Fonds1818

Magazine#2 2016

thema

Deze lente:Pop-up expositie over Haagse periode Vincent van Gogh

In het bijzonder:Honey Highway

In gesprek met: Leo Adegeest

dragen aan een bloeiende buurt

2

“Vincent van Gogh hoort bij Den Haag”, stelt

Wimmie Hofstra. “Hij heeft hier zeven van zijn 37 levens­

jaren gewoond en gewerkt, tweehonderd van zijn negen­

honderd brieven geschreven. Den Haag was één grote

leerschool voor hem. Weinig mensen weten dat. Vorig

jaar, 125 jaar na zijn overlijden, was het Van Gogh­jaar.

Dat werd groots gevierd, maar nauwelijks in Den Haag.

Zijn periode hier is onderbelicht.” Daar wil de Haagse

kunsthistorica verandering in brengen, met onder

meer een expositie van het Haagse werk van de

wereldbekende kunstschilder.

“Een tentoonstelling met originele werken die verspreid

zijn over de hele wereld, is te kostbaar en te hoog

gegrepen.” Als alternatief is gekozen voor stoffen panelen

waarop aan beide kanten werk van de schilder is geprint.

“De gaarkeukens, de weeskinderen, de achterkant van

fabrieken. De onderwerpen die Vincent van Gogh koos,

de zelfkant van de maatschappij, dat was uniek in zijn

tijd.” Ook is er een toelichting op de panelen te lezen,

met bijhorende citaten uit zijn brieven. En in de achter­

grond zijn schilderijen uit de Franse periode van Van Gogh

te herkennen. “Een omkering: zijn Haagse werk was de

voorbereiding op dat veel bekendere werk, maar staat

hier nu centraal. Want Hagenaars moeten weten wat

hun erfgoed is. We moeten Vincent van Gogh claimen.”

Vanaf 16 april, de dag van de Haagse geschiedenis,

is de tentoonstelling te zien in onder andere het Jan van

Goyenhuis aan de Dunne Bierkade. “Het is een pop­up

tentoonstelling die je overal kan opzetten. Maar het liefst

op een betekenisvolle plek als deze: de vroegere woning

van de gelijknamige landschapsschilder, vlak bij het

Weeshuis, het Oude Mannenhuis, de woning van Vincent

van Gogh. Dit was zijn dagelijkse leefomgeving.”

Eerder organiseerde Hofstra er al een voorproefje voor

familie en vrienden, met zes panelen. “Dankzij Fonds 1818

is de uiteindelijke tentoonstelling veel groter geworden:

in totaal 24 banners, vertaald in zeven talen. En er is

een boekje met een route langs 76 locaties die van

grote betekenis waren voor Vincent van Gogh, van de

Laakmolen tot de Lange Beestenmarkt.”

vincentvangoghexperience.com

‘Den Haag moet Van Gogh claimen’

Deze lente

Pop-up expositie over Haagse periode Vincent van Gogh

3

beste lezer,

Vitrine

Diverse projecten in het kort Pagina 12

dragen aan een bloeiende buurt Sinds een aantal jaar ben ik imker. Samen met twee collega’s zorg ik

voor twee bijenvolken die leven in de tuin achter ons kantoor. In 2010

veranderde het rafelige parkeerterrein achter ons pand in een

openbare tuin. Ik heb me er toen voor ingezet dat dit zo veel mogelijk

biologisch zou gebeuren en dat er bijen zouden komen. Met een

imkeropleiding als logisch gevolg.

De laatste tien jaar is duidelijk geworden dat naast de honingbij ook

allerlei andere, in het wild voorkomende bijensoorten cruciaal zijn

voor de voedselproductie. Driekwart van alle voedselgewassen is,

in ieder geval deels, afhankelijk van bestuiving. Maar een toenemend

aantal soorten bestuivers wordt met uitsterven bedreigd.

Dat verlaagt de opbrengst van fruit, groenten en noten. Oorzaken zijn

de intensivering van de landbouw met zijn monoculturen, de inzet

van bestrijdingsmiddelen, ziekten en klimaatverandering.

Dat het fonds meer kon doen dan het neerzetten van een paar bijen­

kasten, was duidelijk. Ik kwam in contact met de Groene Cirkels.

Een uniek initiatief van bedrijfsleven, overheden, kennisinstellingen

en natuur­ en milieuorganisaties waar het fonds zich bij aansloot.

Samen met de Provincie Zuid­Holland, ook een cirkelpartner,

startten we de actie Bijen in de Buurt met als doel de bij én andere

bestuivers te helpen over leven. Samen met bewoners leggen we

groene zones aan waar de diertjes schuilplaatsen en voedsel

kunnen vinden. We kunnen niet zonder ze!

Carien Janssen van RaayFonds 1818

Inhoud

thema voorwoord

gerelateerd

en meer

Om de bijen te helpen overleven vinden de meest

uiteenlopende partners elkaar. Bedrijfsleven,

overheden, natuur­ en milieuorganisaties en

Fonds 1818 hebben zich verenigd in Groene

Cirkels Bijenlandschap. Een ongewone combi­

natie met één missie: Red de Bij. Pagina 4

Honey Highway De brede berm langs de nieuwe snelweg tussen

Delft en Schiedam wordt een waar bijenparadijs.

