#4 2010 TH

EMA Groen

e Schoolpleinen

• In gesprek met... Jeannette Scheffer

Deze H

erfst: Platteland als Podium • Terugblik: O

oievaars Kunst- en Cultuurdagen • Maatschappelijke stages

Schoolradio picasso lyceumHet Picasso Lyceum in Zoetermeer is het nieuwe

schooljaar goed begonnen met een eigen schoolradio.

Voorafgaand aan de lessen en tijdens de pauzes worden

leerlingen en docenten helemaal bijgepraat over alle

ontwikkelingen op school en wordt er natuurlijk muziek

gedraaid. Na het zien van de film ‘Cinderella Story’ kwam

een groepje leerlingen op het idee voor de schoolradio.

“Die film speelt op een Amerikaanse High School en daar

hebben ze ook schoolradio die via de intercom wordt

uitgezonden”, vertelt Jitske Boerkamp.

Schoolradio is een mooie aanvulling op de schoolkrant

van het Picasso Lyceum, die eens in de drie maanden

uitkomt. “Op de radio kun je elke dag nieuws brengen,

het is sneller dan de krant.” De docenten waren ook

enthousiast over het plan en een groepje van tien

leerlingen is onder begeleiding van een docent aan de slag

gegaan. “We hebben gekeken bij radiostation Q Music,

Zoetermeer FM en bij Radio West. Daar hebben we ook

tips gekregen.”

Zelf luistert Jitske het liefste naar Sky Radio. “Veel muziek

en weinig gepraat, dat vind ik zelf het prettigste.”

Groen iDeecafé in het Scheltema complexElke eerste en derde maandagavond van de maand

kunnen mensen met groene ideeën zich tussen 20.00 en

22.30 uur melden in de Foyer van het Scheltema Complex

in Leiden. Dit Groen IDeeCafè is een initiatief van de

Stichting Ideewinkel, een kenniscentrum voor duurzame

ontwikkeling en burgerinitiatieven. “Tijdens de bijeen-

komsten werken mensen uit Leiden en omgeving aan

groene projecten en zijn er presentaties van nieuwe ideeën

en voorbeelden van inspirerende groene initiatieven.

Hierbij is veel aandacht voor het thema ‘Eetbare Stad’,

maar ook ‘Groene Verbindingen’ en ‘Avontuurlijk Spelen’

actueelzijn geliefde onderwerpen”, vertelt Margje Vlasveld,

projectleider van de Ideewinkel. Maar alle ideeën voor

een groener, duurzamer Leiden zijn van harte welkom.

“Het gaat om de kruisbestuiving én om de gezelligheid

natuurlijk.” Deze zomer was er een groene picknick op

de biodiversiteittuin Vrij Groen. “Dit is een tijdelijke tuin

naast de toren van Naturalis, die wij voor twee jaar in

beheer hebben. We verbouwen er onder meer ‘vergeten

groenten’ zoals kardoem”, vertelt Margje. Wie er meer

van wil weten of mee wil helpen met de oogst kan kijken

op de website: www.ideewinkel.nl

laterTheater brengt historie tot levenLaterTheater komt dit seizoen met twee historische

openluchtvoorstellingen: ‘Op wacht aan de linie’ en

‘Schipper binnen dunen: alle hens aan dek’. In beide

voorstellingen speelt water en scheepvaart een hoofdrol.

‘Op wacht aan de linie’ gaat over de oude Hollandse

Waterlinie. Dat was een brede strook polderland rond

Holland. Deze kon in geval van oorlog onder water worden

gezet. De vijandelijke legers konden er dan niet meer

door. Bepaalde dijken en wegen liepen niet onder en

vormden een doorgang die met forten of schansen waren

versterkt. In de voorstelling, die speelt in het rampjaar

1672, volgen we drie soldaten die de wacht houden bij

zo’n fort. Het stuk ‘Schipper binnen dunen: alle hens aan

dek’ gaat over de avonturen van een schippersfamilie

uit de zestiende eeuw, die er het beste van probeert te

maken en het hoofd koel houdt.

Stichting LaterTheater bestaat sinds 2009 en is gevestigd

in Delft.

Het doel van de stichting is om theatermakers te stimu-

leren die pas op latere leeftijd in het vak zijn gerold.

Voor speeldata zie www.latertheater.nl

laterTheater

2 magazine

3

beste lezer,Vorig jaar stond de Lenteprijs van Fonds 1818 in het teken van natuur en milieu.

Als adviseur op dit terrein mocht ik in de jury zitten. Het verbaasde mij hoeveel

scholen plannen indienden om hun pleinen groener te maken. Basisschool

Het Volle Leven uit Den Haag stal mijn hart omdat ze geheel uit eigen middelen

en met steun van heel veel ouders al een prachtige natuurbelevingtuin hadden

aangelegd. Ze kregen via de Lenteprijs een bedrag voor de aanschaf van een

kas waarin de leerlingen hun plantjes kunnen opkweken.

