ôùf ö bMaû^gâúKé¾ bûMaZùe C¡auê KjêQ«ò Kò ‘i Ú ùcûe RúaòZ Êeì_ @U«ò öaûaûue c]¥ Cqò Gjû [ôfû ù~ ùijò bûM¥aû^cûù^ ù~Cñcû^ueicÉ _û_ ^Á ùjûA~ûAQò, ùicûù^ jó ùcûe C_ûi^û KeòaûKê@Mâie jê@«ò ö ~\ò Zêùc ùKak ‘iûA iûA’ iàeY Keòa, Zûùjùfcêñ ZêcKê baiûMeeê C¡ûe Keòù\aò ö’ Gjò aûK¥ C_ùe aògßûi Ke,ZêcKê @ag¥ fûb ùja ö ùcûe _ìRû òcò© ùKøYiò iûcMâú aû @Áûwù~ûMe @ûag¥KZû ^ûjó ö cêñ Z bqòùe jó òaûi Kùe ö Gùa @ûMKêù\Lôaû @^ûgâdcû^u @ûgâd\ûZû iûA bqcû^u Kf¥ûYûù[ð K’Y Kùf ö

öö búcûRú _ûUòf : iZ¥iûA aâZ öö

^ûeûdY Mûñ(_ê û Ròfû Rê Üe ZûfêK)e RùY cjû êba búcûRú _ûUòfue1909 ciòjûùe aliÚkùe GK bdue ùeûM ùjfû, ~ûjû @ûMKê aXÿò~làûùeûMùe _eòYZ ùjfû ö ùi @ù^K _âKûe PòKòiôû Kùf, Kò«ê KòQòfûb ùjfû ^ûjó ö ùghùe ùi @ûgû Z¥ûM Keò bMaû^uê _âû[ð û Kùf,

(97)

‘ùj ^ûeûdY ! ùj _âbê ! ùcû _eò @^û[Kê ijûdZû Ke«ê ö’ Gjû iZ¥ù~ @ûùc ù~ùZùaùk iêLú [ûC, bMaû^uê iàeY Keê û @ûC ù~ùZùaùk\êbðûM¥ ùNeò@ûùi Gaõ \êŸòð ù\Lû~ûG ùiùZùaùk bMaû^uê iàeYKeê ö búcûRú c]¥ ùijò_eò Bgßeuê _âû[ð û Kùf ö Zûu c^Kê aòPûe@ûiòfû Kò gâú iûAaûaûue _ecbq ^û^ûiûùja Pù¦ûeKeu ijòZ Gjòaòhdùe _eûcgð Keòaû bf ùja Gaõ ùi K[û bûaò ùi Zûue ici¥ûe_ì‰ð aòaeYú ùfLô ^û^ûiûùjau òKUKê _VûAùf I Zûue cûMð\gðKeòaûKê @ êùeû] Kùf ö _âZꥩeùe û^ûiûùja ùfLôùf Kò “Gùa ZùKak ùMûUòG jó C_ûd ùgh ejò~ûAQò Gaõ Zûjû ùjCQò gâú iûAaûaûuPeYKckùe geYûMZò ö’ û^ûiûùjau aP^ùe aògßûi Keò ùi gòeòWÿò~òaûKê aûjûeòùf ö Zûuê gòeòWÿò ò@ûMfû I gòeòWÿòùe _j*òaû _ùe ciRò\¨Kêù^A ùiVûùe gê@ûA \ò@ûMfû ö û^ûiûùja Gaõ g¥ûcû ùiVûùe C_iÚòZ[ôùf ö aûaû Kjòùf Kò ‘Gjû Zûu _ìað R àe KéZKcðe k ö Gjò KûeYeêcêñ Gjò Sûùcfûùe _WÿòaûKê Pûjêñ ûjó ö’ G K[û gêYò ùeûMú @Z¥« òeûgùjûA KeêYû_ì‰ð Êeùe Kjòùf Kò ‘cêñ aòf¨Kêf òüijûd ùjûA_WÿòQò Gaõùgh @ûgû ù^A @û_Yue geYû_ Ü ùjûAQò ö @û_YuVûeê \dûe bòlûcûMêQò ö ùj \ú^ue geY ! ùcû _âZò \dû Ke«ê ö’ Gjò _âû[ð ûùeaûaûue jé\d ZekòMfû Gaõ ùi Kjòùf ‘@ûzû eêj ö Pò«û Ke ^ûjó öZêce \êüL gúNâ \ìe ùjûA~òa ö ~òG ù~ùZ aò \êüLôZ aû _úWÿòZùjûA[ûC^û KûjóKò, ùcûe ciRò\¨e _ûjûP PXÿòaû cûùZâ iòG iêLúùja ö ciRò\¨e `Kòe ajêZ \dûkê Gaõ Zêce ùeûM c]¥ bfùjûA~òa ö iòG Z icÉu _âZò ù_âc Gaõ \dû _âKûgKeò elû Ke«ò ö’ùeûMúe _âZò _û* cò òU¨ùe eq aû«ò ùjC[ôfû, Kò«ê aûaûu i¹êLùe Zûe@ûù\ø aû«ò ùjfû ^ûjó ö ù~Cñ cêjì©ðeê aûaû Zûue gâúcêLeê @ûgû Gaõ\dû_ì‰ð g±ùe @ûgòh _â\û^ Kùf Zûjû _eVûeê ùeûM QûWÿòaû @ûe¸ùjfû ö aûaû ùeûMúKê búcûaûAu Nùe ejòaûKê Kjòùf ö

Gjò iÚû^ G _âKûe ùeûMúu _ûAñ iêaò]ûR^K Z[û ÊûiÚ¥_â\ [ôfû, Kò«êaûaûue @ûù\gKê @cû^¥ Keòa KòG ? ùiVûùe ejòaû icdùe aûaû\êA[e Ê_Üùe \gð ù\A Zûue ùeûM jeY Keòù^ùf ö _â[c Ê_ÜùeùeûMú ù\Lôùf ù~ ùi RùY QûZâ Gaõ Zûue gòlKu i¹êLùe KaòZûcêLiÚ Keò [ôaûeê \ŠÊeì_ ùaZâûNûZe @ij^úd ~ªYû ùbûMêQ«ò ö

(98)

\ßòZúd Ê_Üùe ùi ù\Lôùf ù~ ùKjò QûZò C_ùe C_eê Zkê I ZkêC_eê _[eùe @ûNûZ KeêQò ~ûjû\ßûeû Zûu geúeùe @ij¥ KÁ ùjCQò öÊ_Üùe Gjò _âKûe KÁ _ûA ùi iêiÚ ùjûAMùf Gaõ NeKê ù`eò@ûiòùf öGjû_ùe ùi cSòùe cSòùe gòeòWÿò @ûiê[ôùf Gaõ iûAaûaûu \dûeiàeY Keò iûÁûw _âYûc Keê[ôùf ö aûaû Zûue bqcû^uVûeê ùKøYiòaÉêe @ûgû eLê [ôùf ö ùi ùKak iàeY, \éXÿ òÂû I bqòe _ò_ûiê[ôùf ö

cjûeûÁâe ùfûùK _âZò _lùe @[aû _âZò cûiùe iZ¥^ûeûdY aâZKeê[ôùf; Kò«ê òR Mâûcùe _j*òaû _ùe búcûRú _ûUòf iZ¥^ûeûdY aâZiÚû^ùe GK ìZ^ iZ¥iûA aâZ @ûe¸ Kùf ö

öö KêKêeKê Lû\¥ I Rßeeê cêqò öö

aûfû MY_Zò \Ròð : @^¥ RùY bq, ~ûjûu ^ûc aûfû MY_Zò \Ròð[ùe ùcùfeò@û Rßeùe _úWÿòZ ùjùf ö ùi iaê _âKûe Jh] I _[ô MâjYKùf Kò«ê ùi[ôeê ùKøYiò fûb còkòfû ûjó ö ù~ùZùaùk Rße Zòùk cûZâKcòfû ûjó, ùi gòeòWÿò ù\øWÿò@ûiòùf Gaõ aûaûu gâúPeYùe geY ù^ùf öaûaû Zûuê aòPòZâ @ûù\g ù\ùf ‘flàú c¦òe _ûLKê ~ûA ùMûUòG KkûKêKêeKê @Ì \jò Gaõ bûZ Lê@û@ ö’

ùi Gjò @ûù\g Kò_eò _ûk^ Keòùa aêSò_ûeòùf ^ûjó ö Nùe _j*òbûZ I \jò Zò@ûeò Keò flàú c¦òeKê Mùf, ù~CñVûùe ùMûUòG Kkû KêKêefû¬ jfûC[ôaû ù\LôaûKê còkòfû ö ùi ùijò \jò I bûZ Cq KêKêe i¹êLùeeLôù\ùf I KêKêeUò ZûjûKê Zêe« LûAù\fû ö Gjò cùjøh]ôe a‰ð ûKò_eò Keòaò, _ûVKMY @û½~ð¥ ùjùa ù~ Gjò NUYû _ùe aûfû \RòðueRße iaê\ò _ûAñ bf ùjûAMfû ö

aêUòuê aûaûu aòPòZâ Jh] : gâúcû ¨ aû_êiûùja aêUò [ùe ^ûkeqSûWÿû I aû«òùe _úWÿòZ ùjùf ö Zûu Nùe @ù^K _âKûe Jh] [ôfû, Kò«êùKøYiòUò Kûcùe @ûiê [ôfû ö

\ò Kêê \ò ùi @Zògd \êaðk ùjûAMùf Gaõ Zûue @aiÚû G_eòM¸úe ùjûA_Wÿòfû ù~ ùi ciRò\¨Kê ~ûA aûaûue \gð KeòaûKê c]¥ilc ùjûA_ûeòùf ûjó ö aûaû Zûuê WûKò _ûLùe aiûAùf Gaõ Kjòùf

(99)

‘iûa]û^, Gùa ZêcKê SûWÿû fûMòa ûjó ö _êYò Zûue @ûwêkò CVûA Kjòùf‘aû«ò c]¥ a¦ ùjûA~òa ö’ aûaû G_eò Ké_û Kùf ù~ ùeûM icìùk ÁùjûAMfû Gaõ aêUò iûùja iµì‰ð iêiÚ ùjùf ö

@^¥ GK NUYûùe ùi @ûC [ùe jARûùe _úWÿòZ ùjùf ö kÊeì_Zûuê aûe´ûe ùgûh ùjaûùe fûMòfû ö Wûü _òùfä icÉ _âKûe C_PûeKùf; Kò«ê ùKøYiò C ÜZò ù\LûMfû ^ûjó ö ùghùe ùi aûaûu _ûLKê~ûA Zûue ZéhûùeûM òaûeY òcù« Jh] ù\aûKê _âû[ð û Kùf ö Zûue_âû[ð û gêYò aûaû Kjòùf ‘\ê]ùe Pò ò, aû\ûc, @LùeûU Gaõ _òÉû \û^ûcògûA _òA\òò@ ö’

@^¥ ùKøYiò Wûqe aûaûue Gjò Jh]Kê _âûYNûZK Kjò[ûù«; Kò«êaûaûue @ûù\g _ûk^ Keòaû \ßûeû Gjû ùeûM^ûgK iò¡ ùjfû Gaõ@û½~ð¥e K[û ù~ Zûjû_ùe ùeûM icìk bf ùjûAMfû ö

@ûk¦úe Êûcúu ùeûM @ûfäû bf Kùf : @ûk¦úe RùY Êûcúaûaûu \gð òcù« gòeòWÿò @ûiòùf ö Zûue Kû^ùe @ij¥ _úWÿû ùjC[ôfû,ù~Cñ[ô_ûAñ ùMûUòG cêjì©ð c]¥ aògâûc Keòaû Zûu _lùe KÁKe [ôfû öZûue gf¥ PòKòiôû c]¥ ùjûAiûeò[ôfû, Kò«ê ùKøYiò aòùgh C ÜZò ùjfû^ûjó ö ~ªYû @]ôK ùjC[ôfû ö ùi KòõK©ða¥aòcìXÿ ùjûA ù`eò~òaû _ûAñaûaûu òKUKê @ êcZò _ûAñ Mùf ö

Gjû ù\Lô g¥ûcû aûaûuê _âû[ð û Keò Kjòùf ‘Êûcúu Kû^ùe aòùgh~ªYû ùjCQò ö @û_Y Zûu _âZò Ké_û Ke«ê ö’ aûaû @ûgßûi^û ù\A Kjòùf,‘@ûfäû VòK Keòùa ö’ ÊûcòRú _ê û ù`eòMùf Gaõ GK i¯ûj _ùe gòeòWÿòKêGK _Zâ _VûAùf Kò ‘~ªYû KcòMfûYò ö Kò«ê êfû Gùa aò @Qò ö êfû\ìe ùjaû _ûAñ gf¥PòKòiôû òcù« ùi cê A Mùf ö gf¥PòKòiôû aòùghm~û* Keòaû _ùe Kjòùf @_ùei^e ùKøYiò @ûag¥KZû ^ûjó ö aûaûuaP^e MìXÿû[ð @ûùc cìLð ùfûK Kò_eò aêSòaû ?

öö @ûcûgd ùeûMe Jh] aû\ûc öö

KûKû cjûR^ú : KûKû cjûR^ú ^ûcùe @^¥ RùY bq @ûcûgdùeûMùe _úWÿòZ ùjùf ö aûaûue ùiaû _ìRûùe ù~_eò aòNÜ jêG ùi[ô_ûAñùi ùMûUòG ùfûUû _ûYò beò ciRò\¨e ùMûUòG ùKûYùe eLôù\C[ôùf,ù~_eò \eKûe ùjùf gúNâ aûjûeKê ~ûA_ûeòùa ö gâú iûAaûaûuê Z

(100)

icÉ NUYû aò\òZ [ôfû ö Z[û_ò KûKû aûaûuê iìP^û ù\ùf ^ûjó KûeYùi gúNâ ùeûMeê cêq Keòù\ùa ö ciRò\¨e i¹êL bûMùe ùMûUòG _KÑû_ûgßð eûÉû Zò@ûeò Keòaû _ûAñ aûaûuVûeê ÊúKéZò còkòiûeò[ôfû, cûZâù~ùZùaùk Kû~ð¥ @ûe¸ ùjfû aûaû ùKâû]ôZ ùjûAMùf Gaõ Cù©RòZùjûA PòKôûe KeòaûKê fûMòùf ö `kùe ùfûùK ]ûñ \CWÿ Kùf ö KûKûù~_eò ù\øWÿòaûKê aûjûeòQ«ò, aûaû Zûuê bòWÿò]eò @ûYòùf I Zûu i¹êLùeaiûAù\ùf ö Gjò ùKûkûjk bòZùe ùKjò RùY @ûYò[ôaû Zûue aû\ûc[ûkò ù^aûKê bêfò~ûA[ôùf ö aûaû ùi[ôeê ùMûUòG cêVû aû\ûc aûjûeKùf I QWÿûA LûAaûKê KûKûuê _eûcgð ù\ùf ö ùKâû]ôZ ùjaû, aû\ûcQWÿûAaû Gaõ KûKûuê Lê@ûAaû Gjòiaê Kû~ð¥ GK icdùe Pûfò[ôfû öÊdõ aûaû c]¥ ùi[ôeê KòQò aû\ûc LûAùf ö ù~ùZùaùk [ûkò LûfòùjûAMfû, aûaû Kjòùf Kò ùcûùZ ùgûh fûMêQò ö UòKòG _ûYò ù^A @ûi ö‘KûKû ùMûUòG aûfZò _ûYò ù^A@ûiòùf Gaõ Cbùd ùi[ôeê _ûYò _òAùf öGjû_ùe aûaû Kjòùf ù~ Zêce @ûcûgd ùeûM \ìe ùjûAMfû ö ZêùcZêce eûÉû Kû~ð¥ Gùa ù\LûgêYû Keò_ûeòa ö KòQò icd _ùe ù`eò~ûA[ôaûùfûKcûù^ aûjêWÿò @ûiòùf ö Kû~ð¥ _êYò @ûe¸ ùjfû ö KûKûue ùeûMGùa _âûdZü \ìe ùjûA~ûA[ôfû ö ùi Kû~ð¥ùe GYòKò òcMÜ ùjùf öùjùf aû\ûc K’Y @ûcûgd ùeûMe Jh] ? Gjûe C©e KòG ù\a?@û]ê òK PòKòiôû aòmû^ cZùe aû\ûc LûAaû \ßûeû @ûcûgd ùeûM aé¡ò_ûA[ûG ö cûZâ @ù^K NUYû _eò Gjò aòhdùe c]¥ aûaûue aP^Jh]Êeì_ [ôfû ö

öö aûaûue ae\jÉ jó @a¥[ð Jh]öö

je\ûe \ù©û_ Ú : je\ûe \ù©û_ Ú ûcùe RùY a¥qò 14 ahðadieê C\e ùeûMùe _úWÿòZ [ôùf ö ùKøYiò Jh] Kûc ù\C^[ôfû ö\òù^ ùKCñVê aûaûue Kú©ðò gêYòùf ù~ aûaûue \éÁò cûZâùK ùeûM bfùjûA~ûG ö Zû_ùe ùi gòeòWÿò @ûiòùf I aûaûu PeYùe geY ù^ùf öaûaû ù_âc ijKûùe Zûu _âZò \éÁò_ûZ Keò @ûgúaðû\ ù\A Zûue ae\jÉZûu cÉK C_ùe eLôùf ö @ûgòh Gaõ C\ò _âû¯ Keò ùi iêiÚ ùjùfZ[û baòh¥Zùe ùKøYiò _úWÿû ùjfû ^ûjó ö

Gjò _âKûe òcÜfòLôZ Zòù^ûUò PcKôûe K[û Gjò @]¥ûde ùghùe

(101)

a‰ð û Keû~ûAQò ö(1) cû]aeûI ù\g_ûùŠ @gð ùeûMùe _úWÿòZ [ôùf ö aûaûu

@ûù\gû êiûùe ùiû^ûcêLú KXÿò ùia^ Keòaûeê ùi bf ùjûAMùf ö\êAahð _ùe _êYò Zûue ùijò _úWÿû ùjfû ö G[e ùi aûaûue aò û_eûcgðùe ùijò KXÿò LûAùf ö Kò«ê _eòYûc Gjû ùjfû ù~ ùeûM aXÿòMfû ö_ùe aûaûu Ké_û fûb Keòaû _ùe Zûue ùeûM _êYò bf ùjfû ö

(2) KûKû cjûR^úue aWÿ bûA Mwû]e_ Úuê KòQò ahð ùjfû C\eùe~ªYû ùjC[ôfû ö aûaûue Kú©ðò gêYò ùi gòeòWÿò @ûiòùf Gaõ @ûùeûM¥_âû òòcò© _âû[ð û Kùf ö aûaû Zûue C\eKê Ægð Keò Kjòùf ‘@ûfäû VòK¨

Keòùa ö’ Gjû _ùe Zêe« Zûue C\e _úWÿû bf ùjûAMfû Gaõ ùi_ì‰ðZü iêiÚ ùjûAMùf ö

(3) û^ûiûùja Pù¦ûeKeuê c]¥ [ùe C\eùe ajêZ _úWÿû ùjfû öùi \ò eûZò cûQ bkò QU_U ùjaûKê fûMòùf ö Wûqecûù^ @ù^KC_Pûe Kùf; Kò«ê KòQò `k ùjfû ^jó ö ùghùe ùi aûaûu geYùe@ûiòùf ö aûaû Zûuê Nò@ ijòZ a ðò LûAaûKê _eûcgð ù\ùf ö Gjò Jh]ùia^ \ßûeû ùi iµì‰ð iêiÚ ùjûAMùf ö

Gjò iaê K[ûeê Gjû _âZúZ ùjCQò Kò ù~Cñ Jh]eê @ù^K bf ùjC[ôùfZûjû ùKak aûaûu gâúcêLeê CyûeòZ aP^ I Zûue Ké_ûe _âbûaùe jóùjC[ôfû ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(i¯ûj _ûeûdY : \ßòZúd aògâûc ö)

(102)

öö ZéZúd \ò _ûeûdY öö

öö PZêŸðg @]¥ûd öö

aûaûu ZâòKûk\gòðZû I eZ^Rúuê i«û^_âû ò, i Ú ùcøfû iûùja,\lòYû cúcûõiû, MY_ZeûI ùaûWÿi, gâúcZú ZLðWÿ, \lòYûe ccð

gâú iûAaûaûu aP^ Gaõ Ké_û \ßûeû @iû]¥ ùeûM Kò_eò bf ùjC[ôfû,MZ @]¥ûdùe Zûjû a‰ð û Keû~ûAQò ö eZ^Rú IßûWÿò@û ûcK RùY a¥qòuêaûaû Kò_eò @ êMéjúZ Kùf Z[û Zûue Kò_eò _êZâe ô _âû ò ùjfû ZûjûGjò @]¥ûdùe CùfäL Keû~ûCQò ö

Gjò i Úue Rúa^ú iaê \éÁòeê @_ìað I @^^¥ [ôfû ö Zûue Rúa^P~ð¥û~[û @ûjûe, PûfòPkY Z[û ÊûbûaòK @céùZû_ù\g aWÿ c]êe [ôfû ö ùiaÉêZü @û^¦e @aZûe [ôùf ö ùijò _ecû^¦e eiKê ùi Zûuebqcû^uê @ûÊû\^ KeûAùf Gaõ G[ô òc© bqcû^u jé\dùe ùiPòeiàeYúd ùjûA ejòQ«ò ö bqcû^uê bò Ü bò Ü _âKûe Kcð Gaõ K©ða¥e@ù^K K[û ùi gêYûAùf, ù~Cñ[ôeê ùicûù^ i©ß cûMð @af´^ Keê[ôùf öaûaûue c]¥ iað\û Gjò Azû [ôfû ù~ ùfûKcûù^ iõiûeùe iêLùeRúa^~û_^ Ke«ê Gaõ iað\û RûMâZ ejò @ûcôû êbìZò fûb Ke«ê ö MZR^àe gêb Kcðe `kÊeì_ Gjò geúe _âû¯ ùjûAQò Gaõ Zû’e iû[ðKZûùiùZùaùk ùja ù~ùZùaùk @ûùc Gjò Rúa^ùe bqò Gaõ ùcûl_âû ò Keòaû ö GYê @ûcKê @ûce Rúa^e fl¥ Gaõ @«òc cûMð ùjZê iað\û

(103)

iRûM Z[û Z_ôe ejòaûKê ùja ö ~\ò Zêùc _âZò\ò gâú iûAue fúkûgâaY Keòa Zûùjùf iað\û Zûue \gð fûb Keò_ûeòa ö \ò eûZò jé\dùeZûuê iàeY Ke ö Gjò _âKûe @ûPeY Keòaû \ßûeû c^e P*kZû \ìeùjûA~òa ö òe«e Gjûe @b¥ûi Kùf ùP÷Z^¥N^ ij @bò ÜZû fûbKeòa ö

öö aûaûu ZâòKûk\gòðZû I eZ^Rúu i«û^_âû òöö

^ûù¦Wÿe eZ^Rú : Gùa @ûùc Gjò @]¥ûde cìk K[û a‰ð û Keòaû öòRûc eûR¥e ^ûù¦Wÿùe eZ^Rú gû_êeRú IßûWÿò@û ^ûcùe RùY ]^ú

a¥aiûdú ejê[ôùf ö a¥aiûdeê ùi ~ù[Á ]^ iõMâj Keò[ôùf ö ZûuòKUùe @Zêk^úd iµ©ò, RcòaûWÿò I MûWÿòùNûWÿû [ôfû ö ùi @Z¥« bûM¥aû^

cù^ ùjC[ôùf; ùjùf aûj¥ \éÁòùe ùi iêLú RYû_Wÿê[ôùf c]¥ ~[û[ðùeùi_eò [ôùf ö aò]ûZûue eP^û G_eò ù~ G iõiûeùe ùKjò aò iµì‰ðiêLú ^êj«ò ö ]^ûXÿ¥ eZ^Rú c]¥ Gjò _âaû\eê cêq ^[ôùf ö ùi_ùeû_Kûeú Z[û \û^gúk [ôùf ö Meòacû^uê ùbûR^ Gaõ aÈ aòZeYKeê[ôùf Z[û Zûu \ßûeeê ùKjò Lûfò jûZùe ù`eê [ôùf ö ùfûKcûù^Zûuê @Z¥« iêLú cù^ Keê[ôùf; Kò«ê i«û^UòG [ôaûeê ùi \êüLùe aêWÿòejò[ôùf ö ù~_eò ù_âc Z[û bqòejòZ Kú©ð^, aû\¥ejòZ iõMúZ,~ùmû_aúZejòZ aâûjàY, a¥ûajûeòK mû^ejòZ KkûKûe, _½û©û_ejòZZú[ð~ûZâû Gaõ KY×cûkû(cwk iìZâ) ejòZ @kuûe cìf¥jú^ cù^ jêG,ùijò _âKûe i«û^ejòZ MéjiÚe Ne c]¥ gì ¥ ùaû] jêG ö eZ^Rúiað\û Gjò aòhd Pò«ûùe ejê[ôùf ö ùi òRKê òùR _âgÜ Keê[ôùf ‘K’YBgße ùcû _âZò ùKùa \dû Keòùa ^ûjó ? ùcûe _êZâ _âû ò ùja^ûjó ?Gjò K[û Pò«û Keò ùi iað\û C\ûi ejê[ôùf ö Lû\¥ù_d _âZò c^~ûC^[ôfû ö _êZâ _âû ò Pò«û iaêùaùk Zûuê @ûz Ü Keò eLê[ôfû ö \ûiMYêcjûeûRu C_ùe Zûue _âPŠ aògßûi [ôfû ö Zûu @ûMùe ùi òRec^K[û ùLûfò Kjòùf ö \ûiMYê Zûuê aûaûu geYû_ Ü ùjaûKê Gaõi«û^_âû ò òcù« aûaûuê _âû[ð û KeòaûKê _eûcgð ù\ùf ö eZ^Rúuc^Kê _âÉûaUò _ûAfû Gaõ ùi gòeòWÿò ~òaûKê iÚòeKùf ö KòQò \ò _ùegòeòWÿò _j*òùf Gaõ aûaûu \gð Keò Zûue PeYùe ùfûUò_Wÿòùf öaûaûu Mkûùe GK iê¦e jûe _ò§ûA û^û Kòice kcìk @_ðY Kùf ö

(104)

ZZ¨_½ûZ¨ @û\e ijKûùe aûaûu _ûLùe aiò _âû[ð û KeòaûKê fûMòùf‘aò_\ùe _Wÿò[ôaû @ù^K ùfûK @û_Yu _ûLKê @ûiêQ«ò Gaõ @û_Yùicû^ue \êüLKÁ Zêe« \ìe KeêQ«ò ö Gjò Kú©ðò gêYò cêñ c]¥ aWÿ @ûgûù^A @û_Yu gâú_deùe geY ù^AQò ö ùcûe ajêZ beiû ùjûA~ûAQò,\dûKeò ùcûùZ òeûg Ke«ê ^ûjó ö gâú iûAaûaû Zûuê _û*Uuû \lòYûcûMòùf ö eZ^Rú Zûjû ù\aûKê ~ûC[ôùf, aûaû _êYò Kjòùf ‘cêñ ZêcVûeê3 Uuû PC\ @Yû @ûMeê _ûAiûeòQò; GYê ùKak @agòÁ Uuû \ò@ öGK[û gêYò eZ^Rú \ߦßùe _Wÿòùf ö aûaûu Cqòe @bò_âûd ùi aêSò_ûeòùf^ûjó ö ùi bûaòùf ‘cêñ Z Gjò _â[c [e gòeòWÿò @ûiòQò,3 Uuû 14 @Yû@ûMeê ù\fò Kò_eò ? _â[ùc ùi GK[ûe eji¥ ùb\ Keò_ûeòùf ^ûjó öaûaûu PeYù\gùe aiòejòùf Gaõ \lòYû @_ðY Kùf ö Gùa ùiZûue @ûMc^e CùŸg¥ RYûAùf Gaõ _êZâ _âû ò òcò© _âû[ð û Kùf öaûaûu c^ùe \dû @ûiòMfû ö ùi Kjòùf ‘Pò«û _eòZ¥ûM Ke, GùaZêce \êŸòð icû¯ ùjûAMfû ö Gjû _ùe aûaû C\ò ù\A Zûue ae\jÉ Zûue cÉK C_ùe eLô Kjòùf ‘@ûfäû Zêce cwk Keòùa ö”

aûaûue @ êcZò _ûA eZ^Rú ^ûù¦Wÿ ù`eò@ûiòùf Gaõ gòeòWÿòùe~ûjû iaê NUòfû \ûiMYê cjûeûRûu @ûMùe Zûjû a‰ð û Kùf ö eZ^RúKjòùf ‘icÉ Kû~ð¥ bfùe ùjfû ö aûaûue gêb \gð còkòfû, Zûue@ûgúaðû\ Gaõ _âiû\ c]¥ _âû¯ ùjfû; Kò«ê ùMûUòG K[ûe @[ð aêSòùjfû^ûjó ö aûaû Kjòùf Kò ùi 3 Uuû 14 @Yû @ûMeê _ûAiûeòQ«ò ö Gjûe@[ð \dûKeò ùcûùZ UòKòG aêSûA\ò@«ê ö Gjû_ìaðeê cêñ ùKùa gòeòWÿò ~ûA^ûjó öùZYê aûaûuê ùijò Uuû còkòfû ùKcòZò ? \ûiMYêu _ûAñ c]¥ Gjû ùKøZìjkiéÁò Kfû ö @ù^K \ò ùi Gjû C_ùe aòPûe Kùf ö KòQò\ò _ùeZûue iàeY ùjfû ù~ eZR^ú RùY ~a^ i Ú ùcøfû iûùjauê ZûuNeKê @ûcªY Keò[ôùf Z[û G aûa\ùe KòQò @[ð a¥d Keò[ôùf öùcøfûiûùja ûù¦Wÿe RùY aòL¥ûZ i Ú [ôùf, ~\òI Kêfò Kûc Keê[ôùf öeZ^Rú ù~ùa gòeòWÿò ~òaûKê iÚòe Kùf Zû’e KòQò\ò _ìaðeê ùcøfûiûùjaZûu NeKê @ûiò[ôùf ö eZ^Rú Zûuê @ûMeê RûYò[ôùf, @ZGa @û\eijKûùe Zûue iKôûe Kùf ö Pûjû RkLô@û a¥aiÚû Kùf ö GK[û gêYò\ûiMYê eZ^Rúuê @ûZò[¥ aûa\ùe Lyðe jòiûa _Pûeòùf Gaõ ùi[ôeê@û½~ð¥R^K bûaùe GK[û RYûMfû ù~ iaðùcûU 3 Uuû 14 @Yû Lyð

(105)

ùjûAQò ö ^û GjûVûeê Kc¨ ^û ùagú ö Gjû_ùe aûaûue ZâòKûk\gòðZûi´§ùe icùÉ @aMZ ùjûAMùf ö ùi gòeòWÿòùe aòeûRcû^ ùjûA[ôùfùjñ gòeòWÿò aûjûùe ~ûjû NUê[ôfû, Zûjû Zûuê _ì‰ð eìù_ mûZ ùjC[ôfû ö~[û[ðùe ùi @ZúZ, a©ðcû^ Gaõ baòh¥Ze mûZû Z[û _âùZ¥K @ûcôûGaõ jé\d ij iµéq [ôùf ö @^¥[û ùcøfû iûùjau @b¥[ð û aûa\ùeLyð ùjûA[ôaû @[ð Zûuê Kò_eò aò\òZ ùjûA[û«û ö

\ûiMYêue Gjò icû]û^ùe eZ^Rú cêMÛ ùjûAMùf Gaõ iûAPeYùeZûue _âMûXÿ _âúZò ùjfû ö C_~êq icdùe Zûue ùMûUòG _êZâ i«û^ùjfû ö Zûue @û^¦e iúcû ejòfû ûjó ö CùfäLù~ûM¥ ù~ Zûue icê\ûd12Uò i«û^ RûZ ùjùf, ùicû^u c]¥eê 4RY RúaòZ ejòùf ö

Gjò @]¥ûde ùghùe CùfäL Keû~ûAQò ù~ aûaû eûdaûjû\êe jeòaò ûdK iûùVuê Zûue _â[c _ ôúu aòùdûM _ùe \ßòZúd aòaûj KeòaûKê_eûcgð ù\ùf ö Gjû\ßûeû ùi _êZâi«û^ fûb Keòùa ùaûfò Kjòùf öeûdaûjûe\êe iûùV \ßòZúd aòaûj Kùf ö _â[ùc \êAUò K^¥û ùjùf,Gjû Zûuê òeûg Kfû, ùZùa ZéZúd i«û^ _êZâ ùjfû ö Gjò _âKûeaûaûue aP^ iZ¥ _âcûYòZ ùjfû Gaõ ùi i«êÁ ùjùf ö

öö \lòYû ù^aû I gùjMêY ù`eûAaû öö

\lòYû cúcûõiû : \lòYû aòhdùe @ûùfûP^û Keò @ûùc Gjò @]¥ûdicû¯ Keòaû ö G K[û RYû@Qò ù~ ù~Cñcûù^ aûaûue \gð òcù«~ûC[ôùf aûaû ùicû^uVûeê \lòYû ù^C[ôùf ö GVûùe Kûjû Kûjû c^ùe_âgÜ CVò_ûùe ù~ aûaû ù~ùZùaùk RùY `Kòe [ôùf Gaõ iõiûe@^ûiq [ôùf, Gjò _âKûe \lòYû MâjY Keòaû Gaõ Kû*^Kê cj©ß ù\aûK’Y CPòZ [ôfû ? Gjò _âgÜ C_ùe @ûùc aòÉéZ bûaùe @ûùfûP^û Keòaû ö

_âKéZùe ajê \ò _~𥫠aûaû bqcû^uVûeê KòQò MâjY Keê [ôùf öRk«û \ò@ûiòfò KûVòMêWÿòKê GKûVò Keò ùi òR _ùKUùe eLê[ôùf ö bqùjC Kò û @^¥ ù~ ùKjò ùi KûjûeòKê KòQò cûMê [ôùf ö ~\ò ùKjò Zûui¹êLùe ùMûUòG _Aiû eLôù\C[ôfû Zûùjùf ùi ZûjûKê ÊúKûe Keòùi[ôùe ZcûLê Kò û ùZf KòYê[ôùf ö ùi _âûdZü aòWÿò @aû Pòfc _òC[ôùf öùKùZK ùfûK bûaòùf ù~ aò û ùbUòùe i Úu \gð Keòaû VòK¨ êùjñ öG[ô_ûAñ ùicûù^ aûaûuê \lòYû ù\ùf ö ~\ò _AiûUòG ùKjò ù\C[ôfû

(106)

Zûùjùf aûaû ZûKê cêYûùe eLôù\C[ôùf Gaõ ùKjò ~\ò \êA _Aiûù\C[ôfû Zûùjùf ùi[ôeê ùMûUòG _Aiû ZûKê ù`eûA ù\C[ôùf öù~ùZùaùk aûaûue Kú©ðò \ìe\ìeû« _~𥫠a¥û_òMfû Gaõ PZêŸòðMeêùfûùK Zûue \gð òcù« @ûiòaûKê fûMòùf, ùiùZùaùk aûaû \lòYûÊúKûe Keòaû @ûe¸ Kùf ö gîZò @ êiûùe ʉð cê\âû aò û bMaû^u _ìRû_ì‰ð ùjûA^[ûG ö G[ô_ûAñ aò û ùbUòùe Bgße, eûRû, i Ú I Mêeêu \gðKeòaû @ êPòZ ùaûfò gûÈùe Kêjû~ûAQò ö ùZùa Zûuê K’Y ùbUò \ò@û~òa?ùagòeê ùagò ùjùf cê\âû aû ]^ ö Gjò aòhdùe C_ òh\ùe a‰òðZ aòhd_âYò]û^ù~ûM¥ ö aéj\ûeY¥K C_ òh\ùe Kêjû~ûAQò ù~ \l _âRû_Zòù\aZû, cû^a Gaõ eûlicû^u i¹êLùe ‘\’ @le CyûeY Kùf öù\aZûcûù^ Gjûe @[ð \c @[ðûZ¨ @ûcô òdªY @b¥ûi KeòaûKê ùjaùaûfò cù^ Kùf ö c^êh¥ bûaòfû ùi \û^ @b¥ûi Keòaû CPòZ öeûlicûù^ aòPûe Kùf ù~ ùicûù^ \dû @b¥ûi KeòaûKê ùja ö c êh¥Kê\û^e _eûcgð \ò@ûMfû ö ùZ÷©eúd C_ òh\ùe \û^ Gaõ @^¥û^¥ i©ßMêY @b¥ûi Keòaû _ûAñ Kêjû~ûAQò ö \û^ aòhdùe Kêjû~ûAQò ù~‘aògßûi_ìaðK \û^ Ke, @^¥[û Gjû aé[ûö’ \ûZûue \ûZû iûA^û[u _ûAñ]^e K’Y @ûag¥K [ôfû ? bqcû^uê Kû*^ Z¥ûM gòlû _â\û^ Z[ûùicû^u c^eê @ûiqò bûa \ìe Keò Pò© gê¡ò Keòaû òcù« jó ùi Gjò_â[û @af´^ Keò[ôùf ö ùZùa G[ôùe GK ÊûZª¥ [ôfû ö aûaû Kjê[ôùf‘~ûjû KòQò aò cêñ ÊúKûe KeêQò, Zû’e gùj MêY ùcûùZ ù`eûAaûKê _WÿêQò ö’Gjûe @ù^K _âcûY @Qò ö

(1) _âiò¡ KkûKûe MY_ZeûI ùaûWÿi Zûue @ûcôRúa^úùe CùfäLKeòQ«ò ù~ aûaûue aûe´ûe Azû ù~ûMê ùi Zûue Uuû [kò aûaûui¹êLùe eLòù\ùf ö Gjûe _eòYûc Gjû ùjfû Kò Rúa^ùe Zûue @ûCùKùa @[ðe @bûa ejòfû ûjó Z[û _âPêe _eòcûYùe fûb ùjaûKê fûMòfû öGjûe GK bò Ü @[ð @Qò ö @ù^K [e aûaû ùKøYiò _âKûe \lòYû ÊúKûeKeê [ôùf ö Gjûe ùMûUòG C\ûjeY \ò@û~ûCQò ö _âù`ie iò.ùK. ûeùK^ûcK RùY a¥qòuê aûaû 15 Uuû \lòYû cûMòùf ö _âZꥩeùe ùiKjòùf Zûu _ûLùe ùMûUòG _Aiû c]¥ ^ûjó ö aûaû Kjòùf ‘cêñ RûYêQòZêc _ûLùe _Aiû ûjó, Kò«ê Zêùc ù~ûMaûgò Z @]¥d^ KeêQ, ùi[ôeê\lòYû \ò@ ö’ GVûùe \lòYûe @[ð ùjCQò _êÉKeê gòlû MâjY Keò jé\dwc

(107)

Keòaû, ~ûjûKò aûaûue òaûiiÚk @ùU ö@^¥ GK NUYûùe RùY cjòkû gâúcZú @ûe.G. ZLðùWÿuVûeê ùi Q@

Uuû \lòYû cûMòùf ö cjòkûRYK aòùgh \êüL_âKûg Kùf KûeY Zûu_ûLùe ù\aû _ûAñ KòQò ^[ôfû ö Zûue _Zò Zûuê aêSûAùf Kò aûaûuaûYúe @[ð hWÿeò_êKê aêSûCQò, Zûjû aûaûuê ic_ðY Keòaû CPòZ ö aûaûGjò @[ðû«eùe GKcZ ùjùf ö

Gjû CùfäL Keòaû @ûag¥K ù~ aûaûu òKUùe \lòYû eì_ùe ajê]^, \âa¥ Vêk ùjC[ôfû ö ùZùa ùiicÉ \âa¥Kê ùijò\ò jó ùi aòZeYKeòù\C[ôùf Gaõ _e\ò _êYò gì ¥ jÉùe _eòYZ ùjûA~ûC[ôùf öRúa^e ùgh \gahðùe Zûu òKUKê jRûe jRûe Uuû \lòYû @ûKûeùe@ûiò[ôùf ùjñ cjûicû]ô aeY Keòaû ùakKê cûZâ @Ì KòQò cê\âû Zûu_ûLùe ejò[ôfû ö iõùl_ùe \lòYû ù^aûe CùŸg¥ bqcû^uê gê¡òKeYgòlû ù\aû òcù« CŸòÁ [ôfû ö

\lòYûe ccð : aûaûue RùY bq [ûù^ òaûiú aò.bò. ù\a(ùiaûòaé© cûcfZ\ûe) Gjò aòhdùe iûAfúkû _ZâòKû(bûM-7, _éÂû 623)ùe

GK @ûùfL¥ _âKûg KeòQ«ò ö Zûjû Gjò_eò : aûaû icÉuVûeê \lòYûù^C^[ôùf ö aûaû cûMêYê ùKjò \lòYû ù\ùf, ùKùZùaùk ùi MâjYKeê[ôùf Z @ûC ùKùa MâjY Keê^[ôùf ö ùKak bqcû^uê ùicûMê[ôùf ö ù~Cñcûù^ aûaû cûMòùf ù\ùa ùaûfò bûaê[ôùf ùicû^uêc]¥ KòQò cûMê [ôùf ö ~\ò ùKjò Zûu Azû aòeê¡ùe \lòYû ù\C[ôfûZûùjùf ùi ZûKê ù`eûAù^aûKê Kjê[ôùf ö cjòkû Gaõ _òfûcû^uVûeêc]¥ ùi \lòYû ù^C[ôùf ö ùi icÉ ]^ûXÿ¥uê Kò û Meòauê ùKùa\lòYû cûMò ûjû«ò ö aûaû cûMòaû C©ûùe ù~Cñcûù^ \lòYû ù\C^[ôùfZûu C_ùe ùi ùKùa ùKâû] _âKûg Keê [ôùf ö ~\ò ùKøYiò a§ê jûZùeZûu _ûLKê ùKjò \lòYû _VûC[ôùf Gaõ a§êRYK ~\ò bêfagZü Zûjûbêfò~ûC[ôùf Zûùjùf aûaû ùKøYiò û ùKøYiò C_ûdùe Zûuê Zûjû cù^_KûAù\C[ôùf ö ùKùZK ùlZâùe ùi \lòYû eûgòeê KòQò _eòcûY ù`eûAù\C[ôùf Gaõ ù`eûC[ôaû ùfûKUòKê ùijò @[ð VòKYû bûaùe aû _ìRûNùe eLôaûKê _eûcgð ù\C[ôùf ö \ûZû aû bq G[ôeê aòùgh fûbû ßòZùjC[ôùf ö ~\ò ùKøYiò a¥qò Zûue Azûeê @]ôK @[ð \û^ Keê[ôùf,aûaû @agòÁ @[ð Zûuê ù`eûA ù\C[ôùf ö Kûjû KûjûKê ùi @]ôK Uuû

(108)

cûMê[ôùf Gaõ ~\ò ùicû^u _ûLùe ùijò _eòcûY @[ð ^[ôfû @^¥VûeêC]ûe @ûYòaû _ûAñ Kjê[ôùf ö Kûjû KûjûKê Z \ò ùe Zò ò Pûeò[e \lòYûcûMê[ôùf ö

\lòYûeê C_f² @[ðeê aûaû òR _ûAñ ajê Kc¨ Lyð Keê[ôùf ö ~[ûPòfc UûYòaû _ûAñ ZcûLê Gaõ ]ì ò _ûAñ KûV KòYòaûùe ~ûjû Lyð ùjC[ôfû ö@agòÁ @[ð @^¥cû^uê \û^ Keòù\C[ôùf ö gòeòWÿò iõiÚû^e icÉ iûcMâúeû]ûKé¾ cûBu ù_âeYûùe ]^ú bqcûù^ Vêk Keò[ôùf ö @]ôK \ûcúRò òh @ûYê[ôaû a¥qò C_ùe aûaû ùKâû] _âKûg Keê[ôùf Gaõ aòeqùjC[ôùf ö ^û^ûiûùja Pûù¦ûeKeuê ùi Kjò[ôùf Kò ‘ùcûe iµ©òùjCQò ùKak ùMûUòG ùKø_ú^ I UòYWaû ö ùfûùK aò û KûeYùe cìf¥aû^Rò òhiaê @ûYò ùcûùZ \êüLôZ KeêQ«ò ö Kûcò ú Gaõ Kû*^ ùjCQò \êAUòcêL¥ _âZòa§K Gaõ G[ôeê cêqò òcù« aûaû \êAUò _ûVgûkû ùLûfò[ôùf ö~[û: \lòYû MâjY Keòaû Gaõ eû]ûKé¾cûBu NeKê _VûAaû ö Gjò K[ûKê_eúlû Keòaû _ûAñ ù~ Zûue bqcûù^ Gjò \êAUò @ûiqòeê cêq ùjùfYòKò ^ûjó ö G[ô_ûAñ ~òG @ûiê[ôfû ùi Zûuê \lòYû cûMê[ôùf Gaõ eû]ûKé¾cûBu NeKê _VûC[ôùf ö ~\ò ùicûù^ Gjò _eúlûùe C©ú‰ð ùjC[ôùfZûùjùf Kûcò ú Gaõ Kû*^e @ûiqòeê ùicûù^ òaé© ùjûA[ôaû _âcûYòZùjC[ôfû ö Gjû_ùe aûaûu Ké_û I @ûgúaðû\eê ùicû^ue @û]¥ûcôòKC ÜZò ò½òZ ùjC[ôfû ö

gâú ù\a MúZû Gaõ C_ òh\eê iûeK[û iõMâj Keò KjòQ«ò ù~ ùKøYiòZú[ðiÚû^ùe ùKøYiò _ìR¥ i Úuê _â\û^ Keû~ûC[ôaû \û^e cj©ß @^^¥ ögòeòWÿò Gaõ gòeòWÿòe _âcêL ù\aZû iûAaûaûuVûeê cjû ¨ @ûC KòG @Qò ?

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(109)

öö _*\g @]¥ûd öö

^ûe\úd Kú©ð _¡Zò, ùPûfKeu aò û Pò ò Pûjû,\êA SòUò_òUòu còk^ K[û

_ûVKcû^ue iàeY [ôa ù~ gòeòWÿòùe eûc^acú Ciôa _ûk^ K[ûh @]¥ûdùe a‰ðòZ ùjûAQò ö Gjû Kò_eò @ûe¸ ùjfû Gaõ _â[c ahð jóGjò @aieùe Kú©ð Keòaû _ûAñ ùMûUòG bf jeò\ûi \k còkòaûùeK’Yiaê ici¥û C_êRòfû, Zûjûe c]¥ a‰ð û Keû~ûAQò ö Gjò @]¥ûdùe\ûiMYê Kú©ð _¡Zòe a‰ð û Keû~òa ö

^ûe\úd Kú©ð _¡Zò : iû]ûeYZü jeò\ûicûù^ Kú©ð^ Keòaûicdùe GK f´û @weLû aû geúe @ûaé© Keòaû bkò ù_ûhûK _ò§ò[û«ò öcÉKùe ùicûù^ _MWÿò _ò§ê[ôùf Gaõ GK f´û ùKûU¨ Z[û bòZe KûcòR_ò§ê[ôùf ö Kû§ùe GK C©eúd _KûC[ôùf I PòeûPeòZ @b¥ûi Êeì_GK f´û ù]ûZò _ò§ê[ôùf ö [ùe Mâûcùe Kú©ð KeòaûKê ~ûC[ôaû icdùe\ûiMYê c]¥ C_ùeûq ùagbìhûùe i{òZ ùjûA aûaûuê _âYûc KeòaûKêMùf ö aûaû Zûuê ù\Lô Kjòùf ‘@ûzû \êf¨jû eûRû(K’Y RßûAñ _ê@) Gjò_âKûe ùagbìhû ùjûA Kê@ûùWÿ ~ûCQ ?’ \ûiMYê C©e ù\ùf: Kú©ðòcù« ö aûaû Zûuê _Pûeòùf ù~ ùKûU, C©eúd Gaõ _MWÿòe @ûag¥KZû

K’Y ? GjûKê Gùa ùcû i¹êLùe IjäûA\ò@ ö Gjò geúeùe Giaê ]ûeYKeòaûe ùKøYiò @ûag¥KZû ûjó ö Gjû_ùe \ûiMYê Gjò aÈ @ûC ùKùa_eò]û^ Keò [ôùf ö Zûjû _eVûeê KUòù\g C_eKê geúe @^ûaé© eLôMkûùe GK cûk _KûA KeZûk ]eò ùi Kú©ð Keê[ôùf ö Gjû ~\òIjeò\ûiu _âPkòZ _¡Zò @ êeì_ êùjñ, Z[û_ò gê¡ Gaõ _aòZâ @ùU öKú©ð _eµeûe R^K ûe\ cê ò KUòù\g C_eKê cÉK _~𥫠ùKøYiòaÈ ]ûeY Keê [ôùf ö jûZùe ùMûUòG aúYû ]eò jeò Kú©ð Keò ùiZâòùfûK Nìeò aêfê[ôùf ö

öö ùPûfKeu aò û Pò ò Pûjû öö

aûaûue Kú©ðò _ê^û Gaõ @j¹\^Me Ròfûùe a¥û_òiûeò[ôfû;^û^ûiûùja Pù¦ûeKeue _âPûe Z[û \ûiMYêu c]êe Kú©ð \ßûeû Zûjû

(110)

ùKûuY _~𥫠a¥û_òMfû ö Gjûe _â]û^ ùgâd \ûiMYêue ö bMaû^Zûuê iað\û iêLú eL«ê ö ùi Zûue @ ê_c ùcøkòK Kú©ð Reò@ûùeaûaûuê Nùe Nùe _j*ûAùf ö ùgâûZûcû^ue eêPò _âûdZü bò Ü bò ÜùjûA[ûG ö KûjûKê jeò\ûiu _ûŠòZ¥, KûjûKê bûa, KûjûKê Mûd^ ùg÷kú,KûjûKê fNê c«a¥ Z[û KûjûKê ùa\û« Pyðû Gaõ @ûC KûjûKê Zûjûe_â]û^ K[ûcû^ eêPòKe cù^ ùjûA[ûG; Kò«ê G_eò KßPòZ ùfûK [ôùa~ûjûu jé\dùe i Úu K[û aû Kú©ð gêYò gâ¡û I ù_âce ]ûeû _âaûjòZ^ùjûAQò ö \ûiMYêue Kú©ð^ ùgâûZûcû^u jé\dùe iÚûdú _âbûa_KûC[ôfû ö G_eò GK NUYû òcÜùe CùfäL KeûMfû ö

[ûù^e gâú ùKø_úù^gße c¦òeùe \ûiMYê [ùe gâú iûAaûaûu MêYMû^Keê[ôùf ö ùgâûZûcû^u c]¥ùe ùPûfKe ûcK RùY a¥qò, ~òGKò [ûù^eù\Ißû^ú @\ûfZùe @iÚûdú KcðPûeú bûùa Kû~ð¥ Keê[ôùf, C_iÚòZ [ôùf ö\ûiMYêue Kú©ð gêYò ùi ùag¨ _âbûaòZ ùjùf Gaõ c^Kê c^ aûaûuê_âYûc Keò _âû[ð û KeòaûKê fûMòùf Kò ‘ùj aûaû ! cêñ RùY ò¡ð a¥qòGaõ ùcûe _eòaûee bf eìù_ _âZòù_ûhY Keòaûùe c]¥ @ic[ð @ùU ö~\ò cêñ @û_Yu Ké_ûeê aòbûMúd _eúlûùe C©ú‰ð ùjûA~ûG, @û_YugâúPeYùe C_iÚòZ ùjûA @û_Yu òcò© cògâò _âiû\ aòZeY Keòaò ö bûM¥ijûdK ùjfû Gaõ ùPûfKe _eúlûùe C©ú‰ð ùjùf ö Zûue PûKòeòc]¥ iÚûdú ùjûAMfû ö Gùa ùKak _âZòmû aûKò ejòfû ö ‘gêbi¥ gúNâc ö’gâú ùPûfKe ò¡ð Z [ôùf, Zûue _eòaûe c]¥ ajêZ aWÿ [ôfû ö ùZYêùi gòeòWÿò ~ûZâû ^òcù« aûU Lyð ù~ûMûWÿ Keòaûùe c]¥ ic[ðùjûA_ûeê [ôùf ö [ûù^ Ròfûùe ùMûUòG _âaû\ _âPkòZ @Qò ù~ ‘^ûùYNûU Gaõ ij¥û\âò _aðZ ùgâYú RùY ijRùe @ZòKâc Keò_ûeòa _QùK,RùY Meòa a¥qò Neê aûjûeKê ùMûWÿ KûXÿòaû KÁKe ö’

gâú ùPûfKe Zûue _âZòmû ~[ûgúNâ _ìeY KeòaûKê a¥ûKêk [ôùf ö ùicòZa¥dòZû @af´^ Keò Lyð iõùKûP^ Kùf I aò û Pò ò~êq Pûjû_òAaûùe fûMòùf ö KòQò\ò _ùe ùKùZK iûcMâú GKûVò Keò gòeòWÿòaûjûeòùf ö gòeòWÿòùe _j*ò aûaûue \gð^ Keò Zûue PeYùeùfûUò_Wÿòùf, Wÿò@û @_ðY Kùf Gaõ _âZòmû êiûùe gâ¡ûe ij cògâò aòZeYKùf ö

aûaûuê Kjòùf ù~ ‘@û_Yu \gð \ßûeû ùcûe jé\d @Z¥« _âi ÜZûùe

(111)

_ìeòMfû ö ùcûe icÉ Kûc^û @û_Yue Ké_û\éÁò \ßûeû ùijò\ò jó _ì‰ðùjûA~ûA[ôfû ö ciRò\ùe gâú ùPûfKeuê @ûZò[¥ _â\û^ Keò[ôaû aû_êiûùjaùRûM c]¥ ùiVûùe C_iÚòZ [ôùf ö ù~ùZùaùk ùi \êùjñ ùiVûeê~òaûKê C\¥Z ùjùf aûaû gâú ù~ûMuê òcÜ_âKûùe Kjòùf ö

‘Zêce @Zò[ôuê Pûjû _ò@ûfûùe bfKeò Pò ò _KûA Pûjû ù\a ö’ Gjò@[ð_ì‰ð aûK¥ gêYò gâú ùPûfKeue jé\d \âaúbìZ ùjûAMfû Gaõ Zûue@û½~ð¥e _ûeûaûe ejòfû ûjó ö Zûue ù^Zâ\ßdeê @gî]ûeû _âaûjòZ ùjaûKêfûMòfû Gaõ ùi ù_âcùe aòjßk ùjûA gâúPeYùe _êYò [ùe ùfûUò_Wÿòùf ögâú ùRûM ‘@]ôK Pò ò cògûA _ò@ûfûùe @Zò[ôuê Pûjû \ò@’ Gjò aòPòZâòùŸðg gêYò aWÿ ùKøZìjkùe _Wÿò[ôùf ù~ Gjûe @[ð K’Y ? ~\òI aûaû

ùPûfKeuê iõùKZ ù\A[ôùf ù~ ùi Pò ò QûWÿòaû K[û bfbûùa RûYòQ«ò öaûaûue Cqò [ôfû ‘Zêùc ~\ò gâ¡û_ìaðK ùcû _âZò jûZ aXÿûAa Zûùjùf

cêñ iað\û Zêc iûwùe ejòaò ö ~\òI cêñ Êgeúeùe GVûùe @Qò; Kò«ê iûZicê\â ùi_ûeòùe NUê[ôaû NUYû iµKðùe c]¥ @aMZ @Qò ö cêñ Zêcejé\dùe aòeûRòZ @Qò, Zêce @«eiÚ eì_ùe aò\¥cû^ ejòQò ö Zêce GaõicÉ _âûYúu jé\dùe ~òG aûi KeêQò, Zûue jó _ìRû Ke ö ù~Cñcûù^ùcûe Gjò iaða¥û_ú Êeì_ iµKðùe _eòPòZ @Q«ò aûÉaòK ùicûù^ùiøbûM¥gûkú ö aûaû gâú ùPûfKeuê ùKùZ @ ê_c Z[û cj©ß_ì‰ð gòlû_â\û^ Kùf ö

öö \êA SòUò_òUòe còk^ K[û öö

Gùa @ûùc \êAUò ò¿û_ SòUò_òUòu K[û ij Gjò @]¥ûd icû¯ Keòaû ö[ùe aûaû ciRò\¨ùe aiò[ôùf ö Gjò icdùe ùMûUòG SòUò_òUò UòK¨UòK¨KeòaûKê fûMòfû ö

ùKøZìjkagZü RùY bq aûaûuê _Pûeòùf Kò SòUò_òUò UòK¨UòK¨ Keòaû_½ûZùe K’Y ùKøYiò aòùgh @[ð ejòQò ? Gjû gêb ^û @gêb ? aûaûKjòùf Kò ‘Gjò SòUò_òUòe bCYú @ûRò Jewûaû\eê @ûiòaûe @Qò ? G[ô_ûAñùi @û^¦ùe êfòCVêQò ö ùijò bq aûaûu K[ûe @[ð aêSò_ûeòfû ^ûjó öùZYê ùi Pê_Pû_ ùiVûùe aiòejòfû ö Gjò icdùe Jewûaû\eê RùYa¥qò ùNûWÿûùe aiò aûaûu \gð òcò© @ûiòùf ö ùi @ûMKê ~òaûKê Pûjêñ[ôùf,Kò«ê ùNûWÿû @Z¥]ôK lê]ôZ [ôaû ù~ûMñê @ûMKê Mfû ûjó ö ùZYê Zûe cûfòK

(112)

ZûKê PYû Lê@ûAaû òcù« GK [ûkò aûjûe Kùf Gaõ ùi[ôùe ]ìkòfûMò[ôaûeê ZûjûKê SûWÿòù\ùf ö

Gjò icdùe ùMûUòG ùQûU SòUò_òUò ùi[ôeê ùWAñ ùWAñ aûjûeò @ûiòfûGaõ icÉu @ûLô iûc^ûùe Kû Ú C_eKê PXÿòMfû ö aûaû _âgÜ Keò[ôaûbqKê ]¥û^ ijKûùe fl¥ KeòaûKê Kjòùf ö SòUò_òUòUò Maðe ij òRebCYú _ûLùe _j*òMfû ö \êA bCYú ajê icd _~𥫠_eÆe ijòZ@ûkû_ @ûùfûP^û Kùf Gaõ _eÆeKê Pê ^ Z[û @ûfòw^ Keò Pûeò_ûLùeNìeò Nìeò ù_âc_ìaðK ^ûPòaûKê fûMòùf ö

ùKCñVò gòeòWÿò Gaõ ùKCñVò Jewûaû\ ? ùKCñ_eò RùY a¥qò ùNûWÿûC_ùe aiò [kòùe SòUò_òUòKê @ûYò ùiVûùe _j*òùf Gaõ aûaûuê ùijò\êA bCYúue còk^e aòaeYú Kò_eò RYû [ôfû-Gjò iaê NUYû ò½d@û½~ð¥R^K Gaõ aûaûu iaða¥û_KZûe _eòPûdK ö

gòlû : ~òG ùKjò Gjò @]¥ûd ]¥û^ ijKûùe _V^ Gaõ c^^ Keòùa,iûAKé_ûeê Zûue icÉ KÁ \ìe ùja Gaõ ùi _ì‰ð iêLú ùjûA gû«òfûbKeòùa ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

aûaûu \ßûeû a¥ajéZ iûcMâú Gùa iõiÚû^ còCRòdcùe ejòQò ö

(113)

öö ùhûWÿg I i¯\g @]¥ûd öö

gúNâ aâjàmû^ _âû ò, aâjàmû^e ù~ûM¥Zû, aûaûue C_ù\g,aûaûu ùa÷gòÁ¥

Gjò \êA @]¥ûdùe RùY ]^ûXÿ¥ a¥qò Kò_eò iûAaûaûuVûeê gúNâaâjàmû^ _âû¯ KeòaûKê Kûc^û Kùf Zûjû a‰ð û Keû~ûAQò ö

_ìaðûbûh : MZ @]¥ûdùe ùPûfK¨eu iõKÌ Kò_eò `kaZú ùjfû,Zûjû a‰ð û Keû~ûAQò ö Gjò K[ûùe gâú iûAaûaû \gðûA[ôùf ù~ ù_âcZ[û bqò ijKûùe @_òðZ iûcû^¥ Rò òh c]¥ ùi jhð_ìaðK ÊúKûe Ke«ò;Kò«ê ~\ò Zûjû @jõKûe ijKûùe @_ðY Keû~ûG Zûùjùf Zûjû @ÊúKéZKeò\ò@û~ûC[ôfû ö _ì‰ð iyò\û^¦ ùjûA[ôaû KûeYeê ùi aûj¥ @ûPûe aòPûeKêaòùgh MêeêZß ù\C^[ôùf Gaõ aò^câZû Z[û @û\e ijKûùe _â\©C_jûeKê jó ÊûMZ Keê[ôùf ö

_âKéZùe i\Mêeê iûA^û[uVûeê @]ôK \dûkê Gaõ jòùZ÷hú Gjò iõiûeùe@ûC KòG ùjûA_ûe«ò ? Zûue Zêk^û icÉ AzûKê _ìeY Keê[ôaû Pò«ûcYòKò û Kûcù] ê ij c]¥ Keû~ûA_ûeòa ûjó ö i\¨Mêeêu \ßûeû ù~Cñ @cìf¥ò]ô C_f²ò jêG, Zûjû KÌ^ûe D¡ßðùe ö

öö aâjàmû^ _âû ò öö

aâjàmû^ _âû ò Azûùe @ûiò[ôaû RùY ]^ûXÿ¥ a¥qòuê gâú iûAaûaû Kò_eòC_ù\g ù\ùf Zûjû Gùa gâaY Keòaû ö RùY ]^ú a¥qò (\êbðûM¥agZücìk Mâ Úùe Zûue ûc CùfäL ùjûA^ûjó) [ôùf ö Zûue iaê _âKûe iêLicé¡ò [ôfû ö @PkûPk iµ©ò, ùNûWÿûMûWÿò, Rcò I @ù^K \ûi\ûiú [ôùf öù~ùZùaùk aûaûue Kú©ðò gêYòùf, Zûue RùY a§êuê Kjòùf ‘ùcû_ûLùe Gùa @ûC ùKøYiò Rò òhe @bòkûh aûKò ^ûjó, GYê Gùa gòeòWÿò~ûA aûaûuVûeê aâjàmû^ _âû¯ Keòaò Gaõ iZùe ~\ò Zûjû còkòMfû ZûùjùfùcûVûeê @]ôK iêLú @ûC KòG ùjûA_ûeòa ? Zûue a§ê aêSûAùf Kòaâjàmû^ _âû ò ijR êùjñ, aòùghKeò Zêc_eò ùcûjûz Ü a¥qò ~òGKò iað\ûÈú, i«û^ Gaõ _\û[ð ùfûbùe @ûiq ö Zêce aâjàmû^e @ûKûO¨lû Kò_eò_ìeY ùja, bêfùe c]¥ ùMûUòG KCWÿò \û^ Keòaû K[û Z Zêùc RûY

(114)

^ûjó ö a§êue _eûcgðKê Cù_lû Keò ùi GK Uûwû ù^A gòeòWÿò @ûiòùfGaõ ciRò\¨ùe _âùag Kùf ö iûAaûaûue \gð Keò Zûue PeYùeùfûUò_Wÿòùf Gaõ _âû[ð û Kùf Kò “@û_Y GVûKê @ûiê[ôaû icÉ ùfûKuê@Ì icd c]¥ùe aâjà \gð KeûAù\CQ«ò ö ùKak Gjò K[û gêYò cêñ ajê\ìeeê GVûKê @ûiòQò ö cêñ ~ûZâû Kûkùe @]ôK Käû« ùjûA~ûAQò ö ~\ò ùcûùZùKøYiòcùZ aâjàmû^ _âû ò ùjûA~ûG cêñ Gjò ~ûZâûKûkú^ KÁ i`k Gaõiû[ðK ùjfû ùaûfò cù^ Keòaò ö’

aûaû Kjòùf “ùcûe _âòd còZâ ! GùZ @]úe jê@ ûjó ö cêñ ZêcKê gúNâaâjà \gð KeûAù\aò ö ùcûe icÉ a¥ajûe ^M\ Êeì_ @ùU Gaõ cêñùKùa C]ûe Kùe ^ûjó ö Gjò KûeYeê @ù^K ùfûK ]^, ÊûiÚ¥, gqò,cû^, _\, @ûùeûM¥ Z[û @^¥ _\û[ðe Kûc^û _ì©òð òcù« ùcû _ûLKê@ûi«ò ö G_eò ùKøYiò ùfûK Z aòek ~òGKò aâjàmû^ _ò_ûiê @U«ò ö ùbøZòK_\û[ðe @bòkûh òcù« GVûKê @ûiê[ôaû ùfûKue @bûa^ûjó, Kò«ê @û]¥ûcôòKRòmûiêue @ûMc^ @Z¥« \êfäðb ö cêñ bûaêQò Kò ùcû _ûAñ Gjò icd @Z¥«gêb Z[û ]^¥ @ùU, KûeY Zêc _eò RùY a¥qò GVûùe _j*ò aâjàmû^ù\aû òcù« _âû[ð û KeêQò ö cêñ ijhð ZêcKê aâjà \gð KeûAù\aò ö’

Gjû Kjò aûaû Zûuê _ûLùe aiûAùf Gaõ ^û^û K[û @ûùfûP^ûbòZùe _âgÜK©ðû òRe cìk _âgÜ bêfòMùf ö aûaû RùY aûkKKê WûKò ^¦êcûeIßûWÿòuVûeê _û* Uuû ]ûe @ûYòaûKê Kjòùf ö aûkK RYK ù\øWÿòMfû,Kò«ê KòQò icd _ùe ù`eò Kjòfû Kò ¦êu Nùe Zûfû _WÿòQò ö Gjû_ùeaûaû @ûC RùY a¥aiûdúu _ûLKê _VûAùf ö G[e c]¥ aûkKUò Uuû@ûYòaûùe aò k ùjfû ö \êA Zò ò[e G_eò Keòaû iù©ß _eòYûc _ìað_eòùjfû ö @ûùc RûYê ù~ aûaû Êdõ iMêY aâjàe @aZûe [ôùf ö GVûùe_âgÜ CVòaû ÊûbûaòK ù~ Gjò ÊÌ _eòcûY _û* Uuû _âKéZùe K’Y Zûue@ûag¥K [ôfû ? Zûue Z Gjûe ùcûùU @ûag¥K ^[ôfû ö ùi ò½òZRûYò[ôùa ù~ ¦ê Nùe ûjû«ò ö Gjò ûUK ùi ùKak @ù ßhKu _eúlûòcù« eP^û Keò[ôùf ö aâjàRòmûiê cùjû\d ~ûjûu _ûLùe Uuûe aòWÿûcû^

[ôfû, ~\ò ùi _âKéZùe aâjàmû^e @ûKûO¨lú ùjûA[ûù« Zûùjùf GùZicd ~ûGñ ^úeaùe aiò [ûù« ö ù~ùZùaùk aûaû _û* Uuû C]ûe@ûYòaû _ûAñ aûkKUòKê G_U ùi_U ù\øWÿûC[ôùf ùiùZùaùk ùi \gðKeì_ùe aiò [ûù« ö ùi RûYò[ôùf Kò aûaû Zûue _âZòmû _ìeY Keò EY

(115)

@ag¥ gêSûAùa ö ~\òI aûaûu \ßûeû B_¨iòZ eûgò @Zò ÊÌ [fû, Z[û_òùi ^úea ùjûAejòùf Gaõ _û* Uuû C]ûe ù\aûKê Azû Kùf ^ûjó ö_ûVKcûù^ aòPûe Ke«ê Z G_eò a¥qò aûaûuVûeê aâjàmû^, ~ûjûKò aògße@Zò ùgâ ]^, Zûjû _ûAaû _ûAñ @ûiòQ«ò ö ~\ò aûaûuê _âKéZùe ù_âcKeòaû _eò @^¥ ùKjò ùjûA[û«û, ùi ùKak \gðK iûRò Zêe« _û*Uuû_â\û^ Keò[û«û; Kò«ê ùijò cjûgdue a¥ajûe Z aòfKêf aò_eúZ [ôfû ö^û ùi Uuû ù\ùf û úeaùe aiòùf ö _e«ê gúNâ ù`eò~òaûKê C\¥ZùjC[ôùf Gaõ @]úe ùjûA aûaûuê Kjòùf Kò ‘aûaû ! \dûKeò ùcûùZgúNâ aâjàmû^ ù\A\ò@«ê ö’ aûaû C©e ù\ùf ‘ùcûe _âòd còZâ ! K’YGjò ^ûUKeê Zêùc KòQò aêSò_ûeòf ^ûjó ö cêñ ZêcKê aâjà\gð KeûAaûe jó_â~ ô Keê[ôfò ö iõùl_ùe Zû_ô~ð¥ ùjCQò aâjà\gð òcò© _û*Uò aÉêZ¥ûM KeòaûKê ùjûA[ûG ö (1)_* _âûY (2) _* A¦âòd (3)c^ (4)aê¡ò Z[û (5) @jõKûe ö Gjû ùjfû aâjàmû^ ö @ûcôû êbìZòe cûMð LŠû]ûeùePûfòaû ij icû^ ö gâú iûAaûaû _êYò Gjò aòhdùe aòÉéZ aqa¥ _â\û^Kùf, ~ûjûe iûeûõg ùjCQò:-

aâjàmû^ aû @ûcôû êbìZòe ù~ûM¥Zû : iû]ûeY c êh¥Kê _âûdZü Zû’eRúa^ Kûk c]¥ùe aâjà \gð ùjûA^[ûG ö Zû’e _âû ò òcù« KòQòù~ûM¥Zû òZû« @ûag¥K ö

(1) cêcêlêZß(cêqòe Zúaâ CKôY×û) : ~òG cù^ Kùe Kò ‘cêñ a§^ùe@Qò’ Gaõ Gjò a§^eê cêq ùjaû òcù« AzûKùe Z[û Gjò CùŸg¥ _âû òòcù« CiôêKZû I \éXÿ iõKÌe ij _â~ ô Kùe Z[û _âùZ¥K _eòiÚòZòe

i¹êLú^ ùjaûKê _âÉêZ eùj, ùi Gjò @û]¥ûcôòK cûMðùe ~ûZâû KeòaûKêù~ûM¥ ö

(2) aòeqò : ùfûK-_eùfûKe icÉ _\û[ð _âZò C\ûiú^bûa ö AjRMZe aÉê, fûb, _âZòÂû, @û\ò KcðR^¥ aòhd _âZò ù~ _~𥫠C\ûiú^ZûC_ô Ü ùjûAQò ùi~ûGñ @û]¥ûcôòK RMZùe _âùag Keòaûe @]ôKûe ûjó ö

(3) @«cðêLú : Bgße @ûce A¦âòdMêWÿòKe eP^û G_eò KeòQ«ò ù~iað\û aûj¥ RMZ _âZò @ûKôéÁ ùjaû Zû’e ]cð ö ùZYê @ûùc iað\û aûjûeRMZe ]¥û^ ù\A[ûC, @«RðMZ _âZò êùjñ ö ~òG @ûcô\gð Gaõ @û]¥ûZàòKRúa^ _âZò @ûMâjú Zûuê Zûue \éÁò @«cêðLú Keò òRKê òR bòZùe fú^Keòaû @ûag¥K ö

(116)

(4) _û_ gê¡ò : ù~ _~𥫠c êh¥ \êÃcð Z¥ûM Keò ûjó, ùi _~ð¥«ZûKê _ì‰ð gû«ò còkòa ûjó Kò c^ iÚòe ejòa ûjó ö aê¡ò ak \ßûeû ùi K\û_òmû^ fûb Keò_ûeòa ^ûjó ö

(5) CPòZ @ûPeY : ù~ _~𥫠cê h¥ iZ¥aû\ú, Z¥ûMú Gaõ@«cêðLú ùjûA aâjàP~ð¥ aâZ _ûk^ Keò Rúa^ @ZòaûjòZ Keò ûjó, ùi_~𥫠@ûùcôû_f²ò i¸a êùjñ ö

(6) iûeaÉê MâjY Keòaû : \êA _âKûe aÉê @Qò- òZ¥ Gaõ @ òZ¥ ö_â[cUò @û]¥ûcôòK aòhd ij i´§òZ Gaõ \ßòZúdUò iûõiûeòK aòhd ij öc êh¥Kê G Cbde i¹êLú^ ùjaûKê jêG ö aòùaK \ßûeû ZûKê ùKøYiòùMûUòGKê aûQòaûKê jêG ö aò\ßû^ _êeêhcûù^ @ òZ¥eê òZ¥Kê ùgâdÄecù^ Ke«ò; Kò«ê ~òG cìXÿcZò iòG @ûiqòùe agúbìZ ùjûA @ òZ¥Kê jóùgâ cù^ Keò ùijò _âKûe @ûPeY Ke«ò ö

(7) c^ I A¦âòd C_ùe òdªY : geúe GK e[ I @ûcôû GjûeÊûcú ö aê¡ò iûe[ú, c^ fMûc¨ Gaõ A¦âòd ùjCQò ùNûWÿû ö A¦âòd aòhdû\òZûe _[ ö ~òG aòPûegì ¥, ~ûjûe c^ P*k Z[û ~ûjûe A¦âòd iûe[ôe\êÁ ùNûWÿû icû^ @ùU, iòG Zûe M«a¥ iÚkùe _j*ò_ûeòa ûjó Z[û R àcéZê¥ PKâùe Nìeê[ôa ö cûZâ ~òG C ÜZòKûcú, ~òG c^ C_ùe òdªYeLô_ûeòQò Z[û ~ûjûe A¦âòd iûe[ôe C©c ùNûWÿû i\ég òdªYùe ejòQò,iòG M«a¥ iÚkùe _j*ò_ûeòa, @[ðûZ Zûjûe _ec _\ _âû ò ùja Gaõ_ê Rð à ùja ^ûjó ö ù~Cñ a¥qò òRe aê¡ò \ßûeû c^Kê ag Keò òG, iòGùghùe Zûjûe fl¥_âû ò Keò ùijò iaðgqòcû^ bMaû^ aò¾êu ùfûKùe_j*ò~ûG ö

(8) c^e _aòZâZû : ù~ _~𥫠c êh¥ òÃûc Kcð Kùe ^ûjó, ùi_~𥫠Zûjûe Pò© gê¡ò Gaõ @ûcô\gð i¸a êùjñ ö aògê¡ c^ùe jóaòùaK Gaõ ùa÷eûM¥ C_ô Ü ùjûA[ûG, ù~Cñ[ôeê @ûcô\gð cûMðùe _âMZòjêG ö @juûegì ¥ ^ùjùf @ûcôiûlûZKûe i¸a êùjñ ö aòhd aûi^û@ûcôû êbìZòe cûMðùe aû]K @ùU ö ‘cêñ geúe’ Gjò ]ûeYû bâc ö ~\òRúa^e CùŸg¥(@ûcôiûlûZKûe) _âû¯ Keòaûe Zêce @bòkûh @Qò ZûùjùfGjò ]ûeYû Z[û @ûiqòKê Z¥ûM Ke ö

(9) Mêeêu @ûag¥KZû: @ûcômû^ G_eò MìXÿ Z[û eji¥cd aòhdù~ Êúd _âdûi \ßûeû Gjû jûif Keòaû i¸a êùjñ ö Gjò KûeYeê @ûcôû êbìZò

(117)

_âû ò òcò© Mêeêu ijûdZû òZû« @ûag¥K ö @Z¥« KVò _eògâc Gaõ_âdûi \ßûeû c]¥ @^¥cûù^ K’Y ù\A_ûeòùa ? Mêeêu Ké_û \ßûeû jó GjûijRùe _âû¯ ùjûA_ûeòa ö ~òG Êdõ Gjò cûMð @ êieY Keò @ êbajûif KeòiûeòQ«ò, iòG Zûue gòh¥Kê c]¥ iekZû_ìaðK Ée _ùe Éeù\A @û]¥ûcôòK C ÜZò _[ùe ù^A_ûeòùa ö

(10) ùghùe Bgße Ké_û òZû« @ûag¥K : ù~ùZùaùk bMaû^Kûjû C_ùe Ké_û Ke«ò ZûKê aòùaK Gaõ ùa÷eûM¥ _â\û^Keò baiûMeeêC¡ûe Ke«ò ö Gjò @ûcôû êbìZò ^û ^û^û _âKûe aò\¥û I aê¡ò \ßûeû jêG ^ûgêà ùa\û]¥d^ \ßûeû ö G[ô_ûAñ ~ûjûKê Gjò @ûcôû aeY Kùe, ZûjûKêZûjû _âû¯ ùjûA[ûG Z[û Zûjû i¹êLùe ùi òRe Êeì_ _âKU Keò[û«ò-KùVû_ òh\ùe Gjû a‰ð û Keû~ûAQò ö

aûaûue C_ù\g : ù~ùZùaùk Gjò C_ù\g icû¯ ùjfû, aûaûCq a¥qòuê Kjòùf ‘@ûzû cjûgd ! Zêc _ùKUùe _û* Uuûe _Pûg MêYUuû eì_ùe aâjà @Q«ò, ZûKê aûjûe Ke ö ùi ù^ûU aòWÿû aûjûe KùfGaõ MYòaûeê icÉuê @û½~ð¥ Keò ù\LûMfû ù~ 10 Uuò@û ù^ûU VòK¨_PògUò @Qò ö aûaûue Gjò iaðmû^ ù\Lô Cq a¥qò aòiàòZ ùjûAMùfGaõ aûaûue PeYùe ùfûUò_Wÿò @ûgúaðû\ bòlû Kùf ö aûaû Kjòùf Kò‘ òRe aâjà(ù^ûU aòWÿû)e Gjò aŠfKê iûAZò eLö ù~ _~𥫠Zêceùfûb Gaõ Bhðû _ì‰ð cûZâûùe \ìe ^ ùjûAQò ùi _~𥫠Zêùc aâjàuiZ¥Êeì_Kê RûYò_ûeòa ^ûjó ö ~ûjûe c^ ]^, i«û^ I Hgß~ð¥ùe òcMÜejòQò, ùi Gjò iaê @ûiqòKê Z¥ûM Keòaû aò û Kò_eò aâjàuê RûYòaûKê @ûgûKeòa ? @ûiqòe bâc Gaõ ]^Zé¾ûe \êüL GK bCñeò i\ég, ù~Cñ[ôùe@juûe Gaõ Bhðûeì_ú cMe i«eY Kùe ö ~òG AzûejòZ ùja, ùi jóbaiûMe _ûe ùjûA_ûeòa ö Zé¾û Gaõ aâjàu _ûeÆeòK i´§ Gjò _âKûeöGYê ùicûù^ _eÆee KùVûe gZêâ ö Zêkiú \ûi Kj«ò :-

‘~jñû eûc Zjñ Kûc ^jó, ~jñû Kûc ^jòñ eûc öZêkiú Kajêñ ùjûZ ^jó, eaò eR^ú AK Vûc¨ ö’‘ù~CñVûùe ùfûb @Qò, ùiVûùe aâjàu Pò«^ aû ]¥û^e _âgÜ CVê ûjó ö

_êYò ùfûbú _êeêhe aòeqò Gaõ ùcûl _âû ò Kò_eò ùja ? ùfûbûiq_êeêhe û gû«ò [ûG û iù«ûh, û ùi \éXÿ _âZòm ùjûA_ûùe ö ~\ò c^bòZùe Kò*òZ cûZâ ùfûb aûKò ejò~ûG Zûùjùf aêSòaûKê ùja ù~ icÉ

(118)

iû]^û a¥[ð Mfû ö RùY C©c iû]K ~\ò `k_âû òe Azû aû òReK©ða¥e _âZò k bûa^ûeê cêq jêG^ûjó Gaõ ~\ò ùi[ô_âZò @eêPò C_ô ÜjêG^ûjó Zûùjùf iaêKòQò aé[û ö @ûcôû êbìZò _âû¯ Keòaûùe ùi i`kùjûA_ûeòa ûjó ö ~òG @jõKûeú Z[û iað\û aòhd Pò«^ùe òcMÜ eùj,Zû C_ùe Mêeêu C_ù\g Z[û gòlûe ùKøYiò _âbûa _ùWÿ ^ûjó ö GYêc^e _aòZâZû @Z¥« @ûag¥K, KûeY Gjû aò û @û]¥ûcôòK iû]^ûe ùKøYiòcj©ß ^ûjó ö G[ô_ûAñ ~ûjûKê ù~Cñ cûMð ùaû]Mc¥ cù^jêG iòG ZûKê jó@af´^ Keòaû ùgâdÄe ö ùcûe bŠûe _eò_ì‰ð Gaõ _âùZ¥KuAzû êiûùe cêñ ùicû^ue Kûc^û _ìeY Keò_ûeòaò, Kò«ê ùcûùZ _ûZâueù~ûM¥Zû _âZò ]¥û^ ù\aûKê _WÿêQò ö cêñ ~ûjû KòQò KjêQò, ~\ò ZêùcGKûMâPò©ùe gêYòa Zûùjùf ò½d Zêce Kf¥ûY ùja ö Gjò ciRò\¨ùeaiò cêñ ùKùa @iZ¥ CyûeY Kùe ^ûjó ö ù~ùa MéjKê ùKøYiò @Zò[ôuêòcªY Keû~ûG Zûu ijòZ _eòaûe, @^¥û^¥ a§ê, @ûcôúdÊR^cû^uê

c]¥ ùbûR^ _egû~ûG ö aûaûu \ßûeû ]^ú a¥qòuê _â\û^ Keû~ûA[ôaûGjò mû^ ùbûRòùe C_iÚòZ icÉ bq i¹òkòZ ùjùf ö aûaûue @ûgúaðû\_âû¯Keò ùi icùÉ ùijò ]^ú a¥qòu ij @û^¦ I _âi ÜZû_ìaðK òR òRNeKê _âZ¥ûa©ð Kùf ö

aûaûu ùa÷gòÁ¥ : G_eò @ù^K i Ú @Q«ò, ù~Cñcûù^ Méj Z¥ûMKeò Mê¶û aû _‰ðKêUúeùe GKû« aûi Keò òRe cêqò aû ùcûl _âû òòcù« _âdûi Ke«ò ö ùicûù^ @^¥cû^uê Kò*òZ cûZâ @ù_lû ^Keò

iað\û ]¥û^iÚ ej«ò ö gâú iûAaûaû Gjò _âKéZòe ^[ôùf ö ~\òI ZûueNe\ßûe, _ ôú Kò i«û^, òKU aû \ìe ÊR^ ^[ôùf, Z[û_ò ùi iõiûec]¥ùe ejê[ôùf ö ùi ùKak Pûeò _û*Uò Neê bòlû ù^A ò aél Zùkaûi Keê[ôùf Z[û iû]ûeY eZêf¥ a¥ajûe Keê[ôùf ö Gjò aògßùe ejòùKCñ _âKûe @ûPeY Keòaû @ûag¥K, Zûjûe ùi gòlû ù\C[ôùf ö G_eòiû]ê aû i Ú _âûdZü aòek, ~òG Êdõ bMaZ¨ _âû ò _ùe ùfûKu Kf¥ûYòcù« _âdûi Keòùa ö gâú iûAaûaû G icÉu c]¥ùe @MâMY¥ [ôùf,

G[ô_ûAñ ùjcûW_« KjòQ«ò-ùijò ù\g ]^¥, ùijò _eòaûe ]^¥ Z[ûùijò cûZû-_òZû ]^¥, ù~CñVûùe iûAaûaû eì_ùe Gjò @iû]ûeY _ecùgâÂ, @cìf¥ aògê¡ e ô C_ô Ü ùjùf ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(119)

öö @Áû\g I D^aòõg @]¥ûd öö

ùjcûW_«u C_ùe aûaûu Ké_û, Ê_Üùe MêeêPeòZ I iûùV, C©caòPûeKê ù_âûiôûj^, @ ÜRk Z¥ûM I aûaûu ù]÷~ð¥elû cª, ò¦û

i´§úd C_ù\g Gaõ _eògâce cìf¥

aâjàmû^ @ûgûdú RùY a¥qòu _âZò aûaû Kò_eò a¥ajûe _â\gð KùfZûjû MZ @]¥ûdùe ùjcûW_« a‰ð û KeòQ«ò ö Gùa ùjcûW_«u C_ùeaûaû Kò_eò @ êMâj Keò C©c aòPûeKê ù_âûiôûj^ ù\ùf Z[û @ûùcôû ÜZòGaõ _eògâce k aòhdùe Kò C_ù\g ù\ùf Zûjû Gjò \êA @]¥ûdùea‰ð û Keû~ûCQò ö

_ìaðûbûh : Gjû iZ¥ ù~ i\¨Mêeê _â[ùc gòh¥e ù~ûM¥Zû _âZò ]¥û^ù\A[û«ò ö Zûjûe c^Kê Kò*òZ¨ R¬ûkcd ^Keò C_~êq C_ù\g ù\A@ûcôû êbìZò @bòcêùL ZûKê C ÜúZ Keò[û«ò ö Gjò _âiwùe KòQò ùfûK cù^Ke«ò ù~ i\¨Mêeêu \ßûeû ù~Cñ gòlû aû C_ù\g _âû¯ jêG, Zûjû @^¥ùfûKu c]¥ùe _âiûeòZ Keòaû icúPú^ êùjñ ö ùicû^ue @ûjêeò ]ûeYûù~ icÉu @ûMùe ZûKê _âKU Kùf Zû’e cj©ß DYû ùjûA~ûG ö _âKéZùeGjû iõKú‰ð \éÁòbwú ö i\¨Mêeê ahðûEZêe ùcN i\ég @U«ò, ~òG iaðZâGK icû^ aéÁò_ûZ Ke«ò ö @[ðûZ ùi Zûue @céZZêf¥ C_ù\gKê a¥û_KùlZâùe _âiûeòZ Ke«ò ö _â[ùc Zûue iûeûõgKê MâjY Keò @ûcôiÚ KeGaõ Z_ôùe iõKú‰ðZûejòZ ùjûA @^¥cû^u c]¥ùe aòZeY Ke ö Gjò^òdc Cbd RûMâZ Gaõ Ê_ÜûaiÚûùe _âû¯ C_ù\g ^òcù« CŸòÁ öC\ûjeYÊeì_ aê¡ùKøgòK Ehò Ê_Üùe _âû¯ _âiò¡ ‘eûcelû ùÉûZâ’ iû]ûeYR^Zûu jòZ òcù« _âKûg Keò[ôùf ö

ù~Cñ_eò RùY \dûkê cûZû Zû’e aûkKe C_gc òcù« KWÿû Jh]ak_ìaðK _âùdûM Keò[ûG, ùijò_eò gâú iûAaûaû Zûue bqcû^ueKf¥ûY òcù« jó C_ù\g ù\C[ôùf ö ùi ZûjûKê Mê eLô _ì‰ð ÆÁZûKê@]ôK MêeêZß ù\C[ôùf ö Gjò KûeYeê ù~Cñ bqcûù^ Zûue C_ù\gKê_ì‰ðZü _ûk^ Keê[ôùf, ùicûù^ Zûue CùŸg¥ _ûk^ùe i`kùjC[ôùf ö gâú iûAaûaûu i\ég i\¨Mêeê jó mû^Plê C^àúk^ Keò @ûcôûe\òa¥Zû @ êba _â\û^ Keòaûùe ic[ð ö aòhdaûi^ûeê @ûiqòKê ^Á Keò

(120)

ùi bqcû^ue Azû _ì‰ð Ke«ò, ~ûjûe `kÊeì_ mû^ I ùa÷eûM¥ _âû¯ùjûA C©ùeû©e C ÜZò ùjûA[ûG ö Gjû ùKak ùiZòKòùaùk i¸a,ù~ùZùaùk @ûùc Zûue iû Üò]¥ fûb Keòaû Z[û ùiaû C_eû« Zûueù_âc _ûA_ûeòaû ö Gjûùjùf Êdõ bMaû^ ~òGKò bqKûcKÌZeê, @ûceijûdZû Keòùa ö @ûcKê \êüL I KÁeê cêq Keò iêLú Keòùa ö Giaê_âMZò ùKak i\¨Mêeêu Ké_û \ßûeû jó i¸a, ~òGKò Bgßeu _âZúK ö GYê@ûcKê iað\û i\¨Mêeêu @ù ßhY KeòaûKê ùja ö Gùa @ûùc cêL¥ _âiwKê~òaû ö

öö Ê_Üùe MêeêPeòZ I iûùV öögâú iûùV : gâú iûùV ^ûcùe RùY cjû êba a¥qò [ôùf ö KòQò ahð

_ìùað Kâû`Wÿðu gûi^Kûkùe ùi _âiò¡ò fûb Keò[ôùf ö fWÿð eòG cê AeMb‰ðe @aiÚû_òZ ùjaû_ùe gâú iûùVu a¥aiûdùe _âbìZ lZò NUòfûGaõ _âZòKìk _eòiÚòZòùe ùi bûwò_Wÿòùf ö Zúaâ cû^iòK @gû«ò ù~ûMê ùiNe QûWÿò ùKøYiò GKû« iÚû^Kê _kûA ùiVûùe aûi KeòaûKê aòPûe Kùf öiû]ûeYZü @]ôKûõg ùfûK aò_©òKûkùe Z[û \êŸòð ùe bMaû^ue iàeYKeò[û«ò Gaõ Gjò icdùe ùicû^ue aògßûi aé¡ò _ûA[ûG ö KÁ òaûeY^òcù« ùicûù^ _âû[ð^û Ke«ò I ~\ò ùicû^ue _û_ Kcðiaê ùghùjûA~ûA[ûG Zûùjùf bMaû^ ùKøYiò i Úu ij ùicû^ue iûlûZKeûA\ò@«ò, ~òGKò ùicû^ue Kf¥ûY òcò© cûMð _â\gð Ke«ò ö gâúiûùVu ùlZâùe Zûjû ùjfû ö Zûue RùY a§ê Zûuê gòeòWÿò ~òaûKê _eûcgðù\ùf, ù~CñVûKê c^e gû«ò Z[û cù^ûKûc^û _ìeY òcù« \ìe \ìeû«eê@MYòZ ùfûK ]ûAñ @ûiêQ«ò ö Zûu c^Kê Gjò K[û ùag¨ _ûAfû Gaõ1917 ciòjûùe ùi gòeòWÿò @ûiòùf ö aûaûue i^ûZ^, _ì‰ð aâjà, \ú òcû^,òcðk Gaõ aògê¡ Êeì_ \gð Keò Zûu c^e a¥MâZû \ìe ùjûAMfû Gaõ

Zûue c^ gû« I iÚòe ùjfû ö ùi cù^ Kùf ù~ MZ R^àe i*òZgêbKcðe `kÊeì_ jó @ûRò cêñ gâú iûAaûaûu _aòZâ PeYùe _j*òaûùeic[ð ùjûA_ûeòQò ö gâú iûùV \éXÿ_âZòm a¥qò [ôùf ö GYê ùi Zêe« gâúMêeêPeòZ _ûeûdY @ûe¸ Keòù\ùf ö GK i¯ûj _ùe ù~Cñ\ò _ûeûdYùgh ùjfû, ùijò\ò aûaû Zûuê Ê_Üùe ù\Lûù\A ~ûjû Kjòùf ZûjûGjò_eò:-

(121)

“aûaû òR jûZùe PeòZ ]eòQ«ò Gaõ gâú iûùVuê ùKùZK aòhdaêSûCQ«ò Z[û gâú iûùV i¹êLùe aiò ]¥û^ ijKûùe gêYêQ«ò ö ù~ùZùaùkò\âû bw ùjfû, Ê_Ü K[û iàeY Keò Zûue c^ @û^¦ùe _ìeò CVòfû ö

ùi cù^ Kùf ù~ Gjû Zûu _âZò aûaûue @iúc Ké_û, ~òG Gjò _âKûe@ùPZ^ @aiÚûùe [ôaû ùfûKuê RûMâZ Keò ùicû^uê MêeêPeòZe @céZ_û^Keòaûe iêù~ûM _â\û^ KeêQ«ò ö Gjò Ê_Ü K[û ùi KûKûiûùja \úlòZuêc]¥ RYûAùf Gaõ Gjûe _âKéZ @[ð K’Y Zûjû aûaûuê _PûeòaûKê @ êùeû]Kùf ö Gjûij GK i¯ûj _ûeûdY Zûu _ûAñ ~ù[Á ùjûAQò ^û _êYò_ûeûdY @ûe¸ Keòùa, GK[û c]¥ _PûeòaûKê _âû[ð û Kùf ö KûKûiûùja\úlòZ C_~êq iêù~ûM ù\Lô aûaûuê _Pûeòùf Kò ‘ùj ù\a ! ùijò\éÁû«eê @û_Y gâú iûùVuê K’Y C_ù\g ù\ùf ? K’Y ùi _ûeûdYi¯ûj iÚMòZ Keòù\ùa ? ùi RùY iekjé\de a¥qò ö G[ô òcù« @û_YZûue cù^ûKûc^û _ì‰ð Ke«ê Gaõ ùj ù\a ! Ké_û Keò Zûuê Gjò Ê_Üe~[û[ð @[ð c]¥ aêSûA\ò@«ê ö Z_ôùe aûaû Kjòùf ù~ ùi @ûC GKi¯ûj MêeêPeòZ _ûeûdY Ke«ê ö ~\ò ùi ]¥û^ ijKûùe _ûV Keòùa,Zûue Pò© gê¡ ùja Gaõ gúNâ cwk ùja ö bMaû^ c]¥ _âi Ü ùjûAZûuê ba a§^eê cêq Keòù\ùa ö’ Gjò @aieùe gâú ùjcûW_« ùiVûùeC_iÚòZ [ôùf Gaõ aûaûu PeYKckùe ùiaû Keê[ôùf ö aûaûue aP^gêYò Zûu c^Kê aòPûe @ûiòfû ù~ iûùV ùKak ùMûUòG i¯ûj _ûeûdYKeò cù^ûaû‚òZ `k _ûAMùf ö cêñ 40 ahð ]eò Mêeê PeòZ _ûeûdYKeêQò, Kò«ê KòQò k _ûAfò ûjó ö Zûue iûZ\ò e gòeòWÿò òaûi k\ûdúùjfû @[P ùcûe iûZahðe(1910-1917) ejYò aé[û Mfû ? PûZK_lú i\ég cêñ ùijò Ké_ûN^u _âZò \éÁò eLôQò, ùcû C_ùe @céZaéÁòKeòùa ùaûfò ö ùi ùKùa ùcûùZ Zûue C_ù\g ù\A Ké_û Keòùa ?Zûu c^ùe G_eò aòPûe @ûiòaû lYò aûaûuê Zûjû @aMZ ùjûA~ûA[ôfû öbqcûù^ iað\û @ êba Keò[û«ò Kò aûaû ùicû^ue icÉ KêPò«ûKê Zêe«\c^ Keò C©c aòPûeKê ù_âûiôûjòZ Keê[ôùf ö ùjcûW_«u c^ùeG_eò aòPûe ù\Lô aûaû Zêe« Zûuê g¥ûcûu _ûLKê ~òaûKê Gaõ Zûu ijaû©ðûkû_ Keò 15 Uuû \lòYû @ûYò @ûiòaûKê Kjòùf ö aûaûu c^ùe\dû @ûiò~ûA[ôfû ö Gjò KûeYeê ùi G_eò òùŸðg ù\ùf ö Zûu @ûù\gKê@amû Keòaûe iûji Kûjûe [ôfû ? ùjcûW_« Zêe« g¥ûcûu Nùe

(122)

_j*òùf ö ùijò icdùe g¥ûcû iÜû^ iûeò ù]ûZò _eò]û^ Keê[ôùf öaûjûeKê @ûiò ùjcûW_«uê @ûMc^e KûeY _Pûeòùf ö ‘@û_Y ciRò\¨eê@ûiòfû _eò RYû_WÿêQò ö G_eò aòh‰ I C\ûi KûjóKò RYû_WÿêQ«ò ? GKêUò@ûKûjóKò @ûiòQ«ò ùaûfò _âgÜ Keò aiòaû _ûAñ @ êùeû] Kùf I ùi _ìRûiûeòaû _~𥫠_û^ @û\ò ù^aûKê Kjò bòZeKê PûfòMùf ö aûeŠûùe aiò[ôaû@aiÚûùe ùjcûW_«u \éÁò @Pû^K SeKû C_ùe [ôaû ‘^û[ bûMaZ’C_ùe _Wÿòfû ö ‘^û[ bûMaZ’ gâú GK^û[u \ßûeû bûMaZ cjû_êeûYeGKû\g ħ C_ùe ceûVú bûhûùe fòLôZ UúKûe iõKk^ ö gâú iûAaûaûu@ûù\gùe aû_êiûùja ù~ûM Gaõ KûKûiûùja \úlòZ gòeòWÿòùe _âZò\òceûVò UúKû ij ‘bMaZMúZû’ (cjûeûÁâùe ~ûjûe ûc bûaû[ð \ú_òKû aûmûù^gßeú), ‘^û[ bûMaZ’ Gaõ GK^û[u cjû ¨ Mâ Ú ‘bûaû[ð eûcûdY’_ûV Keê[ôùf ö ù~ùZùaùk bqcûù^ aûaûuê ùKøYiò _âgÜ _PûeòaûKê@ûiê[ôùf, ùi ùKùZùaùk @ûõgòK C©e ù\C[ôùf Z @ûC ùKùZùaùkC_ùeûq bûMaZ Kò û _â]û^ Mâ ÚK[û gêYòaûKê _eûcgð ù\C[ôùf ö ~ûjûKêgêYòaû _ùe bqcû^uê ùicû^u _âgÜe _ì‰ð iù«ûh_â\ C©e còkò~ûC[ôfû öùjcûW_« c]¥ _âZò\ò ‘^û[ bûMaZ’e KòQò @õg _ûV Keê[ôùf ö

@ûRò iKûùk ciRò\Kê ~òaû icdùe ùKùZK bqu iZiõM ùjûA~òaûeêùi òZ¥ òdcû êiûùe bûMaZ _ûV @]ûùe QûWÿòù\A[ôùf ö ù~còZòùijò Mâ Ú aûjûe Keò ùLûfò ù\L«ò Z ù~Cñ _éÂûùe _ûV QûWÿò[ôùf VòK¨ùijò _éÂû ùLûfò[ôaû ù\Lô Zûue @û½~ð¥e iúcû ejòfû ^ûjó ö ùi cù^Kùf ù~ aûaû G[ô_ûAñ jó Zûuê ùiVûKê _VûAQ«ò, ~\ßûeû ùi Zûue@_ì‰ð _ûV _ì‰ð Keòùa ö Gjû_ùe ùi @agòÁ @õge _ûeûdY @ûe¸Kùf ö _ûV ieòaûùakKê g¥ûcû aûjûeKê @ûiòùf Gaõ \êjóu c]¥ùeaû©ðûkû_ ùjfû ö ùjcûW_« Kjòùf Kò cêñ aûaûue ùMûUòG iù¦g ù^A@û_Yu _ûLKê @ûiòQò ö ùi @û_YuVûeê 15 Uuû \lòYû @ûYòaûKê Z[û@û_Yu ij KòQò icd aû©ðûkû_ Keòaû _ùe @û_Yuê iûwùe ù^AciRò\¨ ~òaûKê @ûù\g ù\AQ«ò ö g¥ûcû @û½~ð¥ _âKU Keò Kjòùf Kò ‘ùcû_ûLùe Z `Uû KCWÿòUòG ^ûjó ö GYê @û_Y Uuû a\kùe ùcûe _¦eUò_âYûc MâjY Ke«ê ö Z_ôùe ùjcûW_« Kjòùf, VòK @Qò @û_Yue _¦eUò_âYûc ÊúKûe KeêQò ö @ûi«ê, Gùa @ûùc KòQò aû©ðûkû_ Keòaû Gaõ @û_YKé_û Keò ùcûùZ aûaûue KòQò fúkû gêYû«ê, ~ûjû\ßûeû ùcûe _û_ ^Á

(123)

ùja ö g¥ûcû Kjòùf ‘Zûùjùf KòQò icd ai«ê ö Gjò Bgßeue fúkûaWÿ @\¨bêZ ö ùKCñVò cêñ RùY @gòlòZ MûCñfò ùfûK Gaõ @û_Yu _eòRùY aò\ßû^ ö GVûKê @ûiòaû _ùe @û_Y Êdõ Z aûaûue @ù^K fúkûPûlêi KeòQ«ò, cêñ Kò_eò ùiMêWÿòKe a‰ð û @û_Yu i¹êLùe Keò_ûeòaò ?VòK¨ @Qò, @û_Y _û^, iê_ûeú ù^C[û«ê, cêñ fêMû _ò§ò òG ö

KòQò icd _ùe g¥ûcû aûjûeKê @ûiòùf Gaõ ùi \êjóu c]¥ùe G_eòaû©ðûkû_ ùjfû ö

g¥ûcû Kjòùf ‘Gjò _eùcgße(aûaû)u fúkû @_ûe, ~ûjûe ùKøYiòZêk^û ^ûjó ö ùi Z fúkûeê òfòð ejò iað\û aòù^û\ Ke«ò ö @ûc_eò@mû^ú a¥qò GjûKê Kò_eò aêSò_ûeòaû ? aûaû Êdõ K’Y Kj«ò ? @û_Yu_eò aò\ßû^uê ùcû _eò RùY cêLð _ûLKê _VûAùf KûjóKò ? Zûue Kû~ð¥_âYûkúKÌ^ûe D¡ßðùe ö cêñ Z Gjò aòhdùe ùKak GZòKò Kjò_ûùe ù~ ùiùføKòK êj«ò ö Gjò bìcòKû ij g¥ûcû Kjòùf Kò Gùa ùcûe ùMûUòGK[ûe iáZò bûiò@ûiêQò, ~ûjû cêñ a¥qòMZ eì_ùe RûYòQò ö bqe òÂû Gaõbûa ù~_eò ùjûA[ûG, aûaû ùijò_âKûe Zûe ijûdZû Keò[û«ò öùKùa ùKùa Z aûaû bqe KVò _eúlû ù^A jó ZûKê C_ù\gù\A[û«ò ö ‘C_ù\g’ g± gêYòaû cûùZâ iûùVue MêeêPeòZ _ûeûdYNUYû iàeY Keò ùjcûW_«u geúe ùeûcû*òZ ùjûACVòfû ö ùi cù^Kùf, Zûue c^e P*kZû \ìe Keòaû _ûAñ aûaû GVûKê _VûA ^ûjû«òZ ? Z[û_ò ùi Zûue c^K[û ùLûfò Kjò g¥ûcûu K[û ]¥û^e ijgêYòaûKê fûMòùf ö ùijòiaê K[û gâaYKeò Zûue geúe ùeûcû*ùe _ìeòCVòfû ö c^ùe @_ûe @û^¦ @ûiòfû ö Z_ôùe g¥ûcû òcÜùe a‰òðZ K[ûa¥ûL¥û^ Kùf ö

öö @ ÜRk Z¥ûM Gaõ aûaûu ù]÷~ð¥elû cª öö

gâúcZú eû]ûaûB ù\gcêL : [ùe RùY aé¡ cjòkû gâúcZú eû]ûaûBù\gcêL aûaûue Kú©òð gêYò iõMcù^ee KòQò ùfûKu ij gòeòWÿò @ûiò[ôùf öaûaûue gâúcêL \gð^Keò Zûu c^ùe @Z¥« @û^¦ RûZùjfû öiûAPeYùe Zûue @Uk gâ¡û [ôfû ö Gùa aûaûuê Mêeê Keò ZûuVûeêC_ù\g MâjY KeòaûKê iÚòe Kùf ö Gjò c^Äûc^û _ìeY _ûAñ ùi KûÁûC_aûi @ûe¸ Kùf I @ Ü Rk Z¥ûM Kùf ö G_eò Zò ò\ò @ZòaûjòZ

(124)

ùjfû ö aé¡ûRYue òRðkû C_aûi ù\Lô cêñ guòZ ùjûAMfòò Gaõ aûaûuòKUùe _âû[ð û Kfò Kò ‘ùj ù\aû ! @û_Y ùKùZ ùfûKuê @ûKhòðZKeòòR _ûLKê UûYò@ûYêQ«ò ö ùijò aé¡ cjòkûuê c]¥ bfeìù_ RûY«ò, ~òG

@û_Yuê @ûgâû Keò \éXÿ _âZòmû KeòQ«ò ö ~\ò @û_Y Ké_û\éÁò Keò ZûuêC_ù\g \ò@«ò Gaõ \êbðûM¥agZü Zûue KòQò ùjûA~ûG Zûùjùf ùfûùKaé[ûùe @û_Yuê ù\ûhú aòùaPòZ Keòùa Gaõ @û_YuVûeê C_ù\g^_ûAaûeê Zûue céZê¥ NUòfû ùaûfò @ûùeû_ Keòùa ö G[ô iKûùg \dûKeò Zûuê @ûgòh I C_ù\g _â\û^ Ke«ê ö aûaû aé¡ cjòkûuê Zûu _ûLKêWKûAùf Gaõ Kjòùf ‘ùj cûZû ! ~ªYû ij¥Keò céZê¥Kê @ûfòw^ KeòaûKêZêùc KûjóKò PûjêñQ ? Zêùc ùcûe cû@û I cêñ Zêce _êZâ ö Zêùc ùcû _âZò\dû Ke Gaõ ~ûjû cêñ KjêQò, ]¥û^_ìaðK gâaY Ke ö ùcûe òR K[ûZêcKê KjêQò Gaõ Zêùc ~\ò ]¥û^ ijKûùe GjûKê gêYòa, Zûùjùf _ecgû«ò _âû ò ùja ö ùcûe Mêeê RùY cjû ¨ iò¡_êeêh [ôùf ö ùcû _âZò ùiaWÿ \dûkê [ôùf ö \úNðKûk _~𥫠cêñ Zûue ùiaû Keê[ôfò; Z[û_ò ùcûeK‰ðùe ùi ùKøYiò cª êuò [ôùf ö cêñ ZûuVûeê ùKùa _é[K ùjaûKêPûjêñ [ôfò ö ùcûe _âak CKôY×û [ôfû ù~ ù~Cñ _âKûùe c]¥ Zûue ùiaûKeò ZûuVûeê cª _âû¯ Keòaò; Kò«ê Zûue eúZò ò@ûeû [ôfû ö ùi _â[ùcùcûe cêŠ^ Keò ùcûùZ \êA _Aiû \lòYû cûMòùf, ~ûjû cêñ Zûuê Zêe«@_ðY Kfò ö Zêùc _âgÜ Keò_ûe ù~ ùcûe Mêeê ù~ùZùaùk _ì‰ð òÃûc[ôùf, ùi \lòYû cûMòaû K’Y ùgûb^úd [ôfû ? Zûue @^ûiq bûa [ôfûùaûfò Kò_eò Kêjû~òa? Gjûe C©e ùKak Gjû ùjûA_ûùe ù~ Kû*^Kêùi _âZ¥ûL¥û^ Keê[ôùf, Ê_Üùe c]¥ Zûe @ûag¥KZû Zûue ^[ôfû öùijò \êA _Aiûe @[ð [ôfû \éXÿ òÂû Gaõ ù]÷~ð¥ ö ù~ùZùaùk cêñ Gjò\êAUò aÉê Zûuê @_ðY Kfò ùi @Z¥« _âi Ü ùjùf ö cêñ aûeahð Zûuegâú_de ùiaûùe @ZòaûjòZ Kfò, ùi ùcûe beY ù_ûhY Kùf ö GYêùcûe @ Ü I aÈe @ûag¥KZû ejòfû ^ûjó ö ùi ù_âce cì©òð [ôùf Kò û@^¥ @[ðùe Kjòùf ù_âce iûlûZ @aZûe [ôùf ö Zûue KeêYûe a‰ð ûcêñ Kò_eò Keò_ûeòaò, ~òG ùcûùZ G_eò ùiÜj Keê[ôùf ö Zûu icû^ Mêeê Zaòek [ôùf ö ù~ùZùaùk cêñ Zûuê ù\Lê[ôfò, cù^ ùjC[ôfû ù~_eòM¸úe cê\âûùe ùi ]¥û^cMÜ @Q«ò Gaõ Zû’_ùe @ûùc \êùjñ @û^¦ùeGKûKûe ùjûA~ûC[ôfê ö @ûV @ûV N<û ]eò cêñ GKfdùe Zûue gâúcêLKê

(125)

Pûjó ejê[ôfò ö ùbûK, ùgûh bêfò~ûC[ôfò ö Zûue \gð aò û ùcûe c^@gû« ùjûACVê[ôfû ö Mêeê ùiaû a¥ZúZ ùcû _ûAñ @^¥ ùKøYiò Pò«ûeaòhd aû _\û[ð [ôfû ö iað\û Zûue ]¥û^ ùcûe cû^i_Uùe ejê[ôfû öGYê ùcûe c^ Zûue PeY Kckùe fú^ ùjûAMfû ö Gjû [ôfû ùMûUòG_Aiû ö \ßòZúd _Aiû [ôfû ù]÷~ð¥ ö ù]÷~ð¥e ij ajê Kûk _âZúlû Keò cêñZûue ùiaû Keê[ôfò ö Gjò ù]÷~ð¥ ZêcKê c]¥ baiûMeeê C¡ûeKeòù\a ö ù]÷~ð¥ jó c êh¥ c]¥ùe c êh¥Zß @ùU ö ù]÷~ð¥ ]ûeYKeòaû \ßûeû iaê _û_ I ùcûj ^Á ùjûA icÉ _âKûe iõKU \ìeùjûA~ûG Z[û bd Á ùjûA~ûG ö Gjò _âKûe Zêce c]¥ fl¥ _ìeYùjûA~òa ö ù]÷~ð¥ MêYe bŠûe Z[û C©c aòPûee R^^ú @ùU ö òÂûGaõ ù]÷~ð¥ \êAUò aûj^ Gaõ ùicû^u c]¥ùe _eÆe _âZò _âMûXÿ ù_âcejò[ûG ö

‘ùcûe Mêeê ùcûVûeê ùKøYiò aÉêe @ûKûO¨lû eLê [ôùf ö ùi ùKùaùcûùZ Cù_lû Keê [ôùf aeõ iað\û elû Keê[ôùf ö ~\òI cêñ ZûuePeY_\àùe ejê[ôfò, Z[û_ò ùKùa @^¥ ùKCñ iÚû^Kê PûfòMùf c]¥ Zûu_âZò ùcûe ù_âc DYû ùjC^[ôfû ö ùi iað\û ùcû C_ùe Ké_û\éÁò eLê[ôùf,ù~Cñ_âKûe Kz_ ù_âc\éÁò ijKûùe Zûe i«û^cû^ue fûk^ _ûk^Keò[ûG- ùicûù^ _ûLùe [û@û«ê aû \ú ùi _ûeòùe ö KûeY ùi cû@û !ùcûe Mêeê Z ùcûùZ ùKøYiò cª gòLûAùf ûjó, cêñ Zêc K‰ðùe Kò_eò cª

êuòaò ? ùKak GZòKò cù^eL ù~ cû@û Kz_ i\ég Mêeêu ù_âc \éÁòeêc]¥ @ûcKê @ êe« iù«ûh _âû¯ ùjûA[ûG ö Gjò KûeYeê aé[ûùe KûjûVûeêC_ù\g _ûAaûKê _âdûi Ke^ûjó ö ùcûùZ jó òRe aòPûe Z[û KcðecêL¥ ù]¥d Keò\ò@ Gaõ GjûKùf òüiù¦jùe Zêce _ecûcôû _âû òùjûA~òa ö ùcû @ûWÿKê @^^¥ bûaùe ù\L, Zûùjùf cêñ ZêcKê ùijò_eòù\Lôaò ö Gjò ciRò\¨ùe aiò cêñ iZ¥ KjêQò, ùKøYiò iû]^û aûgûÈû]¥d^e @ûag¥KZû ûjó, ùKak MêeêuVûùe aògßûi jó ~ù[Á ö_ì‰ð aògßûi eL ù~ Mêeê jó K©ðû @U«ò ö @ûC ~òG Mêeêu cjû^ZûC_f²òKeò Zûuê jeò, je I aâjàû(Zâòcì©òð)u @aZûe cù^ KeòQò,Zû’e Rúa^ aûÉaùe ]^¥ ö

aé¡û cjòkû Gùa aêSòMùf I aûaûuê _âYûc Keò C_aûi bw Kùf öGjò K[û ]¥û^ ijKûùe gâaY Keò Z[û Zû’e MìXÿû[ð jé\ùaû]Keò ùjcûW_«

(126)

@û½~ð¥û ßòZ ùjùf ö Zûue jé\d bûa_ì‰ð ùjûAMfû Gaõ ùeûcû*ùe_ìeò CVòfû ö @_ìað @û^¦ùe KY× aû¿eê¡ ùjfû Gaõ cêjñeê ùMûUòG g±c]¥ Çêeòfû ^ûjó ö Zûue G_eò @aiÚû ù\Lô g¥ûcû _âgÜ Kùf ‘@û_YG_eò ɲ ùjûAMùf KûjóKò ?’ aûaûue Z G_eò @MYòZ fúkû @Qò, cêñKò_eò Zû’e a‰ð û Keòaò ?