Deborah Post wist Rijkswaterstaat zo ver te

krijgen het talud in te zaaien met bijvriendelijke

bloemen. Ideaal voor de bijen van Deborah’s

Bijenfarm. Pagina 9

Testcase met voorbeeldfunctieOp het terrein van Heineken in Zoeterwoude

wonen 34 verschillende soorten bijen. Een

onverwacht grote populatie voor een bedrijfs­

terrein. Leo Adegeest kreeg opdracht het

traditionele parklandschap rond het Heineken

hoofdkantoor in te richten als oase voor

wilde bijen. Pagina 10

3

Terugblik

CareClownsPagina 14

Van het fonds…

Buitenspeeldagactie in samen-werking met Jantje BetonPagina 15

Thema

‘Andere natuurgebieden hebben olifanten of orang-oetans, wij hebben bijen’

5

Thema

Bijen floreren niet in het door de mens gecultiveerde landschap. En dat terwijl we ze hard nodig hebben. In Zuid-Holland zijn overheid,

bedrijfsleven, burgers én Fonds 1818 rond de tafel gaan zitten. Met als resultaat dat we voortaan langs bloemrijke tuinen, bermen en

weilanden de stad uit kunnen fietsen. Mits iedereen meedoet.

Bijdragen aan een bloeiende buurt

Zoals te verwachten van een 19­jarige is Iris

Vroomans geïnteresseerd in de bloemetjes

en de bijtjes. Maar dan letterlijk. “Ik ben

samen met mijn moeder plantjes gaan halen

bij de Intratuin, met een voucher die we in

de brievenbus hadden gekregen.” De voor

bijen aantrekkelijke plantjes staan nu in hun

voortuin aan de Broekwegschouw in

Zoetermeer. “We waren de eersten hier in

de buurt die meededen.” Bordjes in andere

tuinen tonen dat er inmiddels meer straat­

genoten deelnemen aan Bijen in de Buurt.

Het project Bijen in de Buurt is opgezet door

Fonds 1818. “Het is organisch ontstaan”,

vertelt projectadviseur Carien Janssen van

Raay. “We willen de bij graag helpen. Door

financieel bij te dragen aan bijenprojecten,

mits deze een sociaal of educatief karakter

hebben. Maar we nemen zelf ook initiatief.”

Janssen van Raay is opgeleid tot imker, net

als twee van haar collega’s. Zij zorgen voor

twee bijenvolken achter het kantoor van

Fonds 1818 in de binnenstad van Den Haag.

“We hebben van het parkeerterrein een

openbare tuin gemaakt, mét bijenkasten.

Zo leveren we in dit kleine gebiedje onze

eigen bijdrage aan de biodiversiteit.” De zaai­

actie in 2014 besloeg een groter gebied.

“We hebben toen voor 16.000 vierkante meter

in de regio bestuiversvriendelijk bloemen­

zaad uitgedeeld, in samenwerking met het

Haags Milieucentrum. Dat was zo’n succes

dat we ermee verder wilden.”

Wilde beestjesBijen in de Buurt richt zich specifiek op wilde

– solitair levende – bijen in het Land van Wijk

en Wouden, het poldergebied tussen Leiden,

Zoetermeer en Alphen. “Honingbijen worden

vertroeteld door imkers. Maar het gaat

ook niet goed met de wilde beestjes”, legt

programmamanager en ‘bioloog van origine’

Hannie Korthof uit. “Dat komt door ruil­

verkaveling, tekort aan wilde plekken,

chemische bestrijdingsmiddelen en gebruik

van kunstmest. Bijen regelen de bestuiving,

waarvan zeventig procent van onze

voedselgewassen afhankelijk is. Als er

weinig bijen zijn, dan is dat slecht voor de

biodiversiteit, de veerkracht van de natuur.”

Korthof benadert mensen die wonen of

werken langs zogenoemde linten: fietsroutes

van de stad naar het buitengebied. “Hun

vragen we plantjes en bollen te planten,

om die routes aantrekkelijk te maken voor

bijen.” De planten kunnen worden opgehaald

bij tuincentra, zoals de Intratuin in

Zoetermeer. Bedrijfsleider Dave van Luijken

vindt het ‘een goed initiatief om consumenten

meer bewust te maken van groen en alles

wat daarin leeft’. “Wij zijn al langer bezig

om te voldoen aan de vraag van de klant

naar planten die zijn geteeld zonder voor

insecten schadelijke bestrijdingsmiddelen.

Want wij houden van de natuur, het is onze

business. En planten zijn de basis.”

Intratuin – ook de filialen in Voorschoten

en Zevenhuizen – verstrekte vorig jaar zo’n

vijftienhonderd planten aan deelnemers

aan Bijen in de Buurt. “Twaalf plantjes per

persoon.” Wijktuin Broekweg in Zoetermeer

6

blij mee. “Kinderen horen te leren hoe het

zit met planten, bijen en vlinders. En dat lukt

beter door het in het echt te zien dan uit

een boekje.”

Op het groene schoolplein drommen de

kinderen nieuwsgierig samen rond het houten

kastje vol stenen en takjes. Korthof legt aan

de 9­jarige Djessy Traoré uit dat daarin bijen

kunnen nestelen. Als het meisje hoort dat er

in Nederland 360 soorten bijen voorkomen,

reageert ze verbaasd. “Wauw, dat wist ik

niet. Het zou leuk zijn als er hier een paar

komen wonen.”

BevlogenheidFonds 1818 zocht voor Bijen in de Buurt

samenwerking met de provincie, die al

streefde naar een zogenoemd bijenland­

schap in Zuid­Holland. Janssen van Raay:

was uitdeelpunt voor bloembollen. “De Broek­

weg is een van de bijenlinten, dus we zitten

met de wijktuin letterlijk aan het lint”, aldus

Simone Langeveld. Samen met andere

vrijwilligers deelde ze vorig jaar honderd

bollenpakketten uit. Een aantal daarvan

werd in de wijktuin zelf geplant. “Hier was

al een voor bijen interessante boomgaard

met appels en peren. En we hebben imkers,

voor honingbijen. Maar nu lokken we ook

wilde bijen.”

BewustwordingDit voorjaar worden voor het tweede jaar

op rij bollen en planten verspreid. “Linten

vormen met inwoners kost tijd, omdat er

bewustwording moet ontstaan”, verklaart

Korthof. “Er zijn nu zo’n vierhonderd deel­

nemers, waaronder dus ook buurttuinen.