Dit alles was aanleiding om me verder in het onderwerp te verdiepen. Resultaat

is het project Groene Schoolpleinen waarover u in dit Magazine alles kan lezen.

In de komende vijf jaar hopen we zo veel mogelijk scholen in de regio, te beginnen

in Leiden en de Duin- en Bollenstreek, te helpen.

Verder in dit Magazine meer aandacht voor natuur met Het Platteland als Podium,

een project om de kloof tussen stad en platteland te dichten. Maar natuurlijk

ook een overzicht van actuele initiatieven, een terugblik en onze steun aan

organisaties die maatschappelijke stages aanbieden.

Ik wens u veel leesplezier.

Carien Janssen van Raay

Adviseur Fonds 1818

2 Actueel: lopende projecten

3 Voorwoord en inhoud

4 Thema: Groene Schoolpleinen

7 in het bijzonder: De Bonte Vlinder

8 in gesprek met: Jeannette Scheffer

10 Deze herfst: platteland als podium

11 Vitrine: Diverse projecten in het kort

14 Terugblik: ooievaars Kunst- en

cultuurdagen

15 het nutshuis dit kwartaal

16 Maatschappelijke stages

inhoud

laterTheater

Gro

ene S

choo

lple

inen

thema:

Gro

ene S

choo

lple

inen

4 magazine

Groene Schoolpleinen

De bel maakt een einde aan de pauze. Op het plein van de

Apolloschool keert de rust weer. Maar niet alle kinderen

zijn naar binnen gegaan. Thijs (8), Robin (7), Froukje (8)

en Anouk (4) blijven buiten en lopen naar de schuur om

de kruiwagen en het tuingereedschap te pakken.

Zij gaan vanmiddag met Meineke Abma aan de slag in de

schooltuin. Meineke is remedial teacher op de openbare

Montessori basisschool. “Het is hier op school gebruikelijk

dat elke docent er naast het lesgeven nog een extra taak

bij doet. Ik ben gek op tuinieren en ga elke week met de

kinderen de schooltuin in.”

De school ligt al prachtig in het groen en heeft ook nog

eens een mooie grote tuin die vorig jaar helemaal is

opgeknapt. “Toen ik hier drie jaar geleden op school

begon, lag de tuin er verwilderd bij. Oorspronkelijk had

elke klas een eigen moestuintje, maar daar gebeurde

eigenlijk niets meer mee. Ik vond het zonde om dat zo

te laten en ben bij de kinderen en docenten gaan vragen

wat voor ideeën ze hadden voor de tuin.” Uit de reacties

kwam naar voren dat het vooral een avontuurlijke tuin

moest worden, met slingerpaadjes, groente en fruit,

een amfitheater om buiten les te kunnen geven, een

kruidentuin en takkenbergen waar kleine beestjes zich

in kunnen verstoppen.

het wordt steeds groener op de schoolpleinen. De grijze betontegels maken plaats voor bomen en struiken. Geen glijbaan of klimrek maar een holle boom of een spannend klauterpad. Kinderen komen thuis met modder aan hun laarzen en een krop sla uit eigen schooltuin. Uit diverse onderzoeken blijkt dat het goed is voor kinderen om in de tuin te werken en te spelen. Ze worden er rustiger van en steken er bovendien iets van op. Fonds 1818 ondersteunt basisscholen in leiden en omgeving die de stap naar een groener schoolplein willen maken.

ScharrelkindZeldzamer dan witte tijgers zijn ze aan het worden: de

scharrelkinderen. Dit zijn kinderen die niet thuis achter

de computer of DS-spelletjes zitten te spelen, maar nog

vrij buiten spelen. In bomen klimmen of in de aarde

wroeten op zoek naar regenwormen.Vijf jaar geleden

luidde de Amerikaanse journalist Richard Louv met zijn

boek ‘Last Child in the Woods’ (in het Nederlands uitge-

geven als ‘Het laatste kind in het bos’) de noodklok.

Carien Janssen van Raay van Fonds 1818 las het boek in

een ruk uit. “Louv betoogt dat we onze kinderen moeten

redden van de ‘natuurtekortstoornis’, geen medische term,

maar toch een verontrustend verschijnsel.

De symptomen zijn: overgewicht, concentratiestoornissen

en depressiviteit. Omgekeerd betekent een gezonde portie

natuur dat kinderen het beter doen op school, creatiever

zijn en beter leren beoordelen en besluiten. Er zijn steeds

meer onderzoeken die dit bevestigen.” Janssen van Raay

heeft het idee dat er een groene revolutie op gang is

gekomen. “Een tegenreactie op de verstedelijkte omgeving

waarin kinderen zijn afgesneden van de natuur. Kijk naar

presidentsvrouw Michelle Obama, die in de tuin van het

Witte Huis een moestuin heeft aangelegd om haar eigen

kinderen te laten zien waar de groente op hun bord van-

daan komt. Ze gaat ook bij scholen op bezoek om

het over duurzaamheid te hebben en ze te vertellen hoe

leuk een eigen moestuin is. Die boodschap slaat aan.”