Gjò icdùe ciRò\¨ùe N<û^û\ ùjfû ö c]¥ûjÜ _ìRû Z[û @ûeZòeicd ùjûA~ûA[ôfû ö g¥ûcû I ùjcûW_« gúNâ ciRò\¨ ~òaûKê aûjûeòùf öaû_êiûùja ù~ûM _ìRû @ûe¸ Keò[ôùf, cjòkûcûù^ ciRò\ C_e cŠ_ùe\Šûdcû^ ùjûA[ôùf Gaõ _êeêhcûù^ òcÜ @MYûùe ö aû\¥ aû\^ ijòZicùÉ Cy Êeùe @ûeZò Mû^ Keê[ôùf ö ùjcûW_«u jûZ ]eò g¥ûcûciRò\¨ùe _âùag Kùf ö ùi aûaûu WûjûY _ûgßðùe Z[û ùjcûW_«aûaûu i¹êLùe aiòùf ö ùjcûW_«uê ù\Lô aûaû g¥ûcûuVûeê @ûYò[ôaû\lòYû ù\aûKê Kjòùf ö ùjcûW_« Kjòùf ù~ \lòYû a\kùe g¥ûcû_¦eUò _âYûc ùcû Reò@ûùe @û_Yuê @_ðY KeòQ«ò Gaõ òùR GVûKê@ûiòQ«ò ö aûaû Kjòùf, VòK¨ @Qò ö Zêc \êjóu c]¥ùe ùKCñ aòhdùe@ûùfûP^û ùjfû, Gùa RYû@ ö N<û, ùXÿûf Gaõ iûcìjòK Mû^ c]¥ùeùjcûW_« CKôY×û_ìaðK aûaûuê aû©ðûkû_e icÉ aòaeYú gêYûAùf ö aûaûc]¥ gêYòaû _ûAñ aWÿ CiôêK [ôùf ö ùi Zûue @ûi^eê iûcû^¥ @ûMKê Sêuò@ûiòùf ö ùjcûW_« Kjòùf aû©ðûkû_ aWÿ iêL_â\ [ôfû ö iaêVûeê iêL\ûdKZ[û @\¨bêZ [ôfû Cq aé¡ cjòkûue K[û ö ~ûjû gâaY Keòaû cûùZâ cêñ@ êba Kfò ù~ @û_Yue fúkû @_ûe Gaõ i¸aZü Zûjû gêYûAaû _ûAñjó @û_Y ùcû _âZò G_eò Ké_û Kùf ö aûaû Kjòùf ‘Zûjû Z ajêZ@û½~ð¥_â\ ö Gùa Zêc C_ùe ùcûe Kò_eò Ké_û ùjfû, Zûjû gêYû@ ö’

KòQò Kûk _ìaðeê gêYò[ôaû _âiw, ~ûjû Zûue jé\d_Ukùe @õKòZùjûAiûeò[ôfû aûaûuê gêYûAùf ö Zûjû gêYò aûaû _âi Ü ùjûA Kjòùf‘K[û K[ûùe _âbûaòZ ùjûA Zêùc Gjûe @[ð c]¥ aêSòfYò ö ùjcûW_«ÊúKûeKeò Kjòùf Gjû\ßûeû ùcûe c^e P*kZû Á ùjûA~ûAQò ö Gùacêñ aûÉaòK gû«ò Gaõ iêL @ êba KeêQò, Z[û iZ¥cûMðùe Pûfòaûe eûÉû_ûAQò ö’ aûaû Kjòùf ‘gêY ùcûe _¡Zò c]¥ @\ßòZúd ö ~\ò Gjò K[ûiàeY eLôa Zûùjùf ajêZ C_ù~ûMú iò¡ ùja ö @ûcômû^ _âû ò òcò©]¥û^ òZû« @ûag¥K Gaõ ~\ò Zêùc òe«e Gjûe @b¥ûi Keòa

(127)

Zûùjùf Kê_âaé©òcû^ _âgcòZ ùjûA~òa ö @ûiqòejòZ ùjûA Zêùc iað\ûBgßeue ]¥û^ Keòaû @ûag¥K, ~òG icÉ _âûYúu c]¥ùe a¥û¯ @U«ò ö@ûC ù~ùa Gjò _âKûe c^ GKûMâ ùjûA~òa ùiùZùaùk Zêce CùŸg¥_ì‰ð ùja ö ùcûe òeûKûe iyò\û^¦ Êeì_Kê ]¥û^ Ke, ù~_eòKò Zêùc\ò eûZò ùcûùZ ù\LêQ ö Gjò _âKûe Zêce Pò© ùK¦âòZ ùjûA~òa Z[û]¥ûZû, ]¥û^ Gaõ ù]¥de _é[KZß \ìe ùjûA ]¥ûZû ùP÷Z^¥ ij GKZß_âû¯Keò aâjà ijòZ @bò Ü ùjûA~òa ö Kz_ ^\úe G Kìkùe [ûG GaõZû’e _òfûcûù^ ùi Kìkùe ö ^û ùi ùicû^uê \ê] _ò@ûG ^û jé\dùefMûG, ùKak Zû’e ù_âc\éÁò \ßûeû jó ùicû^ue beY ù_ûhY ùjûA~ûG öùQûU _òfûUò c]¥ ^úeaùe òRe cû@ûe iàeY Keê[ûG ö ùijò ùQûU_òfûu C_ùe cû@ûe \éÁò jó ùicû^uê @céZZêf¥ @ûjûe I @û^¦ _â\û^Keò[ûG ö Mêeê I gòh¥ue i´§ Gjò_eò ö aûaû Gjò @«òc aûK¥ KjòfûùakKê @ûeZò icû¯ ùjfû Gaõ icùÉ Cy Êeùe ‘gâú iyò\û^¦ i\¨MêeêiûA^û[ cjûeûR Kú Rd’ ]ß ò CyûeY Kùf ö _âòd _ûVKMY, Gùa@ûùc c]¥ Gjò icdùe ùijò icûMcùe i¹òkòZ ùjaûe KÌ^û KeòaûGaõ aûaûue Rd RdKûe Keòaû ö

@ûeZò icû¯ ùjaû _ùe _âiû\ aòZeY ùjfû ö aû_êiûùja ù~ûMPòeûPeòZ Kâùc aûaûu òKUKê Mùf Gaõ _âYûcKeò cògâò _âiû\ @_ðYKùf ö Gjò cògâòKê ùjcûW_«uê ù\A aûaû Kjòùf ‘~\ò Zêùc Gjò K[ûKêbfbûaùe iàeY eLôa Zûùjùf Zêce iÚòZò c]¥ Gjò cògâò icû^ c]êeùjûA icÉ Azû _ì‰ð ùja Gaõ Zêùc iêLú ùja ö’ ùjcûW_« aûaûuêiûÁûw _âYûc Keò ÉêZò Kùf ‘ùj _âbê ! Gjò _âKûe \dû Keò ùcûùZiað\û elû Ke«ê ö’ aûaû @ûgúaðû\ _â\û^ Keò Kjòùf ‘Gjò K[ûiaê gâaYKe, _âZ¥j c^^ Ke Z[û ò\ò]¥ûi^ Ke, Z©ßKê MâjY Ke, Zûùjùfiað\û ZêcKê Bgßeu iàeY Z[û ]¥û^ ùjC[ôa Gaõ ùi Êdõ Zêcei¹êLùe òRe Êeì_Kê _âKU Keòùa ö’ gâù¡d _ûVKMY ! ùjcûW_«uêZ ùijò icdùe @céZe cògâò _âiû\ còkòfû; Zûu KéZòeê @ûRò @ûcKê Gjòc]êe K[ûcéZ _û^ Keòaûe iêù~ûM còkòfû Zûjû Kc¨ ùiøbûM¥e K[ûêùjñ ö @ûi«ê, Gjò c]êe K[ûe c^^ Keòaû Z[û Zû’e iûe MâjY Keò

aûaûu Ké_ûeê iêL I gû«òùe ejòaû öD^aòõg @]¥ûde ùghùe ùjcûW_« @ûC ùKùZK aòhde a‰ð û

(128)

KeòQ«ò, ~ûjû òcÜùe CùfäL KeûMfû öEYû êa§^ I aûaûu C_ù\g : òcÜùe \ò@û~ûA[ôaû @cìf¥ aP^

iaðiû]ûeY bqcû^u fûMò CŸòÁ Gaõ ZûKê ]¥û^ùe eLô @ûPeYùe_âùdûM Kùf iað\û cwk ùja ö ù~ _~𥫠Kûjûe Kûjû ijòZ _ìaðiµKð ^[ôa, ùi _~𥫠KòG Kûjû òKUKê ~ûA_ûeòa ^ûjó ö ~\ò ùKøYiòa¥qò aû _âûYú Zêc _ûLKê @ûiêQ«ò Zûu _âZò @i\¨ a¥ajûeKeò _âZ¥ûL¥û^Ke ^ûjó ö @û\e ijKûùe Zûue ÊûMZ Ke ö ZéhòZKê Rk, lê]ôZKêùbûR^, CfMÜKê aÈ Gaõ @ûM«êKKê òRe aûeŠû aògâûc KeòaûKê ~\òù\a Zûùjùf bMaû^ gâújeò ò½d Zêc _âZò _âi Ü ùjùa ö ~\ò KòGZêcKê ùKøYiò \âa¥ cûMêQò Gaõ Zêùc ù\aûKê Pûjêñ ûjñ Zûùjùf \ò@ ûjó;Kò«ê Zû’ ijòZ @ùiøR^¥ a¥ajûe Ke ^ûjó ö Zêce ~òG ù~ùZ aò ò¦ûKeê û KûjóKò KUê C©e ù\A Zêùc Zû C_ùe ùKâû] _âKûg Ke ^ûjó ö~\ò Gjò _âKûe Gjò _âiweê iað\û \ìùeA ejòa Zûùjùf Zêùc ò½òZiêLú ùja ö iõiûe IfU _ûfU ùjûA~ûC _QùK, Zêùc iÚòe ejòaûaû‚^úd ö òR iÚû^ùe \éXÿ ejò MZògúk \ég¥Kê iað\û gû«ò_ìaðK @aùfûK^Ke ö RYKê @^¥RYKVûeê _é[K Keê[ôaû (ù\ß÷Z)ùb\bûa _âûPúeKê ÁKeò\ò@, ~Ÿßûeû Zêce còk^ _[ iêMc ùja ö ù\ß÷Z bûa (@[ðûZ cêñ I Zê)jó ùb\ cù^ûaé©òe KûeY, ~ûjû gòh¥Kê Zû’e MêeêVûeê _é[K Keò\òG öG[ô_ûAñ ù~ _~𥫠Gjûe aò ûg ùjûAQò, ùi _~𥫠@bò ÜZû _âû ò i¸aêùjñ ö ‘@ûfäû cûfòK’ @[ðûZ Bgße jó iaðgqòcû^ Gaõ Zûu aò û @^¥

ùKjò iõelYK©ðû ^ûjû«ò ö Zûue Kû~ð¥_âYûkú @ùføKòK, @bò a Z[ûKÌ^ûe D¡ßðùe ö Zûue Azû \ßûeû icÉ Kû~ð¥ jêG ö ùi jó cûMð\gð KeòicÉ Azû _ì‰ð Ke«ò ö EYû êa§ ù~ûMê @ûce iõMc ùjûA[ûG, G[ô òcù«@ûùc _eÆe _âZò ù_âc Keò RùY @^¥ RYKe ùiaû Keò i«êÁ ejòaûCPòZ ö ~òG òR Rúa^e ù]¥d(Bgße \gð ) fûb KeòiûeòQò, ùi ]^¥Gaõ iêLú @ùU ö @^¥cûù^ Z ùKak KjòaûKê cûZâ, @[ðûZ ù~ _~ð¥«_âûY @Qò, ùi _~𥫠RúaòZ @Q«ò ö

C©c aòPûeKê ù_âûiôûj^ : aûaû iað\û C©c aòPûeKê ù_âûiôûjòZKeê[ôùf ö ~\ò ù_âc Gaõ bqò_ìaðK @^^¥ bûa ijKûùe @ûùc ZûuegeYûMZ ùjaû Zûùjùf @ù^K icdùe ùi Kò_eò @ûce ijûdZûKeêQ«ò Zûjû @ êba Keò_ûeòaû ö RùY i Ú Kjò[ôùf ù~ ~\ò _âûZüKûkùe

(129)

Zêc c^ùe ùKøYiò C©c aòPûe RûZ jêG Gaõ \ò iûeû Zêùc ZûKê iàeYKe Zûùjùf Zêce aòùaK aòKgòZ Gaõ Pò© _âi Ü @ êba ùja öùjcûW_« c]¥ Gjû @ êba KeòaûKê Pûjêñ[ôùf ö GYê _aòZâ gòeòWÿò bìcòùeMêeêaûe \ò ûciàeY Gaõ Kú©ð ùe @ZòaûjòZ KeòaûKê c^iÚ Keò ò\âûMZùjùf ö _e\ò g~¥û Z¥ûM Keòaû _ùe Zûue eûc ^ûc iàeY ùjfû,`kùe ùi _êfKòZ ùjùf Gaõ òZ¥Kcð icû¯ Keò êf ùZûkò aûaûu\gð KeòaûKê Mùf ö ù~ùZùaùk \úlòZIßûWÿû @ZòKâc Keò aêUò IßûWÿûù\A ~ûCQ«ò, Zûu Kû^ùe ciRò\ @ûWÿê bûiò @ûiê[ôaû GK c]êe bR^gêYûMfû ö GK^û[ue Gjò bR^ Jewûaû\Ke aWÿ c]êe fd ijKûùeaûaûu i¹êLùe Mûd^ Keê[ôùf ö

MêeêKé_û @¬^ _ûùdû ùcùe bûA ö eûc aò û KêQ cû^Z ^ûjó ö@¦e eûcû aûje eûcû ö i_ù^ ùc ù\LZ iúZûeûc öRûMZ eûcû ùiûaZ eûcû ö Rjñû ù\ùL ajó _êe^ Kûcû öGKû R^ûŸð ú @ êba ^úKû ö ~jñû ù\ùL ajñû eûcgòLû ö@ù^K bR^ @Qò; Kò«ê Gjò bR^ jó Jewûaû\Ke KûjóKò MûAùf ?

aûaûu \ßûeû i*ûkòZ Gjû aòPòZâ ù~ûMûù~ûM ^[ôfû Kò ? ùjcûW_«u@LŠ eûc^ûc iàeY iõKÌKê Gjû ù_âûiôûjòZ Keê [ôfû Kò? Gjò _âiwùeicÉ i Úue icû^ cZ Gaõ icùÉ eûc^ûc R_Kê _âbûagûkú Z[ûbqcû^ue Azû_ì©òð Gaõ icÉ KÁeê cêqò òcù« GK @ùcûN @È ùaûfòKjòQ«ò ö

ò¦û i´§úd C_ù\g : C_ù\g ù\aû _ûAñ ùKøYiò òŸòðÁ iÚû^ aûicdKê @ù_lû ^Keò aûaû icÉuê C_ù\g _â\û^ Keê[ôùf ö [ùeRùY bq aûaûu @ ê_iÚòZòùe icÉu i¹êLùe RYKê \êað¥ajûe Kùf öG_eò KUêaûK¥ _âùdûM Kùf ù~ gêYê[ôaû ùfûKcû^ue c]¥ Zûu _âZòNéYû RûZ ùjfû ö iû]ûeYZü ù\Lû~ûG ù~ ùfûùK aé[ûùe @^¥e ò¦ûKeò aòaû\ I Kkj iéÁò Keò[û«ò ö i Ú_êêeêh Z ò¦ûKê bò Ü \éÁòùe ù\Lô[û«ò öZûue Kjòaû K[û ù~ gê¡ò òcù« @ù^K a¥aiÚû c]¥ùe cé©òKû, RkGaõ iûaê @Qò; Kò«ê KêiôûeU^û Keê[ôaû a¥qò Zûjû aêSò_ûùe ^ûjó ö iòG@^¥e ù\ûhKê ùKak òR Ròjßûùe \ìe Keò\òG Gaõ Gjò_eò @^¥e_ùeûl C_Kûe Keò[ûG ö ò¦êKKê CPòZ cûMðùe @ûYòaû _ûAñ aûaûuecûMð @bò a [ôfû ö ùi Z iaðm [ôùf, ùZYê Cq ò¦êKe Kû~ð¥ RûYò_ûeòùf ö

(130)

c]¥ûjÜ icdùe ù~ùZùaùk ùfŠòaûM òKUùe Zûuê ù\Lôùf, aòÂû@ûjûe Keê[ôaû GK Mâûc¥ gìKe(Nêhêeò)_âZò @wêkò CVûA Kjòùf Kò ‘ù\L,ùi ùKùZ @û^¦ùe aòÂû LûCQò ö Zêùc Rúa^iûeû Zêc bûAcû^uê\êaða¥ajûe KeêQ Gaõ Zêce @ûPeY c]¥ Gjò_eò ö @ù^K gêb Kcðe_eòYûcÊeì_ ZêcKê cû^a geúe _âû¯ ùjûAQò Gaõ ~\ò Zêùc Gjò_âKûe @ûPeY Keòa, Zûùjùf gòeòWÿò Zêce Kò_eò ijûdZûKeò_ûeòa ? Cq a¥qòRYK Gjò C_ù\g MâjY Kùf ö Gjò_eò_âiwû êiûùe aûaû C_ù\g ù\C[ôùf ö ~\ò Zûjû C_ùe ]¥û^ ù\AòZò ùiMêWÿòKê _ûk^ Keû~ûG Zûùjùf @û]¥ûcôòK _âMZò @ù^K aûU _~ð¥«

ùjûA~òa ö ùMûUòG K[û @Qò ‘~\ò ùcûe gâújeò [ôùa, Zûùjùf aòQYûC_eKê ùi ùcû _ûLKê Lû\¥ _VûAù\ùa ö’ Lû\¥ Gaõ aÈ aòhdùe GjòK[û iZ¥ ùjûA_ûùe; Kò«ê ~\ò KòG GjûKê ò½òZ cù^Keò @ûki¥ùeaiòeùj Zûùjùf ùi @û]¥ûcôòK ùlZâùe _âMZò Keòaû \ìùe [ûC, _Z^eùNûe @§Kûeùe aêWÿò~òa ö G[ô_ûAñ @ûcôû êbìZò fûb òcù« _âùZ¥Kuê@^aeZ _eògâc KeòaûKê ùja Gaõ ù~ùZ _eògâc ~òG Keòa ùiùZZû’e C_Kûe ùja ö aûaû Kjò[ôùf ‘cêñ iaða¥û_ú, aògße icÉ bìZZ[û iPeûPeùe a¥û¯ I @^« @ùU ö ùKak ùijòcû^ue bâcòaûeYûù[ð, ~ûjûu \éÁòùe ùi cûZâ iûùXÿ Zò ò jûZe cYòh, Êdõ iMêY

eì_ ]ûeY Keò @aZú‰ð ùjùf ö G[ôiKûùg ù~Cñ bq @^^¥ bûaùeZûue geYûMZ jêG Gaõ ~òG \ò eûZò Zûue ]¥û^ Kùe, ùiZûuVûùe @bò ÜZû _âû¯ Kùe, ù~Cñ_eò cû]ê~ð¥ I cògâò, icê\â GaõfjWÿò Z[û ù^Zâ I Kû«òùe @bò ÜZû ejò[ûG ö ~òG R^àcéZê¥ PKâeê cêqùjaû Pûjû«ò, ùicûù^ gû« I iÚòe ùjûA òRe ]ûcòðK Rúa^ @ZòaûjòZKeòaû CPòZ ö \êüL\ûdK KUê g± _âùdûM \ßûeû Kûjû c^ùe @ûNûZ^Keò iað\û C©c Kû~ð¥ùe ~êq ùjûA òRe K©ða¥ iµû\^ Keòaûicdùe @^^¥ bûaùe bdejòZ ùjûA Zûue geYûMZ ùjaû CPòZ ö~òG _ì‰ð aògßûi ijKûùe Zûue fúkû gâaY Keò Zûe c^^ Keòa Z[û@^¥ icÉ Pò«û _eòZ¥ûM Keòa, ùi òüiù¦jùe @ûcôû êbìZò _âû ò Keòa öaûaû ùKùZKuê ûc R_ Keò Zûue geYûMZ ùjaûKê Kjòùf ö ù~Cñcûù^‘cêñ KòG-Gjû RûYòaûKê AzêK [ôùf, ùicû^uê fúkû gâaY I c^^ KeòaûKê_eûcgð ù\ùf ö KûjûKê bMaZ fúfû gâaY, KûjûKê bMaZ¨_û\ _ìR^

(131)

@ûC KûjûKê @]¥ûcô eûcûdY aû mûù^gßeú Z[û ]ûcòðK Mâ Ú _V^ I @]¥d^KeòaûKê Kjê[ôùf ö @ù^Kuê Zûue gâú_deùe iÚû^ ù\A @ûC ùKùZKuêLùŠûaû c¦òeKê _VûA Z[û @ûC ùKùZKuê aò¾ê ijiâ ûc R_ Keò Z[ûQûù¦ûM¥ C_ òh\ Gaõ MúZû @]¥d^ KeòaûKê Kjê[ôùf ö Zûue C_ù\geùKøYiò iúcû ^[ôfû ö ùi KûjûKê _âZ¥l Gaõ @ù^Kuê Ê_Üùe \éÁû«_â\û^ Keê[ôùf ö [ùe ùi RùY c\¥_e Ê_Üùe _âKU ùjûA Zû’e QûZòC_ùe PXÿòMùf Gaõ ù~ùZùaùk ùi c\ QûWÿòaûKê g_[ ù^fû, ZûKêQûWÿòùf ö KûjûKê KûjûKê Mêeêaâjàû Mêeêaòð¾ê Gjò cªe @[ð Ê_Üùe aêSûC[ôùfZ ùKøYiò jUù~ûMúuê jUù~ûM QûWÿòaûKê ^òùŸðg ù\A ^úeaZû@af´^Keò ù]÷~ð¥ eLôaûKê Kjê[ôùf ö Zûue iêMc ]ûeû Gaõ aò]ô@_ûe ö iû]ûeY iûõiûeòK a¥ajûe c]¥ùe ùi Zûue @ûPeY \ßûeûG_eò @ù^K C\ûjeY _âÉêZ KeòQ«ò, ~ûjû c]¥eê òcÜùe ùMûUòG CùfäLKeûMfû ö

_eògâce cìf¥ : \òù^ eû]ûKé¾cûBu Ne òKUKê ùMûUòG ògêYò@ûYòaûKê aûaû Kjòùf ö RùY bq Zêe« ògêYòUòG ù^A@ûiòùf Gaõaûaûue Kjòaû @ êiûùe aûc^ ùMû¦Keu Ne _ûLùe ZûKê eLôùf öògêYò ijûdZûùe aûaû eû]ûKé¾cûBu Ne C_ùe PXÿòMùf Gaõ Zûu

QûZ C_eKê ~ûA @ûe_Uê _êYò ZkKê IjäûAMùf ö Gjûe @[ð ùKjòaêSò_ûeòùf ^ûjó ö eû]ûKé¾cûB Gjò icdùe Rßeùe Kµê[ôùf ö ùZYêZûue Rße \ìe Keòaû _ûAñ jêGZ aûaû G_eò Keò[ûA_ûe«ò ö ZkKêIjäûAaû cûùZâ ùi ògêYò @ûYò[ôaû ùfûKUòKê \êAUuû _ûeògâcòK Êeì_aXÿûA ù\ùf ö Gjû ù\Lô RùY GùZ @]ôK _Aiû ù\aûe Zû_ô~ð¥_Pûeòùf ö aûaû Kjòùf ‘_eògâce C_~êq cìf¥ ^ù\A Kûjû\ßûeûùKøYiò Kû~ð¥ Keû~òaû CPòZ êùjñ Gaõ C\ûe c^ùe ~ûjûe ~ûjû_ûeògâcòK ZûjûKê Zûjû _â\û^ Keû~òaû CPòZ ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(132)

öö aòõg @]¥ûd öö

KûKûiûùjau béZ¥ \ßûeû \ûiMYêu ici¥ûe aòflY icû]û^,@\ßòZúd gòlû _¡Zò, Bùhû_ òh\ gòlû ö

KûKûiûùjau béZ¥ \ßûeû \ûiMYêue ici¥û Kò_eò \ìe ùjfû ZûjûGjò @]¥ûdùe ùjcûW_« a‰ð û KeòQ«ò ö

_âûe¸ : gâú iûA cìkZü òeûKûe [ôùf; bqcû^ue ù_âcagZü ùiiûKûe eì_ ]ûeY Kùf ö cûdûeì_ú @bòù^Zâúe ijûdZûùe ùi Gjò aògßeaéjZ ^ûU¥gûkûùe RùY cjû ¨ @bòù^Zû i\ég @bò d Kùf ö @ûi«ê,@ûùc icùÉ gâú iûAaûaûue ]¥û^ I iàeY Keòaû Gaõ gòeòWÿò ~ûA]¥û^_ìaðK c]¥ûjÜ @ûeZò _ea©ðú Kû~ð¥Kâc C_ùbûM Keòaû ö ù~ùZùaùk@ûeZò iµ Ü ùjfû, gâú iûAaûaû ciRò\¨ aûjûeKê @ûiò ùMûUòG ùKûYùe\Šûdcû^ ùjùf Z[û aWÿ KeêYû I ù_âc_ì‰ð bûaùe C\ò aòZeY Kùf öbqcûù^ Zûu i¹êLùe icùaZ ùjA Zûue \gð Keò PeY Ægð Keê[ôùfGaõ C\ò _ûA @û^¦ fûb Keê[ôùf ö \êA jûZùe aûaû bqcû^uê C\òù\C[ôùf Gaõ ùicû^u c[ûùe C\ò UúKû fMûAù\C[ôùf ö aûaûujé\dùe bqcû^u _âZò @iúc ù_âc [ôfû ö ùi ùicû^uê ù_âcùe iù´û]^Keê[ôùf ‘G bûC ! ~û@, ùbûR^ Ke ö @Yû ! Zêùc Gùa NeKê ~û@ öaû_ê ! Zê c]¥ ~û’, ùbûR^ Ke ö’ Gjò_eò ùi _âùZ¥K bquê iù´û]^Keê[ôùf Gaõ NeKê _VûC[ôùf ö aûÉaùe ùijò \ò MêWÿòK ùKùZ iê¦e[ôfû ö G Rúa^ùe @ûC Zûjû K’Y còkòa ? @ag¥ KÌ^û Kùf, @ûRò aò@ûùc ùijò @û^¦ @ êba Keò_ûeòaû ö Gùa iûAu @û^¦cd cì©òðe]¥û^ Keò aò câZû, ù_âc Gaõ @û\e_ìaðK Zûue PeYa¦^û Keò Gjò@]¥ûd K[û @ûe¸ Keòaû ö

Bùhû_ òh\ : [ùe \ûiMYê Bùhû_ òh\ C_ùe UúKû ùfLôaûKêaòPûe Kùf ö UúKû-fòL^ _âûe¸ùe C_ òh\e iõlò _eòPd ù\aû@ûag¥K [ôfû ö Gjò C_ òh\ùe ùa÷\òK iõjòZûe cª icûùag ùjZêGjûKê cùªû_ òh\ ùaûfò c]¥ Kêjû~ûG Gaõ Gjûij G[ôùe ~Rêùað\e@«òc @]¥ûd(40) icûjòZ ùjûA[ôaûeê Gjû aûRiù^dò(~Rêð)iõjòùZû_ òh\ ^ûcùe L¥ûZ @ùU ö ùa÷\òK iõjòZûe icûùag ù~ûMê

(133)

@^¥ C_ òh\ Zêk^ûùe GjûKê ùgâ cù^ Keû~ûG ö GZòKò êùjñ, @^¥C_ òh\MêWÿòK Bùgû_ òh\ùe a‰òðZ MìXÿZ©ße UúKû cûZâ @ùU ö _ŠòZiûZaùfKeu \ßûeû ePòZ aéj\ûeY¥K C_ òh\ Gaõ Bùgû_ òh\eUúKû _âPkòZ UúKûicìjVûeê iaðùgâ aòùaP^û Keû~ûA[ûG ö

_âù`ie @ûe.Wÿò. eû^ûùWÿu cZùe Bùhû_ òh\ GK iõlò C_ òh\ùjûA[ôùf ùjñ G[ôùe _âbìZ aòhde icûjûe ùjûAQò, ~ûjû GK @\ßòZúd@«\ðéÁò _â\û^ Keò[ûG ö Gjûe ùKak 18Uò ùgäûKùe @ûcôZ©ßa‰ð ,RùY @û\gð i Úu Rúa^ú-~òGKò @ûKhðY Gaõ @ûdûie iõiMðùe c]¥@Ukùceê _eò @aiÚû^ Ke«ò, Kcðù~ûM iò¡û«e _âZòaò Z[û mû^ GaõK©ða¥e ù_ûhK Z©ßMêWÿòKe a‰ð û ejòQò ö ùghùe @û\gð, PcKôûeòZûGaõ @ûcôû i´§úd MìXÿ Z©ße a‰ð û Keû~ûAQò ö

C_ùeûq Z[¥eê ÆÁ ùjCQò ù~ _âûKéZ bûhûùe Gjûe cìk @[ð ijòZ@ êaû\ Keòaû GK \êeìj Kû~ð¥ ö \ûiMYê ceûVò Q¦ùe @ êaû\ Z Kùf;Kò«ê iûeZ©ßKê jé\ùaû] Keò _ûeòaûeê iù«ûh fûb Keò_ûeòùf^ûjó ö GYêguû òaûeYûù[ð ùKùZK _ŠòZu _ûLKê ~ûA _eûcgð ùfûWÿòùf GaõZKðùe òcMÜ ùjùf; Kò«ê iù«ûh_â\ bûaû[ð Keòaûùe i`k ùjûA_ûeòùf^ûjó ö Gjò KûeYeê ùi aòaâZ ùjûA_Wÿòùf ö

öö i\¨Mêeê jó ic[ð öö

Bùhû_ òh\ ùa\e iûe Zêf¥ @ùU ö Gjûe MìXÿû[ðKê jé\ùaû] KeòRúa^ùe _âùdûM Kùf R^à-céZê¥ a§^ Qò Ü @ag¥¸ûaú Z[û cêqòfûbiêMc ùjûA~ûG ö GYê \ûiMYêu c^Kê aòPûe @ûiòfû ù~ ~ûjûue@ûcôiûlûZKûe ùjûAiûeòQò, iòG jó C_^òh\e aûÉa @[ð a¥ûL¥û^Keò_ûeòùa ö ùZYê iaêVûùe aò k ùjaû _ùe ùghùe gòeòWÿò ~ûA aûaûu\gð KeòaûKê ùi iÚòe Kùf ö ù~ùZùaùk gòeòWÿò ~ûZâûe iêù~ûM @ûiòfû,ùi aûaûuê iûlûZKeò Zûue PeYa¦^û Kùf Gaõ C_ òh\e KVòaòhdMêWÿòKê Zûu i¹êLùe C_iÚû_^Keò Zû’e icû]û^ KeòaûKê _âû[ð ûKùf ö gâú iûAaûaû @ûgúaðû\ _â\û^ Keò Kjòùf, ‘Pò«û Keòaûe ùKøYiò_âùdûR^ ûjó ö ù~ùZùaùk Zêùc ù`eòa bòùf_ûùfðùe KûKû \úlòZubéZ¥ Zêce \ß¦ß \ìe Keòù\a ö’ C_iÚòZ bqMY ù~ùZùaùk Gjû gêYòùf,cù^Kùf ù~ aûaû _eòjûi KeêQ«ò ö RùY @gòlòZ béZ¥ G_eò GK

(134)

RUòk ici¥û icû]û^ Keò_ûeòa ùaûfò KòG aû KÌ^û Ke«û ! Kò«ê\ûiMYêue _ì‰ð aògßûi [ôfû ù~ aûaûue aP^ ùKùa @iZ¥ ùja ûjó öZûue aP^ Z iûlûZ¨ aâjàaûK¥ i\ég @ùU ö

öö béZ¥Vûeê C_ òh\ gòlû öö

KûKûu béZ¥ : aûaûu aP^ùe _ì‰ð aògßûi eLô \ûiMYê gòeòWÿòeêbòùf_ûùfð(cê A C_KY× @*kùe [ôaû GK iÚû^)ùe _j*ò KûKû \úlòZuaûiba^ùe ejòùf ö _e\ò^ iKûkê \ûiMYê c]êe ^ò\âûe @û^¦ù^C[û«ò(ùKjò ùKjò Kj«ò ùi R_ Keê[ôùf), Gjò icdùe GK MeòaaûkòKûe c]êe KY×ùe iê¦e MúZ bûiò@ûiòfû ö MúZe iûeûõg [ôfû- BhZ¨ùfûjòZ eõMe ùijò gûXÿò, ùKùZ iê¦e- Zû’e Reòe @û*f¨ ùKùZcù^ûje, Zûe Kû ò Gaõ ]Wÿò ùKùZ @ ê_c AZ¥û\ò... ö \ûiMYêuê GjòMúZ aWÿ gîZòc]êe fûMòfû ö aûjûeKê @ûiò ùi ù\Lôùf Z RùY aûkòKû,^ûc¥ûe bCYú (^ûc¥û KûKûiûùja \úlòZu Nùe PûKeûYú Kûc Kùe)Gjò MúZ MûCQò ö aûkòKûUò aûi^ cûRê[ôfû Gaõ ùMûUòG Pòeû K_Wÿû_ò§ò[ôfû ö GùZ \ûeò\â¥ùe c]¥ Zû’e _âi ÜZû ù\Lô \ûiMYêu c^ùe\dû @ûiòfû Gaõ _e\ò eûI aûjû\êe Gc.bò. _â]û^ ù~ùZùaùk ZûuêGK ù]ûZò ù~ûWÿ C_jûe ù\aûKê @ûiò[ôùf, ùijò Meòa aûkòKû _ûAñùMûUòG gûXÿò @ûYòù\aûKê \ûiMYê òùa\^ Kùf ö eûI aûjû\êe aûkòKûUò_ûAñ gûXÿò @ûYòù\ùf ö RùY lê]ôZ a¥qò @KiàûZ Êû\òÁ ùbûR^ _ûAùfù~_eò @û^¦ùe _ìeòCùV, ùijò_eò gûXÿòUò _ûA aûkòKûe @û^¦e _ûeûaûeejòfû ^ûjó ö _e\ò ùi ì@û gûXÿò _ò§òfû Gaõ @û^¦ùe ^ûPòaûKê IùWAñaûKê fûMòfû ö @^¥ aûkòKûu ijòZ êMWÿò ùLkùe cûZòfû ö Zû’_e\ò ì@û gûXÿòKê iRûA iò¦êKùe eLôù\fû Gaõ _ìað_eò Pòeû`Uû _êeêYûfêMû _ò§ò @ûiòfû ö Z[û_ò ùi _âi Ü ù\Lû~ûC[ôfû ö Gjû ù\Lô \ûiMYêuKeêYû @û½~ð¥ùe _eòYZ ùjfû ö Zûue ]ûeYû [ôfû ù~ @bûa ù~ûMê ùiPòeû`Uû fêMû _ò§êQò; Kò«ê Gùa _ûLùe ì@û gûXÿò [ôùf c]¥ ZûKê iûAZòiò¦êKùe eLôù\AQò Gaõ Pòeû K_Wÿû _ò§ò c]¥ Mað I @û^¦ @ êbaKeêQò ö Zû’ cêjñùe \êüL aû òeûgûe ùKøYiò PòjÜ ^ûjó ö G[ôeê Zûue@ êba ùjfû ù~ \êüL Gaõ iêLe @ êba ùKak cû^iòK iÚòZò C_ùeòbðe Kùe ö Gjò aòhd C_ùe MìXÿ bûaùe aòPûe Keòaû _ùe ùi Gjò

(135)

òÃhðùe C_^úZ ùjùf ù~ bMaû^ ~ûjû KòQò aû ù\AQ«ò, ùi[ôùei«êÁ ùjaû CPòZ Gaõ Gjû aêSòaû CPòZ ù~ ùi iPeûPe a¥û¯ @U«ò öZûu \dûeê ~ûjû KòQò _âû¯ ùjûAQò Zûjû òR _ûAñ ò½d fûb_â\ ùja öGjò aòùgh NUYûùe aûkòKûe \ûeò\â¥, Zûe Pòeû`Uû fêMû, ìZ^ gûXÿò\ûZûZ[û Zûe _âû_K Giaê Bgßeu \ßûeû ù_âeòZ [ôfû ö \ûiMYêuê C_ òh\@]¥d^e _âZ¥l gòlû còkòMfû @[ðûZ ~ûjû KòQò òR _ûLùe @Qò ùi[ôùeiù«ûh _âKûg Keòaû aòù]d ö G[ôùe jó @ûce Kf¥ûY òjòZ ö

@\ßòZúd gòlû_¡Zò : Gjò NUYûeê _ûVKcûù^ @ êba Keò_ûeê[ôùaù~ aûaûu _¡Zò Kò_eò @\ßòZúd Gaõ @_ìað [ôfû ö aûaû gòeòWÿò aûjûeKêùKùa ~ûA^ûjû«ò cûZâ KûjûKê ùi cQò¦âMWÿ, KûjûKê ùKûjäû_êe @ûC KûjûKêùiûfû_êe iû]^û òcù« _VûAQ«ò ö KûjûKê \ò ùe I KûjûKê eûZòùe\gð ù\AQ«ò ö KûjûKê Kûc Keòaû icdùe Z @ûC KûjûKê ò\âûaiÚûùe\gð ù\A Zûjûe Kûc^û _ì‰ð KeòQ«ò ö bquê gòlû ù\aû òcù« ùiù~ùZiaê _ Úû @af´^ KeòQ«ò, Zûjûe a‰ð û @i¸a ö Gjò @bò aNUYûùe ùi \ûiMYêuê bòùf_ûùfð _VûA ùiVûùe Zûue béZ¥ \ßûeûici¥ûe icû]û^ KeûAùf ö ~ûjûu c^ùe G_eò _âgÜ @ûiò[ôa ù~\ûiMYêuê aûjûeKê _VûAaûe @ûag¥KZû K’Y [ôfû, K’Y ùi òùRaêSûA _ûeò [ûù« ? ùicû^uê ùcûe Kjòaû K[û ù~ aûaû CPòZ cûMð jó@af´^ Keò[ôùf ö @^¥[û \ûiMYê Kò_eò RùY Meòa béZ¥Vûeê Gjò@cìf¥ gòlû _âû¯ Keò[ûù«, ~ûjûe eP^û Êdõ gâú iûA Keò[ôùf ö

Bùgû_ òh\e gòlû : Bùgû_ òh\e cêL¥ iûe ùjCQò ^úZò gûÈi´§úd C_ù\g ö ^úZòiûeMêWÿòK aòÉéZ bûaùe G[ôùe a‰òðZ ùjûAQò öGjûe _âûe¸ùe Kêjû~ûAQò ù~ iõiûee icÉ aÉê Bgßeu \ßûeû iéÁ IZûuij RWÿòZ ö ~òG Gjò iZ¥Kê MâjY Keò[ûG, ùi Bgßeu Ké_ûeê ~ûjûKòQò còkòQò ùi[ôùe iù«ûh _âKU Keòaû CPòZ ùaûfò cù^Kùe Z[ûiað\û G_eò \éXÿ bûa^û eùL ù~ Bgße jòñ iaðgqòcû^ Gaõ ùi ~ûjû KòQòù\AQ«ò Zûjû @ûc _ûAñ cwk_â\ ö _e]^ _âZò fûkiûKê G[ôùe ò¦ûKeû~ûAQò I òR _ûLùe ù~ZòKò @Qò ùiZòKòùe i«êÁ ejòaû CPòZ KûeYGjû jó Bgßeu Azû ö PeòZâ i´§ùe Kêjû~ûAQò ù~ gûÈùe a‰òðZKcðû êiûùe Rúa^ @ZòaûjòZ Keòaû CPòZ Gaõ iaêKòQò Bgßeu Azûùaûfò cù^ KeòaûKê ùja ö @ûki¥e ò¦û Keò Kêjû~ûAQò ù~ Gjû\ßûeû

(136)

@ûcôû _Z^ûbòcêLú ùjûA[ûG Gaõ @KðcY¥ _âaé©ò aeY Kùe ö ùghùeKêjû~ûAQò ù~ ù~Cñ _âûYú iKk _âûYúu c]¥ùe òRe i©ûKê @ êbaKùe Z[û iKk _âûYú I _\û[ð ~ûjûue @ûcôÊeì_ ùjûAiûeòQ«ò ZûjûVûùeùcûj Kò_eò C_ô Ü ùja ? iêZeûõ G_eò a¥qòu \êüL aû aòhû\e ùKøYiòKûeY ^ûjó ö icÉ bìZùe @ûcô\gð ^Keòòaû, ùgûK, ùcûj Gaõ \êüLaé¡òe KûeY ùjûA[ûG ö ~òG icÉ aÉêKê @ûcôÊeì_ cù^ KeòiûeòQ«ò ùi@^¥ iû]ûeY cYòhe Qò\âûù ßhY Keòa KûjóKò ?

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(137)

öö GKaòõg @]¥ûd öö

(1) MêeêKé_û aò û Mâ ÚûaùfûK^ òe[ðK (2) ùNûWÿûe ùf\ò @[ü^a]û bqò (3) _Še_êee IKòfu K[û

Gjò @]¥ûdùe ùjcûW_« _êù^ ^òaûiú aò^ûdK jeò½¦â VûKêe,@^«eûI _ûUYKe Z[û _Še_êee RùY IKòfu K[û a‰ð û KeêQ«ò öGjòiaê K[û @Zò C_ûù\d I cù^ûm ö c^^_ìaðK GjûKê gâaY Keò@ûPeYùe _âùdûM Kùf _ûVKMY ò½d @û]¥ûcôòK cûMðùe @Mâie ùjùa,G[ôùe iù¦j ^ûjó ö

_âûe¸ : Gjû GK iû]ûeY òdc ù~ MZ R àe gêbKcðe kÊeì_ jó@ûcKê i Úue iû Üò]¥ Gaõ Zûue Ké_û _âû¯ ùjûAQò ö C\ûjeY Êeì_ùjcûW_« Êdõ òRe @ êbìZò a‰ð û KeòQ«ò ö @ù^K ahð _~𥫠ùicê´A C_KY× aû¦âûe iÚû^úd ^¥ûdû]úg [ôùf ö _úe ùcøfû^û ^ûcùeRùY cêifòc i Ú ùiVûùe aûi Keê[ôùf ö Zûue \gð òcù« ajê jò¦ê,_ûiòð Gaõ @^¥ ]cðûaf´ú @ûiê[ôùf ö _úeu cêRûae(_ìRK)ùjcûW_«uêZûue \gð KeûAaû òcù« ajêaûe @ûMâj _âKûg Keê[ôùf Kò«ê ùKøYiò^û ùKøYiò KûeYeê Zûjû ùjûA_ûeê^[ôfû ö

@ù^K ahð _ùe ù~ùZùaùk Zûue gêb icd @ûiòfû, ùi gòeòWÿòùe_j*òùf Gaõ aûaûu \eaûeKê ~ûA iÚûdú eìù_ i¹òkòZ ùjûAMùf öbûM¥jú^uê i ÚicûMc _âû ò ùja Kò_eò? ù~Cñcû^uê G_eò iêù~ûMcòkòQò, ùicûù^ ò½òZ ùiøbûM¥gûkú @U«ò ö

i Úu \ßûeû ùfûKgòlû : @^û\òKûkeê i Úcû^u \ßûeû ùfûKgòlû Kû~ð¥icMâ aògßùe iµ Ü ùjûA@ûiêQò ö bò Ü bò Ü iÚû^ùe I icdùe ùKøYiòò¡ðûeòZ CùŸg¥ _ìeY òcù« i Úcûù^ _âKU jê@«ò ö ~\òI ùicû^ue

Kû~ð¥iÚk bò Ü ùjûA[ûG, ùi icùÉ _ì‰ðZü GK @U«ò ö ùi icùÉ ùijòiaðgqòcû^ _eùcgßeu i*ûk^ gqò @«MðZ ica©ðú fjWÿò bkò Kû~ð¥Ke«ò ö _âùZ¥Ku Kû~ð¥ iµKðùe ùicûù^ ùMûPe ejò[û«ò Gaõ @ûag¥K@ êiûùe _eÆee Kû~ð¥ _ìeY Keò[û«ò, ~ûjû òcÜfòLôZ NUYûeê ÆÁjêG ö

(138)

öö MêeêKé_û aò û Mâ ÚûaùfûK^ òe[ðK öö

gâú VûKêe : aò.GP. VûKêe ^ûcK RùY a¥qò eûRÊ aòbûMùe Kû~ð¥

Keê[ôùf ö [ùe Rcò cû_Pê_ Keê[ôaû Zûue ùKùZK ijKcðúu ij ùi

ùafMûIñ òKUiÚ aWÿMûIñKê ~ûA[ôùf ö ùiVûùe RùY K ÜWÿ i Ú(@®û)ue

\gð^ ùjfû ö i ÚRYK Zûue bqcû^uê ò½k\ûiKéZ ‘aòPûe iûMe’

(ùa\û« aòhdùe ePòZ)e bûaû[ð aêSûC[û«ò ö VûKêe Zûue PeYa¦^û

Kùf I ^úeaùe aiò gâaY Kùf ö KòQò icd _ùe ù~ùZùaùk ùi

aò\ûd ù^aû òcù« @ êcZò bòlû Kùf, i ÚRYK Zûuê Kjòùf ‘Zêùc Gjò

Mâ Ú @ag¥ _ûV Keòaû CPòZ ~Ÿßûeû Zêce cù^ûKûc^û _ì‰ð ùja Z[û

Kûkû«eùe C©e \òMKê ~ûZâûKùf GK cjû ¨ i Úu ij Zêce ùbU

ùja, ~òG ZêcKê CPòZ cûMð _â\gð Keò iêL I gû«ò _â\û^ Keòùa ö

i Úu Cqò ùKùa @iZ¥ jêG ^ûjó ö KòQòahð _ùe Rê ÜeKê Zûue

a\kò ùjfû ö ûùYNûU @ZòKâc Keòaû _ùe Gjò iÚû^ @aiÚòZ ö NûUòeûÉû

@Z¥« ZúL I \êMðc [ôfû Z[û ~ûZâû òcù« aWÿ KVò [ôfû ö cBñhò _òVòùe

aiò ~ûZâúcûù^ NûUò _ûe ùjC[ôùf ö VûKêe c]¥ ùi_eò ~ûZâû Kùf,

~\òI Gjû Zûu _ûAñ KÁKe Z[û ~ªYû\ûdK cù^ùjfû ö KòQò\ò _ùe

@ûC GK iÚû^ Kf¥ûYKê _ù\û ÜZò ij Zûue a\kò ùjfû ö ùiVûùe

^û^ûiûùja Pù¦ûeKeu ijòZ Zûue _eòPd ùjfû ö ZûuVûeê gâú

iûAaûaûu aòhdùe ùi ajêZ KòQò RûYòùf Gaõ Gjû_ùe aûaûu \gð

òcù« Zûu c^ùe Zúaâ CKôY×û RûZ ùjfû ö _e\ò ^û^ûiûùja gòeòWÿò

~ûZâû Keê[ôùf ö Zûu ij ~òaûKê VûKêeuê c]¥ @ êùeû] Kùf ö ùZùa

[ûù^e ù\Ißû^ú @\ûfZùe ùMûUòG cKŸcû iõKâû«ùe Zûue C_iÚòZò

Reêeú [ôaûeê ùi ~ûA_ûeòùf ûjó ö GYê û^ûiûùja GKêUò@û Mùf; Kò«ê

[ûù^ _j*òaû ùakKê ùcûKŸcûe ZûeòL Nê*ò~ûA[ôfû ö Gjû RûYòaû_ùe

^û^ûiûùjau ij ~ûA^_ûeòaûeê Zûu c^ùe búhY \êüL ùjfû I ùi

@^êZû_ KeòaûKê fûMòùf ö Zû_ùe @ûC aòk´ ^Keò Zêe« gòeòWÿò

aûjûeòMùf ö Kò«ê _j*òaû _ùe _ìað\ò ^û^ûiûùja ù`eò~ûA[ôaû gêYò

c^ùe _êYò \êüL ùjfû ö ùKøYiòcùZ ùiVûùe ù\LûùjûA[ôaû KòQò a§êu

ij aûaûu \gð^ ^òcù« Mùf ö aûaûuê \gð^Kùf Gaõ Zûue

(139)

PeYKcke @ûeû]^û Keò @û^¦ùe CZ êfäòZ ùjùf ö Zûue iaðûwgeúe

ùeûcû*òZ ùjûAMfû Gaõ d^~êMkeê @aûeòZ @gî]ûeû ùaûjòaûKê fûMòfû ö

ZâòKûk\gðú aûaû Zûuê Kjòùf Kò K ÜWÿ i Ú @û®ûu C_ù\g Kò û ûùYNûUùe

cAñhò iaûe _eò Gjò iÚû^Kê cûMð GùZ iêMc êùjñ ö @û]¥ûcôòK _[ùe

~ûZâû Keòaû òcù« ZêcKê KVò _eògâc KeòaûKê _Wÿòa ö Gjò cûMð @Z¥«

KVò ö gâú VûKêe G_eò iûeMbðK aqa¥ gêYòaû _ùe(~ûjûe @[ð Zûu

aò û @^¥ ùKjò aêSò_ûeò [ôùf) Zûue @û½~ð¥ I @û^¦e iúcû ejòfû

^ûjó Gaõ K ÜWÿ i Úu iáZò Zûue cû^i_Uùe bûiòòaûùe fûMòfû ö \êAjûZ

ù~ûWÿò aûaûu PeYù\gùe ùi cÉK eLôùf Gaõ _âû[ð û Kùf Kò ‘ùj

_âbê ùcû C_ùe Ké_û Ke«ê Gaõ Gjò @^û[Kê @û_Yue PeYKcke

gúZkQûdûùe Kò*òZ iÚû^ \ò@«ê ö aûaû Kjòùf, ‘@û®û ~ûjû Kjò[ôùf Zûjû

iZ¥ ö ZûKê @b¥ûi Keò @ûPeYùe _âùdûM KeòaûKê ùja ö aé[ûùe

aiò~òaû \ßûeû ùKøYiò fûb ùja ûjó ö ~ûjû KòQò Zêùc _ûV KeêQ, ZûjûKê

@ûPeYùe _âùdûMKe, @^¥[û fûb K’Y ? Mêeê Ké_û aò û Mâ ÚûaùfûK^

Z[û @ûcôû êbìZò òe[ðK @ùU ö’ gâú VûKêe ùi ~ûGñ ùKak ‘aòPûe iûMe’

Mâ Úe iò¡û« _âKeY _Xÿò[ôùf; Kò«ê Zûe _âZ¥l a¥ajûe _âYûkú mû^

gòeòWÿòùe fûb Kùf ö

@^«eûI _ûUYKe : _ê ûe RùY a¥qò @^«eûI _ûUYKe gâú

iûAaûaûue \gð òcù« aWÿ AzêK [ôùf ö gòeòWÿò @ûiò aûaûuê \gð

Kùf ö \gð cûZâùK Zûue ù^Zâ gúZk ùjûAMfû Gaõ ùi aWÿ _âi Ü

@ êba Kùf ö aûaûue gâúPeY Ægð Kùf Gaõ ~[ûù~ûM¥ _ìRû Keòaû

C_eû« Kjòùf ‘cêñ ajêZ KòQò _XÿòQò ö ùa\, ùa\û«, C_ òh\ @]¥d^

KeòQò Z[û @^¥ _êeûY c]¥ gâaY KeòQò, Kò«ê ùcûùZ gû«ò còkê ûjó ö

ùZYê ùcûe _V^ aé[û Mfû ö RùY iû]ûeY @mû^ú bq c]¥ ùcû Vûeê

Kûjó ùgâ ö ù~ _~𥫠c^Kê gû«ò còkò ûjó, ùi _~𥫠Mâ ÚûaùfûK^ aé[û

@ùU ö cêñ gêYòQò Kò @û_Y \éÁò cûZâùK Gaõ aòù^û\_ì‰ð aP^ \ßûeû

@^¥cû^ue c^Kê iekZû_ìaðK gû«ò _â\û^ Ke«ò ö G K[û gêYò cêñ c]¥

GVûKê @ûiòQò ö Ké_û Keò Gjò \ûiKê @ûgúaðû\ _â\û^ Ke«ê ö Gjû_ùe

aûaû òcÜfòLôZ K[û Kjòùf-

(140)

öö ùNûWÿûe @Uò ùf\ò @[ü a]û bqò öö

‘[ùe RùY ùiø\ûMe GVûKê @ûiò[ôfû ö Zû’ i¹êLùe ùMûUòG ùNûWÿúckZ¥ûM Kfû ö Ròmûiê ùiø\ûMeRYK Zû’e ù]ûZòe Kû òùe ^@Uòùf\ò(ùf\òe @[ð ùNûWÿûe aòÂû) iõMâj Kfû, Gjû_ùe Zû’e c^ gû«òfûbKfû ö gâú _ûUYKe C_ùeûq Cqòe ùKøYiò @[ð aêSò_ûeòùf ^ûjó öGYê MùYg \ûùcû\e Ie` \û\û ùKfKeuê Gjûe @[ð aêSûAaû _ûAñ_âû[ð û Keò aûaûu aûYúe @bò_âûd K’Y ùaûfò _âgÜ Kùf ö \û\û ùKfKe¨Kjòùf ‘aûaûu Cqò ùi òùR @ù^K icdùe aêSò_ûe«ò ^ûjó ö ùZùaZûue ù_âeYûùe ù~ZòKò aêSòQò, Zûjû ZêcKê KjêQò ö ùNûWÿú ùjCQò BgßeKé_û Gaõ ^@Uò ùf\ò ùjCQò ^aaò]û bqò ~[û (1) gâaY (2)Kú©ð(3) ^ûciàeY (4) _û\ùiaû (5) @yð û (6) a¦^û aû _âYûc (7)\ûi¥(ùiaK) (8) iL¥ aû iLû (9) @ûcô òùa\^(ic_ðY) ö Gjû ùjfû^@ _âKûe bqò ö Gjû c]¥eê ùMûUòGKê aò ~\ò aûÉa ùlZâùe @b¥ûi Keò_âùdûM Keû~ûG Zûùjùf bMaû^ gâújeò @Zò _âi Ü ùjûA bqe Nùe_âKU ùjûA~û@û«ò ö icÉ iû]^û c]¥ùe R_, Z_, ù~ûMûb¥ûi Z[ûùa\ _V^-_ûV^ c]¥ùe ù~ _~𥫠bqòe iµêU ùjûAQò, Zûjû úei@ùU ö ùa\mû^ú Kò û aâjàmû^úu Kú©òð bqòbûa aò û òe[ðK @ùU ö GYêùKak _ì‰ð bqòe @ûag¥KZû ejòQò ö òRKê c]¥ ùijò ùiø\ûMe bkòcù^Keò a¥MâZû Z[û CiôêKZû_ìaðK iZ¥e @ù ßhY Keò ^@_âKûe bqò_âû¯ Ke ö ZŸßûeû ZêcKê \éXÿZû Z[û cû^iòK gû«ò _âû¯ ùja ö

_e\ò ù~ùZùaùk gâú _ûUYKe aûaûuê _âYûc KeòaûKê Mùf, aûaûZûuê _Pûeòùf ‘^@Uò ùf\ò iõMâj Kf ?’ ùi Kjòùf Kò ‘cêñ @^ûgâòZ@ùU ö’ @û_Yu Ké_û aò û iekZû_ìaðK Zûjû iõMâj Keòaû i¸a êùjñ öaûaû Zûuê @ûgúaðû\ _â\û^Keò iêL Gaõ gû«òe ae ù\ùf ö gâú _ûUYKeuc^ @û^¦ùe _ìeòCVòfû ö

_Še_êee IKòfu K[û I aûaûu iaða¥û_K \éÁò : bqcû^ue\êMðêY \ìe Keò ùicû^uê CPòZ _[ùe @ûYòaû òcù« aûaûue ZâòKûk\gòðZûeGK lê\â C\ûjeY a‰ð û Keò Gjò @]¥ûd icû¯ Keòaû ö [ùe _Še_êeeRùY IKòf gòeòWÿò @ûiòùf ö aûaûuê \gð Keò _âYûc Kùf Z[û \lòYûùbUò ù\A ùMûUòG ùKûYùe aiò aû©ðûkû_ gêYòaûKê fûMòùf ö Zûu

(141)

@ûWÿKê ù\Lô aûaû Kjòùf ‘ùfûùK ùKùWÿ PZêe, GVûKê @ûiò PeYùeùfûUêQ«ò, \lòYû ù\CQ«ò; ùZùY _Qùe Mûkò ù\CQ«ò ö Kò @û½~ð¥eK[û ö Gjò K[û IKòf RYu _âZò CŸòÁ [ôfû Gaõ ùi ZûKê _eûÉ ùi÷ òK_eò úeaùe MâjY KeòaûKê aû]¥ ùjùf ö IßûWÿûKê ù`eòaû _ùe IKòfRYKKûKûiûùja \úlòZuê Kjòùf Kò aûaû ù~Cñ C\ûjeY ù\ùf Zûjû ùcûùZjó fl¥ Keò Kjò[ôùf Gaõ Zûjû iZ¥ [ôfû ö Gjû ùKak ùcû _âZò ùPZûa^ú[ôfû ù~ cêñ Kûjû ò¦û Keòaû CPòZ êùjñ ö [ùe C_^¥ûdû]úg gâú êfKe@ûùeûM¥ fûb Keòaû CùŸg¥ùe _Še_êeeê gòeòWÿò @ûiòaûeê KùPeò aûeùeZûu aòhdùe Pyðû ùjûA[ôfû ö @ûùc @ûùfûP^û Keò[ôfê Kò ù~Cñ a¥û]ôùeC_^¥ûdû]úg _úWÿòZ, Jh] ùia^ ^Keò ùKak iûAaûaûue geYù^ùf Zûjû K’Y bf ùjûA~òa ? gâú êf¨Keu bkò RùY gòlòZ a¥qòGjò cûMð @af´^ Keòaû ~[û[ð Kò? Cbd gâú êf¨Ke Gaõ iûAaûaûueajêZ _eòjûi c]¥ KeûMfû ö cêñ aò Gjò @ûùfûP^ûùe iûcòf [ôfò ö gâúiûAaûaû ùcûe ùijò \ìhòZ @ûPeY iµKðùe ùPZûAù\ùf ö Gjû ùcû_âZò C_jûi êùjñ, aeõ _âZ¥l C_Kûe ö Kûjûe ò¦û Keòaû CPòZ êùjñKò Kûjûe Kû~ð¥ùe aòNÜ _âùdûM Keòaû VòK¨ êùjñ-Gjò K[û cêñ gòlû _ûAfò ö

gòeòWÿò Gaõ _Še_êe c]¥ùe a¥a]û^ _âûd 300 Kòcò \ìe ö Z[û_òaûaû iaðm ùjûA[ôaûeê KùPeò Klùe K’Y @ûùfûP^û ùjûA[ôfû, ZûjûZûuê @Q_û ^[ôfû ö cSòùe [ôaû ^\ú, N* Rwf Gaõ _aðZ Zûue\òa¥\éÁò _[ùe @«eûd ùjûA^[ôfû ö icÉu jé\de Mìj¥ K[û ùiRûYê[ôùf Gaõ Zûu òKUùe KòQò Q_ò ejê [ôfû ö icú_ aû \ìe _âùZ¥KaÉê Zûu _ûAñ _âKûg i\ég Rû{ßf¥cû^ [ôfû Z[û Zûue iaða¥û_K \éÁòeêaòPê¥Z [ôfû ö Gjò NUYûeê IKòf iûùjauê gòlû còkòfû Kò ùKùa KûjûeQò\âûù ßhY Keòaû Z[û ò¦û Keòaû CPòZ êùjñ ö

Gjò K[û ùKak Cq IKòfu _ûAñ êùjñ, aeõ icÉu òcù« gòlû_â\ ögâú iûAaûaûu cj^údZûe KòG @ûKk^ Keò_ûeòa ^û Zûue @\¨bêZfúkûe @« ùjûA_ûeòa ö Zûue Rúa^ú c]¥ Z\ êeì_ @ùU, KûeY ùiÊdõ _eõaâjàÊeì_ ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(142)

öö \ßûaòõg @]¥ûd öö

i_ð\õg^eê elû, ùR¥ûZòòhu céZê¥ MY^û Gaõ aûaûu C_ù\g

iû_ cûeòaû _âiwùe aûaûu _eûcgð : gâú iûAaûaûue Kò_eò]¥û^ Keòaû ? ùijò iaðgqòcû ¨u cjòcû @_ûe, ~ûjû a‰ð û KeòaûKêùa\ Gaõ ijiâ Yû~êq ùgh^ûM c]¥ òRe @lcZû _âKûg Ke«ò öbqcû^ue eêPò Êeì_ a‰ð ûùe ^[ûG ö ùicû^ue \éXÿ ]ûeYû ù~ùKak iûAue gâúPeYùe jó @û^¦ _âû ò i¸a ö Zûue PeYKcke]¥û^ a¥ZúZ Zûuê Rúa^e iùaðûy fl¥ _âû ò Keòaû òcù« @^¥ cûMð^ûjó ö ùjcûW_« bqò Gaõ ]¥û^e GK iek cûMð GVûùe a‰ð û KeòQ«ò öZûjû ùjCQò :-Ké¾_l @ûe¸ ùjaû _ùe P¦âKkû \ò Kê \ò ld ùjaûKêfûùM Z[û Zûjûe _âKûg c]¥ Kâcgü lúY ùjûA~ûG I ùghùe @cûaûi¥û\ò P¦âcû _ì‰ð aòfú^ ùjûA~òaû ù~ûMê PZêŸòðMùe @cû @§Kûe ùNûUò~ûG;Kò«ê ù~ùZùaùk gêKä_l @ûe¸ jêG, ùfûùK P¦â \gð òcù« @ZòCiôêKZû _â\gð Ke«ò ö \ßòZúdû \ò ù~ùjZê P¦â @]ôK ÆÁ ù\Lû~û@û«ò^ûjó ùfûùK aéle \êAUò gûLû c]¥ ù\A P¦â\gð Ke«ò ö CiôêKZû Gaõ]¥û^ijKûùe ù\Lôaûe G_eò _âdûi Keòaûùaùk ù~ûR^ \ìeùe [ôaûP¦âe lúYùeLû ù~ùZùaùk \éÁòùMûPe jêG, c^ @û^¦ùe _â êfäòZùjûACùV ö VòK¨ Gjò aòPûeùe @ûùc aûaûue gâú_de \gð e _âdûiKeòaû @ûag¥K ö aûaûu PòZâKê ù\L«ê ö ùKùZ iê¦e ! aûcRû ê C_ùe\lòYRû ê ¥ÉKeò D¡ßðcêL ùjûA GK _âÉeLŠ C_ùe ~ùgû\ú¯ cê\âûùe@ûiú^ ùjûAQ«ò ö aûc jÉe @ûwêkòcû^ WûjûY _û\ C_ùe ejòQò öWûjûY ùMûWÿe @ûwêVò C_ùe aéle Wûk I gûLû _eò ZRð ú I c]¥cû@ûwêkò _âiûeòZ ùjûAQò ö Gjò @ûKéZò \ßûeû aûaû KjêQ«ò Kò ~\ò Zêùc ùcûe@û]¥ûcôòK \gð KeòaûKê AzêK Zûùjùf @bòcû^gì ¥ ùjûA Gaõ aò câùjûA ùijò \êA @ûwêkò c]¥ùe ùcûe PeYe aé¡ûwêkòKê ]¥û^ Ke öZŸßûeû Zêùc ùijò iZ¥Êeì_u \gð Keòaûùe i`k ùjûA_ûeòa ö bqò_âû ò _ûAñ Gjû iaêVûeê iêMc _ Úû @ùU ö

Gùa gâú iûAaûaûu Rúa^ú @aùfûK^ Keòaû ö iûAaûaûu òaûi\ßûeû gòeòWÿò cjû ¨ Zú[ðiÚkùe _eòYZ ùjfû ö PZêŸòðMeê ùfûKue bòWÿ

(143)

\ò Kê \ò aXÿòaûKê fûMòfû Z[û Kò ]^ú Kò Meòa icùÉ ùKøYiò ^ûùKøYiò _âKûùe C_KéZ ùjaûùe fûMòùf ö aûaûue @iúc ù_âc, Zûue@\¨bêZ mû^bŠûe Gaõ iaða¥û_KZûe a‰ð û Keòaûùe Kûjûe iûc[ð¥@Qò ? ~òG KòQò @ êba fûb Keò_ûeòQò, Zûe Rúa^ aûÉaùe ]^¥ öùKùa ùKùa ùi aâjàùe òcMÜ ejòaû KûeYeê \úNðKûk ùcø^aâZ ]ûeYKeê[ôùf ö @ûC ùKùa ùP÷Z^¥N^ Gaõ @û^¦cì©òð eì_ ]ûeY Keòbqcû^u MjYùe aiê[ôùf ö ùKùZùaùk \éÁû« ù\C[ôùf ZùKùZùaùk jûi¥ aòù^û\ Keê[ôùf ö ùKùZùaùk iek Pò© ejê[ôùfZ ùKùZùaùk Kî¡ ùjûACVê[ôùf ö Zûue cêLcŠk \gð , aû©ðûkû_Z[û fúkû gâaY Keòaûùe bqcû^ue Azû iað\û @Zé ejê[ôfû ö ahðûRkeKYòKûMêWÿ òKe MY^û Keû~ûA_ûeòa, aûdê êKê Pcð[kòùe iõelòZKeòeLû~ûA_ûeòa; Kò«ê aûaûue fúkûe @« còkòa ^ûjó ö Gùa ùijòfúkûMêWÿòK c]¥eê ùMûUòG GVûùe gâaY Keòaû ö bqcû^ue iõKUNUòaû _ìaðeê jó aûaû Kò_eò ùicû^ue elû Keê[ôùf ö

iŸðûe KûKûiûùjaue iê_êZâ Z[û ùKû_eMûIñe cûcfZ\ûe aûfûiûùjacòeòKe [ùe PòZfò MÉùe ~ûC[ôùf ö aûUùe gâú iûAaûaûu \gðòcù« gòeòWÿò @ûiòùf ö ciRò\¨Kê ~ûA aûaûue PeY a¦^û Kùf Gaõ

PòeûPeòZ ùg÷kúùe ÊûiÚ¥ Z[û @^¥û^¥ _âiwùe @ûùfûP^û Kùf ö aûaûZûuê ÆÁ bûaùe Kjòùf Kò ‘Zêùc ù~CñVûùe aiòQ, ùiVûùe \ßûeKûcûdú@Qò ö Zûe ùKûkùe ~òG @ûgâd òG, iòG ùicû^ue icÉ \êüL GaõKÁ \ìe Keò\òG ö Gjò ciRò\¨cûdú _ec \dûkê @ùU ö iek jé\dbqcû^ue Z ùi cûZû Gaõ iõKU icdùe ùicû^ue ò½d elûKeòùa ö ~òG [ùe Zû’e ùKûkùe aiòQò, Zûjûe icÉ KÁ \ìe ùjûA~òa ö~òG Zûjûe QZâQûdûùe aògâûc Kùe, ZûjûKê @û^¦ I iêL _âû ò ùja ö’Z\_eû« C\ò ù\A aûaû Zûue ae\jÉ Zûue cÉK C_ùe eLô@ûgúaðû\ Kùf ö

Gjû_ùe aûfûiûùja aò\ûd ù^aû òcù« C\¥Z jê@ù« aûaû Kjòùf‘f´û aûaû(@[ðûZ i_ð)uê RûYòQ ? òRe aûc cêVò a¦ Keò ZûjûKê WûjûYjûZe KjêYò _~𥫠ù^A WûjûY jûZKê iû_ i\ég jfûA Kjòùf ‘iòG @Zòbdue; Kò«ê \ßûeKûcûdúe fûfûcû^ue iòG K’Y Keò_ûeòa ?ù~ùZùaùk Êdõ \ßûeKûcûdú ùicû^ue elû Ke«ò, iû_e aû iûc[ð¥

(144)

ùKùZ ? C_iÚòZ ùfûùK Gjûe @[ð Z[û còeòKeuê G _âKûe ùPZûa^úeKûeY RûYòaûKê Pûjêñ[ôùf; Kò«ê _PûeòaûKê Kûjûe iûji ^[ôfû ö aûaûg¥ûcûuê WûKò aûfûiûùjau ij PòZfò ~òaûKê òùŸðg ù\ùf ö g¥ûcûaûaûu @ûù\g aûfûiûùjauê RYûAùf; Kò«ê aûfûiûùja G[ôùe @ûMâj_âKûg Keò òùR ù`eò~òùa ùaûfò Kjòùf ö aûfûiûùjaue cZ g¥ûcûaûaûu _ûLKê ~ûA RYûAù\ùf ö aûaû Kjòùf ‘VòK¨ @Qò, CPòZ @[ðMâjY Keò iað\û bf Kû~ð¥ Keòaû CPòZ ö ~ûjû ùjaûe [ôa, Zûjû Zò½d ùja ö’aûfûiûùja _ê aðûe Pò«ûKeò aûaûu _âÉûa ÊúKûe Kùf I g¥ûcûuê

Zûu ij ~òaû _ûAñ Kjòùf ö g¥ûcû _êYò aûaûuVûeê @ êcZò @ûYòaû _ûAñMùf I @ûù\g còkòaû _ùe aûfûiûùjau ijòZ Uûwûùe aiò ~ûZâûKùf ö eûZò 9Uûùe ùicûù^ PòZ¨fòùe _j*òùf I cûeêZò c¦òeKê ~ûAùiVûùe ejòùf ö @ òie KcðPûeúcûù^ @ûjêeò @ûiò [ôùf, Gjò KûeYeêùicûù^ _eÆe @ûkû_ @ûùfûP^ûùe icd @ZòaûjòZ Kùf ö aûfûiûùjaGK PùUA C_ùe aiò LaeKûMR _Xÿê[ôùf ö Zûue C_eûY(ù\jùe_KûAaû P\e)e ùMûUòG bûM @<ûùe MêùWÿA ùjûA[ôfû I @ûC ùMûUòGbûM PùUA C_ùe [ôfû ö ùKCñVê ùMûUòG iû_ @ûiò Zûjû C_ùe aiòMfû öùi_ùU Kûjûe ]¥û^ ^[ôfû ö ùZùa @§ûeùe iòAiòA Keò ùi @ûMKê~ûC[ôfû ö Gjò g± gêYò P_eûiò KòQò @NUY @ûguûKeò fY×^ ]eòù\øWÿò@ûiòfû ö iû_UòKê ù\Lôaû cûùZâ iû_ iû_ Kjò ùi CyÊeùe PòKôûeKfû ö aûfûiûùja bdùe [eòaûKê fûMòùf ö g¥ûcû c]¥ GKecK RWÿ_ûfUòMùf ö aWÿ ùKøgke ijòZ ùi Z[û @^¥ a¥qòcûù^ ]úùe ]úùe_QKê _Q jUò @ûiòùf ö Zû_ùe icùÉ cògò iû_UòKê _òUò cûeòù\ùf öù~Cñ iõKUe aûaû baòh¥aûYú Keò[ôùf, Zûjû UkòMfû Gaõ iûA PeYùeaûfûiûùjaue ù_âc \éXÿúbìZ ùjfû ö

öö ùR¥ûZòhu céZê¥ MY^û I aûaûu _âZ¥ûL¥û^ öö

aû_êiûùja aêUò : \òù^ RùY aògòÁ ùR¥ûZòh ^û^ûiûùja ùWwùfaû_êiûùja aêUòuê (ùijò icdùe aêUò gòeòWÿòùe ejê[ôùf) Kjòùf ‘@ûRò\ò Uò Zêc _ûAñ @Z¥« @gêb Gaõ Zêce Rúa^ _âZò aò_\ ejòQò ö GK[ûgêYò aû_êiûùja aWÿ a¥É ùjûA_Wÿòùf ö iaê\ò _eò ù~ùZùaùk aûaûue

(145)

\gð KeòaûKê Mùf, aûaû Zûuê ù\Lô Kjòùf ‘ùd ^û^û K’Y KjêQ«ò ?ùi Zêce céZê¥e baòh¥aûYú KeêQ«ò ? bd Keòaûe ùKøYiò KûeY ûjó öZûuê \éXÿZûe ij Kjò\ò@ Kò bf Keò ù\L, Kûk ùcûùZ Kò_eò @_jeYKeêQò ö’ ù~ùZùaùk i§¥û icd C_MZ ùjfû aû_ê ùgøPûkdKê ~òaûcûùZâ GK iû_ ù\Lôùf ö Zûue béZ¥ c]¥ iû_UòKê ù\Lôfû Gaõ ZûKêcûeòaû _ûAñ ùMûUòG _[e CVûAfû ö aû_êiûùja ùMûUòG f´û aûWÿòcMûAùf, Kò«ê aûWÿò @ûiòaû _ìaðeê jó iû_Uò PûfòMfû Gaõ Kê@ûùWÿ Cbû^ùjûAMfû ö aûaûue @bd_ì‰ð aûYú ùijò icdùe aû_êue iàeY ùjfûGaõ ùi @ûgßÉò fûb Kùf ö

i_ð Kakeê @cúeu _âûYelû : @cúe gKÑe ùKûeùf Mâûc òaûiú[ôùf ö Gjò Mâûc ùKû_eMûIñ ZûfêKe @«bðêq ö RûZòùe ùi KõùiA [ôùfGaõ aû¦âûùe Kcòg ò GùR< eìù_ Kû~ð¥ Keê[ôùf ö RYûgêYû a¥qòcû^uc]¥ùe Zûue ^ûc [ôfû ö [ùe ùi aûZ ùeûMùe _úWÿòZ ùjùf öù~ùZùaùk Lê\û cù^ _Wÿòùf, ùi Kûc]¦û QûWÿò gòeòWÿò @ûiòùf Gaõaûaûuê ùeûMeê òaé©ò òcù« _âû[ð û Kùf ö aûaû Zûuê PbûWÿòùe ejòaûKê@ êcZò ù\ùf ö ùijò icdùe PbûWÿò GK @ÊûiÚ¥Ke iÚû^ ùjûA[ôaûeêGjò _âKûe ùeûMúcû^u _ûAñ òjûZò @ ê_~êq [ôfû ö Mñûe @^¥ ùKøYiòiÚû^ Zûu _ûAñ C©c ùjûA[û«û; Kò«ê aûaûue aûYú Z PìWÿû« Z[û cêL¥Jh]Êeì_ [ôfû ö aûaû Zûuê ciRò\¨ @ûiòaûKê ù\ùf ûjó Gaõ PbûWÿòùejó ejòaûKê Kjòùf ö _âZò\ò _âûZü I i§¥û icdùe aûaû PbûWÿò ù\A~òaû @ûiòaû Keê[ôùf Z[û \òù^ QûWÿò \òù^ ùgûbû~ûZâûùe @ûiò PbûWÿòNùe _j*ê[ôùf I ùiVûùe aògâûc Keê[ôùf ö Gjû\ßûeû @cúe aûaûueiû Üò]¥ fûb Keê[ôùf ö ùiVûùe ùi ^@ cûi ejòùf ö Kò«ê ùKøYiòKûeYeê Zûue c^ ùiVûeê ZêUòMfû, GYê \òù^ fêPò ùKû_eMûIñ _kûAùiVûùe GK ]cðgûkûùe ejòùf ö ù~ùZùaùk ]cðgûkûùe _j*òQ«ò,RùY Kòeuê cêcìhðê @aiÚûùe _Wÿò[ôaû ù\Lô Zûue geúe bdùe [eòaûKêfûMòfû ö `KòeRYK a¥ûKêkùjûA _ûYò ùUû_ûG cûMê[ôfû I Rúa^ ijòZ@«òc iõMâûc PkûA[ôfû ö @cúe Zûuê _ûYòù\ùf; Kò«ê _ûYò cê¦ûK _ûUòbòZeKê ù^C ù^C Zû’e _âûYaûdê CWÿòMfû ö Gjò NUYûùe @cúe KòõK©ða¥aòcìXÿ ùjûA_Wÿòùf ö _êfòi I @^¥û^¥ K©ðé_luê Gjò Lae RYûAùaùaûfò bûaòùf; Kò«ê Lae ù\A[ôaû ùfûK jó ù\ûhú aòùaPòZ ùjûA û^û

(146)

_â_* I jAeûYe gòKûe ùja cù^Keò _e cêjì©ðùe ò¿©ò a\kûAùf öGùY aûaûu aò û @ûù\gùe gòeòWÿò QûWÿò[ôaûeê Zûu c^ùe û^û _½û©û_ùjfû ö c^bòZùe aûaûuê KâcûMZ _âû[ð û Kùf Gaõ Zêe« gòeòWÿò ù`eòaûKêiÚòe Keò ùijò eûZòùe aûaûu ^ûc R_ò R_ò iò¦êeû `ûUòaû _ìaðeê gòeòWÿò_âZ¥ûa©ð Kùf ö aûaûu i¹Zò I @ûù\gû êiûùe _êYò PbûWÿòùe ejòùfI ùeûMcêq ùjûAMùf ö

[ùe @¡ðeûZâò icdùe aûaû @Pû^K ‘Iü @a\êf¨’ ùaûfò PòKôûe KeòùKøYiò \êÁ _âûYú Zûu aòQYû C_ùe PXÿê[ôaûe iìP^û ù\ùf ö @a\êffY×^ ù^A aûaûue aòQYû ùLûRûùLûRò Kùf, Kò«ê ùKCñVûùe KòQòù\LûMfû ^ûjó ö aûaû ]¥û^_ìaðK Pûeò@ûùWÿ bfKeò ù\LôaûKê KjòùfGaõ Zûue iU¨Kû c]¥ bìcò C_ùe _âjûe Kùf ö aûaûue Gjò fúkûù\Lô @cúe bûaòùf Kò ùKøYiò iû_ @ûiò[ôaûe @ûguû ùaû]jêG aûaûueùjûA[ôa ö

\úNðKûk _~𥫠aûaûu iõÆgðùe ejòaû ù~ûMê @cúe aûaûue aûYúGaõ @ûPeYe @[ð aêSòaûKê ilc ùjC[ôùf ö aòQYû _ûLùe KòQò Li¨LiKeê[ôaûe ùi ù\Lôùf, @a\êfuVûeê aZò ù^A ù\LôfûùakKê ùiVûùeùMûUòG iû_ KêŠkú Keò aiò[ôfû ö iû_Uò `Yû jfûC[ôfû ö Zêe« ZûKêcûeò \ò@ûMfû ö Gjò _âKûe aûaû icùdû_ù~ûMú iìP^û ù\A @cúeu_âûY elû Kùf ö

ùjcûW_« (aòQû Gaõ iû_) : aûaûu @ûù\g @ êiûùe KûKûiûùja\úlòZ gâú GK^û[ cjûeûRu ePòZ Mâ Ú ‘bûMaZ’ I ‘bûaû[ð eûcûdY’eòZ¥ _ûeûdY Keê[ôùf ö [ùe ùi eûcûdY _ûV Keê[ôaûùaùk ùjcûW_«

c]¥ ùgâûZûu MjYùe C_iÚòZ [ôùf ö cûZûu @ûù\gùe j êcû^ Kò_eògâúeûcue cjû^Zûe _eúlû Kùf-Gjò _âiw Pûfò[ûG ö ùgâûZûMY cªcêMÛùjûA gêYê[û«ò, ùjcûW_« c]¥ ùijò_eò Z^àd @aiÚûùe [û@û«ò ö jVûZ¨ùKCñVê GK aòQû @ûiò Zûu WûjûY Kû§ùe _Wÿòfû ö ùjcûW_« Kò«ê GKûMâPò©ùe K[û gêYê[ôaû ù~ûMê Zûjû RûYò_ûeò [ôùf ö iZ¨iw icdùe ÊdõbMaû^ ùgâûZûcû^ue elû Keò[û«ò ö @Pû^K ùjcûWÿ_«ue \éÁò Kû§ùe_Wÿòfû ö aòQûUòKê ùi ù\Lôùf ö _âûd ùi céZaZ¨ RYû_Wÿê[ôfû, ùaû]jêGK[ûe ù_âcùe ùi aò Zfäú^ ùjûA_Wÿò[ôfû ö jeò Azû cù^ Keò ùgâûZûcû^uc]¥ùe ùKøYiò _âKûe aòNÜ ùjaûKê ù\A ùjcûW_« ù]ûZòe \êA ]Wÿòùe

(147)

aòQûUòKê ]eòùf Gaõ KòQòaûU ~ûA aMòPûùe òwòù\ùf ö@^¥ GK NUYûùe \òù^ i§¥û icdùe KûKûiûùja IßûWÿûe C_e

aûeŠûùe aiò[û«ò, Gjò icdùe ùMûUòG iû_ SeKûe ùPøKûV c]¥ùe[ôaû GK Qò\â ù\A bòZeKê _gò @ûiòfû Gaõ KêŠkú Keò aiòejòfû ö @ûfê@@Yû~òaû _ùe _â[ùc iòG iûcû^¥ PcKòfû Kò«ê _êYò úeaùe aiò ejòfûI `Yû jfûAaûKê fûMòfû ö ajê ùfûK aûWÿò I KûV`ûkò@û @ûYò _j*òùf,Kò«ê iû_Uò GK iêelòZ iÚû^ùe aiò[ôfû, ù~CñVò Kûjûe _âjûee ùKøYiò_âbûa _Wÿò [û«û ö KòQò icd ]eò ùfûKcû^ue ùjû jfäû c]¥ùe ùijòQò\â bòZùe iû_Uò @\ég¥ ùjûAMfû ö Gjû_ùe icÉu c^ @ûgßÉ ùjfû ö

aûaûu C_ù\g : ùiVûùe C_iÚòZ RùY bq cêqûeûc Kjòùf ~ûjûùjC, ùMûUòG Rúa^ elû _ûAMfû ö ùjcûW_« Zûuê Cù_lû Keò Kjòùfiû_UòKê cûeòù\aû CPòZ ö Gjò K[ûKê ù^A \êARYu c]¥ùe aòaû\ù\Lûù\fû ö RYKe cZ [ôfû ù~ iû_ Z[û ùijò_eò RúaR«êuê cûeòù\aûCPòZ; Kò«ê @^¥RYKe cZ Gjûe aò_eúZ [ôfû ö eûZò @]ôK ùjaûeêùKøYiò òÃhðùe _j*ò ùicûù^ aòaû\Kê ùiAVò eLôùf ö _e\ò aûaûui¹êLKê Gjò _âgÜ ò@ûMfû ö aûaû Kjòùf ‘icÉ Rúa Gaõ icÉ _âûYúuc]¥ùe Bgße aûi Ke«ò, Zûjû iû_ ùjC Kò û aòQû ö ùi jó Gjò aògßeòdªYK©ðû Gaõ icÉ _âûYú, iû_, aòQû AZ¥û\ò Zûue @ûù\g jó _ûk^

Ke«ò ö Zûue Azû aò û KòG @^¥e lZò Keò_ûeòa ^ûjó ö icÉ aògßZûue @]ú^ Gaõ ùKjò aò Êû]ú^ êj«ò ö G[ô_ûAñ icÉ _âûYúu _âZò \dûGaõ ùiÜj _â\gð Keòaû CPòZ ö ùa÷c^i¥ aû iõjûe bûa Z¥ûMKeò gû«Pò©ùe Rúa^ @ZòaûjòZ Keòaû @ûag¥K ö Bgße icÉue elK ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(i¯ûj _ûeûdY : ZéZúd aògâûc)

(148)

öö PZê[ð \ò _ûeûdY öö

öö Zâùdûaòõg @]¥ûd öö

ù~ûM Gaõ _ò@ûR, g¥ûcûue i_ð\õg^eê cêqò, aòiìPòKû òaûeY IMêeê bqòe KVò _eúlû

_âÉûa^û : c êh¥ aÉêZü ZâòMêY~êq @[ðûZ i©ß, eR I ZcMêYeicûjûe @ùU Gaõ cûdûe _âbûaùe ùi òRKê geúe ùaûfò cù^ Kùe öù\÷jòK ùPZ^ûe @ûaeY ù~ûMê Zû bòZùe G_eò GK ]ûeYû iéÁò ùjûA~ûGù~ ùi jó K©ðû Gaõ ùbûMúö G_eò ]ûeYûù_ûhY Keò ùi òRKê @ù^KKÁùe Q¦ò\òG ö ùi[ôeê cêKêkòaûe aûU ZûKê RYû_ùWÿ ^ûjó ö iêZeûõcêqòe GKcûZâ cûMð ùjCQò Mêeêu gâúPeYùe @Uk ù_âc I bqò ö Giõiûee iaðùgâ @bòù^Zû gâú iûA bqcû^uê _ì‰ð @û^¦ _â\û^Keòùicû^uê òR Êeì_ùe eì_û«e KeêQ«ò ö G[ôù~ûMê gâú iûAuê @ûùcBgßeue @aZûe ùaûfò aòùaP^û KeêQê ö Kò«ê ùi iað\û Kjê[ôùf ‘cêñBgßeue \ûi ö” @aZûe ùjûA c]¥ c êh¥ Kòbkò @ûPeY Keòaû CPòZZ[û òR a‰ðe K©ða¥ Kò_eò òaðûj Keòaû aòù]d ùfûKiû]ûeYu i¹êLùeùi Zû’e C\ûjeY C_iÚû_^ KeòQ«ò ö ~òG icÉ RWÿ Gaõ ùPZ^_\û[ðùe Bgßeue \gð Kùe, iòG aò câZû fûb Kùe ö KûjûKê aò ùiCù_lû Kò û @^û\e Kùe ^ûjó ö icÉ _âûYúu c]¥ùe ùi bMaZ¨

(149)

\gð Kùe ö gâú iûA GK[û ùKùa Kjò [ôùf Kò ‘cêñ @^f jK(ùiû$jc¨)@ùU ö ùi iað\û Kjê[ôùf “cêñ Z dûù\ jK(\ûùiû$jc¨) @ùU ö ‘@ûfäûcûfòK’ iað\û Zûue IVùe aòeûRcû^ Keê[ôfû ö @^¥ i Úcû^u ijòZ@ûùc _eòPòZ ù^ûjê Kò ùicûù^ Kò _âKûe @ûPeY Ke«ò aû \ò P~ð¥ûKe«ò @ûcKê RYû^ûjó ö Bgße Ké_ûeê ùKak GZòKò RûYò_ûeòQê ù~ @mû^Gaõ a§^ùe [ôaû Rúacû^u C¡ûe òcò© ùicûù^ @aZú‰ð ùjûA[û«ò ögêb Kcðe _eòYûcÊeì_ jó i Úue K[û I fúkû gâaY Keòaûe @ûce AzûC_ô Ü ùjûAQò ö Gùa @ûùc cêL¥ _âiwKê @ûiòaû ö

ù~ûM Gaõ _ò@ûR : [ùe RùY ù~ûM iû]K û^ûiûùja Pù¦ûeKeuijòZ gòeòWÿò @ûiòùf ö _ûZ¬kò ù~ûMiìZâ Z[û ù~ûMgûÈe @^¥û^¥ Mâ Úcû^ùi ~\òI @]¥d^ Keò[ôùf, ùZùa a¥ûajûeòK @ êbaeê a*òZ [ôùf öc^ GKûMâ ùjûA^_ûeòaûeê ùi @Ì icd _ûAñ c]¥ icû]ô ]ûeYKeò_ûeê [ôùf ö ~\ò iûAaûaûu Ké_û _âû¯ ùjûA~ûG, Zûùjùf ZûuVûeêc]¥ @]ôK icd icû]ô fûb Keòaûe mû^ _âû¯ jê@«û ö GjòK[û c^ùeaòPûe Keò ùi gòeòWÿò @ûiòùf Gaõ ù~ùZùaùk ciRò\¨ùe _âùagKùf,aûaûuê _ò@ûR ijòZ eêUò LûC[ôaûe ù\Lô Zûu c^ùe bûa^û @ûiòfû KòK*û _ò@ûR ijòZ gêLôfû eêUò LûC[ôaû Gjò a¥qò ùcûe ici¥ûe Kò_eòicû]û^ Keòùa ? @«\éðÁò akùe aûaû Zêe« Zûue c^K[û RûYòù^A^û^ûiûùjauê Kjòùf ‘^û^û ! ~ûjûe _ò@ûR jRc Keòaûe gqò [ôa, ùijó ZûKê LûAa, @^¥ ùKjò êùjñ ö Gjò ùMûUòG aûK¥ùe ù~ûMúRYKaòiàòZ ùjûA iûAPeYùe òRKê ic_ðY Keòù\ùf ö gê¡ Gaõ òÃ_Ubûaùe ùi òRe ici¥û aûaûu i¹êLùe C_iÚû_^Keò Zû’e icû]û^KeòaûKê _âû[ð û Kùf Gaõ aûaûuVûeê C\ò _âiû\ MâjY Keò @û^¦ c^ùe_âZ¥ûa©ð Kùf ö

i_ð\õg^eê g¥ûcûu cêqò : Gjò K[û @ûe¸ Keòaû _ìaðeê ùjcûW_«KjòQ«ò ù~ RúaKê _ûkòZ gê@û ij Zêk^û Keû~ûA_ûùe, KûeY Cbùda§^MâÉ ö RùY geúeùe Z @ûC RùY _¬êeú c]¥ùe ö Cbd ùicû^uea©ðcû^ @aiÚûKê ùgâdÄe cù^ Ke«ò; Kò«ê jeòKé_ûeê ~\ò ùKøYiò C©cMêeê còkò~û@û«ò Gaõ iòG Zûue mû^Plê C àúk^ Keò a§^ cêq Keò\ò@«òZûùjùf Zû’e ùPZ^ûÉe C ÜZ jêG ~ûjû Zêk^ûùe _ìaðe a§^MâÉ IiúcòZ Rúa^ KòQò ^[ôfû ö

(150)

MZ @]¥ûdùe gâú còeòKeu C_ùe @ûMZ iõKUe _ìaðiìP^û ù\Aaûaû Zûuê Kò_eò elûKùf Zûjûe a‰ð û Keû~ûAQò ö _ûVKa§êcûù^Gùa @ êeì_ @ûC GK K[û gêY«ê ö [ùe ùMûUòG aòh]e i_ð g¥ûcûujûZùe \õg^ Kfû ö icMâ geúeùe aòh _âiûeòZ ùjûA~òaûeê ùi búhY~ªYû @ êba Keò Kû¦òaûKê fûMòùf Kò Gùa jêGZ Zûue ùgh icd@ûiòMfû ö Zûue AÁ a§ê Zûuê aòùVûaû bMaû^u _ûLKê ù^A~òaûKêPûjêñ[ôùf, ù~CñVûùe Gjò _âKûe ~ªYûe PòKòiôû ùjC[ôfû; Kò«ê g¥ûcûciRò\ @ûWÿKê ù\øWÿòùf òRe aòùVûaû gâú iûAaûaûu _ûLKê ö ù~ùZùaùkaûaû Zûuê \ìeeê @ûiê[ôaû ù\Lôùf, PòKôûe Keò ZòeÄûe I biôð û KeòaûKêfûMòùf ö ùKâû]ôZ Êeùe Kjòùf ‘@ûùe _û_ú KéZNÜ a¹^(Cq iû_aòMZ R^àùe aûc^ [fû) C_eKê PXÿ û ö iûa]û^, ~\ò G_eò Keòaê ö’_êYò MRð Keò Kjòùf IjäûA~û, \ìeKê Pûfò~û’, ZkKê IjäûA~û ö’ gâúiûAaûaûuê Gjò _âKûe ùKâû]ôZûaiÚûùe ù\Lô g¥ûcû \ߦßùe _WÿòMùf Gaõòeûg ùjûA bûaòaûKê fûMòùf Kò ùKak ciRò\¨ jó Z ùcûe @ûgââd Gaõ

iûAaûaû @ijûdcû^ue @ûgâd\ûZû @U«ò ö Kò«ê ùi ù~ùZùaùk Gjò_âKûe a¥ajûe Keò ùcûùZ ZWÿòù\ùa, cêñ @ûC Kûjûe geYùe ~òaò ?ùi Zûu Rúa^e @ûgû QûWÿòù\ùf Gaõ jZûg ùjûA aiò_Wÿòùf ö KòQòicd _ùe aûaû ù~ùZùaùk _ìaðaZ gû« ùjùf g¥ûcû C_eKê @ûiòZûu _ûLùe aiòùf ö aûaû Kjòùf ‘We ^ûjó ö Zòùk cûZâ Pò«û Ke^ûjó ö \dûkê `Kòe @ag¥ Zêce elû Keòa ö NeKê ~ûA gû«òùe aiGaõ aûjûeKê ~û@ ^ûjó ö ùcû C_ùe aògßûi Keò òbðd ùjûA Pò«û QûWÿò\ò@ ö’ Zûuê NeKê _VûAù\aû _ùe ZûZ¥û _ûUòf Gaõ KûKûiûùja \úlòZu\ßûeû aûaû Lae _VûAùf ù~ ùi ~ûjû Azû ùbûR^ Keòa, Nùe aêfûPfûKeòa, ùZùa Zùk MWÿòa ^ûjó Kò ùgûAa ^ûjó ö CùfäL Keòaû @ûag¥K^ûjó ù~ @ûù\ge @lùe @lùe _ûk^ KeûMfû Gaõ KòQò icd c]¥ùeùi _ì‰ð iêiÚ ùjûAMùf ö Gjò aòhdùe ùKak Gjò K[û iàeYù~ûM¥ ù~aûaûue aûK¥ (IjäûA~û, \ìeKê Pûfò~û, ZkKê IjäûA~û) g¥ûcûuê fl¥Keò Kêjû~ûA^[ôfû, aeõ ùijò iû_ Gaõ Zûe aòhKê CùŸg¥ Keò Gjò@ûù\g \ò@û~ûA[ôfû ö (@[ðûZ g¥ûcûu geúeùe aòh _âiûeòZ ^ùjaûKêòùŸðg \ò@û~ûA[ôfû) @^¥ cª gûÈe aòùghmu bkò aûaû ùKøYiò cª

aû cùªûq @lZ aû Rk @û\òe _âùdûM Keò [ôùf ö

(151)