En scholen doen ook mee. Dat is belangrijk,

want het begint natuurlijk bij de jeugd.”

Voor basisschoolleerlingen is er een speciaal

lespakket over bijen ontwikkeld. De helft van

de 240 scholen in Holland Rijnland bestelde

via Bijen in de Buurt bollen voor op het

schoolplein of een bijenhotel. Zo ook de

Willem de Zwijgerschool in Leiderdorp.

Locatiecoördinator Charlotte Lendfers is er

Thema

“We zijn toen toegetreden

tot de Groene Cirkel

Bijenlandschap, waarvan

ons project inmiddels

onderdeel uitmaakt.” De Groene Cirkels

vormen een platform voor verschillende

partijen met duurzame ambities.

“Het is een organisatie met onwaarschijnlijke

partners. Na oprichting door de provincie

Zuid­Holland, bierbrouwer Heineken en

kennisinstituut Alterra sloten Rijkswaterstaat,

Naturalis, Waterschap Rijnland, verffabrikant

Akzo Nobel, gemeenten en natuurorganisaties

zich aan, ieder vanuit z’n eigen bevlogenheid.”

Provinciaal gebiedsregisseur Menko

Wiersema vergelijkt de Groene Cirkels graag

met de Ronde Tafel van koning Arthur:

“Binnen de Groene Cirkels is iedereen gelijk,

net als aan de Ronde Tafel. De partners zijn

de ridders. En er is een heilige graal, in dit

geval het terugdringen van de bijensterfte.

Dat lukt geen van de partners alleen,

maar kan wel als overheden, bedrijfsleven,

wetenschap en burgers samenwerken.”

Groene brouwerijBierbrouwer Heineken besloot het bedrijfs­

terrein in Zoeterwoude ‘bijvriendelijk’ in te

richten. “De gemeenten Alphen aan den Rijn,

Leiden en Zoetermeer zijn al langer bezig

met de bij. Langs de verbindingsroute N11,

die door Rijkswaterstaat bijvriendelijk wordt

beheerd, waren wij de ontbrekende corridor”,

verklaart Rutger Kleinmann, als teamleider

facilitair bedrijf verantwoordelijk voor het

groenbeheer bij de brouwerij. “Heineken

‘Het is heel concreet en iedereen kan meedoen, dat is het leuke eraan’

Bijenprojecten die een donatie kregen

2011 Eigen project om bijen te houden in de openbare stadstuin 2011 Tentoonstelling van de imkervereniging Leiden en Hortus2012 Educatieve kunstbij van de Haagse imkersvereniging

2014 Zaaiactie in samenwerking met het Haags Milieucentrum

2015 Acht bijenkasten voor de BIJenfarm bij de Honey Highway2015 Demonstratiekasten voor de imkersvereniging Leiden

2015/2016 Bijen in de Buurt in samenwerking met de

provincie Zuid-Holland

Totaal: € 111.500

7

Thema

heeft z’n eigen duurzaamheidsdoelstelling

wereldwijd. Het verdient zich terug als je

bijvoorbeeld energie bespaart. En je wilt aan

de wereld laten zien dat je het goed doet.

Maar het is niet alleen maar commercieel, er

zit ook ziel in. We willen ‘de groene brouwerij’

zijn in samenwerking met de omgeving:

het Groene Hart.”

De brouwerij en het hoofdkantoor van

Heineken staan op honderd hectare grond,

waarvan dertig groen. Er werken een kleine

tweeduizend mensen. “Het idee was dat

zij zelf zouden gaan schoffelen in de groen­

tetuin op het terrein”, vertelt Kleinmann.

“Maar de participatie valt tegen. Mensen

gaan na het werk liever meteen naar huis.

Maar door het nieuw aangelegde biopad kun

je nu vanuit de kantine toch even naar buiten,

voor een wandeling tussen de bloemen, voor

wat beweging en vitamine D.”

“Ik ben ervan overtuigd dat als we het leuker

maken, meer mensen mee gaan doen”,

stelt Kleinmann. Hijzelf heeft de smaak in

ieder geval te pakken: “Ik ga de bestrating

uit mijn tuin halen, dan komt er meteen

leven op af. Het is een probleem op wereld­

schaal, maar je kunt betrekkelijk makkelijk

effect hebben op je directe omgeving.”

Bloeiende bermen“Het is heel concreet, dat is het leuke eraan”,

stelt Korthof van het project Bijen in de

Buurt. “Een paar jaar geleden waren er nog

geen bloeiende bermen, inmiddels ligt er

62 kilometer.” Vorig jaar is een zogenoemde

nulmeting gedaan in het poldergebied.

Op verschillende plekken zijn de bijen geteld.

Drie jaar later, in 2018, staat opnieuw zo’n

telling gepland. “Het doel is gezonde popu­

laties wilde bijen en honingbijen, met minder

dan tien procent wintersterfte onder

honingbijen.”

De provincie Zuid­Holland probeert onder­

tussen een internationaal keurmerk te krijgen

voor het gebied tussen Alphen, Zoetermeer

en Leiden, inclusief de steden zelf. “Dat wordt

dan een Verified Conservation Area”, legt

Wiersema uit. “Andere natuurgebieden

hebben olifanten of orang­oetans, wij hebben

bijen. Zo’n keurmerk is een eer. En je kunt

aanspraak maken op Europese subsidies.

We hebben nog twee jaar de tijd om ons te

bewijzen, ook met Bijen in de Buurt. Samen

met wijkverenigingen, boeren, omwonenden.

We hebben de burgers er bij nodig.”

“Narcissen. Irissen. Kleine hyacinten.

Scilla, met prachtige, blauwe bloemetjes.”