Ook in Nederland is er een back-to-nature beweging

op gang gekomen. Inmiddels demissionair minister van

landbouw, Gerda Verburg, gaf het boek van Louv aan

alle leden van het kabinet Balkenende IV cadeau,

als eye-opener. Zij zou graag zien dat meer kinderen

in Nederland in contact komen met de natuur. Scholen

zijn ook met het onderwerp aan de slag gegaan, merkte

Carien Janssen van Raay aan het toenemende aantal

aanvragen voor een bijdrage aan het opknappen van

hun schooltuin of het ‘vergroenen’ van hun schoolplein.

“De Apolloschool en de Woutertje Pieterse School, die

in dit artikel genoemd worden, zijn echte voorlopers en

hebben het groot aangepakt. Je kunt ook kleiner beginnen,

5

haal eerst eens een paar stoeptegels op het schoolplein

weg en plant een boom of leg een kruidentuintje aan.

Het gaat erom dat je met kinderen lekker buiten bezig

bent.” Daar wil Fonds 1818 graag in investeren. “Omdat

we niet alle scholen in ons werkgebied in een keer kunnen

ondersteunen, hebben we ervoor gekozen om dit school-

jaar in Leiden en omgeving te beginnen. Honderdvijftig

basisscholen hebben een brief van ons gekregen.

Ze kunnen geld van ons krijgen als ze met een goed plan

komen voor een groenere schoolomgeving. We hebben

een half miljoen voor dit project uitgetrokken.”

pompoenVorige zomer werd de tuin van de Apolloschool feestelijk

geopend. En nu, ruim een jaar later ligt het groen er

lommerrijk bij. Alles groeit en bloeit uitbundig. “Nog even

en de pompoenen kunnen worden geoogst. Voor de

vakantie kon er al sla uit eigen schooltuin worden gegeten

en dronken de kinderen tussen de middag thee van verse

munt uit de eigen kruidentuin. De kinderen zijn heel trots

op hun tuin”, zegt Meineke als ze kort na de zomer-

vakantie voor het eerst weer met de kinderen aan de slag

gaat in de tuin. In de vakantie was ze er overigens ook

Het moest vooral een avontuurlijke tuin worden.

Apolloschool

vaak te vinden om het onkruid te wieden en de boel een

beetje bij te houden. “Als je dat niet doet, dan tref je na

zes weken een wildernis aan.” Gedurende het schooljaar

wordt er een keer per maand een tuinavond gehouden

waarop docenten, ouders en kinderen in de tuin komen

helpen. “Niet iedereen heeft daar tijd voor, maar we

hebben een groepje tuinierders, dat trouw komt. Met een

hapje en een drankje erbij is het overigens heel gezellig.”

Er klinkt opeens een schreeuw uit de wilde dierentuin,

zoals het stukje wilde tuin heet, waar de kinderen over

kronkelpaadjes op avontuur kunnen gaan. Froukje heeft

het kadaver van een egel gevonden. De andere kinderen

staan er met een mengeling van afschuw en fascinatie

omheen. “Ach, die arme egel. We gaan hem straks wel

begraven.” Dat vinden de kinderen een goed idee.

“De natuur is niet alleen maar vrolijk, maar kan ook wreed

zijn. We hebben al eerder een dood molletje gevonden.

En dit voorjaar vonden we een jonge meeuw in de tuin

die uit het nest was gevallen. Gelukkig had het beestje

de val overleefd. We hebben de vogelopvang gebeld en

die hebben de meeuw meegenomen. Dat was een hele

gebeurtenis waar de kinderen het nog dagen over

hebben gehad.”

Nu de tuin zo mooi is geworden, valt het des te meer op

dat het schoolplein van de Apolloschool wel erg kaal en

stenig is.“Het lijken nu wel twee aparte werelden, maar

dat gaat veranderen. We hebben plannen om het plein

thema: Groene Schoolpleinen

Je moet niet bang zijn om vies te worden.

te ‘vergroenen’. Het noodlokaal gaat straks ook weg en

dan loopt de tuin veel natuurlijker over in het plein.”

Woutertje pieterseIn de gang van de Woutertje Pieterse school staan dozen.

De basisschool zit midden in een verhuizing. Na de herfst-

vakantie wordt de nieuwbouw opgeleverd en kunnen

de groepen die nu nog in de dependance zijn gevestigd

daarheen verkassen. De nieuwbouw is een prachtig

strak gebouw met een gevel van moderne, donkere stenen.

“De architect had er ook een heel strak en stenig school-

plein bij in gedachten”, vertelt directeur Peter Bosman.

Maar daar dachten de docenten, leerlingen en ouders

van de Woutertje Pieterse school heel anders over.