Gjò K[û Gaõ Gjò _âKûe @^¥ K[ûiaê gêYò iûAaûaûu PeYùe \éXÿaògßûi ùjûA~òa ù~ ~\ò cûdû~êq iõiûe _ûe KeòaûKê ùja, Zûùjùfgâú iûAPeY aò û @^¥ MZò ^ûjó ö

cjûcûeú(aòiìPòKû) : [ùe gòeòWÿò Mâûcùe aòiìPòKû ùeûM a¥û_òfû öùfûKu c]¥ùe ùKûKê@ûbd ùLkòMfû ö _ùWÿûgú MâûcMêWÿòK ijòZ iµKðQò Ü ùjûAMfû ö Gjû_ùe Mâûce _*ûdZ aiò \êAUò @ûù\g Rûeò Kùf ö_â[c: ùKøYiò KûV ùaûùSA MûWÿò Mñû bòZeKê @ûiòaûKê \ò@û~òa ûjó Gaõ\ßòZúd : ùKøYiò ùQkòKê akò \ò@û~òa ^ûjó ö Gjò @ûù\g CfäõN^ Keòaûa¥qòKê cêLô@û Gaõ _*ûdZ \ßûeû \Š \ò@û~òa ùaûfò ò¿©ò ùjfû ö aûaûZ RûYò[ôùf ù~ Giaê ùKak @§aògßûi, ùZYê _*ûdZe @ûù\gKê MêeêZßù\ùf ^ûjó ö Gjò icdùe GK KûV ùaûùSA MûWÿò Mñû bòZùe _âùagKfû ö icùÉ RûYò[ôùf ù~ Mñûùe KûVe @bûa ejòQò, Z[û_ò ùfûùKùijò MûWÿòaûfûKê NCWÿûAaûKê fûMòùf ö Gjò Lae ùKøYiò _âKûùe aûaûu_ûLùe _j*òMfû ö aûaû Êdõ ùiVûKê Mùf Gaõ MûWÿòPûkKKê ciRò\¨KêMûWÿò ù^A~òaûKê Kjòùf ö aûaûu aòeê¡ùe _ûUò ùLûfòaûe iûji ùKjòKeò_ûeòùf ^ûjó ö _âKéZùe ]ê ò _ûAñ KûV òZû« @ûag¥K [ôfû ö ùijòKûV aûaû ]ê ò NeKê ù^AMùf ö RùY cjû ¨ @MÜòùjûZâ i\ég Rúa^iûeûùi ]ê òKê _â{ßkòZ Keò eLô[ôùf ö

aûaûue Méj @[ðûZ ciRò\¨ iað\û ùLûfû ejê[ôfû ö Zûfû, PûaòeùiVûùe ùKøYiò @ûag¥KZû ^[ôfû ö Mâûce Meòa ùfûK ùicû^uea¥ajûe ^òcù« GVûeê KûV ù^C[ôùf; Kò«ê aûaû ùKùa @û_©òKeê [ôùf ö aûaû Z iµì‰ð aògßKê Bgßeu ijòZ IZù_âûZ bûaùe ù\Lê[ôùf,ùZYê Kûjû_âZò Zûue NéYû aû gZîZû bûa [ôfû ö _ì‰ð @^ûiq ùjûA[ôùfc]¥ RùY iû]ûeY MéjiÚe C\ûjeY ùfûKu i¹êLùe ùi C_iÚû_^Keò[ôùf ö

Mêeêbqòe KVò _eúlû : Gùa ù\L«ê, \ßòZúd @ûù\ge \gû c]¥aûaû K’Y Kùf ö ùijò @ûù\g fûMê ùjûA[ôaû icdùe ùKjò RùYùMûUòG ùQkò akò ù\aû _ûAñ ciRò\¨Kê @ûYòùf ö ùQkòUò @Z¥« \êaðk,aé¡ Gaõ cêcìhðê @aiÚûùe [ôfû ö ùijò icdùe cûùfMûIñe `Kòe _úecj¹\ Ie` aùWÿ aûaû Zûu òKUùe C_iÚòZ [ôùf ö aûaû Zûuê ùQkòKûUò akò PXÿûAaûKê Kjòùf ö aûaû aùWÿaûaûue Lêa¨ @û\e Keê[ôùf ö

(152)

G[ôù~ûMê ùi iað\û Zûuê Zûue WûjûY _ûgßðùe aiûC[ôùf ö _â[ùc ùiPòfc UûYòaû_ùe aûaûuê ù\C[ôùf,Gjû_ùe @^¥ bquê ö ù~ùZùaùkc]¥ûjÜ ùbûR^ _egû~ûC[ôfû, aûaû aùWÿaûaûuê @û\e ijKûùe WûKòZûue WûjûYùe aiûC[ôùf Gaõ GKûVò cògò ùbûR^ Keê[ôùf ö aûaûu_ûLùe ~ûjû \lòYû Vêk ùjC[ôfû, ùi[ôeê 50 Uuû _âZò\ò aùWÿaûaûuêù\C[ôùf ö ù~ùZùaùk ùi ù`eê[ôùf aûaû c]¥ Zûu ijòZ gùj _û\_~𥫠~ûC[ôùf ö Zûue GùZ @û\e Keê[ôùf c]¥ ù~ùZùaùk aûaûZûuê ùQkò akòù\aû _ûAñ Kjòùf, ùi ZûKê @ÊúKûe Keò ÆÁ bûaùeKjòùf ù~ akò PXÿûAaû @ êPòZ ö Zû_ùe aûaû g¥ûcûuê akòù\aû _ûAñKjòùf ö ùi eû]ûKé¾cûBu NeKê ~ûA Qêeò @ûYòùf Gaõ aûaûu i¹êLùeeLôùf ö eû]ûKé¾cûB ù~ùZùaùk Qêeò @ûYòaûe KûeY RûYòMùf Zêe«Qêeò ù^A@ûiòaû _ûAñ Lae _VûAùf ö Gjû_ùe g¥ûcû @ûC ùMûUòG Qêeò@ûYòaû _ûAñ Mùf, Kò«ê ajê icd _~𥫠ù`eòùf ûjó ö Gùa KûKûiûùja\úlòZu _ûkò @ûiòfû ö ùi Z iêa‰ð _eò Êz [ôùf; Kò«ê Zûuê KhUò_[eùe Nhòaû c]¥ @ûag¥K [ôfû ö aûaû Zûuê Qêeò ù^A akòù\aûKêKjòùf ö iûùVIßûWÿûeê ùi ùMûUòG Qêeò @ûYòùf Gaõ aûaûu @ûù\g còkòaûcûùZâ akò _KûAaûKê C\¥Z ùjûAMùf ö _aòZâ aâûjàY aõgùe ùi R^àùjûA[ôùf Gaõ Rúa^ùe akòKéZ¥ RûYò [ôùf ö jòõiûe ùi _l_ûZú^[ôùf Z[û_ò akòù\aû_ûAñ C\¥Z ùjûAMùf ö ù\LYûjûeúu c]¥ùeicùÉ @û½~ð¥ ùjùf ù~ aùWÿ aûaû ~a^ ùjûA c]¥ akò ù\aûKêijcZ ùjùf^ûjó Gaõ AG i^ûZ^ aâûjàY ùjûA c]¥ akò ù\aûKê _âÉêZùjCQ«ò ö ù]ûZòKê bf bûaùe MY×ò _KûA jûZùe Qêeò ]eò aûaûue@«òc @ûù\gKê ùi _âZúlû Kùf ö aûaû Kjòùf ‘K’Y bûaêQ ? ùPûU_Kû@ ö” jûZ CVûA ùi ùPûU _KûAaûKê ~ûCQ«ò, aûaû Zûuê ùeûKòKjòùf ‘ej, Zêùc ùKùWÿ \êÁ ? aâûjàY ùjûA akò ù\aûKê aûjûeòQ ?’aòiàdûbòbìZ ^d^ùe KûKûiûùja QêeòUòKê Zùk eLôù\ùf Gaõ Kjòùf‘_âbê, @û_Yue @ûù\g @ûc_ûAñ gòùeû]û~ð¥ ö @^¥ K[ûeê K’Y còkòa ?@ûùc Z iað\û @û_Yue iàeY KeêQê Gaõ \ò eûZò @û_Yue jó @ûù\g_ûk^ KeêQê ö akò ù\aû CPòZ Kò @ êPòZ-GK[û @ûùc aòPûe Keòaûec]¥ _âùdûR^ ^ûjó Kò Gjûe KûeY c]¥ RûYòaûKê Pûjêñ û ö òüiõùKûPbûaùe Mêeêu @ûù\g _ûk^ Keòaû @ûce K©ða¥ I ]cð ö Gjû_ùe

(153)

aûaû KûKûiûùjauê Kjòùf ‘ cêñ Êdõ akò PXÿûAaû Kû~ð¥ Keòaò ö’ Zû_ùeiÚòe ùjfû `Kòecûù^ @aiÚû^ Keê[ôaû ZûK¥û ^ûcK iÚû^Kê ò@û~ûAùiVûùe akò \ò@û~òa ö ù~ùZùaùk ùQkòUòKê ùiVûKê ò@û~ûC[ôfû,aûUùe Zûe _âûYaûdê CWÿòMfû ö

bqcû^u _âKûe a‰ð û Keò ùjcûW_« Gjò @]¥ûd icû¯ KeòQ«ò öbq Zò ò_âKûe @Q«ò (1)C©c (2)c]¥c (3) iû]ûeY ö _â[c ùgâYúebq-~òG Mêeêue Azû _ìaðeê jó RûYò òRe K©ða¥ cù^ Keò ùiaû Ke«ò ö\ßòZúd ùgâYúe bq-~òG Mêeêue @ûù\g còkòaû cûùZâ Zêe« Zûjûe _ûk^Ke«ò ö ZéZúd ùgâYúe bq ùjCQ«ò ~òG Mêeêu @ûù\g iað\û Uûkò _âZòÉeùe ZîUò Keòai«ò ö bqMY ~\ò òRe RûMâZ aê¡ò Gaõ ù]÷~ð¥ ]ûeYKeò \éXÿ aògßûi ù_ûhY Ke«ò Zûùjùf ùicû^ue @û]¥ûcôòK CùŸg¥ùagú \ìe êùjñ ö òügßûi _âgßûie òdªY, jUù~ûM aû @^¥ KVòiû]^ûe @ûag¥KZû ûjó ö ù~ùZùaùk gòh¥ _ûLùe C_~êq MêYe aòKûgùjûA~òa Gaõ @Mâòc C_ù\g òcù« bìcòKû _âÉêZ ùjûA~òa, ùiùZùaùkMêeê Êdõ _âKU ùjûA ZûjûKê _ì‰ðZû @bòcêùL ù^A~òùa ö @ûi«û @]¥ûdùeaûaûue cù^ûm jûi¥ aòù^û\ aòhdùe Pyðû Keòaû ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(154)

öö PZêaòðòõg @]¥ûd öö

aûaûu jûi¥ aòù^û\, PYû fúkû(ùjcûW_«) I iê\ûcûu K[û,@Yû Pò*YòKe Gaõ ùcøiòaûB, aûaûu bq _eûdYZû

_âûe¸ : @ûMûcú @]¥ûdùe Gjû a‰ð û Keû~òa, Gjû Kjòaû c]¥GK_âKûe @jõKûe ö ù~_~𥫠@jõKûeKê _ì‰ð eìù_ MêeêPeYùe @_ðYKeû^~ûAQò, ùi_~𥫠iZ¥Êeì_ _âû¯ò i¸a ^êùjñ ö ~\ò @ûùc@bòcû^ejòZ ùjaû, Zûùjùf i`kZû _âû ò ò½òZ ö

gâú iûAaûaûuê bqò Keòaû \ßûeû Aj Z[û @û]¥ûcôòK Cbd _\û[ðe _âû òùjûA[ûG Gaõ c êh¥e cìk _âKéZò iÚòe ùjûA~ûA gû«ò Z[û iêL fûbjêG ö GYê cêcêlêcûù^ @û\eijòZ gâú iûAaûaûu fúkûMêWÿòKe gâaY Keòc^^ Keòaû CPòZ ö ~\ò ùicûù^ Gjò_âKûe _âdûi Keòùa, Rúa^eù]¥d Z[û _ecû^¦ _âû ò ijR ùjûA~òa ö

_âûdZü icùÉ jûi¥ei_âòd; Kò«ê Êdõ jûi¥e _ûZâ ùjaûKê ùKjòPûjû«ò ^ûjó ö Gjò aòhdùe aûaûue _¡Zò c]¥ aòPòZâ [ôfû ö

PYû fúkû : gòeòWÿòùe _âZò eaòaûe jûU aùi ö @ûL_ûL Mâûceê ajêùfûKGjò \ò @ûiò eûÉû C_ùe ù\ûKû^ _KûA iC\û aòKâò Ke«ò ö c]¥ûjÜicdùe iaê\ò ùfûKu bòWÿùe ciRò\¨ b©òð ùjûA~ûC[ôfû; Kò«ê eaòaûeG_eò bòWÿ ùjC[ôfû ù~ òügßûi ù^aû KÁKe ùjûA_Wÿê[ôfû ö G_eò GKeaòaûe \ò ùjcûW_« aûaûue _\ùiaû Keê[ôùf ö g¥ûcû aûaûueaûc Gaõ aûc^eûI WûjûY _ûgßðùe aiò[ôùf ö aêUòiûùja I KûKûiûùja\úlòZ c]¥ C_iÚòZ [ôùf ö jVûZ¨ g¥ûcû jiòù\A ùjcûW_«uê Kjòùf‘ù\L, Zêce ùKûU¨e aûc_Uùe PYû fûMòQò ö Gjû Kjò g¥ûcû ZûueRûcûùe cé\êNûZ Keòaû cûùZâ KòQò PYû Mkò_Wÿòfû ö ùjcûW_« ù~còZò_êYò aûc KjêYò iò]û KeòQ«ò; @ûC KòQò PYû Zùk Liò_Wÿòfû, ~ûjûKêC_iÚòZ ùfûKcûù^ ùMûùUAaûùe fûMòùf ö

bqcû^u _ûAñ Z _eòjûie C_û\û^ còkòMfû Gaõ icùÉ @û½~ð¥PKòZùjûA_Wÿòùf; Kò«ê ùKjò aò RûYò [ôùf ùijò PYû ùiVûKê Kò_eò @ûiòfûGaõ GùZ icd ~ûGñ Kò_eò ejò[ôfû ö ùKjò Gjûe iù«ûhR^K C©e_ûC^[ôùf, ~\òI icùÉ RûYòaûKê CiôêK [ôùf ö Gjû ù\Lô aûaû Kjòùf

(155)

ù~ ‘@Yû iûùjae GKêUò@û LûAaûe Leû_ @b¥ûi @Qò ö @ûRò jûU _ûkòGaõ ùi PYû ùPûùaA ùPûùaA GVûKê @ûiòQò ö Zû’e Gjò @b¥ûi K[ûcêñ RûùY Gaõ Gjò PYû Zû’e _âcûY ù\CQò ö ùjcûW_« GjûKê @ÊúKûeKeò Kjòùf ‘aûaû ùcûe GKêUò@û LûAaûe @b¥ûi ^ûjó ö @~[ûùeùcûùZ ù\ûh \ò@«ê ûjó ö cêñ gòeòWÿòe jûU G~ûGñ ù\Lô ûjó Kò @ûRò bêfùeaò aRûe ~ûA^ûjó, PYû LûAaû K[û \ìùe [ûC ö LûAaû icdùe ~òG ùcû_ûLKê @ûiòùf aò Zûuê iûwùe ^ aiûA cêñ LûG ^ûjó ö’

aûaû Kjòùf Zêc K[û iZ¥ ö Kò«ê ù~ùZùaùk _ûLùe ùKjò [ôùa,Zêùc K’Y Keò_ûeòa ? @ûzû Kjòf, ùbûR^ Keòaû _ìaðeê Zêùc ùKùaùcûùZ iàeY Ke? cêñ K’Y Zêc iû[úùe iað\û ^ûjòñ ? ùcûùZ _â[ùc@_ðY Keò Zêùc ùbûR^ MâjY KeêQ Kò ?

gòlû : Gjò Cqò \ßûeû aûaû Kò gòlû _â\û^ KeêQ«ò, Zûjû GVûùe ]¥û^ù\aûe @ûag¥KZû ejòQò ö Gjûe @[ð ùjCQò A¦âòd, c^ Gaõ aê¡ò \ßûeûeiûÊû\^ Keòaû _ìaðeê aûaûue iàeY Keòaû CPòZ ö Zûue iàeY jòñ@_ðYe GK aò]ô ö A¦âòd aòhd _\û[ðe Pò«û ^Keò ejò_ûeòa ^ûjó ö GYê_\û[ðe C_ùbûM _ìaðeê ZûKê Bgße_eûdY Keòù\ùf Zû’e @ûiqò ÊbûaZü^Á ùjûA~ûG ö Gjò _âKûe icÉ Azû, ùKâû], Zé¾û @û\ò Kê_âaé©òKêBgße_eûdY Keò Mêeê @bòcêLú Keòù\aû CPòZ ö ~\ò Gjûe òZ¥ûb¥ûiKeû~ûG _eùcgße @ûce Kêaé©òMêWÿòKê \c^ Keòaûùe ijûdZû Keòùa öaòhde eiûÊû\^ _ìaðeê aûaûue C_iÚòZò ]¥û^ Keòaû @ûag¥K ö Gjû_ùeaòhd C_ùbûM C_~êq Kò êùjñ, Gjò _âgÜ @ûiòa, `kùe @ûPeYùe_eòa©ð^ ùja ö Gjû\ßûeû Mêeêù_âc aé¡ò _ûA gê¡mû^ _âû¯ ùja öù~ùZùaùk Gjò mû^ C\d ùja ù\÷jòK aê¡ò Á ùjûA ùP÷Z^¥N^ùefú^ ùjûA~òa ö aÉêZü Mêeê Gaõ Bgße @bò Ü GK[û aêSòaûKê ùja ö

Gjò _âKûe Mêeêue ùiaû Keòaû \ßûeû Bgße Ké_û _âû¯ ùjaû ò½òZGaõ ZZ¨_ùe Pò© gê¡ ùjûA @ûcôû êbìZò fûb ùja ö ùcûU K[û ùjCQòù~ Bgße Gaõ Mêeêuê _â[ùc @_ðY ^Keò ùKøYiò A¦âòâdMâûj¥ aòhdeeiûÊû\^ Keòaû CPòZ ^êùjñ ö Gjò_eò @b¥ûi Keòaû \ßûeû bqòùeC©ùeû©e C ÜZò NUòa ö gâú iûAue cù^ûjeeì_ú iMêY cì©òð iað\ûPlêi¹êLùe _âZòbûZ ùja, ~Ÿßûeû bqò, ùa÷eûM¥ Gaõ ùcûl _âû ò Zßeû ßòZ

(156)

ùja ö ]¥û^ _âMûXÿ ùjaû \ßûeû lê]û Gaõ iõiûee @ÉòZß aòiáZ ùjûA~òaGaõ iûõiûeòK aòhd _âZò @ûKhðY ÊZü Á ùjûA Pò© iêL Gaõ gû«ò fûbKeòa ö

iê\ûcûu KûjûYú : C_ùeûq NUYû a‰ð û Keòaû icdùe iê\ûcûu_âiw ÊZü ùjcûW_«u iàeYKê @ûiòfû, ~ûjû Gjò NUYûKê _âcûYòZ Kùe öbMaû^ gâúKé¾ Zûue ùR¥Â bâûZû akeûc I ij_ûVú iê\ûcûu ijòZi¦ò_^ú Ehòu @ûgâcùe ejò aò\¥û]¥d^ Keê[ôùf ö [ùe Ké¾ Gaõakeûc KûV @ûYòaû _ûAñ aYKê ~ûA[ôùf; KòQò icd _ùe Ehò _ ôúiê\ûcûuê c]¥ aYKê _VûA Zò òRYu LûAaû _ûAñ KòQò PYû _VûAùf öù~ùZùaùk Ké¾ I iê\ûcûue ùbU ùjfû, Ké¾ Kjòùf ‘bûA, ùcûùZKòQò Rk \ò@, aWÿ Zé¾û fûMêQò ö’ iê\ûcû Kjòùf Lûfò ù_Uùe Rk _òAaûCPòZ êùjñ, GYê KòQò icd aògâûc Keò ò@ ö’ iê\ûcû PYû aòhdùe KòQòòiìP^û ù\ùf ^ûjó Kò Ké¾uê Zûue bûM ù\ùf ^ûjó ö Ké¾ Z Käû«ùjûA_Wÿò[ôùf, iê\ûcûu ùKûkùe cêŠ eLô MûXÿ ò\âûùe NêwêWÿò cûeòaûKêfûMòùf ö Gjò iêù~ûM ù\Lô iê\ûcû PYû KûXÿò ùPûaûAùf ö @Pû^K Ké¾CVò_Wÿòaû _eò @bò d Keò _Pûeòùf ‘bûA, K’Y LûCQ, KûWêÿ KûWêÿ g±ùjCQò ? iê\ûcû Kjòùf, ‘GVò LûAaûKê @ûC K’Y @Qò ? cêñ Z gúZùe[eêQò ùaûfò \û« KWÿcWÿ ùjCQò ö ù\L, cêñ bfbûaùe aò¾êijiâ ^ûcCyûeY c]¥ Keò_ûeê ûjó ö’ GK[û gêYòaû _ùe @«~ð¥ûcú Ké¾ Kjòùf‘bûA, cêñ Gùa Gùa Ê_Üùe ù\Lôfò ù~ RùY a¥qò @ûC RYKe Lû\¥LûA~ûCQò ö ù~ùZùaùk ZûKê Gjò aòhdùe _PeûMfû, ùi Kjòfû ù~‘cêñ @ûC K’Y cûUò ùMûWÿò LûCQò ö Gjû_ùe _âgÜK©ðû Kjòùf GacÉê öbûA, Gjû Z ùKak Ê_Ü [ôfû, ùZùa cêñ bfbûaùe RûùY ù~ Zêùc ùcûaò û @ Ü \û^ûUòG c]¥ MâjY Ke^ûjó ö [KûagZü ò\âûMZ @aiÚûùe cêñZêcKê G_eò _âgÜ Keò[ôfò ö’ ~\ò iê\ûcû bMaû^ gâúKé¾ue @«~ð¥ûcúÊeì_ aòhdùe _eòPòZ [û@ûù« Zûùjùf ùi Gjò _âKûe @ûPeY K\û_òKeò [ûù« ö Gjò KûeYeê gâúKé¾ue aûf¥ a§ê ùjûA[ôaû iù©ß iê\ûcûuê\ûeò\⥠I iõiûee ùKäg ùbûMòaûKê _Wÿòfû ö _ea©ðú icdùe Zûu _ ôúujûZùe _âÉêZ KòQò Lê\bRû ù^A iê\ûcû ù~ùZùaùk gâúKé¾uê C_jûeù\aû _ûAñ Mùf bMaû^ @Z¥« _âi Ü ùjûA Zûuê iêa‰ð ^Meú C_jûeù\ùf ö ~òG bMaû^uê @_ðY ^Keò GKû«ùe ùbûR^ MâjY Kùe, iòG

(157)

GjòK[û iað\û iàeY eLôaû CPòZ ö gîZò c]¥ Gjò K[û Kùj ù~ Bgßeuê_â[ùc @_ðY Keò CzòÁ ùjaû _ùe ùbûR^ MâjY Keòaû CPòZ ö aûaûaWÿ ùKøZìjk_ì‰ð C_ûdùe Gjò gòlû _â\û^ Kùf ö

öö aûaûu jûi¥ aòù^û\ öö

@Yû Pò*YòKe Gaõ ùcøiòaûB : Gùa gâú ùjcûW_« @ûC GKùKøZìjk_â\ NUYû a‰ð û KeòQ«ò, ~ûjû _â[ùc jûi¥ei bkò cù^ ùja;Kò«ê mû^e _âKéZ iûe G[ôùe òjòZ ejòQò ö \ûùcû\e N^g¥ûc aûaùe^ûcùe RùY bq [ôùf ö Zûue WûK ^ûc @Yû Pò*YòKe ö ùi iek,iûjiú Gaõ òbðúK _âKéZòe a¥qò [ôùf ö Kûjû _âZò bd Keò ùeûKùVûK¨Kjê[ôùf Gaõ _eòYZò _âZò Pò«û Keê [ôùf ö a¥ûajûeòK \éÁòeê ~\òI ùieêl Gaõ @ijò¾ê _âZúZ ùjC[ôùf, Kò«ê @«üKeYùe K_Ujú^ Ia¥ajûeKêgk [ôùf ö Gjò KûeYeê aûaû Zûuê aòùgh ù_âc Keê[ôùf öicÉ bq òR Azû êiûùe aûaûue gâú@õM ùiaû Keê[ôùf ö aûaû ZûuejÉ KûV ùefòõ C_ùe eLê[ôùf ö ùefòõ @_e_ûgßðeê RùY aé¡ aò]aûZûue ùiaû Keê[ôùf ö Zûue ûc ùaYêaûB ùKøRfMò ö aûaû Zûuê cñû’ùaûfò iù´û]^ Keê[ôùf Z[û @^¥cûù^ cûCiúaûB WûKê[ôùf ö ùi GKgê¡ jé\de cjòkû [ôùf ö \êAjûZ @ûwêkòùe Pò_ò ùi aûaûue @õMcŸðKeê[ôùf ö ù~ùZùaùk ùi Zûue C\e cŸð Keê[ôùf, GùZ ùRûeùeKeê[ôùf ù~ ù_U I _òVò _âûd GKûKûe ùjûA~ûC[ôfû ö G_eò Keòaûù~ûMê aûaû c]¥ G_U ùi_U ùjûA~ûC[ôùf ö iµì‰ð ]¥û^ I bûa ijKûùeùi G_eò ùiaû Keê[ôaûùaùk Zûue cêjñ Zk C_e ùjC[ôfû ö Gjòicdùe @^¥_ûgßðùe ùiaûcMÜ [ôaû @Yûu cêjñ _ûLùe ùKùZùaùkZûue cêjñ fûMò~ûC[ôfû ö cûCiúaûB eiòK Êbûae ùjûA[ôaû ù~ûMê_eòjûi_ìaðK Kjòùf ù~ ‘@Yû aWÿ \êÁ _âKéZòe a¥qò, ùcûùZ ùi Pê ^KeòaûKê PûjêñQò ö Zû’e ùKg Z _Kß ùjûAMfûYò Kò«ê iûcû^¥ f{û fûMê ûjó öGK[û gêYò @Yû ÊûbûaòK bûùa ùKâû]ôZ ùjûA _Wÿòùf ö ùi Kjòùf ‘ZêùcKjêQ ù~ cêñ RùY aé¡ Gaõ Leû_ a¥qò ö cêñ K’Y cìLð ? Zêùc òùRKRò@û @ûe¸ KeêQ ö’ C_iÚòZ icÉ bq GjûKê aWÿ @ûMâjùe C_ùbûMKeê[ôùf ö aûaûue Z Cbdu _âZò ùiÜj [ôfû, GYê KêgkZûe ij ùiaòaû\Kê ZêUûAù\ùf ö Zûuê ùiÜj_ìaðK Kjòùf ‘G @Yû, aé[ûùe KûjóKò

(158)

Kkj KeêQ ? cûñ’uê Pê ^ Keòaûùe Leû_ K’Y ? aûaûue Cqò gêYòicùÉ aòiàòZ ùjùf Gaõ @Yûu ùKâû] gû« _WÿòMfû ö cûCiúaûB c]¥^úea ùjûAMùf ö icÉ bq aûaûue Gjò aòù^û\ bûae @û^¦ ù^ùf ö

aûaûu bq _eûdYZû : aûaû bqcû^uê ùicû^ue Azû @ êeì_ùiaû KeòaûKê ù\C[ôùf Gaõ G[ôùe ùKøYiò jÉùl_Kê ae\ûÉKeê [ôùf ö @^¥ GK NUYûùe \òù^ cûCiúaûB aûaûue C\e ak_ìaðKcŸð Keê[ôùf, ~ûjûKê ù\Lô RùY bq a¥É ùjûA_Wÿò @ûùÉ @ûùÉ ùiaûKeòaûKê @ êùeû] Kùf ö ùi Kjòùf GcòZò Kùf aûaûue @«^kú I^ûWÿò Pì‰ðaòPì‰ð ùjûA~òa ö Zûu cêjñeê GZòKò K[û aûjûeòQò Kò ^ûjó aûaûZûu @ûi^eê CVò_Wÿòùf Gaõ Rk«û @wûe icû^ ùKâû]ûMÜò _ûfUòMùf öZûuê ùeûKòaûe iûji Kûjûe @Qò ? \êAjûZùe iU¨Kûe ùMûUòG cê Kê]eò ùi ûbòù\gùe fMûAùf Gaõ @ûe cê Uò bìcò C_ùe eLô ù_UKêùRûe ùRûe Keò ]KÑûù\ùf ö iU¨Kû _âûd \êA Zò ò êU f´û [ôfû öù~_eò aûaû ]KÑû ù\C[ôùf, _âZúZ ùjfû ù~ iU¨Kû ^ûbòùe Qò\â Keò_gò~òa ö ù\LYûjûeúcûù^ ù_U `ûUò~òa Kò K’Y bûaò bdbúZùjûA_Wÿòùf ö aûaû Zûu iÚû^ùe \éXÿZûe ij ejò bìcò ij cògò~ûC[ôùfGaõ _âZò cêjì©ðùe ù_U `ûUòaûe @ûguû iéÁò ùjC[ôfû ö icùÉKòõK©ða¥aòcìXÿ ùjûA_Wÿê[ôùf ö @û½~ð¥PKòZ I bdbúZ ùjûA ùicûù^cìK icû^ QòWÿû ùjûA[ôùf ö _âKéZùe bqRYue GZòKò cûZâ Azû [ôfûù~ aûaûuê KÁ ùjfû bkò jûfKû bûaùe Zûue ùiaû Keû~ûC ö aûaûKÁ _û@û«ê, Gjò Azû Kûjûe [ôfû ö bqcûù^ Z i\¨bûa^û eLô Gjò K[ûKjò[ôùf ö Kò«ê aûaû Zûu Kû~ð¥ùe Kò*òZcûZâ Kûjûe jÉùl_ Pûjêñ [ôùf öbqcû^u c^ùe @û½~ð¥ RûZ ùjfû ù~ bf CùŸg¥ùe ùicûù^ ù~CñK[û Kjò[ôùf Zû’e _eòYZò G_eò ùjfû KûjòñKò Gaõ ùicûù^ ùKak^úea \gðK ejòaû QWÿû @ûC KòQò Keò_ûeòùf ûjó ö bûM¥agZü aûaûueùKâû] gû« ùjfû Gaõ iU¨Kû QûWÿò ùi _êYò òR @ûi^ C_ùe aòeûRcû^Kùf ö Gjò NUYûeê bqcûù^ gòlû MâjY Kùf ù~ @^¥e Kû~ð¥ùejÉùl_ Keòùa ^ûjó Gaõ icÉuê ùicû^u Azû êiûùe aûaûu ùiaûKeòaûKê ù\ùa ö ùKak aûaû jó ùiaûe cìf¥ KkòaûKê ic[ð [ôùf ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(159)

öö _*aòõg @]¥ûd öö

\ûcê @Yû Kûiûe Gaõ Zûue a¥aiûd ö @ûcâ fúkû I _âû[ð û

_âûK¨K[^ : ~òG CùŸg¥ejòZ bûaùe icÉu _âZò \dû Ke«ò Z[ûicÉ _âûYúu Rúa^e @ûgâd\ûZû @U«ò, ~òG _eõaâjàue _ì‰ð @aZûe@U«ò, G_eò @ùjZêK \dûiò§ê Gaõ cjû ¨ ù~ûMúeûRue PeYùe iûÁûw_âYûc Keò @ûùc Gùa Gjò @]¥ûd @ûe¸ Keòaû ö

gâú iûAue Rd ùjC ö ùi i Ú PìWÿûcYò, icÉ gêb Kû~ð¥e C\MciÚkaû @û]ûe Gaõ @ûce @ûcôûeûc Z[û bqcû^ue @bd @ûgâd\ûZû @U«ò ö@ûùc ùijò iûA^û[ue PeY a¦^û KeêQê, ~òG Zûue Rúa^e @«òcfl¥ jûif KeòiûeòQ«ò ö

gâú iûAaûaû @ òaðP^úd ù_âcÊeì_ @U«ò ö @ûùc Z ùKak ZûuePeYKckùe \éXÿ bqò eLôaû CPòZ ö ù~ùZùaùk bqe aògßûi \éXÿGaõ bqò _eò_Kß ùjûA~òa Zûjûe cù^ûe[ gúNâ i`k ùja öù~ùZùaùk ùjcûW_«u c^ùe iûAPeòZ Z[û iûAkúkûMêWÿòKe eP^ûKeòaû _ûAñ Zúaâ CKôY×û RûZùjfû, aûaû Zêe« ZûjûKê _ì‰ð Kùf öù~ùZùaùk Zûuê iáZò_Zâ AZ¥û\ò eLôaûKê @ûù\g còkòfû, ùjcûW_«ueÇê©òð, aê¡òc©û, gqò Z[û Kû~ð¥ Keòaûe lcZû Êdõ @ûiòMfû ö ùi Kj«ò Kòcêñ Gjò Kû~ð¥ òcù« iað\û @ù~ûM¥ ùjûA[ôaû iù©ß gâú iûAue gêbûgúaðû\\ßûeû Gjò KVò Kû~ð¥Kê _ì‰ð Keòaûùe ic[ð ùjûA_ûeòfò ö `kÊeì_ Gjò_aòZâ Mâ Ú ‘gâú iûA iZ¨PeòZ’ @û_Ycû^uê C_f² ùjûA_ûeòfû, ~ûjûGK òcðk ùÉûZâ aû P¦âKû«cYò i\ég @ùU ö G[ôeê òSðe ùjC[ôaû iûA-fúkûeì_ú @céZKê Gùa _ûVKcûù^ iað\û c^beò _û^ Keò_ûeòùa ö

ù~ùZùak bq _ì‰ð @«üKeYùe gâú iûAaûaûuê bqò KeòaûKê fûùMaûaû Zûjûe icÉ KÁ Gaõ \êbðûM¥Kê \ìe Keò Êdõ Zû’e elû Ke«ò ö@j¹\^Mee \ûùcû\e iûañfeûc eûiù^ Kûiûeue \éÁû« C_ùeûqCqòe _âcûY \òG ö

\ûcê @Yû : _ûVKcû^ue iàeY [ôa ù~ Gjò cjûgdue _âiw hÂ@]¥ûdùe gòeòWÿòùe eûc^acú Ciôa _âiwùe a‰ð û Keû~ûAQò ö ùi_âûd 1895 ciòjûùe gòeòWÿò @ûiò[ôùf ö Gjò icdùe eûc^acú Ciôa

(160)

_âûe¸ ùjC[ôfû ö ùijò icdeê ùi GK iê¦e Reò _ZûKû ùbUò ù\C[ôùfZ[û Meòa bòlêKcû^uê ùbûR^ KeûC[ôùf ö

\ûcê @Yûu K_û a¥aiûd : \ûcê @Yûue RùY a§ê Zûu ijòZ cògòK_û a¥aiûd KeòaûKê @ûMâj _âKûgKeò cê Aeê GK _Zâ _VûA[ôùf öùi ùfLô[ôùf ù~ G[ôeê _âûd \êAfl Uuû fûb còkòaûe @ûgû @Qò ö1936 ciòjûùe ^eiòõj Êûcúuê _â\© aqa¥ùe \ûcê @Yû Kjò[ôùfù~ Zêkû a¥aiûd _âÉûa cê Ae RùY \fûf Zûuê ù\A[ôùf, ~òG Kò@õgú\ûe ißZßeê Ijeò~ûA ùcû C_ùe icÉ bûe @_ðY Keò[ûù« ö(bqcû^ue @ êba bûM 11, _éÂû 75) \fûfRYK ùfLô[ôùf ù~Gjò a¥aiûd ajêZ bf Gaõ lZòe ùKøYiò @ûguû ^ûjó ö G_eò iêa‰ðiêù~ûM jûZQWÿû Keòaû CPòZ êùjñ ö \ûcê @Yûu c^ùe û^û Azû @ òzûe\ß¦ß iéÁò ùjC[ôfû, ùZYê òùR ùKøYiò ò¿©ò ù^A_ûeê [ôùfö aûaûuebq ùjûA[ôaû ù~ûMê iaêK[û GK _Zâùe ùfLô aûaûu _eûcgð bòlû Keò_ZâUò g¥ûcûu _ûLKê _VûAùf ö

_e\ò g¥ûcû _ZâUò _ûAùf Gaõ c]¥ûjÜ icdùe ciRò\¨Kê ~ûAaûaûu i¹êLùe ZûKê eLôùf ö _Zâ aòhdùe aûaû g¥ûcûuê _âgÜKùf ög¥ûcû Kjòùf ‘@j¹\^Mee \ûcê @Yû Kiûe GK a¥aiûd iõKâû« _âiwùe@û_Yue _eûcgð ùfûWÿòQ«ò ö aûaû _Pûeòùf ‘ùi K’Y ùfLôQò Gaõ Kòù~ûR^û KeòQò ? ùcûùZ Z fûMêQò ùi @ûKûg QêAñaûKê PûjêñQò ö ZûKêbMaû^u Ké_ûeê ù~ZòKò còkòQò, ùiZòòKòùe i«êÁ ejòaû CPòZ ö jC, _Zâ_Xÿò gêYû@ ö g¥ûcû Kjòùf, ‘@û_Y Gùa ~ûjû Kjòùf, Zûjû jó _ZâùeùfLûùjûAQò ö ùj ù\aû ! @û_Y GVûùe gû« I iÚòe bûaùe aiò c]¥bqcû^ue C\¨ùaM aXÿûA\ò@«ò Gaõ ù~ùZùaùk ùicûù^ @gû«ùjûA_Wÿ«ò, @û_Y ùicû^uê @ûKhðòZ Keò KûjûKê _âZ¥l aû KûjûKê _Zâ\ßûeû GVûKê UûYò@ûY«ò ö ù~ùZùaùk @û_Yuê _Zâe iûeûõg RYû@Qò,ùcûùZ _êYò _Xÿòaû _ûAñ aòag KeêQ«ò KûjóKò ? aûaû Kjòùf ‘g¥ûcû, Zêùc_Zâ _Xÿ ö cêñ Z GYêùZYê Mù_ ö ùcû K[û KòG aògßûi KeêQò ?’ g¥ûcû_Zâ _Xÿòùf Gaõ aûaû ZûKê ]¥û^ijKûùe gêYòaû _ùe aòh‰bûa _âKûgKeò Kjòùf ‘ùcûùZ fûMêQò ùiV(\ûcê @Yû)_ûMk ùjûAMfû ö ZûKê ùfLô\ò@Kò Zû’ Nùe ùKøYiò Rò òhe @bûa ^ûjó ö LùŠ eêUòùe i«êÁ ùjûA flPKÑeeê ùi \ìeùe ejòaû CPòZ ö g¥ûcû C©e ùfLô _VûAùf ö \ûcê @Yû

(161)

aWÿ CiôêKZûe ij _ZâKê @ù_lû Keò ejò[ôùf ö cûZâ _Zâ _Xÿòaû _ùefùl Uuû ùeûRMûe Keòaûe Zûue @ûgû _ûYò ù`ûUKû _eò còùkAMfû öùi bûaòùf, aûaûu _eûcgð ùfûWÿò bêf¨ KeòQ«ò ö ùZùa g¥ûcû _Zâùe@ûjêeò ùfLô[ôùf ‘ù\Lôaû I gêYòaû bòZùe `eK @Qò ö GYê gòeòWÿò @ûiòòùR aûaûuVûeê @ûù\g ù^aû bf ùja ö Zû_ùe \ûcê gòeòWÿò @ûiòùf ö

aûaûue \gð Gaõ Zûue _\ùiaû Kùf; Kò«ê aûaûu i¹êLùe a¥aiûdK[û @ûùfûP^û KeòaûKê iûji Keò_ûeòùf ^ûjó ö ùi cû^iòK iõKÌKùf ù~ ~\ò aûaû Ké_û Ke«ò Zûùjùf fûbûõgeê KòQò Zûuê @_ðY Keòùaö~\òI aWÿ Mê ùe Gaõ c^ bòZùe ùi Gjò aòPûe eLò[ôùf, ZâòKûk\gðúaûaûu @ûMùe Zûjû K’Y fêPò_ûeò[û«û ? aûkK Z còùVA cûùM, Kò«ê cñûZûKê _òZû Jh] \òG ö KûeY còVû ÊûiÚ¥ _lùe lZòKûeK ö ùZYê ùi_òfûKê aêùSA gêùSA _òZû Jh] Lê@ûA\òG ö aûaû RùY \dûkê cûZûi\ég [ôùf ö ùi Zûue bqcû^ue a©ðcû^ I baòh¥Z K[û RûYò[ôùf ö\ûcê @Yûe c^ K[û RûYò_ûeò ùi Kjòùf ‘aû_ê ! cêñ òRKê G iõiûeeR¬ûk bòZùe b©òð KeòaûKê Pûjêñ ûjó ö’ aûaûue @ÊúKéZò RûYò \ûcê Gjòù~ûR^ûeê IjeòMùf ö

gi¥ a¥aiûd : Gjû_ùe ùi PûCk,Mjc AZ¥û\ò a¥aiûd @ûe¸Keòaû K[û aòPûe Kùf ö aûaû Zûjû c]¥ RûYòù^A Zûuê Kjòùf Kò‘Zêùc Uuûùe 5 ùie KòYòa I 7 ùie aòKòa ö `kùe Zûuê Gjòa¥aiûd ù~ûR^û c]¥ QûWÿòaûKê ùjfû ö KòQò \ò _~𥫠gi¥ \e aXÿòaûùefûMòfû Gaõ fûMòfû Kò aûaûue baòh¥ZaûYú iZ ùja ûjó ö Kò«ê cûùi\êAcûi _ùe iaê@ûùWÿ ahðû ùjfû, ~ûjûe kÊeì_ \e @Pû^K KcòMfûGaõ ù~Cñcûù^ gi¥ iõMâj Keò[ôùf, ùicû^uê ~ù[Á lZò ijòaûKê_Wÿòfû ö ùZùa \ûcê @Yû Gjò aò_©òeê a©òðMùf ö Gjû CùfäL KeòaûicúPú^ ùja ù~ Zêkû a¥aiûd ~ûjû Kò ùijò \fûf @^¥ RùY a¥qòuij cògò Keò[ôùf, ùi[ôùe ùicû^ue _âPêe lZò ùjfû ö aûaû \ûcêuêaWÿ aò_©òeê C¡ûe Keòù\ùf ö Gjû ù\Lô \ûcê @Yûue iûAPeYùeaògßûi \éXÿ ùjûAMfû Gaõ Rúa^ _~𥫠ùi aûaûue òÂû_e bq ùjûAejòùf ö

@ûcâfúkû : [ùe ùMû@ûe RùY cûcfZ\ûe eûùf _âûd 300Uò@û´e GK SêWÿò g¥ûcûu ^ûcùe gòeòWÿò _VûAùf ö _ûiðf ùLûfòaûeê _âûd

(162)

icÉ @û´ bf aûjûeòfû ö bqcû^u c]¥ùe GjûKê aû<òaûe Kû~ð¥ g¥ûcûuC_ùe ¥É KeûMfû ö ùi[ôeê aûaû PûùeûUò @û´ \ûcê @Yûu _ûAñ @fMûKûXÿò eLôù\ùf ö \ûcê @Yûue Zò òRY Èú [ôùf ö Kò«ê ùi Zûue ùKak\êAUò Èú @Q«ò ùaûfò Kjê[ôùf ö Zûue ùKøYiò i«û^ [ôùf, ùZYê ùi@ù^K ùR¥ûZòhue @ûgâd ù^ùf Z[û òùR c]¥ ajê ùR¥ûZòh Mâ Ú_Xÿû_Xÿò Keò ùR¥ûZòhgûÈùe KòQòUû mû^ @Rð Keò[ôùf ö

G[ôeê ùi RûYò_ûeò[ôùf ù~ Zûue R^àKêŠkúùe ùMûUòG _û_Mâj[ôaûeê Gjò Rúa^ùe i«û^ iêL ù\Lôaû Zûu bûM¥ùe ^ûjó; Kò«ê aûaûu_âZò Zûu c^ùe @Uk gâ¡û [ôfû ö _ûiðf _j*òaûe \êAN<û _ùe ùi_ìRû _ûAñ ciRò\¨Kê @ûiòùf ö Zûuê ù\Lô aûaû Kjòùf Kò ùfûKcûù^ @û´_ûAñ NìeòaêfêQ«ò, ùjùf Gjò \êAUò \ûcêe ö ~ûjûe Zûjû ZûKê LûAaûKê \ò@Gaõ ceòaûKê \ò@ ö Gjò K[û gêYò \ûcêu jé\dùe ù~_eò aRâûNûZ ùjfû öùZùa cjfiû_Zò Zûuê aêSûAùf Kò Gjò céZê¥ g±e @[ð @jõKûeeaò ûg Gaõ aûaûu PeY Ké_ûeê Z Zûjû @ûgúaðû\Êeì_ @ùU ö Gjû_ùeùi @û´ LûAaûKê _âÉêZ ùjûAMùf ö aûaû Kjòùf ‘Zûjû Zêc _ûAñ êùjñ,Zêce iû^ ÈúKê \ò@ ö Gjò @û´e _âbûaeê Zûe Pûeò _êZâ Gaõ Pûeò K^¥ûRûZ ùjùa ö’ aûaûu K[û gòùeû]û~ð¥ cù^ Keò ùi @û´ ù^A iû^_ ôúKê ù\ùf ö ]^¥ gâú iûAaûaûue fúkû, ~òG bûM¥PKâKê a\kûAù\A Zûuê i«û^ iêL _â\û^ Kùf ö aûaûue aP^ iZ¥ _âcûYòZ ùjfû,ùR¥ûZòhue êùjñ ö

aûaû igeúeùe [ôaû icdùe Zûu aP^e iû[ðKZû I cjòcû _âZò_û\òZùjC[ôfû; Kò«ê aWÿ @û½~ð¥e aòhd ù~ Zûue cjûicû]ô _ùe c]¥Zûue _âbûa _ìaðaZ¨ ejòQò ö aûaû Kjò[ôùf Kò ‘ùcû C_ùe _ì‰ð aògßûieL ö ~\òI cêñ ù\jZ¥ûM Keòù\aò; Kò«ê ùcûe @iÚò @ûgû I aògßûiiõPûe Keò Pûfò[ôa ö ùKak cêñ êùjñ, ùcûe icû]ô c]¥ aû©ðûkû_Keòa, Pk_âPk Keòa Gaõ ù~Cñcûù^ @^^¥ bûaùe ùcûegeYûMZ ùjùa ùicû^u c]¥ùe @ûgûe iù¦g _j*ûC[ôa ö cêñZêcVûeê aò\ûd ù^A~ûCQò bûaò òeûg jê@^ûjó ö Zêùc ùcûe @iÚòKêiað\û bqcû^ue Kf¥ûY òcò© Pò«òZ [ôaû ù\LôaûKê _ûAa ö ~\òùcûe òe«e iàeY Gaõ ùcû C_ùe \éXÿ aògßûi eLôa ZûùjùfZêùc iaðûù\ø C_KéZ ùja ö’

(163)

_âû[ð û : ùghùe GK _âû[ð û Keò ùjcûW_« Gjò @]¥ûd icû¯KeêQ«ò ö

‘ùj i\Mêeê iûA! @û_Yu òKUùe @ûce GZòKò _âû[ð û ù~ @û_Yue@bd PeY K\û_ò @ûce cû^i_Ueê aòiáZ ^ùjC ö @û_Yue gâú_deùKùa aò @ûce \éÁò _[eê aòPê¥Z ùjC ö R à céZê¥ PKâe Gjò iõiûeùe@ûùc \êüLùe RRðeòZ ùjCQê ö Gùa \dû Keò @ûcKê G[ôeê C¡ûe Ke«ê ö@ûce A¦âòd, ~ûjûKò aòhd _\û[ð _âZò iað\û @ûKhòðZ ùjCQò, ZûKê @«cêðLúKeò @ûcKê @ûcô\gð e ù~ûM¥ Keû«ê ö ù~ _~𥫠A¦âòdicìje ajòcðêLú_âaé©ò Gaõ P*k c^ C_ùe òdªY @ûiò ûjó, ùi _~𥫠@ûcôiûlûZKûeeùKøYiò @ûgû ûjó ö @ûce _êZâ aû còZâ KòG aò ùghùe C_Kûeùe @ûiòùa^ûjó ö ùj iûA ! @ûce GKcûZâ @ûgâû @û_Y, ~òG @ûcKê ùcûl Gaõ@û^¦ _â\û^ Keòùaö ùj _âbê ! @ûce ZKð_âaYZû Z[û @^¥ Kê_âaé©òMêWÿòKê^Á Keò\ò@«ê ö @ûce Ròjßû iað\û @û_Yu ^ûciàeYe eiûÊû\ Keê öùj iûA ! @ûce bf Gaõ c¦ icÉ _âKûe aòPûeMêWÿòKê Á Keò\ò@«ê ö_âbê! G_eò KòQò Keò\ò@«ê, ~Ÿßûeû geúe Gaõ Méjùe @ûce @ûiqò ejòa^ûjó ö @ûce @jõKûe òcðìk ùjûA~òa Gaõ ùKak @û_Yu ^ûc iàeYejò[ôa Z[û @^¥ icÉ K[û aòiàéZ ùjûA~òaö @ûc c^e @gû«òKê \ìe KeòZûjûKê iÚòe Gaõ gû« Keò\ò@«ê ö ùj iûA, @û_Yue [ùecûZâ @ûfòw^\ßûeû @ûc bòZùe [ôaû @mû^eì_K @§Kûee @ûaeY jUò~òa Gaõ @û_Yuemû^ûKûgùe @ûùc iêL_ìaðK aòPeY Keòaê ö @û_Yue Gjò ù~Cñ fúkûcéZ_û^ Keòaûe ùiøbûM¥ @ûce ùjfû Z[û ~ûjû @ûcKê @LŠ ò\âûeê RûMâZKeòù\fû, Gjû @û_Yue jó @iúc Ké_û Gaõ @ûce MZ R^àe gêbKcðe`k @ùU ö

aòùgh \âÁa¥ : Gjò _âiwùe \ûcê @Yûu c^ùe CVò[ôaû \êAUò K[ûCùfäL Keû~ûCQò ö ‘[ùe cêñ ù~ùZùaùk @^¥cû^u ijòZ aûaûuegâú_de òKUùe aiò[ôfò, ùcû c^ùe \êAUò _âgÜ @ûiòfû ö aûaû Zû’eC©e òcÜ_âKûe ù\ùf ö (1) ù~Cñ ùfûKcûù^ gâú iûAu \gð _ûAñgòeòWÿò @ûiêQ«ò, K’Y ùi icùÉ C_KéZ ùjCQ«ò ? Gjûe C©eùe ùiKjòùf ù~ ‘aCk ]eò[ôaû @û´ MQKê ù\L ö ~\ò iaê aCk @û´ ùjûA~òaZûùjùf @û´ MYû~ûA_ûeòa ^ûjó Kò ùZûkû~ûA_ûeòa ^ûjó ö Kò«ê G_eòK’Y jêG ? ajêZ aCk SWÿò Zùk _Wÿò~ûG ö KòQò `kòùf Gaõ aXÿòùf

(164)

c]¥ SWÿùZû`û^ùe _Wÿò ^Á ùjûA~ûG ö ùghùe @Ì KòQò jó akKûeùj, ~ûjû @û´ùe _eòYZ jêG ö (2) \ßòZúd _âgÜ ùcû òR aòhdùe[ôfû ö ~\ò aûaûue òaðûY ùjûA~ûG, cêñ òeûgâd ùjûA_Wÿòaò ö ùiùZùaùkùcûe KòG iûjû ùjùa ? aûaû Gjûe C©eùe Kjòùf ‘ù~ùZùaùkGaõ ù~CñVò Zêùc ùcûùZ iàeY Keòa, cêñ Zêc iû[úùe ejòaò ö Gjò aP^1918 ciòjû _ìaðeê Gaõ _ùe c]¥ ùi _ûk^ Keò@ûiêQ«ò ö ùi Gùaaò ùcû iû[úùe ejò ùcûe _[ _â\gð KeêQ«ò ö Gjò NUYû 1910-11ciòjûe K[û ö ùijò icdùe ùcûe bûA ùcûVûeê @fMû ùjûAMùf Gaõùcûe bCYúe céZê¥ ùjûAMfû ö ùcûe Nùe ùPûeò ùjfû Gaõ _êfòiZ\« Keê[ôfû ö Gjòiaê NUYû ùcûùZ _ûMk _eò Keòù\A[ôfû ö’

ùcûe bCYúe ÊMðaûiùe cêñ \êüLùe bûwò_Wÿòfò, ùZùa ù~ùZùaùkcêñ aûaûue geYû_ Ü ùjfò, ùi Zûue c]êe C_ù\gùe ùcûùZ iû«ß û_â\û^Keò @®û KêfK‰òðu Nùe _êe^_êkò(Wûfòùe Zò@ûeò còVû _eUû)Lê@ûAùf Z[û ùcûe cÉKùe P¦^ UòKû fMûAù\ùf ö

‘@^¥ GK NUYûùe ùcûe RùY 30 ahðe a§ê ùcûe _ ôúue MjYûiò¦êK, ~ûjû bòZùe cwkiìZâ Gaõ ù^û[ @û\ò [ôfû, ùPûeò Keòù^ùf öGjû_ùe aûaûue PòZâ iclùe cêñ Kû¦òaûùe fûMòfò Gaõ _e\ò jó ùijòa¥qò Êdõ MjYû iò¦êK ùcûùZ ù`eûAù\A lcû_âû[ð û Kùf ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(165)

öö hWÿaòõg(26) @]¥ûd öö

bq _ Ú, jeò½¦â _òZùf Gaõ R àR àû«ee iûlú,@ûù´\Keu @ûcôjZ¥û Azû

Gjò iéÁòùe iÚìk, iìlà, ùPZ^ Gaõ RWÿ @û\ò ~ûjû KòQò \éÁòùMûPeùjCQò ùi iaê GKaâjà Gaõ ùijò GK @\ßòZúd aÉê aâjàuê jòñ @ûùc bò Übò Ü ^ûcùe iù´û]^ KeêQê Z[û bò Ü bò Ü \éÁòùe ù\LêQê ö ù~Cñ _âKûe@§Kûe c]¥ùe _Wÿò[ôaû ùMûUòG \CWÿò iû_e bâc iéÁò Keò[ûG, ùijò_eò@ûùc icÉ _\û[ðKê ùKak aûj¥Êeì_ùe ù\Lô[ûC, Zûjûe iZ¥ Êeì_ùeêùjñ ö GKcûZâ i\¨Mêeê jó @ûce \éÁò_[eê cûdûe @ûaeY \ìe Keò aÉêe

iZ¥Êeì_Kê ~[û[ðùe \gð KeûAaûùe ic[ð @U«ò ö G[ôiKûùg @ûi«ê,gâú i\¨Mêeê iûA^û[ cjûeûRue C_ûi^û Keò iZ¥e \gð^ ^òcù«ZûuVûùe _âû[ð û Keòaû, ~òGKò Bgßeu bò Ü @^¥ KòQò êj«ò ö

cû^i _ìRû : gâú ùjcûW_« iað\û C_ûi^ûe GK @^^¥ cûMð _â\gðKe«ò ö ùi Kj«ò :

@û^¦ûgîe Chà Rkùe Ke _û\ _âlûk^ öiZ¥ù_âceì_ú P¦^ùe Ke gâú@w ùf_^ ö\éXÿaògßûiKê aÈ Keò, Mêeêuê Keû@ _eò]û^ùKûck GKûMâ Pò©eì_ú `k Zûuê Ke @_ðY öbûaeì_K KRk gâú cÉKùe fMûA\ò@bqòe Kce_Uò Kceù\gùe aû§ò\ò@G_eò Keò iûAPeYùe c[û^Z Ke öGjò _âKûe gâú iûAuê icÉ @ûbìhYùe aòbìhòZ Keò Zûuê òRe iaðÊ

ic_ðY Keò\ò@ ö ChàZû \ìe Keòaû _ûAñ bûae Pûce aò‚ ö Gj_eò@û^¦\ûdK _ìRû Keò Zûuê _âû[ð û Ke-

ùj _âbê iûA ! @ûce Pò©Kê @«cðêLú Ke«ê ö iZ¥ Gaõ @iZ¥eaòùaK _â\û^Keò Z[û iûõiûeòK aòhdeê @ûiqò \ìe Keò @ûcôû êbìZò _â\û^Ke«ê ö @ûce Kûdû Gaõ _âûY @û_Yue gâúPeYùe ic_ðY KeêQê ö ùj_âbê iûA ! @ûce ù^ZâKê Zce ù^Zâ Keò\ò@, ~Ÿßûeû iêL Gaõ \êüLe@ êba @ûce ejòa ^ûjó ö ùj iûA ! @ûce geúe Gaõ c^Kê Zce

(166)

Azû êKìk PûfòaûKê \ò@ ö @ûce P*k c^ Zc PeYe gúZk Qûdûùeaògâûc Keê ö

Gùa @ûùc Gjò @]¥ûde K[ûKê @ûiòaû öbq _ Ú : _ Ú ûcùe RùY bq, ~òGKò @^¥ RùY i\¨Mêeêue gòh¥

[ôùf, [ùe Zûue gòeòWÿò @ûiòaûe ùiøbûM¥ ùjfû ö Zûue gòeòWÿò @ûiòaûeAzû [ôfû, Kò«ê ‘cYòhe Azû ùMûUòG _âKûe ùjfûùakKê aò]ûZûe ù~ûR^û@^¥_âKûe’ ùaûfò [ôaû _âPkòZ Cqò PeòZû[ð ùjfû ö ùi ùekMûWÿòùe~ûZâû Keê[ôùf, aûUùe Zûue @ù^K a§ê Gaõ iµKðúdu ijòZ @ûKiàòKùbU ùjfû ö ùi icùÉ gòeòWÿò ~ûZâû Keê[ôùf ö _ Úuê c]¥ ùicûù^gòeòWÿò ~òaûKê Kjòùf ö _ Ú GjûKê @ÊúKûe Keò_ûeòùf ^ûjó ö icùÉcê Aùe IjäûAùf, ùZùa _ Ú aòeûeùe IjäûA Zûue i\MêeêuVûeê gòeòWÿò~òaûKê @ êcZò ù^A Z[û @ûag¥K Uuû a¥aiÚû Keò icÉu ijòZ cògògòeòWÿò ~ûZâû Kùf ö iKûùk ùicûù^ gòeòWÿòùe _j*òùf Gaõ _âûd 11UûùakKê \ßûeKûcûdúKê Mùf ö ùiVûùe _ìRû òcò© bqcû^ue icûMcù\Lô ùicû^ue c^ aWÿ _âi Ü ùjfû Kò«ê _ Úue @Pû^K cìzðû ùeûMaûjûeòfû Gaõ ùi @ùPZ ùjûA _WÿòMùf ö icùÉ Qû ò@û ùjûA Zûuegêgïhû KeòaûKê fûMò_Wÿòùf ö cêŠùe _ûYò iò*ûMfû ö Gjû_ùe aûaûueKé_ûeê Zûue iõmû ù`eòfû Gaõ ùi ]úùe ]úùe CVò aiòùf, ù~_eòKòZûuê ùKjò ò\eê CVûAù\AQò ö ZâòKûk\gðú aûaû ùi @^¥ RùY Mêeêue@ûgâòZ ùaûfò RûYò Zûuê @bd _â\û^ Keò Z[û Zûue Mêeêu C_ùe jóaògßûi \éXÿKeò Kjòùf ‘ù~còZò aò @ûi, Kò«ê bêf ^ûjó, òRe Mêeêuê jó\éXÿZûe ij ]eò iað\û iÚòe ejò ZûuVûùe @bò ÜZû _âû¯ Ke ö’ _ ÚZêe« Gjò Cqòe @[ð aêSòMùf Gaõ ùijò icdùe Zûue i\¨Mêeêue iáZò@ûiòMfû ö aûaûue Gjò @ êMâj Zûue Rúa^iûeû c^ùe ejòfû ö

öö jeò½¦â _òZùf I R à R àû«ee iûlú aûaû öö

jeò½¦â _òZùf : jeò½¦â _òZùf ûcùe RùY i\ûPûeú Méjú cê Aùeejê[ôùf ö Zûue _êZâ @_iàûe ùeûMùe _úWÿòZ [ôfû ö ùi ZûKê @ù^K_âKûe ù\gú Gaõ aòù\gú PòKòiôû KeûAùf Kò«ê ùKøYiò k còkòfû ûjó öGùa ùKak ùKøYiò i Úue PeY Kcke geY ù^aû aûKò [ôfû ö_*\g @]¥ûdùe gâú \ûiMYêu iêc]êe Kú©ð ùe gâú iûAaûaûue Kú©ðò

(167)

cê Aùe Kò_eò _âiûeòZ ùjfû ùiK[û a‰ð û Keû~ûAQò ö _òZùf c]¥1910 ciòjûùe ùijò Kú©ð gêYòaûe iêù~ûM fûb Kùf Gaõ Zûueaògßûi ùjfû ù~ gâú iûAaûaûue ùKak KeÆgð @[aû \éÁò cûùZâ jó@iû]¥ ùeûM icìùk Á ùjûA~ûCQò ö GYê Zûu c^ùe c]¥ gâú iûAaûaûugêb\gð e Zúaâ Azû RûZ ùjfû ö ~ûZâûe a¥aiÚû Keò ùbUò _â\û^ ùjZêùMûUòG `k SêWÿò ù^A _ ôú I _òfûcû^u ijòZ ùi gòeòWÿò ~ûZâûùeaûjûeòùf ö \ßûeKûcûdúùe _j*ò ùi aûaûue PeY a¦^û Kùf Z[ûùeûMú _êZâKê Zûue gâúPeYùe @_ðY Keòù\ùf ö aûaûue \éÁò Zû’C_ùe _Wÿòaû cûùZâ Zû bòZùe GK @\¨bêZ eì_û«e ùjfû ö @ûLô ùWûkûNìeûA NìeûA @ùPZ ùjûA ùi Zùk _WÿòMfû ö Zû’e cêjñeê fûk aûjûeòfûZ[û icMâ geúeùe Sûk ùaûjòfû ö _òfûUòe G_eò @aiÚû ù\Lô _òZû,cûZû WeòMùf Gaõ @ûguû Kùf jêGZ Zûe _âûY Pûfò~òa ö Zû’e @ÌajêZ cìzðû ùeûM Z [ôfû, Kò«ê G[e Zûjû \úNðicd _~𥫠ejòfû öaòhû\ I ùgûKùe cû@ûñu @ûLôeê ]ûe ]ûe ùjûA fêj ùaûjò Pûfò[ôfû Gaõùi \êüLùe @]úe ùjûA @û©ð û\ KeòaûKê fûMòùf Kò ‘ùj aûaû ! cêñGùa Kûjû C_ùe @ûgâd Keòaò ? ùcûe @aiÚû G_eò ùjûAQò ù~_eòKò‘RùY a¥qò ùPûe bdùe Kûjû Nùe _gò @ûgâd ù^fûùakKê ùijò NeZû C_ùe _Wÿò~ûAQò ö’ KeêYûcd aûaû cjòkûRYuê aòaâZ ^ùjaû _ûAñ_eûcgð ù\A ù]÷~ð¥ elû KeòaûKê Kjò _òfûUòKê NeKê ù^A~òaûKê Kjòùf öùi _êYò Kjòùf @]N<û _ùe Zûe iõmû ù`eò@ûiòa ö cjòkûRYK ZûjûKùf ö _òfûUòKê aiûKê ù^AMùf ö VòK¨ @] N<û _ùe Zûe ùPZûù`eò@ûiòfû Gaõ ùi iêiÚ @ êba Kfû ö _òZùf \µZò Z[û @^¥cû^ue@û^¦ Kjòùf iùe ö ùicû^ue c^e icÉ iù¦j \ìe ùjfû ö _ ôúuê]eò _òZùf aûaûu \gð _ûAñ @ûiòùf Gaõ aò câ ijKûùe @û\e_ìaðKZûue PeY a¦^û Keò _û\ùiaû Kùf ö c^ùe ùicûù^ aûaûuê @ùgh]^¥aû\ ù\C[ôùf ö aûaû iàòZjûi¥ ù\A Kjòùf ‘K’Y Zêce guû \ìeùjûAMfû ? ~ûjûe aògßûi Gaõ ù]÷~ð¥ @Qò, ZûKê gâú jeò @ag¥ elûKeòùa ö’ _òZùf RùY ]^ûXÿ¥ a¥qò [ôùf, ùZYê ajê _eòcûYùe còVûaû<òùf Gaõ ^û^û _âKûe `k Z[û Zû êk aûaûuê @_ðYKùf ö gâúcZú_òZùf iû©ßòK _âaé©òe cjòkû [ôùf ö ùMûUòG ùKûYùe aiò aWÿ ù_âc_ì‰ð\éÁòùe ùi aûaûuê òeúlY Keê[ôùf ö Zûue Plêeê @^aeZ @û^¦ûgî

(168)

òMðZ ùjC[ôfû ö Zûue cé\ê I iek Êbûa ù\Lô aûaû @Zò _âi Ü ùjùf öBgßeu bkò i Ú c]¥ bqe @]ú^ @U«ò ö ~òG Zûue geYûMZ ùjûA@^^¥ bûaùe Zûue _ìRû Kùe, i Ú Zûjûe elû Ke«ò ö gòeòWÿòùeKòQò\ò iêLùe KUûA _òZùf _eòaûe aûaûu icú_Kê ~ûA Zûue PeYa¦^û Keò gòeòWÿò _âiÚû^ KeòaûKê @ êcZò cûMòùf ö aûaû Zûuê C\ò ù\A@ûgúaðû\ Kùf ö _òZùfuê _ûLKê WûKò Kjòùf ‘aû_ê ! _â[ùc cêñ ZêcKê\êA Uuû ù\A[ôfò, Gùa Zò ò Uuû ù\CQò ö GjûKê _ìRû Nùe eLô òZ¥_ìRû Ke ö G[ôùe Zêce Kf¥ûY ùja ö’ _òZùf ZûKê _âiû\Êeì_ cù^Keò aûaûuê _ê ü iûÁûw _âYûc Kùf Z[û @ûgòh bòlûKùf ö ùZùa Zûuc^ùe bûa^û @ûiòfû ù~ ùi Z _â[c [e _ûAñ gòeòWÿò @ûiòQ«ò, aûaû Zûuê\êAUuû @ûMeê ùKùa ù\A[ôùf ? ùi Gjûe ÆÁúKeY aûaûuVûeêPûjêñ[ôùf; Kò«ê aûaû ^úea ejòùf ö cê Aùe _j*òaû _ùe ùi Zûueaé¡ cû@ûuê gòeòWÿòe aòÉéZ aòaeYú gêYûAùf Gaõ ùijò \êA Uuû K[ûc]¥ Kjòùf ö Zûue cû@û _â[ùc KòQò aêSò_ûeòùf ûjó ö _ùe ùijòK[ûaûe´ûe bûaòaû _ùe ajê\ò e Zke GK _êeêYû NUYû Zûue iáZòKêbûiò@ûiòfû ö ùi Kjòùf Kò ‘Zê ù~_eò ùZûe _ê@Kê ù^A gâú iûAaûaûu\gð _ûAñ ~ûA[ôfê, VòK¨ ùijò_eò ùZûùZ ù^A ùZûe aû_û @ù^K ahðZùk @KÑfùKûU cjûeûRu _ûLKê ~ûA[ôùf ö cjûeûR _ì‰ð iò¡, ù~ûMú,ZòâKûkm Z[û aWÿ C\ûe [ôùf ö ùZûe aû_û Zûue _ec bq [ôùf öùZYê Zûue _ìRû ÊúKéZ ùjûA[ôfû ö cjûeûR Zûuê \êAUò cê\âû ù\A ZûKê_ìRû KeòaûKê Kjò[ôùf ö ùi a*ò[ôaû _~𥫠òdcòZ Zû’e _ìRû Keê[ôùf öZûu_ùe ~[ûaò]ô _ìRû ùjûA_ûeòfû ^ûjó Gaõ ùijò \êA Uuû Kê@ûùWÿjRòMfû ö KòQò\ò _ùe cêñ c]¥ GK[û bêfòMfò ö ùZûe ùiøbûM¥ ù~ gâú@KÑfùKûU cjûeûR iûA eì_ùe ùZûùZ ùZûe K©ða¥ Gaõ _ìRû K[ûiàeY KeûA aò_©òeê elû KeòQ«ò ö GYòKò baòh¥Zùe RûMâZ ejò icÉguû Gaõ \ß¦ß _eòjûe Keò _ìaðRcû^uê iàeY Keò eúZò úZòMêWÿòKê @ êieYKe Z[û iað\û C©c @ûPeY Ke ö òRe AÁù\a Z[û Gjò cê\âûe _ìRûKeò Zûjûe ~[û[ð Êeì_Kê jé\ùaû] Ke Gaõ i Úue @ûgúaðû\ fûbKeòMað Ke ^ûjó ö gâú iûA ic[ð \dû Keò ùZû jé\dùe bqòe aúR ùeû_YKeòQ«ò Gaõ Gùa ZûjûKê aé¡ò Keòaû ùZûe K©ða¥ ö’ cûZûue c]êeaP^ûcéZ gêYò _òZùf bûaeiùe iòq ùjûAMùf ö aûaûue ZâòKûk\gòðZû

(169)

Zûuê aò\òZ ùjfû Z[û Zûue gâú\gð e cj©ß c]¥ @ êba ùjfû ö Gjû_ùeùi Zûue @ûPeYùe @]ôK iûa]û^Zû @af´^ Kùf ö

öö @ûù´\Keu @ûcôjZ¥û Azû I aò]ûZûe jÉùl_ öö

gâú @ûù´\Ke : _êùY òaûiú ùMû_ûk ûeûdY @ûù´\Ke aûaûue_ec bqcû^u c]¥ùe RùY [ôùf ö [ûù^ Ròfû Raûje ùÁU @ûdKeaòbûMùe ùi \g ahð ]eò Kû~ð¥ Keê[ôùf ö ùiVûeê ùiaû òaé© ùjaû_ùe @^¥Zâ PûKòeò i§û^ Kùf Kò«ê i`k ùjùf ûjòñ ö Gjû_ùe Pûeò@ûWÿêZûuê \êbðûM¥ ùNeòMfû, `kùe Zûue @û[ðòK iÚòZò \d^úd ùjûA_Wÿòfû öG_eò iÚòZòùe ùi iûZ ahð aòZûAùf ö _âZòahð ùi gòeòWÿò ~ûC[ôùf GaõZûue \êüL aûaûuê RYûC[ôùf ö 1916 ciòjûùe Zûue @aiÚû @]ôKLeû_ ùjûAMfû ö Gjû_ùe ùi iµì‰ð bûwò_Wÿòùf Gaõ gòeòWÿò ~ûA @ûcôjZ¥ûKeòaûKê iÚòe Kùf ö c^ bòZùe Gjò K[û eLô _ ôúuê iûwùe ]eògòeòWÿòùe _j*òùf ö \òù^ eûZòùe \úlòZIßûWÿû i¹êLùe ùMûUòG ak\MûWÿòC_ùe Pò«ûMâÉ ùjûA aiò[ôùf I ùijò icdùe Kì@ùe ùWAñ _âûYZ¥ûMKeòaûKê Pò«û Keê[ôùf ö _êYò c^ùe bûaê[ôùf ù~ aûaû jêGZ ùijò @«òcicdùe ùjùf @ûiò Zûue elû Keòùa ö Gjò_eò \ß¦ß I @ûguû c]¥ùeZûue c^ C\¨ùakòZ ùjC[ôaû icdùe icú_iÚ GK ùbûR^ûkdecûfòK iMêY ùceê ^ûdK ùiVûùe _j*ò @KÑfùKûU cjûeûRu Rúa^ú_Xÿ òQ K ò ùaûf ò @ûKi à òK bûùa Zûu ê _Pûe òùf I _ êÉKUòaXÿûAù\ùf ö _êÉKUòKê ù^A ùiVûùe jó ùi _Xÿòaû @ûe¸ Keòù\ùf ö_Xÿê _Xÿê G_eò GK aòhd _ûLùe ùi _j*òùf ù~CñVûùe CùfäL [ôfûù~-gâú @KÑfùKûU cjûeûRu Rúa^Kûkùe RùY a¥qò ùKøYiò @iû]¥ùeûMùe _úWÿòZ [ôfû ö ù~ùZùaùk @ûC ùi KÁ ij¥ Keò_ûeòfû ûjó,iµì‰ð bûwò_Wÿòfû Gaõ \òù^ eûZòùe ùMûUòG Kì@ bòZeKê ùWAñ_Wÿòfû öGjò icdùe ZZ¨lYûZ gâú cjûeûR ùiVûùe _j*ò Kì@ bòZeê ZûKê UûYò@ûYòùf I aêSûAùf ù~ ‘Zêce gêb I @gêb Kcðe `k @ag¥ ùbûMKeòaû CPòZ ö ~\ò ùbûM @_ì‰ð ejò~ûG Zûùjùf _ê Rð à ]ûeY KeòaûKê_Wÿòa ö G[ô òcù« KòQò \ò KÁ ij¥ Keò _ìað R àe Kcð kKê icû¯ KeòPòeKûk _ûAñ cêq ùjûA~òaû ùgâdÄe ö’

icùdû_ù~ûMú Gjò C_ûù\d K[û _ûV Keò @ûù´\Ke @û½~ð¥û ßòZ

(170)

ùjûAMùf Gaõ Zûue jé\d \âaúbìZ ùjûAMfû ö VòKYû icdùe aûaûueGjò iõùKZ _âû¯ ùjûA^[ôùf jêGZ ùiùZùakKê Zûue _âûYû«ùjûAiûeò[û«û ö aûaûue a¥û_KZû Gaõ \dûkê bûa ù\Lô Zûue aògßûi\éXÿ ùjfû Gaõ ùi aûaûue _ec bq _ûfUòMùf ö Zûue _òZû@KÑfùKûU cjûeûRue gòh¥ [ôùf Gaõ iòG c]¥ Zûue _\ûu @ êieYKe«ê, Gjû aûaûue Azû [ôfû ö aûaû Zûuê @ûgúaðû\ _â\û^ Kùf ö GùaZûue bûM¥ C\d ùjfû ö ùi ùR¥ûZòh gûÈ @]¥d^ùe ò_êYZû fûbKeò ùi[ôùe ùag¨ C ÜZò Kùf Gaõ ajê ]^ C_ûRð Keò ùgh Rúa^iêL I gû«òùe @ZòaûjòZ Kùf ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(171)

öö i¯aòõg(27) @]¥ûd öö

bûMaZ Gaõ aò¾êijiâ ûc \ßûeû @ êMâj, MúZû eji¥,gòh¥e ùiaû I Mêeêu gqò_ûZ

Gjò @]¥ûdùe gâú iûAaûaû Kò_eò ]cðMâ ÚMêWÿòKê KeÆgð Keò _aòZâKeê[ôùf Z[û bqcû^uê _ûeûdY òcù« _â\û^Keò @ êMéjúZ Keê[ôùf,Zûjû ijòZ @^¥ ùKùZûUò NUYûe CùfäL Keû~ûAQò ö

_âûe¸ : iû]ûeYùe G_eò aògßûi ejòQò ù~ icê\âùe iÜû^ Kùf icÉZú[ð I _aòZâ \úcû^uùe iÜû^e icìj _êY¥ _âû¯ ùjûA[ûG ö VòK ùijò_eòi\¨Mêeêu PeYe @ûgâd ù^aû \ßûeû Zâògqò(aâjàû, aò¾ê I cùjgße) Gaõ_eõaâjàuê ^c^ Keòaûe ùgâd ijRùe _âû¯ jêG ö gâú iyò\û^¦ iûAcjûeûRue Rd ùjC ! ùi Z bqcû^u _ûAñ KÌZeê, \dûe iûMeGaõ @ûcôû êbìZò _â\û^Kûeú @U«ò ö ùj iûA ! @û_Yu K[û gâaYùe@ûc c^ùe gâ¡û RûMâZ ùjC ö _âak ahðû EZêùe PûZK _lú ù~_eòÊûZú ^lZâe ùKak ùMûUòG aê¦û _û^ Keò _âi Ü ùjûA~ûG, ùijò_eò@û_Yu K[ûiûMe iò§êeê _âKUòZ ùUû_ûG RkKYûe GK ijiâûõg _â\û^Ke«ê, ~Ÿßûeû _ûVK Gaõ ùgâûZûcû^ue jé\d Zé ùjûA _âi ÜZûùebeò~òa, geúeeê ùÊ\ _âaûjòZ ùja, @gî]ûeûùe ù^Zâ _ì‰ð ùjûA~òa,c^ iÚòeZû fûb Keò GKûMâ ùjûA~òa Gaõ _fK _fKùe ùeûcû*_ìeòCVòa ö G_eò iû©ßòK bûa RûMâZ Ke ö

_ûeÆeòK ùa÷c^i¥ Z[û aMð-@_aMð ùb\bûa ^Á Keò\ò@, ~ŸßûeûZce bqòùe bqMY gòjeòZ ùjùa, PòKôûe Z[û ùeû\^ Keòùa GaõKµòZ ùjaûKê fûMòùa ö ~\ò Giaê bûa C_ô Ü ùjfû, Zûùjùf ZûjûMêeêu Ké_ûe flY ùaûfò cù^ KeòaûKê ùja ö @«üKeYùe Gjò bûaC\d ùjaû cûùZâ Mêeê _âi Ü ùjûA @ûcôû êbìZò _[ùe ZêcKê @MâieKeûAù^ùa ö cûdûeê cêq ùjaûe GKcûZâ ijR C_ûd ùjCQò @^^¥bûaùe ùKak gâú iûAaûaûue geYûMZ ùjaû ö ùa\-ùa\û«c]¥ cûdûeì_ú iûMeeê C¡ûe Keò_ûeòùa ^ûjó ö Gjò Kû~ð¥ ùKaki\¨Mêeêu \ßûeû i¸a ö icÉ _âûYú Gaõ bìZùe Bgßeuê \gð KeòaûelcZû _â\û^ ùKak i\¨Mêêeêue ejòQò ö

(172)

_aòZâ Mâ Ú _â\û^ : MZ @]¥ûdùe aûaûu C_ù\g ùg÷kúe ÊûZª¥a‰ð û Keû~ûAQò ö Gjò @]¥ûdùe Zû’e ùKak ùMûUòG C\ûjeY a‰ð ûKeû~ûCQò ö bqcûù^ ù~Cñ Mâ Ú _ûeûdY KeòaûKê Pûjêñ[ôùf ZûKê aûaûueKeKckùe @_ðY Keê[ôùf Gaõ aûaû ~\ò ZûKê Ægð Keò ù`eûAù\C[ôùf, ùicûù^ ZûjûKê _aòZâúKéZ ùjûA[ôaû cù^ Keò KéZKéZ¥ùjC[ôùf ö Gùa ùijò Mâ Ú òZ¥ _V^ Keòaû icdùe aûaû ùicû^u_ûLùe aò\¥cû^ ùjûA[ôùa ùaûfò ùicû^ue aògßûi ùjC[ôfû ö [ùeKûKû cjûR^ú LŠòG GK^û[ bûMaZ ]eò gòeòWÿò @ûiòùf ö g¥ûcû ZûKêù^A \ßûeKûcûdúKê Mùf ö aûaû ZûuVûeê Mâ ÚUò ù^A Ægð Keò KòQòaòùgh _éÂû C_ùe \éÁò _KûA ~ ôùe eLôaûKê _eûcgð ù\A g¥ûcûuêù`eûAù\ùf ö g¥ûcû Kjòùf ùijò Mâ ÚUò KûKûiûùjaue, GYê Zûuêù`eûAaûKê ùja ö aûaû Kjòùf ‘^û, Gjò Mâ Ú cêñ ZêcKê ù\CQò ö ZêùcGjûKê ~ ôe ijòZ Zêc _ûLùe eL ö Gjû Zêc _ûAñ @Z¥« C_ù~ûMúiò¡ùja ö’ KòQò\ò _ùe KûKû cjûR^ú GK^û[ú bûMaZe @ûC ùMûUòG ajò@ûYòùf Gaõ aûaûue KeKckùe @_ðY Keòaûeê aûaû ZûKê _âiû\ Êeì_ù`eûAù\A Zûuê c]¥ i~ ôùe eLôaûKê _eûcgð ù\ùf ö Gjû ijòZaûaû Zûuê Gjû c]¥ Kjòùf Kò Gjû ZêcKê C©c iÚòZòùe _j*ûAaûùeijûdK ùja ö aûaûuê bqò_ìZ _âYûc Keò KûKû Mâ Ú ÊúKûe Kùf ö

g¥ûcû Gaõ aò¾êijiâ ûc : g¥ûcû aûaûue @«ew bq [ôùf ö GjòKûeYeê aûaû Zûuê aòPòZâ Xÿwùe aò¾êijiâ ^ûc _âiû\Êeì_ ù\A Ké_ûKeòaûKê Pûjêñ[ôùf ö [ùe RùY eûc\ûiú @ûiò gòeòWÿòùe ejòùf ö ùi_âZò\ò òdcû êiûùe iKûkê CVê[ôùf Gaõ jÉ, cêL _âlûk^ _ùe iÜû^Kcðicû_^ Keò ùM÷eòK aÈ _eò]û^ Keê[ôùf Z[û geúeùe bià @û\òùf_^Keò aò¾êijiâ ûc R_ Keê[ôùf ö @]ôKûõg icd ùi ùKak Gjò^ûc jó R_ Keê[ôùf ö \òù^ ùi \ßûeKûcûdúùe aiò G_eò ^ûc _ûVKeêQ«ò, Gjò icdùe aûaû Zûuê _ûLKê WûKò Zûue C\e _úWÿû ùjC[ôaûKjò aRûeeê ùiû^ûcêLú @ûYòaûKê _VûAùf ö aûaûu @ûù\g _ûk^ Keòeûc\ûiú aRûeKê Mùf ö Gjû_ùe aûaû Zûu @ûi^eê CVò eûc\ûiúaiò[ôaû iÚû^eê aò¾ê ijiâ ûc _êÉKUò @ûYò g¥ûcûuê ù\ùf Z[û Kjòùf ù~‘Gjò _êÉK @cìf¥ Gaõ cù^ûaû‚òZ `k\ûdú @ùU ö G[ô_ûAñ cêñ ZêcKêGjû _â\û^ KeêQò, Zêùc Gjû òZ¥ _V^ Ke ö [ùe cêñ ù~ùZùaùk

(173)

búhY @iêiÚ [ôfò, ùcûe QûZò ]Wÿ ]Wÿ ùjaûKê fûMòfû ö ùcûe _âûY_lúCWÿò Pûfò~òaû @aiÚûùe [ôfû, ùijò icdùe cêñ Gjò i\¨Mâ ÚKê ùcûe QûZòC_ùe eLôù\fò ö Gjû Kò_eò iêL ù\fû, RûYòQ ! ùcûùZ G_eò fûMòfû]eò ò@ ù~_eò, @ûfäû Êdõ Gjò _é[ôaúKê @ûiò ùcûe elû KeêQ«ò ö GjòKûeYeê Gjò Mâ Ú cêñ ZêcKê ù\CQò ö GjûKê ]úe MZòùe @Zò Kc¨ùe @«Zü\ò Kê ùMûUòG ùgäûK @ag¥ _Xÿòa, ~Ÿßûeû Zêce cwk ùja ö g¥ûcû Kò«êaûaûu C_ù\gKê MâjY Kùf ^ûjó Gaõ Kjòùf ‘ùcûe Gjò Mâ Ú ùfûWÿû^ûjó ö KûeY Gjûe @]ôKûeú Êûcú eûc\ûi RùY _ûMk, jUù~ûMú Gaõ@Zò ùKâû]ôZ a¥qò, ùi LûfòUûùe @ûiò Kkj Keòùa ö _êYò @ÌgòlòZùjûA[ôaûeê iõÄéZ bûhûùe fòLôZ Gjò Mâ Ú _XÿòaûKê cêñ @ic[ð ö’ g¥ûcûcù^ Keò[ôùf ù~ eûc\ûiú I Zûu c]¥ùe Kkò fMûAaûKê aûaû Gjò^ûUK eP^û KeòQ«ò ö aûaûue @if @bò_âûd ùi aêSò_ûeò [ôùf öGùY aûaû ù~_eò ùjùf c]¥ aò¾ê ijiâ ^ûc Zûue KY×ùe _âZòÂû KeòZûuê iûõiûeòK \êüLeê cêq KeòaûKê Pûjêñ[ôùf ö Bgße ^ûc R_e cj©ßicùÉ RûY«ò ö _û_eê C¡ûeKeò Kêaé©òeê elû Keò Gjû R à céZê¥ea§^ Qò Ü Keò\òG ö @ûcôgê¡ò òcù« Gjû GK C©c iû]^û, G[ôùeùKøYiò iûcMâú Kò òdc a§^e @ûag¥KZû ^ûjó ö GjûVûeê iêMcGaõ _âbûaKûeú iû]^û @^¥ KòQò ^ûjó ö aûaûue Azû Z g¥ûcûuVûùeGjò iû]^û KeûAaû [ôfû, Kò«ê g¥ûcû Zûjû Pûjêñ [ôùf ö GYê aûaû ZûuC_ùe Pû_ _âùdûM Kùf ^ûjó ö Gjû c]¥ gêYû~ûG ù~ ajê _ìaðeê gâúGK^û[ cjûeûR Zûue RùY _ùWÿûgú aâûjàYuê aò¾êijiâ ûc R_ KeòaûKê@ûMâj RûZ KeûA Zûue elû Keò[ôùf ö aò¾êijiâ ^ûc R_ Pò©gê¡òòcù« GK iek Z[û ùgâ cûMð ö G[ô_ûAñ aûaû g¥ûcûuê @ êùeû]_ìaðK

Gjû R_ KeòaûKê _âaé© Kùf ö AZòc]¥ùe eûc\ûiú ùiû^ûcêLú @ûYòù`eòùf ö @Yû Pò*YòKe ^ûcK a¥qò ùiVûùe C_iÚòZ [ôùf, Zûue_âKéZò _âûdZü ûe\ cê ò Êbûae [ôfû ö ùi iµì‰ð NUYûe aé©û« eûc\ûiúu@ûMùe aLûYòù\ùf ö

Gjû_ùe eûc\ûiúu ùKâû] ù\ùL KòG ! iò]û g¥ûcûu _ûLKê Sêuò @ûiòKjòùf ‘Giaê Zêce Kûc ö aûaûu \ßûeû C\e _úWÿû aûjû^ûùe ùcûùZJh] @ûYòaûKê _VûAù\f ö Gùa ~\ò ajò ù`eû@, Zûùjùf Zêc cêŠ`UûAù\aò ö’ g¥ûcû ]úe Êeùe aêSûAaûKê ùPÁû Kùf, Kò«ê Zûjû aé[û

(174)

ùjfû ö aûaû Gjû ù\Lô úeaùe c¦jûi ù\C[ôùf ö Zû_ùe aWÿ ù_âc_ì‰ðMkûùe Kjòùf ‘jAI eûc\ûiú, G Kò K[û ? GcòZò KûjóKò C_\âaKeêQ ? g¥ûcû K’Y Zêce bûA êùjñ ? Zêzûùe ZûKê Mûkò ù\CQ öùcûùZ Z fûMêQò Zêce _âKéZò jó Gjò_eò ö Zêùc K’Y gòÁZû RûY ^ûjó ?_âZò\ò Zêùc Gjò Mâ Ú _ûV KeêQ, Z[û_ò Zêce Pò© gê¡ ùjC^ûjó ö ZêceAzû ù~ùZùaùk Zêce òdªYùe ^ûjó, Zêùc Kò _âKûe eûc\ûiú ?Zêùc Z icÉ _\û[ð _âZò @^ûiq ejòaû K[û ö Kò aòPòZâ K[û ù~ Gjò_êÉK C_ùe Zêce GùZ ùcûj ? _âKéZ eûc\ûiú ccZû Z¥ûM Keòic\gðú ùjaû CPòZ ö aûkK g¥ûcû ij ùMûUòG ùQûU _êÉK _ûAñ ZêùcSMWÿû KeêQ ö ~û@, òR @ûi^ùe ai ö _Aiû \ßûeû @ù^K ajò còkò_ûeòa,c êh¥ êùjñ ö C©c aòPûeK ùjûA aòùaKgúk jê@ ö _êÉKe cìf¥ K’YI Zûjû g¥ûcûu _ûAñ KûjóKò _âùdûR^ ? cê ñ Êdõ Gjò Mâ Ú Zêc @ûi^eê@ûYò ZûKê Gjû cù^Keò ù\A[ôfò ù~ Gjò _êÉK Zêce KY×iÚ ùjûAiûeòQò öGùa g¥ûcû ZûKê _ûV Keò fûbaû^ ùjC, G[ô_ûAñ ZûKê Zûjû ù\fò ö’aûaûue Gjò aûYú ùKùZ cé\ê Z[û @[ð_ì‰ð [ôfû ! eûc\ûiúu C_ùeGjûe _âbûa _Wÿòfû ö ùi ^úea ùjûAMùf Z[û g¥ûcûuê Kjòùf Kò Gjûa\kùe ùi _*e^ôú MúZûe GK _âZòfò_ò ZûuVûeê ù^ùa ö g¥ûcûijhð_ìaðK Kjòùf ‘ùMûUòG KûjóKò, cêñ 10Uò ajò ù\aûKê _âÉêZ @Qò ö’

Gjò _âKûe Gjò aòaû\ gû« _Wÿòfû, Kò«ê Gùa _âgÜ ùjCQò ù~ eûc\ûiú_*e ô MúZû cûMòùf KûjóKò ? Gjò _êÉK K[û Zûu c^ùe ùKùa [ôfû öZ[û_ò ùi G[ô_ûAñ @ûMâj _âKûg Kùf KûjóKò ? _êYò \ßûeKûcûdúùe _âZò\ò]cðMâ Ú _ûV Keê[ôaû iù©ß ùi aûaûu i¹êLùe G_eò ùKâû] _âKU KùfI _ùe gû« ùjùf Kò_eò ? G[ô_ûAñ KûjûKê ù\ûh ù\aû Gaõ ù\ûhú KòGZûjû @ûcKê RYû^ûjó ö @ûùc ùKak GZòKò RûYò_ûeêQê ù~ ~\ò Gjò_âYûkúe @af´^ Keû~ûA^[û«û Zûùjùf Gjûe cj©ß Gaõ Bgßeu^ûce cjòcû Z[û g¥ûcûuê aò¾êijiâ^ûc _V^e gêb iêù~ûM _âû¯ùjûA^[û«û ö G[ôeê Gjû _âZúZ ùjCQò ù~ aûaûue C_ù\g ùg÷kú GaõZûue _âKòâdû @^^¥ ö g¥ûcû ]úùe ]úùe Gjò Mâ Ú @]¥d^ùe G_eò_UêZû @Rð Kùf ù~ _ea©ðú icdùe aêUòiûùjaue RûcûZû _âù`ieRò.Rò. ^ûeùK,Gc.G.(A¬ò òdeòõ KùfR, _ê û) uê Zû’e _âKéZ @[ðaêSûAaûùe i`k ùjùf ö

(175)

MúZû eji¥ : ù~Cñ bqcûù^ aâjàaò\¥û(@]¥ûcô gûÈ) @]¥d^Keê[ôùf, aûaû ùicû^uê bf _ûC[ôùf Z[û aeûae CiôûjòZ Keê[ôùf öùMûUòG C\ûeY ùjfû [ùe aû_êiûùja ù~ûMue ùMûUòG WûK @ûiòfû öG[ôùe ùfûKcû^¥ ZòfKKéZ MúZû-bûh¥e ùMûUòG _âZòfò_ò [ôfû ö aû_êZûKê KûLùe RûKòò \ßûeKûcûdúKê @ûiòùf I aûaûuê iûÁûw _âYûc Kùf öGjò icdùe WûK _¥ûùKUUò Zûu KûLeê Liò~ûA aûaûu PeYùe _WÿòMfû öaûaû Gjû K’Y ùaûfò Ròmûiû Kùf ö aû_êiûùja _¥ûùKU ùLûfò ajòUòKêKûXÿò aûaûue Ke-Kckùe @_ðY Kùf ö aûaû Zûe KòQò _éÂû @aùfûK^Keò cêYûeê ùMûUòG cê\âû aûjûe Kùf Gaõ _êÉK C_ùe eLô Zûuêù`eûAù\ùf ö _êYò Kjòùf ù~ ‘]¥û^e ij Gjû @]¥d^ Ke ö Gjû\ßûeûZêce Kf¥ûY ùja ö’

öö gòh¥e ùiaû I Mêeêu gqò_ûZ öö

gâúcû ¨ I gâúcZú L_ùŸð : [ùe \û\û iûùja L_ùŸð i_eòaûegòeòWÿò @ûiòùf Gaõ KòQò cûi ]eò @aiÚû^ Kùf ö Zûue ejYò Kûkeù\÷ ¦ò aòaeYú gâú iûAfúkû _ZâòKûe _â[c bûMùe _âKûgòZ ùjûAQò ö\û\ûiûùja ùKøYiò iû]ûeY a¥qò ^[ôùf ö ùi GK ]^ûXÿ¥ _eòaûeùeR à MâjY Keò[ôùf ö @ceûaZúe RùY iê_âiò¡ IKòf bûaùe Zûue ûc[ôfû ö \òfäúiÚòZ eûR¥ KûC ¨iòf¨e ùi i\i¥ [ôùf ö RùY aò\ßû^ I _âaúYaqû bûùa Zûue ~ù[Á L¥ûZò ejò[ôfû ö GùZiaê MêYe @]ôKûeú ùjûA[ôaûiù©ß aûaûu i¹êLùe cêjñ ùLûfòaûe Zûue iûji [ôfû ö @]ôKûõg bqZ iaêùaùk aûaûuVûeê ùicû^u guûe icû]û^ Keòaûùe fûMò[ôùf öùKak Zò òRY a¥qò L_ùŸð, êfKe Gaõ aêUò jó G_eò [ôùf, ù~Cñcûù^iað\û ùcø^ ejòaûKê ùgâd cYê[ôùf Z[û @Zò aò câ Gaõ C©c Êbûaea¥qò [ôùf ö aò\¥ûecY Êûcúu \ßûeû ePòZ _*\gú ^ûcK _âiò¡ iõÄéZMâ Ú, ù~Cñ[ôùe @ù\ß÷Zaû\e \gð i ÜòùagòZ ùjûAQò, Zû’e aòaeYú\û\ûiûùja @^¥cû^uê aêSûC[ôùf, Kò«ê ù~ùZùaùk ùi aûaûu òKUKêMùf Zûu _ûUòeê ùMûUòG g± c]¥ aûjûeòfû ^ûjó ö _âKéZùe ùKøYiòa¥qò ùi ù~ùZaWÿ aò\ßû^ aû ùa\ùa\û«ùe _ûewc ùjûA[û@û«ê ^ûKûjóKò aâjà_\ùe _j*ò[ôaû a¥qòu i¹êLùe Zûue gêà mû^ cäû^ _Wÿò~ûG ö\û\ûiûùja gòeòWÿòùe Pûeòcûi Z[û Zûue _ ôú iûZcûi ejòùf ö ùi

(176)

\êùjñ gòeòWÿò ejYòùe @Z¥« _âi Ü [ôùf ö gâúcZú L_ùŸð gâ¡ûkê Z[û aWÿbq [ôùf, ùZYê iûAPeYùe Zûue _âMûXÿ ù_âc [ôfû ö _âZò\ò c]¥ûjÜùeùi ù ÷ùa\¥ _âÉêZKeò \ßûeKûcûdúKê ~ûC[ôùf Gaõ aûaû Zûjû MâjYKeòaû _ùe NeKê ù`eò òùR ùbûR^ MâjY Keê[ôùf ö aûaû Zûue@Uk gâ¡û @^¥cû^uê _âbûaòZ Keòaû Pûjêñ[ôùf ö \òù^ \ßò_âje icdùeùi C_cû, _êeú, bûZ, ie, Lòeò Z[û @^¥û^¥ ùbûR¥ _\û[ð ù^A\ßûeKûcûdúùe _j*òùf ö @ù^K \ò Z aûaûuê N<û N<û ]eò @ù_lûKeòaûKê ùjC[ôfû; Kò«ê ùijò\ò ùi Zêe« CVò_Wÿòùf Gaõ ùbûR^ iÚû^ùe@ûi^ MâjY Keò ùNûWÿYò jUûA eêPò_ìaðK ùbûR^ Keòaû @ûe¸ Kùf öGjû ù\Lô g¥ûcû Kjòùf ‘ùj, ù\aû ! G_eò _l_ûZ KûjóKò ? @^¥cû^u[ûkò _âZò \éÁò ù\C^ûjû«ò, IfUò ZûjûKê GWÿûA ~ûCQ«ò ö Gjò ùMûUòG[ûkòKê GùZ @ûMâj I eêPò _ìaðK MâjY KeêQ«ò KûjóKò ? G[ôùe G_eò KòÊû\ ejòQòò ? Gjû_ùe aûaû Kjòùf-

‘Gjò ùbûR^ùe GK ÊûZª¥ @Qò ö _ìað R^àùe Gjò cjòkû RùYa¥aiûdúue jéÁ_êÁ MûB [ôfû Gaõ ajêZ \êMÛ ù\C[ôfû ö _gêù~û òZ¥ûM Keò ùi GK cûkú _eòaûeùe R^à MâjY Kfû ö ùijò R^à _ùe _êYòGK lZòâd aõgùe R^à ù^fû Gaõ RùY a¥aiûdú ij Zû’e aòaûjùjfû ö \úNðKûk _ùe Gjû ij ùbU ùjûAQò ö G[ô_ûAñ Zû’e [ûkòeêù_âc ijKûùe Pûeò Mâûi ù^A~ûG ! Gjû Kjò aûaû ù_Ubeò ùbûR^Kùf Gaõ jÉ, cêL _âlûk^Keò Zé òùe Pûeò _û* aûe jûKêUò cûeò òR@ûi^ùe C_aòÁ ùjùf ö gâúcZú L_ùŸð aûaûuê bqò_ìZ ^c^ KùfGaõ Zûue _û\ ùiaû KeòaûKê fûMòùf ö aûaû Zûu ij aû©ðûkû_ KùfGaõ òùR c]¥ Zûue jûZ Pò_òaûKê fûMòùf ö Gjò _âKûe _eÆe ùiaûKeê[ôaû ù\Lô g¥ûcû c¦jûi¥ ù\A c«a¥ ù\ùf ‘ù\L, Kò @\¨bìZ\ég¥ ö bMaû^ I bq RùY @ûC RYKe ùiaû KeêQ«ò ö’ Zûue i\¨bûaù\Lô aûaû c]êe Z[û ùKûck aP^ùe Kjòùf Kò Gùa iað\û ‘eûRûeûc,eûRûeûc’ R_ Ke ö Gjû\ßûeû Zêùc Rúa^e ù]¥d @ag¥ _âû¯ Keòa I_ì‰ð gû«ò fûb Keòa ö’ @û]¥ûcôòK aòhdùe @mûZ a¥qòcû^u _ûAñ GjòNUYû iû]ûeY _eò cù^ ùja; Kò«ê gûÈúd bûhûùe Gjû ‘gqò_ûZ’^ûcùe aò\òZ @ùU ö @[ðûZ Mêeêu \ßûeû gòh¥ jé\dùe gqò i*ûe ö

aûaûue aûYú ùKùZ gqògûkú Gaõ _âbûaKûeú [ôfû- ùMûUòG lYùe

(177)

Zûjû Zûue jé\d Kckùe _âùag Keò @õKêeòZ ùjûAMfû ö Gjò NUYûMêeê-gòh¥u @û\gð i´§e _âZúK @ùU ö

Mêeê-gòh¥ Cbduê RùY @^¥ RYKVûeê @bò Ü cù^ Keò ù_âc Gaõùiaû Keòaû CPòZ, KûeY ùi \êjóu c]¥ùe ùKøYiò _âùb\ ^ûjó ö ùi\êùjñ @bò Ü Gaõ GK I ùKùa _é[K ùjûA_ûeòùa ûjó ö gòh¥ Mêeêù\auPeYùe cÉK eLêQò, Gjû Z ùKak aûj¥ \ég¥ ö @û«eòK \éÁòùe Cbùd@bò Ü Gaõ GK Z[û ~òG Zûuê _é[K cù^ Kùe, ùi @_eò_Kß Gaõ @_ì‰ðcù^ KeòaûKê ùja ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(178)

öö @Áûaòõg(28) @]¥ûd öö

ùWûeò fMûA gòeòWÿòKê UûYò@ûYòaû, ]ûe Keò Zú[ð~ûZâûKê aûeY,ùLPêWÿò _âiû\ Gaõ ùcNûue òaðûY

_âûK¨ K[^ : gâú iûA @^« ö lê\âûZòlê\â _òµêWÿòVûeê aâjàûŠ _~𥫠icÉbìZùe ùi aò\¥cû^ ö ùa\ Gaõ @ûcôaòmû^ùe _ì‰ð _ûe\gðú ùjûA[ôaûù~ûMê i\¨Mêeê _\ ^òcù« ùi iað\û ù~ûM¥ ö RùY ù~ùZ aò\ßû^ùjûA[û@û«ê ^û KûjóKò, ùi ~\ò Zûue gòh¥Kê RûMâZKeò ZûKê @ûcôÊeì_e\gð KeûA_ûeê ûjû«ò Zûùjùf Zûuê K\û_ò i\¨Mêeê Kêjû~ûA_ûeòa ûjó öiû]ûeYZü _òZû Gjò ^gße geúee R^à\ûZû ùjûA[û«ò; Kò«ê i\¨Mêeê R^àGaõ céZê¥ Cbde cêqò\ûZû @U«ò ö GYê ùi @^¥ icÉuVûeê \dûaû ¨ IKeêYûcd @U«ò ö

gâú iûAaûaû iað\û Kjê[ôùf ‘ùcûe bq jRûùe ùKûg \ìeùe [ûC^û KûjóKò, ùi gòeòWÿòKê G_eò UûYò ùjûA Pûfò@ûiòa ù~_eò ùWûeòùea§û ùjûA[ôaû _lú UûYò ùjûA Êdõ Pûfò@ûùi ö’ Gjò @]¥ûdùeG_eò Zòù^ûUò PùXÿAue a‰ð û Keòaû ö

öö ]ûe Keò Zú[ð~ûZâûKê aûeY öö

(1) fûfû flàúPû¦ : cê Ae ùbùuùUgße ù_âiùe fûfû flàúPû¦PûKòeò Keê[ôùf ö Gjû_ùe ùek aòbûMùe Kû~ð¥ Kùf ö KòQò \ò _ùeùciið eûfò aâ\ið GŠ Kµû^úùe cê ¨iú eìù_ ù~ûM ù\ùf ö 1910ciòjûùe ùi gâú iûAaûaûu iû Üò]¥ùe @ûiòùf ö aWÿ\ò e _âûd cûùi\êAcûi _ìaðeê \òù^ iû«ûKâêRùe RùY gàgî]ûeú aé¡uê ùi Ê_Üùe ù\Lôùf öPZêü_ûgßðùe bqMY Zûuê ùNeò ejò[û«ò ö Gjûe KòQò\ò _ùe ùi ZûueRùY a§ê \©ûùZâd c¬ê û[ aòRêeu òKUKê \ûiMYêue Kú©ð gêYòaûKêMùf ö \ûiMYê Kú©ð Keòaû iÚû^ùe gâú iûAaûaûue ùMûUòG `ùUûeLê[ôùf ö ùijò ùUûUòKê ù\Lô flàúPû¦ @û½~ð¥ ùjûAMùf KûeY Ê_Üùeù~Cñ aé¡uê ùi ù\Lô[ôùf, ùUûUò VòK¨ Zûjû ij cògò~ûC[ôfû ö Zû_ùeùi ò½òZ ùjùf ù~ Zûuê Ê_Üùe ù\Lûù\A[ôaû a¥qòRYK jó gòeòWÿòiûAaûaû ö ùUû PòZâ \gð , \ûiMYêue c]êe Kú©ð Gaõ i Ú ZêKûeûcu

(179)