Darna Weinstein somt vol liefde op wat er

uit de bollen is gekomen die ze kreeg via

het project Bijen in de Buurt. Ze plantte ze

rondom haar woonboot in de Leidse Zijlsingel.

“Ik huur van de gemeente een tuintje voor

mijn boot. Daar heb ik een paar bakken voor

laten maken en potten neergezet. Eerst had

ik er geraniums in, maar nu bollen. Dus zelfs

met een woonboot, waarvan er bijna drie­

honderd zijn in Leiden, kun je prima meedoen

aan dit project.”

fonds1818.nl/bijenindebuurt

groenecirkels.nl

Rutger Kleinmann en Leo Adegeest (pag. 11) van Heineken

8

Belangrijkste bijen langs de bijenlinten

Thema

Alphen aan den RijnKoudekerk aan den Rijn

Hazerswoude-Rijndijk

RidderveldZegersloot‘s-Molenaarsbuurt

Molenwetering

Gouwsluis

Station Alphena/d Rijn

Lage Zijde

Zegerplas

Kerk en Zanen

Chu

rchi

lllaan

Oudshoornseweg

Emmalaan

Hooftstraat

Hooftstraat

P. Doel-manstr.

Azië-

laan

Oslopad

Indiapad

Copepad

Castellum-straat

Europalaan

Noorder-

keerkring

R. Wallen-bergplein

Hoorn

Wilhelm

inalaan

Prins Bernhardlaan

Laa

n de

r Con

tinenten

Bijenlint

Aansluiting op buitengebied

Fietsknooppuntennetwerk

Legenda

24

24

19

8

7

6

14

15

16

17

20

1

9

23

13

5

36

34

6

18

2

3

10

4

12

0 500 1000 m

Bijenlinten in Alphen a/d Rijn

Zoetermeer

Benthuizen

Zoetermeerse Plas

Rokkeveen

Dorp

Oosterheem

Noordhove

Seghwaert

Zoeterhage

Palenstein

Centrum

De Leyens

Buytenwegh

Station Zoetermeer

Station Zoetermeer Oost

Driemanspolder

Meerzicht

Voorweg

Buytenwegh

De Leyens

Leidsewallen

Delftsewallen

Dorp

Centrum West StadhuisPalenstein

Seghwaert

Willem Dreeslaan

Oosterheem

JavalaanEers

teSt

ation

s-str

aat

Pilatus-dam

Dorpsstraat

Dorpsstraat

Vlamingstraat

Voorweg

Kaag

-ka

deKl

ippe

r-ka

deTu

rfsch

ip-

kade

Meerpad

Muz

iekla

an

Paul

Scholten-

rode

Leopold-

hove

Broe

k-w

eg-

kade

Sartr

e-zi

jde

Broe

kweg

zijd

e

Europalaan

Titu

s Br

ands

-m

a-ho

ve

Den

Br

aban

-de

rhov

e

Menno Ter Braakhove

Panamapad

Peter Zuidhove

Voorweg

Voorweg

Schinkelweg DenHoornBleiswijkse-weg

Fokk

erstr

aat

Van derHagen-straat

Ediso

n-str

aat

Australiëweg

Zegw

aarts

eweg

Zegw

aarts

eweg

Julianalaan

pla

ntso

en

Du Meelaan Van Aalstlaan

Leids

e-

wallen

Delf

tse-

wa

lle

nBr

oek-

weg

se-

kade

0 500 1000 m

Bijenlinten in Zoetermeer

80

33

29

30

31

32

43

42

41

1

2

3

35

36

38

39

40

34

34

Van

Door

nen-

Bijenlint

Aansluiting op buitengebied

Fietsknooppuntennetwerk

Legenda

24

Gemeente Alphen a/d Rijn: de grote wolbijLijkt op een wesp. Hangt stil in de

lucht. Hij verzamelt haartjes van

planten om nestcellen van te

bouwen. Hij nestelt in bloempotjes

en muurspleten en is in het

Archeon gevonden.

Gemeente Zoetermeer: het vosjeHet is een echte tuin­ en parksoort:

hij houdt vooral van halfopen

landschap met bloeiende bomen

en struiken in combinatie met

open grond. Je ziet ’m op allerlei

bloemen, van paardenbloem tot

wilg en meidoorn.

Bijen in de BuurtAlle bewoners langs de bijenlinten krijgen in april en mei 2016 opnieuw de kans bijvriendelijke

planten en bollen aan te vragen. Voorwaarden voor deelname: u woont langs een van de

geselecteerde bijenlinten, u plaatst de planten of bollen in uw tuin langs de openbare weg.

Kijk voor alle voorwaarden, de adressen die in aanmerking komen en om aan te melden op

bijenindebuurt.nl

Leiden

Leiderdorp

Voorschoten

Zoeterwoude-RijndijkLage Zijde

Stevenshof

Fortuinwijk

Tuinstadwijk

Hoge Mors

Lage Mors

Leeuwenhoek

Merenwijk

Noorderkwartier

De Waard

Zijlkwartier

Buitenhof

Leyhof

Voorhof

N 206

N 206

N 206

A4A4

A4A4

Burg

-gr

aven

-la

an

Fruin

Cron

e-st

ein-

kade

v.d Brandeler-

kade

Lorentz-

kade

Kanaal-

weg

Haagweg

Haag

weg

Witte Singel

Meijers-

kade

Kasteel-

hof

Wiericke-

str.

Vlist-str.

Zijls

inge

l

Zoeterwoud ses

inge

l

Zoeterwoudsesingel

0 500 1000 m

15.1087

Bijenlinten in Leiden

38

81

78

7588

87

99

79

53

90 91

72

49

41

86 85

69

73

71

laan

Bijenlint

Aansluiting op buitengebied

Fietsknooppuntennetwerk

Legenda

24

Gemeente Leiden: de boomhommelLeeft in nestkastjes en boomholtes,

komt voor in tuinen en stadsparken.