Waar nu nog een rommelig bouwterrein is, moeten

komend voorjaar de eerste contouren van een groen

en avontuurlijk schoolplein zichtbaar worden.

Bosman laat trots de maquette zien. “Toen we wisten

dat we door het nieuwe gebouw een veel groter school-

plein zouden krijgen, hebben we onder de leerlingen

een enquête gehouden over de invulling daarvan”,

v ertelt Bosman.

De leerlingen wilden in elk geval een klauterpad, een

amfitheater voor lessen in de natuur, een voetbalveld

en een holle boom.

Suzanne van Ginneken, moeder van een leerling,

hoorde van de plannen en was meteen enthousiast. Zij is

ontwerper en haar bedrijf Designstudio Van Ginneken

‘Creators of Fun’ is gespecialiseerd in natuurlijke speel-

terreinen. “Zij is met alle wensen van de kinderen aan de

slag gegaan en heeft dit prachtige ontwerp gemaakt.”

Centrale plek in het ontwerp is het amfitheater met

podium dat tegelijk ook klimklauterplek én zandbak is.

Apolloschool

Plant een boom of leg een kruidentuintje aan.

6 magazine

7

De Bonte Vlinder

‘Door de tuin is het gezelliger geworden in de buurt’

Een merel trippelt rond en de paarse vlinderstruiken doen hun

naam eer aan. De fraaiste exemplaren klapwieken er omheen.

Ze voelen zich uiteraard op hun gemak in de tuin van De Bonte

Vlinder. Nog even en de kinderen van deze Haagse basisschool

voor speciaal onderwijs kunnen bramen plukken. De vruchten

zijn nu nog felrood, maar straks zullen ze dieppaars kleuren en

heerlijk smaken.

Het is bijna niet voor te stellen dat dit lustoord een paar jaar

geleden een saai grijs tegelplein was waar kinderen soms een

balletje trapten. “Verder nodigde het schoolplein niet echt uit tot

spelen”, vertelt Frans van Woggelum, hij is projectleider van de

schooltuin van De Bonte Vlinder.

Daar moest verandering in komen. “Alle leerlingen mochten mee

denken over de inrichting van het schoolplein. Natuurlijk kwamen

sommige kinderen met onhaalbare ideeën als een zwembad,

daar zijn het kinderen voor. Maar er zaten ook veel bruikbare

plannen bij zoals een moestuin, een zandbak, een trapveldje en

klautertoestellen.”

Ook de buurt werd uitgenodigd om mee te denken. “We hadden

al gauw het idee om ons grote, centraal gelegen schoolplein

om te toveren tot buurtpark. Dan zouden de buurtbewoners er

na schooltijd, in de weekenden en de vakanties ook gebruik van

kunnen maken. Zonde om zo’n mooie tuin niet optimaal te

benutten.” De buurt was meteen razend enthousiast en er werd

een werkgroep opgericht om Buurtpark Aucuba te realiseren.

Het buurtpark is nu ruim een jaar in gebruik en alles groeit en

bloeit. “De leerlingen en de buurtbewoners zijn er heel blij mee

en zorgen er goed voor. Het park wordt afgesloten door een hek

en na schooltijd krijgen de bewoners de sleutel. Dat werkt prima,

afgelopen weekend is er een buurtbarbecue gehouden. Door de

tuin is het gezelliger en veiliger geworden in de buurt. Bewoners

ontmoeten elkaar buiten en het ziet er bovendien verzorgder uit.

Ik denk dat de huizen hier in de buurt in prijs zijn gestegen.”

Ook komt er een waterloop waar kan worden geknoeid

met zand en water. En het voetbalveld kan ’s winters

worden omgetoverd tot een ijsbaan. De kosten van dit

prachtige plan bedragen anderhalve ton. “Ja, dat is niet

niks”, zegt Bosman. “Gelukkig hebben we dankzij gulle

giften van onder meer Fonds 1818 al een ton binnen

en ik heb er goede hoop op dat de rest van het bedrag

ook wel gaat lukken. Het is echt een investering in de

toekomst van onze school.”

ZielloosVan Ginneken is al vijf jaar bezig met natuurlijke speel-

terreinen. “Ik werkte altijd al graag met natuurlijke

materialen en vond de meeste speelterreinen zo stenig

en zielloos. Vroeger klom ik zelf in bomen en bouwde

hutten. Ik wilde iets van dat avontuurlijke weer terug-

halen, zodat mijn eigen kinderen die sensatie ook kunnen

beleven. Je ziet dat idee ook terug in de natuurspeeltuin

De Speeldernis in Rotterdam. Ik denk dat deze manier

van spelen de toekomst heeft.” De natuur is ook heel

leerzaam. De Woutertje Pieterse school gaat heel veel

aan natuur- en milieueducatie doen. Peter Bosman:

“Onze school onderscheidt zich door een natuur- en

wetenschappelijk profiel, andere scholen doen meer aan

sport of cultuur. Ouders die voor onze school kiezen,

weten dat ze hun kind een set oude kleren mee moeten

geven en kaplaarzen. Ze zullen straks als het nieuwe

schoolterrein klaar is, veel buiten bezig zijn in de modder.