C_ùe _âaP^ @û\ò Zûu c^ùe G_eò _âbûa _KûAfû ù~ gòeòWÿò ~ûZâûKeòaûKê ùi \éXÿ iõKÌ ùjùf ö bqcûù^ PòeKûk G_eò @ êbaKeò@ûiòQ«ò ù~ ~òG i\Mêeê aû @^¥ ùKøYiò @û]¥ûcôòK mû^ @ù ßhYùeaûjûùe, Bgße iað\û Zû’e ijûdZû Ke«ò ö ùijò eûZò _âûd @ûVUûicdùe Zûue RùY a§ê gue eûI KaûUùe @ûNûZ Kùf Gaõ Zûuij gòeòWÿò ~òùa Kò ùaûfò _âgÜ Kùf ö flàúPû¦u @û^¦e iúcû ejòfû ûjóGaõ ùi Zêe« gòeòWÿò ~òaûKê iÚòe Kùf ö RùY cûeIßûWÿòuVûeê 15 Uuû]ûe Kùf Z[û @^¥û^¥ @ûag¥K a¥aiÚû Keò ùi gòeòWÿò @bòcêùL aûjûeòùf öc^ùe @_ìað CKôY×û beò ejò[ûG ö ùekùe aiò a§êcû^u ijòZ cògòbR^ ùaûfòùf ö ùijò Waûùe PûeòRY ~a^ ~ûZâú [ôùf, ùicûù^gòeòWÿò òKUiÚ ùicû^ue NeKê ù`eê[ôùf ö flàúPû¦ ùijò ùfûKcû^uêiûAaûaûu aòhdùe _PeûCPêeû Kùf ö ùicûù^ Zûuê Kjòùf ù~ gâúiûAaûaû gòeòWÿòùe @ù^K ahð ]eò òaûi KeêQ«ò Gaõ ùi RùY cjû ¨i Ú ö Gjû_ùe ùKû_eMûIñ ùÁi^ùe ùicûù^ IjäûAùf I aûaûuê ùbUòù\aû _ûAñ KòQò _òRêkò ù^aûKê Azû Kùf ö ùZùa ùiVûKûe @ ê_c_âûKéZòK ùiø¦~ð¥ ù\Lô G_eò ùcûjòZ ùjûAMùf ù~ _òRêkò KòYòaû K[ûbêfòMùf ö @û^¦ c^ùe gòeòWÿò _j*òaûKê ~ûCQ«ò Gjò icdùe jVûZ_òRêkò K[û cù^ _Wÿòfû ö @_e _ûgßðeê VòK¨ GZòKòùaùk RùY aé¡û ùMûUòGSêWÿòùe _òRêkò ]eò GK Uûwû _Qùe ù\øWÿò @ûiê[ôaûe ù\LûMfû ö ùicûù^UûwûKê @UKûAùf Gaõ aé¡ûVûeê KòQò bf _òRêkò aûQò KòYòùf ö aé¡ûRYK@agòÁ _òRêkòMêWÿòK c]¥ ù^A~òaûKê Gaõ Zûu Ze`eê aûaûuê @_ðYKeòaûKê Kjòùf ö Gjû gêYò ùicûù^ @û½~ð¥û ßòZ ùjùf Gaõ aé¡ûu _âZòKéZmZû _âKûg Kùf KûeY Zûu ù~ûMê jó ùicû^ue aòiáZò \ìe ùjûAMfû ögâú iûAaûaûu _âZò aé¡ûue bqò Zûuê aòiàòZ Kfû ö flàúPû¦ cù^ Kùfù~ Ê_Üùe ùi \gð^ Keò[ôaû aé¡ue AG jêGZ ùKøYiò iµKðúdùjûA[ôùa ö Gjû_ùe ùicûù^ iò]û ~ûZâû Keò gòeòWÿòùe _j*òùf ö \ìeeêciRò\¨ C_ùe `e `e ùjûA CWÿê[ôaû _ZûKû \ég¥cû^ ùjfû ö _âYûcKeò _ìRû iûcMâú ]eò ùicûù^ ciRò\¨ùe _âùag Kùf Gaõ aûaûue~[ûaò]ô _ìRû Keò \âaúbìZ ùjûAMùf ö iûAue \gð Keò ùicûù^@ùjZêK @û^¦ fûbKùf Z[û Zûue gúZk PeYùe G_eò ùfûUòMùfù~_eò ùKøYiò cjêcûQò _\à êfe cKe¦e iêM§ùe cêMÛ ùjûA ùi[ôùe

(180)

GKûKûe ùjûA~ûAQò ö Zû_ùe aûaû ùicû^uê ~ûjû Kjòùf, ùjcûW_«Zû’e a‰ð û G_eò KeòQ«ò ö ‘aûUùe bR^ KeêQ«ò @ûC @^¥cû^uê_PûeêQ«ò ö @^¥cû^uê K’Y _PûeêQ ö iaêKòQò òR @ûLôùe ù\L ö @^¥ùfûKuê KûjóKò _PûeêQ ? Ê_Ü K’Y iZ¥ ^û cò[¥û ? òùR iÚòe Ke öcûeIßûWÿòVûeê C]ûe ù^aû Kò \eKûe [ôfû ? Azû _ìeû ùjfû Z ? GjòK[û gêYò aûaûue iaða¥û_KZû ù^A flàúPû¦ @ûP òZ ùjûAMùf ö ùif{ûùaû] Kùf ù~ aûUùe ~ûjû KòQò NUòQò aûaû iaê RûYòQ«ò ö GVûùeGZòKò ùKak ]¥û^ ù\aû K[û ù~ ]ûe Keò Zûue \gð òcù« ~òaûGaõ Zú[ð~ûZâûKê QêUò _eò KUûAaû aûaû _i¦ Keê [ôùf ö

C_cû _âiû\ : c]¥ûjÜ icdùe ù~ùZùaùk flàúPû¦ ùbûR^ _ûAñaiòùf, RùY bq C_cû _âiû\ @ûYòùf ö Gjû aWÿ Êû\òÁ ùjûA[ôfû,flàúPû¦ ZûKê _ûA @û^¦òZ ùjùf ö _e\ò c]¥ C_cû LûAaûKê Zûuec^ ùjfû; Kò«ê ùKøYiò bq ùi\ò @ûYò [ôùf ö ZéZúd \ò c]¥ûjÜ@ûeZò _ùe aû_êiûùja ù~ûM ù ÷ùa\¥ùe K’Y Zò@ûeò Keû~òa ùaûfòaûaûuê _Pûeòùf ö aûaû C_cû Keòaû _ûAñ Kjòùf ö bqcûù^ \êAUò aWÿjŠûùe C_cû Zò@ûeò Keò @ûYòùf ö flàúPû¦uê aWÿ ùbûK ùjC[ôfû öGjû ij Zûu _òVòùe a¥[û [ôfû ö aûaû Zûuê Kjòùf ‘ZêcKê ùbûK fûMêQò,VòK¨ @Qò ö @<ûùe a¥[û c]¥ @Qò ö ò@, Gùa C_cûKê jó Jh] Ke ö’ùi _êYò @ûP òZ ùjùf ù~ aûaû @«ee iaêK[û RûYò_ûeêQ«ò ö aÉêZüaûaû iaðm ö

Kê\éÁò : Gjò ~ûZâû icdùe PbûWÿò ùgûbû~ûZâû ù\Lôaûe ùiøbûM¥ c]¥Zûue ùjfû ö ùijò\ò aûaûue K` ùjûA[ûG ö Zûu c^ùe aòPûe@ûiòfû Kò jêGZ Kûjûe Kê\éÁò aûaûu C_ùe _Wÿò~ûAQò, ùZYê Zûue K`ùjûAQò ö _e\ò iKûùk aûaû ù~ùZùaùk ciRò\¨Kê Mùf g¥ûcûuêKjòòùf Kò ‘Kûjûe Kê\éÁò _Wÿòaûeê ùcûùZ K` ùjfû ö flàúPû¦u c^ùeù~Cñ bûa^û @ûiê[ôfû, Zûjû aûaû Zêe« Kjòù\C[ôùf ö aûaûue G_eòiaða¥û_KZû Z[û @«~ð¥ûcúZße @ù^K _âcûY Z[û bqcû^u _âZò ZûueùiÜj ù\Lô flàúPû¦ aûaûue PeYùe ùfûUò_Wÿòùf Gaõ Kjòùf ù~‘@û_Yue _âòd \gð \ßûeû ùcûe Pò© aWÿ _âi Ü ùjfû ö ùcûe c^-c]ê_@û_Yue PeY Kck Gaõ bR^ùe jó òe«e òcMÜ ejê ö @û_Yuebò Ü @^¥ ùKøYiò Bgße @Q«ò, Gjû ùcûùZ RYû ^ûjó ö ùcû _âZò @û_Y

(181)

iað\û \dû Gaõ ùiÜj Ke«ê Gaõ @û_Yu PeYe \ú^\ûiKê elû KeòZû’e Kf¥ûY Ke«ê ö @û_Yue babd^ûgK PeYKê iàeY Keò ùcûeRúa^ @û^¦ùe KUò~ûC, Gjû ùcûe aò câ _âû[ð û ö

aûaûuVûeê @ûgúaðû\ Z[û C\ò ù^A ùi a§êu ij c^ Lêiòùe aûUiûeûaûaûue MêYKú©ð Keò NeKê ù`eòùf Gaõ iað\û Zûue bq ùjûAejòùf ö gòeòWÿò ~ûC[ôaû ùfûKu jûZùe ùi êfjûe, K_ðìe Gaõ \lòYû@û\ò _VûC[ôùf ö

(2)aêejû^_êee cjòkûu ùLPêWÿò _âiû\ : Gùa @ûùc \ßòZúdPùXÿA(bq)e KûjûYú a‰ð û Keòaû ö \òù^ aêejû^_êeùe RùY cjòkûgâú iûAaûaû Zûu \ê@ûe i¹êLùe QòWÿû ùjûA[ôaû Gaõ ùLPêWÿò cûMê[ôaûÊ_Ü ù\Lôùf ö ùi Zêe« ò\eê CVò_Wÿò \ê@ûe _ûLKê Mùf, cûZâ ùKjò^[ôùf ö Z[û_ò Gjû Zûu c^ùe bûaû«e RûZ Kfû Gaõ Ê_Ü K[û ùiÊûcú Z[û @^¥cû^uê RYûAùf ö Zûue _Zò WûK aòbûMùe PûKòeò Keê[ôf öCbd _Zò I _ ôú ]cð_eûdY [ôùf ö @ùKûfûKê Zûue ù~ùZùaùka\kò ùjfû, ùicûù^ gòeòWÿò ~òaûKê Azû Kùf Gaõ GK gêb \ò ù\Lô~ûZâûe¸ Kùf ö aûUùe ùMûcZú Zú[ð ùjûA ùicûù^ gòeòWÿòùe _j*òùfGaõ ùiVûùe \êAcûi ejòùf ö _âZò\ò ùicûù^ \ßûeKûcûdúKê ~ûC[ôùfGaõ aûaûue _ìRû Keò @û^¦ùe icd @ZòaûjòZ Keê[ôùf ö ~\òI ùLPêWÿòù^÷ùa\¥ _âÉêZ Keò @_ðY KeòaûKê ùicûù^ Pûjêñ[ôùf Kò«ê ùKøYiòKûeYagZü 14 \ò _~𥫠Gjò iêù~ûM còkòfû ûjó ö _ ôú @]ôK aòk´KeòaûKê Pûjêñ [ôùf ö GYê _*\g \ò c]¥ûjÜ icdùe ùLPêWÿò ù^A ùiù~ùZùaùk ciRò\ùe _j*òQ«ò, aûaû @^¥cû^u ijòZ ùbûR^ KeòaûKêaiòiûeò[ôùf ö _e\û _Wÿò~ûA[ôfû ö Gjû_ùe bòZeKê ~òaûKê Kûjûe iûji^[ûG; Kò«ê cjòkûRYK ùMûUòG lY aò _âZúlû Keò_ûeòùf ^ûjó Gaõ_e\û @ûùWÿA bòZeKê ]ùiA _gòMùf ö aWÿ @û½~ð¥e K[û ù~ ùijò\ò_â[ùc ùLPêWÿò LûAaûKê jó aûaûue Azû [ôfû ö ù~ùZùaùk ùi [ûkòù^A bòZeKê Mùf aûaû ùag¨ Lêiò ùjùf Gaõ ùijò [ûkòeê ùLPêWÿò KûXÿòLûAùf ö aûaûue G_eò CiôêKZû ù\Lô icùÉ @û½~ð¥û ßòZ ùjùf Gaõù~Cñcûù^ Gjò K[û gêYòùf bqcû^u _âZò aûaûue @ ê_c ùiÜj ù\LôaWÿ _âi Ü ùjùf ö

ùcNûu iõÄûe I aûaûu \ßûeû cêqò : Gùa ZéZúd cjû^ PùXÿAue

(182)

K[û gêY«ê ö aòecMûIñùe ejê[ôaû ùcNû iû\ûiò]û Gaõ @gòlòZ a¥qò[ôùf ö eûdaûjû\êe jeò aò ûdK iûùVu Nùe ùi _ûPK eìù_ Kû~ð¥Keê[ôùf ö bMaû^ gòaue ùi aWÿ bq [ôùf Z[û iað\û ‘Iñ ^cügòaûd’ _*ûleú cª R_ Keê[ôùf ö iûù§¥û_ûi^û @û\òùe Zûue ùKøYiòmû^ ^[ôfû ö G_eòKò i§¥ûe cìk MûdZâú cª c]¥ Zûuê RYû^[ôfû öùZùa eûdaûjû\êe iûùV Zûuê Lêa¨ gâ¡û Keê[ôùf ö ùZYê i§¥û aò]ô Z[ûMûdZâú cª @û\ò gòLûAù\ùf ö gâú iûAaûaûuê bMaû^ gòaue iûlûZ@aZûe ùaûfò iûùV iûùja cû ê[ôùf ö GYê ùcNû Zûu \ßûeû C_KéZjê@«ê ùaûfò cù^Keò ùi Zûuê gòeòWÿò _VûAaûKê iÚòe Kùf; Kò«ê ùcNûG[ôùe eûRò ùjùf ^ûjó ö Zûue \éXÿ ]ûeYû [ôfû ù~ iûAaûaû RùY~a^ ö RùY ~a^uê _âYûc Keòaû CPòZ êùjñ ö G_eò ]ûeYûe ùiaga©ðú ùjûA[ôaûùaùk eûdaûjû\êe ù~còZò ùjùf Zûuê aûaûu òKUKê_VûAaûKê ù~ûR^û Keê[ôùf ö Gjò _eòiÚòZòùe ùi K’Y Keòùa ZûjûKêù^A ùcNûu c^ùe \ߦße fjWÿò CVê[ôfû ö ùi aWÿ aòeq ùjûA_Wÿê[ôùf öG_eòKò Zûuê ùiVûKê _VûAaûKê iûùV iûùjauê Keù~ûWÿò _âû[ð û Kùf;Kò«ê iûùV iûùja aò cû òaûe ùfûK [ôùf ö Zûu òKUùe ùcNûu K[ûPkòfû ^ûjó ö ùi ùKøYiò _âKûùe Zûuê gòeòWÿò _VûAaûùe i`k ùjûAZûu jûZùe Zûu gßgêe MùYg \ûùcû\e Ie` \û\û ùKfKeu _ûLKêGK _Zâ _VûAùf ö \û\û ùKfKe gòeòWÿòùe ejê[ôùf ö ùcNûKê aûaûu_ûLKê ù^A~òaû _ûAñ Gjò _Zâùe eûdiûùja ùfLô[ôùf ö gòeòWÿò _j*òaû_ùe ùcNû iò]û ciRò\¨Kê Mùf ö Kò«ê ù~còZò bòZeKê _âùag KeòQ«òaûaû búhY ùKâû]ôZ ùjûA Zûuê _âùag Keòaûeê aûeY Kùf ö ùi MRðKeò Kjòòùf ‘GjûKê aûjûe Keò\ò@ ö’ _êYò ùcNûu @ûWÿKê ù\Lô Kjòùf Kò‘Zêùc Cy Kêke aâûjàY @ûC cêñ GK òcÜ RûZòe ~a^ ö Zêce RûZòPûfò~òa ö Zêe« aûjûeKê _kû@ ö’ aûaûuVûeê G_eò Cqò gêYò ùcNûbdùe [eòaûKê fûMòùf ö ùi aWÿ @û½~ð¥ ùjùf ù~ Zûu c^ùe ù~CñaòPûe @ûiò[ôfû, aûaû Zûjû Kò_eò RûYòùf ö ùKøYiò _âKûe ùi KòQò\òùiVûùe ejòùf Gaõ òR Azû@ êiûùe ùiaû Keê[ôùf ö Kò«ê Zûue c^Zé ùjfû ûjó ö ùi NeKê ù`eòMùf Gaõ ùiVûeê Zâd´ùKgße Mùf öaùhð _ùe ùi _êYò gòeòWÿò @ûiòùf Gaõ G[e \û\û ùKfKe iê_ûeòiKeòaûeê Zûuê ciRò\¨ùe ejòaûKê @ êcZò còkòfû ö ùcøLôK C_ù\g \ßûeû

(183)

ùcNûu C ÜZò Keòaû a\kùe aûaû Zûue @û«eòK iê]ûe Pûjêñ[ôùf öGùa Zûue cù^ûbûaùe ~ù[Á _eòa©ð ùjûAiûeò[ôfû Gaõ aûaûuêbMaû^ gueue iûlûZ @aZûe ùaûfò ùi cù^ Keê[ôùf ö gòa _ìRûùeùaf_Zâe _âùdûR^ ùjûA[ûG ö GYê Zûue gòa¨Rú(aûaû)ue _ìRû òcò©ùaf_Zâ ùLûRòaû _ûAñ ùi cûAf cûAf aûU Pûfê[ôùf ö _âZò\ò ùiG_eò òdc Keò[ôùf Kò Mñûùe ù~ùZ c¦òe @Qò _â[ùc ùiiaê iÚû^Kê~ûA _ìRû Keòùa, Zû_ùe ciRò\¨Kê @ûiò aûaûuê _âYûc Keò Z[û KòQòicd PeYùiaû Keò ZZ¨_ùe PeYûcéZ _û^ Keê[ôùf ö \òù^ ùi_j*òfûùakKê LùŠûaû c¦òee \ê@ûe a¦ ùjûA~ûA[ôfû ö GYê ùi _ìRû^Keò ùiVûeê ù`eò@ûiò[ôùf ö Gjû_ùe òdcòZKâùc ciRò\ùe aûaûue_ìRû @ûe¸ KeòaûKê Mùf; Kò«ê @«~ð¥ûcú aûaû ùiA\ò _ìRû ÊúKûe Kùf^ûjó Gaõ LùŠûaû c¦òeKê ~ûA _ìRû Keò @ûiòaûKê Kjòùf ö @ûjêeò c]¥GK[û Kjòùf ù~ Gùa ~û@, c¦òee KaûU ùLûfò~ûAQò ö ùcNû LùŠûaûc¦òeùe _j*ò @û½~ð¥PKòZ ùjùf ö c¦òee \ê@ûe ùLûfò~ûA[ôfû öùiVûùe _ìRû iûeò ùi ciRò\Kê ù`eòùf I ~[ûaò]ô aûaûue _ìRû Kùf ö

MwûiÜû^ : [ùe cKe iõKâû«ò @aieùe aûaûu gâú @wùe P¦^ùf_^ Z[û MwûRkùe Zûuê iÜû^ KeûAaûKê ùcNûue Azû ùjfû ö aûaû_â[ùc G[ô_ûAñ ÊúKéZò ù\ùf ûjó, ùZùa aûe´ûe _âû[ð û Keòaûeê ùKøYiò_âKûùe eûRò ùjùf ö ùMû\ûaeú \úeê _aòZâ Rk @ûYòaû _ûAñ ùcNû @ûVùKûg aûU ~ûZâû Kùf ö ùiVûeê _aòZâ Rk @ûYò ù`eòùf Gaõ \ßò_âjebòZùe icÉ a¥aiÚû ù~ûMûWÿ Keò iÜû^ KeûAaû _ûAñ aûaûuê _âû[ð û Kùf öaûaû _êYò[ùe Zûuê G[ôeê òaé© eLôaûKê ùcNûuê Kjòùf ö ùi Kjòùf ‘cêñZ RùY `Kòe, MwûRk ùcûe K’Y ùja ?’ Kò«ê ùcNû KòQò gêYòaû@aiÚûùe [ôùf ö Zûue \éXÿ ]ûeYû [ôfû ù~ gue bMaû^ MwûRkùe@]ôK _âi Ü jê@«ò ö GYê Gjò gêb _aðùe @ûce gue bMaû^uê iÜû^KeûAaû @ûce _ec K©ða¥ ö Gùa aûaûuê eûRò ùjaûKê _Wÿòfû GaõZkKê @ûiò ùMûUòG _òXÿûùe aiòùf Z[û cÉKKê ê@ñûA Kjòùf Kò ‘ùcNû !@«Zü GZòKò Ké_ûKeò ùKak cÉKùe _ûYò Xÿûk ö cÉK geúee _â]û^@õM Gaõ Zûjû C_ùe _ûYò Xÿûkòùf icMâ geúeùe Xÿûkòaû ij icû^öùcNû ‘VòK¨ @Qò, VòK¨ @Qò’ Kjò _ûYò Xÿûkòaû @ûe¸ Kùf ö Zûue c^ùeGùZ _âi ÜZû ùjfû ù~ CyÊeùe ‘je je Mùw’ Kjò iaêZK _ûYò

(184)

GKû[eùK aûaûue icMâ geúeùe Xÿûkòù\ùf ö @ûC ùMûUòG cûVò@û_ûLùe [ôfû ö G[e ùi ùKøZìjk ijKûùe aûaûuê òeúlY Kùf ö cûZâ@û½~ð¥e aòhd ù~ ùKak aûaûue cêŠUò I\û ùjûA[ôfû, geúe ù~còZòKêùicòZò [ôfû ö Gjû ù\Lô Zûue aòiàde iúcû ejòfû ^ûjó ö

Zâògìk Gaõ _òŠò : ùcNû aûaûuê \êAUò iÚû^ùe iÜû^ KeûC[ôùf ö_â[ùc ùi ciRò\¨ùe igeúeùe aûaûuê iÜû^ Keê[ôùf Gaõ _êYò IßûWÿûùe^û^ûiûùja Pù¦ûeKeu Vûeê _ûA[ôaû Zûue aWÿ `ùUûUòKê iÜû^KeûC[ôùf ö Gjò _âKûe Gjò ]ûeû _âûd 12 cûi Pûfò[ôfû ö

aûaû Zûue bqò Z[û aògßûi \éXÿ Keòaû _ûAñ Zûuê \gð ù\ùf ö \òù^ù~ùZùaùk _âZê¥hùe ùcNû @¡ð ò\âûaiÚûùe g~¥ûMZ [ôùf, aûaûue\gð fûbKùf ö ùi RûMâZ [ôaû RûYò aûaû Zûu C_eKê @lZ aéÁòKùfGaõ Kjòùf ‘ùcNû ! ùcû _ûLùe Zâògìk iÚû_^ Ke ö’ Gjû_ùe ùi@\ég¥ ùjûAMùf ö aûaûue Êe gêYò ùcNûue Z¦âû bMÜ ùjfû; ùZùaGjû Ê_Ü û aûÉa ùi RûYò_ûeê [ôùfö CiôêKZûe ij @ûLô ùLûfòùf, Kò«ê_ûLùe ùKjò [ôùf ö _âcûY Êeì_ ùKak KòQò @lZ aòlò bûùa _Wÿò[ôfû öaòiàòZ ^d^ùe ùcNû aûaûu òKUKê Mùf Gaõ Ê_Ü aé©û« gêYûA ZâògìkiÚû_^ _ûAñ @ êcZò bòlû Kùf ö aûaû Kjòùf ‘Zêùc ùcû K[û gêYò_ûeòf^ûjó ? Zûjû Ê_Ü êùjñ, _âZ¥l òùŸðg [ôfû ö ùcûe Cqò iað\û @[ð_ì‰ð,@ûfZê ûfZê êùjñ ö ùcNû Kjòùf @û_Y ùcûùZ ò\âûeê RûMâZ Keòù\ùf;Kò«ê icÉ \ßûe _ìaðaZ a¦ [ôaû ù\Lô cêñ bâcùe _WÿòMfò ù~ cêñ Ê_Üù\Lê [ôfò Z ! aûaû Kjòùf ‘ùcûe _âùag _ûAñ \ßûee _âùdûR^^ûjó ö ùcûe ùKøYiò eì_ ûjó Kò @ûKûe ûjó ö cêñ iaðbìZùe a¥û¯ ö~òG ùcû C_ùe aògßûi eLô iað\û ùcûe Pò«û Kùe, Zû’e icÉKû~ð¥ cêñ Êdõ Kùe Gaõ ùghùe ZûKê ùgâ MZò \òG ö’ ùcNû IßûWÿûKêù`eò@ûiòùf Gaõ aûaûu ùUû i¹êLùe Kû Úùe ùMûUòG Zâògìk UwûAùf ö_e\ò RùY eûc\ûiú bq _ê ûeê @ûiòùf ö ùi aûaûuê _âYûcKeò bMaû^gueue ùMûUòG _òŠò ùbUò ù\ùf ö ùijò icdùe ùcNû ùiVûùe_j*òùf ö Zûuê ù\Lô aûaû Kjòòùf ‘ù\L ùbûkûgue @ûiòMùf ö GùaZûuê i¸ûk ö’ ùcNû _òŠò C_ùe Zâògìk fûMò[ôaû ù\Lô aWÿ aòiàòZ ùjùf öùi IßûWÿûKê ù`eò@ûiòùf ö Gjò icdùe KûKûiûùja \úlòZ iÜû^ _ùecêŠùe MûcêQû ùNûWÿûA iûA^ûc R_ Keê[ôùf ö ]¥û^ûaiÚûùe ùi ùMûUòG

(185)

_òŠò ù\Lôùf, Zûjû Zûu c^ùe ùKøZìjk iéÁò Kfû ö i¹êLeê ùi ùcNûuê@ûiê[ôaûe ù\Lôùf ö ùcNû aûaûu \ßûeû _â\© ùijò _òŠò KûKûiûùjauêù\LûAùf ö _òŠòUò VòK¨ ]¥û^ûaiÚûùe ù\Lô[ôaû _òŠò _eò ùjûA[ôaûeê \êùjñ@û½~ð¥û ßòZ ùjùf ö KòQò\ò _ùe Zâògìk iÚû_^û Kû~ð¥ _ì‰ð ùjfû I aWÿPòZâ i¹êLùe (ùcNû ù~Cñ PòZâ _ìRû Keê[ôùf) aûaû _òŠò iÚû_^û Kùf öùcNûue gòa _ìRûùe aWÿ ù_âc [ôfû ö Zâò_êŠâ fMûAaû iêù~ûM ù\A Z[û_òŠò iÚû_^û Keò aûaû Zûue aògßûi \éXÿ Kùf ö

Gjò _âKûe KòQòahð _~𥫠KâcûMZ c]¥ûjÜ I i§¥ûùe òdcòZ @ûeZòZ[û _ìRû Keò 1912 ciòjûùe ùi Aj]ûc Z¥ûM Kùf ö aûaû ZûuecéZ geúe C_ùe jûZ eLô Kjòùf ‘AG ùcûe iyû bq [ôfû ö’ ZûuCùŸg¥ùe aâûjàY ùbûR¥ ù\aû òcù« aûaû @[ð _â\û^ Kùf I KûKûiûùja\úlòZ Gjò \ûdòZß òaðûj Kùf ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(i¯ûj _ûeûdY : PZê[ð aògâûc)

(186)

öö _*c \ò _ûeûdY öö

öö D^Zâòõg(29) @]¥ûd öö

cû\âûiú iõKú©ð cŠkú I aûaûu @\¨bìZ \gð , ùR¥ûZòhaûYúLŠ^ I _eúlûùe i`kZû Gaõ K¥û_ùU^ jûùUu Ê_Ü I aò ¨QêAñ

ùbûM

cû\âûiú iõKú©ð cŠkú : _âûd 1916 ciòjûùe ZKôûkú^ cû¦âûR_âù\ge GK bR^ cŠkú Kûgú Zú[ð~ûZâûùe aûjûeòfû ö Gjò \kùeRùY _êeêh a¥qò, Zûue _ ôú, K^¥û Gaõ gûkú [ôùf ö \êbðûM¥agZüùicû^ue ûc ùKCñVûùe ùjùf CùfäL Keû~ûA^ûjó ö aûUùe ùicûù^gêYòaûKê _ûAùf ù~ @j¹\^Me Ròfû ùKû_eMûIñ ZûfêKe gòeòWÿò Mâûcùegâú iûAaûaû ^ûcùe RùY cjû ¨ i Ú aûi KeêQ«ò, ~òGKò ajêZ \dûkêGaõ aâjà_âû¯ò KeòiûeòQ«ò ö ùi aWÿ C\ûe jé\de @]ôKûeú Gaõ @ùjZêKKé_ûiò§ê ö _âZò\ò ùi Zûue bqcû^uê @[ð aòZeY KeêQ«ò ö Kkû _â\gðKeê[ôaû KkûKûecû^uê Cbd i¹û^ I _ûeògâcòK còkêQò ö _âZ¥j \lòYû@ûKûeùe aûaûu _ûLùe ajê Uuû Vêk ùjC[ôfû ö Gjò Uuûeê ùi _âZò\òGK Uuû bq ùKûŠûRúue Zò ò ahðúd K^¥û @c^úKê, @ûC KûjûKê \êAeê_û* Uuû, @c^úe cû@û RcfòKê Q@ Uuû, @ûC KûjûKê KûjûKê 10eê 20Uuû Z[û ùKùa ùKùa _Pûg Uuû G_eò òR Azû êiûùe _âZ¥j aòZeY

(187)

Keê[ôùf ö Gjû gêYò iõKú©ð cŠkú gòeòWÿòùe @ûiò ejòùf ö ùicûù^ aWÿiê¦e bR^ Gaõ RYûY _eòùahY Keê[ôùf; Kò«ê ùicû^ue @ifCùŸg¥ [ôfû KòQò @[ð ùeûRMûe Keòaû ö cŠkúe Zò òRY i\i¥ aWÿKé_Y [ôùf ö ùKak \k cêL¥ _ ôúue Êbûa icÉuVûeê bò Ü [ôfû öZûue jé\dùe aûaûu _âZò gâ¡û Z[û @û\e [ôfû ö [ùe ù~ùZùaùkc]¥ûjÜ @ûeZò ùjC[ôfû, ùijò cjòkûue bqò Gaõ aògßûi ù\Lô aûaû aWÿ_âi Ü ùjùf ö Gjû_ùe K’Y ùjfû ? aûaû Zûuê Zûue _âòd AÁ eì_ùe\gð ù\ùf Gaõ ùKak ùi jó aûaûuê iúZû_Zò eì_ùe \gð Kùf öC_iÚòZ @^¥ ùfûKcûù^ aûaûuê ù~còZò ù\Lê[ôùf ùicòZò ö òRe _âòdAÁue \gð Keò ùi bûaaòjßk ùjûAMùf Z[û Zûue KY× aû¿eê¡ùjfû Gaõ @ûLôeê @û^¦ûgî ajòaûùe fûMòfû ö Gjû_ùe ù_âùcû^à© ùjûAùi KeZûkò ù\aûKê fûMòùf ö Zûue Gjò _âKûe @û^¦òZ ùjaû ù\LôicÉu c^ùe ùKøZìjk RûZ ùjfû; Kò«ê ùKjò aò KûeY RûYò_ûeê [ôùf ö\ßò_âje _ùe ùi Gjûe eji¥ Zûu _Zòu @ûMùe _âKûg Kùf ö aûaûuêgâúeûc Êeì_ùe ùi Kò_eò \gð Kùf, ùiK[û a‰ð û Kùf ö _Zò bûaòùfKò Zûue Èú ajêZ bûaêK I iek aògßûiú ö GYê gâúeûcu \gð GKcû^iòK bâc QWÿû @^¥ KòQò êùjñ ö ùi Gjû Kjò Zûu K[ûKê GWÿûAù\ùfù~ aûaû ZêcKê ùKak eûc eì_ùe ù\Lû~òaû K’Y i¸a ? _ ôú ùKøYiò_âZòaû\ Kùf ^ûjó, KûeY ùijò icdùe Zûue ù~Cñ _âKûe @ êbìZòùjûA[ôfû, Gùa aò ùijò_eò ùjC[ôfû ö Zûue c^ gû«, iÚòe GaõiõZé ùjûAiûeò[ôfû ö

öö aûaûue @\¨bìZ \gð öö

Gjò _âKûe \ò aòZòaûùe fûMòfû ö \òù^ eûZòùe Zûue _Zò GK aòPòZâÊ_Ü ù\Lôùf ö ùi ù\Lôùf ù~ ùMûUòG aWÿ ijeùe _êfòi Zûuê Mòe`Keò aû§ò ùRf¨ùe b©òð Keòù\AQò ö ZZ¨_½ûZ ùi ù\Lôùf ù~ aûaû gû«cê\âûùe jûRZ aûjûùe Zûu òKUùe @ûiò QòWÿû ùjûAQ«ò ö aûaûuê _ûLùeù\Lô ùi \êüLùe @iÚòe ùjûA Kjòòùf Kò ‘@û_Yue Kú©ðò gêYò cêñ @û_YuegâúPeYùe geY ù^AQò ö @û_Yue GùZ òKU ùjûA c]¥ ùcû C_ùeG aò_\ KûjóKò @ûiòfû ?

Gjûe C©eùe aûaû Kjòùf ‘ KéZKcðe k @ag¥ ùbûMòaûKê ùja ö’

(188)

ùijò a¥qòRYK Kjòùf ù~ ‘Gjò Rúa^ùe Z ùcûe G_eò KòQò KêKcðeiáZò @ûiê ûjó, ù~Cñ[ô_ûAñ ùcûùZ G_eò \gû ùbûM KeòaûKê _WÿêQò ö’aûaûKjòùf ‘~\ò Gjò R àùe Keò ûjñ, Zûùjùf MZ R àùe Keò[ôa ö’ ùiKjòùf ù~ aûaû, MZ R àe iáZò Z ùcûe ^ûjó, Kò«ê ~\ò aò cû ò òG ù~KòQò bêf ùjûA~ûAQò, @û_Y [ôaûeê Zûjû Z bià ùjûA~òaû K[û, ù~_eòKògêLôfû Nûi, @MÜò \ßûeû icìùk ]ßõi ùjûA~ûG ö’ aûaû _Pûeòùf ZêceG_eò aògßûi @Qò ?’ ùi Kjòùf-jñ ö’

aûaû Zûuê @ûLô a¦ KeòaûKê Kjòùf Gaõ _êYò ù~ùZùaùk @ûLôùLûfòaûKê Kjòùf, ùKøYiò bûeò Rò òh Zùk _Wÿòaûe g± gêYûMfû ö @ûLôùLûfòaû _ùe ùi òRKê Kûeûaûieê cêq ùjûA[ôaû ù\LôaûKê _ûAùf ö_êfòi Zùk _Wÿò~ûA[ôfû Z[û Zûe geúeeê eq Seê[ôfû ö Gjû ù\Lô ùibdbúZ \éÁòùe aûaûu @ûWÿKê ù\LôaûKê fûMòùf ö aûaû Kjòùf ‘ayê !Gùa Zêc K[û bf bûaùe aêSû~òa ö _êfòi @]ôKûeú @ûiòùa I ZêcKêMòe` Keòù^ùa ö’ Zû_ùe ùi _êYò aòPkòZ ùjûA Kjòùf ‘@û_Yuea¥ZúZ ùcûe @ûC KòG @Qò ? @û_Y GKcûZâ beiû ö ùj _âbê ! ùKøYiò_âKûe ùcûùZ elû Ke«ê ö’

Gjû_ùe aûaû _êYò @ûLô a¦ KeòaûKê Kjòùf ö @ûLô ùLûfòaû _ùe ùiù\Lôùf ù~ cêq ùjûA jûRZ aûjûùe QòWÿû ùjûAQ«ò Gaõ aûaû c]¥_ûLùe C_iÚòZ @Q«ò ö Zû_ùe ùi aûaûu gâúPeYùe iûÁûw _âYò_ûZKùf ö

aûaû _Pûeòùf ‘Gùa ùcûùZ Kêj, Zêce Gjò ^cÄûe Gaõ @ûMe^cÄûe c]¥ùe Kò _âùb\ [ôfû ? bfbûaùe bûaò Gjûe C©e \ò@ ö

ùi Kjòùf ‘@ûKûg Gaõ _ûZûk c]¥ùe ù~Cñ _âùb\, _â[c I Gjò^cÄûe c]¥ùe ùi_eò _âùb\ @Qò ö ùcûe _ìað ^cÄûe Z ùKak]^_âû ò @ûgûùe [ôfû, Kò«ê Gjò ^cÄûe cêñ @û_Yuê Bgße cù^ KeòKfò ö _â[ùc ùcûe ]ûeYû [ôfû ù~ @û_Y ~a^ ùjûA[ôaûeê jò¦êcû^ue]cð bâÁ KeêQ«ò ö’

aûaû _Pûeòùf ‘~a^ _úeu C_ùe K’Y Zêce aògßûi ^ûjó ?’ ùiKjòùf- ^ûjòñ ö aûaû _Pûeòùf ‘Zêc Nùe K’Y _û_êfò Qû_ ^ûjó Gaõ

(189)

Zêùc cjec¨ùe Zûe _ìRû Keê ûjñ ? Zêce Nùe KûWÿaòaò ^ûcùe RùYù\aú @Q«ò, ~ûjûu i¹êLùe Zêùc aòaûj Z[û @^¥û^¥ ]ûcòðK Ciôaû êÂû^icdùe Ké_ûbòlû Keê ûjñ ?’

ùi ù~ùZùaùk GjûKê ÊúKûe Kùf, aûaû Kjòùf ‘GjûVûeê akò@]ôK _âcûY K’Y \eKûe ? Zû_ùe Zûu c^ùe Zûue Mêeê gâúeûc\ûiue \gð e Azû ùjfû ö aûaû ù~còZò Zûuê _QKê aêfòaûKê KjòQ«òiûc^ûùe Zûue Mêeê gâúeûc\ûi Êûcú QòWÿû ùjûAQ«ò Gaõ ù~còZò ZûuePeYùe ùfûUòaûKê ùi C\¥Z ùjCQ«ò, ùi Zêe« @\ég¥ ùjûAMùf ö

Zû_ùe ùi aûaûuê Kjòùf ‘@û_Y aé¡ bkò RYû_WÿêQ«ò ö @û_YuêK’Y @û_Yue adi RYû @Qò ?

aûaû Kjòùf ‘ùcûùZ aé¡ ùaûfò KjêQ ö ùcû ijòZ ù\øWÿòKò ù\L ö’Gjû Kjò aûaû ù\øWÿòaûKê fûMòùf Gaõ ùi c]¥ _Qùe ù\øWÿòùf ö ù\øWÿòaûicdùe ùMûWùe ù~Cñ ]ìkò CWÿê[ôfû Zû bòZùe aûaû @\ég¥ ùjûAMùfGaõ Zû_ùe Zûue ò\ bûwòMfû ö

iùPZ^ ùjaû _ùe ùi M¸úeZûe ij Gjò Ê_Ü K[û aòPûe KeòaûKêfûMòùf ö Zûue cû^iòK _âaé©òùe _ì‰ð _eòa©ð ùjûAiûeò[ôfû ö aûaûuecjû^Zû Gùa ùi jé\ùaû] Keò_ûeòùf ö Zûue Ké_Y Z[û iù¦jú bûa\ìe ùjûAMfû Gaõ jé\dùe aûaûue PeY _âZò òcðk bqò RûZ ùjfû öGjû Z GK Ê_Ü [ôfû; Kò«ê ùi[ôùe ù~Cñ _âùgÜû©e [ôfû Zûjû cj©ß_ì‰ð ö_e\ò ù~ùZùaùk icùÉ c]¥ûjÜ @ûeZò _ûAñ GKZâ ùjùf, aûaû Zûuê_âiû\ùe \êAUuûe còVû Gaõ \êA Uuû ù\ùf ö Zûuê @ûC KòQò\ò@UKûA @ûgúaðû\ ù\A Kjòùf Kò ‘@ûfäû ZêcKê ajêZ ù\ùa Gaõ GYòKòiaê bf Keòùa ö’ aûaûuVûeê Zûuê @]ôK \âa¥ Z còkòfû ^ûjó, Kò«êZûue Ké_û @ag¥ _âû¯ ùjfû, ~Ÿßûeû Zûue ùag¨ C ÜZò ùjfû ö aûUùeZûuê ~ù[Á \âa¥ còkòfû Gaõ ~ûZâû ùag¨ i`k ùjfû ö ~ûZâû KûkùeùKøYiò @iêaò]û aû KÁ ùjfû ûjó Gaõ iKêgkùe ùi Nùe @ûiò _j*òùf öaûaûue aP^ Z[û @ûgúaðû\ Gaõ Zûu Ké_ûeê _âû¯ @û^¦ iað\û ZûueiáZò_Uùe ejòfû ö Gjò K[ûeê ÆÁ jêG ù~ aûaû ù~Cñ _âKûe Zûuebqcû^uê _ûLKê UûYò@ûYòò ùicû^uê ùgâdÄe cûMðùe ù^C~ûC[ôùf Gaõ@ûRò c]¥ ù^CQ«ò Zû’e _Uû«e ^ûjó ö

(190)

öö ùR¥ûZòhaûYú LŠ^ I _eúlûùe i`kZû öö

ùZ¦êfKe _eòaûe : cê Ae aû¦âûùe ùZ¦êfKe _eòaûe ejê[ôùf öùicûù^ aûaûue aWÿ bq [ôùf ö gâú eNê û[ ùZ¦êfKe ceûVú bûhûùe‘gâú iûA^û[ bR^cûkû’ ^ûcùe GK _êÉK eP^û KeòQ«ò, ù~Cñ[ôùe_âûd @ûVgj @bw Gaõ _\e icûùag ùjûAQò Z[û aûaûue fúkûMêWÿòKec]êe a‰ð û Keû~ûAQò ö aûaûue bqcû^u _ûAñ Gjû GK C_ûù\d_êÉK ö Zûue ùR¥Â _êZâ aûaê Wûqeú _Xÿòaû _ûAñ _âùagòKû _eúlûòcù« _âÉêZ ùjC[ôfû ö @ûZàaògßûi Kc¨ [ôaûeê Zû’e _òZûcûZû ùKùZK

ùR¥ûZòhuê R^à KêŠkú ù\LûAùf, Kò«ê icùÉ Kjòùf Gjò ahð Zû’e Mâjbf ^ûjó, ùZYê @ûi«û ahð _eúlû ù\ùf i`kZû _âû ò ùja ö _ê@òeûg ùjûA_Wÿòfû I Zû’e c^ @iÚòe ùjûAMfû ö ùghùe _òZû,cûZû

aûaûu \gð _ûAñ gòeòWÿò Mùf Gaõ _êZâe cû^iòK @gû«ò K[û aûaûuêùbUò RYûAùf ö

aûaû Kjòùf ‘_êZâKê Kêj, ùi ùcû C_ùe aògßûi eLê ö baòh¥ZaûYúZ[û ùR¥ûZòhcû^u K[ûKê ùMûUòG ùKûYùe òwò\@ Gaõ @b¥ûi RûeòeLô gû« c^ùe _eúlûùe aiòaûKê Kêj ö ùi Gjòahð @ag¥ C©ú‰ðùjaö òeûg ùjaûe KûeY ^ûjó ö’ cû’ NeKê @ûiò aûaûue @ûgúaðûYú_êZâKê gêYûAùf ö ùi aûaûu C_ùe aògßûi eLô CiôûjòZ ùjûA KVò_eògâc Kfû Gaõ _eúlûùe aiòfû ö @û½~ð¥R^K bûùa _eúlûùe bfKfû, Z[û_ò c^ iõgdMâÉ ejòfû ù~ @ûag¥K ´e còkòa Kò ûjó ö GYêùcøLôK _eúlû ù\aû ù^A \ßò]ûùe ejòfû ö ùZùa _eúlK Z Zû _QùefûMò[ôùf ö fòLôZ _eúlûùe ùi KéZKû~ð¥ ùjûA[ôaû ù\Lô RùY QûZâ\ßûeû Lae _VûAùf ùcøLôK _eúlû _ûAñ _âÉêZ ùjaûKê ö Gjò _âKûeù_âûiôûj^ _ûA ùi ùcøLôK _eúlû ù\fû I ùi[ôùe aò i`k ùjfû öMâj\gû _âZòKìk [ôaû iù©ß aûaûu Ké_ûeê ùi i`kZû fûb Kfû ö GVûùeùKak GZòKò ]¥û^ ù\aûe K[û ù~ KÁ Gaõ iõgd ùghùe \éXÿaògßûiùe _eòYZ ùjûA[ûG ö _eúlû Z ù~Cñ_eò bûaùe ùja Kò«ê@ûùc ~\ò aûaûu C_ùe \éXÿ aògßûi Gaõ gâ¡û eLô _âdûi KeòaûZûùjùf @ag¥ i`kZû fûb Keòaû ö

Gjò aûkKe _òZû eNê û[eûI cê Ae GK aòù\gú a¥aiûd `ûcðùe

(191)

PûKòeò Keê[ôùf ö ùi _eòYZ adiùe C_^úZ ùjûA[ôùf Gaõ òRKû~ð¥ iêPûeê eìù_ Keò_ûeê [ôùf ö GYê QêUò ù^A aògâûc KeòaûKê Pûjêñ[ôùf öcûZâ QêUò ù^aû _ùe c]¥ Zûue gûeúeòK @aiÚûùe aòùgh _eòa©ðùjfû ûjó ö kùe @aieKûkú^ QêUò ù^aûKê aòPûe Kùf ö RùY aé¡Gaõ aògßÉ KcðPûeú ùjûA[ôaûeê _â]û^ c¥ûù^Re Zûuê ù_^i ¨ ù\Aùiaû òaé© KeòaûKê ò¿©ò Kùf ö ùZùa ùKùZ Uuû ù_^i ¨ ]û~ð¥Keû~òa-Gjò _âgÜ aòPûeû]ú^ [ôfû ö Zûuê cûiòK 150 Uuû ùaZ^còkê[ôfû ö Gjò jòiûaùe ù_^i ¨ ùjC[ôfû 75 Uuû ö Kò«ê GZòKò @[ðZûu _eòaûe beYù_ûhY _ûAñ ~ù[Á ^[ôfû ö G[ô_ûAñ ùi aWÿ Pò«òZ[ôùf ö ò¿©ò ùjaûe 15 \ò _ìaðeê aûaû gâúcZú ùZ¦êfKeuê Ê_Üùe\gð ù\A Kjòùf Kò ‘ùKùZ Uuû ù_^i ¨ \eKûe ? ùcûe Azû100Uuû ùjùf Pkòa ö Zêùc G[ôùe i«êÁ ?’ gâúcZú ùZ¦êfKeKjòùf ‘aûaû, Gjò \ûiúKê @û_Y K’Y _PûeêQ«ò ? @û_Yue gâúPeYùeZ @ûce _ì‰ð aògßûi ejòQò ö’

~\òI aûaû 100 Uuû Kjò[ôùf, Kò«ê Zûue K[û ÊZª eìù_ aòPûeKeò @]ôK 10 Uuû @[ðûZ 110 Uuû ]û~ð¥ KeûMfû ö aûaû Zûuebqcû^u _ûAñ Kò_eò @_eòcòZ ùiÜj I ]¥û^ eLê[ôùf, Zûjû ù\LôaûeK[û ö

K¥û_ùU^ jûùUu Ê_Ü I af__Wÿò ùbûM : aòKû^úe ^òaûiúK¥û_ùU^ jûùU aûaûue bq [ôùf ö \òù^ aûaû Zûuê Ê_Üùe Kjòùf‘Zêùc K’Y ùcûùZ bêfòMf ?’ gâú jûùU aûaûue gâúPeYùe aò câ_âYûc Keò Kjòùf ‘i«û^ ~\ò Zû’e cñûKê bêfò~ûG, ùi K’Y a*ò_ûeòa ?’Gjû Kjò gâú jûùU Zêe« aMòPûKê ~ûA KòQò aò ¨QêAñ ùZûkò@ûYòùf GaõùMûUòG [ûkòùe gêLôfû bòlû ~[û Nò@, @Uû I Wûfò GKûVòKeò Z[û \lòYûeLô aûaûuê @_ðY KeòaûKê Mùf ö GZòKòùaùk Zûue ò\ bûwòMfû Gaõùi @ êba Kùf ù~ Zûjû Ê_Ü [ôfû ö Z[û_ò Ê_Üùe ~ûjûiaê Rò òhù\Lô[ôùf ZûKê aûaûu _ûLKê _VûAaûKê iÚòe Kùf ö KòQò\ò _ùe ùiùMû@ûfò@e @ûiò[ôùf, ùiVûeê RùY a§êu _ûLKê 12 Uuû c ò@Wÿðe Keòùi[ôeê \êA Uuûe gêLôfû bòlû(Nò@, @Uû I Wûfò) Gaõ aò ¨ @û\ò KòYò Z[û10 Uuû \lòYû eì_ùe aûaûuê @_ðY KeòaûKê @ êùeû] Kùf ö a§êgòeòWÿòùe _j*ò icÉ Rò òh iõMâj Keòù^ùf Kò«ê aò ¨ _ûAaû KÁ ùjfû ö

(192)

K’Y Keòùa ùi Pò«ûùe _Wÿò[ôaûùaùk RùY cjòkû ùMûUòG SêWÿò ]eò@ûiê[ôaû ù\LûMfû ö @û½~ð¥e aòhd ù~ ùijò SêWÿòùe ùKak aò ¨ [ôfû öaò ¨ KòYò Z[û icÉ iûcMâú GKZâ Keò ùi \ßûeKûcûdúKê Mùf Gaõ gâújûùUu Ze`eê aûaûuê @_ðY Kùf ö _e\ò gâú òùcûYKe @ Ü I aò ¨ZeKûeò _âÉêZKeò aûaûuê ù ÷ùa\¥ @_ðY Kùf ö CùfäL^úd aòhd ù~ùi \ò aûaû ùKak aò ¨ ZeKûeò LûAùf I @^¥ KòQò Ægð Kùf ^ûjó öa§êuVûeê Gjò Lae gêYòaû _ùe K¥û_ùU ¨ jûùU bûaaòjßk ùjûAMùfGaõ @û^¦ùe CZ¨ êfäòZ ùjùf ö

_aòZâ cê\âû : @ûC [ùe aûaûue _aòZâ KeKck Ægð ùjûA[ôaûe GKcê\âû Nùe eLôaûKê K¥û_ùU^ jûùUue Azû ùjfû ö @Pû^K ZûueRùY a§êu ij iûlûZ ùjûAMfû ö iõù~ûMKê ùi gòeòWÿò ~ûZâûùeaûjûeò[ôùf ö gâú jûùU Zûu jûZùe GK Uuû _VûAùf ö gòeòWÿò _j*òaû_ùe aûaûuê ~[ûù~ûM¥ _âYûc Keò ùi \lòYû ù\ùf ö aûaû ZûKê ZûucêYòùe eLôù\ùf ö ZZ¨_½ûZ K¥û_ùU ¨ jûùUue UuûUò @_ðY Kùf öaûaû ZûKê jûZùe ]eò bfbûaùe òeúlY Kùf ö ùi[ôùe @uòZ PòZâC_eKê Keò @ûwêVòùe eLô C_eKê Wò@ñûAùf Gaõ ùLkòùf ö Gjû_ùeC\ò ijòZ UuûUò ù`eûAù\A Zûue a§êuê ù\Aù\aûKê Kjòùf ö aûaû_êYò Kjòùf ‘ZûVûeê ùcûe KòQò \eKûe ûjó ö ùKak GZòKò Kjòù\a ù~ùi @û^¦ùe [ûC ö’ @«~ð¥ûcú aûaûue iaða¥û_K \éÁò ù\Lô a§êRYKaòiàòZ ùjùf ö \ßòZúd cê\âûUò Zûue a§êue ùaûfò ùi Kjò ûjû«ò ö aûaûuêGjû aò\òZ ùjfû Kò_eò ? ùMû@ûfò@e ù`eò ùijò cê\âûUò jûùUuê ù\A~ûjû ~ûjû NUò[ôfû iaê a‰ð û Kùf ö jûùUu c^ @û^¦ùe _ìeò CVòfûGaõ aûaû iað\û C©c aòPûeKê ù_âûiôûjòZ Keê[ôaû ùi ÆÁ @ êba Kùf öZûue cù^ûKûc^û aûaû _ì‰ð Kùf ö

(4) aûc^ ûùaðKe : _ûVKMY ! Gùa GK bò Ü K[û gâaY Ke«ê öaûc^ ^ûùaðKe ^ûcK RùY a¥qòue iûAPeYùe _âMûXÿ bqò [ôfû ö[ùe ùi G_eò GK cê\âû @ûYòùf, ~ûjûe ùMûUòG _ûgßðùe eûc, flàYGaõ iúZû Z[û @_e_ûgßðùe Kea¡ j êcû^ue PòZâ @uòZ ùjûA[ôfû öGjò cê\âûKê aûaûue KeÆgð \ßûeû _aòZâ KeûAaûKê ùi aûaûuê @_ðYKùf ö Zûue Azû [ôfû ù~ C\ò ijòZ aûaû Zûuê Gjò cê\âûUò ù`eûAùa öKò«ê cê\âûUòKê ù\Lô aûaû Zêe« ZûKê cêYûùe eLôù\ùf ö aûc^eûI \êüLú

(193)

ùjaû _eò RYûMfû ö _ûLùe C_iÚòZ g¥ûcû Zûue cù^ûbûa RûYò_ûeòcê\âûUò ù`eûAaûKê aûaûuê @ êùeû] Kùf ö aûaû ÆÁ bûùa Kjòùf‘ù`eû~òa KûjóKò ? GjûKê @ûùc _ûLùe eLôaû CPòZ ö ~\ò ùi Gjûa\kùe _Pògò Uuû ù\aûKê eûRò jê@«ò Zûùjùf Zûuê ù`eû~òa ö’aûc^eûI _Pògò Uuû ù~ûMûWÿ Keò aûaûuê @_ðY Kùf ö Gjû_ùe aûaûKjòùf ‘Gjò cê\âûe cìf¥ _Pògò Uuûeê ùKùZMêY @]ôK ö’ g¥ûcû ! ZêùcGjûKê Zêce _ìRûNùe iÚû_^û Keò òZ¥ _ìRû Ke ö’ aûaû G_eò KûjóKòKùf, Gjû _PûeòaûKê Kûjûe iûji ^[ôfû ö Gjû Z ùKak aûaû jóRûYò[ôùf ù~ Kûjû _ûAñ ùKùZùaùk K’Y _â~êR¥ ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(194)

öö Zâòõg(30) @]¥ûd öö

öö gòeòWÿòe @_ìað @ûKhðY öö

aûaûu geYùe ~òaû _ûAñ ù\aúu Ê_Üûù\g Iù\÷aú Azûe aòPòZâ Kû~ð¥û ßd^

_âûK¨K[^ : ~òG ùKøYiò CùŸg¥ ^eLô bqcû^uê ùiÜj Keòaûùe\dûe iûMeZêf¥ Z[û òMðêY ùjûA c]¥ bqcû^ue ù_âcagZü ~òGùÊzû_ìaðK cû^a geúe ]ûeY KeòQ«ò, ~òG G_eò bqaiôk @U«ò Kò~ûjûue \gð cûZâùK baiûMee bd Gaõ icÉ KÁ \ìe ùjA~ûG,G_eò gâú iûA^û[ cjûeûRuê @ûce aò câ _âYûc ö bqcû^uê @ûcô\gðKeûAaû jó i Úue _â]û^ Kû~ð¥ @ùU ö

gâú iûA, ~òG i Ú gòùeûcYò @U«ò, Gjû Z Zûue cêL¥ ù]¥d ö ~òGZûue gâúPeYe geY ù^AQò, Zû’e icÉ _û_ ^Á ùjûA ò½òZ eìù_\ò _âZò\ò _âMZò KeòQò ö Zûue gâúPeYe iàeY Keò _aòZâ iÚû^cû^ueêbqMY gòeòWÿò @ûiêQ«ò Gaõ Zûue gúZk Qûdûùe C_ùag^Keò ùgäûK_ûVKeò MûdZâú cª R_ KeêQ«ò ö Kò«ê ~òG òaðk Z[û \ú^-jú^ Gaõù~Cñcûù^ Gjû c]¥ RûY«ò ^ûjó ù~ bqò KûjûKê Kj«ò, ùicû^ue ZùKak GZòKò aògßûi ù~ @^¥ icùÉ ùicû^uê @ijûd Keò Cù_lûKeò_ûe«ò Kò«ê @^û[ue ^û[ _âbê gâú iûA^û[ ùKùa _eòZ¥ûM Keòùa^ûjó ö

~ûjû C_ùe ùi Ké_û Ke«ò, ZûKê _âPŠ gqò, òZ¥-@ òZ¥e aòùaKZ[û mû^ ijRùe _âû¯ jêG ö ùi Zûue bqcû^ue Azû RûYò ZûKê _ì‰ðKe«ò ö `kùe ùicû^ue cù^ûaû‚òZ `k _âû ò jêG Gaõ ùicûù^iað\û KéZm ej«ò ö @ûùc Zûuê iûÁûw _âYûc Keò _âû[ð û Keòaû Kò ùi@ûce ZîUòaòPê¥Zò _âZò \éÁò ù\A @ûcKê iKk KÁeê C¡ûe Ke«ê ö ù~Cñaò_©òMâÉ _âûYú Gjò _âKûe gâú iûAuê _âû[ð û Kùe, Zûue Ké_ûeê ùi _ì‰ðgû«ò Z[û iêL icé¡ò fûb Kùe ö ùjcûW_« KjêQ«ò Kò ‘ùj ùcûe iûA !\dûe iûMe ö’ Gjû Z Zêce \dûe k, ~ûe kÊeì_ gâú iûA iZPeòZbqcû^u i¹êLùe C_iÚû_^û Keû~ûCQò, @^¥[û ùcûe ù~ûM¥Zû Kûjó

(195)

ù~ G_eò GK KVò Kû~ð¥ _ûAñ \êüiûji Keòaò ö ù~ùZùaùk gâú iûA_ì‰ð \ûdòZß ù^AMùf ùjcûW_«ue Zòùk cûZâ bûe ùaû] ùjfû ûjó KòGjûe Pò«û ejòfû ^ûjó ö gâú iûA Gjò Mâ Ú eì_ùe Zûue ùiaû ÊúKûeKùf ö Gjû ùKak Zûue _ìaðR^àe gêb iõÄûee `k, ù~Cñ[ô_ûAñ ùiòRKê bûM¥gûkú Gaõ KéZû[ð cù^ Ke«ò ö

òcÜfòLôZ K[û Kù_ûkKÌòZ êùjñ, aògê¡ @céZZêf¥ @ùUö ~òG GjûKê_û^ Keòùa iûAue cjû^Zû I @iúcZû @ûÊû\^ Keò_ûeòùaö ù~Cñcûù^ZKð_âòd Gaõ icûùfûPK ùicû^u _ûAñ Gjûe ùKøYiò cj©ß ^ûjó öGVûùe @ûùfûP^û _~ð¥ûùfûP^ûe iÚû^ ^ûjó, _âùdûR^ ùjCQò @iúcòZù_âc I bqò ö aò\ßû^ bq, gâ¡ûkê aògßûiú Kò û ù~Cñcûù^ òRKê iûA-_\-ùiaK cù^ Ke«ò, ùicû^uê jó Gjò K[û eêPòKe Gaõ gòlû_â\ ùja,@^¥cûù^ Z ùKak Kù_ûkKÌ^û cù^Keòùa ö gâú iûAue bûM¥gûkúbqcû^u _ûAñ iûAfúkû KÌZeê i\ég @ùU ö Gjò fúkûcéZ _û^ Keò,ba Zeòùa ^ejeò ö @[ðûZ Gjû\ßûeû @mû^ú Rúaue cêqòfûb ùja,MéjiÚuê iêL I iù«ûh Z[û cêcêlêuê Cy iû]^û _âû¯ ùja ö Gùa @ûùccìk K[ûKê @ûiòaû ö

öö aûaûu geYùe ~òaû _ûAñ ù\aúu Ê_Üûù\göö

KûKûRú ùa÷\¥ : ^ûiòK Ròfûe aYò Mâûcùe KûKûRú ùa÷\¥ ^ûcùeRùY a¥qò ejê[ôùf ö i¯géwú ù\aúue ùi cêL¥ _ìRK [ôùf ö [ùeùi aò_©òùe _Wÿòùf Gaõ ùNûe cû^iòK @gû«òùe bûwò_Wÿòùf ö \òù^@Zò aòKk ùjûA ù\aúu òKUKê ~ûA @«üKeYùe _âû[ð û Kùf “ùjù\aú ! ùj \dûcdú ! ùcûùZ G \ûeêY \êüLeê cêqò \ò@«ê ö’ Zûue_âû[ð ûùe ù\aú _âi Ü ùjùf Gaõ ùijò eûZòùe Ê_Üùe Kjòùf ‘Zêaûaûu _ûLKê ~û@, ùiVûùe ùZûe c^ gû« Gaõ iÚòe ùja ö’ aûaûuaòhdùe RûYòaû _ûAñ KûKûRúue ajêZ Azû ùjfû Kò«ê Zû _ìaðeêê ò\bûwòMfû ö ùi bûaò bûaò aiòejòùf G_eò ùKCñ aûaû @Q«ò, ~ûjûu _âZòù\aú iõùKZ Kùf ö KòQò icd_ùe ùi Gjò òÃhðùe _j*òùf ù~Zâd´ùKgße aûaû(gòa)ùaû]jêG ùjûA[ôùa ö GYê ùi _aòZâ Zú[ð Zâd´KMùf Gaõ ùiVûùe \g\ò ejòùf ö iKûkê CVò iÜû^û\ò Kâòdû icû_^Keê[ôùf Gaõ Zû_ùe eê\â cª R_ Keê[ôùf Gaõ @bòùhK I @^¥û^¥

(196)

Kâòdû c]¥ Keê[ôùf; Kò«ê Zûue c^ùe _ìað _eò @gû«ò fûMòejòfû öZû_ùe ùi NeKê ù`eò @Zò KeêY Êeùe ù\aúue ÉêZò KeòaûùefûMòùf ö ùijò eûZòùe ù\aú Zûuê _êYò Ê_Üùe \gð ù\A Kjòùf ‘Zêaé[ûùe Zâd´ùKgße KûjóKò Mfê ? aûaû cûù^ ùcûe Z @bò_âûd [ôfûgòeòWÿòe gâú iûA ic[ðuVûùe ö’ Gùa KûKûRúu _ûLùe Gjò _âgÜ C_iÚòZùjfû ù~ ùi Kò_eò I ùKùa gòeòWÿò ~ûA aûaûu \gð Keò fûb CVûAùa ö_âKéZùe ~\ò ùKøYiò a¥qò ùKøYiò i Úu \gð _ûAñ @ûZêe jêG ZûùjùfùKak i Ú êj«ò bMaû^ c]¥ Zû’e Azû _ì‰ð Ke«ò ö aÉêZü i Ú Gaõ@^« GK Gaõ ùicû^u c]¥ùe ùKøYiò bò ÜZû ^ûjó ö ~\ò KòG Kùjù~ cêñ ÊZü @cêK i Úu \gð _ûAñ ~òaò- GjûKê aé[û \¸ @Zòeòq @ûCK’Y Kêjû~òa? i Úue Azû aòeê¡ùe Zûu _ûLKê ~ûA KòG aû \gðKeò_ûeòa ? Zûue i©û aò û MQe _ZâUòG c]¥ jùf ^ûjó ö i Ú \gð_ûAñ ù~ùZ Zúaâ CKôY×û ùja Z\ êiûùe bqò I aògßûi aé¡ò _ûAa GaõùiZòKò gúNâ cù^ûKûc^û _ì‰ð ùja ö ~òG òcªY Kùe, iòG @û\e Gaõ@ûZò[¥e c]¥ a¥aiÚû Kùe ö KûKûRúu ùlZâùe Zûjû jó ùjfû ö

öö ù\÷aú Azûe aòPòZâ Kû~ð¥û ßd^ öö

KûKûRú ù~ùZùaùk gòeòWÿò ~òaûKê aòPûe Keê[ôùf, ùijò icdùeZûu Nùe RùY @Zò[ô _j*òùf ö CùfäL^úd aòhd ù~ ùijò a¥qòg¥ûcûu a¥ZúZ @^¥ ùKjò ^[ôùf ö g¥ûcû aûaûue @«ew bqcû^uc]¥ùe @^¥Zc [ôùf ö ùi VòK¨ Gjò icdùe aYòùe ùKCñ_eò GaõùKùZùaùk _j*òùf Zûjû Gùa @ûùfûP^û Keòaû ö aûf¥ûaiÚûùe g¥ûcû[ùe ùacûeùe _Wÿò[ôùf ö Zûue cû@û Kêkù\aú i¯géwúuVûùe _âû[ð ûKùf Kò ~\ò Zûue _êZâ ^úùeûM ùjûA~ûG Zûùjùf ùi ZûKê ZûuePeYùe CiôMð Keòùa ö KòQò ahð _ùe Zûue cû’ue aliÚkùe ~û\êùjfû ö ùi _êYò ù\aúu _ûLùe _âû[ð û Kùf, ùeûMcêq ùjùf Pû¦òeÉ^ @_ðY Keòùa ö Kò«ê ùijò \êAUò~ûK _âZòmû @_ìeYúd ejò[ôfû ö ùZùaùi ù~ùZùaùk céZê¥g~¥ûùe [ôùf g¥ûcûuê WûKò ùijò \êAUò cû^iòKK[û iàeY KeûAù\ùf Gaõ ZûjûKê _ì‰ð Keòaû _ûAñ _êZâKê Kjò _âûYZ¥ûMKùf ö KòQò\ò _ùe g¥ûcû c]¥ _âZòmû K[û bêfòMùf Gaõ Gjò_eò 30ahð aòZòMfû ö \òù^ RùY _âiò¡ ùR¥ûZòh gòeòWÿò @ûiò[ôùf Gaõ ùiVûùe

(197)

_âûd GKcûi ejòùf ö gâúcû ¨ aêUò iûùja Z[û @^¥cûù^ Kjòùf ù~Zûue _âûd icÉ baòh¥aûYú iZ¥ _âcûYòZ ùjCQò ö g¥ûcûue @ êRaû_ûRú c]¥ Zûuê KòQò _âgÜ _Pûeòùf ö ùR¥ûZòhRYK Gjò icdùe ZûuêKjòùf Kò Zêce ùR¥Â bâûZû cû’ue céZê¥g~¥û _ûLùe Keò[ôaû _âZòmû_ìeY Keò [ôaûeê ù\aú @i«êÁ ùjûA KÁ ù\CQ«ò ö ùR¥ûZòhue K[ûgêYò g¥ûcûue cû’u @ûMùe _âZòmû K[û cù^ _WÿòMfû ö @ûC aòk´ Keòaûaò_\ cù^Keò ùi aYò@ûKê WKûA Pû¦òe \êAUò É^ Zò@ûeò Kùf Gaõ\ßûeKûcûdúKê ~ûA aûaûu i¹êLùe eLôùf Z[û _âYûc Keò ZûKê ÊúKûeKeò Zûuê _âZòmûcêq KeòaûKê _âû[ð û Kùf ö g¥ûcû Kjòùf ‘@û_Y jó ùcûei¯géwú ù\aú ö’ aûaû g¥ûcûuê ùiÜj_ìaðK aêSûA ùi òùR ~ûA ù\aúuPeYùe @_ðY KeòaûKê Kjòùf ö aûaûue @ûù\g I C\ò ù^A g¥ûcû aYò~ûZâû Kùf ö i¯géwú ù\aú c¦òee _ìRKu Ne _Pûeò _Pûeò g¥ûcûKûKûRúu òKUùe _j*òùf ö KûKûRú Gjò icdùe aûaûue \gð òcù«aWÿ CiôêK [ôùf Gaõ VòK¨ ùijò icdùe g¥ûcû _j*òMùf ö Gjò iõù~ûMaWÿ aòPòZâ [ôfû Kò ! KûKûRú @ûM«êKuê ù\Lô Zûue _eòPd Gaõ ùKCñVûeê@ûiòQ«ò ùaûfò _Pûeòùf ? ù~ùZùaùk ùi gêYòùf ù~ ùi gòeòWÿòeê@ûiòQ«ò Zûue @û^¦e iúcû ^[ôfû ö ù_âùcû^à© ùjûA ùi g¥ûcûuêùKûkûMâZ Kùf Gaõ Gjû_ùe iûAfúkû C_ùe \êùjñ aû©ðûkû_ Kùf ög¥ûcûue cû^iòK ~ûP^û _ìeY Keòaû _ùe Zûu ijòZ cògò KûKûRúùa÷\¥ gòeòWÿò ~ûZâû Kùf ö \ßûeKûcûdúùe _j*ò ùi aûaûue PeYùeùfûUòMùf ö Zûue ù^Zâeê ù_âcûgîe ]ûeû _âaûjòZ ùjfû Gaõ Pò© iÚòeùjûAMfû ö ù\aúue \éÁû« @ êiûùe ù~còZò ùi aûaûu \gð KeòQ«òZûue @gû« c^ \ìe ùjûAMfû Gaõ ùi @ ê_c gû«ò @ êba KeòaûKêfûMòùf ö ùi @û½~ð¥û^ß òZ ùjùf Kò @\¨bêZ gqò ejòQò Gjò\òa¥_êeêhuVûùe ! i¸ûhY, _âùgÜû©e Kò û @ûgúaðû\ aò û c]¥ Zûue\gð cûZâùK _âi ÜZûùe ù_U _ìeò~ûCQò ö _âKéZùe \gð e cj©ß ZGjûKê Kj«ò ö Zûue ZéhòZ ù^Zâ iûAPeYùe iÚòe ùjfû Gaõ ZûueRòjßû ùMûUòG g± c]¥ CyûeY Keò_ûeòfû ûjó ö aûaûue @^¥ fúkûcû^gêYò Zûue @_ûe @û^¦ ùjfû Gaõ ùi _ì‰ðZü aûaûue geYûMZùjûAMùf ö icÉ Pò«û Gaõ \êüL bêfò~ûA ùi @Zúa @û^¦òZ ùjùf öùiVûùe _ecû^¦ùe 12\ò KUûA aûaûue @ êcZò Z[û @ûgúaðû\ I

(198)

C\ò _âiû\ @ûYò NeKê ù`eòùf öaûaûu Ê_Üùe icde _âZòa§ ^[ôfû : Kêjû~ûG Kò _âûZü icdùe

ù~Cñ Ê_Ü \ég¥ jêG, Zûjû @ù^Kûõgùe iZ¥ _âcûYòZ ùjûA[ûG ö ZûjûVòK ùjûA[ûA_ûùe; Kò«ê aûaûu ùlZâùe icde ùKøYiò _âZòa§ [ôfû öG_eò GK C\ûjeY GVûùe C_iÚû_^û Keû~ûCQò ö \òù^ @_eûjÜùeaûaû KûKûiûùjauê Uûwû ù^A eûjûZû ~ûA LêiûfP¦uê @ûYòaûKê _VûAùf ö@ù^K\ò^eê LêiûfPû¦uê aûaû ù\Lô^[ôùf ö eûjûZû _j*òaû_ùeKûKûiûùja aûaûue iù¦g Zûuê gêYûAùf ö Gjû gêYò ùi @û½~ð¥û ßòZùjûAMùf Gaõ Kjòùf ù~ c]¥ûjÜùe ùbûR^ Keòaû _ùe ùi iûcû^¥aògâûc Keê[ôaûùaùk Zûue @ûLô fûMò~ûA[ôfû ö Gjò icdùe aûaû Ê_Üùe@ûiò ùcûùZ gúNâ gòeòWÿò ~òaûKê Kjòùf ö Kò«ê ùNûWÿû a¥aiÚû ùjûA^_ûeòaûeêcêñ _êZâ jûZùe Gjò Lae aûaûuê òKUKê _VûC[ôfò ö Mâûc iúcû òKUùeùi @û_Yue Uûwû aò_eúZ \òMeê @ûiê[ôaûe ù\Lôfû ö Gjû_ùe ùijòUûwûùe LêiûfP¦uê iûwùe ù^A KûKûiûùja gòeòWÿòùe _j*òùf Z[ûaûaûuê iûlûZKeò aWÿ _âi ÜZû @ êba Kùf ö aûaûue Gjò fúkû ù\LôLêiûfPû¦ @û^¦ aòùbûe ùjûAMùf ö

cê Ae eûcfûf _¬ûaú : cê Ae RùY _¬ûaú aâûjàY eûcfûfuêaûaû Ê_Üùe cj« ùagùe \gð ù\A gòeòWÿò @ûiòaûKê Kjòùf ö ùiaûaûu ûc Kò gòeòWÿò Mâûc aòhdùe KòQò RûYò [ôùf ö Zûu c^ùe aûaûugâú\gð òcò© Zúaâ CKôY×û Z ùjC[ôfû Kò«ê VòKYû RûYò [ôaûeê ùi \ߦßùeejòùf ö ~òG @ûcªY Kùe, iòG @ûiòaûe a¥aiÚû c]¥ Kùe Gaõ ùghùeZûjû jó ùjfû ö ùijò\ò i§¥ûùe ùi eûÉûùe aêfê[ôaû icdùe ùMûUòGù\ûKû^ùe aûaûue ùUûUòG Uwû ùjûA[ôaûe ù\LôaûKê _ûAùf ö Ê_Üùeùi ù~Cñ @ûKéZòe cj«ue \gð Keò[ôùf, Zûjû Gjò PòZâ Êeì_ [ôfû ö_Pûeò aêSò ùi RûYòùf ù~ Zûjû gòeòWÿòe gâú iûA ic[ðue `ùUûPòZâ öGjû_ùe ùi Zêe« gòeòWÿò @bòcêùL ~ûZâû Kùf Z[û iûeû Rúa^ gòeòWÿòùeòaûi Kùf öGjò _âKûe aûaû Zûue bqcû^uê Zûue \gð òcù« gòeòWÿòKê WûKò

@ûYê[ôùf Gaõ Zûue ùføKòK Z[û _ûeùføKòK icÉ Azû _ìeY Keê[ôùf ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(199)

öö GKZâòõgZ(31) @]¥ûd öö

(1)i Ü¥ûiú aòRdû^¦ (2) aûfûeûc cû^Ke(3) êfKe (4) a¥ûNâe cêqò

Gjò @]¥ûdùe ùjcûWÿ_« aûaûu i¹êLùe ùKùZK bque _âdûYZ[û ùMûUòG aûNe aòùdûM K[û a‰ð û KeêQ«ò ö

_âûe¸ : céZê¥ icdùe @«òc Azû aû bûa^û ~ûjû ùjûA[ûG, ZûjûbaòZa¥ òcðûY Keò[ûG ö bMaû^ gâúKé¾ MúZû(@Ác @]¥ûd)ùe KjòQ«òKò ~òG Zû’e Rúa^e @«òc lYùe ùcûùZ iàeY Kùe, ùi ùcûùZ _âû¯Kùe Z[û ùijò icdùe ùi ~ûjû KòQò aò \ég¥ ù\ùL, @«òc icdùeZûjû fûb Kùe ö Gjû ùKjò aò ò½òZ bûaùe Kjò_ûeòa ^ûjó Kò ùijòlYùe @ûùc ùKak C©c aòPûe Keê[ôaû ö @ êbìZòeê RYû_WÿòQò ù~@ù^K ùijò icdùe bdbúZ ùjûA~òaûe i¸ûa^û ejò[ûG ö Gjûe@ù^K KûeY @Qò ö G[ô_ûAñ c^Kê Azû êiûùe ùKøYiò C©c aòPûePò«^ùe òùdûRòZ KeûAaû _ûAñ òdcòZ @b¥ûi Keòaû @ûag¥K ö GjòKûeYeê icÉ i Ú jeòiàeY Gaõ R_Kê ùgâ ùaûfò KjòQ«ò, KûeY céZê¥icdùe @ûùc ùKøYiò NùeûA R¬ûkùe @ûa¡ ùjûA~òaû^ûjó ö bqMYGjò icdùe _ì‰ðZü i Úue geYûMZ ùjûA~û@û«ò, KûeY i Úcûù^iaðm ùjûA[ôaûeê CPòZ _[_â\gð Keò @ûce _âKéZ ijûdZû Keòùa öGjò _âKûe KòQò C\ûjeY òcÜùe \ò@ûMfû ö

(1) aòRdû^¦ : cû¦âûR @*ke RùY i Ü¥ûiú aòRdû^¦ cû^iùeûaeZú[ð~ûZâûùe aûjûeò[ôùf ö _[ c]¥ùe aûaûue Kú©òð gêYò ùi gòeòWÿò@ûiòùf ö ùiVûùe jeò\ßûee ùiûcù\aRú Êûcúu ij Zûue iûlûZùjfû Gaõ ZûuVûeê cû^iùeûae ~ûZâû aòhdùe Z[¥iõMâj Kùf öÊûcòRú Zûuê cû^iùeûae MùwûZâúVûeê 500 cûAf C©e \òMùe @aiÚòZùjûA[ôaû Z[û ~ûZâûKûkùe ù~Cñiaê KÁ ùjûA[ûG Zûjû a‰ð û Kùf ö~[û ae`_ûZ, 50 ùKûg _~𥫠bûhûùe bò ÜZû, bìUû^aûiúue iù¦jú_âKéZò AZ¥û\ò ö Giaê gêYò i Ü¥ûiúue c^ C\ûi ùjûAMfû Gaõ ~ûZâûKeòaû aòPûe _eòZ¥ûM Keò \ßûeKûcûdúKê ~ûA aûaûue gâúPeY ÆgðKùf ö aûaû ùKâû]ôZ ùjûA Kjòùf ‘Gjò òK¹û i Ü¥ûiúuê jUûA\ò@ ö

(200)

Gjûe iõMZò Keòaû aé[û ö’ i Ü¥ûiú RYK aûaûue Êbûa ijòZ @_eòPòZ[ôùf ö ùi aWÿ @gßÉòùaû] Kùf ö Z[û_ò ùMûUòG ùKûYùe aiòejò ~ûjûiaêPûfò[ôfû ^úeaùe ù\Lê[ôùf ö ùfûKu icûMcùe _âûZü \eaûe_ìeò~ûA[ôfû Gaõ ~[ûaò]ô aûaûue @bòùhK ùjC[ôfû ö KòG _û\ _âlûk^Keê[ôùf Z KòG PeY Ægð Keê[ôùf Z[û @ûC KòG ùijò _aòZâ RkKêPlê_Ukùe fMûA Zûue ù^Zâ Zé Keê[ôùf ö KòG P¦^ ùf_^ Keê[ôùfZ @ûC KòG Zûue geúeùe @Ze iò*^ Keê[ôùf ö RûZòùb\ bêfò icÉbq Gjò Kû~ð¥ Keê[ôùf ö ~\òI aûaû ùijò i Ü¥ûiúu C_ùe ùKâû]ôZùjûA[ôùf Z[û_ò i^Ü¥ûiúue jé\dùe aûaûu _âZò aWÿ ù_âc RûZùjûA[ôfû ö ùijò iÚû^ QûWÿòaûKê Zûue Azû ùjC^[ôfû ö \êA\ò _ùeZûue cû’ue @aiÚû C\¨ùaMR^K ùaûfò cû¦âûReê _Zâ @ûiòfû ö _Zâ _Xÿòùi òeûg ùjùf Gaõ cû’ue \gð KeòaûKê Azû Kùf; Kò«ê aûaûue@ êcZò aò û gòeòWòeê _âiÚû^ Keòùa Kò_eò ? jûZùe LŠòG _Zâ ù^Aaûaûu _ûLKê Mùf Gaõ NeKê ù`eòaûKê @ êcZò bòlû Kùf ö ZâòKûk\gðúaûaûuê Z icÉue baòh¥Z RYû[ôfû ö ùi Kjòùf ‘cû’ _âZò ~\ò GùZùcûj, i Ü¥ûi ù^aûe KÁ Keê[ôf KûjóKò ? ccZû aû ùcûj ùM÷eòKaÈ]ûeúu _lùe ùgûbû\òG ûjó ö ~û@, Pê_Pû_ òR iÚû^ùe ejò KòQò\ògû«òùe KUû@ ö cûZâ iûa]û^ ! IßûWÿûùe ùagú ùPûe ö KaûU a¦Keòiûa]û^ùe ejòa ö ùjùf ùPûecûù^ iaêKòQò ù^A~òùa ö ‘flàú’ @[ðûZ]^ P*k Gaõ Gjò geúe c]¥ ûgaû^ @ùU ö G_eò cù^ Keò AjùføKòKGaõ _ûeùføKòK icÉ _\û[ðeê ùcûj Z¥ûM Keò òRe K©ða¥ iµû\^Ke ö ~òG Gjò _âKûe @ûPeY Keò gâújeòu geYûMZ ùjûA~ûG, ZûeicÉ KÁ \ìe ùjûA ZûKê _ecû^¦ _âû ò jêG ö ~òG ù_âc Gaõ bqòijKûùe _ecûcôûue ]¥û^ Z[û Pò«^ Kùe, _ecûcôû c]¥ @aòkù´Zûe ijûdZû Ke«ò ö _ìaðR^àe gêbKcð iõÄûee `kÊeì_ Zêùc GVûKê@ûiòQ Gaõ ~ûjû cêñ Gùa KjêQò, ZûjûKê ]¥û^_ìaðK gâaY Ke GaõRúa^e @«òc ù]¥d aòhdùe aòPûe Ke ö AzûejòZ ùjûA @ûi«ûKûfòVûeêZò òi¯ûj _~𥫠bûMaZ _V^-_ûV^ _âûe¸ Ke ö Gjû_ùe bMaû^_âi Ü ùjùa Gaõ Zêce icÉ \êüL \ìe Keòù\ùa ö cûdûe @ûaeY\ìeùjûA ZêcKê gû«ò _âû¯ ùja ö’ aûaû Cq i Ü¥ûiúue ùgh icd_ûùLA @ûiê[ôaû ù\Lô Gjò _eûcgð ù\A[ôùf Gaõ Gjû ijòZ ‘eûc

(201)

aòRd’ _XÿòaûKê c]¥ @ûù\g ù\ùf, ~Ÿßûeû ~ceûR @]ôK _âi Ü jê@«ò ö_e\ò iÜû^û\ò Z[û @^¥ gê¡òKéZ¥ _ùe ùi ùfŠòaûMùe GKû«ùe aiòbûMaZ _ûV _âûe¸ Kùf ö \ßòZúd aûe _V^ icû¯ ùjaû ùakKê ùiajêZ Käû« ùjûA~ûA[ôùf Gaõ IßûWÿûùe @ûiò \êA\ò ejòùf ö ZéZúd \òaùWÿ aûaûu ùKûkùe Zûue _âûY_lú CWÿòMfû ö aûaû \ò K _ûAñ Zûuegeúe iõelY Keò eLôaûKê Kjòùf ö ZZ_½ûZ _êfòi @ûiòfû Gaõ ~ù[ûPòZ~û* Keò ga iKôûe _ûAñ @ êcZò ù\fû ö ]ûcòðK Kâòdû ij C_~êq iÚû^ùeZûue icû]ô Zò@ûeò KeûMfû ö aûaû Gjò _âKûe i Ü¥ûiúue ijûdZû KeòZûuê i\¨MZò _â\û^ Kùf ö

(2) aûfûeûc cû^Ke : aûfûeûc cû^Ke ^ûcùe RùY MéjiÚaûaûue _ec bq [ôùf ö ù~ùZùaùk Zûue _ ôúue ù\jû« ùjûAMfû,ùi bûwò_Wÿòùf Gaõ RcòaûWÿòe icÉ \ûdòZß _êZâ C_ùe ^¥ÉKeò gòeòWÿò@ûiò ejòùf ö Zûue bqòbûa ù\Lô aûaû Zûu Rúa^e MZò_[ _eòa©ðKeòaûKê Pûjêñ[ôùf ö G[ô_ûAñ ùi Zûuê 12 Uuû ù\A czò¦âMWÿ(iûZeûRòfû) ~ûA ejòaûKê Kjòùf ö aûaûuê QûWÿò @^¥Zâ ~òaû _ûAñ Zûue @ûù\øAzû ùjC^[ôfû; Kò«ê aûaû Zûuê aêSûAùf ù~ Zûue Kf¥ûY _ûAñ jó ùiGjû KjêQ«ò ö ùiVûKê ~ûA \ò ùe Zò ò[e _âbêuê ]¥û^ KeòaûKê aûaû_eûcgð ù\ùf ö aûaûu aP^ùe aògßûi eLò aûfûeûc czò¦âMWÿ MùfGaõ ùiVûe ecYúd \ég¥, gúZk Rk Z[û C©c _eòùag ù\Lô ZûuePò© _âi Ü ùjûAMfû ö aûaû Kjò[ôaû _âKûùe ùi _âbêue ]¥û^ @ûe¸Kùf Gaõ KòQò\ò _ùe Zûuê \gð _âû¯ ùjfû ö @]ôKûõg bquê icû]ôaû Zêeúd @aiÚûùe jó \gð^ còkò[ûG; Kò«ê cû^Ke ù~ùZùaùkZêeúdûaiÚûeê _âûKéZûaiÚûùe _j*òùf, ùiùZùaùk Zûuê gêb\gð còkòfû ö\gð ùjaû _ùe cû^Ke Zûuê ùiVûKê _VûAaûe KûeY aûaûuê _Pûeòùf öaûaû Kjòùf ‘gòeòWÿòùe Zêce c^ ^û^û _âKûe iõKÌ-aòKÌ bûa^ûùeZewûdòZ ùjC[ôfû ö Zêce P*k c^Kê gû«ò _â\û^ Keòaû _ûAñ cêñ GVûKê_VûAfò ö Zêce ]ûeYû [ôfû ù~ cêñ ùKak gòeòWÿòùe jó aò\¥cû^ GaõiûùXÿ Zò òjûZe Gjò _*Z©ße _ê©kòKû a¥ZúZ @^¥ KòQò êùjñ; Kò«ê GùaùcûùZ ù\Lô Gjò ]ûeYû Keò ò@ ù~ ~òG Zêce i¹êLùe gòeòWÿòùe C_iÚòZGaõ Zêùc ~ûjûe GVûùe \gð KeêQ, ùijò \êARY @bò Ü Kò êj«ò öaûfûeûc ɸúbìZ ùjûAMùf ö Zûue ùKùZ bûM¥ _âKéZùe ! Gjûe

(202)

KòQò\ò _ùe ùi Cq iÚû^ _eòZ¥ûM Keò òR Ne aû¦âûKê Mùf ö _ê ûeê\û\eKê ùi ùekMûWÿòùe ~òaûKê Pûjêñ[ôùf ö Kò«ê ù~ùZùaùk UòùKUKûC<e òKUùe _j*òùf bòWÿ ù~ûMê UòùKU KòYòaûKê ilc ùjùf ûjó öGjò icdùe Kû§ùe LùŠ K´k ùNûWÿûAùjûA ùfwêUò _eòjòZ RùYMûCñfò a¥qò Zûu _ûLKê @ûiòùf Gaõ Kê@ûùWÿ ~òùa ùaûfò cû^Keuê _âgÜKùf ö cû^Ke Kjòùf ùi \û\e ~òùa ö Gjû_ùe Cq @RYû a¥qòRYKKjòùf ‘ùcû _ûLùe \û\e UòùKUUòG @Qò, @û_Y ZûKê ù^A~û@û«ê öGK Reêeú Kû~ð¥ _Wÿò~òaûeê cêñ ~ûA_ûeê ûjó ö aûfûeûc UòùKU _ûA aWÿ_âi Ü ùjùf Gaõ _ùKUeê Uuû KûXÿòùf ö Gjû c]¥ùe UòùKU ù\A[ôaûa¥qòUò bòWÿ c]¥ùe ùKCñVò @\ég¥ ùjûAMùf ö cû^Ke ajê ùLûRûùLûRòKùf; Kò«ê iaê ùPÁû òÀk ùjfû ö MûWÿò QûWÿòaû _~𥫠aûfûeûc @ù_lûKeò ejòùf Kò«ê ùgh _~𥫠ùijò a¥qò ù`eòùf ^ûjó ö Gjò _âKûeaûfûeûcuê Gjò aòPòZâ eì_ùe aûaû \gð ù\ùf ö KòQò\ò òR Nùeejòaû _ùe aûfûeûc gòeòWÿò ù`eò@ûiòùf Gaõ aûaûue gâúPeYùe _ì‰ðicd KUûAùf ö Gùa ùi iað\û aûaûue aP^ Gaõ @ûù\g _ûk^KeòaûKê fûMòùf ö ùghùe aûaûu i¹êLùe Zûue @ûgúaðû\ fûb Keòù\jZ¥ûM Kùf ö

(3) ZûZ¥ûiûùja êfKe : ùjcûW_« ZûZ¥ûiûùja êfKeuaòhdùe ùKøYiò aòaeYú CùfäL Keò ûjû«ò ö ùi ùKak GZòKò ùfLôQ«òù~ Zûue ù\jû« gòeòWÿò cûUòùe ùjûA[ôfû ö ‘iûAfúkû’ _ZâòKûùe iõlòaòaeYúùe _âKûgòZ ùjûAQò ù~ 1909 ciòjûùe ù~Cñ icdùeZûZ¥ûiûùja _Še_êee C_^¥ûdû]úg [ôùf, ùijò icdùe û^ûiûùjaPù¦ûeKe ùiVûe cûcfZ\ûe [ôùf ö ùi \êùjñ _eÆe c]¥ùe Lêa¨còkûcògû Keê[ôùf Z[û ù_âc_ìaðK aû©ðûkû_ Keê[ôùf ö ZûZ¥ûiûùja i ÚuC_ùe @aògßûi Keê[ôùf, ~\òI ^û^ûiûùjaue i Úu _âZò aòùgh gâ¡û[ôfû ö û^ûiûùja Zûuê iûAaûaûu fúkûcû^ gêYûAùf Gaõ [ùe gòeòWÿò~ûA aûaûue \gð fûb KeòaûKê @ êùeû] Kùf ö \êAUò i©ðùe ~òaû_ûAñ ZûZ¥ûiûùja eûRò ùjùf ö (1) RùY aâûjàY ùeûùhdû còkòaû \eKûe(2)ùbUò _ûAñ ûM_êeeê bf Kckû còkòaû \eKûe ö û^ûiûùjau _ûLKêRùY aâûjàY PûKòeò _ûAñ @ûiò[ôfû, ZûKê ùi ZûZ¥ûiûùjau _ûLKê_VûAù\ùfGaõ ùMûUòG _ûiðf Kckû c]¥ @ûiò[ôfû, ù~Cñ[ôùe ù_âeKe

(203)

VòKYû ùfLûùjûA^[ôfû ö G_eò \êAUò~ûK i©ð _ìeY ùjûAMfû ö Gjû_ùeZûuê gòeòWÿò ~òaûKê ùjfû ö _â[ùc Z Zûuê ù\Lô aûaû ùKâû]ôZ ùjùf, Kò«êù~ùZùaùk ]úùe ]úùe ZûZ¥ûiûùjaue aògßûi @ûiòMfû ù~ ùi _âKéZùeBgßeue @aZûe, ùi aûaûu \ßûeû _âbûaòZ ùjùf Gaõ @ûRúa^ ùiVûùeaûiKùf ö ù~ùZùaùk Zûue ùgh icd @ûiòfû, _aòZâ ]cðMâ Ú _ûVKeòZûuê gêYûMfû Gaõ @«òc lYùe aûaûue _û\Zú[ð c]¥ \ò@ûMfû ö ZûuecéZê¥ i´û\ gêYò aûaû Kjòùf ‘@ûü, ZûZ¥û @ûM PûfòMfû ö @ûC Zûe_ê Rð à ùja ^ûjó ö’

(4) ùcNû : @Áûaòõg(28) @]¥ûdùe ùcNûue K[û a‰òðZ ùjûAQò öù~ùZùaùk ùcNûue ù\jû« ùjfû, icÉ Mâûcaûiú Zûue ga ijòZMùf Gaõ aûaû c]¥ ùicû^u ijòZ ù~ûMù\ùf Z[û cegeúeùe_ê¿aéÁò Kùf ö \ûj iõÄûe ùjaû _ùe aûaûue Plêeê c]¥ @gî ajòMfû öRùY iû]ûeY c êh¥ bkò Zûue jé\d c]¥ \êüLùe aò\ú‰ð ùjûAMfû öZûue geúeKê êfùe @ûzû\òZ Keò RùY @ûcôúd bkò ùeû\^Keò ùiciRò\¨Kê ù`eòùf ö ajê i Ú iû]ûeY ùfûKuê i\¨MZò _â\û^ Keò[ôaûù\Lû~ûAQò; Kò«ê aûaûue cjòcû @\ßòZúd ö G_eòKò a¥ûNâ _eò RùY jòõiâ_gê c]¥ Zûe i\¨MZò òcù« Kò_eò aûaûue geYûMZ ùjfû, Zûjûeaé©û« òcÜùe CùfäL KeûMfû ö

(5) a¥ûNâe cêqò : aûaû icû]ôiÚ ùjaûe iûZ\ò _ìaðeê gòòeòWÿòùe GKaòPòZâ NUYû NUòfû ö ciRò\¨ i¹êLùe ùMûUòG gMWÿ MûWÿò @ûiò ejòfû ö ZûC_ùe ùMûUòG aûN R¬òeùe a§û ùjûA ejò[ôfû ö Zû’e bdue cêjñUòMûWÿòKê _Q Keòejò[ôfû ö ùKøYiò @mûZ ~ªYû Kò û a¥[û ù~ûMê ùi aWÿKÁ _ûC[ôfû ö Zûe _ûkK Zò òRY ‘\eùag’ [ôùf, ù~Cñcûù^ ùMûUòGMâûceê @ûC ùMûUòG MâûcKê ZûKê aêfûA @[ð C_ûRð Keê[ôùf ö ùicû^ueRúaòKûe Gjû GKcûZâ _ Úû [ôfû ö ùicûù^ Zû’e PòKòiôûe icÉ a¥aiÚûKùf Kò«ê iaê aé[û ùjfû ö aûaûue Kú©òð ùKCñVê gêYò ùicûù^ aûNKêù^A iûA \eaûeùe C_iÚòZ ùjùf ö jûZùe KWÿû ]eò aûNKê ciRò\¨e\ê@ûe i¹êLùe QòWÿû KeûMfû ö ÊbûaZü ùi bdue [ôfû; Kò«ê eêM¨YùjûA[ôaûeê òaòðKûe ùjûA~ûA[ôfû ö ùfûKcûù^ bd Gaõ @û½~ð¥e ijZûKê ù\Lôaûùe fûMòùf ö \eùag bòZeKê @ûiòfû Gaõ icÉ K[û aûaûu@ûMùe a‰ð û Keò Zûue @ êcZòKâùc aûNKê Zûue i¹êLKê @ûYòfû ö

(204)

ù~còZò ùi _ûjûP _ûLùe _j*òQò, aûaûue ùZR_ê¬ Êeì_Kê [ùe cûZâ\gð Keò _QKê jUòMfû Gaõ c[û^Z Keòù\fû ö ù~ùZùaùk \êAYRue\éÁò GK icdùe aò òcd ùjfû aûN _ûjûP C_ùe PXÿòfû Gaõ aWÿù_âc_ì‰ð \éÁòùe aûaûuê òeúlY KeòaûKê fûMòfû ö Zûe fû¬ jfûAZò ò[e bìcò C_ùe _òUòfû Gaõ Zû_ùe ZZlYûZ _âûYZ¥ûM Kfû ö aûNUòecéZê¥ ù\Lô \eùag aWÿ \êüLú Gaõ òeûg ùjfû ö ZZ_½ûZ ù~ùZùaùkùicû^ue jé\ùaû] ùjfû ù~ aûNUò ùeûMMâÉ [ôfû Gaõ céZê¥ Zûei ÜòKU ùjûAiûeò[ôfû, ùZYê aûaûu bkò RùY cjû ¨ i Úu PeYùe Zûei\¨MZò _âû¯ ùjaû Kc¨ ùiøbûM¥e K[û êùjñ ö aûNUò \eùagúue EYú[ôfû Gaõ ù~ùZùaùk ùijò EY gêSòMfû, ùi Êû]ú^ ùjûAMfû GaõRúa^e ùghùe ZûKê iûA PeYùe i\¨MZò _âû¯ ùjfû ö ~\ò ùKøYiò_âûYú i Úu PeYùe cÉK eLô _âûYZ¥ûM Kùe Zûùjùf Zû’e cêqò jêG ö_ìað R àe gêb iõÄûe aò û G_eò iêL\ @« Kò_eò i¸a ùja ?