De grote wolbij

De boomhommel

Het vosje

“Kijk om je heen”, roept Deborah Post uit. “Alles is

groen en gras.” De omgeving van Op Hodenpijl, in de

polders van Midden­Delfland, is landelijk. Voor velen

juist de reden om de buitenplaats te bezoeken. Maar de

bewoonster van de boerderij op het landgoed ondervindt

ook nadelen van het landschap. “Ik houd bijen, maar

die gaan dood. Er is niet genoeg stuifmeel en nectar

om ze van voedsel te voorzien, zodat goed overwinteren

mogelijk is.” Veel imkers voeren hun bijen suiker om

het tekort aan bloemen te ondervangen. Maar Deborah

besloot iets aan het probleem zelf te doen.

“Liefde voor de natuur, dat is de filosofie van mijn familie”,

vertelt Deborah. Haar ouders, Dirk en Tilly Post, kochten

de leegstaande kerk aan de Rijksstraatweg in Schipluiden

in 2004, om deze drie jaar later volledig gerenoveerd

open te stellen voor publiek. Tegen de achterkant van

de kerk werd een restaurant gebouwd, waar gekookt

wordt met producten uit de stal en moestuin bij de

boerderij. Sinds 2011 organiseert Deborah speciale

BIJendiners, die volledig in het teken staan van de

insecten. Inmiddels zijn achthonderd mensen aange­

schoven. “Artsen, notarissen, Westlanders, huisvrouwen,

natuurliefhebbers. Ik vraag ze allemaal: ‘Wat ga jij

morgen doen?’ En iedereen komt in actie.”

Honey Highway

Deborah heeft het initiatief genomen voor de Honey

Highway. “Een blijvend paradijs voor bijen in de berm”,

zo omschrijft ze het. “Om een gezonde bijenpopulatie

te krijgen is meer nodig. Stoppen met het gebruik van

landbouwgif bijvoorbeeld. Maar daar heb ik geen invloed

op. Aan de voedselvoorziening kan ik wel zelf iets doen,

bedacht ik.” Ze ging op zoek naar schrale grond, waar

geen kunstmest of gif in zit. “Op natuurgebieden na

bleken alleen bermen geschikt. En waar mensen tégen

de A4 waren, zijn ze vóór bloemen.” Een jaar lang werkte

ze er vervolgens aan om haar plan uitgevoerd te krijgen.

“Ik moest de juiste mensen zien te vinden binnen een

ondoordringbaar bolwerk als Rijkswaterstaat.” Dat lukte.

November vorig jaar werden negentig vrachtwagens

extra zand en kilo’s biologische bloemenzaad gestort en

ingezaaid in de tien meter brede berm langs de nieuwe

snelweg tussen Delft en Schiedam. In Schiedam zelf, maar

ook in Rijswijk en het Westland, wordt het voorbeeld

inmiddels gevolgd.

Deze lente en zomer staat de berm in bloei. De honing­

bijen die op de Honey Highway afkomen, vinden een thuis

in Deborah’s BIJenfarm op de buitenplaats. “Want je

moet honingbijen wel opvangen.” Dat doet ze in bijen­

kasten bekostigd door Fonds 1818, dat daarmee ook

BIJlessen en imkercursussen mogelijk maakt.

“Op 29 april is er weer een BIJendiner en op 30 april start

de cursus biologisch­dynamisch imkeren. Ik imker sinds

een paar jaar op die manier, die beter is voor de bijen­

gezondheid, en het heeft mijn ogen geopend.”

honeyhighway.nl

ophodenpijl.nl

‘Bijenparadijs in de berm’

9

In het bijzonder

‘Je moet de planning van de natuur volgen’

Thema

11

Leo Adegeest Wat gebeurt er eigenlijk als bijen bier drinken?“Wespen, de opruimers in de natuur, zie je weleens in je biertje

drijven. Bijen houden meer van planten en bloemen.

Er is een aantal bijen dat heel specifiek naar één plant trekt.

Op het Heineken­terrein was al een grote kattenstaart die een

bijzondere bij huisvest. Daar hebben we er nu meer van.

En bij de orchis zit weer één andere bijensoort.”

Werk of passie?“Passie, absoluut. Bij het inrichten van mijn eigen tuin houd

ik ook rekening met bijen. Ik ben opgegroeid op een tomaten­

kwekerij, daar speelde bestuiven eveneens een rol.

Maar Heineken heeft het wel aangewakkerd.”

Beleid of eigen verantwoordelijkheid?“Mensen zijn verantwoordelijk voor hun eigen omgeving.

Zo voed ik mijn kinderen ook op. Maar ik voel het niet als

verantwoordelijkheid. Het gaat verder: het is zoals ik in het

leven sta. Ik ben me bewust van het belang van de natuur.

Bewustwording is belangrijk. Daarom is er op het Heineken­

terrein een biopad aangelegd, voor werknemers en bezoekers

van de brouwerij. Je loopt langs onder andere het wilgenlaantje,

de hooiberg, de vijver en de stijlwand: plekken die op hun

eigen manier bijdragen aan diversiteit. Op borden langs de

route is daarover meer informatie te vinden.”

Trend of blijvend?“Ik denk dat we wel moeten, aandacht voor bijen blijven hebben.

De grootschaligheid van dit project, bij een multinational als

Heineken, maakt het uniek. Ik heb laatst een lezing gegeven

bij de VHG, de Nederlandse vereniging voor hoveniers, die wil

weten hoe we het hier doen. Het is een testcase met een

voorbeeldfunctie.”

Thema

In gesprek met…

Een standaard parklandschap transformeren in een bloemrijke oase voor wilde bijen. Dat is de opdracht van Leo Adegeest, extern adviseur terrein beheer bij de Heineken-brouwerij in Zoeterwoude. ‘Dit is een uniek project, een testcase met een voorbeeld functie.’