Dan moet je niet bang zijn om vies te worden.”

Voor meer informatie: www.groeneschoolpleinen.nl

Woutertje pieterse

“in de tuin komen kinderen tot rust”

thema: Groene Schoolpleinen

8 magazine

9

Het is nog vroeg in de ochtend, maar Jeannette heeft

het kippenhok al schoongemaakt. Ze vindt het heerlijk

om buiten bezig te zijn met de geiten, de kippen en de

planten. Vol overgave bestiert ze de schooltuin van de

openbare basisschool Het Volle Leven in Scheveningen.

“De tuin, het werken in de natuur en met de dieren is

heel leerzaam, het is de spil waarom onze school draait.”

De leerlingen van groep 2, 4 en 6 krijgen een keer per

week tuinles. Daarbij wordt regelmatig de hulp van ouder,

verzorgers en opa’s en oma’s ingeroepen. Zo kwam

Jeannette vijftien jaar geleden ook als hulpmoeder in

de tuin terecht. “Ik wist helemaal niets van tuinieren,

maar ik werd er meteen door gegrepen. Het is zo heerlijk

ontspannend om buiten in de natuur bezig te zijn. En ook

heel leerzaam. Het brengt je terug naar de basis van het

bestaan. Ik kan in mijn eigen voedsel voorzien, dat geeft

voldoening.”

Het tuinseizoen loopt van april tot oktober. “Het eerste

wat ik in het voorjaar met de leerlingen doe, is radijs

zaaien. Dat geeft lekker snel resultaat. Na zes weken

kun je de radijsjes al oogsten. Dat vinden kinderen heel

leuk, dat concrete.

In het najaar verzamelen we de zaadjes van éénjarige

planten en die zaaien we dan in. Dan zien de kinderen de

hele cyclus van zo’n plant, dat maakt altijd veel indruk.

Zeker als ik ze vertel dat ze zelf óók uit een zaadje zijn

ontstaan.”

In gesprek met...

Jeannette SchefferTuinjuf van oBS het Volle leven

Ze merkt aan de kinderen dat ze ontspannen tijdens

het werken in de tuin. “Kinderen zitten tegenwoordig te

vaak binnen, achter de televisie of de computer. Dat is

een nepwereld, vaak met veel gewelddadige beelden.

In de tuin kom je tot rust. Je bent wel fysiek bezig, maar

je hoofd wordt lekker leeg. Het zag er deze zomer zo mooi

uit. De juffertjes in het groen stonden in bloei, en de

kruiden geurden zalig. Jammer als de kinderen en de

ouders dat moesten missen. Daarom heb ik in de zomer-

vakantie twee keer een tuindag gehouden. Die werden

goed bezocht, kinderen namen hun opa’s en oma’s mee

en er waren lekkere hapjes en drankjes. Heel idyllisch.

De kinderen zijn enorm betrokken bij hun tuin.”

De komende weken is het tijd om te oogsten: uien, peren,

courgettes. “De tuin is ook dit jaar weer gul.”

De kennis die Jeannette de afgelopen vijftien jaar in de

tuin heeft opgedaan, zit nu alleen in haar hoofd. Ze is

van plan om een eigen lesmethode te gaan ontwikkelen.

Speciaal gericht op werken met basisschoolkinderen.

“Kinderen uit groep 2 beleven de natuur heel anders dan

een leerling uit de zesde groep. Daar kun je op inspelen.”

Dat betekent wel dat ze de komende tijd ook regelmatig

achter de computer moet kruipen. “Ik ben veel liever

buiten, maar in de winter is er niet veel te doen in de

tuin dus dan kan het wel.”

deze Herfst platteland als podium

De aftrap van Platteland als Podium is op 9 oktober. “Dan beginnen

we bij zonsopgang met een ontbijt op de boerderij, waar 14 markt-

kramen zijn ingericht als ontbijttafels.”

Gedurende de hele maand oktober wordt er in het Scheltema Complex

in Leiden gerepeteerd. “Die repetitieperiode wordt minimaal twee

keer onderbroken voor de zogenoemde Veenproeven. Dan laten we

aan een select publiek de resultaten van de eerste weken zien.

Dat hebben we tot nu toe bij al onze grote projecten gedaan en dat

werkt heel goed.”

Daarna gaan de acteurs en muzikanten van de Veenfabriek letterlijk

‘de boer op’ en worden de repetities voortgezet in een boerenschuur

in de Boterhuispolder.