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(205)

öö \ßûZâòõgZ¨(32) @]¥ûd öö

aûaûue Mêeê @ù ßhY, C_aûi @cû^¥, aûaûu cûfòK¨

Gjò @]¥ûdùe ùjcûW_« \êAUò aòhde a‰ð û KeòQ«ò ö (1) aûaûue

Zûu Mêeêu ij Kò_eò iûlûZ ùjfû (2) Zò ò\ò ùjfû C_aûi Keê[ôaû

gâúcZú ùMûLùfuê Kò_eò _êe^_êkò(Wûfòùe Zò@ûeò còVû _eUû) Lê@ûAùf ö

_âÉûa^û : gâú ùjcûW_« @gßZ¨[ aéle C\ûjeY ù\A Gjò ùMûPe

iõiûee Êeì_ a‰ð û KeòQ«ò ö MúZûe _*\g @]¥ûde _â[c ùgäûKùe

iõiûeKê @gßZ¨[ aél eìù_ a‰ð ûKeò gâú bMaû^ KjòQ«ò ù~ Gjò iõiûe

aél ù~ùjZê ùijò cûdû_Zò iaðgqòcû^ _eùcgßeuVûeê C_ô Ü ùjûAQò,

ùZYê GjûKê D¡ßðcìk ùaûfò Kêjû~ûG ö aâjàûu iùcZ @^¥ icÉ _âûYú Zûu

@]ú^ùe ùjûA[ôaûeê ùicû^uê _âgûLû i\ég a‰ð û Keû~ûAQò ö D¡ßðcìk~êq

iõiûe aélKê ~òG Z©ßZü RûYò_ûe«ò I aêSò_ûe«ò ù~ iaðgqòcû^

_eùcgßeu cûdûùe C_ô Ü Gjò iõiûe, aél_eò aò ûggúk Gaõ lYòK

ùi Gjûe aûj¥ûW´eùe fò ^ejò GjûKê C_ô Ü Keò[ôaû cûdû_Zòu

geY ù^aû CPòZ Z[û GK[û C_f²òKeò iõiûeeê aòeq I C_eZ ùjûA

bMaû^ue geY ù^aû @ûag¥K; Kò«ê icÉu bòZùe ijRùe G_eò

bûa @ûiòaû i¸a ^êùjñ ö ùZYê Gjò @^êbìZò fûb ^òcù« ù~ûM¥

\òM¨\gðK(Mêeê)ue @ûag¥KZû ejòQò ö

~òG ù~ùZ aò\ßû^ aû ùa\ Gaõ ùa\û« aògûe\ jê@«ê û KûjóKò

ù~ _~𥫠ùi ùKøYiò ù~ûM¥ _[_â\gðKue ijûdZû _ûA^ûjû«ò,

ùi _~𥫠^òŸòðÁ fl¥iÚkùe _j*ò_ûeòùa ^ûjó ö _[_â\gðKue

_\PòjÜ @ êieY Kùf cûMðùe [ôaû Mjße, LûZ Z[û jòõiâ _âûYúue

bdeê cêqò còkò_ûeòa ö Gjò _âKûe iõiûe ~ûZâû iêMc Z[û Kêgk_ìaðK

iµ Ü ùjûA_ûeòa ö Gjò aòhdùe aûaûue @ êba, ~ûjû ùi òùR KjòQ«ò,

aûÉaùe @û½~ð¥_â\ ö ~\ò @ûùc ]¥û^_ìaðK Gjûe @^êieY Keòaû

Zûùjùf ò½òZ bûaùe gâ¡û, bqò Gaõ cêqò _âû ò i¸a ùja ö

(206)

öö aûaûue Mêeê @ù ßhY öö

‘[ùe @ûùc PûeòRY ijù~ûMú cògò ]cðgûÈ Z[û @^¥û^¥ _êÉK @]¥d^Keê[ôfê ö ùi[ôùe KòQòUû _âaê¡ ùjaû _ùe @ûùc aâjàe cìkÊeì_ C_ùePò«^ Keòaûùe fûMòfê ö RùY Kjòùf Kò òRKê jó RûMâZ ùjaûKê _Wÿòa,@^¥ C_ùe òbðe Keòaû CPòZ êùjñ ö \ßòZúdRYK Kjòùf Kò ~òGcù^û òMâj KeòiûeòQò, ùi ]^¥ @ùU ö @ûùc @ûce iõKú‰ð aòPûe Gaõbûa^ûeê cêq ùjaû CPòZ, KûjóKò û Gjò iõiûeùe @ûc a¥ZúZ @^¥ KòQò^ûjó ö ZéZúdRYK Kjòùf ù~ Gjò iõiûe iað\û _eòa©ð gúk ö ùKakòeûKûe jó gûgßZ @U«ò ö GYê @ûcKê iZ¥ Gaõ @iZ¥e aòùaK_ìaðK

aòPûe Keòaû CPòZ ö Zû_ùe PZê[ð RYK (Êdõ aûaû) Kjòùf Kò ùKak_êÉK mû^eê ùKøYiò C_Kûe còkòa ^ûjó ö @ûcKê Z @ûce K©ða¥iµû\^ KeòaûKê ùja ö \éXÿ aògßûi Gaõ òÂû_ìaðK @ûce Z^, c^,]^ Gaõ _*_âûYû\ò iaða¥û_K Mêeêù\auê @_ðY Keòù\aû CPòZ ö MêeêbMaû^ @U«ò, icÉue _ûk^K©ðû @U«ò ö’

Gjò_âKûe aû\aòaû\ C_eû« @ûùc PûeòRY ijù~ûMú @eY¥Kê ~ûZâûKfêBgßeu i§û^ùe ö Kûjûe ijûdZû aò û òRe ÊZª aê¡ò akùe @ûùcPûeòRY aò\ßû^ Bgßeu @ù ßhY KeòaûKê Pûjêñ[ôfê ö aûUùe RùY ùiø\ûMe(ak\ _òVòùe Lû\¥gi¥ ]eò Mñû Mñû aêfê[ôaû a¥qò)ù\LûMfû, ~òG @ûcKê_Pûeòùf Kò ‘ùj i{^MY ! GùZ Leûùe Zêùccûù^ Kê@ûùWÿ ~ûZâûKeêQ ? _âZꥩeùe @ûùc Kjòfê ‘@eY¥ @bòcêùL ö’ ùi _êYò _Pûeòùf‘Ké_û Keò Kjòa Kò @eY¥ @bòcêùL ~ûZâû Keòaûe @bò_âûd K’Y ?’ @ûùcRûYògêYò @ÆÁ C©eUòG ù\fê ö òeêùŸg¥ bûaùe bdue N* RwfbòZùe @ûcKê Nìeòaêfòaû ù\Lô Zûu c^ùe ùaûù] \dû @ûiòfû Gaõ ùi@Zò aò câ bûaùe @ûcKê òùa\^ Keòaû ùg÷kúùe Kjòùf ‘Zêùc ZêceMê @ù ßhY ùjZê cùZ @bò_âûd RYû@ ^ûjó, Kò«ê cêñ _âZ¥l bûaùeù\LêQò ù~ c]¥ûjÜ cû©ðŠe _âPŠ Zúaâ KòeYùe Zêùccûù^ KÁ _ûCQ öKé_ûKeò GVûùe KòQò icd aògâûc Keò Rk_û^ Keò ò@ ö Zêùccûù^ iêjé\¨Z[û aò câ ùjaû CPòZ ö _[ _â\gðK aò û Gjò @_eòPòZ bdue RwfùeNìeòaêfòaû \ßûeû ùKøYiò fûb ùja ^ûjó ö ~\ò Zêce G[ô_ûAñ Zúaâ Azû@Qò, Zûùjùf \dûKeò ùKøYiò ù~ûM¥ _[_â\gðKuê iû[úùe ù^A~û@ ö’

(207)

Zûue aò câ _âû[ð ûKê ]¥û^ ^ù\A @ûùc @ûMKê Pûfòfê ö @ûùc cù^Kfê Kò @ûùc Êdõ jó @ûce fl¥ _âû ò Keòaûùe ic[ð @Uê, ùZYê KûjûeijûdZû _êYò ù^aû KûjóKò ? Rwf Lêa N* Gaõ _[gì ¥ [ôfû ö aélMêWÿòKGùZ \úNð Gaõ Q¦ûQ¦ò ùjûA[ôfû ù~ iì~ðKòeY c]¥ Zû bòZùe _j*òaûKVò [ôfû ö _eòYûc ùjfû Kò @ûùc eûÉû bêfòMfê Gaõ ajê icd ~ûGG_U ùi_U Nìeòaêfòfê ö bûM¥agZü @ûùc _êYò ùijò iÚû^ùe _j*òfê,ù~CñVûeê aûjûeò[ôfê ö Zû_ùe ùijò ùiø\ûMe ij _êYò iûlûZ ùjfû ö ùiKjòùf ‘^òRe PûZê~ð¥ C_ùe aògßûi Keò Zêccû^ue _[ aòiáZùjûA~ûAQò ö _âùZ¥K Kû~ð¥ Zûjû ùQûU ùjC Kò û aWÿ, cûMð\gðK @ûag¥K@ùU ö Bgße ù_âeYû @bûaùe iZ¨_êeêhu ùbU ùjaû i¸a êùjñ ölê]ûùe ejò ùKøYiò Kû~ð¥ _ì‰ð ùjûA_ûeòa ^ûjó ö G[ô_ûAñ ~\ò KòG@ûMâj_ìaðK ùbûR^ _ûAñ òcªY Ke«ò Z ZûjûKê @ÊúKûe KeòaûCPòZ êùjñ ö ùbûR^ Z bMaû^ue _âiû\, ZûjûKê _âZ¥ûL¥û^ KeòaûVòK¨ êùjñ ö ~\ò ùKjò ùbûR^ _ûAñ òcªY Kùe Zûùjùf ZûjûòRe i`kZûe _âZúK ùaûfò RûY ö’ Gjû Kjò ùi ùbûR^ KeòaûKê

_êYò @ êùeû] Kùf ö Z[û_ò @ûùc Zûue @ êùeû]Kê Cù_lû Keò ùbûR^KeòaûKê @Mâûj¥ Keòù\fê ö Zûue iek Gaõ MìXÿ C_ù\gKê ]¥û^ ù\Aùcûe Zò òRY iû[ú @ûMKê Pûfòùf ö Gùa _ûVKcûù^ @ êcû^ Ke«ê Kòùicûù^ ùKùZ @jõKûeú [ôùf ö cêñ lê]û Gaõ Zéhûùe @Z¥« a¥ûKêkùjûA_Wÿò[ôfò, ùiø\ûMee @_ìað ù_âc c]¥ ùcûùZ @ûKhòðZ Kfû ö ~\òI@ûùccûù^ òRKê @Z¥« aò\ßû^ cù^ Keê[ôfê Kò«ê \dû Gaõ Ké_û KûjûKêKj«ò ùi aòhdùe @^bòm [ôfê ö ùiø\ûMe Z RùY gê\â, @gòlòZ Gaõòele [ôùf; Kò«ê jé\dùe Zûue \dû _ìeò ejò[ôfû ö G[ô_ûAñ ùi

aûe´ûe ùbûR^ KeòaûKê @ûcKê @ êùeû] Keê[ôùf ö ~òG @^¥RYKêòüÊû[ð_e bûaùe ù_âc Ke«ò, ùi aûÉaùe cjû^ @U«ò ö cêñ bûaòfò

ù~ Zûue AzûKê ÊúKûe Keòaû mû^_âû ò òcù« gêb @ûaûj^ @ùU ö @ûCcêñ Gjò KûeYeê Zûu \ßûeû _â\© ùbûR^Kê @û\e I ù_âc ijKûùe MâjYKfò ö

lê]û òaûeY ùjaû cûùZâ cêñ K’Y ù\LêQò ! Êdõ Mêeêù\a i¹êLùe_âZòbûZ ùjùf Gaõ _âgÜ Kùf ‘Giaê K’Y ùjC[ôfû ? NUò~ûA[ôaûNUYûcû^ cêñ Zûuê RYûAfò ö ùi @ûgßûi^û ù\A Kjòùf ‘ cêñ Zêc jé\de

(208)

icÉ Azû _ìeY Keòaò; Kò«ê ùcû C_ùe ~ûjûe aògßûi [ôa, ùiùKak i`kZû fûb Keòa ö ùcûe Zò òRY ijù~ûMú Z Zûu aP^C_ùe @aògßûi Keò ùiVûeê PûfòMùf ö Zû_ùe cêñ @û\e ijòZ _âYûcKfò Gaõ Zûue @ûù\g _ûk^ KeòaûKê ÊúKûe Kfò ö ZZ¨_½ûZ¨ ùiùcûùZ ùMûUòG Kì@ _ûLKê ù^AMùf Gaõ \CWÿòùe ùcûe ùMûWÿ \êAUòKêaû§òù\A ùcûùZ Kì@ bòZùe IfUû SêfûAù\ùf ö @[ðûZ cêŠ ZkKê,ùMûWÿ C_eKê ö ùcûe cêŠ _ûYòVûeê _âûd Zò ò êU C_ùe [ôfû ö jûZ\ßûeû ^û cêñ _ûYòKê QêAñ _ûeê[ôfò ^û cêjñ _ûLKê Zûjû @ûiòaûe ùKøYiòi¸ûa^û [ôfû ö ùcûùZ Gjò _âKûe IfUû SêfûAù\A ùi Kê@ûùWÿ PûfòMùf ö_âûd Pûeò _û* N<û _ùe ùi ù`eòùf Gaõ ùcûùZ Kì@eê aûjûeKeòù\ùf ö Zû_ùe ùcûùZ _Pûeòùf ‘ùiVûùe Kò_eò @^êbaùjC[ôfû ?’ cêñ Kjòfò ù~ ‘cêñ _ec @û^¦ fûb Keê[ôfò ö ùcû _eò cìLð_âûYú aû G_eò @û^¦e Kò_eò a‰ð û Keò_ûeòa ?’ ùcûe C©e gêYò Mêeêù\a@Z¥« _âi Ü ùjùf ö ùcûùZ Zûu jé\dùe fMûA ùcûe _âgõiû KùfGaõ Zûu iûwùe ù^AMùf ö ùMûUòG _lú Zû’e Qê@ûKê ù~_eò iûa]û^ùefûk^ _ûk^ Kùe, ùijò _âKûe ùi ùcûe _ûk^ Kùf ö ùi ùcûùZZûue MêeêKêkùe iÚû^ ù\ùf ö ùKùZ iê¦e [ôfû ùijò MêeêKêk ! ùiVûùeùcûe cûZû, _òZûue c]¥ aòiáZò ùjûAMfû ö ùcûe icÉ @^¥ @ûKhðY\ìe ùjûAMfû Gaõ cêñ iekZû_ìaðK a§^eê cêqò _ûAMfò ö ùcûùZ iað\ûG_eò fûMê[ôfû ù~ Zûue jé\dùe fûMòejò Zûuê jó òeúlY Keòaò ö ~\òZûue ba¥ cì©òð ùcû \éÁòùe @ûzû\òZ ^jêG Zûùjùf ù^Zâjú^ ùjaû jóùgâdÄe ö ùijò MêeêKêk G_eò _âòd [ôfû ù~ ùiVûùe _j*ò ùKjò aò LûfòjûZùe ù`eê [ôùf ö ùcûe icÉ ò]ô, Ne, iµ©ò, cûZû, _òZû K’YKjòaò, ùi jó ùcûe iaðÊ [ôùf ö ùcûe A¦âòdicìj ùicû^ue Kcð Z¥ûMKeò ùcûe ù^Zâùe ùK¦âòZ ùjûAMùf Gaõ ùcûe ù^Zâ Zûu C_ùe öùcû _ûAñ Mêeê Z G_eò ùjûA~ûA[ôùf Kò eûZò\ò cêñ Zûue jó ]¥û^ùeòcMÜ ùjC[ôfò ö @^¥ ùKøYiò aòhd _âZò ùcûe @ûMâj [ôfû ö Gjò _âKûe

]¥û^ Gaõ Pò«^ Keò ùcûe c^ I aê¡ò iÚòe ùjûAMfû ö cêñ ɲ ùjûAMfòGaõ Zûuê cû^iòK _âYûc KeòaûKê fûMòfò ö @ûjêeò @ù^K @û]¥ûcôòK ùK¦â@Qò; ù~CñVûùe bò Ü \ég¥ ù\LôaûKê còùk ö iû]Kcûù^ ùiVûKê mû^ _âû òKeòaûKê ~û@û«ò Z[û \âa¥ I icd @_Pd Ke«ò ö KùVûe _eògâc c]¥

(209)

Ke«ò Kò«ê ùghùe ùicû^uê _½û©û_ KeòaûKê jêG ö ùiVûùe Mêeê ZûueMê mû^ bŠûee @bòcû^ _â\gð Ke«ò Gaõ òRKê òÃku Kj«ò ö ùiZûue _aòZâZû I gê¡Zûe @bò d Z Ke«ò, Kò«ê Zûue @«üKeYùeùfg cûZâ \dû ^[ûG ö ùi @]ôK C_ù\g \ò@«ò Gaõ òR Kú©òðe òùRMêYMû^ Ke«ò; Kò«ê Zûue aûYú @«ùbð\ú jêG ^ûjó, @ZGa iû]KKêiù«ûh còùk ^ûjó ö @ûcô\gð _âiwùe Z ùicûù^ ùKûùg \ìeùeejò[û«ò ö Gjò _âKûe ùK¦â iû]Kcû^u _ûAñ Kò_eò C_ù~ûMú iò¡ùjûA_ûeòa Gaõ ùiVûeê Kò C ÜZòe @ûgû Keû~ûA_ûeòa ? ù~Cñ MêeêuegâúPeY K[û cêñ Gùa a‰ð û Kfò ùi bò Ü _âKûe [ôùf ö ùKak ZûueKé_û \éÁòùe ùcûùZ ÊZü @ êbìZò _âû¯ ùjûAMfû Z[û ^û ùcûùZ KòQò_âdûi ^û KòQò @]¥d^ KeòaûKê _Wÿòfû ö ùcûùZ ùKøYiò aÉê ùLûRòaûe@ûag¥KZû _Wÿòfû ûjó, aeõ _âùZ¥K aÉê ùcûùZ \òaûùfûK bkò RûRßf¥cû^ù\LûMfû ö ùKak ùcûe Mêeê jó RûYòQ«ò ù~ Kì@ùe IfUû SêfûAaû ùcû_ûAñ Kò _âKûe _ecû^¦ iò¡ iûa¥É ùjfû ö

ùijò PûeòRY ijù~ûMúu c]¥eê RùY Lêa¨ KcðV [ôfû ö ùKCñ _âKûeKcð Keòùa Gaõ ùKCñUò _eòZ¥R Zûjû Zûuê bfbûùa RYû[ôfû ö \ßòZúdRYK mû^ú [ôfû, ~òG iað\û mû^e @jõKûeùe aêWÿòejê[ôfû ö ZéZúdBgße bq [ôfû ~òGKò @^^¥ bûaùe bMaû^ue geYûMZ ùjûAiûeò[ôfûZ[û ZûKê RYû[ôfû ù~ Bgße jó K©ðû @U«ò ö ù~ùZùaùk ùicûù^ Gjò_âKûe aòPûe aò^òcd Keê[ôùf, jVûZ¨ Bgße i´§úd _âgÜ CVòfû öùiùZùaùk ùicûù^ aò û Kûjûe ijûdZûùe òR òRe mû^ C_ùeòbðeKeò Bgßeu @ù ßhYùe aûjûeòMùf ö gâú iûA ~òGKò aòùaK Gaõ

ùa÷eûM¥e _âZ¥l cì©òð [ôùf ùijò PûeòRYu c]¥ùe @^¥Zc [ôùf öGVûùe ùKjò @ûguû Keò_ûùe ù~ ù~ùZùaùk iûA Êdõ aâjàue @aZûe[ôùf, ùi Gjò ùfûKcû^u ijòZ KûjóKò i¹òkòZ ùjùf Gaõ G_eò @ûPeYKûjóKò _â\gð Kùf ? Êdõ @aZûe ùjûA[ôùf c]¥ Gaõ @ Ü jó aâjàGjò \éXÿ ]ûeYûe @]ôKûeú ùjûA[ôùf c]¥ ùi GK lê\â ùiø\ûMeeùbûR^Kê @û^¦ùe MâjY Keòù^ùf Gaõ ùiø\ûMee ùbûR^Kê Cù_lûKeòaû Z[û aò û Mêeêùe mû^_âû ò Keòaû a¥qòe K’Y \gû jêG, Zû’e GKC\ûjeY _âÉêZ Kùf ö gîZò(ùZ÷©eúd C_ òh\)ùe Kêjû~ûAQò ù~ cûZû,_òZû Z[û Mêeêue @û\e ijòZ _ìRû Keò ]ûcðòK Mâ Ú @]¥d^ Keòaû CPòZ ö

(210)

Gjû ùjCQò Pò© gê¡òe cûMð Gaõ ù~ _~𥫠Pò© gê¡ ^ùjûAQò, ùi_~𥫠@ûcôû êbìZò @ûgû a¥[ð @ùU ö @ûcôû- A¦âòd, c^ Gaõ aê¡òVûeêD¡ßðùe ö Gjò aòhdùe mû^ Gaõ ZKð @ûce ùKøYiò ijûdZû Keòa ûjó,ùKak Mêeêu Ké_ûùe jó iaê KòQò i¸a ö ]cð, @[ð Gaõ Kûc _âû ò òRe_âdûiùe ùjûA_ûeòa Kò«ê ùcûl _âû ò ùKak MêeêKé_ûùe jó i¸a ö gâúiûAu \eaûeùe _âKûe _âKûe ùfûKue icûMc ùjC[ôfû ö ùR¥ûZòhcûù^@ûiê[ôùf I baòh¥aûYú Keê[ôùf ö @^¥_lùe eûRKêcûe, gâúcû ¨ iµ Ü,ò¡ð , i Ü¥ûiú, ù~ûMú, MûdK Gaõ KkûKûe \gð òcò© @ûiê[ôùf ö

G_eòKò RùY @Zò gê\â c]¥ \eaûeKê @ûiê[ôfû Gaõ _âYûc Keòaû _ùeKjê[ôfû ‘iûA jó ùcûe cûñ I ùcûe aû_ Gaõ ùi R^à céZê¥PKâeê ùcûùZC¡ûe Keòù\ùa ö’ @ûC c]¥ @ù^K ùKkû, Kú©ð ò@û \k, @§, _wê,^û[_^Úú, ^©ðK Z[û cù^ûe¬^ Keê[ôaû a¥qò \eaûeKê @ûiê[ôùf,ù~CñVûùe ùicû^ue CPòZ i¹û^ Keû~ûC[ôfû Gaõ Gjò _âKûe C_~êqicdùe ùiø\ûMe c]¥ _âKU ùjfû Gaõ ù~Cñ @bò d ZûKê @_ðYKeû~ûA[ôfû, ZûjûKê ùi _ì‰ð Kfû ö

@ûce aòPûeùe Pûeò _û* N<û Kì@ùe IfUû Sêfò ejòaû-GjûKê iûcû^¥NUYû cù^ Keòaû CPòZ êùjñ ö KûeY GùZ icd _~𥫠\CWÿòùe a§ûùjûA IfUû Sêfòaû _ùe c]¥ ~òG KÁ _ûC^ûjû«ò Gaõ _ecû^¦ @ êbaKeêQ«ò iòG ò½d ùKøYiò aòek a¥qò ùjûA[ôùa G[ôùe iù¦j K’Y ?G ùlZâùe @^¥ ùKjò ùjûA[ôùf _úWÿû ùjaûe i¸ûa^û @]ôK [ôfû öG_eò _âZúZ ùjCQò Kò icû]ô @aiÚûKê jó ùaû]jêG GVûùe PòZâY Keû~ûAQò ö@û^¦ \êA _âKûe ùjûA[ûG-_â[c H¦âòK, \ßòZúd-@û]¥ûcôòK ö Bgße @ûceA¦âòd Gaõ geúe I c^e _âaé©ò eP^û ajòcêðLú KeòQ«ò Gaõ ù~ùZùaùkZûjû aòhd_\û[ð ij iõfMÜ ùjûA~ûG, @ûcKê A¦âòd-ùP÷Z^¥Zû _âû ò jêG,~ûjûe `kÊeì_ @ûcKê iêL aû \êüLe bò ÜZû aû Cbde i¹ògâY @ êbajêG ö GjûKê _ecû^¦ Kêjû~òa ^ûjó ö ù~ùZùaùk A¦âòd I c^Kêùicû^ue aòhd _\û[ðeê jUûA @«cðêLú Keò @ûcôûùe ùK¦âòZ Keû~ûG,ùiùZùaùk @û]¥ûcôòK eiûÊû\ fûb jêG Gaõ ùijò icde @û^¦Kêbûhûùe a‰ð û Keû~ûA_ûeòa ^ûjó ö ‘cêñ _ecû^¦ùe [ôfò, Z[û ùijòicde a‰ð û Kò_eò Keò_ûeòaò ?’ aûaûue Gjò Cqòeê GK[û _âZò]ß òZùjCQò ù~ Mêeê Zûuê icû]ô @aiÚûùe eLô P*k A¦âòd Gaõ c^eì_ú Rkeê

(211)

\ìeùe eLô[ôùf öC_aûi Gaõ gâúcZú ùMûLùf : aûaû ^û ùKùa òùR C_aûi

KeòQ«ò, ^û KûjûKê KeòaûKê ù\AQ«ò ö C_aûi Keê[ôaû a¥qòe c^ùKùa gû« eùj ^ûjó, Zûùjùf Zûue _ecû[ð _âû ò Kò_eò i¸aùja ? _â[ùc @ûcôû Zé ò ùjaû @ûag¥K ö ùbûKòfû ejò Bgße _âû òùjûA_ûeòa ^ûjó ö ~\ò geúeùe KòQò @ Üe DRðû ùjûA^[ôa ùZùa@ûùc ùKCñ Plêùe Bgßeuê ù\Lôaû, ùKCñ Ròjßûùe Zûue cjû^Zûea‰ð û Keòaû, @ûC ùKCñ K‰ðùe Zûue K[û gâaY Keòaû ? iûeûõg GjûKò ù~ùZùaùk icÉ A¦âòduê ùLûeûKò Z[û gû«ò còùk Z[û ù~ùZùaùkùicûù^ akò ej«ò, ùiùZùaùk jó @ûùc bqò Z[û Bgße _âû òeiû]^û Keò_ûeòaû ö G[ôfûMò û @ûùc C_aûi Keòaû CPòZ û @ZòeòqùbûR^ ö ùbûR^ùe iõ~c eLôaû geúe Gaõ c^ Cbd _ûAñ C©c@ùU ö

gâú iûAaûaûue RùY bq gâúcZú KûgúaûB Kû òUKeuVûeê _ePòd_Zâ@ûYò gâúcZú ùMûLùf ûcÜú Rù ÷Kû cjòkû \û\û ùKfKeu òKUKê gòeòWÿò@ûiòùf ö ùi GK[û \éXÿ ò½òZ ùjûA @ûiò[ôùf ù~ aûaûue gâúPeYùeejò Zò\ò ò C_aûi Keòùa ö Zûue gòeòWÿòùe _j*òaûe \ò K _ìaðeê jóaûaû \û\û ùKfKeuê Kjòùf Kò ‘cêñ iòcMû(ùjûfò) \ò ùcûe i«û^cû^uêC_aûiùe ù\Lô_ûeòaò ^ûjó ö ~\ò ùicû^uê ùbûKòfû ejòaûKê _WÿêQòZûùjùf GVûKê @ûiò fûb K’Y ? \ßòZúd \ò ù~ùZùaùk ùijò cjòkû\û\û ùKfKeu ij \ßûeKûcûdúKê ~ûA aûaûue PeYKck _ûLùeaiòùf, aûaû Zêe« Kjòùf ‘C_aûie @ûag¥KZû K’Y ? \û\û b…uNeKê ~ûA _êe^_êkò Zò@ûeò Ke ö òRe _òfûcû^uê Lê@û@ Gaõ òùRLû@ ö’ ùi\ò ùjûfò [ôfû Gaõ gâúcZú ùKfKeue cûiòK ]cð c]¥[ôfû ö \û\û b…u Nùe ùeûùhA KeòaûKê ùKjò ^[ôùf, G[ô òcù«aûaûue Cqò Kò_eò icùdû_ù~ûMú [ôfû ! gâúcZú ùMûLùf \û\û b…uNeKê ~ûA ùbûR^ _âÉêZ Kùf Gaõ @^¥cû^uê ùbûR^ KeûA òùRMâjY Kùf ö ùKùZ iê¦e K[û Gaõ ùKùZ iê¦e Zûue gòlû ö

aûaûue cûfòK : aûaû Zûue _òfû\ò e GK KûjûYú G_eò a‰ð ûKeòQ«ò ö

ù~ùZùaùk cêñ ùQûU [ôfò, RúaòKû C_ûRð òcù« aòWÿMûIñ @ûiòfò ö

(212)

ùiVûùe ùcûùZ Reò Kûc còkòMfû Gaõ cêñ _ì‰ð_âûYùe òÂû ijKûùeKûc Keòaûùe fûMòfò ö ùcûe Kûc ù\Lô ùgV ajêZ _âi Ü ùjùf ö ùcûiûwùe @ûC Zò òRY _òfû c]¥ Kûc Keê[ôùf ö _â[cRYK 50 Uuû,\ßòZúd RYK 100 Uuû Gaõ ZéZúd RYK 150 Uuû _ûC[ôfû ö ùcûeKûc Gjò Zò òRYuVûeê \êAMêY [ôfû ö ùcûe ò_êYZû ù\Lô ùgV ajêZLêiò ùjùf ö ùi ùcûùZ iaêùaùk ùLûRê[ôùf Gaõ ùcûe _âgõiû c]¥Keê[ôùf ö ùi ùcûùZ ù_ûhûK, _MWÿò Gaõ GK gûf ù\ùf ö cêñ ZûKêùicòZò eLôù\fò ö KûeY cêñ cù^ Kfò ù~ c êh¥ \ßûeû _â\© icÉ Rò òh^ûgaû ¨ Gaõ @_ì‰ð ö Kò«ê ùcûe cûfòKu \ßûeû ~ûjû _âû¯ ùja, Zûjûùgh _~𥫠ejòa ö ùKøYiò aò a¥qòe C_jûe Zûjû ij icû^ ùjûA_ûeòa^ûjóñ ö ùcûe cûfòK Kj«ò ‘ù^A~û@’ ö ùfûKcûù^ ùcû _ûLKê @ûiòKjêQ«ò ‘ùcûùZ \ò@, ùcûùZ \ò@ ö’ Kò«ê ~ûjû cêñ KjêQò, Zûjûe @[ð _âZòKòG ]¥û^ ù\aûe _âdûi Keê ûjû«ò ö ùcûe cûfòKe bŠûe @û]¥ûcôòKiµ\ùe _eò_ì‰ð @ùU, @ûC Zûjû GVûùe ejòQò ö cêñ KjêQò ZûKê MûWÿòùeb©ðòKeò ù^A~û@ ö ù~ûM¥ i«û^ G_eò Keòaû CPòZ ö ùcûe `KòeePûZê~ð¥, ùcûe bMaû^ue fúkû Gaõ ùcûe cûfòKe Êbûa iað\û @\ßòZúd öùcûe Gjò geúe cûUòùe cògò~òa, iûeû bìcŠkùe a¥û¯ ùjûA~òa Z[ûGjò @aie @ûC ùKùa _âû¯ ùja ^ûjó ö cêñ ù~Cñ@ûùWÿ ~ûG, ù~CñVòaùi, cûdû ùcûùZ aò KÁ ù\CQò ö Z[û_ò cêñ òRe bqcû^u Kf¥ûYòcò© iað\û a¥Mâ ejêQò ö ~òG ~ûjû KòQò aò KeêQò, \òù^ Zûjûe `k ZûKê

@ag¥ còkòa Gaõ ~òG ùcûe Gjò aP^Kê iàeY eLôa, ZûKê ùcøkòK@û^¦ _âû ò ùja ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(213)

öö ZâùdûZâòõgZ(33) @]¥ûd öö

aòzû \õg^, ù_æM ùeûMeê cêqò, Rûcù^eùe PcKôûe, aûaû Gùaaò RûMâZ, ùUû \ßûeû aûaûu iMêY \gð

_ìað @]¥ûdùe Mêeêu cjû^Zû K[û a‰ð û Keû~ûAQò ö Gùa Gjò@]¥ûdùe C\òe cûjûcô¥ @ûùfûP^û Keòaû ö

_âÉûa^û : _â[ùc ùijò cjû ¨ i ÚMYu PeYùe _âYò_ûZ Keòaû,~ûjûue Ké_û\éÁò cûZâùK icÉ _û_ ù]ûA ùjûA~ûG ö i Úue aûYú aWÿc]êe I gòlû_â\ ö bq c^ùe Zûjû @_ìað @û^¦ ùLkûA\òG ö ùicû^uc^ùe ùKøYiò ùb\bûa ~[û Gjû ùcûe, Zûjû Zêce G_eò aòPûe^[ûG ö Zûue EY G R^àùe K’Y, @ù^K R^àùe c]¥ _eòùgû]Keû~ûA_ûeòa ûjó ö

C\ò(aòbìZò) : Gjû iaðR^aò\òZ ù~ aûaû icÉuVûeê \lòYû ù^C[ôùfGaõ ùi[ôeê GK aéjZ @õg \û^ Keòiûeòaû _ùe ~ûjû akê[ôfû, ùi[ôeêùi RûùkYò iõMâj Keò ]ì òKê _â{ßkòZ Keò eLê[ôùf ö Gjò ]ì òe biàùjCQò C\ò ö bqcûù^ gòeòWÿòeê _âiÚû^ Keòaû icdùe Gjò bià ùicû^uêcêqjÉùe aòZeY Keû~ûC[ôfû ö

Gjò C\òeê aûaû K’Y gòlû \ò@«ò ? Gjò aâjàûŠe icÉ _\û[ð C\ò aûbiàZêf¥ lYiÚûdúö _*Z©ßùe òcðòZ @ûce Gjò geúe c]¥ iûõiûeòKùbûMû\ò _ùe \òù^ aò ûg ùjûA biàùe _eòYZ ùja ö bqcû^uê GjòK[û iàeY KeûAaû òcù« @[ðûZ ùicû^u geúe aò ùghùe biàùe_eòYZ ùja, aûaû C\ò aòZeY Keê[ôùf ö C\ò \ßûeû aûaû @ûC ùMûUòGgòlû c]¥ _â\û^ Keê[ôùf ù~ aâjà jó iZ¥ Gaõ RMZ cò[¥û @ùU ö Gjòiõiûeùe aÉêZü KòG Kûjûe _òZû, _êZâ aû _ ôú êùjñ ö @ûùc GKû @ûiòQêGaõ GKû jó ~òaû ö

_ìaðeê ù\Lû~ûAQò Gaõ a©ðcû^ c]¥ @ êba Keû~ûCQò ù~ C\ò \ßûeû@ù^K gûeúeòK Gaõ cû^iòK ùeûMú iêiÚZû fûb KeêQ«ò ö _âKéZùe aûaûbqcû^uê \lòYû Gaõ C\ò \ßûeû iZ¥ Gaõ @iZ¥e aòùaK Z[û @iZ¥Z¥ûM Keòaûe iò¡û« gòlû ù\C[ôùf ö C\òeê ùa÷eûM¥ Gaõ \lòYûeê Z¥ûMe

(214)

gòlû còkò[ûG ö Gjò Cbde @bûaùe cûdûeì_K baiûMeKê _ûe KeòaûKVò , G[ô_ûAñ aûaû @^¥cû^ue _úWÿû òùR ij¥ Keò \lòYû MâjYKeê[ôùf ö bqcûù^ aò\ûd ù^aû icdùe _âiû\ eì_ùe C\ò ù\A Z[ûcÉKùe fMûA ùicû^uê @ûgúaðû\ Keê[ôùf ö ù~ùZùaùk aûaû _âi ÜPò©ùe [ôùf, ù_âc ijKûùe MúZ MûC[ôùf ö G_eò GK bR^ C\òi´§ùe @Qò ö ‘ecùZ eûc @ûI Rú @ûI Rú, C\òdû Kò ùMû ò@ûñ fûIRú ö’aûaû aWÿ gê¡ I c]êe Êeùe Gjû MûC[ôùf ö

Giaê Z C\òe @û]¥ûcôòK _âbûa i´§ùe CùfäL KeûMfû, ZûjûeùbøZòK _âbûa c]¥ [ôfû, ~ûjû bqcû^ue ÊûiÚ¥, icé¡ò, Pò«ûcêqò Gaõ@ù^K iûõiûeòK C_Kûe Keê[ôfû ö Gjò_eò Cbd @û]¥ûcôòK I iûõiûeòKKf¥ûY \òMùe C\òe cûjûcô¥ @^^¥ ö Gùa C\ò _âiwùe KòQò KûjûYúgêYòaû ö

aòzû \õg^ : ûiòKe ûeûdY ùcûZòeûc Rû^ú aûaûue bq [ôùf öaûaûue @^¥RùY bq eûcP¦â aûc^ ùcûWÿKu @]ú^ùe ùi KûcKeê[ôùf ö [ùe ùi Zûue cû@ûu ij gòeòWÿò Mùf I aûaûue \gðKùf ö aûaû Zûu cû’uê Kjòùf Kò ‘Gùa Zêce _êZâ PûKòeò QûWÿò ÊZªa¥aiûd Keòaû CPòZ ö’ KòQò \ò _ùe aûaûue aP^ iZ¥ ùjfû ö^ûeûdY Rû^ú PûKòeò QûWÿò GK ùaûWÿòðõ Méj ‘@û^¦ûgâc’ PkûAaû @ûe¸Kùf ö Zûjû ùag bf Pûfòfû ö [ùe ûeûdYeûIue RùY a§êuê ùMûUòGaòQû KûcêWÿòù\fû ö Zûue geúeùe @ij¥ _úWÿû ùjfû ö G_eò ùlZâùeC\òe _âbûa eûcaûY i\ég @ùU, aòQû KûcêWÿòaû iÚû^ùe ZûKê ùKakfMûAù\aû K[û ö ^ûeûdY C\ò ùLûRòùf, Kò«ê _ûAùf ^ûjó ö aûaûue`ùUû i¹êLùe QòWÿû ùjûA ùi ijûdZû òcù« _âû[ð û Kùf Gaõ Zûue^ûc ù^A Zûu i¹êLùe Rkê[ôaû ]ì_KûVòe KòQò biàKê aûaûue C\ò cù^Keò aòQû KûcêWÿò[ôaû iÚû^ùe fMûAù\ùf ö @û½~ð¥e K[û ùi jûZ jUûAaûcûùZâ _úWÿû \ìe ùjûAMfû Gaõ \êùjñ Lêiò c^ùe ù`eòùf ö

ù_äMeê cêqò : [ùe aû¦âûe RùY bq \ìe iÚû^ùe ejê[ôaû ZûueK^¥û, ù_äM ùeûMùe @ûKâû« ùjûA[ôaûe gêYòùf ö Zûu _ûLùe C\ò^[ôfû ö ùZYê ^û^ûiûùja Pù¦ûeKeuê C\ò _VûAaû _ûAñ ùiLaeù\ùf ö ùiùZùaùk ^û^ûiûùja [ûù^ ùekùÁi^ ^òKUùe[ôùf ö _ ôúu ijòZ cògò ùi Kf¥ûY ~ûZâû Keê[ôùf ö Zûu _ûLùe c]¥

(215)

ùiùZùaùk C\ò [ôfû ö ùZYê ùi eûÉûeê KòQò ]ìkò CVûA @ûYòùf Gaõgâú iûAaûaûue ]¥û^Keò Zûue ijûdZû òcò© _âû[ð û Kùf Z[û ùijò]ìkòKê Zûue _ ôúu cÉKùe fMûAù\ùf ö @û½~ð¥e aòhd ù~ ùijòcêjì©ðeê Cq a¥qòue K^¥ûe ÊûiÚ¥ûaiÚûùe C ÜZò ùjaûKê fûMòfû Gaõ ùiiêiÚ ùjûAMfû ö

Rûcù^ee aòflY PcKôûe : 1904-05 ciòjûùe ^û^ûiûùjaPù¦ûeKe Lû^ù\g Ròfû Rûcù^eùe cûcfZ\ûe [ôùf ö Gjû gòeòWÿòVûeê_âûd 100 cûAf \ìeùe @aiÚòZ ö ^û^ûiûùjau K^¥û ùc÷ ûZûA ùijòicdùe MbðûaiÚûùe [ôùf Gaõ _âia icd C_^úZ ùjûA~ûA[ôfû öcûZâ _âia ùjaûeê Zûue @aiÚû aWÿ C\¨ùaMR^K ùjûA_Wÿò[ôfû ö \êAZò ò\ò ]eòò búhY ùa\^û ùjC[ôfû ö ^û^ûiûùja icÉ _âdûi KùfKò«ê KòQò k ùjfû ûjó ö Gjû_ùe ùi aûaûuê iàeYKeò Zûue ijûdZûòcò© _âû[ð û Kùf ö ùijò icdùe gòeòWÿòùe eûcMúe aêaû, ~ûjûuê aûaû

aû_êMúe aêaû ùaûfò WûKê[ôùf, Zûu Ne Lû^ù\gKê ~òaûKê aûjûeò[ôùf öaûaû Zûuê WûKò C\ò Gaõ ùMûUòG @ûeZò ajò ù\A ù`eòaû aûUùeRûcù^eùe IjäûA ^û^ûiûùjauê Zûjû ù\aûKê Kjòùf ö eûcMúe aêaûKjòùf Kò Zûu _ûLùe cûZâ \êAUuû @Qò, GZòKòùe aWÿ KÁùe ùiRkMûIñ _~𥫠~ûA_ûeòùa ö ùiVûeê 30 cûAf @ûMKê _êYò ~òùa Kò_eò?aûaû Kjòùf Pò«û Keòaûe ^ûjó ö iaê a¥aiÚû ùjûA~òa ö’ aûaûu CqòC_ùe aògßûi Keò eûcMúe aêaû gòeòWÿò _âiÚû^ Kùf Gaõ eûZò 2Uû 45cò òU¨ icdùe RkMûIñùe _j*òùf ö Zûu _ûLùe cûZâ \êA @Yû aûKò[ôfû ö ùÁi^ùe ùi IjäûAaû cûùZâ ùKjò RùY aWÿ _ûUòùe WûKê[ôaûegêYûMfû ‘gòeòWÿòeê @ûiò[ôaû aû_êMúe aêaû ùKCñVò @Q«ò ?’ ùi @ûMKê ~ûA‘cêñ gòeòWÿòeê @ûiòQò Gaõ ùcûe ûc aû_êMúe aêaû’ ùaûfò _eòPd ù\ùf ö@ûM«êKRYK ZûKê û^ûiûùja Pù¦ûeKe _VûAQ«ò ùaûfò Kjò GK iêi{òZUûwû òKUKê ù^AMfû ö Uûwûùe \êAUò iê¦e jéÁ_êÁ ùNûWÿû ù~ûPûùjûA[ôfû ö \îZ MZòùe UûwûUò Pûfòfû ö KòQò icd _ùe ùMûUòG iÚû^ùeUûwûUò @UKòfû I ùNûWÿûKê _ûYò _òAaûKê \ò@ûMfû ö Gjû c]¥ùe ùijò@mûZ a¥qò Z[û UûwûPûkK eûcMúe aêaûuê iûcû^¥ Rkù~ûM Keòaû _ûAñ@ êùeû] Kfû ö ùZùa Zûue òg\ûXÿò Z[û ùagbìhûeê ùi cêifcû^cù^Keò eûcMúe aêaû Rk_û^ KeòaûKê c^û Keòù\ùf ö UûwûPûkKRYK

(216)

Zûue c^ K[û RûYò_ûeò Kjòùf ùi MWÿIßûfe ùlZâúd aõgú jò¦ê @U«ò ö^û^ûiûùja Zûu _ûAñ Gjò RkLô@û _VûAQ«ò, ùZYê c^ùe KòQò iù¦jeLôaû CPòZ êùjñ ö Gjû_ùe eûcMúe aêaû Zûu ij cògò Rk_û^ KùfGaõ _êYò ~ûZâûe¸ Keò iìù~ð¥û\d ùakKê Rûcù^eùe _j*òMùf ö eûcMúeaêaû ùgøPKâòdû òcù« Mùf Gaõ KòQò icd _ùe ù~ùZùaùk ù`eòùfùNûWÿû, ùNûWÿûMûWÿò Kò û PûkK, KûjûKê ^ù\Lô @û½~ð¥PKòZ ùjûAMùf öùi RûYò_ûeê [ôùf Zûuê KòQò iìP^û ù\A MûWÿòUò Kò_eò Kê@ûùWÿ _kûAMfû ö

òKUùe [ôaû KùPeò _ûLKê ~ûA ùi ^û^ûiûùjau Ne _PûeòùfGaõ Zûu NeKê ~ûA aûaû Zûu jûZùe _VûA[ôaû @ûeZò I C\ò _â\û^Kùf ö ùijò icdùe ùc÷ ûZûAue @aiÚû aWÿ C\¨ùaMR^K ùjûA[ôfûI icùÉ a¥É ùjûA_Wÿò[ôùf ö ^û^ûiûùja _ ôúuê WûKò C\òKê _ûYòùeùMûkûA K^¥ûKê _òAaûKê ù\aûKê Gaõ @ûeZò KeòaûKê Kjòùf ö aûaûueijûdZû aWÿ icùdû_ù~ûMú ùaûfò Zûue cù^ ùjfû ö @û½~ð¥e aòhdù~ C\ò _û^ Keòaûe KòQò icd _ùe _âia KêgkZû_ìaðK ùjûAMfû öGjû_ùe eûcMúe aêaû ù`eòaûKê _âÉêZ ùjûA û^ûiûùjauê UûwûPûkK,Uûwû Z[û Rk_û^ @û\ò a¥aiÚû òcù« ]^¥aû\ ù\ùf; Kò«ê û^ûiûùjaGK[û gêYò @û½~ð¥PKòZ ùjûAMùf ö KûeY ùi ùKøYiò Uûwû KòUûwûPûkKKê _VûA^[ôùf Z[û gòeòWÿòeê ùi @ûiê[ôaû ù^A ZûuVûùeùKøYiò _ìað iìP^û ^[ôfû ö

[ûù^e @aie_âû¯ cûcfZ\ûe aò.bò. ù\a û^ûiûùja Pù¦ûeKeu_êZâ aû_êiûùja Pûù¦ûeKe Gaõ gòeòWÿòe eûcMúe aêaûuê Gjò aòhdùe_Pûeò[ôùf Gaõ ùicû^u C©eùe _ì‰ð i«êÁ ùjûA gâú iûAfúkû _ZâòKûebûM 13(iõL¥û 11,12,13)ùe M\¥ Gaõ _\¥ @ûKûeùe GK iê¦eeP^û _âKûg Keò[ôùf ö (1)aò.bò. eiòõjÊûcú c]¥ ùc÷ ûZûA(bûM 5,_éÂû 14) (2) aû_êiûùja Pù¦ûeKe(bûM 20, _éÂû 50) Gaõ (3)eûcMúe aêaû (bûM 27, _éÂû 83)u adû^ ù^A[ôùf, Gaõ Zûjû]ûeûaûjòK bûaùe 1 Rê 1936, 16 ùiù_Ö e 1936 Gaõ 1Wòùi´e 1936 iõL¥ûùe _âKûgòZ ùjûAQò ö ‘bqu @ êba’ _êÉKeZéZúd iõL¥ûùe c]¥ Gjò @ êbìZò _âKûgòZ ùjûAQò ö òcÜfòLôZ _âiweûcMúe aêaûu Cqò @ êiûùe C¡éðZ ùjûAQò ö

‘\òù^ aûaû ùcûùZ Zûu _ûLKê WûKò ùMûUòG C\ò _êWÿò@û Gaõ @ûeZò

(217)

ajò ù\ùf Z[û Rûcù^e ~ûA û^ûiûùjauê jÉû«e Keòaû _ûAñ Kjòùf öcêñ Kjòfò ùcû _ûLùe cûZâ \êA Uuû @Qò ö ùKû_eMûIñeê RkMûIñ ~òaû Gaõ_êYò ùiVûeê ak\MûWÿòùe Rûcù^e ~òaû _ûAñ Gjò @[ð @<òa ^ûjó ö aûaûKjòùf ‘@ûfäû ù\Mû’ ö ùi\ò gêKâaûe [ôfû ö cêñ gúNâ aûjûeò_Wÿòfò öc^cûWÿùe i§¥û 6.30 I RkMûIñùe _j*òfûùakKê eûZò 2Uû 45cò òU ùjûA[ôfû ö ùijò icdùe ù_äMùeûM ù~ûMê KUKYû Rûeò ùjûA[ûG,GYê cêñ Kò_eò Rûcù^e ~òaò bûaê[ôfò ö eûZò 3Uû icdùe RùY a¥qò@ûiòùf, ùi ùMûWÿùe f´û ùRûZû _ò§ò[ôùf I cêŠùe _MWÿò aû§ò[ôùf öùi ùcûùZ Uûwûùe aiûAùf Gaõ Uûwû Pûfòfû ö cêñ UòùK bdbúZùjûA~ûA[ôfò ö aûUùe bMêe _ûLùe cêñ Rk_û^ Kfò ö ù~ùZùaùkiKûùk Rûcù^e _j*òfò, jVûZ¨ ùgøPûkd ~òaûKê Azû ùjfû ö Zû_ùeù~ùZùaùk ù`eòQò, ùKjò ^[ôùf ö Uûwû Gaõ UûwûPûkK @\ég¥ùjûA~ûA[ôùf ö’

öö aûaû Gùa aò RûMâZ öö

^ûeûdY eûI : bq ^ûeûdY eûIue aûaûuê Zò ò[e \gð KeòaûeùiøbûM¥ _âû¯ ùjûA[ôfû ö 1918 ciòjûùe aûaûu cjûicû]ôe Zò òahð_ùe [ùe ùi gòeòWÿò ~òaûKê Pûjêñ[ôùf; Kò«ê ùKøYiò KûeYagZü Zûjûi¸a ùjC^[ôfû ö aûaû icû]ôiÚ ùjaûe ahðK _ùe ùi eêM¨YùjûA_Wÿòùf ö ùKøYiò PòKòiôûeê C_Kûe còkòfû ûjó ö \ò eûZò ùi aûaûue]¥û^ Keòaûùe fûMòùf ö \òù^ eûZòùe ùMûUòG Ê_Ü ù\Lôùf ö

GK Mê¶û c]¥eê aûaû aûjûeò @ûiêQ«ò Gaõ Zûuê iû«ß û ù\A KjêQ«ò‘a¥É jê@ ûjó, KûfòVûeê bf ùjûA~òa Gaõ i¯ûj _ùe Pfûaêfû KeòaûKêfûMòa ö’ VòK¨ ùijò icdùe ^ûeûdY eûI iêiÚ ùjûAMùf ö Gùa GjûaòPûe Keòaûe K[û ù~ aûaû ù\j]ûeú [ôaûùaùk Zûuê RúaòZ Kêjû~ûC[ôfûGaõ ù\jZ¥ûM Kùf ùaûfò ùi K’Y céZ ùjûAMùf ? êùjñ, aûaû@ce- Rúa^ I céZê¥e D¡ßðùe ö [ùe ~òG @^^¥ bûaùe ZûuegeYûMZ ùjûAQò, ùi ù~CñVûùe aò [ûC^û KûjóKò, ùi Zû’e _ì‰ðijûdZû Keò[û@û«ò ö ùi iað\û _ûL _ûLùe ejò[û«ò, @ûC ù~Cñ_eòeì_ ù^A c]¥ bq i¹êLùe _âKU ùjûA Zû’e Azû _ì‰ð Ke«ò ö

@®ûiûùja KêfK‰òð : 1917 ciòjûùe @û®ûiûùja KêfK‰òðu gêb\ò

(218)

@ûiòfû ö [ûù^Kê Zûue a\kò ùjûAMfû ö aûfûiûùja bûùUuVûeê _ûA[ôaû`ùUûKê ùi _âZ¥j _ìRû Keê[ôùf ö aWÿ òcðk jé\dùe ùi _ìRû Keê[ôùf ö_âZò\ò êf, P¦^ Gaõ ù ÷ùa\¥ aûaûuê @_ðY Keê[ôùf Gaõ Zûue\gð _ûAñ @bòkûh eLô[ôùf ö Gjò aòhdùe GZòKò Kêjû~ûA_ûùe ù~bûa_ìaðK aûaûue ùUûKê ù\Lôaû c]¥ aûaûu \gð ijòZ icû^@ùU ö òcÜùe a‰òðZ K[ûeê Gjû ÆÁ jêG ö

öö ùUû \ßûeû aûaûu iMêY C_ûi^û öö

aûfûiûùja iìZûe : cê Aùe aûfûaêaû ^ûcùe RùY i Ú [ôùf öZûue @^^¥ bqòbûa, RYûY I bR^ Mû^ Gaõ @ûPeY \ßûeû ùi‘@û]ê òK ZêKûeûc’ bûaùe L¥ûZò @Rð Keò[ôùf ö 1917 ciòjûùe ùigòeòWÿò @ûiòùf ö ù~ùZùaùk ùi aûaûuêê _âYûc Kùf, aûaû Kjòùf ‘cêñ ZGjûuê Pûeòahð ùjfû RûYòQò ö’

aûfûaêaû @û½~ð¥ ùjûAMùf Gaõ Kjòùf ùi Z _â[c[e _ûAñ gòeòWÿò@ûiòQ«ò, Gjû Kò_eò i¸a ùjfû ? MìXÿ Pò«û Keòaû _ùe ùi aûaûueCqòe @[ð jé\ùaû] Kùf Gaõ c^ bòZùe bûaòaûKê fûMòùf Kò Gjò i ÚùKùZ iaða¥û_K Gaõ iaðmû^ú, Z[û bqcû^u _âZò Zûue jé\dùeùKùZ \dû _ìeò ejòQò ö cêñ Z Zûue `ùUûKê ùKak ^cÄûe Keò[ôfò,ùijò NUYû c]¥ ùi RûYòQ«ò ö G[ô_ûAñ ùi ùcûùZ ùiK[ûe @ êbaKeûAùf ù~ Zûue `ùUû ù\Lôaû c]¥ Zûue \gð i\ég @ùU ö

Gùa @ûùc @û®ûiûùjau K[ûKê @ûiòaû ö ùi ù~ùZùaùk [ûù^ùe[ôùf, Zûuê bò Wÿò MÉùe ~òaûKê ùjfû ö i¯ûùj _~𥫠ùiVûeê ù`eòaûi¸a [ôfû ö Zûue @ ê_iÚòZòùe ZéZúd \ò Zûu Nùe òcÜfòLôZ aòPòZâNUYû NUòfû ö \ßò_âje icdùe @û®ûiûùjau NeKê RùY Kòe @ûiòùf,~ûjûue Êeì_ aûaûue ùUû @ êeì_ [ôfû ö gâúcZú KêfK‰òð Z[û Zûue_òfûcûù^ bâcùe _Wÿò Zûuê _Pûeòùf ‘@û_Y gòeòWÿòe iûAaûaû Z êj«ò ?’Gjûe C©eùe @mûZ a¥qòRYK Kjòùf cêñ Z iûAaûaûue @ûmûajùiaK Gaõ Zûue @ûù\gKâùc jó @û_Yue Kêgk icûPûe RûYòaû _ûAñ@ûiòQò ö `KòeRYK \lòYû cûMòùf Gaõ gâúcZú KêfK‰òð Zûuê GK Uuûù\ùf ö Zû_ùe `Kòe Zûuê ùMûUòG C\ò _êWÿò@û ù\A ZûKê _ìRû Ne`ùUû _ûLùe eLòaûKê Kjòùf ö Gjû _ùe ùi PûfòMùf ö Gùa @ûi«ê,

(219)

aûaûue @\¨bìZ fúkû gâaY Keòaû öbò Wÿòùe @®ûiûùjaue ùNûWÿû ùeûMòYû ùjûAMfû I Pûfò_ûeòfû ûjó ö

ùZYê ùijò\ò i§¥ûùe ùi NeKê ù`eò@ûiòùf ö Nùe _j*ò _ ôúuVûeê`Kòe @ûiò[ôaû K[û gêYòùf ö `Kòeu \gð eê ùi a*òZ ùjûA[ôaûeêZûue c^ \êüL ùjfû Z[û _ ôú Zûuê cûZâ UuûUòG \lòYû ù\A[ôaûeê ùi@ûjêeò \êüL Kùf ö ùi [ôùf @«Zü 10 Uuû ù\A[ûù« ùaûfò cù^cù^ bûaòùf ö Gjû_ùe `KòeRYK ùKCñVò [ôùa bûaò Zêe« Zûuei§û^ùe aûjûeò_Wÿòùf ö Mâûce ciRò\¨ Gaõ @^¥û^¥ iÚû^ ùi ùLûRòaêfòùf Kò«ê ùKCñVò aò KòQò iìP^û còkòfû ^ûjó ö

_ûVKMY ! aZâòõg @]¥ûdùe aûaûu CqòKê Gùa iàeY Ke«ê ö lê]ûù_Uùe Bgßeue @ù ßhY Keòaû CPòZ êùjñ ö @û®ûiûùjauê Gjògòlû còkòfû ö òeûg ùjûA NeKê ù`eò ùi ùbûR^ Kùf I Zû_ùe _êYòa§ê PòùZâu ij Cq Kòeu i§û^ùe aûjûeòùf ö @ÌKòQò aûU ~ûAQ«òaò_eúZ \òMeê RùY `Kòe @ûiê[ôaûe ù\LûMfû ö CùfäL¥ aûjêf¥ ù~ùijò Kòe jó Zûu NeKê @ûiò[ôùf ö aûaûu eì_ ij Zûue ùPùjeûùe@ù^K iûc¬i¥ [ôfû ö KòeRYK jûZ aXÿûA \lòYû cûMòùf ö @û®ûiûùjaZûuê UuûUòG ù\ùf ö ùi @ûjêeò cûMòùf ö G[e \êA Uuû ù\ùf öZ[û_ò ùi i«êÁ ùjùf ^ûjó ö a§êuVûeê 3 Uuû ]ûe @ûYò ù\ùf, Kò«êùi _êYò cûMòaûKê fûMòùf ö Zû_ùe @®ûiûùja Zûuê NeKê @ûiòaûKê Kjòùf öicùÉ cògò NeKê Mùf ö

@®ûiûùja Zûuê @ûC 3 Uuû ù\ùf @[ðûZ ùcûU 9 Uuû ö Z[û_ò`KòeRYK @i«êÁ RYû_Wÿê[ôùf Gaõ cûMòaûùe fûMò[ôùf ö @®ûiûùja10 Uuû ù\aûKê Kjò[ôùf ö ùZYê ZûuVûeê 10 Uuû ù^aû _ùe Kòei«êÁ ùjùf I @ûMeê ù^A[ôaû 9 Uuû Zûuê ù`eûAù\ùf ö 9 iõL¥ûaòùgh @[ð_ì‰ð Z[û ^aaò]û bqòe iìPK ö(21 @]¥ûd \âÁa¥) GjûCùfäL^úd aòhd ù~ flàúaûBuê c]¥ aûaû ùgh icdùe ^@ Uuûù\A[ôùf ö

C\ò _êWÿò@û ùLûfòaûeê @®ûiûùja ù\Lôùf ù~ ùi[ôùe êf _ûLêWÿû IKòQò @lZ ejòQò ö ù~ùZùaùk ùi gòeòWÿò Mùf, aûaû Zûuê Zûue cÉKeêùMûUòG ùKg c]¥ ù\ùf ö C\ò Gaõ ùKgKê ùMûUòG ZûaòRùe eLô ùiZûjûKê jûZùe _ò§ò[ôùf ö Gùa C\òe gqò @®ûiûùja @ êba Kùf ö

(220)

ùi KêgûMâ aê¡òe [ôùf ö _â[ùc Zûuê 40 Uuû cûiòK ùaZ^ còkê[ôfû,Kò«ê aûaûue C\ò I ùUû _âû¯ ùjaû _ùe Zûue ùaZ^ \êAMêY ùjûAMfûZ[û Zûuê i¹û^ Gaõ ~g _âû ò ùjfû ö Gjò @iÚûdú @ûKhðY a¥ZúZ Zûue@û]¥ûcôòK _âMZò c]¥ \îZMZòùe ùjaûKê fûMòfû ö GYê ùiøbûM¥agZü~ûjû _ûLùe C\ò @Qò, iòG iÜû^ Keòaû _ùe cÉKùe ]ûeY KeòaûCPòZ Z[û KòQò Rk cògûA Zú[ð bkò MâjY Keòaû aòù]d ö

jeòbûC Kû‰òðK : 1917 ciòjû Mêeê_ì‰òðcûe gêb @aieùe [ûù^Ròfû WjûYê Mâûce jeòbûC Kû‰ðòK gòeòWÿò @ûiòùf Z[û aûaûue ~[ûaò]ô_ìRû Kùf ö ùi aòbò Ü iûcMâú Z[û \lòYû @û\ò ùbUò ù\aû _ùe ù`eòaûòcù« g¥ûcûu Reò@ûùe aûaûuVûeê @ êcZò bòlû Kùf ö \ßûeKûcûdúeê

ùi IjäûC[û@û«ò, Gjò icdùe c^ùe aòPûe @ûiòfû Kò aûaûuê @ûCUuûUòG @_ðY Keò[ûù« ö _êYò _QKê ù`eòaûKê AzûKeò g¥ûcûu @ûWÿKê\éÁò_ûZ Kùf; Kò«ê g¥ûcû ]¥û^ ù\ùf^ûjó ö Zû_ùe ùi _âiÚû^ Kùf öeûÉûùe ^ûiòKe Kûfûeûc c¦òe \gð KeòaûKê Mùf ö i Ú ^eiòõjcjûeûR, ~òGKò c¦òee cêL¥ \ßûe bòZùe aiê[û«ò, bqcû^uê QûWÿò jeòbûCu_ûLKê @ûiòMùf Gaõ Zûue jûZ ]eò Kjòùf Kò ‘ùcûùZ ùcûe UuûUòGù\A\ò@ ö’ Kû‰òðK @û½~ð¥PKòZ ùjûAMùf Gaõ @û^¦ùe UuûUòG _â\û^Kùf ö aûaûuê UuûUòG ù\aû _ûAñ ùi ù~Cñ iõKÌ Keò[ôùf, Zûjû^ûiòKe ^eiòõj cjûeûRûu \ßûeû aûaû ù^AMùf ùaûfò Zûue ÆÁ@ êba ùjfû ö Gjò K[ûeê _âcûYòZ ùjCQò ù~ i Ú @bò Ü @U«ò Z[û ùiùKøYiò ^û ùKøYiò eì_ùe GKiõMùe Kû~ð¥ Keò[û«ò ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(221)

PZêÈòõgZ(34) @]¥ûd

C\òe cjòcû(\ßòZúd bûM) : \ßûeKûcûdúe ùeûM aò ûgKûeú_ûjûP, Wûqe _òùfäu ~ªYû I KûC PòKòiôû

öö \ßûeKûcûdúe ùeûM aò ûgKûeú _ûjûP öö

^ûiòK Ròfûe cûùfMûIñùe RùY Wûqe ejê[ôùf ö Zûue bYRû[ùe GK \êeûùeûM¥ùe _úWÿòZ ùjfû ö ùi Z[û Zûue Wûqe a§êcûù^icÉ _âKûe PòKòiôû Kùf ö G_eòKò gf¥ PòKòiôû c]¥ KeûMfû Kò«ê KòQò`k còkòfû ^ûjó ö Zûe ~ªYûe @« ^[ôfû ö a§ê Gaõ @ûcôúdÊR^cûù^aûkKe _òZû, cûZûuê ù\÷aòK C_Pûe KeòaûKê _eûcgð ù\A gâú iûAaûaûuegeY ù^aûKê Kjòùf, ~òGKò \éÁò cûZâùK @iû]¥ ùeûM iû]¥ Keòaû _ûAñ_âL¥ûZ @U«ò ö cûZû _òZû aûkKKê iûõMùe ù^A gòeòWÿò Mùf ö aûaûuêiûÁûw _âYûc Keò gâúPeYùe aûkKKê @_ðY Keòù\ùf Gaõ aò d Z[û@û\e_ìaðK _âû[ð û Keò Kjòùf ‘_âbê, @ûc C_ùe \dû Ke ö @û_YueiõKUùcûP^ ^ûc gêYò @ûùc GVûKê @ûiòQê ö \dû Keò Gjò aûkKKê elûKe«ê ö _âbê ! @ûce Z ùKak @û_Y jó beiû !

G_eò KeêY _âû[ð û gêYò aûaûu c^ùe \dû @ûiòMfû Gaõ ùi iû«ß ûù\A Kjòùf ‘~òG Gjò ciRò\¨e _ûjûP PXòaÿ, Rúa^_~𥫠Zû’eùKøYiò \êüL ùja ûjó ö Pò«û Ke ûjó, Gjò C\ò ù^A Zûe ùeûMMâÉiÚû^ùe fMûA\ò@ ö Bgßeu C_ùe aògßûi eL, i¯ûj ùghùe ùiiêiÚ ùjûA~òa ö Gjû ciRò\¨ êùjñ, Gjû Z \ßûeKûaZú Gaõ ~òGGjûe _ûjûP PXÿòa, ZûKê iêL Gaõ ÊûiÚ¥ _âû¯ ùja Z[û Zûjûe KÁI \êüLe @« ùjûA~òa ö aûkKUòKê aûaû i¹êLùe aiûAaûKê Kjòùf öGjû_ùe Zûe ùeûMMâÉ iÚû^ùe Zûue KûeêYòK jûZ ÆgðKeò \dû_ì‰ð\éÁòùe aûkKUòKê òeúlY Kùf ö @û½~ð¥ aòhd Gùa ùeûMúe geúeùeGK_âKûe PcK ùLkòMfû Gaõ C\ò ùf_ \ßûeû KòQò icdùe ùi iêiÚùjûAMfû ö cûZû, _òZû @û^¦ùe M\¨ M\¨ ùjûA aûaûu _âZò @ùghKéZmZû _âKûg Keò aûkKKê ]eò ÊMéj _âZ¥ûa©ð Kùf ö

(222)

Gjò fúkû gêYò aûkKe cûcê, ~òG RùY Wûqe [ôùf, aòiàòZ ùjûAMùfGaõ Zûu c^ùe c]¥ aûaûu \gð _ûAñ Zúaâ CKôY×û RûZ ùjfû ö Gjòicdùe ùi ù~ùZùaùk Kû~ð¥agZü cê A ~ûC[ôùf cûùfMûIñ Ic^cûWÿ òKUùe ùKjò RùY aûaûu aòeê¡ùe Zûuê KòQò Kjòù\ùf ö Gjû_ùe ùi gòeòWÿò ~òaû aòPûe _eòZ¥ûM Keò cê A ù`eòMùf ö ùi Zûueùgh QêUò @ûfòaûMùe KUûAaûKê iÚòe Keò[ôùf Kò«ê cê Aùe KâcûMZ Zò òeûZò ùi ùMûUòG ]ß ò gêYòaûKê _ûAùf ‘K’Y Zêùc ùcûùZ @aògßûi KeêQ ?’Gjû_ùe _ìað ò¿©ò _eòa©ð Keò ùi gòeòWÿò ~òaûKê iÚòe Kùf ö ùZùacê´Aùe Zûue RùY ùeûMú iõKâûcK Rßeùe _úWÿòZ [ôfû Z[û ùeûMQûWÿòaûe flY ù\Lû~ûC^[ôfû ö ùZYê ùi ~òaû ù^A _êYò \ߦßùe ejòùfGaõ bûaòùf ù~ G[ôù~ûMê jêGZ Zûuê MÉ iÚMòZ eLôaûKê ùjûA_ûùe ö_êYò c^bòZùe _eúlû Kùf ù~ ~\ò iZùe aûaûue gqò [ôa, ZûùjùfùeûMúUò bf ùjûA~òa Gaõ @ûi«ûKûfò ùi gòeòWÿò ~òùa ö @û½~ð¥e K[ûù~Cñ icdùe Zûu c^Kê GK[û @ûiòQò, ùijò icdeê Rße QûWÿòaûKêfûMòfû Gaõ Zû_cûZâû Kcâgü jâûi _ûA ÊûbûaòK @aiÚû @ûiòMfû ö Gjû_ùeùi _âZòmû @ êiûùe gòeòWÿò aûjûeòùf Gaõ aûaûuê \gð Keò iûÁûw _âYûcKùf ö aûaû Zûuê G_eò KòQò @ êba ù\ùf, ù~Cñ[ô_ûAñ ùi iaê\ò _ûAñZûue bq ùjûAMùf ö Wûqe ùiVûùe Pûeò\ò ejòùf Gaõ C\ò Z[û@ûgúaðû\ ù^A NeKê ù`eòùf ö ùMûUòG _lùe Zûue _ù\û ÜZò ùjûAaòRû_êeKê a\kò ùjfû ö bYRûe ùeûMcêqò Zûuê aûaûu \gð e ùiøbûM¥@ûYòù\fû Gaõ gòeòWÿò ~ûZâû gâú iûA PeYùe _âMûXÿ bqò C_ô Ü Kfû ö

öö Wûqe _òùfäu ~ªYû I KûC PòKòiôû öö

Wûqe _òùfä aûaûue GK ò bq [ôùf ö Gjò KûeYeê aûaû Zûuê Lêa¨ùiÜj Keê[ôùf Gaõ iað\û ‘bûC(bûA)’ Kjò iù´û]^ Keê[ôùf ö iaêicdùe Zûu ijòZ aû©ðûkû_ Keê[ôùf Z[û _âùZ¥K aòhdùe Zûue_eûcgð ù^C[ôùf ö _òùfäue c]¥ Gjò Azû [ôfû ù~ ùi iað\û aûaûu_ûLùe ejò[ôùa ö [ùe Wûqe _òùfäue aûkcìkò@û ùeûM QûWÿòaûe ñû]eòfû ûjó ö ùi KûKûiûùja \úlòZuê Kjòùf Zûue @ij¥ _úWÿû ùjCQòGaõ Rúa^Vûeê céZê¥Kê Gùa ùi ùgâdÄe cù^ KeêQ«ò ö ‘cêñ RûYêQò ù~Gjû ùcûe _ìað R^àe Kcð ö ùZùa aûaûu _ûLKê ~ûA Kêj ù~ ùi ùcûe

(223)

Gjò _úWÿû \ìe Ke«ê ö cêñ ùcûe MZ R^àe KcðKê @ûi«û \g R^à _~ð¥«ùbûMòaûKê _âÉêZ @Qò ö Zû_ùe KûKû \úlòZ aûaûu _ûLKê ~ûA Gjò _âû[ð ûRYûAùf ö iûA Z \dûe @aZûe ö ùi Zûue bqcû^ue KÁ Kò_eòijò[ûù« ? aûaûu c^ùe \dû @ûiòMfû Gaõ ùi \úlòZuê Kjòùf ‘_òùfäKê~ûA Kêj a¥É ùjaûe KòQò ^ûjó ö MZ Kcðe `k \g R^àùe KûjóKò \g\ò ùe icû¯ ùjûA~òa ö cêñ Z GVûùe ZêcKê ]ûcòðK Gaõ @û]¥ûcôòKKf¥ûY _â\û^ _ûAñ aiòQò ö _âûYZ¥ûM Azû K\û_ò Keòaû CPòZ êùjñ ö~û@, Kûjûe _òVò C_ùe aiûA ZûKê GVûKê ù^A@ûi ö cêñ iaê\ò _ûAñZûKê KÁeê cêq Keòù\aò ö

ùijò @aiÚûùe _òùfäuê @YûMfû ö aûaû Zûue WûjûY _ûgßðùe GaõcêŠZùk M\ò _KûA Zûue iêL gd^ a¥aiÚû Kùf Gaõ Kjòùf- GjûecêL¥ Jh] ùjCQò MZ R^àe Kcð k ùbûM Keòù\aû CPòZ ö Gjû\ßûeûiaê\ò _ûAñ cêq ùjûA~òa ö @ûce Kcð jó iêL\êüLe KûeY ùjûA[ûG,GYê ù~_eò _eòiÚòZò @ûiê û KûjóKò ùi[ôùe i«êÁ ejòaû CPòZ ö @ûfäûicÉue `k\ûZû I elûK©ðû @U«ò ö G_eò aòPûe Keò iað\û ZûueiàeY Ke ö ùi Zêce Pò«û \ìe Keòù\ùa ö Z^-c^-]^ Gaõ aP^\ßûeû Zûue @^^¥ geYùe ~û@, @ûC ù\L ùi K’Y KeêQ«ò ö Wûqe_òùfä Kjòùf ù~ û^ûiûùja ùcûe ùMûWÿùe ùMûUòG _Uò aû§ò[ôùf, Kò«êùi[ôùe KòQò C_gc ùjfû ûjó ö ‘^û^û cìLð’-Gjû Kjò aûaû ùijò _UòUòjUûAù\aûKê Kjòùf ö Zû_ùe Kjòùf ‘KòQò icd _ùe ùMûUòG KûC@ûiò Lêµòa, Zû_ùe Zê bf ùjûA~òaê ö’

Gjò icdùe @a\êf ciRò\¨ùe _j*òùf ö SûWê cûRð û, \ú_, aZòiRûWÿòaû @û\ò Zûue òdcòZ Kûc [ôfû ö ùi \ú_, aZú iRûWÿòaûKê ~ûCQ«òGjò icdùe jVûZ¨ Zûue ùMûWÿ Wûqe _òùfäu lZ iÚû^ùe _WÿòMfû öùMûWÿ Z êfò _Pò[ôfû I _ìRùe b©òð ùjûA~ûA[ôfû, @a\êf cûWÿòù\aûeê

êfû @õg Z \aòMfû, _ìR Gaõ ùijò lZiÚû^eê iûZUò aûkcìkò@û c¬òGKiõùM aûjûeò@ûiòfû ö Kò«ê ùijò cêjì©ðe ~ªYû @ij¥ ùjûA_WÿòfûGaõ Wûqe _òùfä aWÿ _ûUòùe PòKôûe KeòaûKê fûMòùf ö KòQò icd _ùeùi @ag¥ gû« ùjùf Gaõ @ûeûc @ êba Keò MúZ MûAùf ö Gjû_ùeaûaû Kjòùf ‘ù\L, bûC Gùa bf ùjûAMfû Gaõ MúZ MûCQò ö MúZUòG_eò [ôfû-

(224)

Kec Ke ùcùe jûf _e Zê Keòc¨ öùZeû ^ûc¨ ejcû^ ùj Je ejòc¨ öZê jò ù\ûù^ûñ @ûfc Kû iêfZû^ ùj÷ öRjñû ùc êcûdûñ ùZeò gû ¨ ùj÷ ö`^û ùjûù^ aûfû ia Kûùeûaûe öeùj êe ùZeû i\û @ûgKûe öZê @ûiòK Kû je\c c\\Mûe ùj÷ öWûqe _òùfä _Pûeòùf ù~ ‘ùi KûC K’Y Gùa @ûiòa I Lêµòa ?’

aûaû Kjòùf ‘Zêùc K’Y KûCKê ù\Lôf ^ûjó ? ùi @ûC @ûiòa ^ûjó ö@a\êf, ~òG Zêce ùMûWÿ C_ùe PXÿÿòMfû, ùi Z KûC [ôfû ö ùi Zêce_úWÿûKê jUûAù\fû ö @ûC KûC KûjóKò @ûiòa ? Gùa ~ûA IßûWÿûùe aògâûcKe ö gúNâ bf ùjûA~òa ö’

C\ò fMûAaûeê Gaõ _ûYò ij cògûA _òAaûeê ùKøYiò Jh] aò û \g\ò _ùe ùi òùeûM ùjûAMùf, ù~_eò Kò aûaû Zûuê Kjò[ôùf ö

öö céZ iõRúa^ú C\ò öö

iûafò aòjòe Mâûc òKUùe bq g¥ûcûue iû^ bûA aû_ûRú ejê[ôùf ö[ùe Zûue _ ôú ù_äM ùeûMùe @ûKâû« ùjùf ö búhY Rße ùjfû GaõRõNùe \êAUò a[ aûjûeòfû ö aû_ûRú a¥É ùjûA g¥ûcûu _ûLKê MùfGaõ NeKê @ûiòaûKê @ êùeû] Kùf ö g¥ûcû c]¥ Qû ò@û ùjûAMùf öiaêùak _eò ùi aûaûu òKUKê ~ûA _âYûc Kùf, ijûdZû _ûAñ _âû[ð ûKùf Z[û bûAu NeKê ~òaûKê @ êcZò bòlûKùf ö aûaû Kjòùf ‘eûZòùjûAQò ö Gùa Kê@ûùWÿ ~òa ? C\ò _VûA\ò@ ö Rße @ûC a[ Pò«û KeêQKûjóKò ? bMaû^ ùjCQ«ò _òZû I Êûcúö ùi gúNâ iêiÚ ùjûA~òa ö Gùa~û@ ^ûjó ö iKûùk ~òa Gaõ gúNâ ù`eò@ûiòa ö’

g¥ûcûue céZ iõRúa^ú ‘C\ò’ C_ùe @Mû] aògßûi [ôfû ö aû_ûRúujûZùe C\ò ù\A ùi _VûAù\ùf ö KòQò C\ò a[ iÚû^ùe Gaõ c[ûùeaû_ûRú fMûAù\ùf Z[û @ûC KòQò _ûYòùe cògûA ùeûMúKê _òAaûKê ù\ùf öù~còZò ùi _òAQ«ò, Sûk ùaûjòaûKê fûMòfû, Rße DYû ùjûAPûfòfû GaõùeûMú MûXÿ ò\âûùe ùgûAMfû ö _e\ò _ ôú iêiÚ ùjûA~òaû ù\Lô aû_ûRú@û½~ð¥û ßòZ ùjùf ö ^û Rße ^û a[e PòjÜ [ôfû ö _e\ò g¥ûcû aûaûue

(225)

@^êcZò ù^A _j*òfûùakKê bûAùaûjì Pû’ Keê[ôaû ù\Lô @û½~ð¥ùjûAMùf ö aûaûue C\ò ùMûUòG eûZòùe jó ùeûMKê icìk ^ÁKeòù\fû ùaûfò bûA RYûAùf ö Gjû_ùe ‘iKûùk ~òa Gaõ gúNâù`eò@ûiòa’- aûaûu Gjò Cqòe Zû_ô~ð¥ g¥ûcû jé\ùaû] Keòù^ùf ö

Pû’ _òA g¥ûcû ù`eò@ûiòùf Gaõ aûaûuê _âYûc Keòaû _ùe Kjòùf Kò‘ùj, ù\aû ! G Kò ûUK ? _â[ùc SWÿ CVûA @ûcKê @gû« Keòù\CQ«ò,_êYò @ûce ijûdZû Keò iaê VòK¨VûK¨ KeêQ«ò ö’ aûaû Kjòùf ‘ZêùcRûYòaû CPòZ Kcð _[ aWÿ eji¥_ì‰ð ö ~\òI cêñ KòQò aò Kùe ^ûjó, Z[û_òùfûùK Kcð _ûAñ ùcûùZ ù\ûhú cù^ KeêQ«ò ö cêñ \gðK cûZâ ö ùKakBgße jó GK i©û]ûeú Gaõ ù_âeYû\ûZû @U«ò ö ùi _ec \dûkê öcêñ ^û Bgße, ^û cûfòK, ùKak Zûue GK @ûmûKûeú ùiaK Gaõiað\û Zûue iàeY Keò[ûG ö ~òG òebòcû^ ùjûA òRKê KéZm cù^Keò Zûu C_ùe _ì‰ð aògßûi Keòa, Zûe icÉ KÁ \ìe ùjûA~òaGaõ iòG cêqò _âû¯ ùja ö’

Aeû^ú K^¥û : Gùa RùY Aeû^ú b\âa¥qòue @ êba gêY«ê öZûue UòKò K^¥ûUò N<ûKê N<û cìzðû ùjûA_Wÿê[ôfû ö Zûe \û« bòWÿòcûWÿòùjC[ôfû ö jûZ ùMûWÿ iõKêPòZ ùjûA~ûC[ôfû Gaõ ùaùjûi ùjûA bìcòC_ùe ùfûUò_Wÿê[ôfû ö ^û^û _âKûe C_Pûe _ùe c]¥ ù~ùZùaùkZû’e ùKøYiò fûb ùjfû ûjó, KòQò ùfûK ùijò Aeû^ú b\âa¥qòuê aûaûuC\òe cjòcû iµKðùe Kjòùf Gaõ bòùf_ûùfðe KûKûiûùja \úlòZu_ûLeê Zûjû C_f² ùja ùaûfò RYûAùf ö Zû_ùe Aeû^ú cjûgdùiVûeê C\ò @ûYò _ûYòùe ùMûkûA Zûue K^¥ûKê _òAaûKê ù\ùf ö _â[ùcù~Cñ cìzðû _âZò N<ûùe ùjC[ôfû Zûjû GYòKò iûZ N<û @«eùe ùjaûKêfûMòfû Gaõ KòQò\ò _ùe ùi iµì‰ð iêiÚ ùjûAMfû ö

je\ûu cjû^êbaZû : je\ûe RùY a¥qòue ù_Uùe _[eejò~ûA[ôaûeê aWÿ KÁ _ûC[ôùf ö iû]ûeYZü gf¥ PòKòiôû \ßûeû Gjû bfùjûA[ûG ö ùfûKcûù^ c]¥ Zûuê Gjò _eûcgð ù\ùf ö ùi @Zò \êaðkZ[û aé¡ adiùe _j*ò[ôùf ö ùZYê Zûue \êaðk ÊûiÚ¥ ù\Lô Zûuegf¥ PòKòiôû KeòaûKê ùKøYiò Wûqe @ûMâj _âKûg Keê [ôùf ö Gjò @aiÚûùeZûue a¥û]ôe PòKòiôû Kò_eò ùjûA[û«û ? Gjò icdùe ijee A^ûc\ûeùiVûKê @ûiòùf ö ùi aûaûue _ec bq [ôùf Z[û Zûu _ûLùe C\ò

(226)

[ôfû ö KòQò a§êue _eûcgðKâùc Zûue _êZâ KòQò C\ò ù^A _ûYòùe cògûAZûe aé¡ _òZûuê _ò@ûAfû ö cûZâ _û* cò òU¨ùe C\ò ù_UKê ~òaû cûùZâ_[e ckcìZâ \ßûe ù\A aûjûeòMfû Gaõ ùi iêiÚ ùjùf ö

cê Ae cjòkûu _âia _úWÿû : cê Ae KûdiÚ _âbê RûZòe RùY cjòkû_âia icdùe @ij¥ ~ªYû ùbûM Keê[ôùf ö ù~ùZùaùk ùi Mbð]ûeYKeê[ôùf, aWÿ Pò«òZ ùjûA_Wÿê[ôùf Gaõ KòõK©ða¥aòcìXÿ ùjûA~ûC[ôùf öZûue RùY a§ê gâúeûc cûeêZò Zûue Gjò @aiÚû ù\Lô Zûuê gòeòWÿò ù^aûKêZûu Êûcúuê _eûcgð ù\ùf ö ùi ù~ùZùaùk _êYò MbðaZú ùjùfCbd _Zò-_ ôú gòeòWÿò @ûiò ejòùf ö aûaûue òZ¥ ùiaû Kùf Z[ûiZ¨iwùe ù~ûMù\ùf ö KòQò\ò _ùe ù~ùZùaùk _âia icd _ûùLA@ûiòfû, iaêùak _eò Mbðûgd \ßûe a¦ ùjaû ij _âak ~ªYû ùjaûKêfûMòfû ö ùi aêSò_ûeê [ôùf K’Y Keòùa ö KòQò icd _ùe RùY _ùWÿûgúcjòkû _j*òùf ö aûaûuê ]¥û^Keò KòQò C\ò jûZùe ]eòùf Gaõ _ûYòùecògûA ùijò C\ò_ûYò _òAaûKê ù\ùf ö _û* cò òU ùjûAQò Kò ^ûjó aò ûKÁùe Zûue _âia ùjûAMfû ö gògê Z Zû’e bûM¥û êiûùe C_ô Ü ùjfû;Kò«ê Zû’e cû@ûe _úWÿû I KÁ iaê\ò òcù« \ìe ùjûAMfû ö ùi òRKêaûaûu òKUùe aWÿ KéZm cù^ Kùf Gaõ @ûRúa^ Zûue geYûMZùjûA ejòùf ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(227)

öö _*ZâòõgZ(35) @]¥ûd öö

aûaûu \gð _ûAñ i©ð, aûaûu _eúlû ù~ûR^û, i_ðeì_ú aûaû

Gjò @]¥ûdùe c]¥ C\òe cûjûcô¥ a‰òðZ ùjûAQò ö Gjû ij G_eò\êAUò NUYûe CùfäL Keû~ûAQò Kò aûaû \lòYû ù^aûKê @ÊúKûe KeòQ«ò I\ßòZúdùe Zûuê _eúlû KeòaûKê ùPÁû Keû~ûAQò ö _â[ùc _eúlû aòhda‰ð û Keòaû ö

@û]¥ûc ô òK ùlZâùe iûµ â\ûd òK cù^ûaé© ò aWÿ _ âZ òa§K öòeûKûeaû\úcûù^ Bgßeu iMêY C_ûi^û GK bâc Gaõ i Úcûù^ c]¥

iû]ûeY a¥qò i\ég ùaûfò Kjò[û«ò ö Gjò KûeYeê Zûue PeY a¦^û KeòZûuê \lòYû ù\aû Kò _âùdûR^? @^¥û^¥ cZûaf´úcû^ue c]¥ GjòcZ ù~ òRe i\¨Mêeê a¥ZúZ @^¥ ùKøYiò i Úuê _âYûc aû bqò KeòaûCPòZ êùjñ ö Gjò _âKûe @ù^K @ûùfûP^û, icûùfûP^û iûAaûaûuaòhdùe @ûMeê ùjûAiûeòQò Gaõ Gùa c]¥ gêYòaûKê còkêQò ö KûjûeKûjûe @bòù~ûM [ôfû ù~ @ûùc ù~ùZùaùk gòeòWÿò Mfê, aûaû \lòYûcûMòùf ö G_eò \lòYû cûMòaû RùY i^Úu _lùe ùgûb^úd Kò ?ù~ùZùaùk ùi G _âKûe @ûPeY KeêQ«ò, Zûue iû]ê ]cð ejòfûùKCñVò ? Kò«ê G_eò ùKùZK NUYû c]¥ _eòflòZ ùjûAQò, ù~CñùfûKcûù^ gòeòWÿò ~ûA @aògßûi Keò aûaûuê \gð KeòQ«ò, ùicûù^ jóiað_â[ùc Zûuê _âYûcKeò _âû[ð û KeòQ«ò ö G_eò KòQò C\ûjeY òcÜùe\ò@ûMfû ö

öö aûaûu \gð _ûAñ i©ð öö

KûKû cjûR^úue a§ê òeûKûeaû\ú Z[û cì©òð_ìRûe aòùeû]ú [ôùf öùKøZìkjagZü ùi KûKûu iûwùe \êAUò i©ðùe gòeòWÿò ~òaûKê eûRò ùjùf ö(1)aûaûuê _âYûc Keòùa ^ûjó (2)Zûuê ùKøYiò \lòYû ù\ùa ^ûjó öKûKû ù~ùZùaùk \êAUò~ûK i©ðKê cû òù^ùf, g òaûe eûZòùe \êùjñcê A _âiÚû^ Kùf Gaõ _e\ò iKûùk gòeòWÿòùe _j*òùf ö ù~còZò ùiciRò\¨ùe _û\ ù\AQ«ò, aûaû KûKûu a§êu _âZò \éÁò_ûZ Keò Kjòùf‘@ûi«ê, gâúcû^ _\û_ðY Ke«ê ö @û_Yuê ÊûMZ ö’ ù~còZò ùg÷kúùe aûaû

(228)

Gjû Kjòùf, Zûjû VòK¨ Zûu _òZûue Êe @ êeì_ [ôfû ö @û½~ð¥R^Kbûaùe Zûue ùK÷kûiaûiú _òZûue iáZò @ûiòMfû Gaõ ùi @û^¦ùeaòùbûe ùjûAMùf ö Kò cjòcû [ôfû ùijò KY×ùe ! Zûu cêjñeê aûjûeò_Wÿòfûòüiù¦jùe Gjû ùcûe _òZûue Êe ö òRKê ùi @ûC _âKéZòiÚ Keò_ûeòùf

^ûjó Gaõ icÉ _âZòmû bêfò~ûA aûaûue gâúPeYùe c[û^Z Kùf ö\ßò_âjeùe aò\ûd ù^aû icdùe aûaû KûKûuê \êA[e \lòYû cûMòùf,Kò«ê a§êuê KòQò Kjòùf ûjó ö a§ê KûKûu Kû^ùe Kjòùf- ‘ùcûùZ KûjóKòaûaû Cù_lû KeêQ«ò ?’ KûKû Kjòùf òùR _Pûeò_ûe ö aûaû Gjò icdùeKjòùf ‘K’Y cªYû PûfòQò ö’ a§ê Kjòùf ‘cêñ \lòYû ù\aò ?’ aûaûKjòùf ‘Zêce @ òzû ù\Lô cêñ cûMòfò ûjó ö ~\ò Azû @Qò ù\A_ûe ö’ ùi17 Uuû ù\ùf ö KûKû aò ùiZòKò Uuû ù\A[ôùf ö Gùa aûaû ZûuêC_ù\g ù\A Kjòùf ‘Zêc bòZùe ù~Cñ ùb\bûa ejòQò, ZûKê \ìeKeò\ò@, ZŸßûeû @ûùc _eÆeKê \éÁò_ûZ Keò còk^ _[ iêMcKeò_ûeòaû ö’ aûaû Zûuê ù`eòaûKê @ êcZò ù\ùf Gaõ ‘~ûZâû i`kùja’ ùaûfò Kjòùf ö ~\òI @ûKûgùe aû\f ùNûUò~ûA[ôfû Gaõ ùRûeùe_a^ ùaûjê[ôfû, Z[û_ò \êùjñ Kêgkùe cê Aùe _j*òùf ö Nùe _j*òùi ù~ùZùaùk KaûU, SeKû ùLûfòùf \êAUò NePUò@û ceò _Wÿò[ôaûeù\Lôùf ö ZéZúdUò Zûu @ûLô iûc^ûeê CWÿò _kûAfû ö ùi cù^ Kùf ~\òSeKû ùLûfû QûWÿòù\A~ûA[ûù« Zûùjùf Gjò Rúacû^ue _âûY @ag¥elû _ûA[û«û, Kò«ê _êYò Zûu c^ùe aòPûe @ûiòfû Kò Gjû jêGZ ùicû^uebûM¥û êiûùe NUòfû Gaõ aûaû ZéZúdRYKe _âûY elû Keòaû _ûAñ gúNâùcûùZ _VûAù\ùf ö

öö aûaûu _eúlû _ûAñ ùgV¨u ù~ûR^û öö

cê Ae ifòiòUe VKÑe ]eciò ùRVûbûAu `ûcðùe KûKû cjûR^úc¥ûù^Re [ôùf ö Cbdu c]¥ùe bf iµKð [ôfû ö KûKû gòeòWÿò ~ûC[ôaûZ[û aûaûue @ êcZò _ùe ~ûA ùiVûeê ù`eê[ôaû K[û VKÑe RûYò[ôùf öùKøZêjkagZü ùi c]¥ KûKûu ij ùjûfò @aieùe gòeòWÿò ~òaûKê iòÚeKùf ö KûKû [ùe gòeòWÿò Mùf Zûue ù`eòaû @ ò½òZ ejê[ôaûeê VKÑeiûwùe @ûC RùY a§êuê ù^ùf Gaõ Zò òRY cògò ~ûZâûKùf ö aûUùeKûKû aûaûuê @_ðY Keòaû CùŸg¥ùe \êA ùie c¬òaûfû Kòicòi KòYòùf ö

(229)

ò¡ðûeòZ icdùe ùicûù^ gòeòWÿòùe _j*òùf I aûaûu \gð òcò©\ßûeKûcûdú Mùf ö ùijò icdùe aûaûiûùja ZLðWÿ ùiVûùe C_iÚòZ[ôùf ö Zûuê ù\Lô VKÑe ùi @ûiòaûe @bò_âûd _Pûeòùf ö ZLðWÿ Kjòùfùi ùKak \gð^ _ûAñ @ûiòQ«ò ö Gjû_ùe VKÑe _Pûeòùf GVûùePcKôûeòZû ù\LôaûKê còùk Kò? ZLðWÿ Kjòùf ùcûe ùi[ôùe @ûMâj ûjó öbqcû^ue jûŸòðK Azû Z GVûùe _ìeY ùjûA[ûG ö Gjû_ùe KûKûcjûR^ú aûaûu PeYùe iûÁûw _âYûc Keò Kòi¨còi¨ @_ðY Kùf ö aûaûZûKê icÉu c]¥ùe aòZeY KeòaûKê Kjòùf ö VKÑeuê c]¥ KòQò Kòi¨còicòkòfû ö ùZùa Zûuê Kòi¨còi Z bf fûMê [ôfû; \ßòZúdùe bfbûùa ]ê@ûùjûA^[ôaû G_eò Rò òh LûAaû _ûAñ Wûqe Zûuê c^û Keò[ôùf ö GYê ùiLûAùa Kò ^LûAùa KòQò ò‰ðd Keò_ûeê [ôùf, ùZùa J_PûeòKZû elû_ûAñ KòQò Kòicòi¨ _ûUòùe _KûAùf ö ùZùa Zû’e c¬ò ùKCñVò _KûAùaRûYò_ûeê [ôùf ö ciRò\¨ PUûYùe Z _KûA_ûeòùa ^ûjó, ùZYê Azûaòeê¡ùe _ùKUùe eLôùf ö Zû_ùe c^ùe bûaòùf ù~ aûaû ~\ò RùYi Ú, Kòi¨còi Zûue _i¦ êùjñ ùaûfò RûYò_ûeòùa ^ûjòñ Kò_eò ? _êYòG[ô_ûAñ Zûuê aû]¥ Keòùa Kò_eò ? ù~còZò Zûu c^ùe Gjò aòPûe@ûiòQò, aûaû Zûuê @ûC KòQò Kòi¨còi ù\ùf; Kò«ê ùi Zûjû LûAùf ^ûjóGaõ jûZùe ]eò ejòùf ö aûaû Zûuê LûAaûKê Kjòùf ö ùi @ûù\g_ûk^ Kùf Gaõ ù\Lôùf ù~ Zû bòZùe c¬ò ^ûjó ö ùi PcKôûeòZûù\Lôaû _ûAñ Azû Keê[ôùf, ùi iêù~ûM còkòMfû ö ùi cù^Kùf ù~aûaû icÉ aòPûeKê Zêe« RûYòù^CQ«ò Gaõ Zûue Azû @ êiûùe ZûKêc¬òejòZ Keòù\ùf ö Kò @\¨bêZ gqò ejòQò ZûuVûùe ? _êYò guû \ìeKeòaû CùŸg¥ùe _ûLùe aiò[ôaû ZLðWÿuê Zûue Kòi¨còi Kò_eò ùaûfò_Pûeòùf ? ZLðWÿ Kjòùf bf c¬òaûfû ö VKÑeu @û½~ð¥e iúcû ejòfû^ûjó Gaõ ùi _êYò bûaòùf ù~ aûÉaùe ~\ò aûaû i Ú ùjûA[ôùa, _â[cKòi¨còi KûKûuê jó ù\ùa ö GcòòZò bûaêQ«ò, aûaû Kjòùf ù~ @agòÁKòi¨còie _ê üaòZeY KûKûuVûeê @ûe¸ ùjC ö VKÑeu _ûAñ GZòKò _âcûY~ù[Á [ôfû ö

g¥ûcû aûaûuê VKÑeue _eòPd KeûAù\A Kjòùf AG ùjCQ«òKûKûue cûfòK ö _âZꥩeùe aûaû Kjòùf, ‘ùd KûKûe cûfòK ùjùaùKcòZò?’ KûKûe cûfòK Z aWÿ aòPòZâ ö KûKû G[ôùe GKcZ ùjùf ö

(230)

òRe _âZòmû Z¥ûMKeò VKÑe aûaûuê _âYûc Kùf Gaõ IßûWÿûKê ù`eò@ûiòùf öc]¥ûjÜ @ûeZò icû¯ ùjaû _ùe aûaûuVûeê _âiÚû^ òcù« @ êcZò ùfûWÿòaûKêùicûù^ ciRò\¨Kê @ûiòùf ö g¥ûcû ùicû^u ij [ôùf ö Zjêñ aûaûKjòùf-

‘RùY P*kcZò b\âa¥qò [ôùf ö ùi ùag¨ iêiÚ Gaõ ]^ú [ôùf ö~\òI gûeúeòK Z[û cû^iòK _úWÿûeê cêq [ôùf; Kò«ê @^ûag¥K Pò«ûùeaêWÿò ejòaû kùe c^ @gû« ùjûA~ûC[ôfû ö ùKùZùaùk ùi iÚòe GaõùKùZùaùk Pò«òZ ejê[ôùf ö Zû’e G_eò iÚòZò ù\Lô ùcû c^ùe \dû@ûiòfû Gaõ cêñ ZûKê Kjòfò ù~ Ké_ûKeò Gùa Zêce aògßûi ùMûUòG AzòZiÚû^ùe iÚòe Keò ò@ ö Gjò_âKûe aé[û Nìeòaêfòaûùe ùKøYiò `ûA\û^ûjó ö’

‘gúNâ GK òŸòðÁ iÚû^ aûQò ò@’-Gjò Cqò VKÑeu jé\d K¦eKê Zêe«geaò¡ Kfû Gaõ ùi jé\ùaû] Kùf ù~ Gjû Zûu _ûAñ jó CŸòÁ öZûue Azû [ôfû ù~ KûKû c]¥ Zûu ijòZ ù`eò~û@û«ê ö aûaû Zûue GjòaòPûe RûYò KûKûuê VKÑeu ijòZ ù`eòaûKê @ êcZò ù\ùf ö KûKû GùZgúNâ gòeòWÿòeê ù`eòùa ùaûfò ùKjò bûaê [ôùf ö Gjò _âKûe VKÑe, aûaûue@«~ð¥ûcú Êeì_e @ûC GK _âcûY _ûAùf ö Gjû_ùe aûaû KûKûuê 15Uuû \lòYû cûMòùf Gaõ Kjòùf ‘~\ò cêñ KûjûVûeê GK Uuû \lòYû òG,Zûùjùf \gMêY ù`eûA[ûG ö cêñ Kûjûe ùKøYiò Rò òh aò û cìf¥ùe òG^ûjó Kò icÉuê cûùM ^ûjó ö ~ûjû _âZò `Kòe(Bgße) Aiûeû Ke«ò, Zûuêjó cêñ cûùM @ûC ~òG MZ R^àe EYú ùjûA[ûG, Zûe jó \lòYû ÊúKûeKeû~ûG ö \û^ú \òG Gaõ baòh¥Zùe @ ê_c @ck _ûAñ aúRùeû_YKeò[ûG ö ]^e C_ù~ûM ]ùcðû_ûRð òcò© ùjaû CPòZ ö ~\ò Zûjûa¥qòMZ C_ùbûMùe a¥d Keû~ûG Zûùjùf Zûjû \êeê_ù~ûM ùjfû ö~\ò Zêùc _ìað R àùe \û^ Keò ûjñ, Gjò R^àùe _ûAaûe @ûgû Kò_eòeLôa ? G[ô_ûAñ ~\ò _âû òe @ûgû eLêQ Zûùjùf Gùa \û^ Ke ö\lòYû ù\aû \ßûeû ùa÷eûM¥ aé¡ò _ûA[ûG Gaõ ùa÷eûM¥ _âû ò \ßûeû bqòGaõ mû^ aé¡ò _ûG ö _AiûUòG \ò@ Gaõ \gMêY ò@ ö’

Gjò K[û gêYò gâú VKÑe Zûue iõKÌ K[û bêfò~ûA aûaûuê 15 Uuû@_ðY Kùf ö Zûue gòeòWÿò ~ûZâû iaê\éÁòeê iû[ðK ùjfû I Zûue icÉ@ûguû \ìe ùjûAMfû ö Gjò ùlZâùe aûaûue ùKøgk aWÿ @\ßòZúd [ôfû ö

(231)

~\òI ùi iaêKòQò Keê[ôùf, Z[û_ò òfòð ejê[ôùf ö _âYûc Keòaû Gaõ^Keê[ôaû ùfûK Cbùd Zûu _ûAñ icû^ [ôùf ö ùi ùKùa KûjûKê@^û\e Keê [ôùf ö bqcûù^ _ìRû Kùf ùi _âi Ü ùjC^[ôùf Kò Kùf\êüLôZ ùjaûe KûeY ^[ôfû ö iêL Gaõ \êüL bûa^ûKê ùi @ZòKâcKeòiûeò[ôùf ö

@ ò\âû ùeûMe ò\û^ : aû¦âûe KûdiÚ _âbê RûZòe RùY a¥qò \úNð\ò]eò GK @RYû ùeûMùe _úWÿòZ [ôùf Gaõ Zûue @ûù\ø ò\ ùjC^[ôfû öù~còZò ùi ùgûAaûKê ~ûC[ôùf, Zûue ÊMðaûiú _òZû Ê_Üùe @ûiò ZûuêMûkòù\C[ôùf ö `kùe Zûue ò\âûbw ùjC[ôfû Gaõ eûZòiûeû ùi@gû«ò @ êba Keê[ôùf ö _âùZ¥K \ò eûZòùe G_eò ùjC[ôfû ~Ÿßûeûùi aWÿ KÁ ùbûMê[ôùf ö \òù^ aûaûue RùY bquê ùi Gjò aòhdRYûAùf ö bqRYK Kjòùf ù~ ùi Z iõKUùcûP^ iað_úWÿû òaûeYúC\òKê jó eûcaûY i\ég cù^ Keò[û«ò, KûeY G[ôeê ZKôûk k còkò[ûG öùMûUòG C\ò _êWÿò@û ù\A ùgûAaû _ìaðeê c[ûùe fMûAaûKê Z[û ZKò@ûZùkeLôaûKê Kjòùf ö Zû _eVûeê òaòðNÜùe Zûue ò\ ùjfû ö Gjû ù\Lô ùiaWÿ @û½~ð¥ I @û^¦òZ ùjùf ö Gjò ]ûeû Pûfê eLô ùi iûAaûaûuê ]¥û^KeòaûKê fûMòùf ö aRûeeê aûaûue ùMûUòG `ùUû @ûYò ZKò@û _ûLùeeLô _âZò\ò _ìRû Kùf ö Gjû_ùe ùi iµì‰ð iêiÚ ùjûAMùf Gaõ _ìaðeicÉ KÁ bêfòMùf ö

aûfûRú _ûUòf ù^aûiKe : AG aûaûue _ec bq [ôùf GaõòÃûc ùiaû Keê[ôùf ö \ò ùe aûaû ù~Cñ eûÉû ù\A ~ûC[ôùf, iKûkê

CVò ùijò eûÉûKê cûRð ûKeò i`û Keê[ôùf ö Zûu _ùe Gjò Kû~ð¥ aûaûueRùY cjòkû bq eû]ûKé¾cûB Kùf Gaõ Zûu _ùe @a\êf¨ ö aûfûRúù~ùZùaùk gi¥ @ck Keò ù`eê[ôùf icÉ gi¥ aûaûuê @_ðYKeòù\C[ôùf ö ùi[ôeê aûaû ù~ZòKò ù`eûC[ôùf, ùiZòKòùe ùi ZûueKêUê beYù_ûhY Keê[ôùf ö @ù^K ahð ]eò Gjò ]ûeû Pûfò[ôfû GaõZûue céZê¥ _ùe Zûue _êZâ c]¥ GjûKê Rûeò eLôùf ö

C\òe gqò Gaõ cjòcû : aûfûRúue gâû¡aûhòðKú @aieùe GK_O¨qòùbûR^e @ûùdûR^ Keû~ûA[ôfû ö ù~ùZ ùfûKuê ^òcªYKeû~ûA[ôfû, ZûVûeê Zò òMêY ùfûK _j*òùf ö Gjû ù\Lô gâúcZú ù^aûiKeKòõ K©ða¥aòcìXÿ ùjûAMùf ö ùi bûaòùf ù~ icÉu _ûAñ Lû\¥ _~ð¥û¯

(232)

ùja ^ûjó, GùY ò@< ùjùf Kêke @c~ð¥û\û ùja ö Gjò icdùeZûue gûgì iû«ß û ù\A Pò«û ^KeòaûKê Kjò Kjòùf ‘Gjò ùbûRò @ûceêùjñ, Gjû iûAaûaûue ö’ iaê _ûZâùe C\ò _KûA XÿûuêYò ùNûWÿûA ù\aûKê

Z[û XÿûuêYò ^jUûA icÉuê _egòaûKê ùi _eûcgð ù\ùf ö aûaû jñò@ûce f{û \ìe Keòùa ö gûgìu _eûcgð _ûk^ KeûMfû ö @û½~ð¥eaòhd ù~ icùÉ Zé ò_ìaðK ùbûR^ Keòaû _ùe c]¥ @ûjêeò ùbûR^iûcMâú akò[ôfû ö _âKéZùe ~ûjûe ù~_eò bûa, ZûKê ùi_eò @ êba _âû¯ùjûA[ûG ö ^òùcÜûq NUYû _â[c ùgâYú C_^¥ûdû]úg Z[û aûaûue_ecbq aò.G. ùPøMêùf Kjò[ôùf ö 1943 ù`aédûeú cûiùe@j¹\^Me Ròfû KeRZùe _ìRû Pûfò[ôfû, Gjò @aieùe GK aWÿùbûRòibûe @ûùdûR^ KeûMfû ö ùbûR^ icdùe @ûcªòZ ùfûKuVûeê_û*MêY @]ôK ùfûK icûMc ùjùf, Z[û_ò Lû\¥ ò@< ùjfû^ûjó ö aûaûuKé_ûeê icùÉ ù_U_ìeû ùbûR^ _ûAùf, Gjû ù\Lô icùÉ @û½~ð¥ ùjùf ö

i_ð eì_ùe iûAaûaûue _âKU : gòeòWÿòe eNê _ûUòf [ùe ù^aûùiiÚòZaûfûRú _ûUòfu NeKê ~ûA[ôùf ö i§¥ûùe ùMûUòG iû_ ùMûgûkû bòZùe_gòMfû ö iû_UòKê ù\Lô ùMûeêMûBcûù^ c]¥ Qû ò@û ùjûA AZüÉZüùjùf ö Nùe [ôaû ùfûKcûù^ WeòMùf ö ùZùa aûfûRú cù^ Kùfù~ gâú iûA jó Gjò eì_ùe _âKU ùjûAQ«ò ö ùMûUòG Mäûi \êMÛ ù^A ùijòi_ð i¹êLùe ùi eLôùf Gaõ ZûKê G_eò iù´û]ôZ Kùf- ‘aûaû ! @û_YG_eò PòKôûe KeêQ«ò KûjóKò ? K’Y @û_Y @ûcKê bdbúZ KeòaûKê PûjêñQ«ò ?Gjò \ê] _û^ Ke«ê ö’ Gjû Kjò ùi òbðdùe iû_Uò _ûLùe aiò_Wÿòùf ö_eòaûee @^¥ ùfûKcûù^ Z ùag¨ aòaâZ ùjûA_Wÿòùf Gaõ K’Y KeòùaaêSò_ûeê [ôùf cûZâ KòQò icd _ùe iû_Uò @\ég¥ ùjûAMfû Gaõ ùKjò aòRûYò_ûeòùf ûjó ù~ Kê@ûùWÿ Mfû ö ùMûgûkûe PZêŸòðM aêfò ù\Lôaû _ùec]¥ iû_e ùKøYiò PòjÜ ù\LôaûKê còkòfû ^ûjó ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(i¯ûj _ûeûdY : _*c aògâûc)

(233)

öö h \ò _ûeûdY öö

öö hUZâòõgZ(36) @]¥ûd öö

aûaûu iaðmûZûe _eòPd, gâú`k @_ðY I i«û^ _âû ò

Gjò @]¥ûdùe ùMû@ûe \êARY a¥qò Gaõ ùiûfû_êee gâúcZúJewûaû\Keue K[û a‰ð^û Keû~ûAQò ö

ùMû@ûe \êA a¥qò : [ùe ùMû@ûe \êARY a¥qò gâú iûAaûaûu \gðòcò© gòeòWÿò @ûiòùf ö \ßûeKûcûdúùe _j*ò ùicûù^ aûaûuê _âYûc Kùf ö

~\òI ùijò \êARY GKûVòò @ûiò[ôùf, aûaû RYKê 15 Uuû \lòYû cûMòùfI iòG @û\e ijKûùe Zûjû ù\ùf ö @^¥ a¥qòRYK c]¥ 35 Uuû\lòYû ù\ùf, Kò«ê aûaû ZûjûKê @ÊúKûe Kùf ö C_iÚòZ ùfûKu c]¥ùeaWÿ @û½~ð¥ ùLkòMfû ö ùijò icdùe g¥ûcû aò ùiVûùe C_iÚòZ [ôùf öùi Kjòùf ‘ù\aû ! Gjû K’Y ! ùi \êùjñ GKûiû[ôùe @ûiòQ«ò ö RYKVûeê@û_Y \lòYû ÊúKûe KeêQ«ò Gaõ @^¥RYK @ûMâjùe ù\ùf c]¥ ZûKêMâjY Keê ûjû«ò ö Gjò_eò ùb\bûa KûjóKò ?’ aûaû Kjòùf ‘g¥ûcû, ZêùcaûkK ! cêñ KûjûVûeê KòQò aò òG^ûjó ö GVûùe Z ciRò\¨cûdú Zû’e EYcûùM Gaõ ù\aû ùfûK EY gêSò cêq ùjûA~ûG ö ùcûe Ne, iµ©ò_òfûQê@û K’Y @Qò ù~ cêñ Pò«û Keòaò ? ùcûe ùKøYiò aÉêe @ûag¥KZû^ûjó ö cêñ Êû]ú^ ö EY, gZîZû Z[û jZ¥û Giaêe _âûd½ò© @ag¥ KeòaûKê

(234)

_Wÿòa Gaõ G[ôeê ùKøYiò _âKûe cêqò i¸a êùjñ ö’ Gjû_ùe aûaû ZûueÊbûaiêfb _âZúKûcôK ùg÷kúùe òùcÜûq K[û a¥ûL¥û^ Kùf ö

‘Zûu Rúa^e _ìaðû¡ðùe Gjò a¥qò ò¡ð [ôùf ö ùi BgßeuVûùe_âZòmû Kùf ù~ ~\ò PûKòeò còkò~ûG, ùMûUòG cûie ùaZ^ @_ðYKeòùa ö Gjû_ùe cûiKê 15 Uuû \ecûùe PûKòeò còkòfû ö Zû_ùeC©ùeû©e C ÜZò ùjûA 30, 60, 100, 200 Gaõ ùghùe 700UuûcûiòK ùaZ^ ùjfû ö Kò«ê ùeûRMûe aXÿòaû _ùe ùi cû^iòK K[û bêfòMùfGaõ ZûKê _ìeY Kùf ^ûjó ö Gùa Zûue gêb Kcðe _âbûaeê jó ùiGVûùe _j*òaûe ùiøbûM¥ fûb KeòQ«ò ö GYê cêñ dûuVûeê ùKak 15Uuû \lòYû cûMòfò, ~ûjû Zûue _â[c cûie \ecûe _âû_¥ [ôfû ö’