Transformatie?“Het terrein werd op een traditionele manier beheerd: veel

maaien en snoeien. In 2013 is besloten het op een meer bio­

diverse manier in te richten. En nu is het doel om tien hectare

groen, vijftien voetbalvelden, om te vormen tot een bijen­

landschap: een plek waar bijen voedsel, beschutting en elkaar

vinden. Er zijn bloemen gezaaid en nestkastjes geplaatst, en er

is een aarden wal aangelegd. Dat is nodig, want de bestuiver

heeft het moeilijk in de strak vormgegeven polder.”

Groen of geld?“Groen ís geld. De natuur vertegenwoordigt een waarde en je

kunt het managen. Je moet alleen de planning van de natuur

zelf volgen. Zo maaien we bij Heineken nu nog maar twee keer

per jaar gespreid in plaats van iedere week alles, zodat er een

goede leefomgeving voor de bij ontstaat. Dat brengt wel extra

kosten met zich mee. Zo is de ‘F16 maaimachine’ vervangen

door de persoonlijke aandacht van een hovenier met een hand­

maaier. Het is meer werk. Dat kost geld, maar levert leven op.”

Bier of bijen?“Ik drink liever een wijntje. Bijen hebben we nodig, voor ons

voedsel. Het verhaal gaat dat er in China een vallei is waar

de bij uitgestorven is. Daar moet de bestuiving nu handmatig

gebeuren, met een kwastje. Stel je voor… Er zijn in Nederland

zo’n 380 wilde bijensoorten. Op het Heineken­terrein zijn

34 soorten geteld, dat is een goed bericht.”

12

Ellis en Bernie 1 Hoe laat je leerlingen

nadenken over discriminatie en

Jodenvervolging? Door ze een

waargebeurd verhaal te vertellen

over twee Joodse jongeren in de

Tweede Wereldoorlog. Digitaal

lespakket Ellis & Bernie begint

met een film waarin voelbaar

wordt gemaakt hoe het is om

niet meer vrij te zijn en vervolgd

te worden. Het sluit aan op het

curriculum van de vakken

Geschiedenis en Maatschappijleer

in het vmbo. Het lesmateriaal

bestaat uit een film van

30 minuten, zes lessen, een

docentenhandleiding en een

werkboekje voor leerlingen.

ellisenbernie.nl

Delft Fringe Festival 2 Delft Fringe staat voor onver­

wacht theater op onverwachte

locaties. Theaterliefhebbers

kunnen in de maand juni elf

dagen lang genieten van

honderden verrassende voor­

stellingen op verschillende

plekken in de binnenstad van

Delft. Vrijwel alle vormen van

podiumkunst zijn tijdens het

Delft Fringe Festival vertegen­

woordigd. De locaties liggen niet

altijd voor de hand en variëren

van huiskamers en café’s tot

pleinen en parken. Delft Fringe

is een initiatief van Theater­

netwerk Delft en vindt plaats

van 2 tot en met 12 juni 2016.

delftfringe.nl

‘A kind of Magic’ 3 De muziek van Queen is

meermaals aanleiding geweest

voor uitvoeringen door klassieke

orkesten. De ‘Queen Symphony’

van componist Tolga Kashif is

een werk op zich. Op 16 april 2016

is dit muziekspektakel te

beluisteren onder de naam

‘A kind of Magic’ in het

Auditorium van de TU Delft.

De Koninklijke Harmoniekapel

Delft wordt in deze symfonie

ondersteund door een honderd­

koppig projectkoor bestaande

uit zangers van studentenkoor

Krashna Musica en kamerkoor

Delft Blue. Voorafgaand aan het

concert wordt een popcollege

gegeven door popjournalist

Leo Blokhuis.

queensymphonydelft.

harmoniekapel.nl

Fiets voor Niets 4 Jongeren die dakloos zijn,

zonder inkomen zitten en geen

vervoermiddel hebben: voor hen

is het project ‘Fiets voor Niets’

bedoeld. Zwartrijden in de tram

levert vaak boetes op. Fietsen is

goedkoper en je hebt ook meteen

lichaamsbeweging. Dakloze

jongeren in de leeftijdscategorie

van 16 tot 23 jaar krijgen via het

project de kans om kosteloos een

fiets op te knappen. Het maakt

ze zelfredzaam. Per jaar knappen

zo’n vijftig jongeren hun eigen

fiets op, onder begeleiding

van jonge vrijwilligers die zelf

dakloos zijn geweest.

straatconsulaat.nl

Vitrine

1

4

3

2

13

Leidse Hofjes Concerten 5 De mooiste hofjes in Leiden

bieden op 15 en 16 mei een

podium aan aanstormend en

gevestigd muzikaal talent. Er

worden meer dan 200 concerten

gegeven in ruim 25 Leidse hofjes

verspreid over de stad.

De concerten worden met elkaar

verbonden door zogenoemde

muziekroutes. Denk aan een

klassieke route, een jazzroute,

een Spaanse route en de

Nederlandse Muziekprijs­route.

Het is voor de bezoeker een

unieke manier om de hofjes te

leren kennen, omdat een groot

aantal door het jaar heen niet

openbaar toegankelijk is.

leidsehofjesconcerten.nl

Interscholaire 2016 6 Leerlingen van vijf Haagse

middelbare scholen nemen het

vrijdag 8 april voor de 77ste keer

tegen elkaar op tijdens de

Interscholaire. De scholen

strijden in categorieën als dans,

muziek, taal en theater.

Overkoepelend thema dit jaar

is Fantastique – circus der

verbeelding. De leerlingen

krijgen zo de kans hun talenten

te laten zien, maar het festival

is ook een opstap naar een

verdere ontwikkeling van talent.