In de boerenschuur is ruimte voor 80 toeschouwers en in november

en december 2010 worden daar de muziektheatervoorstellingen

gegeven. De ruimte wordt zo ingericht dat de bezoekers tijdens de

voorstelling kunnen dineren. Om de voorstelling heen worden ook

diverse nevenactiviteiten georganiseerd, zoals concerten, educatieve

activiteiten en bijeenkomsten. Deze worden ook in de boerenschuur

gehouden. In januari en februari 2011 worden acht debatten over

de toekomst van de boer in de verstedelijkte omgeving gehouden.

De onderwerpen voor deze debatten worden aangereikt door een

denktank van boeren en boerinnen die bij het project van de Veen-

fabriek betrokken zijn. “We kunnen wel weer óver de boeren gaan

praten, maar het is veel interessanter om te kijken waar zij het zelf

over willen hebben. Anders zit je voordat je het weet wéér te praten

over uitgekauwde onderwerpen als melkquota en mestoverschotten.”

Platteland als Podium wordt in maart 2011 afgesloten met een

manifestatie in Paradiso in Amsterdam. “We beginnen het project

op het platteland en sluiten af in de stad. Daarmee is de cirkel rond.”

Meer informatie: www.veenfabriek.nl

De Nederlandse boer heeft het moeilijk. Elke dag stoppen er drie

boeren met hun bedrijf. “Vroeger waren de boerenbedrijven de motor

achter de groei en welvaart van nabijgelegen steden. De stedelingen

en de boeren hadden elkaar nodig. Tegenwoordig is er een kloof

tussen stad en platteland. Er komen steeds meer regels uit Den Haag

en Brussel. Boeren worden vooral gezien als milieuvervuilers”,

vertelt Paul Slangen van de Veenfabriek.

Aan de andere kant heeft de stedeling vaak nog een romantisch beeld

van het boerenleven. Dat wordt versterkt door televisieprogramma’s

als ‘Boer zoekt vrouw’. “Het is het clichébeeld van de boer op

klompen en blauwe overall met een sprietje hooi tussen de tanden

versus dat van de vervuiler. Die beeldvorming doet geen recht aan

de werkelijkheid. Wij wilden weten hoe het boerenbestaan anno 2010

écht is”, aldus Slangen.

Die nieuwsgierigheid is de aanleiding voor Platteland als Podium,

een groots project waarin het platteland en het boerenleven centraal

staan. Om een goed beeld te krijgen van het actuele boerenbestaan

werden dertig boeren en boerinnen geïnterviewd. “Dit materiaal

vormt de basis voor de teksten van de muziektheatervoorstelling

‘Machine Agricole’ die in samenwerking met ASKO Schönberg

Ensemble tot stand is gekomen. De muzikale basis is het gelijk-

namige ‘Machine Agricole’, zes pastorale liederen van Darius

Milhaud (1892-1974).

Hij componeerde de liederen rond 1920 en werd daarbij geïnspireerd

door het nieuwe moderne mechanische en monotone geluid van

machines. De teksten van deze liederen zijn letterlijk afkomstig uit

catalogi van landbouwmachines.

Martijn Padding van De Veenfabriek voegde er nog zes nieuwe

composities aan toe waarin de interviews met de boeren en andere

bestaande toneelteksten over het boerenbestaan zijn verwerkt.

10 magazine

op zoek naar het échte boerenbestaan

11

hotel voor bijen op Sweelinckplein Natuurorganisatie AVN onderzoekt hoe het Haagse Sweelinckplein

functioneert als stepstone voor solitaire bijen. In de zomer van 2010

zijn bijenhotels op het plein geplaatst. Ze worden tien weken lang in

de gaten gehouden om vast te stellen hoe groot de bijenpopulatie is

en hoe deze in stedelijk gebied leeft. Wijkbewoners zijn nauw

betrokken bij de ‘hotels’. Ze leren hoe belangrijk hun eigen tuinen

zijn in het stedelijk groen en dat ze een wezenlijke bijdrage kunnen

leveren aan de biodiversiteit van de stad. De hoop is dat de buurt-

bewoners de insectenhotels voor langere tijd gaan beheren.

Voorleesexpress in Delft De VoorleesExpress is een project waarbij kinderen met een taal-

achterstand wekelijks thuis worden voorgelezen door enthousiaste

vrijwilligers. Dit stimuleert de taalontwikkeling van kinderen, verrijkt

de taalomgeving in huis en brengt mensen met elkaar in contact.

Een leuke manier om elkaar te ontmoeten. Voorlezers van de Voorlees-

Express gaan 20 weken lang, één keer per week, ’s avonds bij een

gezin thuis voorlezen. In Delft werkt de VoorleesExpress samen met

de gemeente en bibliotheek DOK.

www.voorleesexpress.nl

Abdallah, de Gazelle van Basra Abdallah, de Gazelle van Basra is de opvolger van De Notenkraker

die de Dutch Don’t Dance Division vier jaar lang met kerst in de

Haagse Grote Kerk opvoerde. Het verhaal gaat over universele

thema’s als hebzucht, liefde en vergevingsgezindheid in een stad

die lijkt op het huidige Den Haag. Net als bij de Notenkraker werken

in deze voorstelling professionals samen met amateurs, jong en oud.