\ßòZúd K[ûUò aûaû Gjò_eò Kjòùf- ‘icê\â Kìkùe aêfê aêfê cêñ GKba¥ _âûiû\ òKUùe _j*òfò Gaõ Zû’e aûeŠûùe aògâûc Kfò ö ùijò_âûiû\e cûfòK ùcûùZ ÊûMZ Keò C©c Êû\òÁ ùbûR¥ iûcMâú LûAaûKêù\ùf ö LûAiûeòaû _ùe @ûfcûeò _ûLùe GK _eòÃéZ iÚû^ ùgûAaû _ûAñù\LûAù\ùf Gaõ ùiVûùe cêñ ùgûAfò ö ù~ùZùaùk cêñ MûXÿ ò\âûùeùgûAQò Cq a¥qò Kû Úùe iò§ò ùLûkò bòZeKê _âùag Kfû Gaõ ùcûe_ùKU KûUò 30 jRûe Uuû ùPûeò Keò ù^AMfû ö iKûkê CVò GjûRûYòaû _ùe cêññ \êüLùe bûwò_Wÿòfò Gaõ Kû¦òaûKê fûMòfò ö ù~ùjZê ùKakUuû ùPûeò ùjûA[ôfû Gjû ùijò aâûjàY ùfûKUòe Kû~ð¥ ùaûfò ùcûe ]ûeYûùjfû ö Gjû_ùe ùcûùZ LûAaû _òAaûKê bf fûMòfû ^ûjó Gaõ ùMûUòG_l _~𥫠cêñ ùi_eò aûeŠûùe aiò \êüLùe KûZe ùjC[ôfò ö Gjò_eò_¦e \ò aòZòaû _ùe eûÉûùe ~ûC[ôaû RùY Kòe ùcûùZ ù\Lô ùcûeKû¦òaûe KûeY _Pûeòùf ö cêñ Zûuê icÉ K[û gêYûAfò ö ùi Kjòùf ù~‘~\ò Zêùc ùcûe @ûù\g @ êiûùe @ûPeY Keòa Zûùjùf Zêce ùPûeò]^ còkò~òa ö cêñ RùY `Kòeu VòKYû ù\CQò, Zêùc Zûue geYKê ~û@Gaõ Zûue Ké_ûeê Zêce jéZ ]^ _êYò còkò~òa ö Kò«ê ù~ _~𥫠ZêcKêZêce ]^ còkò ûjó ùi _~𥫠Zêùc Zêce ùMûUòG eêPòKe ùbûR¥ Rò òhZ¥ûM Ke ö’ cêñ ùijò `Kòeue K[û cû òfò Gaõ ùcûe ùPûeò ~ûA[ôaû]^ còkòMfû ö Zû_ùe cêñ icê\âKìkKê @ûiòfò, ùiVûùe ùMûUòG RûjûRfûMò[ôfû ö RûjûRUò ~ûZâú be_ìe [ôfû ö bûM¥agZü ùiVûùe RùY C\ûe_âKéZòe P_eûiú ù~ûMê ùcûùZ ùMûUòG iÚû^ còkòMfû ö Gjò _âKûe cêñ @_e

(235)

_ûgßðùe _j*òfò Gaõ ùiVûeê ùekMûWÿòùe aiò ciRò\¨cûBu _ûLùe @ûiò_j*òQò ö’

K[û icû¯ ùjaû ùakKê aûaû g¥ûcûuê @Zò[ô\ßduê òR ijòZ ù^A~òaû_ûAñ Gaõ ùbûR^e a¥aiÚû KeûAaû _ûAñ Kjòùf ö g¥ûcû ùijò @ êiûùeùicû^uê Zûu NeKê ù^AMùf Gaõ ùbûR^ KeûAùf ö ùbûR^ Keòaûicdùe g¥ûcû Kjòùf ‘aûaûue KûjûYú aWÿ eji¥_ì‰ð @ùU, KûeY ^ûùi ùKùa icê\â @ûùWÿ ~ûAQ«ò ^û Zûu _ûLùe 30 jRûe Uuû [ôfû öùi ùKCñVûKê ~ûZâû aò Keò ûjû«ò, ùKøYiò Uuû ùPûeò ùjûA^ûjó Kò ùiù`eò@ûiò ûjû«ò ö’ Zûùjùf aûaû Gjò K[û Kjòùf KûjóKò ? @û_Ycû^ueùi_eò KòQò @ êbìZò ùjûAQò Kò ? @Zò[ô\ßdu KY× aû¿eê¡ ùjûAMfû GaõPlê~êMk @gîùe _ì‰ð ùjûAMfû ö ùicûù^ Kû¦ò Kû¦ò Kjòùf aûaû Ziaða¥û_ú, @^« Gaõ _eõaâjàÊeì_ @U«ò ö ù~Cñ K[û ùi Kjòùf Zûjû@aòKk @ûce KûjûYú Gaõ @ûc ijòZ ùiiaê NUòQò ö ùZùa Gjû ZûuêKò_eò mûZ ùjfû, Zûjûjó @û½~ð¥e aòhd ö ùbûR^ _ùe @ûùc Gjûe _ì‰ðaòaeYú @û_Yuê gêYûAaê ùaûfò ùi \êùjñ Kjòùf ö

ùbûR^ _ùe _û^ LûAaû icdùe ùicûù^ Zûue KûjûYú gêYûAaû@ûe¸ Kùf ö _â[c RYK Kjòùf-

‘NûUùe GK _ûjûWÿò@û iÚû^ùe @ûce Ne ö RúaòKû òaðûj òcù«PûKòeò ùLûRòaû @ûgûùe cêñ ùMû@û @ûiò[ôfò ö ùiVûùe bMaû^ \©ûùZâduêK[û ù\A[ôfò ù~ ~\ò ùcûùZ PûKòeò còkò~ûG, Zûùjùf cêñ ùMûUòGcûie \ecû ùbUò PXÿûAaò ö Zûue Ké_ûeê ùcûùZ cûiòK 15 UuûùePûKòeò còkòMfû Gaõ ù~Cñ _âKûe aûaû Kjòùf, ùijò _âKûe ùcûe C ÜZòùjfû ö Gjû_ùe cêñ ùcûe _âZòmû iµì‰ð bêfò~ûA[ôfò ö aûaû Zûjû iàeYKeûAù\ùf Gaõ ùcûVûeê _¦e Uuû @iêf Keòù^ùf ö @û_Ycûù^GjûKê \lòYû cù^ Ke«ê ûjó ö Gjû Z _êeêYû EYe _eòùgû], \úNð Kûk]eò bêfò~ûA[ôaû _âZòmû @ûRò _ì‰ð ùjfû ö

gòlû : aûÉaùe aûaû ùKùa KûjûVûeê @[ð cûMò ûjû«ò Kò Zûuebqcû^uê cûMòaûKê ù\A^ûjû«ò ö @û]¥ûcôòK C ÜZòùe Kû*^ aû]K ùaûfòùi aòPûe Keê[ôùf Gaõ bqcû^uê Zû’ _ûLeê iað\û \ìùeA eLê[ôùf öbq cjfiû_Zò Gjûe C\ûjeY @U«ò ö ùi ajêZ ò¡ð [ôùf Gaõ aWÿKÁùe RúaòKû òaðûj Keê[ôùf; Kò«ê aûaû Zûuê ùKùa _Aiû cûMòaûKê

(236)

ù\C^[ôùf Kò Zûu _ûLùe [ôaû \lòYûeê KòQò Zûuê ù\C^[ôùf ö [ùeRùY \dûkê Gaõ ijé\d a¥aiûdú jõieûR aûaûu C_iÚòZòùe ùcûUû@ue @[ð cjfiû_Zòuê ù\ùf; Kò«ê aûaû Zûuê Zûjû @ÊúKûe Keòù\aûKêKjòùf ö

Gùa \ßòZúd @Zò[ô Zûue KûjûYú gêYûAaûKê fûMòùf ö ‘ùcû _ûLùeGK aâûjàY ùeûùhdû [ôfû ö MZ 35 ahð ]eò ùi òÂûe ij ùcû _ûLùeKûc Keê[ôfû ö Kêiwùe _Wÿò Zû’e c^ a\kòMfû Gaõ ùi ùcûe icÉUuû ùPûeò Keò ù^AMfû ö ùcûe @ûfcûeú Kû ÚKê fûMòKeò [ôfû Gaõù~Cñ icdùe @ûùc MûXÿ ò\ùe ùgûA[ôfê, ùi iò§ò ùPûeòKeò ùcûe 30jRûe Uuû ù^AMfû ö cêñ RûYò_ûeê ûjó Kò aûaû VòK¨ VòK¨ bûaùe Gjò_eòcûY K[û Kò_eò RûYòùf ? cêñ \ò eûZò Kû¦ê[ôfò Gaõ aWÿ \êüLùe[ôfò ö \òù^ ù~ùZùaùk cêñ òeûg I C\ûi ùjûA aûeŠûùe aiò[ôfò,eûÉûùe ~ûC[ôaû RùY `Kòe ùcû _ûLKê @ûiò ùcûe \êüLe KûeY_Pûeòùf ö cêñ Zûuê icÉ K[û Kjòfò ö Zû’_ùe ùi Kjòùf Kò ùKû_eMûIñZûfêKùe gòeòWÿò Mâûcùe gâú iûAaûaû ^ûcùe RùY iò¡ _êeêh ejêQ«ò öZûuê K[û \ò@ Z[û òRe eêPòKe ùKøYiò ùbûR¥ _\û[ð Z¥ûMKeò c^ùeiõKÌ Ke ù~ _~𥫠iòG \gð ù\A^ûjû«ò, ùi _~𥫠ùijò _\û[ðMâjY Keòa ^ûjó ö Gjû_ùe cêñ @ Ü _eòZ¥ûM Kfò Gaõ iõKÌ Kfò ù~“aûaû ! ù~ _~𥫠cêñ Zêce \gð fûb Keò ûjó Z[û ùcûe ùPûeò ]^còkò ûjó, ùi _~𥫠cêñ @ Ü MâjY Keòaò ^ûjó ö Gjò _âKûe ù~ùZùaùk15 \ò aòZòMfû ùijò aâûjàY òùR @ûiòfû Gaõ icÉ ]^ ù`eûAù\A_½û©û_ Kfû ö ùcûe ùMûWÿ ]eò lcûbòlû Kfû ö Gjò _âKûe iaê ÊûbûaòKùjûAMfû ö ù~Cñ `Kòeu ij ùcûe iûlûZ ùjûA[ôfû Z[û ~òG ùcûùZijûdZû Keò[ôùf ùijò `Kòeuê Zûjû _ùe cêñ @ûC ùKùa ù\Lô [ôfò öGjû_ùe gâú iûAaûaûue \gð òcò©, ~ûjûu K[û ùijò Kòe Kjò[ôùf,ùcû c^ùe Zúaâ CKôY×û RûZ ùjfû ö cêñ bûaòfò ù~ ù~Cñ `Kòe ùcûeNeKê @ûiò[ôùf ùi gâú iûAaûaûu a¥ZúZ @ûC ùKjò [ôùf ö ~òG ùcûùZKé_û Keò \gð ù\ùf Z[û ùcûe Gjò _âKûe ijûdZû Kùf Zûue 35Uuûe fûkiû Kò_eò ùjûA[û«û ? Gjûe aò_eúZùe ùi @ùjZêK Ké_ûKeò @û]¥ûcôòK C ÜZò _[ùe ùcûùZ ù^AMùf ö’

ù~ùZùaùk ùPûeò~ûA[ôaû @[ð còkòMfû ùcûe @û^¦e iúcû ejòfû

(237)

^ûjó ö ùcûe aê¡ò bâc ùjûAMfû Gaõ cêñ ùcûe _âZòmû bêfòMfò ö ùKûfûaûùe\òù^ eûZòùe cêñ gâú iûAaûaûuê Ê_Üùe ù\Lôfò ö Zûjû_ùe gòeòWÿò ~ûZâûK[û cû^i_Uùe ^ûPòCVòfû ö cêñ ùMû@ûùe _j*òfò Gaõ ùiVûeê Áòce\ßûeû cê A ~ûA gòeòWÿò ~òaûKê Pûjêñ[ôfò; Kò«ê ù~ùZùaùk Kìkùe _j*òQò,ÁòceUò ~ûZâú be_ìe [ôfû Gaõ @ûù\ø RûMû ^[ôfû ö K¥û_ùU^ ùcûùZPXÿòaûKê @ êcZò ù\ùf ûjó, ùZùa RùY @_eòPòZ P_eûiú ùKøYiòcùZùcûùZ Áòceùe aiûAù\ùf Gaõ Gjò _âKûe cêñ cê Aùe _j*òfò öZû_ùe ùekMûWÿòùe GVûKê @ûiòfò ö aûaû iaða¥û_ú Gaõ iaðm-G[ôùeùKøYiò guû ^ûjó ö ù\L, @ûùc KòG Gaõ ùKCñVò @ûce Ne ? @ûcebûM¥ ùKùZ bf ù~ aûaû @ûce ùPûeò~ûA[ôaû ]^ ù`eûAù\A @ûcKêGVûKê UûYò @ûYòùf ö @û_Ycûù^ gòeòWÿòaûiú @ûcVûeê ijiâMêY ùgâÂI bûM¥gûkú, ù~Cñcûù^ aûaûu ijòZ ji«ò, ùLk«ò, c]êe i¸ûhYKe«ò Gaõ @ù^K ahðeê Zûu _ûLùe ejò@ûiêQ«ò ö Gjû @û_Ycû^ueMZ R àe gêb iõÄûee _âbûa, ~ûjûKò aûaûuê GVûKê UûYò @ûYòfû ögâú iûA @ûc _ûAñ \©ûaZûe @U«ò ö ùi jó @ûcVûeê _âZòmû KeûAùf,RûjûRùe iÚû^ ù\ùf Gaõ @ûcKê GVûKê @ûYò Zûue iaða¥û_KZû Z[ûiaðmûZûe @ êba _â\û^ Kùf ö’

öö gâú`k @_ðY I i«û^_âû ò öö

gâúcZú Jewûaû\Ke : ùiûfû_êee iLûeûc Jewûaû\Keu _^ôúaòaûje 27ahð _ùe c]¥ òüi«û^ [ôùf ö i«û^_âû ò òcò© ùi ajêù\aù\aúu _ûLùe cû^iòK Kùf; Kò«ê Zûue cù^ûKûc^û _ìeY ùjfû^ûjó ö iaê@ûWÿê òeûg ùjaû_ùe ùghùPÁû Êeì_ ù_ûh¥_êZâ aògß û[Kêiû[úùe ]eò gòeòWÿò @ûiòùf Gaõ aûaûue ùiaû Keò \êAcûi ejòùf öù~ùZùaùk ùi ciRò\ ~ûC[ôùf, aûaûuê bqMYu MjYùe ùNeòùjûAejê[ôaû ù\LôaûKê _ûC[ôùf ö Zûue Azû [ôfû aûaûuê GKû«ùe ùbUòi«û^ _âû ò òcò© _âû[ð û Keù«; Kò«ê ùi iêù~ûM còkê [ôfû ö ùghùeg¥ûcûuê aûaû GKû«ùe [ôaûùaùk Zûue Mêjûeò RYûAaû _ûAñ @ êùeû]Kùf ö g¥ûcû Kjòùf “aûaûue Z ùLûfû \eaûe’ Z[û_ò Zêce ~\òG_eò Azû Zû’ùjùf cêñ @ag¥ _âdûi Keòaò, Kò«ê ~g _â\û^ BgßeujûZùe ö ùbûR^ icdùe Zêùc @MYûùe Wÿò@û I @MeaZò ù^A aiò[ôa

(238)

Gaõ ù~ùZùaùk cêñ Aiûeû Keòaò, Vò@û ùjûA~òa ö’ \òù^ ùbûR^ C_eû«g¥ûcû ù~ùZùaùk aûaûue jûZ ZCfò@ûùe ù_ûQê[ôùf, aûaû ZûueMûf PòcêUòù\ùf ö g¥ûcû ùKâû]ôZ ùjûA Kjòùf ‘ù\aû ! Gjû K’Y@û_Yu _lùe CPòZ ? ùcû MûfKê G_eò PòcêUòòùf KûjòñKò ? @ûceG_eò ^ULUò@û ù\aZûue aòfKêf @ûag¥KZû ^ûjó ö @ûùc @û_YuC_ùe @ûgâòZ, ùZYê @û_Yu iû Üò]¥e `k K’Y Gjû ? aûaû Kjòùf‘g¥ûcû ! Zêùc 72 R àeê ùcû iû[úùe @Q ö cêñ G ~ûGñ ùKùa Zêciû[úùe G_eò Keò ûjó ö @ûC Gùa Leû_ bûaêQ ?’ g¥ûcû Kjòùf‘ùcûe Z G_eò ù\aZû \eKûe ~òG iað\û @ûcKê ù_âc Gaõ òZò ì@ûì@û còVû LûAaûKê ù\C[ôùa ö ùcûe ùKøYiò _âKûe Kûc^û ^ûjó Kò ÊMð

@û\ò c]¥ _âùdûR^ ^ûjó ö iað\û @û_Yue PeYùe RûMéZ [ôaò, GZòKòùcûe @bòkûh ö’ aûaû Kjòùf ‘jñ G[ô_ûAñ Z cêñ GVûKê @ûiòQò ö cêñ iað\ûZêce _ûk^ Gaõ C\eù_ûhY Keò@ûiêQò, G[ô_ûAñ Zêc _âZò ùcûe ùiÜj@]ôK ö’

ù~ùZùaùk aûaû Zûue @ûi^ C_ùe aòeûRcû^ ùjùf, g¥ûcûùijò cjòkûuê Aiûeû ù\ùf ö ùi aûaûuê _âYûc Keò ^Wÿò@û I ]ì_aZòù\ùf ö aûaû ^Wÿò@û jfûAùf Z Zûjû gêLôfû [ôfû Gaõ g± Keê[ôfû öZû_ùe g¥ûcûuê Kjòùf ‘ù\L, Gjû Z LWÿ LWÿ ùjCQò ö gêY, Gjû K’YKjêQò ?’ g¥ûcû Kjòùf ‘VòK¨ Gjò _âKûe Zûue ù_Uùe c]¥ i«û^MêWÿMêWÿ Keê ùaûfò Gjò cjòkû _âû[ð û KeêQ«ò ö GYê Zûuê @ûgúaðû\ ijòZ^Wÿò@û ù`eûA\ò@«ê ö’ aûaû Kjòùf ‘K’Y ^Wÿò@ûeê i«û^ C_ô©ò jêG ?ùfûKcûù^ Kò_eò cìLð ~òG Gjò _âKûe KÌ^û Ke«ò ö’ g¥ûcû Kjòùf Kò ‘cêñ@û_Yue aP^ Gaõ @ûgòhe gqò iµðKùe @aMZ @Qò Gaõ @û_YueùMûUòG cûZâ g± \ßûeû jó ùijò cû@ûe ùKûk _ì‰ð ùjûA~òaö @û_Y ZGWÿûCQ«ò Gaõ @ûgúaðû\ ù\C^ûjû«ò ö Gjò _âKûe KòQò icd _~𥫠aû©ðûkû_Pûfòfû ö aûaû aûe´ûe Wÿò@û bûwòaûKê Kjê[ôùf; Kò«ê g¥ûcû Rò\ò Keê[ôùfKò aûaû ZûKê Zûuê ù`eûA\ò@«ê ö ùghùe aûaû Kjòùf ‘Zûue _êZâ _âû òùja ö’ g¥ûcû _Pûeòùf Kò ‘ùKùZ \ò bòZùe ?’ aûaû Kjòùf ‘12cûiùe’ ö Gùa Wÿò@ûKê bûwò \êALŠ Keò\ò@ûMfû ö ùMûUòG bûM aûaû Ig¥ûcû LûAùf Gaõ @ûC ùMûUòG bûM ùijò cjòkûuê \ò@ûMfû ö

Gjû_ùe g¥ûcû Cq cjòkûuê Kjòùf Kò ‘ùiÜje bCYú ! Zêùc ùcûe

(239)

aP^e iûlú ö ~\ò 12 cûi bòZùe Zêce i«û^ ùjfû ûjó Zûùjùf cêñGjò ù\aZûu cêŠ C_ùe Wÿò@û bûwò ciRò\¨eê aûjûe Keòù\aò @ûC ~\òcêñ G[ôùe @i`k ùjfò Zûùjùf cêñ òRKê cû]a ùaûfò Kjòaò ûjó ö ~ûjûKòQò aò cêñ KjêQò, Gjûe iû[ðKZû ZêcKê gúNâ aò\òZ ùjûA~òa ö’

GKahðùe Zûue _êZâe ô _âû ò ùjfû Gaõ ù~ùZùaùk ZûKê _û*cûiùjfû, _Zòu ijòZ ùi aûaûue gâúPeYùe C_iÚòZ ùjùf ö _Zò-_ ôú\êùjñ bìcò _âYûc Kùf Gaõ KéZm _òZû(gâúcû^ Jewûaû\Ke) _û*gjUuû ùbUò ù\ùf, ~ûjû aûaûue @gß g¥ûcK‰ð _ûAñ QûZ Zò@ûeò KeòaûKûcùe fûMòfû ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

aûaûue _aòZâ _û\êKû I iU¨Kû Gùa iûAaûaû iõiÚû^ ^òKUùeejòQò ö _âZò Mêeêaûe PbûWÿò ~ûZâû icdùe bqcûù^ GjûKê

\gð^ KeêQ«ò ö

(240)

öö i¯ZâòõgZ(37) @]¥ûd öö

ûû PbûWÿò icûùeûj ûû

Gjò @]¥ûdùe @ûùc _â[ùc ùa\û« aòhdùe ic¥K @ûùfûP^û Keòaû_ùe PbûWÿòe ba¥ icûùeûj K[û a‰ð û Keòaû ö

_âûe¸ : ]^¥ gâú iûA, ~ûjûue Rúa^ ù~_eò [ôfû, ùijò_eò @a‰ð údfúkû aòkûi ö Zûue _âZò\ò e Kû~ð¥Kâc [ôfû @\¨bêZ Kâòdûùe _eò_ì‰ð öùKùa ùi icÉ iûõiûeòK Kû~ð¥eê òfòð ùjûA KcðKûŠú bkò _âZúZùjC[ôùf Z @ûC ùKùa aâjàû^¦ Z[û @ûcômû^ùe òcMÜ ejê[ôùf öùKùZùaùk ùi @ù^K Kû~ð¥ Keò c]¥ ùi[ôùe @iõ_éq ejê[ôùf ö~\òI ùKùa ùKùa ùi _ì‰ð òÃâòd _âZúZ ùjC[ôùf Z[û_ò @ûki¥eê\ìeùe [ôùf ö _âgû« cjûiûMe bkò ùi iað\û RûMâZ ejò c]¥ M¸úe,_âgû« Gaõ iÚòe ù\Lû~ûC[ôùf ö Zûue _âKéZòe a‰ð û @ûce iûc[ð¥eD¡ßðùe ö

Gjû iaðaò\òZ ù~ ùi aûkaâjàPûeú [ôùf ö ùi iað\û _êeêhcû^uêbûA Gaõ ûeúcû^uê cûZû aû bCYú cù^ Keê[ôùf ö Zûue iõMZò \ßûeû@ûce ù~Cñ @ ê_c mû^ C_f²ò ùjûAQò, céZê¥_~𥫠Zûjû aòiáZ ùjC,Zûue gâúPeYùe Gjû aò câ _âû[ð û ö icÉ bìZùe @ûùc Bgßeu \gðKeòaû Gaõ ^ûciàeYe eiû êbìZò fûb Keò @^^¥ bûaùe Zûue ùcûjaò ûgK PeYe ùiaû Keòaû, Gjû @ûce @ûKûO¨lû ö

ùjcûW_« Zûue \éÁòùKûY \ßûeû @ûag¥KZû êiûùe ùa\û«e aòaeYúù\A PbûWÿò icûùeûje a‰ð û òcÜ _âKûe KeòQ«ò ö

PbûWÿò icûùeûj : aûaûue gd^ûMûee a‰ð û _â[ùc Keû~ûAiûeòQò ö\òù^ ùi ciRò\¨ùe Gaõ @ûC \òù^ PbûWÿòùe aògâûc Keê[ôùf Gaõ GjòKû~ð¥Kâc Zûue cjûicû]ô _~𥫠Pûfò[ôfû ö bqcûù^ PbûWÿòùe aûaûueòdcòZ _ìRûyð û 1909 ciòjû Wòùi´e 10 ZûeòLeê @ûe¸ Kùf öGùa Zûue PeYû êRe ]¥û^ Keò PbûWÿò icûùeûje a‰ð û Keòaû ö

Gjû G_eò cù^ûec \ég¥ [ôfû ù~ ù\LYûjûeúcûù^ Z àd ùjûA~ûC[ôùfGaõ òRe \êüLiêL bêfò~ûA c^ùe Azû ù_ûhY Keê[ôùf ù~ Gjò \ég¥

(241)

ùKùa @ûc d^_Ueê \ìùeA^~ûC ö PbûWÿòùe aògâûc Keòaû _ûAñ aûaûù~ùa ~ûC[ôùf, ùijò eûZòùe bqcû^ue @_ûe R^icê\â ciRò\¨eibûcŠ_ùe icûMc ùjûA N<û N<û ]eò bR^, iõMúZ _eòùahYKeê[ôfû ö cŠ_e ùMûUòG _ûgßðùe iêi{òZ e[ eLû~ûC[ôfû Gaõ @^¥_ûgßðùe Zêkiú aé¦ûa^ ö icÉ eiûk bqaé¦ Zûk, KeZûk, Sû¬, cé\w,L¬Yò Gaõ ùXÿûf AZ¥û\ò û^û _âKûe aû\¥ aRûA bR^ @ûe¸ Keê[ôùf öG icÉ bR^_âòd bqcû^uê Pê K bkò @ûKhðY Keòaûe ùK¦âaò¦ê [ôùfgâú iûAaûaû ö

ciRò\e @MYûKê ù\L Z bqcûù^ aWÿ Ciôûjùe û^û _âKûe cûwkòKKû~ð¥ iµ Ü Keòaûùe a¥É [ôùf ö KòG ùZûeY aû§ò \ú_ RkûC[ôfû ZKòG _ûfòuò Gaõ e[e géwûe Keò jûZùe ]ßRû @û\ò ]eê[ôùf ö gâúiûAaûaûu RdRdKûe ]ß^òùe @ûKûgcŠk Mê¬eòZ ùjûACVê[ôfû ö\ú_MêWÿòKe @ûùfûKùe RûRßf¥cû^ ciRò\ G_eò _âZúZ ùjC[ôfû ù~_eòKòcwk\ûdò ú \ú_ûakò Êdõ gòeòWÿò _\û_ðY Keò aòeûRòZ ùjûAQ«ò ö ciRò\aûjûeKê \éÁò_ûZ Ke Z \ßûe ù\gùe gâú iûAaûaûue _ì‰ð iêi{òZ @gßg¥ûciê¦e \Šûdcû^ ejê[ôfû ö gâú iûAaûaû òRe @ûi^ùe gû« cê\âûùeaòeûRcû^ Keê[ôùf ö Gjû c]¥ùe bqaé¦u ijòZ ZûZ¥û _ûUòf aûaûu_ûLKê @ûiò Zûuê _âÉêZ ùjaûKê iìP^û ù\C[ôùf Z[û CVòaûùe ijûdZûKeê[ôùf ö N ò i´§ [ôaûeê ZûZ¥û _ûUòf aûaûuê ‘cûcû’ ùaûfò iù´û]^Keê[ôùf ö aûaû iaêùak _eò K` ò _eò]û^ Keò iUKû, Pòfc GaõZcûLê ]eò Kû§ùe GK P\e _KûA ~òaûKê _âÉêZ ùjC[ôùf ö Z_ôùeZûZ¥û _ûUòf Kû§ùe GK iê¦e ReòfMû gûf _KûA ù\C[ôùf ö Gjû_ùeaûaû ]ê òKê _â{ßkòZ Keò eLôaû _ûAñ ùi[ôùe KòQò KûV _KûA Z[û ]ê òi¹êLùe [ôaû _â\ú_Kê aûc jûZùe òaðû_òZ Keòù\A PbûWÿò @bòcêùL_âiÚû^ Keê[ôùf ö Gjû_ùe ^û^û _âKûe aû\¥ aû\^ @ûe¸ ùjC[ôfû,ùi[ôeê aòaò] _âKûe Êe SuéZ ùjûA _eòùagKê cû\KZûùe _ì‰ðKeòù\C[ôfû ö i¹êLùe ewùaewe @ûZiaûRò @ûLô SfiûA ù\C[ôfûGaõ @iõL¥ ^e^ûeú _âKûe _âKûe aû\¥ aRûA Zûue Kú©òð I cjòcûeMêYMû^ Keò Keò @ûMKê ~ûZâû Keê[ôùf ö KòG @û^¦aòùbûe ùjûA éZ¥Keê[ôùf Z KòG @ù^K _âKûee ]ßRû Gaõ ògûY ]eò Pûfê[ôùf ö ù~còZòj ó aûaû ciRò\¨e _ûjûPùe Zûue _û\ eLê[ ôùf, \ß ûe_ûk

(242)

aWÿ_ûUò(ffKûe) Keò Zûue _âiÚû^e iìP^û ù\C[ôùf ö \êA _ûgßðùeùfûùK Pûce ]eò QòWÿû ùjC[ôùf Gaõ _vû aò‚ê[ôùf ö eûÉûùeaòQû~ûA[ôaû fûf ewe K_Wÿû C_ùe icûùeûj @ûMKê ~ûC[ôfû ö ZûZ¥û_ûUòf aûaûue aûc bêR Z[û cjfiû_Zò WûjûY bêR ]eò Gaõ aû_êiûùjaù~ûM _Qùe QZâò ]eò ~ûC[ôùf ö @ûMùe iêi{òZ @gß g¥ûciê¦e ~ûC[ôfûGaõ Zûjû _Qùe bR^cŠkú Z[û bqcû^ue icìj aû\¥e ]ß ò ijòZjeò Gaõ iûA^ûce ]ß òùe icMâ aûdêcŠk _âKµòZ ùjûACVê[ôfû öGjû_ùe icûùeûj PbûWÿò ùcûWÿùe _j*ê[ôfû ö icMâ R^icê\ûde ùiicde @û^¦ Z[û _â êfäZû Kjòùf iùe ö ù~ùZùaùk ùcûWÿ _ûLùe_j*ò aûaû PbûWÿò iûc^ûùe \Šûdcû^ ùjC[ôùf, Zûue cêLcŠk GK@\¨bìZ \òa¥_âbûùe C\¨bûiòZ ùjûACVê[ôfû ö cù^ ùjC[ôfû Kò ù~_eò@eêùYû\d icde aûkiì~ð¥ \òM¨akdùe C\òZ ùjûAQ«ò ö C©eûbòcêLúùjûA ùi G_eò GK cê\âûùe \Šûdcû^ ùjC[ôùf ù~_eò KòG Kûjûe@ûMc^e _âZúlû KeêQ«ò ö aû\¥ _ìað_eò aûRê[ûG Gaõ ùi Zûue WûjûYjÉ KòQò icd _~𥫠C_e ZkKê Keò bqcû^uê @ûgúaðû\ ù\C[û«ò öaû\K Zúaâ û\ùe aû\¥ aRûAaûKê fûMòùf Gaõ Gjò icdùe KûKûiûùja\úlòZ @aòe aéÁò Kùf ö aûaûue cêLcŠke eqòc @ûbû Rû{f¥cû^ùjaûKê fûMòfû Gaõ icÉ ùfûK Zé jé\dùe ùijò eicû]êeú @ûÊû\^Keòaûùe fûMòùf ö Gjò c^ùcûjK \ég¥ Gaõ @aieKê bûhûùe a‰ð ûKeòaû Gaõ ùfLôaûùe @ic[ð ùjCQò ö bûaaòùbûe ùjûA cjfiû_ZòéZ¥ Keê[ôùf; Kò«ê aûaûue @bw GKûMâZû ù\Lô bqcûù^ @û½~ð¥PKòZ

ùjC[ôùf ö ZûZ¥û _ûUòf ùMûUòG jûZùe fY× ]eò aûaûue aûc _ûgßðùeGaõ cjfiû_Zò @ûbìhY ]eò aûaûue WûjûY _ûgßðùe ~ûC[ôùf ö ù\LKò_eò iê¦e icûùeûje ùgûbû Z[û bqòe \gð ùjCQò ö Gjò \ég¥eSfK ù\Lôaû _ûAñ ijiâ ^e-^ûeú Kò ]^ú Kò Meòa icùÉ GKZòâùjC[ôùf ö Gùa aûaû c¦ c¦ MZòùe @ûMKê ~ûC[ôùf Gaõ PZêŸòðMùe_âi ÜZûe aûZûaeY ùgûbûdcû^ ùjC[ôfû ö iµì‰ð aûdêcŠk Lêiòùe SêcòCVê[ôfû Gaõ Gjò _âKûe icûùeûj PbûWÿòùe _j*ê[ôfû ö ùijò \ég¥baòh¥Zùe @ûC ùKùa ù\LôaûKê còkòa ^ûjó ö Gùa Z ùKak ZûjûeiàeY Keò Plê iûc^ûùe ùijò cù^ûec @ZúZe KÌ^û Keò jé\de_ò_ûiû gû« KeòaûKê ùja ö

(243)

PbûWÿòe iûRi{û c]¥ aòflY [ôfû ö Sfcf Reò, KûP Gaõ _âKûe_âKûe M¥ûiaZò icMâ _eòùagKê lê\â @ûKûgcŠkúe bâc iéÁò Keê[ôfû öPbûWÿò _j*òaû _ùe ZûZ¥û _ûUòf _â[ùc bòZùe _âùag Keê[ôùf Gaõ@ûi^ iRûA aûaûuê C_ùag^ KeûC[ôùf ö Zû_ùe GK iê¦e @weLû_eò]û^ KeûC[ôùf Gaõ bqcûù^ ^û^û _âKûe Zûue _ìRû Keê[ôùf öcÉKùe GK ʉð KòeúU Z[û êf Gaõ eZÜ_[ee cûk Zûue Mkûùeùgûbûa¡ð Keê[ôfû ö _êYò ffûUùe KÉêeú Gaõ ùa÷¾aú ZòkK Z[ûcSòùe aò¦ò fMû~ûC[ôfû ö G_eò Keò bqcûù^ \úNðKûk _~𥫠@_fK^d^ùe Zûue ùgûbû òeúlY Keê[ôùf ö Zûue gòùeû_û a\kû~ûC[ôfûGaõ ZûKê C_eê jó aûjûe Keò\ò@û~ûC[ôfû KûeY aûaû Kûùk ZûKê KûXÿò

òwòù\ùa ùaûfò @ûguû RûZ ùjC[ôfû ö Kò«ê aûaû Z @«~ð¥ûcú [ôùfGaõ ùi bqcû^ue Azû êiûùe jó _ìRû KeòaûKê ù\C[ôùf ö Gjòiaê@ûbìhYùe iêi{òZ ùjaû _ùe Zûue ùgûbû aûÉaòK @a‰ð úd [ôfû ö

^û^ûiûùja òùcûYKe GK iê¦e aé©ûKûe QZâ ]eê[ôùf, ~ûjûeùK¦âùe ùMûUòG QWÿò fûMò[ôfû ö aû_êiûùja ù~ûM Pû¦òe GK iê¦e [ûkòùe_\_âlûk^ Keê[ôùf Gaõ @Nð¥ ù\aû_ùe aò]ô ijKûùe Zûue _ìRûyð ûKeê[ôùf Z[û jûZùe P¦^ fMûA Zû êk @_ðY Keê[ôùf ö Zûuê @ûi^C_ùe aòeûRcû^ Keû~ûC[ôfû ö _êYò ZûZ¥û _ûUòf Z[û @^¥ icÉ bqZûue gâúPeYùe òR òRe c[û Z Keò _âYûc Keê[ôùf ö ù~ùZùaùkaûaû C_ùag^ Keê[ôùf, bqMY \êA _ûgßðùe ejò Pûce Gaõ _vûaò*òaûùe fûMê[ôùf ö g¥ûcû Pòfc Zò@ûeòKeò ZûZ¥û _ûUòfuê ù\C[ôùf öùi _â[ùc UûYò PòfcKê _â{ßkòZ Keê[ôùf Gaõ aûaûuê @_ðY Keê[ôùf öaûaû Pòfc UûYòaû _ùe ZûjûKê bq cjfiû_Zòuê Gaõ Zû_ùe @^¥icÉ bquê ù\C[ôùf ö ]^¥ @ùU ùijò òRðúa Pòfc ö ùKùZ cjû ¨Zûe Z_, ~òG _â[ùc Kê Kûe \ßûeû PKâùe Nìeòfû, _êYò Leûùe gêLòfû,Zû_ùe @MÜòùe C©¯ ùjûA iõÄûe fûb Kfû ö Zû_ùe ZûKê aûaûueKeÆgð Z[û @]ePê ^e ùiøbûM¥ _âû¯ ùjC[ôfû ö ù~ùZùaùk Gjòiaê Kû~ð¥ icû¯ ùjfû, bqMY aûaûuê _ê¿cûf¥ùe @ûzû\òZ Keòù\C[ôùfZ[û iêM§òZ êfe ùZûWÿûcû^ C_jûe ù\C[ôùf ö aûaû Z ùa÷eûM¥e_ì‰ð @aZûe [ôùf, ùi ùijò júeû, e ô_[e @ûC êfe jûe Z[û Gjò_âKûe @ûùUû_ùe ùKùa eêPò ù^aû a¥qò ^[ôùf ö bqcûù^ òeêZû

(244)

ù_âcagZü ùicû^ue Azû êiûùe _ìRû Keòaûùe ùi ùKøYiò @û_©òKeê^[ôùf ö ùghùe cûwkòK Êeùe aû\¥ aû\^ ùjC[ôfû Gaõaû_êiûùja ù~ûM ~[ûaò]ô aûaûue @ûeZò Keê[ôùf ö @ûeZò icû¯ ùjaû_ùe bqcûù^ aûaûuê _âYûc Keê[ôùf Z[û Zûue @ûù\g ù^A RY RYKeò NeKê ù`eê[ôùf ö Zû_ùe ZûZ¥û _ûUòf Zûuê Pòfc ùia^ KeûAùMûfû_ Rk, @Ze AZ¥û\ò fMûAù\C[ôùf Gaõ aò\ûd ù^aû icdùeùMûfû_e GK _ê¿ ù\C[ôùf ö aûaû Gjû_ùe ù_âcijKûùe Kjê[ôùf Kò‘ZûZ¥û, bfbûaùe ùcûe ù\LûgêYû Keòa ö Zêce NeKê ~òaûe @Qò Z~û@; Kò«ê eûZòùe cSòùe cSòùe @ûiò ùcûùZ ù\Lô~ûC[ôa ö’ Gjû_ùeÊúKûeûcôK C©e ù\A ZûZ¥û _ûUòf PbûWÿòeê aò\ûd ù^C[ôùf ö Zû_ùeùMûUòG _ùe ùMûUòG G_eò ajêiõL¥ûùe Pû\e aòQûA aûaû òRe aòQYûZò@ûeò Keê[ôùf I aògâûc ù^C[ôùf ö

Gùa @ûùc c]¥ aògâûc Keòaû Gaõ Gjò @]¥ûdKê icû¯ Keò _ûVKcû^uêGjò _âû[ð û Keòaû Kò ùicûù^ _âZò\ò ùgûAaû _ìaðeê gâú iûAaûaûGaõ PbûWÿò icûùeûje ]¥û^ @ag¥ Keòùa ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(245)

öö @ÁûZâòõgZ(38) @]¥ûd öö

aûaûue _ûK_ûZâ(jûŠò) û^ûiûùjau \ßûeû ù\acì©òðueCù_lû, ù ÷ùa\¥ aòZeY I Pjäû _âiû\

MZ @]¥ûdùe PbûWÿòe ba¥ icûùeûj K[û a‰ð û Keû~ûAQò ö Gjò@]¥ûdùe aûaûue _ûK_ûZâ aû jûŠò Z[û @^¥û^¥ aòhdùe @ûùfûP^ûKeòaû ö

_âÉûa^û : ùj _âbê, i\¨Mêeê iûA ö KeêYûaZûe ö Zêc PeYùeiûÁûw _âYûc ö ùj aògße iêL\ûZû, bq Kf¥ûYKûeú ö Zêùc C\ûe jé\de@]ôKûeú ö ù~Cñ bqcûù^ Zêce @bd PeY Kckùe òRKê ic_òðZKe«ò, Zêùc Zûue iað\û elû Gaõ C¡ûe Keò[û@ ö bqcû^ue Kf¥ûYGaõ _eòZâûY òcò© Zùc @aZûe ]ûeY KeòQ ö aâjàe Qû*ùe aògê¡@ûcôeì_ú \âa¥û_ðY Keû~ûAQò Gaõ ùi[ôeê ù~Cñ cì©òð òMðZ ùjûAQò ZûjûùjCQò i Úue gòùeûcYò gâú iûAaûaûue ö iûA Êdõ @ûcôûeûc Gaõ Pòe@û^¦]ûc @U«ò ö Gjò Rúa^e icÉ Kû~ð¥Kê gße cù^Keò ùi bqcû^uêòÃûc Gaõ cêq KeòQ«ò öaûaûue _ûK_ûZâ : ]cðgûÈùe bò Ü bò Ü ~êM _ûAñ bò Ü bò Ü iû]^ûe

K[û CùfäL Keû~ûAQò ö iZ¥~êMùe Z_, ùZâZûùe mû^, \ßû_eùe~m Gaõ Kkò~êMùe \û^e aòùgh cûjûcô¥ ejòQò ö icÉ _âKûe \û^c]¥ùe @ Ü\û^ ùgâ @ùU ö c]¥ûjÜ icdùe LûAaûKê _ûAùf @ûùcùbûK aòKkùe QU_U ùjC ö @^¥ _âûYúuVûùe G_eò @aiÚû @ êbaKeò ~òG bòlêK Kò û lê]ôZKê @ûjûe \òG ùi ùgâ \û^ú @ùU ö ùZ÷ZeúdC_ òh\ùe CùfäL @Qò ‘@ Ü jó aâjà Gaõ ùi[ôeê icÉ _âûYú RûZ ùjûAQ«òZ[û Gjû\ßûeû _âûYú RúaòZ eùj Gaõ céZê¥ _ùe ùi[ôùe aòfú^ùjûA~ûG ö’ GYê c]¥ûjÜ icdùe ùKøYiò @Zò[ô NeKê @ûiòùf ZûueÊûMZKeò ùbûR^ KeûAaû @ûce K©ða¥ ö @^¥ \û^ ~[û ]^, bìcò, aÈAZ¥û\ò ùlZâùe Z _ûZâ K[û aòPûe Keû~ûG Kò«ê @ Ü\û^ òcù« aòùghaòPûe @ûùfûP^ûe _âùdûR^ ûjó ö c]¥ûjÜ icdùe ~òG aò \ê@ûe cêjñKê@ûiê û KûjóòKò ZûKê ùbûR^ KeûAaû @ûce K©ða¥ ö _â[ùc @KcðY¥,@[að, @§ aû eêM¨Y bòKûeòuê, Zû_ùe iû]ûeY a¥qò Gaõ Zûjû_ùe

(246)

òRe @ûcôúdcû^uê ùbûR^ KeûAaû CPòZ ö @^¥ icÉu @ù_lû _wêuêùbûR^ KeûAaûùe aòùgh cj©ß ejòQò ö ZûeKû aò û P¦âcû, _\K aò ûjûe, Kki aò û c¦òe, KckejòZ ù_ûLeú, bqòejòZ bR^, iò¦ìeejòZ iêjûMò ú, c]êe ÊeejòZ Mûd^, fêY aò û ùbûR^ ù~_eò @ Ü\û^aò û @^¥ icÉ _âKûe \û^ ùijò_eò @_ì‰ð @ùU ö ù~_eò icÉ ùbûR¥_\û[ðùe WûfòKê C©c aòùaPòZ Keû~ûG ùijò_eò icÉ \û^ c]¥ùe@ Ü\û^ ùgâ @ùU ö Gùa ù\Lôaû aûaû Kò_eò Lû\¥ _âÉêZ Keòò aòZeYKeê[ôùf ö

_â[ceê jó CùfäL Keû~ûAQò ù~ aûaû @Ìûjûeú [ôùf Gaõ @ÌajêZ~ûjû MâjY Keê[ôùf Zûjû ùKak \êAUò Ne bòlûùe ~ù[Á [ôfû ö Kò«êù~ùZùaùk Zûu c^ùe icÉ bquê ùbûR^ KeûAaûe Azû RûMâZùjfû, @ûe¸eê ùgh _~𥫠iµì‰ð a¥aiÚû ùi Êdõ Keê[ôùf ö KûjûC_ùe ùi òbðe Keê [ôùf Kò KûjûKê G[ô_ûAñ KÁ ù\C^[ôùf ö ùiÊdõ aRûeKê ~ûA icÉ Rò òh ~[û Wûfò, PûCk, @Uû, fêY, fuû, Ròeû,cifû @û\ò ^M\ Uuû ù\A KòYò @ûYê[ôùf I ^òùR aò ù_hê[ôùf ö\ßûeKûcûdúe @MYûùe ùMûUòG KûVPêfò Keò[ôùf ö VòK cû_ @ êiûùe_ûYòbeò jûŠò aiûC[ôùf ö \êAUò jûŠò [ôfû-ùMûUòG ùQûU, @ûC ùMûUòGaWÿ ö ùQûUUòùe gùjRY Gaõ aWÿ jûŠòùe _û*gj RYu _ûAñ Lû\¥Zò@ûeò ùjûA_ûeê[ôfû ö aûaû ùKùa còVû bûZ @ûC ùKùa cûõi _fCKeê[ôùf ö ùKùa _êYò Wûfò @ûC ùKùa Wûfòùe cA\û Mêkû aû eêUò _KûAcêUKùf Keê[ôùf ö gòkùe cifû aûUò jûŠòùe _KûC[ôùf ö Lû\¥KêeêPòKe Keòaû _ûAñ ùi icÉ _â~ ô Keê[ôùf ö ~a @UûKê _ûYòùe bòRûAùi[ôùe \jò cògûA @û òk Keê[ôùf Gaõ ùbûR^ icdùe icÉuê icû^bûaùe aû<ê[ôùf ö Lû\¥ iòSòQò Kò ^ûjó RûYòaû _ûAñ ùi Zûue K` òKêKjêYò C_eKê CVûA ZZfû jûŠòùe òüiõùKûPùe jûZ _ìeûA ù\C[ôùfGaõ Pûeò@ûWÿê Nû<ê[ôùf ö cûZâ @û½~ð¥e aòhd ù~ Zûu jûZùe ùKøYiòlZ ùjC^[ôfû Kò û ùPùjeûùe ùKøYiò _úWÿûe flY RYû_Wÿê [ôfû öùbûR^ _âÉêZ ùjûAiûeòaû _ùe RùY ùcøfaúuê ùbûM fMûAaûKê aûaûKjê[ôùf ö Gjû_ùe cjfiû_Zò Z[û ZûZ¥û _ûUòfuê _âiû\ _VûA @agòÁMeòa Gaõ @^û[ ùfûKuê aòZeY Keê[ôùf ö _âKéZùe ùijò ùfûKcûù^]^¥ [ôùf ö ùKùZ bûM¥gûkú ùicûù^, ù~Cñcûù^ aûaûue gâújÉ

(247)

_âÉêZ _egû ùbûR^ LûAaûe iêù~ûM fûb KeòQ«ò öKûjû Kûjû c^ùe GVûùe _âgÜ CVò_ûùe ù~ aûaû K’Y Cbd òeûcòh

Gaõ @ûcòh \âa¥ icÉu c]¥ùe aòZeY Keê[ôùf ? Gjûe C©e Lêa¨ÆÁ Gaõ iek ö ù~Cñcûù^ cûõiûjûeú [ôùf, ùicû^uê Zûjû \ò@û~ûC[ôfûGaõ gûKûjûeúcû^uê Gjû Ægð KeòaûKê iê¡û \ò@û~ûC^[ôfû ö ùKøYiògûKûjûeúuê ùi ùKùa cûõiûjûe _ûAñ ù_âûiôûj^ ù\C^[ôùf Kò ùi ùi_eò@b¥ûi Keê, Gjû Zûue Azû ^[ôfû ö GK _êeûZ^ @\¨bêZ òdc ejòQòù~ ù~ùZùaùk Mêeêù\a _âiû\ aòZeY Ke«ò, gòh¥ ~\ò ZûjûKêMâjY Keòaû ù^A \ßò]û_âKûg Kùe Zûùjùf Zûe @]ü_Z^ jêG ögòh¥MY Gjò òdcKê ùKùZ cûZâûùe _ûk^ KeêQ«ò, Gjû @ êba Keòaû_ûAñ jêGZ ùi ùKùa ùKùa _eúlû Keê[ôùf ö C\ûjeYÊeì_ [ùeGKû\gú \ò \û\û ùKfKeu jûZùe KòQò Uuû ù\A aRûeeê cûõi KòYò@ûYòaûKê Kjòùf ö \û\û ùKfKe _ì‰ð KcðKûŠú [ôùf Gaõ _âûd icÉòdcKê Rúa^ùe _ûk^ Keê[ôùf ö Zûue \éXÿ bûa^û [ôfû ù~ \âa¥,

@ Ü Gaõ aÈ AZ¥û\ò ùKak Mêeêuê ùbUò ù\aû _~ð¥û¯ êùjñ ö Zûue@ûù\g Zêe« Kû~ð¥û ßòZ Keòaûùe ùi @Zò _âi Ü jê@«ò ö Gjû Zûue\lòYû Zêf¥ ö GYê \û\û gúNâ fêMû _ò§ò aRûeKê aûjûeòMùf ö Gjû ù\Lôaûaû _êYò c^û Kùf I òùR ~ûA @^¥ KûjûKê _VûAaûKê Kjòùf ö \û\ûZûue béZ¥ _ûŠêKê _VûAùf; Kò«ê aûaû ZûKê c]¥ WûKò ~òaûeê aûeYKùf I ùghùe GjûKê iÚMòZ eLôùf ö @ûC [ùe ùMûUòG NUYûùe ùi\û\ûuê cûõi _fC Kò_eò ùjûAQò ù\LôaûKê Kjòùf ö \û\û \ìeeê ù\Lôù\Abf ùjûAQò ùaûfò Kjòùf ö KûKûue G_eò C©eùe @i«êÁ ùjûA aûaûKjòùf Zêùc @ûLôùe ù\Lô Kjòa ^û Ròjßûùe PûLô Keò Kjòa ? XÿûuêYòKêUòùK aûjûe Keò ù\L ö Gjû_ùe \û\ûue aûjêKê ]eò jûŠò_ûLKê bòWÿòù^AKjòùf ‘ùi[ôeê UòKòG aûjûe Ke Gaõ òÂû_Yò@û QûWÿò [ùe PûL ö cû’ù~_eò @Z¥]ôK ù_âcagZü Zû’e i«û^Kê PòcêUò_KûG; Kò«ê _òfûUò Kû¦òaû_ùe ZûKê _êYò jé\dùe fMûG, ùijò_eò aûaû iû©ßòK ù_âcagZü \û\ûuij a¥ajûe Keò[ôùf ö ~[û[ðùe ùKøYiò i Ú aû Mêeê ùKùa òReKcðKûŠú gòh¥Kê aRòðZ ùbûR¥ MâjY Keòaû _ûAñ Kjò òRe @_Kú©òð _i¦Keòùa ^ûjó ö Gjò _âKûe 1910 ciòjû _~𥫠Gjò Kû~ð¥Kâc PûfòfûGaõ Zû_ùe iÚMòZ ùjûAMfû ö @ûMeê CùfäL Keû~ûAQò, \ûiMYê Zûue

(248)

c]êe Kú©ð \ßûeû icMâ cê A @*kùe aûaûue Kú©ðò _âPûeKùf ö`kùe ùijò @*keê ùfûKue iê@ QêUòfû Gaõ KòQò\ò c]¥ùe gòeòWÿò_ûa^ Zú[ðùe _eòYZ ùjûAMfû ö bqMY aûaûu CùŸg¥ùe û^ûeKceÊû\òÁ _\û[ðcû^ @ûYê[ôùf ö Giaê GùZ _eòcûYùe Vêk ùjC[ôfû ù~`Kòe Gaõ bòKûeòcû^uê aòZeY Keòaû _ùe c]¥ @ûjêeò akê[ôfû ö iû]ûeYbqcû^uê ùbûM aòZeY Keòaû K[û a‰ð û Keòaû _ìaðeê @ûùc Gùa^û^ûiûùja Pù¦ûeKeue K[û a‰ð û Keòaû, ~ûjû iÚû^úd ù\aù\aúGaõ ùicû^u aòMâj _âZò aûaûue i¹û^-bûae _eòPd \òG ö

^û^ûiûùjau \ßûeû ù\a-cì©òðe Cù_lû : KòQò a¥qò ùicû^uKÌ^û @ êiûùe aûaûuê aâûjàY Z[û @ûC KòQò Zûuê ~a^ cù^ Keê[ôùf öùZùa aûÉaùe aûaûue ùKøYiò RûZò ^[ôfû ö Zûu òKUùe ùKakBgßeue ùMûUòG RûZò [ôfû ö ùKjò aò ò½òZ bûaùe Gjû RûYò [ôùf ù~ùi ùKCñ Kêkùe R^à ùjûA[ôùf Gaõ Zûue cûZû _òZû KòG ? ZûùjùfZûuê jò¦ê aû ~a^ Kò_eò Kêjû~òa ? ~\ò iòG ~a^ [ôùf Zûùjùf ciRò\ùeKò_eò iað\û ]ê ò RkûC[ôùf Gaõ Zêkiú MQ KûjòñKò fMûA[ôùf ? gv,N<û Z[û aû\¥iõMúZ aRûAaûKê Kò_eò @ êcZò ù\C[ôùf? jò¦êcû^ueaòaò] _âKûe _ìRû Kò_eò ÊúKûe Keê[ôùf? ~a^ ùjûA[ôùf Zûue K‰ðùa]ùjûA^[û«û ö _êYò ùi jò¦ê c¦òeMêWÿòKe Rúù‰ðû¡ûe Keò[ûù« KûjóKò ?jò¦ê ù\aù\aúue _ìRû Z[û iûcû^¥Zc Cù_lûKê ùi ae\ûÉ Keê [ôùf ö

\òù^ û^ûiûùja Pù¦ûeKe, Zûu gXÿê aò òaùfu ij gòeòWÿò _j*òùf öù~còZò ùicûù^ \ßûeKûcûdúùe _âùag KeêQ«ò, aûaû aû©ðûkû_ @aiÚûeêjVûZ ùKâû]ôZ ùjûACVò Kjòùf ‘Zêùc \úNðKûkeê ùcû iû Üò]¥ùe ejòQ,Z[û_ò G_eò @ûPeY KeêQ ?’ ^û^ûiûùja _â[ùc Gjûe KòQò @[ðaêSò_ûeòùf ^ûjó ö GYê Zûu \ßûeû KòQò bêf¨ ùjûA~ûA[ôaû @ êbaKeòlcû_âû[ð û Kùf ö aûaû Zû_ùe Kjòùf ‘Zêùc ùKû_eMûIñeê ùKùa aûjûeòfGaõ ùiVûeê Kò_eò gòeòWÿò _j*òf ? Gjû_ùe ^û^ûiûùja Zûue bêfaêSòMùf ö iû]ûeYZü gòeòWÿò @ûiòaû _ìaðeê ùKû_eMûIñ ùMû\ûaeú \úZUùe@aiÚòZ gâú \© bMaû^ue ùi _ìRû Keò@ûiê[ôùf; Kò«ê G[e ùi[ôùeZîUò ùjûA[ôfû ö Zûu ij [ôaû Zûue a§ê \© C_ûiK ùjûA[ôaû iù©ßaòk´ ùjaû @ûguûùe ùi Zûuê c]¥ \© c¦òe ~ûA _ìRû Keòaûeê òaé©KeòZeae ùjûA gòeòWÿò Pûfò@ûiò[ôùf ö òR ù\ûh ÊúKûe Keò Gùa ^û^û

(249)

Kjòùf ‘ùMû\ûaeúùe iÜû^ Keòaû icdùe ùMûWÿùe ùMûùU aWÿ K<û_gò~òaûeê KÁ ùjC[ôfû ö’ aûaû Kjòùf ‘Gjû Z ajêZ Kc¨ \Š [ôfû ö’baòh¥Zùe G_eò @ûPeY ^KeòaûKê aûaû iZKð Keòù\ùf ö

ù ÷ùa\¥ aòZeY : Gùa @ûùc ù ÷ùa\¥ aòZeY K[û a‰ð û Keòaû ö@ûeZò icû¯ ùjaû _ùe aûaûuVûeê @ûgúaðû\ Z[û C\ò _ûA ù~ùZùaùkbqcûù^ NeKê ù`eê[ôùf, aûaû bòZeKê ~ûA _e\û _Qùe Kû Úùe [ôaûùMûUòG ùLû_Kê ]eò ]úùe ]úùe aiê[ôùf Gaõ ùbûR^ _ûAñ @ûi^ MâjYKeê[ôùf ö bqcûù^ Zûu ij \êAUò ]ûWÿòùe aiê[ôùf ö ùicûù^^û^ûeKce iêLû\¥ ~[û, _êeò, cŠû_òVû, ù_Wÿû, a òð, C_cû, @ Ü @û\ò[ûkòùe iùRA @ûYê[ôùf Gaõ aûaû ù ÷ùa\¥ ÊúKûe ^Keòaû _~ð¥«aûjûùe _âZúlû Keê[ôùf ö icÉ _âiû\Kê GKûVò Keò\ò@û~ûC[ôfû, Zû_ùebMaû^uê ù ÷ùa\¥ @_ðY Keòaû _ùe aûaû MâjY Keê[ôùf ö KòQò @õgaûjûùe @ù_lû Keò[ôaû ùfûKu c]¥ùe aòZeY Keòaû _ùe @agòÁbòZùe aiò[ôaû ùfûKcûù^ _ûC[ôùf ö aûaû cSòùe aòeûRòZ ùjC[ôùf ö\êA ]ûWÿòùe aiò[ôaû bqcûù^ ù_U _ìeûA Zé òùe ùbûR^ Keê[ôùf öbqcû^uê bfKeò Lê@ûAaû _ûAñ Z[û Kûjûe K’Y \eKûe aêSòaû _ûAñaûaû g¥ûcû Gaõ òùcûYKeuê \ûdòZß ù\A[ôùf ö ùi \êùjñ c]¥ aWÿ]¥û^ ijKûùe icÉu _âZò \éÁò ù\C[ôùf ö Gjò _âKûe bqcûù^ aWÿ@û^¦ùe ùbûR^ MâjY Keê[ôùf ö ùKùZ _aòZâ, c]êe I _âúZò_ì‰ð ùbûR^Zûjû [ôfû ! i\û cûwkòK Gaõ _aòZâ ö

Pjäû _âiû\ : Gjò_eò iZ¨iwùe aiò \òù^ ù~ùZùaùk ùjcûW_«ù_U_ìeû ùbûR^ Keòiûeò[ôùf, aûaû Zûuê ùMûUòG Mäûi Pjäû _òAaûKêù\ùf ö Zûe gêbâ a‰ð Zûuê bf fûMê[ôùf c]¥ ù_Uùe @ûù\ø RûMû^[ôaûeê ùMûUòG ùXÿûK _òA ùi eLôù\ùf ö Zûue Gjò Cù_lûcôK bûaù\Lô aûaû Kjòùf ‘iaê _òA\ò@ ö G_eò gêb @aie @ûC còkòa ^ûjó ö’Zû_ùe ùi iaêZK Pjäû _òAù\ùf; Kò«ê aûaûue Gjò iûõùKZòK aP^eccð gúNâ RYû_WÿòMfû KûeY Gjûe KòQò\ò _ùe aûaû cjûicû]ôùe fú^ùjûAMùf ö _ûVKMY ! Gùa @ûùc ùjcûW_«u _âZò KéZmZû _âKûgKeòaû, KûeY ùi Z Pjäû _û^ Kùf Kò«ê @ûc _ûAñ _âPêe _eòcûYùe gâúiûAfúkû eì_K @céZ _â\û^ Keò ù\AMùf ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(250)

öö D^PZßûeòõgZ (39) @]¥ûd öö

aûaûue iõÄéZ mû^ I MúZû UúKû, icû]ô c¦òe òcðûY

Gjò @]¥ûdùe aûaû MúZûe ùMûUòG ùgæûKe @[ð a¥ûL¥û KeêQ«ò ö KòQòùfûKu c^ùe G_eò ]ûeYû [ôfû ù~ aûaûue iõÄéZ bûhûùe mû^^[ôfû Gaõ ^û^ûiûùjaue c]¥ G_eò ]ûeYû aka©e ejò[ôfû öùjcûW_« cìk ceûVò Mâ Úe 50Zc @]¥ûdùe Gjûe LŠ^ KeòQ«ò ö\êAUò~ûK @]¥ûde aòhd _âûd icû^ ùjûA[ôaûeê GVûùe Zûjû GKZâi Üòùag Keû~ûAQò ö

_âÉûa^û : gòeòWÿòe ùiøbûM¥Kê KòG a‰ð û Keò_ûeòa ? gâú \ßûeKûcûA]^¥, ù~CñVûùe gâú iûA Êgeúeùe @ûiò fúkû eP^û Kùf Gaõ icû]ôiÚùjùf ö

gòeòWÿòe e^ûeú ]^¥ @U«ò, ù~Cñcû^ue ù_âcagZü gâú iûA GVûùe_\û_ðY Keò ùicû^uê @ êMéjúZ Kùf ö gòeòWÿò Z _â[ùc GK lê\â Mâûc[ôfû; Kò«ê gâú iûAu iû Üò]¥ ù~ûMê Gjû aòùgh cj©ß fûb Keò GK _ûa^Zú[ð ]ûcùe _eòYZ ùjfû ö

gòeòWÿòe ^ûeúcûù^ c]¥ _ec ùiøbûM¥gûkò ú, ù~Cñcû^ue aûaûuC_ùe @iúc Gaõ @Zêk^úd aògßûi ejò[ôfû ö @ûV _âje Kûc Keòaû,ù_hY, gi¥ @ck, Méj Kû~ð¥ @û\ò _ùe c]¥ ùicûù^ Zûue Kú©òðMêYMû^ Keê[ôùf ö ùicû^ue ù_âce _Uû«e ûjó ö aWÿ c]êe Êeùeùicûù^ Zûue MêYMû^ Keê[ôùf, ù~Cñ[ôeê Cbd MûdK I ùgâûZûuê gû«òcòkê[ôfû ö

aûaûu \ßûeû UúKû : aûaûue iõÄéZ mû^ @Qò ùaûfò Ê_Üùe aò ùKjòKÌ^û Keò [ôùf ö \òù^ û^ûiûùja Pù¦ûeKeuê MúZûe ùMûUòG ùgäûKe@[ð aêSûA ùi icÉuê ZUiÚ Keòù\ùf ö Gjûe a‰ð û ùiaû òaé©cûcfZ\ûe aò.bò.ù\a ceûVú iûAfúkû _ZâòKûe 4[ð bûM(_éÂû 563)ùe_âKûg KeòQ«ò ö Gjûe iõlò aòaeYú ‘iûAaûaûi¨ PûUði¨ GŠ ùiAwi’^ûcK AõeûRú _êÉKe 69 _éÂûùe Gaõ “\ IßûŠeið ùiA< iûAaûaû’e36 _éÂûùe CùfäL ùjûAQò ö Gjò \êAUò~ûK _êÉK gâú aò.bò. eiòõjÊûcúu\ßûeû ePòZö gâú aò.bò. ù\a AõeûRúùe 27-09-1936ùe ù~Cñ aqa¥

(251)

ù\A[ôùf Zûjû eiòõj Êûcúu \ßûeû ePòZ _êÉK ‘bqcû^ue @ êba’bûM-3ùe _âKûgòZ ùjûAQò ö gâú ù\a Gjò aòhdùe _â[c iìP^û^û^ûiûùja Pù¦ûeKeuVûeê _ûA[ôùf ö GYê GVûùe Zûue Cqò C¡ðéZKeû~ûCQò ö û^ûiûùja Pù¦ûeKe ùa\û«e aò\ßû^ aò\¥û[ðúcû^u c]¥ùe@^¥Zc [ôùf ö ùi GKû]ôK UúKû ijòZ MúZû gûÈ @]¥d^ Keò[ôùf Z[ûG[ô_ûAñ Zûu c^ùe aWÿ @jõKûe aò [ôfû ö aûaû iõÄéZ bûhûùe iµì‰ð@m ùaûfò Zûue aògßûi [ôfû ö GYê \òù^ aûaû Zûu c^e Gjò bâc \ìeKeòaûKê Azû Kùf ö Gjû ùijò icde K[û ù~ùZùaùk bqcûù^@ÌiõL¥ûùe @ûiê[ôùf ö aûaû bqcû^u ij ajê aòk´ _~𥫠aû©ðûkû_Keê[ôùf ö ^û^ûiûùja Gjò icdùe Zûue PeY ùiaû Keê[ôùf Gaõ@ÆÁ bûaùe KòQò MêYêMêYê ùjC[ôùf ö

aûaû : ^û^û, Zêùc ]úùe ]úùe K’Y KjêQ ?^û^û : cêñ MúZûe ùMûUòG ùgæûK _ûV KeêQò öaûaû : ùKCñ ùgæûK ?^û^û : bMaZ¨ MúZûe ùMûUòG ùgæûK öaûaû : UòKòG aWÿ _ûUòùe Kêj..Zû_ùe ^û^û bMaZ MúZûe PZê[ð @]¥ûde 34Zc ùgæûK @ûaé©ò

Kùf:-“Z\¨aò¡ò _âYò_ûùZ^ _eò_âùgÜ ùiadûC_ù\l¥«ò ùZ mû^õ mû ò É©ß\gòð ü ö”aûaû : ^û^û, Zêùc K’Y Gjûe @[ð RûYòQ ?^û^û : @ûmû cjûeûR öaûaû : ~\ò RYû@Qò, Zûùjùf ùcûùZ c]¥ Kj ö^û^û : Gjûe @[ð ùjCQò -ùijò mû^Kê Zêùc Z©ß\gðú mû^úcû^u

òKUKê ~ûA aêS ö Zûuê bfbûùa \ŠaZ _âYûc Keò ùiaû Keò GaõK_UZû Z¥ûMKeò iekZû_ìaðK _âgÜ Kùf, bfbûaùe _ecûcôZ©ß RûYò[ôaûùijò mû^ú cjûcôûcûù^ ZêcKê Z©ßmû^ C_ù\g ù\ùa ö

aûaû : û^û, cêñ Gjò _âKûe iõKêk bûaû[ð Pûjêñ ûjó ö ùcûùZ Z _âùZ¥Kg± @ûC Zûe bûhû«eòZ CyûeY Keò a¥ûKeYMZ @[ð aêSû@ ö Gùa^û^û ùMûUòG ùMûUòG g±e @[ð aêSûAaûùe fûMòùf ö

aûaû : ^û^û, K’Y ùKak iûÁûw ^cÄûe Keòaû ~[û[ð ?

(252)

^û^û : ^cÄûe a¥ZòùeK ‘_âYò_ûZ’e bò Ü @[ð ùcûùZ RYû^ûjó öaûaû : ‘_eò_âgÜ’e @[ð K’Y ?^û^û : _âgÜ _Pûeòaû öaûaû : ‘_âgÜ’e @[ð K’Y ?^û^û : ùijò (_âgÜ _Pûeòaû)aûaû : ~\ò _eò_âgÜ Gaõ _âgÜ \êAUòe @[ð icû^,Zûùjùf a¥ûi ‘_eò’

C_iMð KûjóKò _âùdûM Kùf ? K’Y a¥ûiue aê¡ò bâc ùjûA~ûA[ôfû ?^û^û : ùcûùZ Z _eò_âgÜe bò Ü @[ð RYû^ûjó öaûaû : ‘ùiaû ? GVûùe ùKCñ _âKûe ùiaû K[û Kêjû~ûCQò ö^û^û : ~ûjû @ûùccûù^ iað\û @û_Yue KeêQê öaûaû : Gjò ùiaû _~ð¥û¯ Kò ?^û^û : GjûVûeê @]ôK ùiaûe ùKøYiò aògòÁ @[ð ùcûùZ RYû^ûjó öaûaû : \ßòZúd ]ûWÿòe ‘C_ù\l¥«ò ùZ mû^õ’ùe Zêùc ‘mû^’ g±

iÚû^ùe _é[K g± _âùdûM Keò Zûe @[ð a¥ûL¥û Keò_ûeòa Kò ?^û^û : @ûmû jñ öaûaû : Kò g± ?^û^û : @mû^c¨ öaûaû : mû^ a\kùe ùijò g±Kê iõù~ûMKùf Gjò ùgäûKe @[ð K’Y

ùjCQò ?^û^û : _âbê, ^ûjó ö gue bûh¥ùe Gjò _âKûe ùKøYiò a¥ûL¥û ^ûjó öaûaû : [ôùf K’Y ùjfû ö ~\ò ‘@mû^’ g± \ßûeû ùKøYiò C©c @[ð

ùjûA_ûeêQò Zûùjùf ùi[ôùe @û_©ò K’Y ?^û^û : cêñ RûùY ^ûjó, ùi[ôùe @mû^ g±e Kò_eò _âùdûM ùja öaûaû : Ké¾ @Rðê uê mû^úcû^uê Gaõ Z©ß\gðúcû^uê _âYûc KeòaûKê

KûjóKò Kjò[ôùf, _âgÜ _PûeòaûKê Z[û ùiaû KeòaûKê KûjóKò C_ù\gù\A[ôùf ? K’Y Êdõ Ké¾ Z©ß\gðú ^[ôùf ? ^û Êdõ mû^ Êeì_^[ôùf ?

^û^û : _âbê, jñ, ùi mû^ûaZûe [ôùf; Kò«ê cêñ Gjû aêSò_ûeê ûjó ù~ ùi@Rðê uê @^¥ mû^úcû^u _ûAñ ùaûfò KûjóKò Kjòùf ?

aûaû : K’Y Zêùc aêSò_ûeòf ^ûjó ?aûaûue G _âKûe aòùgähYùe ^û^û jZ_âb ùjûAMùf ö Zûue aê¡ò

(253)

jRòMfû Z[û @jõKûe Pì‰ðaòPì‰ð ùjûAMfû ö Zû_ùe aûaû Êdõ Gjò _âKûeZûe @[ð a¥ûL¥û Kùf ö

(1) mû^úcû^uê ùKak iûÁûw _âYûc Keòaû _~ð¥û¯ êùjñ ö @^^¥bûaùe i\¨Mêeêu _âZò geYûMZ ùjaû CPòZ ö

(2) ùKak _âgÜ _Pûeòaû _~ð¥û¯ êùjñ ö ùKøYiò _âKûe Kê_âaé©ò, c¦CùŸg¥ eLô aû Qò\âûù ßhY CùŸg¥ùe fò ùjûA _âgÜ Keòaû CPòZ êùjñ,aeõ CiôêKZû_ìaðK ùKak ùcûl aû @û]¥ûcôòK _[ùe C ÜZò _âû ò òcò©bûa^ûùe ù_âeòZ ùjûA _âgÜ Keòaû CPòZ ö

(3) ùiaû Keòaû aû @ÊúKûe Keòaû ùcûe Azû]ú^- ~òG G_eòbûa^ûùe Kû~ð¥ Kùe, ZûKê ùiaû Kêjû~ûA_ûeòa ^ûjó ö ZûKê @ êbaKeòaûKê ùja Kò ùcûe geúe C_ùe ùKøYiò @]ôKûe ^ûjó ö Gjò geúeC_ùe Mêeêue jó @]ôKûe @Qò Gaõ ùKak Zûue ùiaû òcò© jó Zûjûaò\¥cû^ ö

Gjò _âKûe @ûPeY Keòaû \ßûeû ZêcKê i\¨Mêeêu \ßûeû mû^_âû ò ùja,ù~_eòKò _ìùaðûq ùgäûKùe Kêjû~ûAQò ö

^û^û aêSò_ûeòùf ^ûjó Kò Mêeê Kò _âKûe ‘@mû^’e gòlû ù\CQ«ò öaûaû : ‘mû^e C_ù\g Kò_eò ? @[ðûZ¨ baòh¥Zùe _âû¯ ùjaûKê [ôaû

@ûcôû êbìZòe gòlû ö @mû^Kê ^ûg Keòaû ùjCQò mû^ ö (MúZû ùgäûK :18-66 mûù^gßeúe bûaû[ðùe G_eò a‰ð û Keû~ûAQò- ùj @Rêð !~\ò ò\âû Gaõ Ê_Ü @\ég¥ ùjûA~ûG Zûùjùf Zêùc @ûZàm ùja ö GjûVòK¨ ùijòbkò ö’ ‘mûù^gßeúe _*c @]¥ûd(16), 83 _\ùe CùfäLùjûAQò ù~ @mû^ZûKê ^ûg Keòaû a¥ZúZ mû^e @ûC @]ôK ÊZª cj©ß,KòQò aòùghZß @Qò Kò ?) @§Kûee aò ûg ùjCQò _âKûg ö ù~ùZùaùk@ûùc ù\ß÷Zbûa aò ûg K[û @ûùfûP^û Keê, @ù\ß÷Zaû\ K[û Kjê Gaõù~ùZùak @§Kûe ^ûg K[û Kjê Zûjûe @[ð ùjCQò @ûùfûKe K[ûKjêQê ö ~\ò @ûùc @ù\ß÷Ze iÚòZò @ êba KeòaûKê PûjêñQê Zûùjùf @ûcKêc^bòZùe [ôaû ù\ß÷Z bûa^ûKê ^Á KeòaûKê ùja ö @ù\ß÷Z iÚòZòKê _âû¯Keòaûe Gjû ùjCQò flY ö ù\ß÷Z bûaùe ejò @ù\ß÷Ze Pyðû i¸a êùjñ öù~ùZùaùk _~𥫠ùijò iÚòZò _âû¯ ^ùjûAQò, ùi _~𥫠KòG Zûjû@ êba Keò_ûeòa ^ûjó ö’

_êYò gòh¥ c]¥ i\¨Mêeêu Zêf¥ mû^e _âZúK @ùU ö ùKak @aiÚû,

(254)

Cyû êbìZò, @\¨bìZ Z[û @ùføKòK iZ¥, @\ßòZúd ù~ûM¥Zû Gaõ Hgß~ð¥ù~ûMùe ùijò \êAu c]¥ùe bò ÜZû ejò[ûG ö i\¨Mêeê òMðêY òeûKûe Iiyò\û^¦ @U«ò ö aÉêZü ùi ùKak c êh¥ RûZò Gaõ aògße Kf¥ûYòcò© ùÊzû_ìaðK cû^a geúe ]ûeY Ke«ò; Kò«ê ù\j ]ûeY Keò c]¥

Zûue òMêðY i©ûe @iúcZûùe ùKøYiò DYû jêG ûjó ö Zûue @ûùcôû_f²ò,\òa¥gqò Gaõ mû^ iað\û _eò_ì‰ð ejò[ûG ö gòh¥e c]¥ aûÉaùe ùijòÊeì_ [ûG Kò«ê; @iõL¥ R^à KûeYeê Zû bòZùe @mû^Zû beòùjûA Zûegê¡ ùP÷Z^¥ Êeì_e aòiáZò ùjûA~ûG ö MúZûe _*c @]¥ûdùe ~ûjûKêjû~ûAQò ‘@mûù^^ûaéZõ mû^õ ùZ^ cêj¥«ò R«aü ö’ @[ðûZ¨ ùi cù^Kùe ù~ ‘cêñ GK Rúa, \êaðk Gaõ @ijûd @ùU ö Mêeê Gjò @mû^eì_KRWÿKê Zûe cìkeê C_ôûU^ Keòù\A C_ù\g ù\A[û«ò ù~ ^û, Zêùc jóBgße, iaðgqòcû^ Gaõ ic[ð @U ö Gjû_ùe ùi KòQò cûZâûùe @ êbaKeò[ûG ù~ jñ, _âKéZùe ùi Bgße @ùU ö cûdûe iZZ bâcùe ejòaûKûeYeê ùi òRKê GK geúe, Rúa Z[û Bgße Gaõ aògß ZûVûeê bò Üùaûfò cù^ Keò[ûG ö @ù^K R^à ]ûeY Keòaû KûeYeê Gjò bâc RûZùjûA[ûG ö GjûKê bò©òKeò ùi iêL, \êüL I Cbde cògâY @ êba Keò[ûG öGjò bâc, ZîUò Gaõ @mû^ZûKê \ìe Keòaû _ûAñ òR bòZùe @ù ßhY KeòaûCPòZ ö @mû^Zû Kò_eò RûZ ùjfû? Gjû ùKCñVûùe @Qò ? @ûC GjòZîUòe \òM¨\gð Kê jó C_ù\g Kêjû~ûG ö

@mû^Zûe C\ûjeY ùjCQò:-(1) cêñ GK Rúa(_âûYú) @ùU ö(2) cêñ geúe @ùU ö(3) Bgße, aògß Gaõ Rúa bò Ü bò Ü @U«ò ö(4) cêñ Bgße êùjñ ö(5) geúe @ûcôû êùjñ-Gjû ùaû] ^ùjaû(6) Bgße, aògß Gaõ Rúa-GK Gjò mû^ ^ùjaû öGjòiaê ZîUò aòhdùe ù~ _~𥫠ZûKê \òM\gð Keû~ûA^ûjó ùi _~ð¥«

gòh¥ Bgße, Rúa Gaõ geúe K’Y, ùicûù^ Kò_eò _eÆe ij iµéqZ[û ùicûù^ _eÆeVûeê bò Ü Kò êjñ«ò Kò û GKicû^ ùiK[û aêSò_ûeòa^ûjó ö Gjûe gòlû ù\aû Z[û Zû’e @mû^ZûKê \ìe Keòaû jó mûù^û_ù\g@ùU ö ùZùa RúaKê Gjò mû^ _â\û^e @ûag¥KZû K’Y ? Gjûe C©e

(255)

ùjCQò Zû’e ZîUò ZûKê ù\LûAù\A @mû^Zû \ìe Keòaû öaûaû _êYò Kjòùf(1) _âYò_ûZe @[ð ùjCQò ‘geYûMZò’ ö(2) Kûdcù^ûaûK¥ùe geYûMZ ùjaû CPòZ ö(3)Ké¾ @^¥ mû^úcû^uê K’Y iõùKZ \ò@«ò ? i\bq òcù« _âùZ¥K

Z©ß aûiêù\a @U«ò ö (bMaZ MúZû @]¥ûd 7 :11- @[ðûZ¨ ù~ ùKøYiòMêeê Zûe bq _ûAñ Ké¾ @ùU) @ûC Mêeê gòh¥Kê aûiêù\a cù^ Ke«ò GaõKé¾ Gjò Cbduê Zûue _âûY I @ûcôû ö (bMaZ MúZû @]¥ûd 7 :18ùemû^ù\aue UúKû) KûeY gâúKé¾uê aò\òZ [ôfû ù~ G_eò @ù^K bqGaõ Mêeê aò\¥cû^ @U«ò, GYê ùicû^ue cj©ß aé¡ò òcù« jòñ gâúKé¾@Rðê uê G_eò Kjò[ôùf ö

icû]ô c¦òe òcðûY : aûaû ~ûjû KòQò KeòaûKê Pûjêñ[ôùf, Zû’e Pyðûùi ùKùa Keê [ôùf ö _e«ê @ûL_ûLùe G_eò _eòùag I _eòiÚòZò iéÁòKeòù\C[ôùf ù~ ]úùe ]úùe @[P ò½òZ bûaùe Zû’e iê k ù\LôùfûùK @ûP òZ ùjC[ôùf ö icû]ô c¦òe òcðûY Gjûe GK C\ûjeY ö^ûM_êee ùKûUò_Zò bq aû_êiûùja aêUò i_eòaûe gòeòWÿòùe ejê[ôùf ö[ùe Zûu c^Kê aòPûe @ûiòfû ù~ gòeòWÿòùe Zûue òRe GK IßûWÿû(Ne)Keòùa ö KòQò icd _ùe ù~ùZùaùk ùi \úlòZ IßûWÿûùe ùgûA[ôùf,GK Ê_Ü ù\Lôùf ö aûaû Ê_Üùe @ûiò Zûuê KjêQ«ò ‘Zêùc òRe GK IßûWÿûGaõ c¦òe Zò@ûeò Ke ö’ g¥ûcû c]¥ ùijò _ûLùe ùgûA[ôùf Gaõ ùi aò@ êeì_ Ê_Ü ù\Lôùf ö aêUòiûùja ù~ùZùaùk ò\eê CVòùf g¥ûcû Kû¦ê[ôaûù\Lô @û½~ð¥ ùjûA Kû¦òaûe KûeY _Pûeòùf ö g¥ûcû Kjòùf ‘aûaû GùaGùa Ê_Üùe @ûiò ÆÁ g±ùe Kjòùf ‘c¦òe ijòZ IßûWÿû òcðûY Ke ö cêñicÉue Azû _ì‰ð Keòaò ö’ aûaûue Gjò c]êe I ù_âc_ì‰ð aP^ gêYò cêñbûaaòjßk ùjûAMfò, ùcûe KY× aû¿eê¡ ùjûAMfû ö d^~êMkeê @gî]ûeûaûjûeò@ûiêQò ö Cbdue icû^ Ê_Ü ù\Lô aêUòue @û½~ð¥e iúcû ejòfû^ûjó ö Zûu _ûLùe ]^e Z @bûa [ôfû, GYê IßûWÿû òcðûY K[û iÚòe Keòg¥ûcûu ij aiò GK eì_ùeL Zò@ûeò Kùf ö KûKûiûùja \úlòZ ZûKêù\Lô @ êùcû\^ Kùf Gaõ ù~ùZùaùk aûaûu i¹êLùe Zûjû C_iÚû_^KeûMfû ùi ZKôûk ÊúKéZò _â\û^ Kùf ö Gjû_ùe òcðûY Kû~ð¥ @ûe¸ùjfû ö g¥ûcûu Z©ßûa]û^ùe Zk cjfû, bŠûeNe, bìZk Kl Gaõ

(256)

Kì@ òcðûY ùjfû ö aûaû ùfŠòaûMeê ~òaû @ûiòaû icdùe c]¥ ùKùZK_eûcgð ù\C[ôùf ö _ùe aû_êiûùja ù~ûMuê Gjò \ûdòZß @_ðY KeûMfû öù~ùZùaùk Gjò Kû~ð¥ Pûfò[ôfû aû_êiûùja aêUòu c^ùe GK aòPûe@ûiòfû ù~ KòQò ùLûfû iÚû^ eLû~òaû CPòZ, ~ûjû cSòùe ‘cìefú]e’ueaòMâj iÚû_^û Keû~ûA_ûeòa ö ùi GjòK[û g¥ûcûuê RYûA aûaûuVûeê@ êcZò @ûYòaûKê Kjòùf ö ù~ùZùaùk aûaû IßûWÿû _ûL ù\A ~ûC[ôùf,g¥ûcû aûaûuê Gjò K[û RYûAùf ö aûaû Zûue i¹Zò _â\û^Keò Kjòùf‘c¦òee òcðûY ùgh ùjaû _ùe cêñ ùiVûùe ejòaò ö _êYò IßûWÿû _âZò aWÿ@ ê_c \éÁòùe òeúlY Keò Kjòùf ‘ IßûWÿû òcðûY ùjûA~òaû _ùe @ûùcicùÉ ZûKê a¥ajûe Keòaû ö ùiAVò ejòaû, ùLkòaû, aêfòaû, _eÆeKêjé\dùe fMûAaû Z[û @û^¦ Keòaû ö’ Gjû_ùe g¥ûcû MbðMéje bò©òiÚû_^òcù« Gjû gêb cêjì©ð Kò ùaûfò _âgÜKùf ö aûaû ÊúKûeûcôK C©e ù\ùf ö

Zû_ùe g¥ûcû ^Wÿò@û bûwò Kû~ð¥ gêbûe¸ Kùf ö ~[û icdùe icÉKû~ð¥ iµ Ü ùjfû Gaõ cìefú]eue GK iê¦e cì©òð òcðûY òcù« aeû\KeûMfû ö Gùa _âZòÂûKê @ù_lû; Gjò icdùe GK ìZ^ NUYû NUòfû öaûaûue ÊûiÚ¥ Leû_ ùjûAMfû Gaõ RYûMfû ù~_eòKò ùi ù\jZ¥ûMKeòù\ùa ö aêUòiûùja aWÿ òeûg ùjùf I \êüLùe bûwò_Wÿòùf ö ùicù^Kùf ù~ ~\ò aûaûue _âdûY ùjûA~ûG Zûùjùf IßûWÿû Zûue _aòZâPeYÆgðeê a*òZ ùja Gaõ Zûue icÉ ]^(_âûd GK fl Uuû) aé[û~òa ö Kò«ê @«òc icdùe aûaûue gâúcêLeê òüiéZ aP^ ‘ùcûùZ IßûWÿûùejó eLôa’ ùKak aêUòuê êùjñ icÉuê iû«ß û _â\û^ Keò[ôfû ö ò¡ðûeòZicdùe aûaûue _aòZâ geúe c¦òee ùK¦âiÚkùe iÚû_^û KeûMfû,~ûjû cìefú]eu òcù« CŸòÁ [ôfû ö @ûC aûaû Êdõ cìefú]e ùjûAMùfZ[û IßûWÿû ‘iûAaûaûu icû]ô c¦òe ö’

Zûue @Mû] fúkûe [kKìk ùKjò _ûA^ûjû«ò ö gâú aû_êiûùja aêUò]^¥, ~ûjûu IßûWÿûùe aûaûue _ec _aòZâ \òa¥ _û[ðòa geúe Gùa Pòeaògâû«òùe aòfú^ ùjûAQò ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(257)

öö PZßûeòõgZ(40) @]¥ûd öö

aûaûu aòiàd fúkû : aò.bò. ù\au cûZûu C\¨~û_^ icûùeûjGaõ ùjcûW_«u ùbûRòùe ù~ûM\û^

Gjò @]¥ûdùe \êAUò K[ûe a‰ð û Keû~ûAQò ö (1) aûaû Kò_eò gâúcû^ù\au cûZûu aâZ C\¨~û_^ùe i¹òkòZ ùjùf Gaõ (2) ùjûfò \òaû¦âûùe ùjcûW_«u Nùe _\û_ðY Kùf ö

_âÉûa^û : ]^¥ gâú iûA ic[ð ö ùKùZ iê¦e Zûue ^ûc ö CbdiûõiûeòK Gaõ @û]¥ûcôòK aòhdùe ùi bqcû^uê C_ù\g ù\C[ôùfGaõ ùicû^ue Rúa^e CùŸg¥ _âû¯ Keòaûùe ijûdZû Keò ùicû^uêgqò _â\û^ Keê[ùf ö ùb\bûa bûa^ûKê ^Á Keò @_âû_¥ aÉêKê _âû¯KeûC[ôùf ö bqcûù^ bqò_ìaðK iûAPeYùe ùfûUê[ôùf Gaõ gâú iûAaûaûc]¥ ùb\bûa ejòZ ùjûA ù_âc_ìaðK bqcû^u ij jé\d fMûC[ôùf öbqcû^u MjYùe ùi G_eò i¹òkòZ ùjC[ôùf ù~_eò ahðûEZêe Rk^\úùe cògò[ûG Gaõ ùicû^uê ùi Zûue gqò I _âZòÂû _â\û^ Keê[ôùf ö

öö bqu Nùe _j*ò aûaû K[û eLôùf öö

gâúcZú ù\au C\¨~û_^ Ciôa : gâú aò.bò. ù\a [ûù^ RòfûWjûYêe cûcfZ\ûe [ôùf ö Zûue cû’ _âûd _Pògò ZòeògUò aâZ Keê[ôùf,ùiiaêe C\¨~û_^û icd C_^úZ ùjûA~ûA[ôfû ö Gjò @aieùe gùj\êAgj aâûjàYuê ùbûR^ KeûAaûKê Zûue Azû [ôfû ö gâú ù\a \ò iÚòeKeò aû_êiûùja ù~ûMu VòKYûùe ùMûUòG _Zâ gòeòWÿò _VûAùf ö ùi[ôùeZûu cû’ue aâZ C\¨~û_^ Ciôa Gaõ Gjò C_fùl @ûùdûRòZ ùjaûKê[ôaû ùbûRò icûùeûjùe ù~ûMù\aû òcù« Zûu Ze`eê gâú iûAaûaûuêòcªY KeòaûKê @ êùeû] Kùf Z[û Zûue @ ê_iÚòZòùe icûùeûj @_ì‰ð

ùjûA~òa ùaûfò RYûAaûKê Kjòùf ö ùghùe aûaûu C_ùe _ì‰ð aògßûieLô ùfLôùf ù~ WjûYêùe _\û_ðY Keò ùi @ag¥ Gjò \ûiKê KéZû[ðKeòùa ö’

aû_êiûùja ùRûM _ZâUò aûaûuê _Xÿò gêYûAùf ö aûaû ZûKê aWÿ ]¥û^

(258)

ijKûùe gêYòùf Gaõ gê¡ jé\dùe òcªY ù_âeòZ ùjûA[ôaû RûYò Kjòùf‘~òG ùcûùZ iàeY Kùe, cêñ iað\û Zûe ]¥û^ eLô[ûG ö ùcûe ~ûZâû _ûAñùKøYiò iû]^ ~[û MûWÿò, Uûwû Kò aòcû^e _âùdûR^ ^ûjó ö ùcûùZ ~òGù_âc ijKûùe WûùK, Zû’ i¹êLùe cêñ ZZ¨lYûZ¨ _âKU ùjûA~ûG ö’ ZûuêùMûUòG _Zâ _VûA\ò@ ù~ ‘\êARYu ij cêñ ò½d ~òaò ö’ aûaû ù~còZòKjòùf, gâú ùRûM Zûjû _Zâùe ùfLô gâú ù\au òKUKê _VûAù\ùf ö_Zâ _Xÿò ù\au c^ùe _âi ÜZû beòMfû; Kò«ê ùi GK[û c]¥ RûYò[ôùfù~ aûaû ùKak eûjûZû, EA I òcMûIñ a¥ZúZ @^¥ ùKCñVûKê ~ûC^[ôùf öZû_ùe Zûu c^ùe aòPûe @ûiòfû Kò Zûu _lùe K’Y @i¸a ? Zûuefúkû @_ûe Gaõ PcKôûeòZûùe _eò_ì‰ð ö ùi Z iaða¥û_ú ö ù~ ùKøYiòùagùe _âKU ùjûA ùi Zûue aP^ elû Keò_ûeòùa ö

KòQò \ò _ùe RùY i Ü¥ûiú WjûYê ùÁi^ùe IjäûAùf ö Zûueùagbìhû ù\Lôùf ùi RùY awúd i Ü¥ûiú bkò RYû_Wÿê[ôùf ö ùMûiêelû@ûù¦ûk^ _ûAñ Kû~ð¥ Keê[ôaû Kjò ùÁi^cûÁeu òKUKê ~ûA KòQò bòlûòcò© ùi _âû[ð û Kùf ö ùÁi^ cûÁe Zûuê cûcfZ\ûe(aò.bò. ù\a)u

_ûLKê ~òaûKê _eûcgð ù\A Zûu ijûdZûùe _~ð¥û¯ Pû¦û @û\ûd Keò_ûeòùaùaûfò Kjòùf ö ùijò icdùe cûcfZ\ûe gâú ù\a ùiVûùe _j*òMùf öùÁi^ cûÁe Zûuê i Ü¥ûiúue _eòPd KeûAù\ùf Gaõ \êùjñ _äûU`cðùeaiò KòQò icd aû©ðûkû_ Kùf ö cûcfZ\ûe Zûuê Kjòùf ù~ @^¥ GK\ûZa¥ iõiÚû òcò© Gùa @*ke RùY _âZòÂòZ a¥qò eûIiûùja ùeû©cùiVu \ßûeû Pû¦û\ûZûue GK ZûfòKû _âÉêZ Keû~ûAQò ö GYê iùwiùw @ûC ùMûUòG ZûfòKû Keòaû VòK¨ ùja ûjó ö \êA Pûeòcûi _ùe ùi@ûiòùf bf ùja ùaûfò Kjòùf ö Gjû gêYò i Ü¥ûiúRYK _âiÚû^ KùfGaõ cûiK _ùe gâúù\au Méj i¹êLùe _ìaðûjÜ 10Uû icdùe ùMûUòGUûwûeê IjäûAùf ö Zûuê ù\Lô gâú ù\a cù^ Kùf ù~ ùi ùaûù] Pû¦û_ûAñ @ûiòQ«ò ö i Ü¥ûiúRYK Zûuê Kjòùf ‘Pû¦û _ûAñ êùjñ, @ûRò cêñ KòQòùbûR^ _ûAñ @ûiòQò ö’ ù\a Zûuê ÊûMZ Keò VòK¨ @Qò ùaûfò Kjòùf öGjû_ùe i Ü¥ûiúRYK Kjòùf Zûu iûwùe @ûC \êARY aûkK c]¥@Q«ò ö ‘VòK¨ @Qò Zûuê aò ù^A @ûi«ê’ ùaûfò ù\a Kjòùf ö ùbûR^ _ûAñ@ûjêeò \êAN<û icd aûKò [ôfû ö Gjò icdZK ùicûù^ Kò_eò KUûAùaùaûfò ù\a _Pûeòùf ö i Ü¥ûiú Kjòùf ùi[ô_ûAñ a¥É ùjaûe KòQò ûjó ö

(259)

ùi VòK icdùe @ûiò _j*ò~òùa ö ù\a Zûuê 12Uûùe @ûiòaûKê Kjòùf öVòK¨12Uû ùaùk ùijò Zâòcì©ðò ùiVûùe _j*òùf Gaõ ùbûR^ iûeòù`eòMùf ö

icûùeûj icû_^ ùjaû _ùe gâú ù\a aû_êiûùja ù~ûMu òKUKê_Zâ ùfLô aûaûu \ßûeû aP^ bwe @ûùeû_ Kùf ö ù~ûM _ZâUò ù^Aaûaûu _ûLKê Mùf; Kò«ê _Zâ _Xÿòaû _ìaðeê jó aûaû Kjòùf ‘@ûùe ! cêñùiVûKê ~òaûKê ù~ùZùaùk aP^ ù\A[ôfò ZûKê ù]ûKû ù\aò Kò_eò ?ZûKê RYûA\ò@ ù~ @^¥ \êARY a¥qòu ij ùbûR^ùe cêñ C_iÚòZ [ôfò Kò^ûjó, Kò«ê ùi ù~ùZùaùk ùcûùZ PòjÜò_ûeòfû ^ûjó, òcªY ù\aûeC_Kâc Keê[ôfû KûjóKò ? ZûKê ùfLô\ò@ ù~ ùijò i Ü¥ûiú Pû¦û ù^aû_ûAñ @ûiòQò ùaûfò ùaûù] ùi bûaòaiò[ôfû ö Kò«ê @^¥ \êARY @ûiòùaùaûfò Kjò cêñ Zûe iù¦j \ìe Keò [ôfò Kò ? @ûC ùijò Zâòcì©òð K’Y VòK¨icdùe ùbûR^ùe C_iÚòZ ùjûA^[ôùf ? ‘cêñ ùcûe aP^ _ì‰ð Keòaû_ûAñ ùcûe iaðÊ @_ðY Keòù\aò ö ùcûe Cqò ùKùa @iZ¥ ùja^ûjó ö’ Gjò C©e ù~ûMu jé\dùe _âi ÜZû ùLkûAù\fû Gaõ _Zâ ùfLôùi ù\au òKUKê _VûAùf ö ù~ùZùaùk ù\a C©e _Xÿòùf ZûuePlêeê ]ûe ]ûe @gî ajòaûKê fûMòfû ö aé[ûùe aûaûu C_ùe ù\ûhûùeû_Keò[ôaûeê c^ bòZùe @ êZû_ I ùKâû] RûZ ùjfû ö _½û©û_ Keòaû QWÿû@^¥ aûU ^[ôfû ö

G[ôeê ÆÁ jêG ù~ ù~ùZùaùk bq @^^¥ bûaùe i\¨MêeêugeYûMZ jêG, ùiùZùaùk Zûe icÉ ]ûcòðK Kâòdû òaòðNÜùe Z[ûC©c _âKûùe iµ Ü ùjC[ôaûe @ êba Kùe ö

ùjcûW_«u ùjûfò Ciôaùe ùbûRò : Gùa @ûùc @ûC GK K[û@ûùfûP^û Keòaû, ù~Cñ[ôùe aûaû bqe Azû _ì‰ð Keòaû òcò© Kò_eò`ùUûPòZâ eì_ùe _âKU ùjùf, Zûjû a‰ð û Keû~ûAQò ö

1917 ciòjû ùjûfò_ì‰òðcû \ò ùjcûW_« GK Ê_Ü ù\Lôùf ö aûaûRùY i Ü¥ûiú ùagùe @ûiòùf Gaõ ùjcûW_«uê CVûA Kjòùf ‘cêñ @ûRòc]¥ûjÜùe Zêc NeKê ùbûR^ _ûAñ @ûiòaò ö’ ò\eê CVûAaû c]¥ Ê_ÜeGK @õg [ôfû; Kò«ê ù~ùZùaùk _âKéZùe ò\ bûwòMfû, aûaû, Kò i Ü¥ûiúùKjò C_iÚòZ [ôùf ö Ê_Ü K[û ùjcûW_« cù^_KûAaûKê fûMòùf Gaõi Ü¥ûiúue _âZòUò Cqò Zûue iáZò _LûkòaûKê fûMòfû ö ~\òI MZ iûZahð

(260)

]eò ùi aûaûue iû Üò]¥ fûb Keê[ôùf Z[û òe«e Zûue ]¥û^ Keê[ôùfcûZâ ùKùa Gjò @ûgû eLô [ôùf ù~ \òù^ aûaû Zûu Nùe _\û_ðY KeòùbûR^ Keò Zûuê KéZû[ð Keòùa ö aûaûu Ê_Üùe aWÿ @û^¦òZ ùjûA ùi_ ôúuê Kjòùf ‘@ûRò ùjûfò ö RùY i Ü¥ûiú @Zò[ô ùbûR^ òcù« @ûiòaûe@Qò ö GYê UòKòG @]ôK @ Ü ùeûùhA Keò[ôa ö’ _ ôú @Zò[ô KòG ùaûfòRòmûiûKùf ö ùjcûW_« KòQò Mê eLô Ê_Ü aé©û« VòK¨ VòK¨ Kjòù\ùf ö_ ôú GjûKê aògßûi Kùf ^ûjó I gòeòWÿòe CKôéÁ ùbûR^ QûWÿò ùi GVûKêKûjóKò @ûiòùa ùaûfò Kjòùf ö ùjcûW_« _ ôúu c^ùe aògßûi RûZKeûAaûKê Kjòùf Zûu _ûAñ K’Y @i¸a ? ùjûA_ûùe ùi Êdõ ^@ûiò@^¥ ùKøYiò eì_ùe @ûiòùa ö G[ô_ûAñ UòKòG @]ôK @ Ü ùeûùhA KeòaûùelZò K’Y ? Gjû_ùe ùbûR^ _âÉêZò ùjfû ö ùjûfò _ìRû @ûe¸ ùjûA~ûA[ôfûGaõ _Zâ _KûA PZêü_ûgßðùe ew aòQûA \ò@ûMfû ö \êAUò ]ûWÿò KeûMfûGaõ cSòùe @Zò[ôcû^u _ûAñ iÚû^ QWÿûMfû ö _eòaûee icÉ i\i¥,_êZâ, ^ûZò, K^¥û, RûcûZû _âbéZò òR òR @ûi^ MâjYKùf Gaõ ùbûR^_egòaû @ûe¸ ùjfû ö ùjcûW_«u iìP^û @ êiûùe _âùZ¥K a¥qò ùijò@mûZ @Zò[ôuê CiôêKZûe ij @ù_lû Keò[û«ò; Kò«ê ù~ùZùaùk c]¥ûjÜùjûAMfû Gaõ ùKjò aò _j*òùf ûjó, \ßûe a¦ Keò gòKêkò fMûA\ò@ûMfû ö@ Ügê¡ò òcù« NéZ _eòùahY KeûMfû, ~ûjûKò ùbûR^ @ûe¸ Keòaû_ûAñ GK iõùKZ ö ùa÷gßù\a(@MÜò)uê J_PûeòK @ûjêZò ù\A gâúKé¾uêù ÷ùa\¥ @_ðY KeûMfû ö Zû_ùe icùÉ ù~còZò ùbûR^ @ûe¸ KeòaûKê~ûCQ«ò, Gjò icdùe ùKjò RùY _ûjûP PXÿê[ôaûe gêYûMfû ö ùjcûW_«CVò gòKêkò ùLûfòùf ö \êARY a¥qò @fäú cj¹\ Gaõ ùcøfû^û Aiàë cêRûae\ßûe i¹êLùe QòWÿû ùjûA[ôùf ö ùicûù^ ù~ùZùaùk ù\Lôùf ù~ ùbûR^aXÿûieòQò Gaõ icùÉ LûAaû _âZúlûùe @Q«ò aWÿ câZû ijKûùe Kjòùf‘@û_Yuê @iêaò]ûùe _KûA[ôaûeê @ûùc \êüLôZ ö @û_Y [ûkò QûWÿò @ûiòùf ö@^¥cûù^ @û_Yu _âZúlûùe @Q«ò, Gùa @ûùc ~ûCQê, @û_Yue Gjòiµ\ i¸ûk«ê ö G i´§òZ @û½~ð¥R^K NUYû @^¥ ùKøYiò iêù~ûMùegêYûAaê ö Gjû Kjò _êeêYû LaeKûMRùe MêWÿû ùjûA[ôaû ùMûUòG _¥ûùKUùUaêf C_ùe eLôù\ùf ö ùjcûW_« KûMR @ûaeY ù~còZò jUûAQ«ò,aûaûue GK aWÿ iê¦e `ùUû ù\Lô @û½~ð¥e iúcû ejòfû ^ûjó ö ]ûe]ûe ùjûA @gî ù^Zâ~êMkeê òMðZ ùjaûùe fûMòfû Gaõ iµì‰ð geúe

(261)

@_ìað _êfKùe ùeûcû*òZ ùjûACVòfû ö aûaûu gâúPeYùe Zûue c[û^Z ùjûAMfû ö ùi cù^Kùf ù~ aûaû Gjò fúkû eì_ùe jó Zûuê @ûgúaðû\Kùf ö ùKøZêjkagZü ùi @fäú cj¹\uê _âgÜ Kùf ‘aûaûue Gjòcù^ûje PòZâ @û_Y ùKCñVûeê _ûAùf ?’ ùi Kjòùf ‘cêñ GjûKê ùMûUòGù\ûKû^eê KòYò[ôfò ö Gjûe _ì‰ð aòaeYú cêñ @^¥ ùKøYiò icdùe Kjòaò öKé_ûKeò @û_Ycûù^ ùbûR^ Ke«ê, KûeY icùÉ _âZúlû KeòejòQ«ò öùjcûW_« Zûuê ]^¥aû\ ù\A _âYûc Kùf Gaõ ùbûR^ MéjKê @ûiò@Zò[ôcû^u MjYùe `ùUûKê iÚû_^û Keò aò]ô ijKûùe ù ÷ùa\¥ @_ðYKùf ö icùÉ VòK¨ icdùe ùbûR^ @ûe¸ Kùf ö `ùUûùe aûaûueiê¦e cù^ûje eì_ ù\Lô _âùZ¥Ku c^ _âi ÜZûùe _ìeòMfû Gaõ @û½~ð¥eiúcû ejòfû ^ûjó ö Gjò_eò aûaû ùjcûW_«uê Ê_Üùe ù\A[ôaû ZûueaP^ _ì‰ð Kùf ö

Gjò ùUû K[ûe _ì‰ð aòaeYú @[ðûZ @fäú @j¹\uê ùUû Kò_eò _âû¯ùjfû Gaõ ZûKê ù^A ùi KûjóKò ùjcûW_«uê iûlûZ KeòaûKê Mùf,Gjûe a‰ð û @ûi«û @]¥ûdùe Keû~òa ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(262)

öö GKPZßûeòõgZ (41) @]¥ûd öö

`ùUû aé©û«, Qò ÜaÈ ùPûeò Gaõ mûù^gßeú _V^ K[û

MZ @]¥ûdùe a‰òðZ NUYûe ^@ahð _ùe ùjcûW_«u ij @fæúcj¹\ue iûlûZ ùjfû Gaõ Zû_ùe ùi Zûuê ^òcÜfòLôZ aòaeYúgêYûAùf ö ùijò Pò©jeYKûeú cù^ûec K[û gêY«ê ö

‘\òù^ cê´Ae eûReûÉûùe aêfê[ôaûùaùk `êU_û[ùe RùYù\ûKû^úVûeê cêñ aûaûue ùMûUòG ùUû KòYòfò ö ZûKê ù âc Keò aù§AfòGaõ Ne(ùK¦â cê Ae GK aÉò)Kê @ûYò Kû Úùe UwûAfò ö aûaûu _âZòùcûe ÊûbûaòK ù_âc [ôfû ö GYê cêñ _âZò\ò Zûue \gð Keê[ôfò ö ù~Cñ\òcêñ @û_Yuê (ùjcûW_«uê) Cq `ùUûUò ù\A[ôfò, Zû’e Zò òcûi _ìaðeêùcûe ùMûWÿùe Nû@û ùjûA êfò~òaûeê @ùÈû_Pûe ùjfû ö Gjò icdùeùcûe gûkK êe cj¹\e Nùe cêñ ejê[ôfò ö GYê Zò òcûi ]eò ùcû NeLûfò _Wÿò[ôfû Gaõ ùKjò ejê [ôùf ö ejê[ôùf Kjòùf ùKak aûaû @a\êfejcû^, ùcøfû^û iûùja, cj¹\ jêùi^, iûAaûaû, ZûRêŸò aûaû Gaõ@^¥ KòQò i Ú ùUû eì_ùe aòeûRòZ(RúaòZ) [ôùf, Kò«ê KûkPKâ ùicû^uêc]¥ QûWÿòfû ^ûjó ö icÉ `ùUûe MZò ùicû^ue bûM¥û êiûùe ùjfûKò«ê @û½~ð¥R^K bûùa gâú iûAaûaûue `ùUûUò Kò_eò a©ðò~ûA[ôfû Zûeeji¥ G _~𥫠ùcûùZ ùKjò aêSûA_ûeò ûjû«ò ö G[ôeê gâú iûAaûaûueiaða¥û_KZû Gaõ @iúc gqòe i§û^ còkò[ûG ö’

‘ajê ahð Zùk cj¹\ jêùi^ [ûeò@ûùUû_Y ^ûcK RùY a¥qò i Ú@a\êf ejcû^ue ùMûUòG ùQûU `ùUû ùcûùZ ù\A[ôùf ö ZûKê cêñùcûe gûkK êe cj¹\ _úebûAKê ù\fò ö @ûVahð ]eò `ùUûUò Zû’eùUaêfùe ùicòZò _Wÿòejòfû ö jVûZ¨ \òù^ RùY ùUûMâû`e _ûLKê ù^Aùi Zûe aWÿ `ùUû Kfû Gaõ GKû]ôK K_ò _âÉêZ Keò a§ê GaõiµKðúdcû^uê aòZeY Kfû ö ùi[ôeê ùMûUòG _âZòfò_ò ùcûùZ c]¥ ù\A[ôfû,~ûjûKê cêñ ùcû Nee Kû Úùe fMûA[ôfò ö êe cj¹\ i Ú @a\êf ejcû^uegòh¥ ö \òù^ @a\êf ejcû^ue iû]ûeY \eaûe aiò[ôôfûùaùk êecj¹\ ùiVûùe _j*ò Zûuê `ùUûUò C_jûe ù\aûKê C\¥c Kfû; cûZâ

(263)

`ùUû ù\Lôaû cûùZâ i Ú ejcû^ ùKâû]ôZ ùjûACVò êe cj¹\Kê cûeòùMûWÿûAùf I ùiVûeê ZWÿòù\ùf ö @fäòu c^ @ûjZ ùjfû ö c^ aòPkòZùjûAMfû ö Uuû Lyð Keò ùKùZ gâ¡ûùe ùi `ùUû a§ûA[ôùf, Kò«êZûjû Mêeêu ùKâû] Gaõ @_âi ÜZûe KûeY ùjfû ö @ag¥ Zûu Mêeê cì©òð_ìRûeaòùeû]ú [ôùf ö Gjò NUYû _ùe ejcû^ aûaûu ùUûKê aòiRð Keòù\aûCùŸg¥ùe ùi @ûù_ûùfû a¦eKê Mfû I ùiVûeê Wwûùe aiò Mbúeicê\âùe `ùUûUòKê aòiRð Keòù\fû ö êe cj¹\ Zûue a§ê Gaõ@ûcôúdÊR^cû^uê ù\A[ôaû `ùUûMêWÿòK c]¥ ù`eûA @ûYòfû(icê\ûdQ@Uò `ùUû [ôfû) Gaõ RùY ùKCU jûZùe aû¦âû Kìk iûMe MbðùeaòiRð Keòù\fûö

‘Gjò icdùe cêñ ùcûe gûkK Nùe ejê[ôfò ö êe cj¹\ ùcûùZKjòfû ù~ ~\ò cêñ i Úcû^ue PòZâiaê \úùe aòiRð Ke\òG, ZûùjùfgúNâ iêiÚ ùjûA~òaò ö Gjû gêYò cêñ ùcûe c¥ûù^Re gâú ùcùjUûuê NeKê_VûAfò Gaõ Kû Úùe fûMò[ôaû icÉ ùUû KûXòù\A icê\âùe òwòù\aûKê@ûù\g ù\fò ö \êA cûi _ùe cêñ ù~ùZùaùk NeKê ù`eòfò iûAaûaûue`ùUûUò _ìað_eò ejò[ôaû ù\Lô ùcûe @û½~ð¥e iúcû ejòfû ^ûjó ö cêñaêSò_ûeòfò ûjó ù~ @^¥ icÉ ùUû KûXÿò aòiRð Keò\ò@û~ûA[ôaûùaùkGjò ùMûUòK `ùUû Kò_eò iêelòZ ejòMfû ? Gjû_ùe cêñ Zêe« ZûKêKûXÿòù\fò KûeY ~\ò gûkKe \éÁò Gjû C_ùe _ùWÿ Zûùjùf ùi Gjûec]¥ AZògâú Keòù\a ö Gjû_ùe ùUûUòKê KûjûKê ù\ùf KòG ZûKê ~[û[ðbûaùe iûAZò eLô_ûeòa ùaûfò c^ùe bûaê[ôaûùaùk Êdõ gâú iûAaûaûKjòùf ùcøfû^û Aiàë cêRûaeu _ûLKê ~ûA Zûue _eûcgð @ êiûùeKû~ð¥ Ke ö Zjêñ cêñ ùcøfû^û iûùjauê ùbUòfò Gaõ icÉ K[û RYûAfò öKòQò icd Pò«û Keòaû _ùe ùi Kjòùf Zêùc Gjò PòZâ ù^A ùjcûW_«uêiûlûZ Keòaû CPòZ ùja ö KûeY ùi jó ùKak GjûKê VòKYû bûaùeeLôaûKê iZ¨_ûZâ @U«ò ö Gjû_ùe @ûùc \êùjñ @û_Yu NeKê @ûiòfê GaõC_~êq icdùe Gjò `ùUû @û_Yuê @_ðY Kfê ö G[ôeê ÆÁ jêG aûaûKò_eò @ZúZ, a©ðcû^ Gaõ baòh¥Z K[û RûYê[ôùf Z[û ùWûeò fMûAbqcû^ue Azû _ìeY Keê[ôùf ö òcÜfòLôZ K[ûeê Gjû iìPòZ jêG ù~@û]¥ûcôòK Ròmûiêcû^uê aûaû @Z¥]ôK ùiÜj Keê[ôùf Gaõ ùicû^ueicÉ KÁ \ìe Keò iêL _â\û^ Keê[ôùf ö

(264)

Qò Ü aÈ ùPûeò Gaõ mûù^gßeú _V^ : gâú aò.bò. ù\a, ~òG ùijòicdùe [ûù^e cûcfZ\ûe [ôùf, \úNð\ò eê @^¥û^¥ ]cðMâ Ú ijòZmûù^gßeú _ûV KeòaûKê aWÿ CiôêK [ôùf (mûù^gßeú ùjCQò i^Ú mûù^gßecjûeûRu \ßûeû ePòZ bMaZ¨ MúZûe ceûVò UúKû iõÄeY) ö _âZò\ò ùibMaZ MúZûe ùMûUòG @]¥ûd _ûV Keê[ôùf; Kò«ê ù~ùZùaùk mûù^gßeú_ûV @ûe¸ Keê[ôùf KòQò ^û KòQò aòNÜ C_iÚòZ ùjûA~ûC[ôfû, `kùe ùi_V^ Keò_ûeê [ôùf ö ùghùe Zò òcûi QêUò ù^A gòeòWÿò @ûiòùf GaõZû_ùe KòQò\ò aògâûc òcù« òR Mâûc ù_øWÿKê Mùf ö @^¥ Mâ Ú Z ùi_Xÿê[ôùf Kò«ê ù~ùZùaùk mûù^gßeú _ûV Keê[ôùf û^û KkêhòZ aòPûeZûuê G_eò ùNeò ~ûC[ôfû ù~ òeê_ûd ùjûA _ûV iÚMòZ eLôaûKê ùjC[ôfû öajê _âdûi Keòaû _ùe c]¥ \êA PûeòUò ùgäûK _Xÿòaû ù~ùZùaùk KÁKeùjfû ùi cù^ Kùf ù~ \dû ò]ô iûA jó Ké_û Keò @ êcZò ù\ùf ùiGjû _V^ Keò_ûeòùa ö Gjû cù^Keò 1914 ciòjû ù`aédûeú cûiùeùi i_eòaûe gòeòWÿò @ûiòùf ö ùiVûùe Zûuê ù\Lô aû_êiûùja ù~ûM_Pûeòùf K’Y @û_Y òZ¥ mûù^gßeú _V^ KeêQ«ò ? gâú ù\a KjòùfajêZ Azû @Qò, Kò«ê ùjûA_ûeê ûjó ö aûaûu @ êcZò còkòùf @ûe¸ Keòaò ögâú ù~ûM Kjòùf Mâ Úe ùMûUòG K_ò KòYò aûaûuê @_ðY Ke Gaõ ù~ùZùaùkùi Zûue _aòZâ Ke Ægð Keò ù`eûAù\ùa, _ûV @ûe¸ Keòa ö gâúù\a Kjòùf ‘GjûKê cêñ ùgâdÄe cù^ Keê ûjó, KûeY aûaû Z @«~ð¥ûcú öGYê ùcû jé\de Azû ZûuVûeê Mê ejòa Kò_eò ? ùi K’Y ÆÁ bûaùeùcûùZ @ûù\g ù\A ùcûe cù^ûKûc^û _ì‰ð Keòùa ^ûjó ?’