De opvallendste bands worden

gescout door het Haags Pop­

centrum en krijgen een begelei­

dingstraject aangeboden.

interscholaire.nl

Nacht van de Filosofie 7 Op donderdagavond 14 april

vindt in Den Haag de Nacht van

de Filosofie plaats. Drie culturele

instellingen, alle gelegen aan

het De Constant Rebecqueplein,

openen voor één avond hun

deuren voor de filosofie.

Denkers van naam en aan­

stormend filosofietalent geven

lezingen, workshops of houden

spreekuur. Zo zijn workshops

filosofische vaardigheden, lenig

denken en filosofische strips

tekenen te volgen. Deze Nacht

is onderdeel van de landelijke

Maand van de Filosofie. Het

thema dit jaar is ‘Over de grens’.

nachtvandefilosofie.nl

Rolstoelvierdaagse 8 Op 23 mei 2016 start

alweer de tiende editie van

de Zoetermeerse Rolstoel­

vierdaagse. Ruim 350 rolstoel­

gebruikers leggen onder

begeleiding van vrijwilligers

een route af van 4 km per dag.

De rolstoelvierdaagse biedt

deelnemers een kans heerlijk

buiten actief te zijn, maar vooral

ook te genieten van het samen­

zijn met andere mensen. Speciaal

voor gebruikers van een scoot­

mobiel wordt een dagtocht van

circa 20 km met onderweg een

lunch georganiseerd.

paletwelzijn.nl

Vitrine

Totale donatie aan deze projecten € 82.400,-

6

8

5

7

14

Een bewoonster van woonzorgcentrum WZH Hoge Veld in Den Haag zingt uit volle borst het lied ‘De Clown’ van Ben Cramer wanneer ze de rode neuzen van Truus en Nop ziet. Zo vanzelf-sprekend verloopt het contact niet vaak. Veel ouderen met dementie zijn in zichzelf gekeerd. Maar door in hun belevingswereld mee te gaan, weten de CareClowns meestal toch een reactie los te maken. Met zichtbaar effect, concludeert locatie manager Maaike Veenstra na afloop van het clownsbezoek: “Een beetje aandacht, daar knapt iedereen van op.”

Harm Bakker – beter bekend als clown Foleo – begon

vijftien jaar geleden, samen met acht andere clowns,

met het bezoeken van mensen met dementie.

‘Een sprankje vreugde voor mensen met dementie’

Hoe is het verder

gegaan met projecten

die Fonds 1818

steunde? Werd het een

succes, zijn de doelen

gehaald of is het nog

steeds hard werken?

We kijken terug naar…

Terugblik

CareClowns

“Destijds waren de verpleeghuizen niet zo gezellig

als dit woonzorgcentrum”, vertelt hij. “We kwamen

nogal eens schrijnende situaties tegen, waar ik een

sprankje vreugde en lichtheid in het bestaan van

mensen wilde brengen. Maar ook nu nog draagt het

doorbreken van de dagelijkse routine bij aan de

kwaliteit van leven van mensen met dementie. Ik heb

een familielid weleens horen zeggen: ‘Als jullie elke

dag komen, zijn er geen medicijnen meer nodig’.”

Het nut van de CareClowns wordt ook onderschreven

door de CliniClowns, die hetzelfde doen voor ernstig

zieke kinderen. Eind 2010 namen zij de organisatie op

zich, een flinke investering. Maar vier jaar later bleek

dit niet voldoende van de grond gekomen.

“Waarschijnlijk omdat CareClowns geen eigen team

had; medewerkers van CliniClowns deden het erbij,

maar misschien was de tijd ook nog niet rijp”, aldus de

huidige manager Nathalie Verdonschot. Einde verhaal,

leek het. Totdat zes fondsen, waaronder Fonds 1818,

CareClowns besloten te helpen. “En nu gaat het goed.

Vorig jaar hebben we een nieuwe start gemaakt en in

ruim een halfjaar tijd 339 clownsbezoeken afgelegd.”

Per bezoek gaat een duo professionele clowns langs

bij gemiddeld dertig mensen. “Dit jaar willen we

zeshonderd clownsbezoeken doen en volgend jaar

achthonderd”, aldus Verdonschot. “Onze droom is om

in 2025 álle mensen met dementie in zorginstellingen

bezocht te hebben, in heel Nederland.” Let wel: dat

zullen er dan naar verwachting één keer zoveel zijn

als nu: ruim een half miljoen. “Want één op de vijf

mensen krijgt dementie.”

careclowns.nl

10

0

20

30

40

50

60

100.000

0

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

800.000

700.000

Goedgekeurde projecten in de periode december ’15 t/m februari ’16

Educatie Kunst &Cultuur

Natuur & Milieu

Zorg &Welzijn

Aantal projecten

10

0

20

30

40

50

60

100.000

0

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

800.000

700.000

10

0

20

30

40

50

60

100.000

0

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

800.000

700.000

Educatie Kunst &Cultuur

Natuur & Milieu

Zorg &Welzijn

December 2015

Januari 2016

Februari 2016

Bedragen in euro’s

Van het fonds...

15

YouthBank Delft van start

Jongeren in Delft gaan zelf een fonds beheren

en bepalen welke plannen van leeftijds­

genoten echt uitgevoerd moeten worden.

Dat is de essentie van YouthBank Delft.

Fonds 1818 stelt voor deze pilot een budget

beschikbaar. In de komende maanden gaat

een groep Delftse jongeren aan de slag om

in hun omgeving spannende initiatieven van

andere jongeren te vinden. Vervolgens gaan

ze samen kijken welke projecten zij belang­

rijk vinden om hun budget aan uit te geven.

Bedoeling is dat nieuwe ideeën ontstaan die

de stad nieuwe energie geven. Kortom: met

YouthBank geven ze Delft schwung.