Het begeleidende orkest bestaat voor een groot deel uit studenten.

www.ddddd.nu

natuurcircus voor ouderen Bezig zijn met de natuur heeft een heilzame werking. Het zet aan

tot praten, roept herinneringen op en brengt mensen met elkaar in

contact. Met Natuurcircus wil Veldwerk Nederland, in samenwerking

met zorginstellingen, natuurbelevingsactiviteiten organiseren voor

bewoners van zorgcentra om hun woon- en leefgenot te verbeteren.

Met de bewoners worden bijvoorbeeld collages of natuursieraden

gemaakt, natuurbingo gespeeld of een spannende buitenactiviteit

gedaan. Leerlingen van basisscholen uit de buurt gaan helpen bij

het Natuurcircus.

vitrine

Beeld: Jiska vd Berg - hans Wap

12 magazine

Grafmonument ‘resurrectio Tollens’ De Stichting Vrienden van de Oude Kerk in Rijswijk maakt zich sterk

voor de wederoprichting van een monument op het graf van Hendrik

Tollens te Rijswijk. Tollens werd in zijn tijd (1780 – 1856) bejubeld als

Nederlands volksdichter. Werken van zijn hand zijn onder meer

‘De overwintering der Hollanders op Nova Zembla’ en ‘Wien Neêrlands

bloed door de aders vloeit’. Tollens bracht zijn laatste levensjaren

door in wat nu het Museum Rijswijk is, het Tollenshuis.

Zijn roem bleek vergankelijk. Hij werd vergeten, het beeld op zijn

Rijswijkse graf ging kapot en werd nooit vervangen. Wat rest is een

lege sokkel. 2010 is het Tollensjaar. In zijn geboorteplaats Rotterdam

wordt dit herdacht met een symposium en een tentoonstelling.

Met een nieuw grafmonument moet ook zijn Rijswijkse periode

weer tot leven komen.

Wat een Belevenis…De Belevenis is gericht op genieten in de ruimste zin van het woord.

Elke centimeter van de reizende tent is hierop ingesteld. Zo biedt het

centrum acht verschillende themawerelden waar bezoekers samen

met hun familieleden of begeleiders grenzeloos kunnen ervaren,

ontdekken en beleven. Lekker eten, massages, toneelvoorstellingen,

alles wordt in het werk gesteld om de bezoekers een heerlijke dag

te bezorgen. Niet zo maar iedereen is welkom. Het evenement is

een Belevenis voor mensen die functioneren op een zeer laag niveau

en die baat hebben bij rustige activiteiten gericht op zintuiglijke

stimulering. Binnen alle activiteiten wordt er onderscheid gemaakt

in bezoekersgroepen. Er zijn speciale dagen voor kinderen, voor

volwassenen en voor dementerende ouderen. De Belevenis zet dit

najaar haar tenten op in de regio Rotterdam. Een groot deel van de

bezoekers zal afkomstig zijn uit Den Haag en omgeving.

www.debelevenis.nl

co Verhoogprijs 2010 Co Verhoog was een prachtig mens. Ze kreeg in 1993 samen met haar

man Walter Verhoog de allereerste Leidse Vrijwilligersprijs. Een Leids

echtpaar; spil van hun buurt, bron van vele acties en activiteiten.

Kort na de prijsuitreiking overleed Co Verhoog onverwachts. De prijs

draagt nu haar naam.

De Co Verhoogprijs is de vrijwilligersprijs van de stad Leiden. Al sinds

1993 wordt in Leiden ieder jaar op 7 december, de internationale

vrijwilligersdag, de Leidse Vrijwilligersprijs uitgereikt. Deze Co

Verhoogprijs is een symbolisch eerbetoon aan iedere Leidenaar die

op een of andere manier, gratis en voor niets, iets doet voor een

ander. Deze prijs wordt door de vrijwilligers en hun vrijwilligers-

organisaties hoog gewaardeerd. www.coverhoogprijs.nl

eline hensen Fotografie

Fotograaf: Frank elkhuizen

Fotograaf: Khalil Wedad

13

licht op escamp 2 ‘Straat’ 2010 ‘Licht op Escamp’ is een theaterproductie met bewoners in de Haage

wijk Escamp. De voorstelling wordt gebaseerd op teksten uit ‘Straat’

van Jim Cartwright en eigen teksten van de spelers. ‘Straat’ is een

ruwe, ongepolijste tekst die een ontluisterende inkijk geeft in het

leven van bewoners van een straat in een arbeiderswijk. Allemaal

proberen zij op hun eigen manier het hoofd boven water te houden,

de één met meer succes dan de ander. Contacten zijn afwisselend

intensief en oppervlakkig.