Gjû_ùe gâú ù\a aûaûu \gð òcò© Mùf Gaõ GKUuû \lòYû@_ðY Kùf ö aûaû Zûuê @ûC 20 Uuû cûMòùf ö Zûjû ùi @û^¦e ijù\ùf ö eûZòùe aûkKeûc ûcK RùY bqu ij Zûue ù\Lû ùjfû öZûuê ùi _Pûeòùf ‘@û_Y Kò_eò aûaûue bqò Z[û @ êMâj fûb KeòQ«ò ?’aûkKeûc Kjòùf c]¥ûjÜ @ûeZò icû¯ ùjaû _ùe cêñ @û_Yuê _ì‰ðaé©û«gêYûAaò ö _e\ò ù~ùZùaùk gâú ù\a \gð òcò© \ßûeKûcûdúKê Mùf,aûaû _êYò ùKûWÿòG Uuû \lòYû cûMòùf ö Zûjû c]¥ ùi @û^¦_ìaðK _â\û^Kùf ö ciRò\¨ bòZùe ajêZ bòWÿ ùjûA[ôfû ö GYê ùMûUòG ùKûYKê ~ûAùi GKû«ùe aiòùf ö aûaû Zûuê _ûLKê WKûAùf ö @ûeZò icû¯ ùjaû_ùe ù~ùZùaùk bqcûù^ òR òR NeKê _âiÚû^ Kùf, gâú ù\a

(265)

aûkKeûcuê ùbUò Zûu òR aòhdùe Z[û aûaûu C_ù\g I @^¥û^¥aòhdùe _Pûeòùf ö aûkKeûc Gjûe C©e ù\aûKê ~ûC[ôùf, Gjòicdùe P¦ê ùKûùXÿ ùiVûùe _j*ò aûaû gâú ù\auê ùLûRêQ«ò ùaûfòiìP^û ù\ùf ö ù~ùZùaùk ù\a aûaûu òKUùe _j*òùf, aûaû ZûuêKûjû ij Gaõ K’Y K[û ùjC[ôf ùaûfò _âgÜ Kùf ö ù\a Kjòùf ùiaûkKeûcuVûeê aûaûue Kú©òð Z[û MêYMû^ gâaY Keê[ôùf ö Zû_ùeaûaû Zûuê 25 Uuû \lòYû cûMòùf ö Zûjû ùi @û^¦ùe ù\ùf ö Zû_ùeaûaû Zûuê bòZeKê WûKòùf Gaõ @ûi^ MâjY Keòaû_ùe jVûZ¨ aòeqò_âKûgKeò Kjòùf ‘ùcûe aò û êcZòùe Zêùc Qò Ü aÈ ùPûeò KeòQ ö’ gâúù\a Kjòùf ‘_âbê ! ùcûe ù~ZòKò cù^ _WÿêQò, cêñ G_eò ùKøYiò Kû~ð¥Keò ûjó ö’ Kò«ê aûaû ùKCñVò cû^«ò? ùi bfKeò ùLûRòaûKê Kjòùf öù\a iaê@ûùWÿ aêfòù\Lôùf Kò«ê KòQò _ûAùf ûjó ö Zû_ùe aûaû ùKâû]ôZùjûA Kjòùf Zêc QWÿû GVûùe @ûC ùKjò ^ûjû«ò ö Zêùc ùPûe ö ZêceùKg Z _Kß; Kò«ê aé¡ ùjûA c]¥ Zêùc GVûKê ùPûeò KeòaûKê @ûiòQ ?Gjû _ùe aûaû òùR aûjûeòMùf ö Zûue @ûLô ùKâû]ùe eqa‰ð ]ûeYKeò[ôfû ö ùi KUê bûhûùe Mûkò ù\aûKê fûMòùf ö ù\a gû«ò_ìaðK iaêgêYê[ôùf ö ùi cûWÿ _Wÿòaû c]¥ @ûguû Keê[ôùf Kò«ê N<ûG _ùe aûaûZûuê IßûWÿûKê ù`eò~òaûKê òùŸðg ù\ùf ö IßûWÿûKê ù`eò ùi ~ûjû KòQò NUòfûZûe _ì‰ð aòaeYú ù~ûM Gaõ aûkKeûcuê gêYûAùf ö @_eûjÜùe aûaûicÉu ij ù\auê _êYò WKûAùf Gaõ Kjòùf ùcûe K[û jêGZ Gjòaé¡Kê _úWÿû ù\A[ôa ö ùi ùPûeò KeòQò @ûC ÊúKûe Keê ò ö aûaû _êYò12 Uuû \lòYû cûMòùf ö ù\au _ûLùe @ûC @[ð ^[ôfû ö ùi@^¥cû^uVûeê iõMâj Keò aûaûuê @_ðYKùf I iûÁûw _âYûc Kùf öGjû_ùe aûaû ù\auê Kjòùf ‘Zêùc @ûRòKûfò K’Y KeêQ ? ù\a Kjòùf‘KòQò ^ûjó ö’ aûaû Kjòùf ‘_âZò\ò ù_û[ô(mûù^gßeú) _Xÿ ö IßûWÿûKê ~ûAòZ¥ _ûV Ke Gaõ Zû’e @[ð @^¥cû^uê aêSû@ ö cêñ Z ZêcKê PòK¨PòK¨

Keê[ôaû aÈ ùbUò ù\aûKê PûjñêQò Kò«ê Zêùc @^¥cû^u òKUKê Qò Ü aÈùPûeò KeòaûKê ~ûCQ KûjóKò ? Zêc _lùe Gjû ùgûbû _ûCQò Kò ?

ù_û[ô _ûV KeòaûKê @ûù\g _ûA ù\a @Zúa @û^¦òZ ùjùf ö ZûueA_iòZ fl¥ _ìeY ùjûA[ôaû cù^Keò KéZKéZ¥ ùjùf ö Gùa ùi @û^¦ùeù_û[ô @]¥d^ Keò_ûeòùa ö ùi aûaûu PeYùe iûÁûw _âYûc Kùf I

(266)

Kjòùf ‘ùj _âbê ! cêñ @û_Yue geYû_ Ü ùjûAQò ö cêñ GK @ùaû] gògê ö\dûKeò ùcûùZ MúZû _ûVùe iûjû~¥ Ke«ê ö’ Qò ÜaÈ ùPûeòe @[ð Gùaùi aêSò_ûeò[ôùf ö aûkKeûcuê ùi ù~_eò _âgÜ Keò[ôùf, Zûjû Qò Ü aÈÊeì_ [ôfû ö @û]¥ûcôòK aòhdùe Gjò _âKûe Kû~ð¥Kê aûaû _i¦ Keê [ôùf öKûeY ùi Êdõ _âùZ¥Kue guû icû]û^ KeòaûKê Z_ôe [ôùf ö GYêùKâû]ôZ ùjùf ö Gùa gâú ù\a aûaûue CqòKê @ûgúaðû\ cù^ Keòiù«ûh cù^ûe[ùe _âZ¥ûa©ð Kùf ö

GZòKòùe Gjò K[û ùgh ùjC^ûjó ö @ êcZò _â\û^ Keòaû _ùe aûaû^úea ejòùf ^ûjó Gaõ aùhð _ùe ù\au òKUKê ~ûA Zûue _âMZòaòhd _Pûeòùf ö 1914 ciòjû G_âòf 2 ZûeòL Mêeêaûe iKûùk aûaûZûuê Ê_Üùe \ég¥cû^ ùjùf ö C_e ibûcŠ_ùe aûaû aiòQ«ò Gaõ_PûeêQ«ò ‘K’Y Gùa ù_û[ô aêSò ùjCQò ?’ gâú ù\a Kjòùf ‘^û’ ö aûaûKjòùf ‘@ûC ùKùa aêSòa ?’ Zûu gâúcêLeê GZòKò K[û ^ieêYê ù\aKû¦òaûùe fûMòùf Gaõ Kjòùf ‘_âbê, @û_Yue Ké_û\éÁò ^ùjùf _XÿòaûùKak ùaûS Gaõ aêSòaû @ûjêeò KÁ ùjCQò ö’ aûaû Kjòùf ‘ZêùcZeZe ùjûA~ûCQ ö ùcû C_iÚòZòùe Gùa ùcû i¹êLùe _Xÿ ö ù\a_Pûeòùf ‘cêñ K’Y _Xÿòaò ?’ aûaû Kjòùf ‘@]¥ûcô’ ö ù\a Mâ Ú @ûYòaûKêMùf ö Gjò icdùe Zûue ò\ bûwòMfû Gaõ Plê C^àúk^ Keòaû _ùeC_ùeûq NUYû iàeYKeò ùi @û½~ð¥PKòZ ùjûA_Wÿòùf ö Gjû _ùeù\a Kò _âKûe @û^¦ I @ êba fûb Keò[ôùa Zûjû _ûVKcûù^ @ êcû^Ke«ê ö Gjò Mâ^Úe jò¦ú @^êaû\K 1940 ciòjûùe gâú ù\auêùbUò[ôùf ö ùiùZùaùk aò ùi òZ¥ mûù^gßeú _ûV Keê[ôùf ö Zûuemû^ùe ùag¨ C ÜZò NUò[ôfû ö iûAfúkû _ZâòKûùe Zûue KâcûMZ ùfLû(19.10.1944)eê Gjû ÆÁ _âZúZ ùjCQò ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(267)

öö \ßòPZßûeòõgZ (42) @]¥ûd öö

cjûicû]ô _[ùe ~ûZâû, baòh¥ iìP^û, eûcP¦â \û\û _ûUòf GaõZûZ¥û ùKûùZ _ûUòfu céZê¥ Uûkòaû, flàúaûB iòù§uê \û^, icÉ

_âûYúu c]¥ùe aûaûu òaûi, @«òc lY

_âÉûa^û : MZ @]¥ûde K[ûeê Gjû ÆÁ _âZúZ jêG ù~ MêeêKé_ûeùMûUòG KòeY c]¥ baiûMe bdeê cêqò òcù« ~ù[Á Z[û ùcûl_[KêiêMc Keò \êüLKê iêLùe _eòa©ð Keòaûùe Gjûe Zêk^û ^ûjó ö ~\òi\¨Mêeêue ùcûjaò^ûgK _ìR^úd PeYKê @ûùc iað\û iàeY KeòaûZûùjùf @ûce icÉ KÁ Gaõ baiûMe \êüLe @« NUò R^àcéZê¥ PKâeê@ag¥ cêqò còkòa ö G[ô_ûAñ òRe cwkûKûO¨lú _âùZ¥K a¥qò gâú iûAic[ðue @ùføKòK c]êe fúkûcéZ _û^ Keòaû CPòZ ö G_eò Keòaû \ßûeûc^ gê¡ ùja ö

_ìaðeê Wûqe _ŠòZu _ìRû Z[û ùi Kò_eò aûaûuê Zâò_êŠâK fMûAùf,Zûjû GKû\g @]¥ûdùe a‰ð û Keû~ûAQò ö ùZYê GVûùe Zûjûe _ê eûaé©ò@^ûag¥K ö

baòh¥ iìP^û : _ûVKMY ! G _~𥫠@û_Ycûù^ ùKak aûaûueRúa^-Kûke a‰ð û gêYê[ôùf ö Gùa @û_Y ]¥û^_ìaðK Zûue òaðûYKûkeK[û gêY«ê ö 1918 ciòjû ùiù_Ö e 28 ZûeòL ö aûaûuê iûcû^¥ Rße@ûiòfû ö \êA Zò ò\ò Gjò Rße ejòfû ö Gjû_ùe aûaû @ Ü MâjY Kùf^ûjó ö `kùe \ò Kê \ò \êaðk ùjaûùe fûMòùf ö i¯\g \ò @[ðûZ1918 ciòjû @ùKÖûae 15 ZûeòL @_eûjÜ 2Uû 30 cò òU¨ icdùeaûaû Zûue gße geúe Z¥ûM Kùf ö (Gjò icd _âù`ie Rò.Rò. ûe¨ùKZû 5-11-1918ùe \û\ûiûùja L_ùŸðuê ùfLô[ôaû _Zâ @ êiûùefò_òa¡ ùjûAQò Gaõ Zûjû iûAfúkû _ZâòKûe _â[c ahð 78_éÂûùe _âKûgòZùjûAQò) ö Gjûe \êAahð _ìaðeê aûaû Zûue ^òaðûY icde iìP^ûù\Aiûeò[ôùf; Kò«ê ùiùZùaùk Zûjû ùKjò aêSò_ûeò [ôùf ö NUYûUò[ôfû Gjò _âKûe ö aòRdû\gcú i§¥û icdùe icùÉ ‘iúcûfõN^’eêù`eê[ôùf ö aûaû Gjò icdùe jVûZ¨ ùKâû]ôZ ùjûACVòùf ö ZûuegòeÈûY, K` ò Gaõ ùfwêUò Pòeò aûjûe Keòù\ùf Gaõ ZûKê UòKò UòKò

(268)

Keò _â{ßkòZ ]ê òKê òùl_ Kùf ö aûaûu \ßûeû @ûjëZò_âû¯ ùjûA ]ê ò\êAMêY _â{ßkòZ ùjûACVòfû Gaõ ZûjûVûeê @]ôK ùR¥ûZòcðd [ôfû aûaûuecêLcŠk ö _ì‰ð \òM´e i\ég ùi \Šûdcû^ ùjûA[ôùf Gaõ Zûueù^Zâ~êMk Rßk« @õMûe bkò a‰ð ]ûeY Keò[ôfû ö @ûùagMâÉ ùjûAC_iÚòZ ùfûKcû^uê ùi CyÊeùe Kjòùf ‘@ûi ! Gùa ù\L, cêñ jò¦ê Kòcêifcû^ ö’ aûaûue CMâeì_ ù\Lô icùÉ bdùe [eòaûùe fûMòùf ö_ûLKê ~òaûKê Kûjûe iûji ^[ôfû ö

KòQò icd _ùe bq bûùMûRú iòù§, ~òG cjûa¥û]ôùe _úWÿòZ [ôùf,iûji Keò aûaûu _ûLKê Mùf Gaõ ùKøYiò _âKûe ùfwêUò aû§òù\AKjòùf ‘aûaû ! Gjû Kò K[û ? ùj, ù\a ! @ûRò \gjeû(iúcûfõN^)_að @ùU ö’ Zû_ùe aûaû bìcòùe iU¨Kû _âjûeKeò Kjòùf, Gjû ùcûeiúcûfõN^ ö _âûd 11Uû ~ûGñ Zûue ùKâû] _âgcòZ ùjfû ^ûjó Gaõbqcûù^ ùi\ò PbûWÿò ~ûZâû aûjûeòa Kò ^ûjó ùaûfò iõgdùe ejòùf öN<ûG _ùe aûaû ÊûbûaòK @aiÚûKê ù`eòùf Gaõ PòeûPeòZKâcùe iê¦eù_ûhûK _eò]û^ Keò PbûWÿò ~ûZâûùe iûcòf ùjùf ö Gjò NUYû \ßûeûaûaû AõMòZ Keòù\ùf ù~ Rúa^ùeLû _ûe Keòaû _ûAñ \gjeû jó CPòZ\ò ö Kò«ê ùijò icdùe KòG aò Zû’e _âKéZ @[ð aêSò_ûeò [ôùf ö aûaû@ûjêeò c]¥ KòQò iõùKZ ù\A[ôùf, ~ûjû Gjò_eò :-

eûcP¦â \û\û _ûUòfu céZê¥ Ukòfû : Gjûe KòQò \ò _ùe eûcP¦â_ûUòf @iêiÚ ùjûA_Wÿòùf ö Zûuê búhY KÁ ùjC[ôfû ö icÉ _âKûe PòKòiôûKeûMfû; Kò«ê KòQò k còkòfû ûjó ö ùghùe Rúa^e @ûgû Z¥ûMKeò ùicéZê¥e @«òclYKê _âZúlû Keò ejòùf ö \òù^ c]¥eûZâòùe aûaû jVûZ¨Zûu _ûLùe _âKU ùjùf ö _ûUòf Zûue PeYùe ùfûUò~ûA Kjòùf ‘cêñùcû Rúa^ C_eê icÉ @ûgû QûWÿòù\AQò ö Gùa @û_Y Ké_û _eag ùjûAùcûùZ GZòKò Kj«ê ù~ ùcûe _âûY ùKùa ~òa ? \dûiò§ê aûaû a¥É^ùjaûKê Kjòùf ö Zêce jêŠò ù`eûA @Yû~ûAQò Gaõ Zêùc gúNâ iêiÚùjûA~òa ö ùcûùZ Z ùKak ZûZ¥ûe bd ù~ 1918 aòRdû\gcú \òZûe ù\jû« ùjûA~òa ö Kò«ê Gjò eji¥ Kûjû @ûMùe _âKU Keòa ûjó KòZûKê Kjòa ûjó ö @^¥[û ùi bdbúZ ùjûA~òa ö’ Gjû_ùe eûcP¦â _ì‰ðiêiÚ ùjûAMùf; Kò«ê ùi ZûZ¥ûue Rúa^ _ûAñ aòPkòZ [ôùf ö ùi RûYò[ôùfù~ aûaûue aP^ ùKùa @iZ¥ ùja ^ûjó Gaõ \êA ahð _ùe ZûZ¥û

(269)

Gjò iõiûeeê aò\ûd ù^A~òùa ö ùi Gjò eji¥ aûfûgòµòu a¥ZúZ @ûCKûjûKê Kjòùf ûjó ö ùKak \êARY a¥qò eûcP¦â Gaõ aûfû gòµò, ZûZ¥ûueRúa^ _ûAñ Pò«ûMâÉ Z[û \êüLú [ôùf ö

eûcP¦â g~¥û Z¥ûM Kùf Gaõ Pfûaêfû KeòaûKê fûMòùf ö icdMWÿÿòPûfòfû ö gKû± 1840e bû\âa cûi icû¯ ùjûA @ûgßò cûi _âûe¸ùjaûKê ~ûC[ôfû, aûaûue aP^ iZ¥ ùjaûKê fûMòfû ö ZûZ¥û _úWÿòZùjûA_Wÿòùf Gaõ aòQYû ]eòùf ö Zûue @aiÚû Kâùc C\¨ùaMR^Kùjfû Gaõ aûaûu \gð òcù« c]¥ ~òaûKê ùi @ic[ð ùjûA_Wÿòùf öGùY aûaû iûcû^¥ Rßeùe _úWÿòZ [ôùf ö ZûZ¥ûue _ì‰ð aògßûi aûaûuC_ùe [ôfû Gaõ aûaûue bMaû^ gâú jeòu C_ùe, ~òG Zûue iõelK[ôùf ö ZûZ¥ûue iÚòZò @]ôK Pò«ûR^K ùjûA_Wÿòfû ö ùi jfPf c]¥ùjûA_ûeòùf ûjó Gaõ ùKak aûaûuê iàeY Keòaûùe fûMò[ôùf ö ùZùYaûaûue ÊûiÚ¥ c]¥ \ò Kê \ò M¸úe ùjaûKê fûMòfû ö aûaûu \ßûeûKêjû~ûA[ôaû \ò aòRdû \gcú _ûùLA @ûiòfû ö eûcP¦â Gaõ aûfû gòµòa¥É ùjûA_Wÿòùf ö ùicû^ue geúe [eê[ôfû, Sûk ùaûjò Pûfò[ôfû,ZûZ¥ûue @«òc icd @ûiòMfû cù^Keò ùicûù^ ùgûKùe @]úeùjûA_Wÿê[ôùf ö ù~còZò aòRdû\gcú \ò @ûiòfû, ZûZ¥ûue ^ûWÿòe MZòc Úe ùjaûKê fûMòfû Gaõ Zûue céZê¥ @ûi Ü cù^ ùjfû ö Gjò icdùeGK aòPòZâ NUYû NUòfû ö ZûZ¥ûue céZê¥ UkòMfû Gaõ Zûue Rúa^ elûùjûAMfû; Kò«ê Zûu iÚû^ùe aûaû Êdõ _âiÚû^ Kùf Gaõ G_eò _âZúZùjfû ù~ ZûZ¥ûu _ûAñ aûaû _âûYZ¥ûM Kùf ö ùi G_eò KûjóKò Kùf,Zûjû ùi jó RûYò[ôùa, KûeY Gjû @ûce aê¡òe aûjûùe ö G_eò aò cù^jêG ù~ aûaû ZûZ¥ûue ûc CyûeY Keò jó @«òc òügßûi Z¥ûM Keò[ôùf ö

_e\ò @ùKÖûae 16 ZûeòL _âZê¥hùe aûaû \ûiMYêuê _Še_êeùeÊ_Ü ù\A Kjòùf ‘ciRò\¨ bûwò~ûAQò ö gòeòWÿòe _âûd icÉ ùa÷g¥ ùcûùZKÁ ù\C[ôùf ö G[ô_ûAñ cêñ ùcûe iÚû^ _eòZ¥ûM Kfò ö cêñ ZêcKê GjòiìP^û ù\aûKê @ûiòQò Kò Zêùc ùiVûKê gúNâ ~ûA aCk êfùe ùcûegeúeKê @ûzû\òZ Keò\ò@ ö’ gòeòWÿòeê c]¥ \ûiMYêu òKUKê GK _Zâ@ûiòfû Gaõ ùi Zûue gòh¥cû^uê ù^A gòeòWÿò _j*òùf Z[û aûaûuicû]ô i¹êLùe @LŠ ûc Gaõ jeò ûc Kú©ð Kùf ö ùi Êdõ êfcûkMê Úòùf Gaõ Bgßeu ^ûc R_Keò icû]ôùe PXÿûAùf ö Gjûij aûaûu

(270)

CùŸg¥ùe GK aògûk ùbûRòe @ûùdûR^ Kùf öflàúaûBuê \û^ : aòRdû\gcú \ò Uò jò¦êcû^u _ûAñ @Z¥« gêb Gaõ

iúcûfõN^ _ûAñ aûaûu \ßûeû Gjò \ò UòKê aûQòaû iaðûù\ø ~[û[ð [ôfû öGjûe KòQò\ò _ìaðeê aûaû _úWÿòZ ùjùf; Kò«ê @«òclYe VòK¨ _ìaðeê ùiiêiÚ cù^ ùjùf Gaõ aò û Kûjûe ijûdZûùe òùR CVò Êz¦ùe aiòùf öGjûù\Lô bqMY bûaòùf ù~ jêGZ iõKU UkòMfû Gaõ bde @ûCùKøYiò @ûguû ^ûjó ö aûaû GYòKò ÊûbûaòK ùjûA~òùa; Kò«ê aûaû ZRûYò[ôùf ù~ Zûue aò\ûd icd C_^úZ ùjfûYò Gaõ GA[ô_ûAñ flàúaûBiòù§uê KòQò Ké_û KeòaûKê ùi Azû _âKU Kùf ö

öö icÉ _âûYúu c]¥ùe aûaûu òaûi öö

flàúaûB GK Cy Kêkú^ cjòkû [ôùf ö ùi \ò eûZò \ßûeKûcûdúùeaûaûue ùiaû Keê[ôùf ö bq cjfiû_Zò, ZûZ¥û Gaõ flàúaûBu a¥ZúZeûZòùe ciRò\¨ _ûjûP PXÿòaûe iûji @ûC Kûjûe ^[ôfû ö [ùe i§¥ûicdùe ù~ùZùaùk aûaû ZûZ¥ûu ijòZ ciRò\¨ùe aiò[ôùf, flàúaûB@ûiò Zûuê _âYûc Kùf ö aûaû Zûuê ù\Lô Kjòùf ‘flàú, cêñ aWÿ ùbûKòfû@Qò ö’ GZòKò Zûu gâúcêLeê aûjûeòQò flàúaûB ‘aûaû, cêñ iùw iùw eêUòù^A@ûiêQò’ Kjò GKcêjñû ùjûA ù\øWÿòùf ö @Ì KòQò icd c]¥ùe eêUò IgûMbRû ]eò ùi aûaûu _ûLùe _j*òMùf; Kò«ê aûaû ZûKê ùMûUòGùbûKòfû KêKêeKê ù\Aù\ùf ö Gjûù\Lô aòiàòZ flàúaûB Kjòùf ‘aûaû GK’Y ? cêñ GùZ gúNâ ~ûA òR jûZùe @û_Yu _ûAñ eêUò Keò @ûYòfò ö@ûC @û_Y UòùK aò ^ù^A iaêZK KêKêeKê ù\Aù\ùf ö GcòZò ~\òKeòaûe [ôfû ùcûùZ KûjóKò aé[ûùe KÁ ù\C[ôùf ?’ aûaû Kjòùf ‘aé[û\êüL Ke ^ûjñ cû”ö KêKêee lê]û ùcûùZ gû« Keòaû, Zé Keòaû ijicû^ @ùU ö KêKêe c]¥ ùcûe @ûcôû @ùU ö _âûYú bò Übò Ü @ûKéZò I_âKûee ùjûA_ûe«ò, ùicû^u c]¥ùe @ù^K _âKûe Êe ejò_ûùe, KòGcìK ùjûA_ûùe Kò«ê lê]û icÉue GK i\ég @ùU ö Zêùc GjûKê iZ¥ùaûfò cû ò ò@ Kò ‘~òG lê]ûZêeKê ùbûR^ KeûG, ~[û[ðùe ùi ùcûùZjó ùbûR^ KeûG ö Gjû @KûU¥ iZ¥ ö’ Gjò iû]ûeY NUYû \ßûeû aûaûGK cjû ¨ @û]¥ûcôòK gòlû _â\û^ Kùf ù~ Kûjûe bûa^ûKê KÁ ^ù\AKò_eò òZ¥ a¥ajûeùe ZûKê _âùdûM Keû~ûA_ûeòa ö Gjò NUYû _ùe

(271)

flàúaûB _âZò\ò aWÿ gâ¡û I bqòe ij aûaûuê \ê], eêUò @û\ò ù\C[ôùf öaûaû ZûKê aWÿ iù«ûhùe MâjY Keê[ôùf I @ûC KòQò flàúaûBu jûZùeeû]ûKé¾cûAu _ûLKê _VûAù\C[ôùf ö eû]ûKé¾cûB aWÿ gâ¡û I ù_âcùeaûaûue CzòÁKê _âiû\ cù^ Keò ùia^ Keê[ôùf ö GVûùe a‰ðòZeêUòK[ûKê @_âiûwòK cù^ Keòaû CPòZ êùjñ ö G[ôeê _âcûYòZ jêG ù~icÉ _âûYúu c]¥ùe aûaû òaûi Ke«ò, ùi iaða¥û_ú, R àcéZê¥e D¡ßðùeGaõ @ce ö

aûaû flàúaûBue ùiaûKê iað\û iàeY eLô[ôùf ö _âKéZùe Zûuêbêfò_ûeò[ûù« aû Kò_eò ? ù\jZ¥ûM Keòaûe VòK¨ _ìaðeê aûaû Zûu K` òcêYûùe jûZ _ìeûAùf Gaõ _â[ùc _û*Uò I _ùe @ûC PûeòUò G_eò ùcûU^@Uò cê\âû flàúaûBuê ù\ùf ö Gjò @ iõL¥û Gjò Mâ Úe \ßû\g @]¥ûdùea‰ðòZ ^aaò]û bqòe iìPK @[aû iúcûfõN^ icdùe _â\© \lòYû aòùjûA_ûùe ö flàúaûB GK iêiµ Ü cjòkû [ôùf ö Zûu _ûAñ Uuûe ùKøYiò@ûag¥KZû ^[ôfû ö Gjò KûeYeê i¸aZü aûaû gâúc\¨bûMaZe GKû\għ \gc @]¥ûde h ùgæûK _âZò @ûKhòðZ Kùf, ù~Cñ[ôùe ùgâ bqòe^@Uò flY a‰ð û Keû~ûAQò ö ùi[ôùe _â[ùc _û* Gaõ _ùe PûeòUòflY Kâcgü _â[c Gaõ \ßòZúd PeYùe CùfäL Keû~ûAQò ö aûaû c]¥ùijò Kâce _ûk^ Kùf(_â[ùc 5 Gaõ _ùe 4 : ùcûU 9) ö ùKak^@ Uuû êùjñ aeõ Zû’e ùKùZMêY Uuû flàúaûBu jûZùe @ûiò[ôa~ûA[ôa Kò«ê aûaûu \ßûeû _â\© ^@Uuû ùi iað\û iàeY eLô[ôùa ö

@«òc lY : aûaû iað\û RûMâZ Gaõ _ì‰ðùP÷Z^¥ ejê[ôùf Gaõ @«òcicdùe c]¥ _ì‰ð iûa]û^ ijKûùe Kû~ð¥ Kùf ö ùgh icdùe ùiicÉuê ùiVûeê Pûfò~òaûKê ^òùŸðg ù\ùf ö Pò«ûùe aêWÿò ejò[ôaûKûKûiûùja, aêUò Gaõ @^¥ bqMY ù~Cñcûù^ i\û iað\û ciRò\¨ùeaûaûue ùiaûùe C_iÚòZ ejê[ôùf, ùicû^uê c]¥ aûaû IßûWÿûKê ~ûAùbûR^ Keò @ûiòaûKê Kjòùf ö G_eò @aiÚûùe aûaûuê GKêUò@û QûWÿòaûKêKòG Pûjêñ [ôùf Kò«ê Zûue @ûù\g CfäõN^ Keòaû c]¥ i¸a ^[ôfû öG[ôù~ûMê CPòZ cù^ ^Kùf c]¥ C\ûi Gaõ \êüLùe ùicûù^ IßûWÿûKê~òaûKê aûjûeòùf ö ùicûù^ RûYò[ôùf ù~ aûaûue iÚòZò @Z¥« Pò«ûR^KejòQò, GYê Gjò icdùe Zûuê GKêUò@û QûWÿò ~òaû CPòZ êùjñ ö ~ûjûùjCùbûR^ KeòaûKê Z aiòùf; Kò«ê ùicû^ue c^ @ûC ùKCñVò(aûaûu

(272)

_ûLùe) [ôfû ö ùbûR^ icû¯ ùjûA^[ôfû, aûaûue gße geúe Z¥ûMeLae _j*òMfû ö LûAaû [ûkò QûWÿò ùicûù^ ù\øWòÿ@ûiòùf ö ciRò\¨ùe_j*òfûùakKê aûaûue Plê cê\âòZ ùjûA~ûAQò ö aûdûRú @_û ùKûùZuùKûkùe Zûue geúe @«òc aògâûc ù^CQò ö ^û ùi Zùk _Wÿò[ôùf ^ûg~¥ûùe [ôùf, Zûue òR @ûi^ùe aiò[ôùf Gaõ òR jûZùe beûù\A Gjò cû^a geúeKê Z¥ûM Keòù\ùf ö i Ú Êdõ geúe ]ûeY Ke«òZ[û ùKøYiò ^ò½òZ CùŸg¥ ù^A Gjò iõiûeùe _âKU jê@«ò Gaõù~ùZùaùk ùijò fl¥ _ì‰ð ùjûA~ûG ùi ù~Cñ iekZû I @ûKiàòKZûeij _âKU ùjûA[ôùf, ùijò_eò fú^ ùjûA~û@û«ò ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(i¯ûj _ûeûdY : h aògâûc)

(273)

öö i¯c \ò _ûeûdY öö

öö ZâòòPZßûeòõgZ I PZê½ZßûeòõgZ (43, 44) @]¥ûd öö

cjûicû]ô _[ùe, _ìað òcòðZ icû]ô c¦òe, AUû bMÜ K[û, 72 N<ûicû]ô, aû_êiûùjau i Ü¥ûi MâjY, aûaûu @céZZêf¥ aP^

cìk Mâ Úùe Cbd 43 Gaõ 44 @]¥ûdùe aûaûue cjû òaðûY _âû òeK[û a‰ð û Keû~ûAQò; GYê GVûùe Gjò \êAUò @]¥ûdKê GKZâ i ÜòùagòZKeû~ûAQò ö

_ìað òcòðZ icû]ô c¦òe : jò¦êcû^u c]¥ùe Gjò _â[û _âPkòZ ejòQòù~ ù~ùZùaùk ùKøYiò c êh¥e ùgh icd C_^úZ jêG, Zû òKUùe]cðMâ Ú _ûV Keò gêYû~ûG ö Gjûe cêL¥ KûeY ùjCQò c^ iûõiûeòKR¬ûkeê cêq ùjûA @û]¥ûcôòK aòhdùe òcMÜ ùja Gaõ ùijò _âûYúKcðagZü _ea©ðú R^àùe ù~Cñ ù~û ò ]ûeY Keê ^û KûjóKò ùi[ôùeZû’e i\¨MZò _âû¯ ùja ö iaðiû]ûeYuê Gjû RYû ù~ ù~ùZùaùk eûRû_eúlòZuê GK aâjàhòð _êZâ @bògû_ ù\fû Gaõ GK i¯ûj _ùe Zûueùgh icd _ûùLA @ûiòfû, gêKù\a Zûuê ùijò i¯ûjùe gâúc\¨bûMaZ_ûV Keò gêYûAùf, ~Ÿßûeû Zûue ùcûl_âû ò ùjfû ö Gjò _â[û Gùa c]¥_âPkòZ ö cjû òaðûY icdùe MúZû, bûMaZ Gaõ @^¥û^¥ Mâ Ú _ûVKeû~ûG ö aûaû Z Êdõ @aZûe _êeêh [ôùf, G[ô_ûAñ Zûu _ûAñ aûj¥

(274)

iû]^ûe ùKøYiò _âùdûR^ ^[ôfû; Kò«ê ùKak @^¥cû^u i¹êLùeC\ûjeY _âÉêZ Keòaû _ûAñ ùi Gjò _â[ûe Cù_lû Kùf ûjó ö ù~ùZùaùkZûuê aò\òZ ùjûAMfû ù~ Gùa ùi ^gße geúe Z¥ûM Keòùa, gâú aùS^ûcK RùY a¥qòuê ‘eûcaòRd’ _âKeY _ûV Keòaû òcù« @ êcZò _â\û^Kùf ö gâú aùS GK i¯ûj òdcòZ _ûV gêYûAùf ö ZZ¨_½ûZ¨ aûaûZûuê @Á_âje _ûV KeòaûKê @ûù\g ù\ùf ö Gjûe \êA[e _ûeûdY Zò ò\ò ùe _ì‰ð ùjûAMfû Gaõ Gjò _âKûe 11\ò @ZòaûjòZ ùjûfû ö Gjû_ùe@ûC Zò ò\ò ùi _ûV Kùf ö Gùa gâú aùS iµì‰ð Käû« ùjûA~ûA[ôùf öGYê Zûuê aògâûc ù^aûKê @ êcZò \ò@ûMfû ö Gjû_ùe aûaû iµì‰ð gû«ùjûAMùf Gaõ _ì‰ð @ûcôiÚòZ ùjûA @«òclYKê _âZúlû KeòaûKê fûMòùf ö\êAZò ò\ò _ìaðeê _âûZü icdùe aûaû bòlûU^ Keòaû iÚMòZ Keòù\A[ôùfGaõ ciRò\¨ùe aiê[ôùf ö ùi Zûue ùgh icd _ûAñ iµì‰ð iùPZ^[ôùf, G[ô_ûAñ ùi bqcû^ue ù]÷~ð¥ Z elû Keê[ôùf; Kò«ê KûjûKê aòZûue cjû òaðûYe _âKéZ icd iµKðùe ùKøYiò iìP^û ù\A^[ôùf öGjò \ò MêWÿòKùe KûKûiûùja \úlòZ I aêUò iûùja aûaûu ijòZ ciRò\ùe_âZò\ò ùbûR^ Keê[ôùf ö cjû òaðûY \ò (@ùKÖûae 15) @ûeZò ùghùjaû _ùe aûaû bqcû^uê òR òR NeKê ~ûA ùbûR^ Keò @ûiòaûKêKjòùf ö Z[û_ò flàúaûB iòù§, bûùMûRú iòù§, aûdûRú aûB, flàY aûfûgòµò I û^ûiûùja òùcûYKe RMòejòùf ö g¥ûcû Zùk ciRò\ _ûjûPùeaiò[ôùf ö flàúaûB iòù§uê ^@Uuû ù\aû _ùe aûaû Kjòùf ‘GùaùcûùZ ciRò\¨ùe bf fûMê ûjó, aêUòe _[e IßûWÿûKê ù^A~û@, ùiVûùecêñ iêLùe ejòaò ö’ Zûu gâúcêLeê Gjû jó @«òc g± [ôfû ö Gjû_ùe ùiaûdûRúu geúeùe @ûCRò_Wÿòùf Gaõ ùgh òügßûi Z¥ûM Kùf ö bûùMûRúù\Lôùf aûaûu gßûiKâòdû a¦ ùjûA~ûAQò, û^ûiûùja òùcûYKeuê WûKòùi GjòK[û RYûAùf ö û^ûiûùja KòQò Rk @ûYò aûaûu gâúcêLùe ù\ùf,Kò«ê Zûjû aûjûeò @ûiòfû ö jZ_âb ùjûA CyÊeùe ùi aòkû_ Kùf ‘ùjù\aû ! Zû_ùe aûaû G_eò ù\LûMùf ù~_eò ]úùe ]úùe ù^Zâ ùLûfòcé\êc¦ Êeùe KjêQ«ò ‘Iü’ö Kò«ê ùiùZùaùk ùi _*bìZ geúe Z¥ûMKeò[ôaû ÆÁ ùjûA~ûA[ôfû ö

‘aûaû icû]ôiÚ ùjûAMùf’-Gjò jé\d aò\ûeK \êüi´û\ \ûaû^k _eòPZêŸòðMùe a¥û_òMfû ö gòeòWÿòe icÉ ^e^ûeú Gaõ aûkKMY ciRò\¨

(275)

@bòcêùL GKcêjñû ùjûA ù\øWÿòaûKê fûMòùf ö PZêŸòðMùe jû jû KûeùLkòMfû ö icÉu jé\dùe ù~_eò aRâ_ûZ NUòfû ö ùicû^ue jé\dKµòZ ùjaûKê fûMòfû ö KòG PòKôûe Keò Kû¦ê[ôfû Z KòG iWÿK C_ùeùfûUò_Wÿò Kû¦ò Kû¦ò iõmû jeûA ù\C[ôfû ö _âùZ¥Kue Plêeê ]ûe ]ûeùjûA fêj ùaûjòaûùe fûMò[ôfû ö _âkd Kûke aûZûaeYùe ZûŠa éZ¥ù~_eò \ég¥ iéÁò Keò[ûG, gòeòWÿòe ^e^ûeúu aòkû_ ùijò_eò @Zò KeêY\ég¥ iéÁò Keê[ôfûö ùicû^ue Gjò @Zògd \êüLùe KòG @ûiò ùicû^uêù]÷~ð¥ ù\a ? iûlûZ iMêY _eõaâjàue iû Üò]¥ ùicûù^ ù~ jeûAù\ùfZûjû @ûC Kò_eò ù`eò@ûiòa ? Gjò ùgûKe a‰ð û aû KòG @ûC Keò_ûeòa ?

‘Gùa KòQò bq gâú iûAaûaûue aP^Kê iàeY KeòaûKê fûMòùf ö KòGKjòùf Kò cjûeûR(iûAaûaû)Zûue bqcû^uê Kjò[ôùf Kò ‘baòh¥Zùe@ûV ahðe aûkK eì_ùe cêñ _ê ü _âKU ùjaò ö’ Ké¾ûaZûeùe c]¥PKâ_ûYò(bMaû^ aò¾ê) Gjò_eò jòñ fúkû Keò[ôùf ö gâúKé¾ cûZû ù\aKúui¹êLùe @ûVahðe GK aûkK eì_ùe _âKU ùjûA[ôùf, ~ûjûue \òa¥ùZùRûcd Êeì_ [ôfû ö Zûue PZêbðêRùe gv, PKâ, M\û I _\à ùgûbû_ûC[ôfû ö Zûue Gjò @aZûeùe bMaû^ gâúKé¾ ]eòZâúe bûe CgßûiKeò[ôùf ö iûAaûaûue Gjò @aZûe Zûu bqcû^ue CZ¨[û^ òcù«CŸòÁ [ôfû ö i Úcû^ue Kû~ð¥_âYûkú @Mc¥ ùjûA[ûG ö iûAaûaûueZûue bqcû^u ij iµKð ùKak ùMûUòG _òXÿòe êùjñ, MZ @ù^KR^àeê ejò@ûiòQò ö G_eò cù^ jêG Kò Gjò _âKûe ù_âc iµKð aòKgòZ KeòcjûeûRû(gâú iûAaûaû) MÉùe ~ûAQ«ò Gaõ bqcû^ue \éXÿ aògßûi ù~ùi _êYò gúNâ ù`eò@ûiòùa ö’

Gùa ici¥û ù\Lûù\fû ù~ aûaûue @«òc iõÄûe Kò_eò Keû~òa ?ùKùZK ~a^ Zûue geúeKê KaeiÚû^ùe \`^ Keò Kae Zò@ûeòKeòaûKê _âÉûa ù\ùf ö LêiûfP¦ Gaõ @cúe gKÑeue c]¥ Gjò cZ[ôfû; Kò«ê Mâûc¥ @]ôKûeú eûcP¦â _ûUòf \éXÿ Gaõ ÆÁ Êeùe Gjû MâjYúdêùjñ ùaûfò RYûAù\ùf ö aûaûu geúeKê IßûWÿû a¥ZúZ @^¥ ùKCñVò

eLû~ûA_ûeòa ûjó ùaûfò ùi Kjòùf ö Gjò_eò ùfûKu c]¥ùe cZùb\ù\Lûù\fû Gaõ 36 N<û _~𥫠Gjò_eò aû\ aòaû\ Pûfòfû ö aê]aûe_âZê¥hùe aûaû flàY cûcû ù~ûgúuê Ê_Üùe \gð ù\ùf Gaõ Zûue jûZUûYò Kjòùf ‘gúNâ CV, aû_êiûùja bûaêQò cêñ céZ ö GYê ùi @ûiòa ûjó ö

(276)

Zêùc _ìRû I KûKWÿ @ûeZò Ke ö’ flàY cûcû Mâûce ùR¥ûZòh Z[û g¥ûcûuecûcê I RùY KcðV aâûjàY [ôùf ö ùi _âZò\ò _âûZüKûkùe aûaûue _ìRûKeê[ôùf, ZZ¨_½ûZ Mâûce @^¥ ù\aù\aúue _ìRû Keê[ôùf ö aûaûu_âZò Zûue _âMûXÿÿ òÂû [ôfû, GYê Ê_Ü ù\Lôaû _ùe ùi icÉ _ìRû iûcMâú]eò _j*òùf Gaõ ù~còZò aûaûu gâúcêLùe @ûaé© aÈ jUûAQ«ò, ùijòòRðúa @ùføKòK cjû^ _â\ú¯ _âZòbûue \gð Keò ɲ ùjûAMùf, ù~_eòKò

jòcûõgê Zûuê Zûu _ûgßðùe @ûa¡ Keò RWÿaZ¨ Keòù\AQ«ò ö Ê_Üe iáZòZûuê K©ða¥ KeòaûKê ù_âeòZ Kfû ö ùcøfaúcû^ue aòùeû]Kê bïùl_^Keò ùi aò]ô_ìaðK _ìRû Gaõ KûKWÿ @ûeZò Kùf ö c]¥ûjÜùe aû_êiûùjaù~ûM @^¥ bqcû^u ijòZ @ûiòùf Gaõ PòeûPeòZ _¡Zòùe c]¥ûjÜ@ûeZò Kùf ö

aûaûue @«òc gâúaP^Kê i¹û^ RYûA Zûue geúeKê aêUòIßûWÿûùeeLôaûe ò¿©ò ùghùe ùjfû Gaõ MbðMéje L^^ KeûMfû ö cwkaûei§¥ûùe eûjûZûeê ia¨ A òiù_KÖe Gaõ bò Ü bò Ü iÚû^eê ajê bq @ûiòGKZâ ùjùf ö icùÉ Gjò _âÉûaKê ÊúKûe Kùf ö _e\ò iKûùkcê´Aeê @cúebûA Gaõ ùKû_eMûIñeê cûcfZ\ûe @ûiò _j*òùf öùiùZùaùk c]¥ ùfûKu c]¥ùe cùZ÷K¥ ^[ôfû ö ùKùZK ùLûfû_Wÿò@ûùe Zûue @ù«¥Áò Keòaû Rò\¨ùe @Uk [ôùf ö ùZYê cûcfZ\ûeùbûUMâjY KeûAaûKê ò¿©ò Kùf ö ùbûU\û^ ùjfû ö aò_lùe ù~ZòKòùfûK ùbûU ù\ùf Zû’e \êAMêY ùfûK i_lùe ùbûU ù\ùf ö Z[û_òcûcfZ\ûe Gjò aòhdKê Ròfû_ûku ^òKUKê _VûAaûKê Pûjêñ[ôùf öKûKûiûùja @j¹\^Me ~òaûKê aûjûeòùf; Kò«ê aûaûue ù_âeYûeêaòùeû]úcûù^ ùicû^ue cZ _eòa©ð Kùf Gaõ iaði¹ZòKâùc icùÉ_âÉûa i_lùe ùbûUù\ùf ö aê]aûe i§¥ûùe aûaûue _aòZâ geúeKêùgûbû~ûZâûùe IßûWÿûKê @YûMfû Gaõ C_~êq aò]ôaò]û^ ijKûùe MbðMéjùeiÚû_^û KeûMfû, ù~CñVûùe cìefú]eue aòMâj iÚû_òZ ùjaûe [ôfû ö_âKéZùe aûaû ùjûAMùf cìefú]e Gaõ IßûWÿû Zûue icû]ô c¦òeùe_eòYZ ùjûA bqcû^ue GK _aòZâ ù\aiÚû^ùe _eòYZ ùjfû ö jRûejRûe bq Gùa ùijò iÚû^Kê _âZ¥j @ûiò iêL I gû«ò fûb KeêQ«ò öaûfûiûùja bùU Gaõ bq C_ûi^ú cjûeûR aò]ôcêZûaK aûaûueùghKéZ¥ iµ Ü Kùf ö

(277)

GVûùe CùfäL^úd ù~ 36 N<ûe icû]ôaiÚû _ùe c]¥ aûaûugeúe KVò ùjûA^[ôfû I _âùZ¥K @ada iùZR ejò[ôfû ö ùZYê Zûugeúeeê K` ò aûjûe Keòaûùe ùKøYiò @iêaò]û ùjûA^[ôfû ö _âù`ie^ûeùK Gaõ @^¥cûù^ Gjûe iûl¥ aj^ KeòQ«ò ö

AUû bMÜ K[û : aûaûue òaðûY _âû òe KòQò \ò _ìaðeê GK @_gKêNUòfû, ~ûjû Gjò NUYûe _ìað iìP^û Êeì_ [ôfû ö ciRò\¨ùe GK ajê_êeêYû AUû [ôfû ö aûaû Zûjû C_ùe jûZ beû ù\A aiê[ôùf ö eûZòùeaûaû ZûKê C_û]û^(ZKò@û) Keò ùgûC[ôùf ö @ù^K ahð ]eò Gjò ]ûeûPûfò[ôfû ö \òù^ aûaûu @ ê_iÚòZòùe RùY aûkK ciRò\ IkûAaû icdùeAUûUòKê CVûAfû ö \êbðûM¥agZü AUûUò Zû’ jûZeê Liò_Wÿòfû Gaõ bûwò\êA LŠ ùjûAMfû ö ù~ùZùaùk aûaûuê Gjò iìP^û còkòfû, ùi aWÿ\êüLôZ ùjùf Gaõ Kjòùf ‘AUû êùjñ, ùcûe bûM¥ Pì‰ðaòPì‰ð ùjûAMfû öùi ùcûe Rúa^iõMú [ôfû I ZûKê _ûLùe eLô cêñ @ûcôPò«^ùe aêWÿòejê[ôfò öùi ùcûe _âûYic _âòd [ôfû Gaõ @ûRò ùcûe iû[ô QûWÿòù\fû ö’ KòQò a¥qòGVûùe _âgÜ Keò_ûe«ò ù~ AUû _eò GK iûcû^¥ _\û[ð _ûAñ aûaû GùZùgûK Keòaû K’Y CPòZ [ôfû ? ùjcûW_« Gjûe C©e ù\A KjòQ«òù~ i Ú RMZe C¡ûe Z[û \ú^ Gaõ @^ûgâòZcû^ue Kf¥ûY òcò©@aZú‰ð jê@«ò ö ù~ùZùaùk ùicûù^ ^eù\j ]ûeY Ke«ò GaõR^iµðKùe ej«ò, G_eò @ûPeY Ke«ò ö @[ðûZ aûj¥eì_ùe ùicûù^iû]ûeY ùfûKu _eò ji«ò, ùLk«ò Gaõ Kû¦«ò, Kò«ê @«e bòZùeùicûù^ òRe @aZûe Kû~ð¥ Gaõ Zû’e CùŸg¥ _ìeY òcù« iZZ_âdûiú [û@û«ò ö

öö 72 N<û ]eò icû]ô öö

Gjûe aZògò ahð _ìaðeê aûaû [ùe Zûue Rúa^ùeLû @ZòKâc KeòaûKê_âdûi Keò[ôùf ö Zûjû [ôfû 1886 ciòjû cûMðgòe cûie _ì‰òðcû ö aûaûuêbúhY gßûiKÁ ùjfû Gaõ G[ôeê cêqò òcù« ùi Zûue _âûY aâjàûŠùefú^ Keò icû]ô ù^aûKê ò¿©ò Kùf ö bq cjfiû_Zòuê ùi Kjòùf‘Zêùc ùcûe geúeKê Zò ò\ò _~𥫠RMòejòa, ~\ò cêñ ù`eò@ûiêQò ZVòK¨, ^ùPZ (ùMûUòG iÚû^Kê AwòZ Keò) ùijò iÚû^ùe ùcûe icû]ôZò@ûeò Keòa Gaõ \êAUò ]ßRû iáZòÊeì_ iÚû_^ Keòa ö’ GZòKò Kjò eûZò

(278)

_âûd \gUû icdùe aûaû g~¥ûgûdú ùjûAMùf ö Zûue òügßûi _âgßûia¦ ùjûAMfû Gaõ RYûMfû ù~_eò geúeùe @ûC _âûY ûjó ö Lae _ûAMâûce ùfûKcûù^ ù\LôaûKê @ûiòùf ö icùÉ Zûue geúeKê _eúlûKeòaû _ùe _âûYaûdê Pûfò~ûA[ôaû @ êbaKeò Zûu\ßûeû òùŸðgòZ iÚû^ùeicû]ô ù\aûKê ò¿©ò Kùf ö Kò«ê bq cjfiû_Zò aûeY Kùf Gaõaûaûue geúeKê Zûu ùKûkùe Zò ò\ò _~𥫠eLô @ù_lû Kùf öZò ò\ò @ZòaûjòZ ùjfû ö icÉue CKôY×û aXÿòPûfò[ôfû ö cjfiû_Zòuù]÷~ð¥a§ bûwòaû _âûd @aiÚû ö eûZò _ûjòaûKê @ûC ùKA N<û aûKò [ûG öeûZò _âûd 3Uû icd ùja ö Gjò icdùe _âûY ù`eòaûe iõùKZù\LûMfû ö gßûiKâòdû _ê ü Pûfê ùjfû Gaõ @w_âZ¥w ÊûbûaòK bûaùeKû~ð¥ Keòaû RYûMfû ö ]úùe ]úùe aûaû ù^Zâ ùLûfòùf I KWÿ ùfCUûA_ê üùPZ^ûùe RûMâZ ùjûAMùf ö

Gjò NUYû Z[û @^¥û^¥ aòhdeê _ûVKMY aòPûe Ke«ê ù~ aûaûK’Y ùKak iûùXÿ Zò ò jûZ f´e GK iû]ûeY cû^a [ôùf, ù~Cñù\jKê KòQò ahð ]ûeY Keòaû _ùe ZûKê _eòZ¥ûM Keòù\A[ôùf û Êdõ@ûcôùR¥ûZòÊeì_ [ôùf ö _*cjûbìZùe òcðòZ ùjûA[ôaûeê Gjò geúe Zaò ûggúk I lYiÚûdú Kò«ê @«üKeYùe ù~Cñ @ûcôû ejòQò, Zûjû gûgßZ IPòe«^ ö Gjò gê¡ ùP÷Z^¥N^Êeì_ aû aâjà, ~òGKò A¦âòd I c^e òdªKZ[û K©ðû ùi ùjCQ«ò iûA ö iKk iõiûeùe ùi aò\¥cû^ Gaõ Zûjûa¥ZòùeK i©û ^ûjó ö Zûue @aZûe Kû~ð¥ _ìeY òcò© ùi ù\j ]ûeYKùf Gaõ Zûjû _ì‰ð ùjaû _ùe ùijò geúeKê Z¥ûM Keò _ê ü ZûuegûgßZ Gaõ @^« Êeì_ ]ûeY Kùf ö gâú \©ûùZâdue _ì‰ð @aZûe,Mwû_êee éiòõj ieÊZúu i\ég gâú iûA c]¥ Pòe¬úaú Gaõ iað\ûaò\¥cû^ ö Zûue òaðûY ùKak GK J_PûeòKZû cûZâ, icÉ RWÿ IùPZ^ _\û[ðùe ùi a¥û¯ Gaõ iaðbìZe i*ûkK Z[û òdªYK©ðû @U«ò öGjûKê Gùa aò @ êba Keû~ûCQò Gaõ @ù^K KeêQ«ò ö ~òG @^^¥bûaùe Zûue geYûMZ jêG Gaõ ~òG _ì‰ð @«üKeYùe Zûue C_ûi^ûKùe ùicûù^ _âZò lYùe Zûjû @ êba KeêQ«ò ö ~\òI Êgeúeùeaûaûuê Gùa @ûC ù\LôaûKê còkòa ûjó Z[û_ò ~\ò @ûùc gòeòWÿò ~òaû ZûueRúa«ic GK PòZâ \ßûeKûcûdúùe ùgûbûcŠòZ Keê[ôaû ù\LôaûKê _ûAaû öaûaûue RùY _âiò¡ bq PòZâKe g¥ûceûI RdKe GjûKê @ûuòQ«ò ö

(279)

KÌ^ûgúk \gðK Gaõ bqMYuê Gjò PòZâ Gùa aò aûaûue iûlûZ \gðÊeì_ iù«ûh I iêL _â\û^ KeêQò ö aûaû igeúeùe ^ûjû«ò, Kò«ê ùiiaðbìZùe a¥û¯ @U«ò Gaõ bqcû^ue cwk _ìaðaZ KeêQ«ò, Keê[ôùa,ù~_eòKò ùi igeúeùe Keê[ôùf ö aûaû @ce, Zûue ^eù\j ]ûeYGK @ûaeY cûZâ; Kò«ê ùi Z Êdõ bMaû^ gâú jeò @U«ò, ~òG icdicdùe bì_éÂùe @aZú‰ð ùjûA[û«ò ö

aû_êiûùja ù~ûMue i Ü¥ûi : aû_êiûùja ù~ûMue i Ü¥ûi aòhd@ûùfûP^û Keò ùjcûW_« Gjò @]¥ûd icû¯ KeêQ«ò ö iLûeûc jeòIe` aû_êiûùja ù~ûM _òWaäë¥Wò aòbûMùe iê_ebûARe [ôùf ö @aie_ùe ùi i_ ôúK gòeòWÿò @ûiòùf ö Zûue ùKøYiò i«û^ ^[ôfû ö _Zò I_ ôú Cbdue iûA PeYùe @Uk gâ¡û [ôfû ö aûaûue _ìRû I ùiaûùeùicûù^ \ò KUûAù\C[ôùf ö ùcNûu Zòùeû]û^ _ùe aû_êiûùja ù~ûMaûaûue cjûicû]ô _~𥫠\ßûeKûcûdú Gaõ PbûWÿòùe _âZ¥j @ûeZòKeê[ôùf ö iûùVIßûWÿûùe mûù^gßeú Gaõ GK^û[ú bûMaZ C_ùe _âaP^Z[û Zûjûe bûaû[ð ùgâûZûcû^uê aêSûAaû \ûdòZß Zûuê _â\û^ Keû~ûA[ôfû ö@ù^K ahð _~𥫠G_eò ùiaû Keòaû_ùe \òù^ ùi aûaûuê _âû[ð ûKùf ‘ùj ùcûe Rúa^e @û]ûe ! @û_Yue _ìR^úd PeYe \gð KeòicÉ _âûYú _ec gû«ò fûb KeêQ«ò ö @ù^K ahð ]eò cêñ òe«e GjògâúPeYe ùiaû Keò@ûiêQò; Kò«ê @û_Yu PeYQûdûe GùZ òKU ùjûAc]¥ ùKCñ KûeYeê cêñ @û_Yue Ké_ûeê a*òZ ùjûAQò ö Gjò Rúa^ùe KòiêL @Qò, ~\ò ùcûe P*k c^ gû« Gaõ iÚòe ùjûA @û_Yu gâúPeYùefú^ ^ ùjfû ? bqe G_eò _âû[ð û gêYò aûaûu c^ùe \dû @ûiòMfû öùi Kjòùf KòQò\ò _ùe Zêce icÉ @gêb Kcð icû¯ ùjûA~òa Gaõ_û_ I _êY¥ biàúbìZ ùjûA~òa ö cêñ ZêcKê ùijò\ò bûM¥aû^ cù^ Keòaò,ù~Cñ\ò Zêùc H¦òâK aòhdKê Zêz cù^Keò icÉ _\û[ðeê aòeq ùjûA_ì‰ð I @^^¥ bûaùe Bgßeu geYûMZ ùjûA i Ü¥ûi ]ûeY Keòa ö’KòQòKûk _ùe aûaûue aP^ iZ¥ _âcûYòZ ùjfû ö Zûu _ ôúue ù\jû«ùjfû ö Gjû_ùe Zûue @^¥ ùKøYiò R¬ûk ^[ôfû ö ùgh Rúa^ùeùi Êû]ú^ ùjûAMùf Gaõ i Ü¥ûi ]ûeY Keò Rúa^e fl¥ _âû ò Kùf ö

aûaûue @céZZêf¥ aP^ : \dû^ò]ô Ké_ûkê gâú iûA ic[ð\ßûeKûcûdúùe @ù^K [e òcÜfòLôZ @céZ aûYú _â\û^ Keò[ùf:-

(280)

‘~òG ùcûùZ @Z¥]ôK ù_âc Kùe, ùi iað\û ùcûe \gð fûbKùe ö Zûjû _ûAñ ùcû aò û iûeû iõiûe gì ¥ _eò ö ùi ùKakùcûe fúkûMû^ jó Kùe ö ùi iZZ ùcûe ]¥û^ Kùe Gaõ iað\ûùcûe ûc jó R_ Kùe ö ~òG _ì‰ð eì_ùe ùcûe geYûMZ ùjûA~ûGGaõ iað\û ùcûùZ iàeY Kùe, Zûe Gjò EY cê ñ ZûKêcêqò(@ûùcôû_f²ò)_â\û^ Keò _eòùgû] Keòaò ö ~òG ùcûùZ Pò«^Keòa Gaõ ùcûe ù_âc jó ~ûjûe lê]û-_ò_ûiû @ùU Gaõ ~òG _â[ùcùcûùZ @_ðY ^Keò KòQò LûG ^ûjó, cêñ Zûe @]ú^ @ùU ö ~òG Gjò_âKûe ùcûe geY òG, ùi ùcûVûùe fú^ ùjûA GKûKûe ùjûA~ûG,ù~_eò ^\ú icê\â ij cògò Z\ûKûe ùjûA~ûA[ûG ö @ZGa MaðGaõ @jõKûe _eòZ¥ûM Keò Zêùc ùcû _âZò, @[ðûZ ~òG Zêce jé\dùe@ûiú^, _ì‰ðeì_ùe ic_òðZ ùjûA~òaû CPòZ ö

‘cêñ’ KòG ? : gâú iûAaûaû @ù^K[e KjòQ«ò ù~ ‘cêñ’ KòG e i§û^_ûAñ @]ôK \ìe ~òaû _âùdûR^ ûjó ö Zêce ûc Gaõ @ûKûee D¡ßðùe cêñZêce @«üKeY Gaõ icÉ _âûYúu c]¥ùe ùP÷Z^¥N^Êeì_ aò\¥cû^@ùU Gaõ Gjû ‘cêñ’e Êeì_ @ùU ö G_eò cù^ Keò Zêùc òR bòZùeZ[û icÉ _âûYúu c]¥ùe ùcûùZ jó \gð Ke ö ~\ò Zêùc òZò _âZò\òGjûe @b¥ûi Keòa Zûùjùf Zêùc ùcûe iaða¥û_KZûe @ êbìZògúNâ fûb Keò_ûeòa Gaõ ùcû iû[úùe @bò ÜZû _âû¯ ùjûA~òa öiêZeûõ ùjcûW_« gâ¡û Gaõ aò âcZûe ijòZ _ûVKcû^uê òùa\^ KeêQ«òù~ ùicûù^ icÉ ù\aZû, i Ú Gaõ bque @û\e I i¹û^ KeòaûCPòZ ö aûaû iað\û Kjê[ôùf ~òG @^¥Kê KÁ \òG, ùi ùcûe jé\dKê\êüL \òG Z[û ùcûùZ KÁ _j*ûG ö Gjûe aò_eúZ ~òG Êdõ KÁij¥ Kùe, ùi ùcûe @]ôK _âòd ö aûaû icÉ _âûYúu c]¥ùe aò\¥cû^@U«ò Gaõ ùicû^ue iaê _âKûe elû Ke«ò ö icÉ Rúauê ù_âc Ke,Gjû Zûue @û«eòK Azû ö Gjò _âKûe aògê¡ @céZcd ùÉûZâ Zûue gâúcêLeêiað\û Seê[ôfû ö GYê ~òG ù_âc _ìaðK aûaûue fúkûMû^ Keòùa @[aûbqò_ìaðK ZûKê gâaY Keòùa, ùi ‘iûA’uVûùe @ag¥ @bò ÜZû _âû¯Keòùa ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(281)

öö _*PZßûeòõgZ( 45) @]ûd öö

^a^û[u icû^ bqò, aûaûue gd^ òcù« KûÂ _Uû

_âÉûa^û : MZ Zòù^ûUò @]¥ûdùe aûaûue ^òaðûY aòhd a‰ð^ûKeû~ûAQò ö G[ôùe ùKøYiò iù¦j ^ûjó ù~ Gùa aûaûue iûKûe eì_fú^ ùjûA~ûAQò Kò«ê Zûue òeûKûe Êeì_ iað\û aò\¥cû^ ejòQò ö G_~𥫠ùKak ùijòiaê NUYû I fúkûcû^ue CùfäL Keû~ûAQò, ~ûjûaûaûue Rúa^Kûkùe NUò[fû ö Zûue icû]ô _ùe c]¥ @ù^K fúkûNUòQò Gaõ Gùa c]¥ ù\LôaûKê còkêQò, ù~Cñ[ôeê GK[û iò¡ jêG ù~ aûaûGùa aò aò\¥cû^ Gaõ @ûM bkò Zûue bqcû^ue elY KeêQ«ò öaûaûue Rúa^ Kûkùe ù~Cñ a¥qòcûù^ Zûue iû Üò]¥ aû iZ¨iõM fûbKeòQ«ò, ùicû^ue bûM¥Kê KòG Kk^û Keò_ûeòa ? Z[û_ò ~\ò ùKjòH¦òâK I iûõiûeòK iêLeê ùa÷eûM¥ _âû¯ fûb^Kùf Zûùjùf ZûKê \êbðûM¥QWÿû @ûC K’Y Kêjû~òa ? ùijò icdùe ~ûjû @ûPeYùe _âùdûM Keòaûe[ôfû aû Gùa c]¥ Keòaû CPòZ, Zûjû ùjCQò @^^¥ bûaùe Zûue@ûeû]^û I ùiaûùe òcMÜ ùjaû ö KéZâòc _ìR^ùe Kò fûb ? ~\ò _ìRû aû]¥û^û\ò Keòaûe @bòkûh @Qò Zûùjùf gê¡c^ Gaõ @«üKeY ejòaûCPòZ ö

Êûcú _âZò _ZòaâZû Èúe ù~_eò aògê¡ ù_âc ejò[ûG, ùijò ù_âceC_cû ùKùa ùKùa ùfûùK gòh¥ I Mêeêu iµKðe C\ûjeY ù\AaûXÿò[û«ò ö Kò«ê gòh¥ Gaõ Mêeêu ù_âc @ûMùe _ZòaâZû _ ôúe ù_âc c]¥cäû^ _Wÿò~ûG Gaõ Zû’e ùKøYiò Zêk^û ùjûA_ûùe ^ûjó ö cûZû, _òZû,bûA aû @^¥ @ûcôúdcûù^ Rúa^e ù]¥d(@ûcôiûlûZKûe) _âû¯ KeòaûùeùKøYiò ijûdZû Keò_ûeòùa ^ûjó ö G[ô_ûAñ òRKê òRe cûMð @ù ßhYKeò @ûcôû êbìZò _[ùe @Mâie ùjaûKê _Wÿòa ö òZ¥ Gaõ @ òZ¥e aòùaK,AjùføKòK Z[û _ûeùføKòK iêL Z¥ûM, A¦âòd òMâj Gaõ ùKak ùcûlCùŸg¥ eLô @Mâie ùjaû CPòZ ö @^¥ C_ùe òbðe Keòaû _eòaù©ðòRe @ûcôaògßûi aé¡ò Keòaû @ûag¥K ö ù~ùZùaùk @ûùc Gjò_âKûe

aòùaKaê¡òùe Kû~ð¥ KeòaûKê @b¥ûi Keòaû, ùiùZùaùk Gjò iõiûelYbwêe Gaõ cò[¥û ùaûfò @ êba ùjûA~òa ö Gjû_ùe iûõiûeòK aòhdeê

(282)

@ûiqò Kâcgü jâûi _ûAa Gaõ ùghùe ùa÷eûM¥ _âû ò ùja ö @ûjêeò@Mâie ùjùf Gjò eji¥ RYû_Wÿòa ù~ aâjà @ûce Mêeê a¥ZúZ @^¥ùKjò êj«ò; aeõ ùi jó aûÉaùe _ecûcôû @U«ò ö @ûC Zû_ùe Gjòeji¥ C\¨NûU^ ùja ù~ Gjò \ég¥cû^ RMZ Zûue _âZòaò ö GYê icÉ_âûYúuVûùe Zûue eì_ \gð Keò Zûue @ûeû]^û @ûe¸ Keòaû aòù]d öGjò icZßbûa \ég¥cû^ RMZeê aòeqòe cìkcª ö Gjò_eò ù~ùZùaùk@ûùc aâjà aû Mêeêuê @^^¥bûaùe bqò Keòaû ZûuVûùe @bò ÜZû fûbKeòaû Gaõ @ûcôû êbìZò _âû ò ijR ùja ö iõùl_ùe Gjû Kêjû~ûA_ûùeù~ Mêeêu Kú©ð Gaõ Zûue ]¥û^ Keòaû \ßûeû jó icÉ bìZùe bMaZ¨\gð Keòaûe ù~ûM¥Zû fûb jêG, kùe _ecû^¦ _âû ò jêG ö òcÜfòLôZK[û Gjò Z[¥e _âcûY @ùU ö

öö a^û[u icû^ bqò öö

KûKûiûùjaue iù¦j Z[û @û^¦eûIu Ê_Ü : Gjû iaðR^aò\òZù~ aûaû KûKûiûùja \úlòZuê GK^û[ cjûeûRue \êAUò Mâ Ú gâúc\¨bûMaZ I bûaû[ð eûcûdY ^òZ¥_ûV KeòaûKê @^êcZò ù\A[ôùf öKûKûiûùja Gjò Mâ ÚMêWÿòKe òdc_ìaðK _ûV aûaûu icdeê Keò@ûiê[ôùfGaõ aûaû icû]ôiÚ ùjaû _ùe aò Keê[ôùf ö [ùe KûKûiûùja cê AùeKûKû cjûR^úu Nùe _âûZü icdùe GK^û[ú bûMaZ _ûV Keê[ôùf öcû]aeûI ù\g_ûùŠ(g¥ûcû) Gaõ KûKû cjûR^ú ùiVûùe C_iÚòZ [ôùfZ[û ]¥û^_ìaðK gâaY Keê[ôùf ö ùijò icdùe GKû\g ħe \ßòZúd@]¥ûde _ûeûdY Pûfò[ôfû, ù~Cñ[ôùe a^û[ @[ðûZ Ehb aõge iò¡_êeêh~[û Kaò, jeò, @«eúl, _âaê¡, _ò_¨kûd^, @ûaòùjûZâ, \îcòk, Pci GaõKebûR^ue a‰ð û ejòQò ö bûMaZ ]cðe cjòcû Gjòcûù^ eûRû R^KuêaêSûA[ôùf ö eûRû R^K Gjò a^û[uê ajêZ cj©ß_ì‰ð _âgÜcû^ _Pûeò[ôùfGaõ G icùÉ Zûue guû aWÿ iù«ûhR^K bûaùe icû]û^ Keê[ôùf ö@[ðûZ Kaò- bûMaZ ]cð, jeò- bqòe aòùghZß, @«eúl-cûdû K’Y,_âaê¡-cûdûeê cêqò ùjaûe aò]ô, _ò_¨kûd^-_eõaâjà Êeì_, @ûaòùjûZâ-Kcðe Êeì_, \îcòk-_ecûcôûu @aZûe I Zûue Kû~ð¥, Pci-^ûÉòKecéZê¥ _ùe MZò Gaõ KebûR^-KkòKûkùe bqòe _¡Zò aòhdùe ~[ûaò]ôa‰ð û KeòQ«ò ö Gjûe iûeK[û Gjû ù~ Kkò~êMùe ùcûl_âû ò Keòaûe

(283)

GKcûZâ iû]^ jeòKú©ð aû MêeêPeYe Pò«^ @ùU ö _ûV icû¯ ùjaû_ùe KûKûiûùja aWÿ òeûg_ì‰ð bwúùe g¥ûcû I @^¥cû^uê Kjòùf^a^û[ue bqò ù\L ! ùicûù^ Z iò¡ [ôùf, Kò«ê @ûc bkò cìLðcû^uVûeêGjò _âKûe bqò ùKùa i¸a Kò ? @ù^K R^à ]ûeY Keòaû _ùe c]¥~\ò ùijò_eò bqò _âû¯ ùjfû^ûjó, Zûùjùf ùcûl Kò_eò _âû¯ ùja ?G_eò cù^ ùjCQò Kò @ûc _ûAñ ùKøYiò @ûgû ^ûjó ö G_eò òeûgûiìPKc«a¥ g¥ûcûuê bf fûMòfû ^ûjó ö ùi Kjòùf Gjû @ûce @ùjûbûM¥,~ûjûe `kÊeì_ iûAi\ég @cìf¥ júeû @ûc jûZùe @Qò, ùZYê Gjò_eòòeûg ùjaû CPòZ êùjñ ö ~\ò Zêce aûaûu C_ùe @Uk aògßûi @Qò

Zûùjùf Pò«òZ ùjaûe K’Y @Qò ? ]eò ò@ ^a^û[ue bqò @ù_lûKéZ@]ôK \éXÿ Gaõ _âak ùjûA[ôa, Kò«ê @ûùc c]¥ ù_âc Gaõ ùiÜj_ìaðKbqò Keê ûjêñ Kò? aûaû K’Y @]ôKûe_ì‰ð aûYúùe Kjò ûjû«ò Kò gâújeò aûMêeêue ^ûc R_ \ßûeû ùcûl_âû ò ùja ö ùZYê bd Kò û Pò«û KûjóKòò ?Z[û_ò g¥ûcûu aP^ùe KûKûiûùjau \ߦße icû]û^ ùjfû ^ûjó I ùi\ò iûeû aòPkòZ ejòùf ö Zûu cÉòÃKê Gjò _âgÜ @ûù¦ûkòZ Keê[ôfû ù~ùKCñ aò]ôùe ^a^û[u icû^ bqò _âû ò i¸a ?

@û^¦eûI _ûLùWðÿ ^ûcK RùY a¥qò g¥ûcûuê ùLûRò ùLûRò ùiVûùe_j*òùf ö ùijò icdùe bûMaZ _ûeûdY Pûfò[ôfû ö gâú _ûLùWÿð g¥ûcûu_ûLùe aiòùf Gaõ ]úeÊeùe KòQò Kjòùf ö ùi Zûue Ê_Ü aé©û«g¥ûcûuê Kjê[ôùf ö ùicû^u bòZùe K[ûaû©ðû ù~ûMê bûMaZ _ûVùeaòNÜ iéÁò ùjaûeê KûKûiûùja _ûeûdY @]ûeLô g¥ûcûuê _Pûeòùf Kò aû©ðûkû_ùjCQò ? g¥ûcû Kjòùf @û_Yue MZKûfòe guû aûaû \ìe Keòù\AQ«ò öaûaû MZKûfò gâú _ûLùWÿðuê ù~Cñ Ê_Ü ù\AQ«ò, Zûjû ZûuVûeê gâaYKe«ê ö aûaû Kjòùf ù~ aòùgh bqòe ùKøYiò @ûag¥KZû ûjó, ùKakMêeêuê c^ Kò û Zûue @ûeû]^û Keòaû ~ù[Á ö Ê_Ü gêYòaûe CKôY×ûicÉu c^ùe [ôfû, iaêVûeê ùagú KûKûiûùjaue ö icÉu @ êùeû]_ùe gâú _ûLùWÿð Zûue Ê_Ü aé©û« gêYûAùf ö ùi Kjòùf ‘cêñ ù\LêQò ù~cêñ GK @Zk iûMeùe QòWÿû ùjûAQò ö ùcûe Kceù\g ~ûG _ûYòùe aêWÿòejòQò Gaõ cêñ ù~ùZùaùk C_eKê \éÁò_ûZ KeêQò, gâú iûAaûaûue \gðùjfû ö ùi GK e ôLPòZ iòõjûi^ùe aòeûRcû^ Keò[ôùf Gaõ ZûuegâúPeY Rk c]¥ùe aêWÿòejò[ôfû ö Gjò iê¦e \ég¥ Gaõ aûaûue cù^ûje

(284)

Êeì_ ù\Lô ùcûe Pò© @û^¦ùe _ìeòCVòfû ö Gjò Ê_ÜKê KòG aû Ê_Ü cù^Keòa ? cêñ ù\Lôfò g¥ûcû aûaûu òKUùe C_iÚòZ ùjûAQ«ò Gaõ ùiùcûùZ gâ¡ûùe Kjòùf ‘@û^¦eûI ! aûaûue gâúPeYùe ùfûUò~û@ ö’ cêñKjòfò ùcûe c]¥ Gjû Azû, Kò«ê Zûue gâúPeY Rk bòZùe ejòQò ö cêñKò_eò c[û eLôaò ö cêñ òeê_ûd ö’ Gjû gêYò g¥ûcû aûaûuê Kjòùf ‘ùjù\aû ! Ké_ûKeò @û_Yue PeY~êMkKê Rkc]¥eê KûXÿ«ê ö aûaû Zêe«PeY aûjûe Kùf Gaõ cêñ Zû_ùe ùfûUò_Wÿòfò ö aûaû ùcûùZ Gjû Kjò@ûgúaðû\ ù\ùf ‘Gùa Zêùc @û^¦ùe ~û@ ö Pò«û Keòaû \eKûe ûjó öGYòKò Zêce cwk ùja ö’ ùi ùcûùZ _êYò Kjòùf ù~ ùMûUòG ReòfMûù]ûZò g¥ûcûKê ù\a, Gjû\ßûeû ZêcKê ajêZ fûb ùja ö’

aûaûue @ûù\g _ì‰ð Keòaû CùŸg¥ùe gâú _ûLùWÿð ù]ûZò @ûYò[ôùfGaõ ZûKê KûKûiûùjauê ù\A g¥ûcûuê _â\û^ KeòaûKê òùa\^ Kùf öKò«ê g¥ûcû ZûKê MâjY Kùf ^ûjó ö ùi Kjòùf ù~ _~𥫠aûaû ùcûùZùKøYiò òùŸðg aû @ êcZò ù\A^ûjû«ò, ùi _~𥫠cêñ Gjû MâjY Keò_ûeòaò^ûjó ö KòQò icd ZKð-aòZKð _ùe KûKû bMaû^u ûcùe Mêkû _KûAaûKêiÚòe Kùf ö ù~ùZùaùk ùKøYiò aòhdùe \ß¦ß ù\Lûù\C[ôfû KûKûaûaûu ^ûc iàeY Keò \êAUò KûMR Mêkû _KûC[ôùf I ùi[ôeê còkê[ôaû@ûù\gKê Kû~ð¥Kûeú Keê[ôùf ö Gùa ùi \êAUò Mêkû ùfLô aûaûu ùUûi¹êLùe eLôùf I GK @ùaû] aûkKKê ùMûUòG Mêkû CVûAaûKê Kjòùf öaûkKUò CVûA[ôaû Mêkû ù~ùZùaùk ùLûfûMfû ùi[ôùe @ûÉòiìPK C©e[ôfû ö Gjû_ùe g¥ûcûuê ù]ûZò MâjY KeòaûKê _Wÿòfû ö Gjò _âKûe @û^¦eûIGaõ g¥ûcû i«êÁ ùjùf Gaõ KûKûiûùjaue iù¦j c]¥ \ìe ùjûAMfû ö

G[ôeê @ûcKê Gjò gòlû còkêQò ù~ ‘@ûùc @^¥ i Úcû^ue aP^eCPòZ @û\e Keòaû @ûag¥K; Kò«ê G[ôij Gjû c]¥ _âùdûR^ ù~@ûùc @ûce cñû aû Mêeêu C_ùe _ì‰ð aògßûi eLô Zûue @ûù\gKê@lùe @lùe _ûk^ Keòaû CPòZ, KûeY @^¥ ùfûKcû^u Zêk^ûùeùicûù^ @ûce Kf¥ûY K[û @]ôK Pò«û Keò[û«ò ö

aûaûue òcÜfòLôZ aP^Kê jé\d_Ukùe @uòZ Keò ò@- ‘Gjò aògßùe@iõL¥ i Ú @Q«ò, Kò«ê Zêce _òZû(Mêeê) jó _âKéZ _òZû(iyû Mêeê)@U«ò ö @^¥cûù^ ù~ùZ aò c]êe aP^ Kêj«ê ^û KûjóKò Kò«ê òReMêeêu @ûù\gKê ùKùa bêfòaû CPòZ êùjñ ö iõùl_ùe iûe ùjCQò Kò

(285)

gê¡ jé\dùe Zêce Mêeêuê ù_âc Ke, Zûue geYûMZ jê@ Gaõ gâ¡û_ìaðKiûÁûw cÄûe Ke ö Zû_ùe Zêùc ù\Lôa ù~ Zêc i¹êLùe baiûMee@ÉòZß G_eò ùjûA~òa ù~_eò iì~ð¥u i¹êLùe @§Kûe @\ég¥ ùjûA~ûG ö

aûaûue gd^ òcù« KûV_Uû : aûaû Zûue Rúa^e _ìaðû¡ðùeùMûUòG KûV_Uû C_ùe gd^ Keê[ôùf ö ùijò _Uû Pûeò jûZ f´ Gaõ^@ A* _âiÚ [ôfû ö Zû’e Pûeò ùKûYùe cûUòe PûùeûUò \ú_ Rkê[ôfû ö_ùe aûaû ZûjûKê LŠ LŠ Keòù\A[ôùf ö (_ìaðeê Gjûe a‰ð û Keû~ûAQò)[ùe aûaû ùijò _Uûe cjòcû KûKûiûùjauê Kjê[ôùf ö Gjû gêYòKûKûiûùja aûaûuê Kjòùf ~\ò Gùa aò Zû’ _âZò @û_Yue gâ¡û ejòQò,Zûùjùf cêñ @ûC ùMûUòG _Uû @ûYòù\aò ö @û_Y iêL_ìaðK Zû C_ùegd^ Keòùa ö aûaû Kjòùf ‘Gùa cjfiû_ZòKê Zùk QûWÿò cêñ C_ùeùgûAaûKê Pûjêñ ûjó ö’

KûKûiûùja Kjòùf ‘~\ò @ êcZò \ò@«ò Zûùjùf cêñ @ûC ùMûUòG _Uûcjfiû_Zòu fûMò c]¥ @ûYòù\aò ö aûaû Kjòùf ‘ùi Gjû C_ùe Kò_eòùgûAa ? Gjû K’Y ijR K[û ? ~òG ùijò_eò MêY iµ Ü, ùi jó G[ô òcù«ù~ûM¥ ö ~òG ù^Zâ ùLûfû eLô ò\âû ~ûA_ûeòa, ùi jó Gjû Keò_ûeòa öù~ùZùaùk cêñ gd^ Kùe, @]ôKûõg icdùe cjfiû_ZòKê _ûLùeaiûA ZûKê Kùj Kò ùcûe jé\dùe jûZ eLô ù\L ù~_eò ùcûe bûMaZR_ a¦ ùjûA^~ûG Gaõ ùcûùZ ~\ò iûcû^¥ ò\âòZ ù\Lôa ZûùjùfZêe« RûMâZ Keòù\a ö Kò«ê Zû’ \ßûeû ùiZK aò ùjûA_ûeê [ôfûö ùigúNâ XÿêùkA_Wÿê[ôfû Gaõ ò\âûcMÜ @aiÚûùe Zû’e jûZ ù~ùZùaùk ùcûQûZò C_ùe _KûC[ôfû, Zûjû _[e_eò _âZúZ ùjC[ôfû ö cêñ aWÿ _ûUòùeWûKê[ôfò ‘I bMZ’ ö Zû_ùe ùi jWÿaùWÿA @ûLô ùLûfòù\C[ôfû ö ~òG_é[ôaú C_ùe bfKeò aiò Gaõ ùgûA_ûeòa ûjó, Z[û ~ûjûe @ûi^ iò¡ùjûA^ûjòñ Gaõ ~òG ò\âûe \ûi, ùi Kò_eò Sêf«û _Uû C_ùe ùgûA_ûeòa ?@^¥ @ù^K @aieùe aûaû Zûue bqcû^uê gâ¡ûùe Kjê[ôùf ù~‘@ûce bf c¦ @ûc _ûLùe [ûC @ûC ~ûjû @^¥ ùfûKe Zûjû Zûu_ûLùe ö’

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(286)

öö hUPZßûeòõg (46) @]¥ûd öö

öö aûaûue Mdû ~ûZâû, QûMke _ìað R à K[û öö

Gjò @]¥ûdùe g¥ûcûue Kûgú, _âdûM Gaõ Mdû ~ûZâû Gaõ aûaûKò_eò ùiVûùe ZûuVûeê @ûMê@û _j*òMùf(`ùUû eì_ùe) Z[û \êA QûMke_ìað R^àe KûjûYú a‰ðòZ ùjûAQò ö

_âÉûa^û : ùj iûA ! ]^¥ @û_Yu gâúPeY, ~ûjûe iàeY \ßûeû@ùgh iêL_âû¯ jêG ! ]^¥ @û_Yu babdaò ûgK Êeì_ \gð , ~û’e`kÊeì_ Kcða§^ \ìejêG ö ~\òI Gùa @û_Yue iMêY Êeì_e \gð@ûC còkòa ^ûjó, Z[û_ò ~\ò bqMY @û_Yue gâúPeYùe gâ¡û eLô«òZûùjùf @û_Y ùicû^uê _âZ¥l @ êba _â\û^ Ke«ò ö GK @mûZ @ûKhðYgqò \ßûeû òKUiÚ Kò û \ìeiÚ bquê _ûLKê UûYò@ûYò ùicû^uê GK \dûkêcûZû i\ég jé\dùe fMû«ò ö ùj iûA ! bqcûù^ RûY«ò ûjó, @û_YueòaûiiÚk ùKCñVò Kò«ê @û_Y G_eò KêgkZûùe ùWûeò fMûA\ò@«ò ù~

ùghùe ùicû^ue @^êba jêG Kò ijûdZû KeòaûKê @û_Y _Qùe\Šûdcû^ ùjûAQ«ò ö @jõKûee aga©ðú ùjûA aòm, _ŠòZ I gòlòZa¥qòcûù^ c]¥ baiûMee _uùe Nû<òjê@«ò; Kò«ê ùj _âbê iûA, @û_Yuegqò\ßûeû @û_Y @ijûd, iek Êbûae a¥qò I bqMYuê Gjò _ueê elûKeò[û«ò ö _e\û @ûXÿê@ûkùe Gaõ @\ég¥ bûaùe @û_Y jó icÉ ùLkeP^û Ke«ò ö _êYò @û_Y G_eò @bò d Ke«ò ù~_eò Zû’ ij ùKøYiòi´§ ^ûjó ö ùKjò aò @û_Yue iµì‰ð Rúa^ Mû[û RûYò_ûe«ò ^ûjñò ö GYêKûdcù^ûaûK¥ùe @û_Yue gâúPeYùe geYûMZ ùjaû Gaõ KéZ_û_eaò ûg _ûAñ iað\û @û_Yue ûciàeY Keòaû bò Ü @^¥ _ Úû ûjó ö Gjû jó@ûc _ûAñ ùgâdÄe cûMð ö @û_Y bqcû^ue cù^ûKûc^û _ì‰ð Ke«ò, Kò«êù~Cñcûù^ òÃûc bq ùicû^uê _ecû^¦ _â\û^ Ke«ò ö ùKak @û_Yue^ûcR_ bqcû^u _ûAñ ijR iû]^û @ùU ö Gjû\ßûeû eûRiòK I ZûciòKMêY jâûi_ûA iû©ßòK Gaõ ]ûcòðK MêY aòKgòZ ùja ö Gjûij Kâcgü aòùaK,ùa÷eûM¥ I mû^ _âû ò ùja ö Gjû_ùe @ûùc @ûcôiÚòZ ùjûA Mêeêu ijòZ@bò ÜZû _âû¯ Keòaû(aûÉaùe Cbd GK) ö GjûKê Mêeêu _âZò _ì‰ðgeYûMZò ùaûfò Kêjû~òa ö Gjûe ò½òZ iõùKZ ùjCQò c^ iÚòe Gaõ

(287)

gû« ùjûA~òa ö Gjò geYûMZò, bqò Gaõ mû^e cjòcû @\ßòZúd, KûeYGjû ijòZ gû«ò, ùa÷eûM¥, Kú©òð, ùcûl AZ¥û\òe _âû ò c]¥ iêMc jêG öaûaû ~\ò RYKê bq eìù_ MâjY Ke«ò Zûùjùf ùi iað\û Zûjû _ûLùeej«ò, \ò ùjC Kò eûZò, ùi òKUùe [ûC aû \ìeùe ö bq ù~CñVûKê aò~ûC^û KûjóKò, aûaû ùKøYiò ^û ùKøYiò eì_ùe ùiVûùe @ûMùe_j*ò~û@û«ò ö òcÜfòLôZ K[ûeê Gjû ÆÁ jêG ö

Mdû ~ûZâû : aûaûu _\ûeaò¦ùe iõ~êq ùjaûe KòQò ahð _ùeKûKûiûùja \úlòZ Zûu ùR¥Â _êZâ aû_êe C_^d^ iõÄûe ^ûM_êeùeKeòaûKê iÚòe Kùf ö VòK¨ ùijò icdùe ^û^ûiûùja Pù¦ûeKe c]¥Zûu ùR¥Â _êZâe aûjûNe ùMû@ûfò@eùe ]û~ð¥ Kùf ö Cbd \úlòZ IPù¦ûeKe gòeòWÿò @ûiòùf Gaõ aûaûuê òcªY Kùf ö aûaû Zûue _âZò ò]ôeìù_ g¥ûcûuê ~òaûKê _eûcgð ù\ùf; Kò«ê ù~ùZùaùk a¥qòMZ bûùaZûuê Êdõ _\û_ðY KeòaûKê ùicûù^ @ êùeû] Kùf, aûaû Kjòùf a^ûeiGaõ _âdûM iûeò @ûùc g¥ûcûVûeê @ûM _j*ò~òaê ö’ _ûVKMY ! Gjò K[ûKêUòKòG ]¥û^ ijKûùe gêY«ê, KûeY Gjû aûaûu iaða¥û_KZûe _eòPd ö

aûaûuVûeê @ êcZò ù^A g¥ûcû _â[ùc ^ûM_êe I ùMû@ûfò@e GaõZû_ùe Kûgú, _âdûM I Mdû ~òaûKê iÚòe Kùf ö @û®ûùKûùZ c]¥ g¥ûcûuijòZ ~ûZâû Kùf ö _â[ùc aâZNe Kû~ð¥ùe ù~ûMù\aû _ûAñ ùicûù^^ûM_êe Mùf ö KûKûiûùja aûU Lyð _ûAñ g¥ûcûuê \êAgj Uuû ù\ùf öùiVûeê ùicûù^ aòaûj Ciôaùe ù~ûMù\aû òcù« ùMû@ûfò@e Mùf ö^û^ûiûùja Pù¦ûeKe Zûuê gùj Uuû Gaõ gâú RVe ^ûcùe ZûueRùY iµKðúd @ûC gùj Uuû g¥ûcûuê ù\ùf ö ùiVûeê g¥ûcû Kûgú MùfI Zû_ùe @ù~û]¥û ö Kûgúùe gâú RVeu flàú^ûeûdY c¦òeùe ùicû^ueÊûMZ KeûMfû ö @ù~û]¥ûùe c]¥ RVeu c¥ûù^Re g¥ûcûue iêa¥aiÚûKùf ö g¥ûcû Gaõ ùKûùZ @ù~û]¥ûùe 21 \ò Z[û Kûgúùe \êA cûiejòaû _ùe Mdû @bòcêùL Mùf ö Mdûùe ù_äM ùeûM a¥û_ò[ôaû Laeùek~ûZâû icdùe gêYò ùicû^u c^ guûMÉ [ôfû ö Z[û_ò eûZòùe MdûùÁi^ùe IjäûAùf Gaõ ùMûUòG ]cðgûkûKê Mùf ö _e\ò iKûùk Mdûe~ûZâú_Šû, ù~Cñcûù^ ~ûZâúcû^ue ejòaû, LûAaû @û\ò a¥aiÚû Keò[û«ò,ùiVûùe _j*ò Kjòùf icÉ ~ûZâú _âiÚû^ KùfYò, @û_Ycûù^ c]¥ù`eò~û@û«ê ö g¥ûcû Zûuê Kjòùf K’Y ù_äMe bd @Qò ? ~ûZâú_Šû

(288)

Kjòùf ‘@û_Y ùcû Nùe _j*ò _âKéZ @aiÚû @ êba Keò_ûeòùa ö’ Gjû_ùeg¥ûcû a§êu ijòZ _j*òùf ö Zûue Ne GK aòeûU @…ûkòKû i\ég [ôfû,ù~Cñ[ôùe ajê ~ûZâúu aògâûc _ûAñ iêaò]û [ôfû ö g¥ûcûuê ùiVûùe eLûMfû ö_eòùag \éÁòeê RûMûUò g¥ûcûuê Lêa¨ bf fûMòfû ö _âùagKle VòK¨ cSòùeaûaûue ùMûUòG aWÿ `ùUû UwûùjûA[ôfû ö ZûKê ù\Lô g¥ûcûue @û^¦Kjòùf iùe ö Zûue jé\d ù_âcbûaùe _ìeòCVòfû Gaõ aûaûue Cqòcù^ _WÿòMfû ù~ ‘Kûgú I _âdûM iûeò cêñ g¥ûcûVûeê @ûM _j*ò~òaò ö’g¥ûcûue @ûLôeê @gî]ûe ajòaûKê fûMòfû, geúe ùeûcû*òZ ùjûACVòfûGaõ KY× aû¿eê¡ ùjûAMfû ö Kû¦ò Kû¦ò Zûue Mkû aiòMfû ö~ûZâú_ŠûRYK g¥ûcûue G_eò @aiÚû ù\Lô ù_äM ùeûMe guûùe ùibdbúZ ùjûA_WÿòQ«ò ùaûfò cù^ Kùf ö cûZâ g¥ûcû Zûuê Zû’e aò_eúZ_âgÜ Kùf ù~ aûaûue Gjò `ùUûUò ùi ùKCñVê _ûAùf ? ~ûZâú_ŠûKjòùf Zûue \êAZò ògj GùR< c^cûWÿ, _êYûZûù´ _âbéZò @*kùeKû~ð¥eZ @Q«ò Z[û ùiVûeê Mdû @ûiê[ôaû ~ûZâúcû^ue ~ ô ù^A[û«ò öùicû^uVûeê cêñ gòeòWÿòe iûA cjûeûRue Kú©òð gêYò[ôfò ö _âûd 12 ahðZùk cêñ gòeòWÿò ~ûA aûaûu \gð iêù~ûM fûb Keò[ôfò Gaõ ùiVûùeg¥ûcûu Nùe fûMò[ôaû Zûue ùUûUò _âZò @ûKhòðZ ùjûA[ôfò ö g¥ûcûue_ìað iáZò RûMâZ ùjûAMfû Gaõ ù~ùZùaùk Mdû ~ûZâú_Šû RûYòùf ù~AG ùjCQ«ò ùijò g¥ûcû, ~òG Zûuê aûaûue Cq `ùUû ù\A @ êMéjúZKeò[ôùf, ùi @ûRò Zûue @Zò[ô ùjûA @ûiòQ«ò Zûue @û^¦e iúcû ejòfû^ûjó ö Cbùd aWÿ ù_âc ijKûùe aû©ðûkû_ Keòaûùe fûMòùf ö ~ûZâú_Šûg¥ûcûuê eûRKúd Xÿû*ûùe iKôûe Kùf ö ùi RùY ]^ú a¥qò [ôùf öòùR GK _ûfòuòùe aiòùf Gaõ g¥ûcûuê jûZú _òVòùe aiûA ^Me

_eòKâcû Kùf Z[û Zûue icÉ iêL iêaò]û _âZò aòùgh ]¥û^ ù\ùf öG[ôeê Gjû ÆÁ jêG ù~ aûaûue Cqò @lùe @lùe iZ¥ _âcûYòZ jêG öbqcû^u _âZò Zûue ù_âce Zêk^û ^ûjó ö ùKak ùiZòKò êùjñ, icÉ_âûYúuê ùi icû^ ù_âc Keê[ôùf Gaõ ùicû^uê Zûue Êeì_ cù^Keê[ôùf ö òcÜfòLôZ K[ûeê Gjû ÆÁ jêG ö

öö \êA QûMk K[û öö

\òù^ aûaû ùfŠòaûMeê ù`eê[ôaûùaùk aò_eúZ \òMeê GK ùQkò _f

(289)