Youthbankdelft.nl

Buitenspeeldagactie in samenwerking met Jantje BetonBuiten spelen is belangrijk, het maakt

kinderen blij, het is gezond en het stimuleert

de fantasie. Maar buiten spelen kan ook

gevaarlijk zijn, vooral door het verkeer.

Om daar aandacht voor te vragen is er al

30 jaar de Nationale Straatspeeldag. Dit jaar

is die op woensdag 8 juni. Tijdens zo’n dag

komen ook de ouders en buurtbewoners

met elkaar in contact. Fonds 1818 en

Jantje Beton slaan dit jaar de handen ineen.

Samen stellen we extra budget beschikbaar

om buitenspeelactiviteiten te bekostigen.

Een aanvraag indienen kan via de website

van Jantje Beton.

Jantjebeton.nl/

buitenspeeldag

27 mei 2016 - Studiedag Jeugdvakantieloket

Bent u betrokken bij

vakantieactiviteiten

voor kinderen? Dan is

de studiedag van het

Jeugdvakantie loket

er voor u! Op 27 mei

houdt het Jeugd­

vakantieloket een dag

vol workshops over

uiteenlopende onderwerpen die allemaal

met jongeren en vakantie activiteiten te

maken hebben. Het Jeugd vakantieloket

is een samenwerking tussen een aantal

fondsen voor de financiering van activiteiten

in Den Haag, Wassenaar, Leidschendam­

Voorburg en Rijswijk. Tijdens de studiedag

zijn ook organisaties uit de rest van de regio

van Fonds 1818 welkom. Meer weten? Stuur

een e­mail naar info@jeugdvakantieloket.nl.

Jeugdvakantieloket.nl

Algemene informatie

Aanvraagprocedure

Aanvragen voor een donatie kunnen

ruim voor aanvang van het project

schriftelijk bij Fonds 1818 worden

ingediend. Kijk voor meer informatie

op fonds1818.nl. Voor jongeren tot

24 jaar geldt een speciale, eenvoudige

procedure. fonds1818­24.nl

Meer informatie

Heeft u vragen over de criteria voor een

donatie, over het opstellen en indienen

van een aanvraag bij Fonds 1818 of

over fondsenwerving in het algemeen?

Kijk op fonds1818.nl of neem contact

op met onze afdeling Communicatie op

070 375 49 57 of info@fonds1818.nl

Colofon

Fonds 1818 Magazine is een uitgave

van Fonds 1818 en verschijnt vier maal

per jaar.

Redactie: Corien Bosch

Redactionele ondersteuning:

Martine Vinkesteyn

Interviews: Hester Heite

Fotografie: Eva Hofman, Inge Stolwijk

en diverse fotografen en bruikleen­

gevers van de beschreven projecten

Concept en vormgeving: Ontwerpwerk

Lithografie en druk: ANDO Graphic

Ook het Fonds 1818 Magazine ieder

kwartaal ont vangen? Stuur een email

naar info@fonds1818.nl of meld u aan via

de website. Een abonnement is gratis.

Noordwijk Hillegom

Noordwijker -hout

Lisse

Oegst-gees t

W assenaar

Leiden Leider-dorp

Voor -schoten Zoeter-

woude

Den Haag

Leidschendam-Voorburg

Zoetermeer

Rijswijk

Pijnacker-Nootdorp

Delft

Midden -Delfland

Katwijk

Den Haag

Teylingen

Fonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer, Leiden en de Bollenstreek.

U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste

en weet wat nodig is. Dankzij u worden

woonwijken weer leefbaar, leren allochtone

vrouwen fietsen, worden monumenten

gerestaureerd, worden er theater ­

voor stellingen gemaakt, leren jongeren

met elkaar discussiëren en kunnen

met olie besmeurde vogels

weer vliegen. Wij nodigen u

van harte uit om uw ideeën

en projecten met ons

te delen. U het project,

wij het geld.

Om de deskundigheid van vrijwilligers te bevorderen, biedt Fonds 1818 diverse work-shops, cursussen en kennisbijeen komsten aan. Alle cursussen zijn gratis.

Workshop fondsenwervingU leert de fondsenwereld in het algemeen en Fonds 1818 in

het bijzonder kennen. Na afloop weet u aan welke eisen uw

aanvraag moet voldoen en wat fondsen van u willen weten.

Workshop crowdfundingCrowdfunding biedt vele mogelijkheden, maar is geen ‘easy

money’: het vereist een slimme campagne. Aan de hand van

aansprekende voorbeelden leert u alle ins and outs van

deze methode.

Cursus projectplan schrijvenVoor elk project is een SMART projectplan onmisbaar.

U leert hoe u uw ideeën omzet in duidelijke doelen,

afspraken en acties.

Basiscursus penningmeesterU leert onder andere een begroting en een balans te maken,

de financiën van uw organisatie goed te beheren en doelen

voor de toekomst te stellen.

Cursus bestuur en managementWat zijn precies de taken en verantwoordelijkheden van

bestuursleden? Deze cursus biedt theoretische kennis over

goed bestuur en veel ruimte om ervaringen uit te wisselen.

Cursus sponsoringSponsoring is al lang niet meer het plaatsen van een logo op

een sponsorbord of in een krantje. U krijgt concrete hand­

vatten om ondernemende partners te vinden en effectief bij

uw stichting te betrekken.

Cursus Vrijwilligers Werven Vrijwilligers werven en behouden: het is makkelijker gezegd

dan gedaan! Tijdens deze workshop krijgt u tips & tricks

waar u direct mee aan de slag kunt.

Ga voor meer informatie, data, tijden, locatie en aanmelden naar fonds1818.nl/cursussen.

Cursussen 2016

RIVIERVISMARKT 4 2513 AM DEN HAAG

POSTBUS 895 2501 CW DEN HAAG

070 364 11 41 - INFO@FONDS1818.NL fonds1818.nl