@ûiòfû ö Zû’c]¥eê \êAUò ùQkò _ûLKê ~ûA aûaû ù_âcijKûùe ùicû^ue_òVò @ûCñgò ù\ùf I 32Uuû ù\A KòYòù^ùf ö C_iÚòZ bqcû^u @û½~ð¥eiúcû ejòfû ^ûjó ö ùicûù^ bûaòùf ù~ aûaû VKòMùf, KûeY ùQkòùMûUòKe \ûc¨ 2 Uuû bòZùe ùjûA[û«û ö ùagú ùjùf 3eê 4 Uuû Kò@Zò ùagú ùjûA 8 Uuû ùjûA[û«û ö cûZâ 16 Uuû ùMûUòG ùQkòecìf¥ ! ùicûù^ aûaûu C_ùe @iêLú ùjùf ö g¥ûcû I ZûZ¥û ùicû^ue@iù«ûh _âKU Kùf ö aûaû Kjòùf ‘ùcûe Ne\ßûe Kò _ ôú ^ûjóò, UuûeLô K’Y ùja ö’ ~û@, Gjò Uuûùe aRûeeê Pûeò ùie Wûfò KòYò ùicû^uêLê@û@ ö ùQkò\êAUò LûAiûeòaû _ùe aûaû Zû’e cûfòKu jûZKê ùQkò\êAUòKêù`eûAù\ùf ö Gjû_ùe ùQkò\ßde _ìaðR àe KûjûYú òcÜ_âKûe Kjòùf:‘g¥ûcû, ZûZ¥û ! Zêùc bûaêQ ù~ cêñ G[ôùe VKòMfò ö Zûjû êùjñ ö GùagêY ö MZ R^àùe Gjò \êARY c êh¥ geúeùe R^àMâjY Keò[ôùf Gaõùcûe iû Üò]¥ fûb Keò[ôùf ö ùicûù^ \êA iµKðúd bûA [ôùf ö _â[ùcùicû^u bòZùe a§êZû [ôfû; _ùe RùY @^¥RYKe gZî _ûfUòMùf öaWÿ bûA @kiê@û [ôfû ö iû^ bûA _eògâcú I ajê ]^ ùeûRMûe Keò[ôfû öGYê aWÿ bûA ZûKê Bhðû Keê[ôfû I jZ¥û Keò Zû’e ]^ fêUò ù^aûKêùKøgk Keê[ôfû ö eq iµKðKê bêfò Cbd Kkjùe cûZòùf ö aWÿ bûAiû^bûAKê jZ¥û Keòaû _ûAñ _âdûi Keê[ôfû; Kò«ê i`k ùjC^[ôfû öGjû_ùe RùY @^¥RYKe Pec gZî _ûfUòMùf ö \òù^ aWÿ bûA ùMûUòGùVwû ù^A iû^bûAe cêŠùe _âjûe Kfû ö iû^bûA c]¥ _âZò @ûKâcYKeò aWÿ bûA C_ùe KêeûXÿò ùPûU _KûAfû ö _eòYZòÊeì_ NUYûiÚkùeCbdue céZê¥ NUòfû ö Gjû_ùe Kcðû êiûùe Cbduê ùQkò ù~û ò _âû¯ùjfû ö ù~còZò ùicûù^ ùcû _ûL ù\A ~ûC[ôùf, ùicû^u _ìaðR^àK[ûcù^_Wÿò~òaûeê ùcû c^ùe \dû @ûiòfû ö G[ô_ûAñ cêñ ùicû^uê Lê@ûAaûKêAzûKfò ö Zêùc bûaòf ù~ cêñ GùZ Uuû ù\A ùQkò \êAUò KòYòfò KûjóKò ?ù~ùjZê ZêcKê Gjû bf fûMòfû ûjó, ùZYê cêñ ùQkò \êAUò ù`eûAù\fò öùKak c êh¥ êùjñ, icÉ _âûYúu _âZò aûaûu jé\dùe Gjò_eò @_ûe\dû [ôfû ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(290)

i¯PZßûeòõgZ (47) @]¥ûd

i_ð I cŠìKe _ìaðR à aé©û« : aúeb\âû®û Gaõ ùP^aiû®û

MZ @]¥ûdùe aûaûu \ßûeû \êAUò ùQkòe _ìað R àe K[û a‰òðZ ùjûAQò öGjò @]¥ûdùe @ûC KòQò _ìaðR^àe KûjûYú a‰ð û Keòaû ö

_âÉûa^û : ZâòMêYûZúZ mû^ûaZûe iûA ! Kò iê¦e Zûue \òa¥ Êeì_ IgâúcêLe @ûbû ! ~ûjûue ùMûUòG _fK \gð cûZâùK @ù^K R^àe _û_aò ûg ùjûA iêL_âû¯ jêG ö @ûC ~\ò Zûue Ké_û\éÁò Kûjû C_ùe _ZòZjêG Zûùjùf Kcða§^eê cêq ùjûA _ecû^¦ _âû¯ jêG ö Mwû ^\úùeiÜû^ Keòaû \ßûeû icÉ _û_ ù]ûA ~ûA[ûG; Kò«ê MwûcûZû c]¥ i Úcû^ue@ûMc^Kê CiôêKZûe ij _âZúlû Keòejò[û«ò ù~ ùKùZùaùk ùi _\û_ðYKeòùa Gaõ Zûue ùKûck PeYeRùe Zûuê _ûa^ KeòùZûkòùa ö gâúiûA Z i Ú PìWÿûcYò ö Gùa ZûuVûeê jé\d _aòZâKûeK Gjò K[û gêY«ê ö

i_ð Gaõ cŠìK : gâú iûAaûaû Kjòùf ‘\òù^ iKûk 8Uûùaùk Rk_û^_ùe cêñ aêfòaûKê aûjûeòfò ö aêfê aêfê ùMûUòG ùQûU \ú Kìkùe _j*òfò öcêñ UòKòG Käû« ùjûA_Wÿò[ôfò, GYê iûcû^¥ aògâûc ù^aûKê AzûKfò ö KòQòicd _ùe jûZ ùMûWÿ ù]ûAfò Gaõ iÜû^ Kfò ö Zû_ùe ùcûe Käû«ò \ìeùjfû Gaõ bf fûMòfû ö ùijò iÚû^ùe ùMûUòG _û\Pfû Gaõ gMWÿ MûWÿò~òaû _ûAñ @ûC ùMûUòG eûÉû [ôfû ö eûÉûe \êA _ûgßðùe iN^ aélcû^\Šûdcû^ ùjûA[ôfû ö ckd _a^ c¦ c¦ ùjûA ajê[ôfû ö cêñ Pòfcbeê[ôfò, Gjò icdùe ùMûUòG ùawe UòK¨ UòK¨ ]ß ò ùcû Kû^ùe _Wÿòfû öcêñ PKcKòò _[e Nhò ò@ñû aûjûe Keê[ôfò, Gjò icdùe RùY ~ûZâú ùcû_ûLKê @ûiò ùcûùZ _âYûc Kfû Z[û Zû’ NeKê ~ûA ùbûR^ I aògâûcKeòaûKê @ êùeû] Kfû ö Pòfc fMûA ùi ùcûùZ aXÿûAù\fû ö @_e_ûgßðeêùMûUòG ùawe KâcûMZ UòK¨ UòK¨ ]ß ò gêYò ùi ùKøZìjkú ùjûA_Wÿòfû ö cêñZûKê Kjòfò ùawUò iõKUùe _WòÿQò, _ìaðR^àe Kcð k ùbûM KeêQò ö_ìaðR àe Kcð k Gjò R àùe ùbûMòaûKê _Wÿòaÿ,GYê Gùa Kû¦òaûaé[û ö Pòfc UûYò ùi ùcûùZ aXÿûAù\fû I òùR UòùK ù\Lô@ûiòaûKêC\¥Z ùjfû ö cêñ ZûKê Kjòfò aWÿ iû_UòG ùMûUòG ùawUòKê Mòkòù\CQò,GYê ùi ùeû\^ KeêQò ö Cbùd _ìaðR^àùe Lk_âKéZòe [ôùf Gaõ Gùa

(291)

Kcð k ùbûM KeêQ«ò ö ùijò a¥qòRYK NUYûiÚkKê ~ûA ù\LôfûùakKêiZKêiZ KkûeõMe aWÿ iû_UòG ùMûUòG aWÿ ùawKê cêjñùe Pû_ò ]eòQò öùiVûeê ù`eò ùi ùcûùZ Kjòfû ù~ @ûC @Ì icd c]¥ùe iû_UòùawUòKê Mòkòù\a ö cêñ Kjòfò ‘^û, Gjû ùKùa ùjûA_ûeòa ^ûjó, Zû’eiõelK _òZû cêñ I Gùa GVûùe C_iÚòZ @Qò ö iû_e Kò iûc[ð¥ ù~ ùiaòPeû ùawKê Mòkòù\a ? K’Y cêñ LûfòUûùe @Qò ? ù\L, ù~còZò ùjùfc]¥ cêñ Zûe elû Keòaò ö _êYò [ùe Pòfc UûYòaû _ùe @ûùc ùiVûKêMfê ö @ûM«êKRYK bdbúZ ùjûA_Wÿòfû Gaõ ùcûùZ @ûMKê ~òaûKê aûeYKfû, Kûùk iû_Uò @ûKâcY Keòa ! cêñ Zûe Cqò _âZò ]¥û^ ^ù\A @ûMKêMfò Gaõ Cbduê Kjòfò, ‘G aúeb\âû®û ! ùaw ùjûA R^à ùjaû _ùec]¥ ùZûe gZî aûiû®û @ûjêeò @ êZû_ Keò ûjó ö Zê iû_ ùjûA R^à ùjfû_ùe c]¥ @ûjêeò gZîZû eLôQê ö f{û fûMòaû K[û ö NéYû QûWÿò gû«òùeej ö’ Gjò K[û gêYò iû_Uò ùawUòKê QûWÿòù\fû Gaõ lò_â ùaMùe^\úMbðùe @\ég¥ ùjûAMfû ö ùawUò c]¥ Kê\ò _kûA aê\û bòZùeQ_òMfû ö @ûM«êKRYK aWÿ @ûP òZ ùjûA_Wÿòùf ö ùi aêSò_ûeòùf ^ûjóaûaûue K[û gêYò iû_Uò Kò_eò ùawUòKê QûWÿòù\fû ö aúeb\âû®û IùP^aiû®û KòG ? ùicû^ue gZîZûe KûeY K’Y ? Giaê _âgÜ ùiaûaûuê _Pûeòaûùe fûMòùf ö aûaû Zûuê òKUiÚ MQcìkKê WûKò@ûYòùfGaõ iûcû^¥ Pòfc ùia^ _ùe icÉ eji¥ gêYûAaûKê fûMòùf ö

‘ùcûVûeê _âûd 4-5 cûAf \ìeùe GK _âûPú^ _aòZâ iÚk [ôfû öùiVûùe GK cjûù\a c¦òe [ôfû ö c¦òeUò ajê _êeûZ^ I _eòZ¥q@aiÚûùe [ôfû, ùZYê ùiVûe @]ôaûiúcûù^ Zûe Rúù‰ðû¡ûe CùŸg¥ùeKòQò Pû¦û iõMâj Kùf ö _~ð¥û¯ @[ð Vêk ùjaû_ùe òZ¥_ìRû a¥aiÚûùjfû I c¦òee _ê ü òcðûY _ûAñ Lyð @UKk _âÉêZ KeûMfû ö @*keRùY ]^ûXÿ¥ a¥qòuê ùKûhû]¥l Keû~ûA icÉ Kû~ð¥e ù\LûgêYû \ûdòZß\ò@ûMfû ö iû]êZûe ij icÉ Kû~ð¥ Z\ûeL Keòaû ijòZ Lyð @û\òeVòKYû jòiûa eLôaû Zûue K©ða¥ [ôfû; Kò«ê ùi aWÿ Ké_Y Êbûae a¥qò[ôùf ö ceûcZòùe @Ì Uuû Lyð Kùf, `kùe c¦òee Kûc ]ôùcAMfû ö Zû_ùe icÉ @[ð Lyð ùjûAiûeò[ôaû \gðûA KòQò @[ð jeòfêUKeòù^ùf ö jûZeê _AiûUòG aò Lyð Keò [ôùf ö ùi Lêa¨ còVû K[ûKjê[ôùf Gaõ a¥ajûe Kêgk [ôùf, GYê icÉuê PZêeZû_ìaðK aêSûA

(292)

ù\C[ôùf ö ùfûKcûù^ Zûue cûdû aêSò^_ûeò _êYò Zûue ijûdZûùfûWÿòùf ö @ûC [ùe Pû¦û @û\ûd Keò Zûuê ù\ùf ö Ké_Y a¥qòRYKPû¦ûZK ù^A~ûA ^úeaùe aiò_Wÿòùf ö KòQò\ò _ùe cjûù\a Zûu_ ôúuê Ê_Üùe \gð ù\A c¦òeùe Kki aiûAaûKê Kjòùf ö ZêùcG[ôùe ~ûjû Lyð Keòa Zû’e gùj MêY cêñ ZêcKê ù\aò ùaûfò c]¥ cjûù\aKjòùf ö _ZÜú Gjò Ê_Ü K[û Zûue _Zòuê Kjòùf ö _Zò _Aiû Lyð ùjûA~òabûaò bd KeòMùf Gaõ Gjû GK Ê_Ü ùaûfò Kjò Zûue K[ûKê jiòCWÿûAù\ùf ö ùi Kjòùf ù~ ~\ò _âKéZùe Gjû iZ¥, Zûùjùf cjûù\aùcûùZ Ê_Üùe \gð ù\A Kjò [ûù« ? cêñ K’Y ùagú \ìeùe [ôfò ?Gjû GK Leû_ Ê_Ü ö _Zò-_ ôúu bòZùe iµKð Leû_ Keòaû _ûAñ GjûCŸòÁ bkò RYû_WÿêQò ö _Zòu G_âKûe @[ðû«eùe _ZÜú úea ejòaû QWÿûC_ûd [ôfû ö bMaû^ iað\û ù_âce lê]ûkê ö gâ¡û, bqò I KéZmZûe ij_â\û^ Keû~ûC[ôaû iûcû^¥ Rò òh c]¥ ùi MâjY Keò[û«ò ö Kò«ê Kûjûe@ òzû aòeê¡ùe iõMâj Keû~ûA[ôaû @[ð, ù~ùZ @]ôK _eòcûYe ùjùfc]¥ bMaû^ Zûjû Pûjû«ò ûjó ö GYê Ê_Ü K[û QûWÿ ö G_eò Kjò Ké_Y _Zò_ ôúuê @ûgßûi^û ù\ùf ö

KòQò\ò _ùe cjûù\a _êYò Zûu _ ôúuê Ê_Üùe \gð ù\A Kjòùf‘_Zòue aé[û K[û Gaõ Zûu _ûLùe [ôaû ùfûKu _ûY×ò _ûAñ Pò«û Ke^ûjó ö c¦òe òcðûY _ûAñ @]ôK Uuû Lyð KeòaûKê aò Zûuê Kj ^ûjó ö cêñùKak bûa I bqò PûjêñQò ö ùZYê Zêùc Zêce òRe KòQò ~\ò ù\aûKêPûjêñQ ù\A_ûe ö’ G aòhdùe _ ôú _êYò _Zòu _eûcgð ùfûWÿòùf GaõZûue _òZûu \ßûeû _â\© ʉðûkuûe bMaû^uê _â\û^ KeòaûKê òRe AzûRYûAùf ö Ké_Y a¥qòRYK GK[û gêYò ùKâû]ùe fûf ùjûAMfû GaõbMaû^uê c]¥ Gùa VKòaûKê _½ûZ_\ ùjfû ^ûjó ö ʉðûkuûee cìf¥@acìf¥ûd^ Keò cûZâ 1 jRûe Uuû ùaûfò _ZÜúuê Kjòfû I ZûKê òùRKòYòù^A Zûjûa\kùe GK _\û _Wÿò[ôaû Rcò ù\aZûu ^ûcùe _â\û^KeòaûKê _âÉûa ù\fû ö _ZÜú G[ôùe eûRò ùjûAMùf ö ùZùa RcòUò _âKéZùeZû’e ^[ôfû ö \êaKú ^ûcK RùY Meòa cjòkûe Zûjû [ôfû ö \êAgjUuûùe ùi ùijò RcòUòKê a§û _KûA[ôfû Gaõ \úNðahð _ùe c]¥ cêKêkûA_ûeò [ôfû ö Gjò_eò Ké_Y a¥qòRYK Zû’e _ZÜú, bMaû^ Gaõ \êaKúKêVKòù\fû ö RcòUò Uûweû ùjûA[ôaûeê @ck EZêùe c]¥ ùi[ôùe `if

(293)

ùjC^[ôfû ö ùZYê ùghùe c¦òe _ìRK Ròcûùe ZûKê \ò@ûMfû I ùiGjûKê _ûA aWÿ Lêiò ùjfû ö’

KòQò \ò _ùe GK aòPòZâ NUYû NUòfû ö Nê‰òðaûZ¥û ùjfû Gaõ cìhk]ûeûùe ahðû ùjfû ö Cq Ké_Ye Ne C_ùe aRâ_ûZ ùjfû Gaõ _Zò-_ ôú \êjóue céZê¥ NUòfû ö \êaKúe c]¥ aòùdûM ùjfû ö _e R^àùeùijò Ké_Y c[êeûùe GK aâûjàY Kêkùe R^à ù^fû I Zû’e ^ûc ùjfûaúeb\âû®û ö Zû’e ]cð_ ôú ùijò c¦òe _ìRK Nùe K^¥û ùjûA R^àùjfû Gaõ Zûe ^ûc ùMøeú ùjfû ö \êaKú _êeêh eìù_ c¦òee ùiaKaõgùe RûZ ùjfû Gaõ Zûe ^ûc ùP^aiû®û ùjfû ö _ìRK ùcûe a§ê[ôfû Gaõ @]ôKûõg icdùe ùcû _ûLKê ~òaû@ûiòaû Keê[ôfû, aû©ðûkû_Keê[ôfû Gaõ iû[ú ùjûA Pòfc _òC[ôfû ö Zû’e K^¥û ùMøeú ùcûe bq[ôfû ö ùi \ò Kê \ò aWÿ ùjC[ôfû, ùZYê _òZû ZûKê jûZKê \êAjûZKeòù\aûKê a¥É ùjC[ôfû ö cêñ ZûKê Pò«û KeòaûKê I K^¥û ùLûRòaû _ûAñùfûK @ûù_ NeKê @ûiò~òùa ùaûfò Kjòfò ö KòQò\ò _ùe Zûu RûZòeaúeb\âû®û ^ûcK GK ~êaK bòlû cûMò cûMò Zûu Ne i¹êLùe _j*òfû öùcûe i¹Zòùe ùMøeú ij Zûe aòaûj iµ Ü ùjfû ö _â[ùc Z iòG ùcûebq [ôfû, Kò«ê Gùa KéZNÜ ùjûAMfû ö Gjò ìZ^ R^àùe c]¥ Zûe ]^-ùfûb Mfû ûjó ö ùKøYiò fûbR^K a¥aiûd _eûcgð ù\aûKê ùi ùcûùZ@ êùeû] Kfû ö

Gjû_ùe GK aòPòZâ NUYû NUòfû ö @Pû^K _âùZ¥K Rò òhe \e\ûcaXÿòMfû ö ùMøeúe bûM¥Kê Rcòe cìf¥ ajêMêY aXÿòMfû Gaõ Zûjû fùlUuû (ʉðûkuûe cìf¥e 100MêYeê @]ôK cìf¥)ùe aòKâò ùjfû ö 50jRûe Uuû M\ @ûKûeùe Gaõ @agòÁ ahðKê 2 jRûe Uuû Keò 25UòKòÉòùe ù\aûKê K[û ùjfû ö icùÉ G[ôùe eûRò ùjùf, ùZùa ]^Kêù^A SMWÿû iéÁò ùjfû ö Gjû_ùe ùcû _ûLKê _eûcgð ù^aûKê ùicûù^@ûiòùf ö cêñ Kjòfò bìcò Z _âbêue @ûC Zûjû _ìRKKê \ò@û~ûA[ôfû ö GjûeC©eû]ôKûeú I cûfòK ùjCQò ùMøeú ö ùZYê Zû’e i¹Zò aò û ùMûUòG_Aiû c]¥ Lyð Keòaû CPòZ êùjñ ö Zû’e _Zòe c]¥ Gjû C_ùeùKøYiò @]ôKûe ^ûjó ö ùcû K[û gêYò aúeb\âû®û Kî¡ ùjûA Kjòfû ZêùcùMøeúKê êiêfûA Zûe ]^ jWÿ_ KeòaûKê PûjêñQ ö GjòK[û gêYòaû _ùe cêñbMaû^u ^ûc ù^A ^úea ejòaûKê ùgâdÄe cYòfò ö aúeb\âû®û Zûe

(294)

_ ôúKê Mûkò I cûWÿ ù\fû ö \ßò_âje icdùe ùMøeú ùcû _ûLKê @ûiò ‘ùijòùfûKcû^ue K[ûKê ^]eòaû _ûAñ @ êùeû] Keò Kjòfû cêñ Z @û_YueK^¥û ö ùcû _âZò Ké_û \éÁò eL«ê ö’ Gjò _âKûe ùi ùcûe geYûMZùjaûeê cêñ ZûKê aP^ ù\fò ù~ ‘cêñ iûZ icê\â _ûe ùjûA c]¥ ùZûeelû Keòaò ö’ Zû_ùe ùijò eûZòùe ùMøeú GK Ê_Ü ù\Lôfû ö cjûù\a@ûiò Kjòùf Gjò iµ©ò Zêce, GYê ùi[ôeê KûjûKê KòQò \ò@ ^ûjó öùP^aiû®ûu _eûcgðùe KòQò @[ð c¦òe _ûAñ Lyð Ke ö ~\ò @ûC ùKøYiòKû~ð¥ùe Zêce Lyð Keòaûe Azû, Zûùjùf ciRò\¨Kê ~ûA aûaû(Êdõ)u_eûcgðùe Ke ö ùMøeú GK[û ùcûùZ RYûAfû I cêñ ZûKê CPòZ _eûcgðù\fò ö cêñ ZûKê Kjòfò cìk]^ Zêùc ù^A~û@ Gaõ iê]e @]û @[ðùP^aiû®ûuê \ò@ ö aúeb\âû®ûe G[ôùe KòQòò cZfa ûjó ö ù~ùZùaùkcêñ GK[û Kjê[ôfò aúeb\âû®û I ùP^aiû®û SMWÿû Keò ùiVûùe _j*òùf öcêñ Cbduê gû« KeòaûKê _âdûi Kfò Z[û cjûù\aue Ê_Ü K[û c]¥a‰ð û Kfò ö aúeb\âû®û ùKâû]ùe C^à© ùjûA[ôfû Gaõ ùP^aiû®ûKêUòKò UòKò Keò cûeòù\aûKê ]cK ù\fû ö ùP^ûaiû®û aWÿ Weê@û _âKéZòe[ôfû ö ùi ùcûe ùMûWÿ ]eò lcû_âû[ð û KeòaûKê fûMòfû ö Zû_ùe cêñ ZûKêgZîZûeê cêq Keòù\fò ö KòQò \ò^ _ùe Cbdue céZê¥ ùjûAMfû öaúeb\âû®û iû_ ùjfû Gaõ ùP^aiû®û ùaw ö ùP^aiû®ûe WûK gêYòZ[û ùcûe _ìað aP^e iàéZò Keò GVûKê @ûiòfò Gaõ ZûKê Gjò_âKûe elûKeò ùcûe aP^ _ì‰ð Kfò ö ‘iõKU icdùe bMaû^ ù\øWÿò~ûA Zû’ebq _ûLùe _j*ò~û@û«ò ö ùi ùcûùZ GVûKê _VûA ùP^aiû®ûeelû Kùf ö Giaê Bgßeu fúkû ö’

gòlû : Gjò K[ûeê Gjò gòlû còkêQò ù~ ~òG ù~_eò Kû~ð¥Kùe ùi_eò`k _ûG, ù~ _~𥫠Zûe ùbûM _ì‰ð ^ùjûAQò ö aòMZ EY Gaõ@^¥cû^u ijòZ ù^Yù\Ye a¥ajûe ù~ _~𥫠_ì‰ð ^ùjûAQò, ùi_~𥫠cêqò i¸a êùjñ ö ]^ ùfûb c êh¥Kê _Z^cêLKê ù^A~ûG Gaõùghùe Zû’\ßûeû jó Zûe aò ûg jêG ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(295)

öö @ÁPZßûeòõgZ (48) @]¥ûd öö

i\¨Mêeêu flY, _eúlûùe ùgaùWÿu i`kZû,aûaûu iZ¥ aP^ I i«û^ \û^

Gjò @]¥ûd @ûe¸ Keòaû _ìaðeê ùjcûW_« _âgÜ KeòQ«ò ù~ iûAaûaûMêeê û i\Mêeê ? _êYò Gjûe C©e ù\aûKê ~ûA i\Mêeêu flY òcÜ_âKûùea‰ð û KeòQ«ò ö

i\¨Mêeêu flY : ~òG ùa\, ùa\û« Z[û hWÿgûÈe gòlû _â\û^Ke«ò, ~òG òRe gßûiKâòdûKê òdªYKeò ijR cê\âû \gð Ke«ò Kò û aâjàaòhdùe c]êe _âaP^ \ò@«ò, ~òG gòh¥cû^uê cª\úlû \ò@«ò Z[û ò¡ðûeòZicd c]¥ùe òŸòðÁ iõL¥K cª R_ KeòaûKê @ûù\g \ò@«ò; Kò«ê òŸòðÁicd c]¥ùe ùKøYiò `kgîZòe _âZògîZò \ò@«ò ^ûjó, ~òG ùKak òReaûK¨PûZê~ð¥ \ßûeû Rúa^e @«òc ù]¥d iµKðùe aqa¥ \ò@«ò; Kò«ê òRe@ûcôû êbìZò ùjûA^ûjó, ùi i\¨MêeêaûP¥ êj«ò ö

~òG òRe gòlû I C_ù\g \ßûeû _â[ùc ùføKòK I _ûeùføKòK iêLeêaòeqò RûZ Keò _ùe @ûcôû êbìZòe eiÊû\^ Keû«ò Z[û ~òG Cbd ù_û[ôMZGaõ _âZ¥l mû^(@ûcôû êbìZò)ùe _ûe\gðú ùi jó i\¨Mêeê ùjaûKê ù~ûM¥ ö~ûjûe òRe @ûcôû êbìZò ùjûA^ûjó, ùi gòh¥Kê Kò_eò Zû’e gòlû ù\a ?i\¨Mêeê Ê_Üùe c]¥ Zûue gòh¥Vûeê ùKøYiò fûb aû ùiaû gêgâìhûefûkiû eLò [û«ò aeõ Êdõ Zû’e ùiaû KeòaûKê C\¥Z ej«ò ö ùi G_eòùKùa cù^ Ke«ò ^ûjó ù~ ùi cjû ¨ Gaõ Zûue gòh¥ @Kò*^; aeõZûKê òR i\ég aû aâjàÊeì_ cù^ Ke«ò ö i\¨Mêeêue ùcøkòK aòùghZßùjCQò ù~ Zûue jé\dùe iað\û gû«ò aò\¥cû^ Keê[ûG ö ùi ùKùa@iÚòe aû @gû« jê@«ò ^ûjó Kò òR mû^ _ûAñ Zûu òKUùe ùfgcûZâ Mað^[ûG ö eûRû-eu, ÊMð-@_aMð icùÉ Zûu _ûAñ icû^ ö

ùjcûW_« KjêQ«ò @ZúZe @ù^K R^àe i*òZ gêb`ke _âbûaeê jóGjò_eò RùY cjû ¨ i\¨Mêeê gâú iûAaûaûue iû Üò]¥ fûb Z[û ZûueKé_û_ûZâ ùjaûe ùiøbûM¥ Zûuê còkòfû ö òRe ZûeêY¥ûaiÚûùe c]¥Zûue ùKøYiò Kûc^û [ôfû ö LŠòG Pòfc QWÿû Zûue @ûC KòQò [ôfû ö_eòaûe, a§ê, Ne Kò @ûcôúd ùKjò Zûue [ôùf ö 18 ahð adieê ùi

(296)

c^ C_ùe òdªY jûif Keò[ôùf ö òRð iÚû^ùe aêfê[ôùf Gaõ iað\û@ûcôfú^ ùjûA ejê[ôùf ö ùi Kjê[ôùf ‘cêñ iað\û bqe _eû]ú^ @ùU ö’ù~ùZùaùk ùi geúe]ûeú [ôùf, ùijò icdùe bqcûù^ ù~Cñ @ êbaKeê[ôùf, Zûue icû]ôiÚ ùjaû _ùe @ûRò c]¥, ~òG Zûue geYûMZùjCQò, ùijò _âKûe @ êbìZò fûb KeêQò ö bqcû^u _ûAñ Z GZòKò ùKak~ù[Á ù~ ~\ò ùicûù^ Zûue jé\dKê bqò I aògßûie _â\ú_ Zò@ûeò Keòùi[ôùe ù_âce ùR¥ûZò _âRßkòZ Keû«ò Zûùjùf mû^ùR¥ûZò(@ûcôiûlûZKûe)Êdõ _âKûgòZ ùjûACVòa ö ù_âce @bûaùe gêà mû^ a¥[ð @ùU öG_eò mû^ Kûjû _ûAñ c]¥ fûb_â\ ùja ^ûjó ö ù_âce @bûaùeiù«ûh còùk ^ûjó ö G[ô_ûAñ @ûce ù_âc @iúc Gaõ @ckò ùjaûCPòZ ö ù_âce a‰ð û KòG Keò_ûeòa ? Gjû Zêk^ûùe icÉ Rò òh Zêz öù_âcejòZ _V^, gâaY I @]¥d^ òÀk ö ù_âcûuêe RûZ ùjùf bqò,ùa÷eûM¥, gû«ò Gaõ cêqò ijRùe _âû ò ùja ö ùKøYiò aòhd _âZò a¥ûKêkZûeijòZ ^bûaòùf ù_âc RûZ jêG ^ûjó ö ùZYê ù~CñVûùe a¥ûKêkZû Iù_âc @Qò, ùiVûùe Êdõ bMaû^ _âKU ùjûA~û@û«ò ö bûaùe jóù_âc @« òðjòZ Gaõ Zûjû jó ùcûle KûeY @ùU ö

Gùa Gjò @]¥ûde cêL¥ K[ûKê @ûiòaû ö gê¡ c^ Kò û KkêhòZ bûa-~ûjû aò ùjûA[ûC RùY a¥qò ~\ò ùKøYiò i Úue PeY [ùe Ægð KeòQòZûùjùf Zû’e iêelû ò½òZ ö òcÜfòLôZ K[ûeê Gjû ÆÁ jêG ö

öö _eúlûùe ùgaùWÿu i`kZûöö

ùiûfû_êe Ròfû @«MðZ @KÑfùKûUe gâú i_ùZÜKe IKòfûZò @]¥d^Keê[ùf ö \òù^ RùY ij_ûVú gâú ùgaùWÿu ijòZ Zûue iûlûZKûeùjfû ö Zûu ijòZ @ûC ùKùZK QûZâ c]¥ ùiVûùe C_iÚòZ [ôùf Gaõ_eÆee @]¥d^ _âÉêZò aòhdùe @ûùfûP^û Keê[ôùf ö G[ôeê RYûMfûù~ ùgaùWÿue _âÉêZò iaêVûeê Kc¨ [ôfû, GYê icùÉ Zûue _eòjûiKùf ö ùZùa ùgaùWÿ Kjòùf ~\òI ùi bfbûùa _âÉêZ ùjûA^ûjû«òZ[û_ò _eúlûùe ò½d KéZKû~ð¥ ùjùa ö KûeY Zûue _âbê iûAaûaû@Q«ò ö ùgaùWÿu Gjò c«a¥ùe i_ùZÜKe aòiàòZ ùjûA_Wÿòùf öùgaùWÿuê ùMûUòG ùKûYKê WûKò ùi _Pûeòùf Gjò iûAaûaû KòG, ~ûjûuC_ùe Zêce GùZ aògßûi ? ùgaùWÿ Kjòùf ùi RùY `Kòe ö gòeòWÿòe

(297)

GK ciRò\¨ùe aûi KeêQ«ò ö ùi RùY cjû ¨ iZ¨_êeêh ö G_eò @ù^Ki Ú @Q«ò Kò«ê ùi @\ßòZúd ö _ìað R àe i*òZ iõÄûe ^[ôùf Zûue\gð \êfðb ö ùcûe Zûu C_ùe _ì‰ð aògßûi ejòQò ö Zûue gâúcêLeêòMðZ aP^ ùKùa @iZ¥ jêG ûjó ö ùi jó ùcûùZ _âZògîZò ù\AQ«ò ù~

@ûi«û ahð cêñ _eúlûùe ò½òZ C©ú‰ð ùjaò ö ùcûe c]¥ aògßûi ù~ ZûuKé_ûeê cêñ @ag¥ i`kZû fûb Keòaò ö i_ùZÜKeuê a§êue G_eò iekaògßûiùe ji cûWÿòfû Gaõ ùi a§êue I iûAaûaûue C_jûi Kùf ö

öö aûaûu iZ¥ aP^ öö

i_ùZÜKe : i_ùZÜKe _eúlûùe C©ú‰ð ùjûAMùf ö Gjû_ùe ùi@KÑfùKûUùe ejòùf Gaõ ùiVûùe IKòfûZò Kùf ö \gahð _ùe 1913ciòjûùe Zûue GKcûZâ _êZâ MkûùeûMùe _âûYZ¥ûM Kfû ö Gjò NUYûùeùi câòdcûY ùjûA_Wÿòùf ö cû^iòK gû«ò @ûgûùe _Še_êe, MûYMû_êe@û\ò @ù^K Zú[ðiÚû^ bâcY Kùf Kò«ê ùKCñVûùe gû«ò còkòfû ^ûjó öùa\û« gâaY Kùf, Zûjû c]¥ aé[û Mfû ö @Pû^K a§ê ùgaùWÿ Z[û gâúiûAaûaûu _âZò Zûue aògßûi K[û cù^ _WÿòMfû ö Gjû_ùe gòeòWÿò ~ûAaûaûue \gð KeòaûKê Azû Kùf ö iû^ bûA _ŠòZeûIu ij cògò ùigòeòWÿò Mùf ö aûaûue \gð Keò aWÿ _âi ÜZû @ êba Kùf ö ù~ùZùaùk_ûLKê ~ûA _âYûc Keò gê¡ c^ùe ^ûeòùKk @_ðY Kùf aûaû ùKâû]ôZùjûA ‘GVûeê _kûA~û@’ ùaûfò Cy Êeùe Kjòùf ö i_ùZÜKe c[û^ZKeò ejòùf Gaõ KòQò _û\ _QKê Nê*ò@ûiò aiò_Wÿòùf ö aûaûu ùKâû]eKûeY ùi RûYò_ûeòùf ûjó Gaõ Kûjûe _eûcgð ù^aûKê Pûjêñ[ôùf ö ùKjòRùY Zûuê aûfûgòµòu ^ûc Kjòùf ö i_ùZÜKe Zûu _ûLKê Mùf GaõZûuê ijûdZû KeòaûKê _âû[ð û Kùf ö Zû_ùe \êùjñ aûaûue ùMûUòG`ùUû KòYò ciRò\¨Kê Mùf ö aûfûgòµò òR jûZùe `ùUûUò ù^A aûaûuKeKckùe @_ðYKùf Gaõ ‘Gjû Kûjûe ùUû, Kêj«ê ùaûfò _âgÜ Kùf öaûaû i_ùZÜKeu @ûWÿKê Aiûeû Keò Kjòùf ‘ùcû _âòdZce ö’ Gjû Kjòùi ùRûeùe jiòùf Gaõ Zûu ijòZ @^¥cûù^ c]¥ jiòùf ö aûaûue_âi Ü còRûR ù\Lô aûfûgòµò i_ùZÜKeuê aûaûu _ûLKê ~òaûKê AiûeûKùf ö i_ùZÜKe KòQò _û\ @ûùMAQ«ò, aûaû _êYò CyÊeùe ‘aûjûeò~û@’ ùaûfò PòKôûe Kùf ö i_ùZÜKe KòQò aêSò_ûeòùf ^ûjó Gùa K’Y

(298)

Keòùa ? Zû_ùe \êA jûZ ù~ûWÿò _âû[ð û Keò aûaûu i¹êLùe aiò_Wÿòùf;Kò«ê aûaû Zûuê aûjûe Keòù\aûKê @ûù\g ù\ùf ö ùi I Zûue a§ê aWÿòeûg ùjûA_Wÿòùf ö aûaûue @ûù\g KòG Uûkò_ûeòa ö ùghùe i_ùZÜKe

bMÜ jé\dùe gòeòWÿòeê ù`eò@ûiòùf ö c^bòZùe ùi GZòKò _âû[ð û Kùfù~ ‘ùj _âbê iûA ! cêñ @û_Yuê \dûe bòlû cûMêQò ö @«Zü GZòKò @ûgßûi^û\ò@«ê ù~ baòh¥Zùe ùcûùZ ùKùa @û_Yue gâúcêL \gð e iêù~ûMcòkòa ö’

gâúcZú i_ùZÜKe : Gjû c]¥ùe ùMûUòG ahð aòZòMfû; Kò«ê c^ùegû«ò @ûiòfû ûjó ö ùi MûYMû_êe Mùf, Kò«ê ùiVûùe @gû«ò @ûjêeò aXÿòfû öZû_ùe ùi KòQò\ò aògâûc òcù« cûùfMûIñ Mùf I ùghùe Kûgú ~òaûKêiÚòe Kùf ö Kûgú ~òaûe \êA\ò _ìaðeê Zûue _ ôú Ê_Ü ù\Lôùf ù~cûVò@û ]eò ùi Kì@Kê ~ûCQ«ò ö ùiVûùe [ôaû ò MQ cìkùe RùY Kòeaiò[û«ò ö cÉKùe Zûue gòùeû_û @Qò ö Zûu _ûLKê @ûiò `KòeRYKKjòùf ‘_âòd K^¥û, LûfòUûùe KûjóKò KÁ KeêQ ? cêñ òcðk Rkùe ZêcecûVò@û beòù\aò ö’ ùi bd KeòMùf I Lûfò cûVò@û ]eò ù`eò@ûiòùf ö`Kòe Zûu _Qùe @ûiòùf ö GZòKòùe Zûue ò\ bûwòMfû I ùi @ûLôùLûfòùf ö Gjò Ê_Ü K[û ùi Zûue _Zòuê gêYûAùf ö _Zò GjûKê gêbflY cù^ Kùf Gaõ \êùjñ gòeòWÿò ~òaûKê C\¥Z ùjùf ö ù~ùZùaùkùicûù^ \ßûeKûcûdúùe _j*òùf, aûaû ^[ôùf ö aûaû ùfŠòaûM~ûA[ôùf ö Zûue ù`eòaû_[Kê ùicûù^ _âZúlû Keòejòùf ö ù~ùZùaùkaûaû ù`eòùf Zûuê ù\Lô gâúcZú i_ùZÜKeue @û½~ð¥e iúcû ejòfû^ûjó, KûeY Ê_Üùe ùi ù~Cñ `Kòeu \gð Keò[ôùf, Zûue @ûKéZòaûaûu ij iµì‰ð cògò~ûC[ôfû ö ùi bûaaòjßk ùjûAMùf, aûaûu PeYùebqò_ìZ iûÁûw _âYûc Kùf I GKfdùe Zûuê Pûjóaûùe fûMòùfö Zûueaò câ bûa ù\Lô aûaû _âi Ü ùjùf ö Gùa òRe PòeûPeòZ ùg÷kúùeRùY ZéZúd ùfûKKê Kjòaû bkò aûaû òcÜfòLôZ KûjûYú Kjòùf ö ‘ùcûejÉ, C\e, geúe I Kce ajê\ò eê ~ªYû ùjCQò ö cêñ ajê Iøh] LûAfò,Kò«ê ~ªYû Kcê ûjó ö Jh] LûA LûA cêñ \êaðk ùjûAMfòYò ö Kò«ê Gùa cêñGjû ù\Lô @û½~ð¥ ùjCQò ù~ ùcûe iaê ~ªYû ùMûUòG cêjì©ðùe \ìeùjûA~ûAQò ö ~\òI aûaû Kûjûe ^ûc CùfäL Keò [ôùf Kò«ê Gjû gâúcZúi_ùZÜKeue KûjûYú [ôfû ö aûaûu aP^ @^êiûùe Zûue ~ªYû \ìe

(299)

ùjûAMfû Gaõ ùi Lêiòùe _ìeò CVòùf öi«û^ \û^ : Gjû_ùe gâú i_ùZÜKe aûaûu \gð òcù« _ûLKê

Mùf; Kò«ê _ìùaðûq aP^ùe aûaû Zûue ÊûMZ Kùf ‘aûjûeò ~û@ ö’G[e ùi ajê ù]÷~ð¥ ]eò @ûiò[ôùf ö ùi cù^ Kùf ù~ @ZúZe KêKcðù~ûMê aûaû Zûu C_ùe @_âi Ü ùjCQ«ò Gaõ GYòKò òRe PeòZâ iõùgû]^KeòaûKê iõKÌa¡ ùjùf ö ùi iÚòe Kùf ù~ GKû«ùe ùi ò½d aûaûuêiûlûZ Keòùa Gaõ @ZúZ Kcð _ûAñ lcû bòlû Keòùa ö G_eò cù^ Keòùi ù\øWÿòùf Gaõ aûaûu gâúPeYùe ùfûUò_Wÿòùf ö KeêYûcd aûaûZûue ae\jÉ Zûu cÉK C_ùe eLô @ûgúaðû\ Kùf ö i_ùZÜKe ùijòiÚû^ QûWÿòùf ^ûjó Gaõ aûaûue _û\ùiaû Keòaûùe fûMòùf ö Gjû_ùeRùY MCWÿêYú @ûiòfû I aûaûue _òVò ùiaû Kfû ö Zû_ùe aûaû ZûueÊbûa iêfb ùg÷kúùe RùY aYò@ûe KûjûYú gêYûAùf ö ù~ùZùaùk ùiZûe Rúa^e @ù^K CZ¨[û^ _Z^ ijòZ Zû’e GKcûZâ _êZâe \êüL\céZê¥ K[û Kjòùf, i_ùZÜKe ɲ ùjûAejòMùf, KûeY ùiiaê Zûu òRRúa^e NUYû [ôfû ö UòKò òLô iaê NUYû aûaû Kò_eò RûYòùf Zûjû ùiKÌ^û Keò_ûeòùf ^ûjó ö aûaû ù~ @«~ð¥ûcú Gaõ icÉu jé\de K[ûRûY«ò G[ôùe Zûue @ûC iù¦j ejòfû ûjó ö Zûu c^ùe G_eò aòPûe@ûiòQò, aûaû ùijò K[ûQkùe i_ùZÜKeu _âZò òeúlY Keò Kjòùf ‘GjòùfûK ùcûùZ ù\ûh ù\CQò ù~ cêñ Zû’e _ê@Kê cûeòù\AQò ö K’Y cêñKûjûe _âûY jeY Kùe ? ùi ciRò\¨Kê @ûiò Kû¦êQò KûjóKò ? VòK¨ @QòGùa cêñ ùMûUòG Kûc Keòaò ö ùijò _òfûKê _êYò Zûe _ ôú MbðKê @ûYòù\aò ö’Gjû Kjò aûaû Zûue ae\jÉ i_ùZÜKeu cÉK C_ùe eLôùf GaõZûuê iû«ß û ù\A Kjòùf ‘Gjò PeY ajê _êeûZ^ I _aòZâ @ùU ö ZêùcGùa Pò«ûcêq ö ùcû C_ùe _ì‰ð aògßûi eL, gúNâ Zêce cù^ûKûc^û _ì‰ðùja ö i_ùZÜKeu jé\d bûaùe _ìeòMfû Gaõ @aûeòZ @gî]ûeûùe_ìR^úd PeY~êMkKê ù]øZKeò ùi NeKê _âZ¥ûa©ð Kùf ö _ìRû _ûAña¥aiÚûKeò ù ÷ùa\¥ @û\ò @ûYò _Zò, _ZÜú _êYò \ßûeKûcûdú @ûiòùf ö aûaûuêù ÷ùa\¥ @_ðY Kùf Gaõ ZûuVûeê _âiû\ _ûAùf ö ciRò\¨ùe ajê bòWÿ[ôfû, i_ùZÜKe aûe´ûe aûaûu _ûLKê ~ûA _âYûc Keê[ôùf ö aûaûKjòùf ‘Iü, GùZ _âYûce @ûag¥KZû K’Y ? bqò Z[û gâ¡ûùeKeû~ûC[ôaû ùMûUòG _âYûc c]¥ ~ù[Á ö’ ùijò eûZòùe ùicûù^ PbûWÿò

(300)

Ciôa ù\Lôaûe ùiøbûM¥ fûb Kùf Gaõ aûaû ùicû^uê _ûŠêewûeì_ùe \gð ù\ùf ö

_e\ò ù~ùZùaùk _âiÚû^ KeòaûKê aûjûeòùf, c^ùe aòPûe @ûiòfûù~ ~òaû _ìaðeê aûaûuê GKUuû \lòYû ù\ùa ö ~\ò ùi @]ôK cûMòùa,Zûùjùf @ûC GK Uuû _â\û^ Keòùa ö @agòÁ Uuû ~ûZâû _ûAñ @<ò~òa öù~ùZùaùk ùicûù^ \ßûeKûcûdú ~ûA GKUuû \lòYû ù\ùf, aûaûùicû^ue c^ RûYò_ûeò @ûC GK Uuû cûMòùf ö i_ùZÜKe Zûjû @û^¦ùeù\ùf ö aûaû Zûuê @ûgúaðû\ ù\A Kjòùf ‘Gjò gâú`k ù^A~û@ Gaõ_ ôúu ùKûkùe eLô ò½òZ ùjûA NeKê ~û@ ö’ ùicûù^ ùi_eò Kùf,aùhð _ùe ùMûUòG _êZâ i«û^ RûZ ùjfû ö @ûV cûie gògêKê ù^Aùicûù^ _êYò gòeòWÿò @ûiòùf Gaõ aûaûu PeYùe aûkKKê @_ðYKeò_âû[ð û Kùf Kò ‘ùj _âbê gâú iûA^û[ ! @û_Yue EY @ûùc Kò_eò_eòùgû] Keòaê ? @û_Yue gâúPeYùe @ûce ùKûUò ùKûUò _âYûc ö@ûc \êjóu C_ùe @û_Y iað\û Ké_û Keò[û@û«ê, KûeY @ûce c^ ~ûjûgd^, RûMeY @û\ò _âùZ¥K icdùe Kò Kò K[û iaê Pûfò@ûiêQò, Zûjû@û_Yue òe«e bR^ùe fú^ ùjûA~ûC, Gjò @ûgúaðû\ \ò@«ê ö

ùijò i«û^e ^ûc cìefú]e eLûMfû ö _ùe @ûC \êA _êZâ bûÄe I\ò Ke R à ùjùf ö i_ùZÜKe \µZòue Gùa @ êba ùjfû ù~ aûaûueaP^ ùKùa @iZ¥ I @_ì‰ð jêG ^ûjó ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

aûaûu icû]ôe _â[c `ùUûPòZâ

(301)

öö D^_*ûg©c (49) @]¥ûd öö

_eúlû : jeò Kû ùaUû, ùiûcù\a Êûcúu guû \ìe I^û^ûiûùja Pù¦ûeKeu K[û ö

_âÉûa^û : ù~ùZùaùk ùa\ I _êeûY c]¥ aâjà aû i\¨Mêeêue _ì‰ða‰ð û KeòaûKê @lc, @ûcbkò @Kò*^ a¥qò Kò_eò i\¨Mêeê iûA^û[uea‰ð û Keò_ûeòa ? ùcûe Z cZ ù~ Gjò aòhdùe ùcø^ûaf´^ jóùgdÄe ö aûÉaùe ùcø^Zû jó i\¨Mêeêu ùgâ ÉêZò, Kò«ê iûA^û[ue\òa¥cjòcûiaê G_eò ù~ ù~ùZ ùcø^ ejòaûKê ùPÁû Kùf c]¥ ZûjûùjC^ûjó Gaõ K[ûe ]ûeû ajòPûfêQò ö icùÉ cògò ^ LûAùf Êû\òÁùbûR^e cû]ê~ð¥ eùj ^ûjó ö iûAfúkûcéZ VòK¨ ùi_eò ö GKû«ùeGjûe eiûÊû\^ ùjûA_ûeòa ^ûjó ö ~\ò a§ê Gaõ _eòaûe ùfûK icùÉcògò Gjûe ei MâjY Ke«ò Zûùjùf @ûjêeò @]ôK @û^¦ còkòa ö

Êdõ gâú iûAaûaû ù_âeYû ù\A Gjò KûjûYú iaê Zûue Azûùe eP^ûKeûAQ«ò ö @ûce ùKak GZòKò K©ða¥ ù~ @^^¥ bûaùe Zûue geYûMZùjûA Zûue ]¥û^ Keòaû ö Zú[ð~ûZâû, iõKÌ, ~m I \û^Vûeê Z_i¥ûùgâ ö Z_i¥ûVûeê jeòbqò ùgâ ö @ûC GiaêVûeê ùgâ ùjCQò i\Mêeêue]¥û^ ö

GYê @ûùc iað\û Zûue ûc iàeY Keòaû, R_ Keòaû, Zûue C_ù\geò\ò]¥ûi^ Gaõ Êeì_e Pò«^ Keòaû Z[û jé\dùe _âKéZ bqò I gâ¡û

eLôaû Gaõ @ûce icÉ Kû~ð¥ Zûu _ûAñ jó Keòaû ö baa§^eê cêqùjaûe GjûVûeê @ûC KòQò C©c iû]^ ûjó ö ~\ò @ûùc C_ùeûq bûaùe@ûce K©ða¥ Keòaû Zûùjùf gâú iûA aòag ùjûA @ag¥ @ûce ijûdZûKeòùa I @ûcKê cêqò _â\û^ Keòùa ö Gùa Gjò @]¥ûde K[û gâaYKeòaû ö

öö jeò Kû ùaUû öö

cê´Ae jeò Kûù^ûaû ^ûcK RùY a¥qò Zûue ùKùZK a§ê I@ûcôúdÊR^uVûeê gâú iûAaûaûue @ù^K fúkû gêYò[ôùf; Kò«ê aògßûiKeê [ôùf KûeY ùi UòùK iù¦jú _âKéZòe [ôùf ö Zûue jé\d_Ukùe

(302)

@aògßûi _ìeòejò[ôfû ö ùi òùR aûaûue _eúlû KeòaûKê aòPûeKeò KòQòa§êu ijòZ gòeòWÿò @ûiòùf ö cÉKùe ùMûUòG Reò_MWÿò Gaõ ùMûWÿùeì@û i¥ûùŠf jùk _ò§ò[ôùf ö \ìeeê aûaûuê ù\Lô Zûu òKUKê ~ûA

_âYûc KeòaûKê AzûKùf; Kò«ê ì@û i¥ûùŠf jkK aû]û iéÁò Kfû ö KûeYZûKê QûWÿò ~òaûKê Azû ùjC^[ôfû, Kûùk KòG ù^A~òa ö Gjû_ùe K’YKeòùa ^Keòùa bûaò bûaò PZêü_ûgßðKê \éÁò_ûZ Kùf ö ùMûUòG iêelòZùKûY ^ReKê @ûiòfû ö ùiVûùe i¥ûùŠfUò eLô ciRò\¨Kê ~ûA aûaûue\gð Kùf ö cûZâ i¥ûùŠf C_ùe jó Zûue c^ [ôfû ö ~ûjûùjC aWÿ^câZû ijKûùe aûaûuê _ââYûc Kùf Gaõ _âiû\ I C\ò _ûA ù`eò@ûiòùf;cûZâ ù`eòfûùakKê i¥ûùŠfUò ^[ôfû ö Zûu c^ Leû_ ùjûAMfû ö ajêùLûRûùLûRò Kùf, Kò«ê ùKCñVò aò còkòfû ^ûjó ö ùghùe òeûg c^ùeejê[ôaû iÚû^Kê ù`eòùf ö

iÜû^, _ìRû I ù ÷ùa\¥ @û\ò @_ðY iûeò LûAaûKê aiòùf; Kò«ê c^ ùijòi¥ûùŠfjkK C_ùe jó [ôfû ö LûAiûeò cêjñ jûZ ù]ûA ùi aûjûeKê@ûiòQ«ò, Gjò icdùe GK ceûVò aûkK @ûiê[ôaû ù\LûMfû ö ùMûUòGaûWÿòùe i¥ûùŠf \êAUòKê ùi SêfûA ]eò[ôfû I Kjê[ôfû aûaû ùcûùZ GjòaûWÿòUò ù\A eûÉûùe aêfò aêfò ‘jeò Kû ùaUû, Reò Kû ù ñUû’ WûK ù\aû_ûAñ KjòQ«ò ö ~òG Gjò i¥ûùŠf Zû’e ùaûfò Kjòa ZûKê _â[ùc _Pûeòaù~ Zû’e ^ûc jeò Gaõ Zû’e _òZûu ^ûc ‘K’ cìk @le ~êq @[ðûZKûù^ûaû Kò ? Gjû ij ùi ReòfMû _MWÿò _ò§òQ«ò Kò ûjó ö Zû_ùe Zûuêù\a ö

aûkKe K[û gêYò jeò Kûù^ûaû aWÿ @û^¦òZ Z[û @û½~ð¥PKòZ ùjùf öaûkKUòe _ûLKê ~ûA Kjòùf ‘Gjû ùcûe i¥ûùŠf, ùcûe ^ûc jeò Gaõcêñ jó ‘K’(Kûù^ûaû)u _êZâ ö ùcûe ReòfMû Gjò _MWÿò ù\L’ ö aûkKUòZûue C©eùe i«êÁ ùjfû Gaõ i¥ûùŠf jkK ù\Aù\fû ö Gjû_ùejeò Kûù^ûaû cù^ Kùf ù~ ùcûe ReòfMû _MWÿò Z icùÉ ù\Lô[ôùf öaûaûu ^Reùe c]¥ Zûjû _Wÿò[ôa; Kò«ê Gjû Z gòeòWÿòKê ùcûe _â[c~ûZâû, ùcûe ^ûc jeò Gaõ ùcûe _òZûu ^ûc Kûù^ûaû ùaûfò aûaû Kò_eòRûYòùf ö ùi Z aûaûue _eúlû KeòaûKê GVûKê @ûiò[ôùf ö @ûC aûaûZûuê G_eò @ êba _â\û^ Kùf ö

(303)

Gjò NUYûeê aûaûue cjû^Zû Zûuê aò\òZ ùjûAMfû ö Zûue Azû _ì‰ðùjfû Gaõ ùi @û^¦ùe NeKê ù`eòùf ö

öö ùiûcù\a Êûcúu guû \ìe ùjfû öö

Gùa @ûC RùY iù¦jú a¥qòue K[û gêY«ê, ~òG aûaûuê _eúlûKeòaûKê @ûiò[ôùf ö KûKûiûùja \úlòZue bûA ^ûM_êeùe ejê[ôùf ö1906 ciòjûùe ùi jòcûkd ~ûA[ôaûùaùk C©eKûgúVûùe jeò\ßûeeRùY iû]ê ùiûcù\a Êûcúu ij Zûue iûlûZ ùjûA[ôfû ö Cbd Cbdue^ûc WûGeòùe Uò_ò eLô[ùf ö _û*ahð _ùe ùiûcù\a Êûcú ^ûM_êe@ûiòùf Gaõ Zûu Nùe @Zò[ô ùjùf ö ùiVûùe iûAaûaûue cjòcû gêYòZûu c^ùe aWÿ _âi ÜZû RûZ ùjfû I gòeòWÿò ~ûA aûaûue \gð KeòaûKêZúaâ CKôY×û RûMâZ ùjfû ö bûARúuVûeê GK _Zâ ù^A ùi gòeòWÿòaûjûeòùf ö c^cûWÿ I ùKû_eMûIñ @ZòKâc Keòaû _ùe GK Uûwû ù^AgòeòWÿò Mùf ö gòeòWÿò òKUùe _j*êQ«ò, \ìeeê ciRò\¨ C_ùe \êAUò _ZKûCWÿê[ôaûe ù\LûMfû ö iû]ûeYZü bò Ü bò Ü i Úue Êbûa, Rúa^P~ð¥ûGaõ aûj¥ @ûPeY _âûdZü bò Ü bò Ü ùjûA[ûG; Kò«ê G[ôeê ùKak i Úueù~ûM¥Zû @ûKk^ Keòaû @ êPòZ ö ùiûcù\a Êûcú UòùK bò Ü _âKéZòe[ôùf ö _ZûKû CWÿê[ôaûe ù~còZò ù\Lôùf ùi Kjòùf ‘_ZûKûùe Gjòi Úue GùZ @ûMâj KûjóKò ? Gjû K’Y i Ú_Y ? cù^ùjCQò ùi ZûueKú©òð _ûAñ fûkûdòZ ö G_eò cù^ Keò gòeòWÿò ~òaû ù~ûR^û aûZòf Keòù\ùfGaõ ij~ûZâúcû^uê ùi ùiVûeê ù`eò~òùa ùaûfò RYûAùf ö ùicûù^Kjòùf ù~ ‘Zûùjùf GùZ \ìe @ûiê[ôùf KûjóKò ? ùKak ]ßRû ù\LôaòPkòZ ùjûA_WÿòfYò, @ûC ù~ùZùaùk gòeòWÿòùe e[, _ûfòuò, ùNûWÿû@û\ò ù\Lôa ùiùZùaùk K’Y ùja ? Êûcú @ûjêeò aòaâZ ùjûA_Wÿòùf,ùi Kjòùf cêñ @ù^K iû]ê i Úu \gð KeòQò, Kò«ê Gjò i Ú ò@ûeû, ~òGKò Gjò _âKûe ]^ I Hgß~ð¥ iõMâj KeòQ«ò ö G_eò iû]êue \gð Keòaû@Zꥩc-Gjû Kjò ùi ù`eò~òaûKê aûjûeòùf ö ij~ûZâúcûù^ Zûuê aêSûAùfI iûwùe ~òaûKê _âa©ðûAùf ö iõKú‰ð bûa^û Z¥ûM KeòaûKê _eûcgðù\A ùicûù^ Kjòùf ]ßRû I @^¥û^¥ iûcMâú _âZò aûaûue Zòùk cûZâ@ûiqò ûjó ö bqcûù^ bqò I ù_âcagZü ùiiaê ù\AQ«ò ö G_eò û^û_âKûe aêSûAaû _ùe ùghùe ùi ~òaûKê I aûaûue \gð KeòaûKê eûRò

(304)

ùjùf ö \ßûeKûcûdúùe ù~còZò _âùag KeòQ«ò, @MYûeê aûaûue gâúcêL\gð Keò \âaúbìZ ùjûAMùf ö Zûue ^d^~êMkeê @gî]ûeû _âaûjòZùjaûKê fûMòfû I KY× aû¿eê¡ ùjûAMfû ö icÉ \ìhòZ aòPûe \ìe ùjûAMfûGaõ Zûue Mêeêu aP^ cù^_Wÿòfû ù~ ‘c^ ù~CñVûùe @Zò _âi ÜGaõ @ûKhòðZ ùja ùijò iÚû^ jó Zêce aògâûc ]ûc cù^ Keòa ö’ ùiaûaûue PeYeRùe ùfûUò~òaûKê Pûjêñ[ôùf Kò«ê ù~ùZùaùk aûaûuòKUKê ~ûAQ«ò, aûaû @MÜòaûY ùjûA Kjòùf ‘@ûc Rò òh @ûc _ûLùe

ejòaûKê \ò@, Zêùc Zêc NeKê ù`eò~û@ ö iûa]û^ ! ~\ò _êYò ùKùaciRò\e _ûjûP cûWÿòa ö G_eò i Úu \gð K’Y _âùdûR^, ~òG ciRò\ùe_ZûKû fMûAQ«ò ? K’Y Gjû i Ú_Ye flY ? ùMûUòG lY aò GVûùeej ^ûjó ö Gùa Zûue @ êba ùjûAMfû ù~ aûaû Zûue jé\de K[ûiaê RûYòù^AQ«ò Gaõ ùi Kò_eò iaðm ! òRe @ûPeY _ûAñ ùi f{û@ êba Kùf ö ùi @Ìm Gaõ aûaû cjû ¨ Z[û gê¡, Zûue Gjû jé\ùaû]ùjfû ö aûaû KûjûKê jé\dùe fMûC[ôùf, KûjûKê Zûue _aòZâ jûZùeÆgð Keê[ôùf, KûjûKê iàòZjûi ù\C[ôùf, @ûC KûjûKê iû«ß^û ù\Aù_âc\éÁòùe òeúlY Keê[ôùf ö KûjûKê C\ò _âiû\ ù\C[ôùf ö G_eòicÉ bquê iêLú I i«êÁ Keê[ôùf ö Zûùjùf Zûuê KûjóKò ZòeÄûeKùf ? Gjò _âgÜ ùiûcù\a Êûcúuê @ûù¦ûkòZ Kfû ö Mbúe @ êgúk^Keòaû_ùe ùi @ êba Kùf ù~ Zûu c^ùe ù~Cñ Kêbûa^û @ûiò[ôfûGjû Zû’e _eòYZò ö G[ôeê gòlûfûb Keò GYòKò òRe @ûPeY iê]ûeòaûKêùi iõKÌ Kùf ö aûaûue ùKâû] aûÉaùe Zûu _ûAñ ae\û^ [ôfû öGjû Kjòaû ò¿âùdûR^ ù~ Gjû_ùe ùi aûaûue _ì‰ð geYûMZ ùjûAMùfI Zûue _ecbq _ûfUòMùf ö

^û^ûiûùja Pù¦ûeKe : ùghùe û^ûiûùja Pù¦ûeKeu KûjûYúa‰ð ûKeò ùjcûW_« Gjò @]¥ûd icû¯ KeêQ«ò ö \òù^ cjfiû_Zò I@^¥cû^u ijòZ ^û^ûiûùja \ßûeKûcûdúùe aiò[ôùf ö Gjò icdùeaòRû_êee GK i âû« ~a^ _eòaûe aûaûu \gð ùe @ûiòùf ö aêeLû_eòjòZ cjòkûcû^ue fûRelY bûa^û ù\Lô û^ûiûùja ùiVûeê Pûfò~òaûKêC\¥Z ùjùf Kò«ê aûaû Zûuê òaé© Kùf ö cjòkûcûù^ _ûLKê ~ûAaûaûue \gð Kùf ö RùY cjòkû Zûue cêLûaeY KûXÿò aûaûu PeYùe_âYûc Keò _êYò cêjñ @ûaé© Kùf ö û^ûiûùjau \éÁò Zûu C_ùe _Wÿòfû ö

(305)

cjòkûRYue @_ìað ùiø¦~ð¥ ù\Lô ùi aòùcûjòZ ùjûA_Wÿòùf ö @ûC [ùeZûue iê¦e eì_ ù\Lôaûe Azû ùjfû ö aûaû ^û^ûiûùjaue c^eP*kZûKê RûYòù^ùf ö cjòkûcûù^ aò\ûd ù^Aiûeòaû _ùe aûaû Kjòùf‘^û^û, Zêùc KûjóKò a¥É ùjCQ ? A¦âòdcû^uê ùicû^ue Kû~ð¥ KeòaûKê\ò@ ö @ûùc ùi[ôùe aû]û ù\aû CPòZ êùjñ ö bMaû^ Gjò iê¦e iéÁòòcðûY KeòQ«ò ö GYê Zû’e _âgõiû Keòaû @ûce K©ða¥ ö c^ ]úùe ]úùe

gû« I iÚòe ùjûA~òa ö @ûC ù~ùZùaùk i¹êL \ßûe ùLûfû @Qò, _é \ßûeKÌ^û Keòa KûjóKò ? jé\d ùLûfû [ôùf KòQò @iêaò]û ^ûjó ö c^ùe ~\òLeû_ Pò«û ûjó Zûùjùf Weòaûe K’Y @Qò ? ù^ZâKê Zû’e Kû~ð¥ KeòaûKê\ò@ ö’ Gjò icdùe g¥ûcû ùiVûùe [ôùf ö ùi aûaûu Cqòe Zû_ô~ð¥aêSò_ûeòùf ^ûjó ö ùZYê ù`eòaû eûÉûùe ^û^ûuê _Pûeòùf ö ^û^û ùijòiê¦eú cjòkû I Zûu c^e P*kZû aòhd aûaû RûYò_ûeò[ôaû Kjòùf öaûaûu C_ù\ge @[ð ùi òcÜ_âKûùe g¥ûcûuê aêSûAùf ö ‘c êh¥e c^ÊbûaZü P*k, Kò«ê ZûKê Czévk ùjaûKê ù\aû @ êPòZ ö A¦âòdicìjiað\û aòhdaûi^ûùe fò [û@û«ò, geúeKê ùi[ùe @iÚòe ùjaûKê ù\AòdªYùe eLôaûKê ùja ö ]úùe ]úùe @b¥ûi Keòaû \ßûeû c^e P*kZû

\ìe ùjûA~òa ö @ag¥ A¦âòdMêWÿòKê _ì‰ð òdªY Keû~ûA_ûeòa ûjó, ùZùa@ûùc Zûjû\ßûeû PûkòZ ùjaû CPòZ êùjñ ö ùiø¦~ð¥ Plêe _ò_ûiû, GYêùKøYiò iê¦e Rò òhKê ù\Lôfûùaùk òbðúK bûaùe \éÁò_ûZ Keòaûùeaû]û ûjóö G[ôùe f{û Kò bde iÚû^ ûjó Kò KêaòPûeKê _âgâd ù\aûe _âgÜCVê ûjó ö aòhdaûi^ûeê c^Kê cêq eLô bMaû^u iê¦e iRð ûKê @aùfûK^Keòaû CPòZ ö Gjò_eò bûaùe A¦âòdMêWÿòK ijRùe Gaõ ÊûbûaòK bûaùeòdªòZ ùjûA~òa Gaõ ùKøYiò iê¦e Rò òhKê ù\Lôaûùaùk c]¥ Zêùc

bMaû^uê iàeY Keò_ûeòa ö K[ûUò Gjò_eò: ù~Cñ bMaû^ GùZ iê¦eZûKêiéÁò KeêQ«ò, iòG ùKùZ iê¦e ùjûA^[ôùa ! ~\ò aûj¥ A¦âòdMêWÿòKê òdªYKeû^~ûG Gaõ c^ aòhdaûi^û _Qùe @ ê]ûa^ Kùe Zûùjùf R^àcéZê¥ PKâùe Nû<ò ùjaû iûe ùja ö iêZeûõ aòùaKKê e[Êeì_ cù^ Keòc^Kê iÚòe eLôaûKê ùja Gaõ GùY ùZùY ù\øWÿòaûKê ù\aûKê ùja ûjó öGjò_eò aòùaKgúk e[\ßûeû @ûùc aò¾ê_û\ùe, ~ûjû @ûce _âKéZ òaûiGaõ ù~CñVûeê @ûC ù`eòaûe ^ûjó, ùiVûùe _j*ò_ûeòaû ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(306)

öö _*ûgZZc(50) @]¥ûd öö

KûKûu gòeòWÿò @ûMc^Kê _âZúlû, i Úu bâûZéaZ¨ ù_âc Gaõaûkûeûc ]ìe§eu K[û ö

_âÉûa^û : @^«ùKûUò aâjàûŠ^ûdK eûRû]ôeûR ù~ûMúeûR _eõaâjà gâúiûA^û[ cjûeûRue Rd ùjC ö ùj bqMYue @û]ûe, _eùcgßei\¨Mêeê ö MúZûe gòlû ù\A ~òG @ûcKê gqò \ò@«ò, ùijò _âbê iûA, @ûc_âZò Ké_û\éÁò Ke«ê Gaõ @ûgòh _â\û^ Ke«ê ö

ckdMòeòiÚòZ P¦^ aél ù~_eò C©û_ jeY Keò òG, ùcN ù~_eòRkaéÁò Keò gúZkZû Gaõ iùZRZûe _êfK _â\û^ Kùe, ai« EZêùe_âÇêUòZ _ê¿ ù~_eò Bgßeu C_ûi^ûùe ijûdK jêG, ùijò_eò gâúiûAaûaûue K[û _ûVK I ùgâûZû Cbduê gû«ò I iêL _â\û^ Kùe ö ~òGGjò K[û Kùj aû gâaY Kùe, ùi \êùjñ ]^¥ ö Kjòaû \ßûeû cêL Z[ûgâaY \ßûeû K‰ð _aòZâ ùjûA~ûG ö

Gjû iaðR^aò\òZ ù~ ù~ùZ _âKûe iû]^û Kùf c]¥ i\¨MêeêueKé_û ^ùjùf Rúa^ùe @û]¥ûcôòK fl¥ _âû ò ùja ^ûjó ö Gjò _âiwùeòcÜfòLôZ K[û gêY«ê:-

öö KûKûu gòeòWÿò @ûMc^Kê aûaûu _âZúlû ööKûKûiûùja \úlòZ(1864-1926) : gâú jeò ûc iúZûeûc Ie`

KûKûiûùja \úlòZ 1864 ciòjûùe LŠIßû(ùK¦âúd _âbò è)ùe GK aâûjàY_eòaûeùe R^à MâjY Keò[ôùf ö LŠIßû jòõMYNûUùe _âû[còK gòlû I^ûM_êeùe ùi cû]¥còK gòlû fûbKùf ö Gjû_ùe Cygòlû _ûAñ cê A@ûiòùf ö _â[ùc CAfi ¨ KùfR I Zû_ùe Gf¨ ò ¨Á ¨ KùfRùe@]¥d^ Kùf ö 1883 ciòjûùe ùi iÜûZK fûb Kùf ö Zû_ùeGf.Gf.aò. I ifòiòUe _eúlûùe C©ú‰ð ùjùf Gaõ ieKûeú ifòiòUe`ûcð ùciið fòUòf GŠ Kµû^úùe ù~ûMù\ùf ö KòQòahð _ùe ùi òReGK ifòiòUe `ûcð ùLûfòùf ö

1909 ciòjû _ìaðeê ùi aûaûue ^ûc gêYò [ôùf; Kò«ê Zû_ùe ùiZûue RùY aWÿ bq _ûfUòMùf ö ùfû^ûùbfûùe ùi ejê[ôaûùaùkZûue _êeêYû a§ê ^û^ûiûùja Pù¦ûeKeu ijòZ ù\LûjêG ö Cbùd^û^û aòhdùe @ûkû_ @ûùfûP^û Ke«ò ö \òù^ G_eò @ûùfûP^û icdùe

(307)

KûKû iûùja fŠ^ùe ùUâ PXÿê[ôaû icdùe Kò_eò Liò_Wÿòùf Z[û@ûjZ ùjùf ùijòK[û Kjê[ôùf ö ^û^ûiûùja Zûuê Kjòùf Gjò L¬ùMûWÿ Z[û ~ªYûeê cêqò _ûAaûKê Pûjêñ[ôùf ùi Zûue i\Mêeê gâú iûAaûaûugeYùe ~òaû CPòZ ö GjûKjò ùi aûaûue VòKYû I _ì‰ð aòaeYú ù\ùf öZû ijòZ aûaûue Gjò Cqò c]¥ ù\ûjeûAùf ù~ ‘cêñ ùcûe bqcû^uêiûZ icê\â \ìeeê c]¥ UûYò@ûYòaò, ù~_eòKò \CWÿòùe a§û ùjûA[ôaû_lúUòG UûYò ùjûA @ûùi ö’ ùi GK[û aò ÆÁ Keòù\ùf ù~ ~\ò Zêùcaûaûue ùfûK ùjûA^[ôa Zûùjùf Zûu _âZò @ûKhðòZ ùja^ûjó Kò Zûue\gð còkòa ûjó ö GjòK[û gêYò KûKûiûùjau c^ùe aWÿ @ûMâj I _âi ÜZûùjfû Gaõ ^û^ûiûùjauê ùi Kjòùf ù~ gòeòWÿò ~ûA ùi aûaûuê \gðKeòùa ùZùa geúee _wêZß êùjñ, Zûu c^e P*kZû Z[û _wê @aiÚûKê\ìe Keò gûgßZ @û^¦ _â\û^ Keòaû _ûAñ _âû[ð û Keòùa ö

KòQò\ò _ùe KûKûiûùja cê A aò]û^_eòh\ òaðûP^ iõKâû«ùe@j¹\^Me Mùf I ùiVûùe KûKûiûùja còeòKeu Nùe ejòùf öKûKûiûùja còeòKeu _êZâ aûfûiûùja còeòKe c]¥ ùijò icdùe@gß_â\gð ú _ûAñ @j¹\^Me @ûiò[ôùf ö ùi ùKû_eMûIñe cûcfZ\ûe[ôùf ö òaðûP^ Kûc ieòaû _ùe KûKûiûùja gòeòWÿò ~òaûKê Pûjóùf öcòeòKe _òZû _êZâ c]¥ Kûjû iûwùe Zûuê _VûAùf bf ùjaùaûfò aòPûeKeò RùY C_~êq a¥qòue i§û^ùe [ôùf ö ùZùY Êdõ aûaû Zûueò@ûeû ùg÷kúùe KûKûuê ÊûMZ Keòaûe a¥aiÚû Keê[ôùf ö g¥ûcûu òKUKê

Gjò icdùe Zûu ggêeuVûeê @j¹\^Meeê ùMûUòG ùUfòMâûc @ûiòfû ögûgìue ÊûiÚ¥ aWÿ C\¨ùaMR^K, ùZYê ~[ûgúNâ @ûiòaûKê @^êùeû]Keû~ûA[ôfû ö ùUfòMâûcUò _ûA g¥ûcû PòeûPeòZ bûùa aûaûue @ êcZòù^ùf I @j¹\^Me ~ûA gûgìu ÊûiÚ¥ûaiÚû ù\Lôùf ö ùiùZùaùkgûgìue ÊûiÚ¥ùe C^ÜZò _eòflòZ ùjC[ûG ö ^û^ûiûùja _û^¨ùi I@û®ûiûùja MûùWâ _â\gð úKê ~ûC[ôaûùaùk aûUùe g¥ûcûuê ù\Lôùf öcòeòKeu NeKê ~ûA KûKûiûùja \úlòZuê ù\LûKeò Zûuê iûwùe gòeòWÿòù^A~òaûKê ùicûù^ g¥ûcûuê @ êùeû] Kùf ö g¥ûcûue @ûMc^ aòhdc]¥ ùicûù^ KûKûiûùja I còeòKeuê RYûAù\ùf ö i§¥ûùe g¥ûcûcòeòKeu Nùe _j*òùf I còeòKe KûKûiûùjau ij Zûue _eòPdKeûAù\ùf ö eûZò 10Uû ùUâ ùe ùicûù^ ùKû_eMûIñ ~òaû iÚòe ùjfû ö

(308)

Gjû_ùe GK ùKøZìjk_â\ NUYû NUòfû ö aûfûiûùja còeòKe aûaûueùMûUòG aWÿ `ùUû C_ùe ùNûWÿû~ûA[ôaû K_WÿûUòKê jUûAù\ùf GaõKûKûiûùjauê Zûue \gð KeûAùf ö ~ûjûue \gð _ûAñ ùi gòeòWÿò~ûCQ«ò, `ùUûeì_ùe ùi GVûùe Zûuê \gð^ ù\C[ôaû ù\LôKûKûiûùjaue @û½~ð¥e iúcû ejòfû ^ûjó ö ùi bûaaòjßk ùjûA_WÿòùfI aûaûue PòZâ_âZòcû @ûMùe iûÁûw _âYò_ûZ Kùf ö Gjò `ùUûUò ùcNû_ìRû Keê[ôùf ö Zû’e KûP bûwò~ûA[ôaûeê ZûKê _êYò KûP fùMA aù§AKeòaû _ûAñ ùi còeòKeu _ûLKê _VûA[ôùf ö ùUû aù§A ùjûAiûeò[ôfûGaõ KûKûiûùja I g¥ûcûu jûZùe ZûKê _VûAù\aûKê iÚòe ùjfû ö

10Uû aûRòaû _ìaðeê \êùjñ ùÁi^ùe _j*òùf Gaõ \ßòZúd ùgâYúUòùKU Kùf; Kò«ê MûWÿò ùÁi^ùe _j*òfûùakKê _âak bòWÿ ùjûA[ôfûGaõ ùiûeòh _KûAaûKê c]¥ RûMû^[ôfû ö ùiøbûM¥agZü ùUâ e MûWÿðKûKûiûùja \úlòZue _eòPòZ [ôùf Gaõ ùicû^uê _â[c ùgâYú WaûùeaiûAù\ùf ö Gjò _âKûe Êz¦ùe ~ûZâû Keò ùicûù^ ùKû_eMûIñ ùÁi^ùeIjäûAùf ö ùiVûùe ^û^ûiûùja Pù¦ûeKeuê ù\Lô ùicû^u @û^¦eiúcû ejòfû ^ûjó ö ùi aò gòeòWÿò ~ûC[ôùf ö KûKûiûùja I ^û^ûiûùja_eÆeKê ùKûkûMâZ Kùf Gaõ ùMû\ûaeú ^\úùe iÜû^ Keòaû _ùeZò^òa§ê cògò gòeòWÿò ~ûZâûùe aûjûeòùf ö aûaûuê \gð^ Keòaû _ùeKûKûiûùjau c^ \âaúbìZ ùjûAMfû, @ûLôeê @û^¦ûgî ajòPûfòfû Gaõ@û^¦ùe iaðûw geúe KµòZ ùjaûKê fûMòfû ö aûaû Zûuê Kjòùf ‘cêñ@ù^K \ò ùjfû Zêc _âZúlûùe [ôfò ö ZêcKê @ûYòaû _ûAñ cêñ jó g¥ûcûKê_VûA[ôfò ö’

KûKûiûùja ajê ahð aûaûue \òa¥ iû Üò]¥ùe @ZòaûjòZ Kùf ögòeòWÿòùe ùi ùMûUòG IßûWÿû(\úlòZ IßûWÿû) Zò@ûeò Kùf, ~ûjû _âûdZü ZûueiÚûdú Ne ùjûA~ûA[ôfû ö aûaûuVûeê Zûue ù~ùZiaê @ êba _âû¯ùjfû ùiiaê GVûùe a‰ð û Keòaû i¸a êùjñ ö _ûVKcûù^ gâú iûAfúkû_ZâòKûe KûKûiûùja \úlòZ aòùghûu bûM 12 iõL¥û 6-9 _ûV KùfZûjû RûYò_ûeòùa ö Zûue ùKak ùMûUòG @ êbìZò CùfäLKeò @ûùc GjòK[û icû¯ Keòaû ö aûaû Zûuê Kjò[ôùf @«òc icdùe ùi Zûuê aòcû^ùeaiûA ù^A~òùa, Zûjû iZ¥ _âcûYòZ ùjfû ö 1926 ciòjû RêfûA 5ZûeòLùe ùi ùjcûW_«u ijòZ ùekùe aiò ~ûZâûKeê[ôùf ö Cbdu

(309)

c]¥ùe iûAfúkû aòhdùe @ûùfûP^û Pûfò[ôfû ö KûKûiûùja aûaûuù_âcùe Zfäú^ ùjûA~ûA[ôùf, Gjò icdùe jVûZ¨ ùjcûW_«u Kû§ùe@ûCRò_Wÿòùf Gaõ aò û ùKøYiò ~ªYû I KÁùe ùgh òügßûi Z¥ûM Kùf ö

öö i Úu bâûZéaZ¨ ù_âc öö

gâú ùUù´ Êûcú :Gùa _ea©ðú KûjûYú @ûùfûP^û Keòaû, ù~Cñ[ôeêi Úcûù^ _eÆe _âZò Kò_eò bâûZéaZ¨ ù_âc Ke«ò Zûjû ÆÁ jêG ö [ùe gâúaûiêù\aû^¦ ieÊZú ~òGKò gâú ùUù´Êûcú ^ûcùe _âiò¡, ùMû\ûaeúZU eûRcùj¦âòVûùe gòaòe _KûA[ôùf ö ùi \©ûùZâd bMaû^ueKcðKûŠú, mû^ú Z[û ù~ûMú bq [ôùf ö _êŠkòKeûI ^ûcùe ^ûù¦WÿeRùY IKòf Zûue a§êu ij ÊûcòRúuê ùbUòaûKê @ûiòùf Gaõ @ûùfûP^ûicdùe iûAaûaûue K[û _Wÿòfû ö aûaûue ûc gêYò ÊûcòRú Zûuê Kea¡_âYûc Kùf Gaõ _êŠfòKeûIuê ùMûUòG ^ûeòùKk ù\A Kjòùf ‘ùcûebâûZû gâú iûAuê Gjû @_ðY Keòa Gaõ ùcûe _âYûc RYûA Gjû _âû[ð ûKeòa ù~ ùi ùKùa ùcûùZ bêfòùa ^ûjó Z[û iað\û ùcû _âZò Ké_û\éÁòeLô[ôùa ö ùi Gjû c]¥ Kjòùf ù~ iû]ûeYZü iû]êcûù^ RùY @^¥RYuê_âYûc Ke«ò ûjó, ùZùa iûAu K[û Z ÊZª ö _êŠkòKeûI Zûue ûeòùKkI iù¦g aûaûuê _â\û^ Keòùa ùaûfò Kjòùf ö ùUù´Êûcú aûaûuê bâûZûùaûfò Kjòaû ~[û[ð [ôfû; KûeY aûaûu bkò ùi c]¥ @MÜòùjûZâ(@LŠ]ê ò)aâZ _ûk^ Keê[ôùf ö

cûùi _ùe _êŠkòKeûI Zûue ùKùZK a§êu ijòZ gòeòWÿò Mùf öùUù´ Êûcú ù\A[ôaû ^ûeòùKkUòKê c]¥ iûwùe ù^A[ôùf ö c^cûWÿòKUùe ùicûù^ _j*òQ«ò, Zéhû fûMòaûeê ùKùZK a§ê _ûYò _òAaû _ûAñ

GK SeYû _ûLKê Mùf ö Lûfò ù_Uùe _ûYò _òAaû CPòZ êùjñ, Gjû bûaòUòùK PêWÿû LûAaûKê KûXÿòùf, Kò«ê Zûjû UûY ùjûA~ûA[ôfû ö ^Wÿò@û bûwòùi[ôùe cògûAùf Gaõ icùÉ Zûjû LûAùf ö cûZâ \êbðûM¥agZü ù~Cñ^Wÿò@ûUò bwû~ûA[ôfû Zûjû ÊûcòRú ù\A[ôaû ^Wÿò@û [ôfû ö Gjû RûYòaû_ùe ùicû^u c^ \êüLùe beòMfû ö bd ùjfû ö Gùa Keòùa K’Y ?ùKøYiò _âKûe iûji i*ûe Keò gòeòWÿòùe _j*ò aûaûuê \gð Kùf öaûaûu òKUùe Z ùaZûe iù¦g _j*òiûeò[ôfû, ùZYê ùi _êŠkòKeûIuêù\Lôaû cûùZâ Kjòùf ‘ùcûe bûA _VûA[ôaû Rò òh @ûYö’ ùi aûaûue

(310)

PeY RûaêWÿò]eò @_eû] ÊúKûe Kùf I KéZKcð _ûAñ lcû _âû[ð û Kùf öGjû a\kùe ùi @ûC ùMûUòG Wÿò@û @ûYòù\ùa ùaûfò Kjòùf; Kò«ê aûaûZûKê @ÊúKûe Keò Kjòùf ‘ùijò Wÿò@ûe cìf¥ Gjò Wÿò@ûVûeê ùKùZ MêY@]ôK Zûjû Kk^û Keû~ûA_ûeòa ^ûjó ö ‘Z[û_ò KòQò Pò«û Keòaûe ^ûjó öZêùc òRKê K©ðû ùaûfò KûjóKò bûaêQ ? ùKøYiò Kcð Keòaû icdùe,Zûjû ù~ùZ aWÿ aû ùQûU ùjC òRKê K©ðû cù^ ^Keò @bòcû^ Z[û@jõKûeeê D¡ßðùe ejò Kû~ð¥ Kùf gúNâ Zêce _âMZò ùja ö aûaûue Gjò@û]¥ûcôòK C_ù\g ùKùZ iê¦e [ôfû ö

öö hûVòG R àe _êeêYû iµKð öö

gâú aûfûeûc ]ìe§e(1878-1925) : gâú aûfûeûc ]ìe§e _âbêiµâ\ûde a¥qò [ôùf ö ùi cê´A iû«ûKîRùe ejê[ôùf I cê´AjûAùKûUðùe @ûA^ a¥aiûd Keê[ôùf ö KòQòKûk ùi cê A ieKûeú@ûA^ cjûaò\¥ûkde @]¥l c]¥ [ôùf ö Zûue _ìeû _eòaûe iû©ßòK I]ûcòðK [ôfû ö Zûu iµâ\ûde ùi KòQòahð ùiaû Kùf Gaõ ùijò aòhdùeKòQò ùfLûùfLô c]¥ Kùf ö Gjû_ùe @û]¥ûcôòK Gaõ ]cð Kû~ð¥ _âZòZûue eêPò aXÿòaûùe fûMòfû ö ùi MúZû, mûù^gßeú UúKû Z[û @^¥ Mâ Úcû^@]¥d^ Kùf ö _Še_êe aòùVûaûue ùi bq [ôùf ö 1912 ciòjûùeùi gâú iûAaûaûue iû Üò]¥ùe @ûiòùf ö Q@ cûi _ìaðeê Zûue bûAaûaêfRú Gaõ aûc^eûI gòeòWÿò @ûiò aûaûue \gð Keò[ôùf I NeKêù`eò ùicû^ue c]êe @^êbìZò aûfûeûcu _eòaûee i\i¥cû^uêgêYûA[ôùf ö Gjû_ùe Zûu _eòaûee icùÉ gòeòWÿò ~ûA aûaûue \gðKeòaûKê iÚòe Kùf ö gòeòWÿòùe ùicûù^ _j*òaû _ìaðeê jó aûaû ÆÁ g±ùeKjòù\A[ôùf ù~ ‘@ûRò ùcûe \eaûee ajê ùfûK @ûiêQ«ò ö’ ùiVûùe_j*òaû _ùe @^¥cû^uVûeê aûaûu Gjò aP^ gêYò ]ìe§e _eòaûei\i¥cû^ue @û½~ð¥e iúcû ejòfû ûjó ö ùicûù^ ~ûZâû aòhdùe KûjûKêKòQò aò _ìaðiìP^û ù\A^[ôùf ö aûaû @^¥cû^uê Kjòùf ‘Gcûù^ ùcûe\eaûe ùfûK, ~ûjûu K[û _ìaðeê Kjê[ôfò ö Zû_ùe ]ìe§e bâûZûMYuêfl¥Keò Kjòùf Kò ‘MZ hûVòG R^à ]eò @ûce iµKð ejòQò ö’ icÉ bûAb\ââ Gaõ aWÿ C\ûe _âKéZòe [ôùf ö aûaûu PeYKê òeúlYKeò Keù~ûWÿòùicûù^ \Šûdcû^ ùjûA ejò[ôùf ö ùicû^u c]¥ùe icÉ _âKûe

(311)

iû©ßòK bûa ~[û @gî_ûZ, ùeûcû*, KY×ûaùeû] @û\ò RûMéZ ùjfû Gaõc^ _âi ÜZûùe _ìeòMfû ö Gjû_ùe ùicûù^ aiûNeKê Mùf Gaõ ùbûR^Z[û KòQò icd aògâûc Keò _êYò ciRò\¨ @ûiò aûaûue PeYa¦^û Kùf öaûaû ùiùZùaùk Pòfc UûYê[ôùf ö aûfûeûcuê ùi Pòfc aXÿûAù\ùf öG _~𥫠ùi ùKùa ]ìc_û^ Keò [ôùf, cûZâ aûaûu AzûKê @amûKeò _ûeò Pòfc ]eòùf I aWÿ KÁùe [ùe UûYò aûaûuê ù`eûAù\ùf öaûfûeûcu _ûAñ Gjû \êfðb cêjì©ð [ôfû ö \úNð Q@ ahðeê ùi gßûiùeûMùe_úWÿòZ [ôùf; Kò«ê Pòfc _òAaû cûùZâ Zûue ùeûM \ìe ùjûAMfû öGjû_ùe Zûue @ûC ùKùa Gjò KÁ ùjûA^ûjó ö Q@ ahð _ùe _êYò Zûuê\òù^ gßûiùeûM ùjfû ö Zûjû VòK ùijò\ò [ôfû, ù~Cñ\ò aûaû cjûicû]ôùefú^ ùjûAMùf ö

ùijò\ò Mêeêaûe [ôfû ö ]ìe§e _eòaûe ùijò eûZòùe PbûWÿò Ciôac^beò ù\Lôaûe iêù~ûM _ûAùf ö @ûeZò icdùe aûfûeûc aûaûucêLcŠkùe bMaû^ _ûŠêewûu Êeì_ \gð Kùf ö _e\ò KûKWÿ @ûeZòicdùe Gjûe _ê eûaé©ò NUòfû ö

aûfûeûc ]ìe§e ceûVò bûhûùe i^Ú ZêKûeûcue Rúa^ú PeòZâùfLô[ôùf; Kò«ê _êÉK _âKûgòZ ùjfûùakKê ùi RúaòZ ^[ôùf ö _ùe1928 ciòjûùe Zûue bûAcû^u \ßûeû Gjû _âKûgòZ ùjfû ö Gjò _êÉKe_âûe¸ùe aûfûeûcue GK iõlò Rúa^ú _âKûgòZ ùjûAQò, ùi[ôùe C_ea‰òðZ K[û CùfäL ùjûAQò ö

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(312)

GK _*ûgZ (51) @]¥ûd

C_iõjûe : _PûgZc @]¥ûd ùgh ùjfû Gaõ Gùa @«òc @]¥ûd

@ûMZ ùjfû ö ùjcûW_« Mâ Úe _eòicû ò KeòQ«ò Gaõ Gjò @]¥ûd

ùghùe iìPú_Zâ ùfLôaûKê K[û ù\AQ«ò, ù~Cñ_eò Kò @^¥ ceûVò

]cðMâ ÚMêWÿòKùe aòhd ùghùe iìPú ùfLû~ûA[ûG ö cûZâ \êbðûM¥agZü

ùjcûW_«ue KûMR_Zâ ajê ùLûRûùLûRò Keòaû _ùe c]¥ ùijò iìPú_Zâ

còkòfû ^ûjó ö Zû_ùe aûaûue RùY ù~ûM¥ Z[û ]cð_âûY bq [ûù^e

@aie_âû¯ cûcfZ\ûe aò.bò. ù\a GjûKê eP^û Keò _âÉêZ Kùf ö

Mâ Úe @ûe¸ùe aòhdiìPú CùfäL Keòaû Z[û _âùZ¥K @]¥ûdùe aòhde

iõùKZ gúhðK Êeì_ ùfLôaû @û]ê òK _â[û @ùU ö G[ô_ûAñ @ êKâcYòKû

\ò@û~ûC^ûjó ö GYê Gjò @]¥ûdKê C_iõjûe cù^ Keòaû ~[û[ð ùja ö

\êbðûM¥agZü ùjcûW_« Zûue fòLôZ cìkMâ ÚKê iõùgû]^ Keò ZûKê _âKûgòZ

Keòaû _~𥫠RúaòZ ^[ôùf ö ù~ùZùaùk Gjû ù_âiKê Q_û ùjaû _ûAñ

Mfû ùKùZK aòhd _ì‰ð ùjûA^[ôaû Z[û VòKYû eìù_ iõù~ûRòZ ùjûA^[ôaû

gâú aò.bò. ù\a ù\LôaûKê _ûAùf ö ùZùa G[ôùe KòQò _eòa©ð Keòaûe

_âgÜ CVê [ôfû, ùZYê Gjû ù~còZò [ôfû, ùicòZò _âKûg KeûMfû ö

i\Mêêeê gâú iûAue cjû^Zû : Gùa @ûùc ùijò iûA ic[ðu PeYùe

iûÁûw _âYò_ûZ Keòaû Gaõ Zûue Qûdûùe @ûgâd ù^aû, ~òG Gjò aògß

aâjàûŠe icÉ RWÿ I ùPZ^ _\û[ðe K©ðû @U«ò, ~òG ùKøYiò ùb\bûa

aò û icÉ _âûYúuê icû^ bûaùe ù\L«ò, ~ûjûu _ûAñ icÉ bq GK ö

~òG i¹û^ I @i¹û^, _i¦ I @_i¦ eêPò eL«ò ^ûjó ö ~\ò @ûùc Zûuê

iàeY Keòaû Gaõ Zûu òKUùe geYûMZ ùjaû, iòG @ûce iKk

cù^ûKûc^û Gaõ Rúa^e fl¥ _ìeY Keòaûùe ijûdK ùjùa ö

iõiûee baiûMeKê _ûe Keòaû @Zò KVò ö @ûRò KkêhòZ aòPûee

ZUù\gùe cûdûùcûje SWÿaûZ¥ûùe ù]÷~ð¥eì_K aél C_ôûUòZ

ùjûA~ûAQò ö @juûeeì_K aûdêe _âakZûeê jé\deì_K icê\âùe

N^ùZû`û^ CVòQò, ù~Cñ[ôùe ùKâû] Gaõ NéYûeì_K NWÿò@ûk i«eY KeêQ«ò

Z[û @jõbûa Gaõ iù¦jeì_K û^û iõKÌ-aòKÌe bCñeòùe ò¦û, NéYû,

(313)

Bhðûeì_ú @MYòZ ciô¥ aòjûe KeêQ«ò ö ~\òI Gjò icê\â GùZ bdû^K

Z[û_ò @ûce i\¨Mêeê iûA cjûeûR ùi[ôùe @MÉ¥ Êeì_ @U«ò ö G[_ûAñ

bqMY Kò*òZcûZâ bdbúZ ùjaû _âùdûR^ ûjó ö @ûce i\Mêeê ù^øKûic

@ûcKê Gjò bdû^K baiûMe _ûe KeûAù^ùa ö

_âû[ð û : Gùa @ûùc gâú iyò\û^¦ iûA cjûeûRu i¹êLùe iûÁûw

ùjûA _âYò_ûZ Keòaû Gaõ Zûue PeY~êMkKê bòWÿÿÿò]eò icÉ bqMYue

cwk òcò© _âû[ð û Keòaû Kò ‘ùj _âbê iûA ! @ûc c^e P*kZû Gaõ

aûi^ûKê \ìe Keò\ò@ ö ùj _âbê ! Zêce gâúPeY a¥ZòùeK @ûce @^¥

ùKøYiò Kûc^û ^ejê ö Zêce Gjò PeòZ Nùe-Nùe _j*ê I Gjûe òZ¥

_V^-_ûV^ ùjC Gaõ ù~Cñcûù^ bqò I gâ¡ûe ij Gjûe @]¥d^

Keòùa ùicû^ue iKk iõKU \ìe ùjC ö’

(314)

öö kgîZò öö

ùghùe Gjò _êÉK @]¥d^ \ßûeû `kgîZò aòhdùe CùfäL KeêQò ö

Gjò Mâ Ú _V^-_ûV^ \ßûeû cù^ûaû‚òZ `k @ag¥ _âû ò ùja ö _aòZâ

ùMû\ûaeú ^\úùe iÜû^ Keò, gòeòWÿòe icû]ô c¦òeùe gâú iûAaûaûue

icû]ô \gð Keòaû _ùe Gjò Mâ Úe _V^-_ûV^ aû gâaY _âûe¸ Keòaû

\ßûeû Zâòaò] iõKU \ìe ùja ö icd icdùe gâú iûAaûaûu aòhdùe

@ûkû_ @ûùfûP^û Keòaû \ßûeû @û]¥ûcôòK RMZ _âZò eêPò aé¡ò _ûAa Gaõ

~\ò Zêùc Gjò _âKûe òdcû êiûùe Z[û gâ¡û_ìaðK @b¥ûi Keòa Zûùjùf

Zêce icÉ _û_ ^Á ùjûA~òa ö ~\ò _âKéZùe Zêùc R à céZê¥PKâeê

cêqò PûjêñQ Zûùjùf ZêcKê òZ¥ iûAK[û _V^-_ûV^, iàeY Gaõ

Zûue PeYùe _âMûXÿ _âúZò eLôaûKê ùja ö iûA K[ûeì_K iûMeKê

c Ú Keò ùi[ôeê _âû¯ e ôKê @^¥cû^uê aòZeY Ke, ~Ÿßûeû ZêcKê

òZ¥ ìZ^ @û^¦e @ êba ùja Gaõ ùgâûZûMY @]ü_Z^eê elû

_ûAùa ö

~\ò bqMY @^^¥ bûaùe Zûue geYùe ~û@û«ò Zûùjùf ùicû^ue

‘cêñ’ bûa ^Á ùjûA~ûA aûaûu ij @bò ÜZû _âû¯ ùja, ù~_eò Kò

PòeùiâûZû ^\úcû^ ùghùe icê\âùe fú^ jê@«ò ö ~\ò Zêùc Zòù^ûUò

@aiÚû ~[û RûMéZò, Ê_Ü Gaõ ò\âû c]¥eê ùKøYiò ùMûUòG @aiÚûùe aò

iûAPò«^ùe fú^ jê@ Zûùjùf iûõiûeòK PKâeê cêqòfûb Keòa ö iÜû^

Keò ù_âc Gaõ gâ¡û~êq ùjûA ~òG Gjò Mâ Ú i¯ûjùe _V^ icû¯

Keòùa Zûue icÉ KÁ \ìe ùja Gaõ ~òG Gjûe òZ¥ _V^

Keòùa, Zûuê icÉ bdeê @ag¥ cêqò còkòa ö

Gjûe @]¥d^ \ßûeû _âùZ¥Kuê òRe gâ¡û I bqò @ êiûùe `k_âû ò

ùja ö Kò«ê Gjûe @bûaùe ùKøYiò k_âû òe i¸ûa^û ûjó ö ~\ò Zêùc

Gjò Mâ ÚKê @û\e_ìaðK _V^ Keòa Zûùjùf gâú iûA _âi Ü ùjûA ZêcKê

@mû^ Gaõ \ûeò\â¥e _ûgeê cêq Keò mû^, ]^ Gaõ icé¡ò _â\û^ Keòùa ö

~\ò GKûMâPò© ùjûA òZ¥ ùMûUòG @]¥ûd _ûV Keòa, Zûùjùf @_eòcòZ

iêL _âû ò ùja ö Gjò Mâ ÚKê Mêeê_ì‰òðcû, ùMûKêkûÁcú, eûc^acú Gaõ

aòRdû\gcú Z[û \ú_ûakò \ò @ag¥ _ûV Keòaû CPòZ ö ~\ò ]¥û^_ìaðK

(315)

Zêùc ùKak Gjò Mâ Úe @]¥d^ Keê[ôa Zûùjùf ZêcKê iêL, iù«ûh

_âû¯ ùja Gaõ iað\û iûA PeYûeaò¦e iàeY ejòa Z[û baiûMe _ûe

ijR ùjûA~òa ö Gjûe @]¥d^ \ßûeû ùeûMúuê ÊûiÚ¥, ò¡ð uê ]^, \êüLú

Gaõ _úWÿòZuê gû«ò _âû¯ ùja Z[û c^e icÉ aòKûe \ìe ùjûA cû^iòK

gû«ò fûb ùja ö

_âòd bq Gaõ ùgâûZûMY ! @û_Yuê _âYûc_ìaðK ùcûe ùMûUòG òùa\^

ù~ ~ûjûue K[û @û_Y GùZ\ò^ Gaõ cûieê gêYò@ûiêQ«ò, Zûue

KkòKkêh^ûgKûeú cù^ûje PeYKê ùKùa aòiáZ ùjaûKê \ò@«ê ûjó ö

ù~Cñ Ciôûj, gâ¡û Gaõ ]¥û^ ijKûùe @û_Ycûù^ Gjò K[ûe _V^ I

gâaY Keòùa, gâú iûA Z\ êeì_ ùiaû KeòaûKê @ûcKê i\¨aê¡ò _â\û^

Keòùa ö

_âiû\û_ðY :

ùghùe @ûùc Gjò Mâ ÚKê icû¯ Keò iaðgqòcû^ _ecûcôûu CùŸg¥ùe

òcÜfòLôZ Ké_û I _âiû\ bòlû Keòaû:-

‘ùj _eùcgße ! _ûVK Gaõ bqMY gâú iûA-PeYùe _ì‰ð Gaõ @^^¥

bqò fûb Ke«ê ö gâú iûAue cù^ûje Êeì_ iað\û ùicû^ue d^ùe

aûi Keê Gaõ icÉ _âûYúu c]¥ùe ùicûù^ ù\aû]ôù\a iûA bMaû^ue

\gð Ke«ê ö GacÉê ö’

gâú i\¨Mêeê iûA^û[û_ðYcÉê ö gêbõ baZê öö

(i¯ûj _ûeûdY : i¯c aògâûc)

Iñ gâú iûA~güKûd gòeòWÿòaûiòù^ cü ö

icû¯

(316)

- @ûeZò -@ûeZò iûAaûaû ö ùiøL¥\ûZûe Rúaû ö PeY eRZfú ö \¥ûaû \ûiû aòiûaû,

bqûõ aòiûaû ö @ûeZò iûAaûaû ö Rûkê ò@û @^w ö ÊÊeì_ú eûùj \w öcêcêlê R^ûõ \ûaú ö òR ùWûkû gâúew ö @ûeZò iûAaûaû ö ö1ö Rdû c^úùR÷iû bûa ö Zdû ùZ÷iû @ êba ö \ûaòiú \dûN^û ö Hiò ZêSò jò cûa ö@ûeZò iûAaûaû ö2ö ZêcùP ^ûc ]¥ûñZû ö jùe iõiéZò a¥[û ö @Mû] ZaKeYúñ ö cûMð \ûaòiú @^û[û, \ûaòiú @^û[û ö @ûeZò iûAaûaû ö ö3ö Kkò~êMú@aZûe ö iMêY aâjà iûPûe ö @aZú‰ð Sûfûiò ö Êûcú \© \òM´e ö \©\òM´e ö @ûeZò iûAaûaû öö4ö @ûVû \òaiûñ Mêeêaûeú ö bq KeòZò aûeú ö_âbê_\ _jûadû ö ba bd òaûeò ö bd òaûeò ö @ûeZò iûAaûaû öö5öcûSû òR \âa¥ ùVaû ö Za PeYeR ùiaû ö cûMûùYñ ùjPò @ûZû ö Zêc¨jûù\aû]ôù\aû, ù\aû]ôù\aû ö @ûeZò iûAaûaû öö6ö AzòZ \ú^ PûZK ö òcðkùZûd òRiêL ö _ûRûùañ cû]aûdû ö iû¸ûk @û_êfú bûK ö @ûeZò iûAaûaû öùiøL¥\ûZûe Rúaû ö ö7ö

- bûaû[ð -

ùj _âbê iûAaûaû, @ûùc @û_Yue @ûeZò KeêQê ö ùj iKk Rúaue@û^¦\ûZû, @û_Yue Gjò ùiaK I bqcû^uê @û_Yue PeY]ìkòùe @ûgâd\ò@«ê Gaõ @ûce Kûc^û I aûi^û MêWÿòKê ]ßõi Keò\ò@«ê ö @û_Y @ûcôfú^ ej«òGaõ cêcêlêcû^uê Bgßeue \gð Keû«ò ö ~ûjûe a¥ûKêkZû I bûa ù~_eò @û_YZûKê ùi_eò @^êbìZò \ò@«ò ö ùj \dûkê ! @û_Yue cjòcû Gjò_eò ö @û_Yue^ûc iàeY I ]¥û^ \ßûeû iõiûee icÉ bd \ìe ùjûA~ûG ö @û_Yue aP^egqò @^^¥ I @Zêk^úd ö @û_Y iað\û \êüLú I @ijûdKê ijûdZû Keò[û«ò öGjò Kkò~êMùe @û_Y iaða¥û_ú \©ûaZûe, iMêY aâjà eì_ ]ûeY KeòQ«ò ö@û_Yu _ûLKê Mêeêaûe @ûiê[ôaû bqcû^ue iûõiûeòK bdKê @û_Y \ìeKeò\ò@«ò ö ùj ù\aû]ôù\a ! @û_Yue PeY ùiaûùe ùcûe \ò^ ~ûC öùcN ù~_eò PûZK _lúKê aògê¡ Rk _â\û^Keò Zû’e Zéhû jeY Kùe ùijò_eòGjò eP^ûKûeKê iêL _â\û^ Keò @û_Yue aP^ elû Ke«ê ö

Iñ gâú iûA ~güKûd gòeòWÿòaûiòù^ ^cü öIñ gû«òü gû«òü gû«òü ö