Escamp is een wijk in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt,

bewoners verhuizen binnen de wijk en nieuwkomers proberen zich

thuis te voelen. Hoe is het contact binnen Escamp? Weten we nog wie

de buurvrouw is? Durven we aan te kloppen voor een kopje suiker?

Weet je de voornaam van je bovenbuurman? Roddel je of ben je in

gesprek? ‘Straat’ is heel herkenbaar.

Belevingstuin Dc Willem Felsoord In het dagcentrum voor mensen met een verstandelijke en/of

meervoudige beperking, Willem Felsoord draait alles om ‘beleving’.

Er worden producten gemaakt en activiteiten gedaan. Daarbij gaat

het niet om het resultaat, maar om zinvol bezig zijn. Mensen met

verschillende niveaus en vaardigheden doen samen activiteiten.

De één helpt daarbij de ander. Beiden leren van elkaar.

Na de verbouwing van het dagcentrum in 2007 is nu de tuin aan de

beurt. De tuingroep is al met allerlei natuurlijke materialen aan de

slag gegaan. Maar om enkele avontuurlijke actie / reactie elementen

aan te brengen is meer nodig. Opzet is om van een wandeling in de

tuin een belevenis te maken. Elementen in de tuin moeten aanleiding

geven om activiteiten binnen te ondernemen: zo geven appels

aanleiding tot het maken van appelmoes.

Megahe Digar - Afghanistan Expositie Afghanistan is een gezamenlijk project van COS Zuid-Holland

en Stichting Samenwerking Afghanistan Nederland (SAN). Het COS

wil een bijdrage leveren aan een rechtvaardige en duurzame wereld.

SAN levert een bijdrage aan de wederopbouw van Afghanistan.

Ze doet dit onder andere door de Nederlandse overheid en hulp-

organisaties in contact te brengen met maatschappelijke organisaties

in Afghanistan, door informatie te verschaffen over deze organisaties

en door advies te geven aan in Nederland wonende Afghanen die een

bijdrage willen leveren aan de wederopbouw van hun geboorteland.

COS en SAN hebben contact gezocht met de Afghaanse vrouwen-

vereniging Roshan. De vrouwen geven theatervoorstellingen en

organi seren bijeenkomsten over oorlogsverhalen. Deze liggen in

het verlengde liggen van de tentoonstelling. Beide kunnen elkaar

versterken.

Fotograaf: paul de haan

Fotograaf: Khalil Wedad

14 magazine

instellingen meedoen. Zij willen graag meer

doen voor onze doelgroep.”

De Ooievaarsdagen worden nu in hetzelfde

weekend (begin september) gehouden als

het Uitfestival. “We zijn eerder dit jaar al

gestart met de campagne ‘De Uitmarkt, óók

voor jou’, om onze pashouders al een beetje

op te warmen. We zijn op het Uitfestival nog

wel te vinden in onze eigen tent, waar pas-

houders even een kop koffie kunnen krijgen

en informatie over wat ze van het Uitfestival

kunnen verwachten. Verder hebben alle

informatiestands van de culturele instellingen

extra aandacht en informatie voor onze

doelgroep. Ook er dit jaar meer moeite

gedaan om het festival toegankelijk te maken

voor minder validen. Zo wordt het Uitfestival

voor hen ook toegankelijk en durven ze de

stap naar het theater dit seizoen hopelijk

makkelijker te maken.”

Meer informatie: www.ooievaarspas.nl

terugblik

hoe is het verder gegaan met projecten die Fonds 1818 steunde? Werd het een succes, zijn de doelen gehaald of is het nog steeds hard werken? We kijken terug naar…

Uit met de ooievaarDaarom werden in 2003 de Ooievaarsdagen

in het leven geroepen. Door dit initiatief

kunnen Ooievaarspashouders kennismaken

met kunst en cultuur in de breedste zin van

het woord. “We begonnen zeven jaar geleden

in het Atrium van het stadhuis met vooral

heel veel workshops zodat onze doelgroep

zelf leuk creatief aan de slag kon. We stelden

na het festival een expositie samen uit de

kunstwerken die door de bezoekers waren

gemaakt.”

De Ooievaarsdagen werden altijd ná de

officiële opening van het culturele seizoen

gehouden. “Meestal in oktober of november.

Dat kon prima omdat onze doelgroep toch

niet op het Uitfestival kwam.”

In 2008 kwam er met de oprichting van de

Stichting Ooievaarsfestivals een verandering

in de bekende opzet. “Er is een samen-

werking ontstaan met de organisatie van het

Uitfestival, waaraan alle grote culturele

Een avondje naar de schouwburg, een concert,

dansvoorstelling of museumbezoek is niet

voor alle Hagenaars zomaar weggelegd.

Voor veel mensen is het te duur en dat is niet

het enige. “De drempel van die culturele

instellingen is voor een groep mensen te

hoog. Als je niet van huis uit gewend bent

om regelmatig naar het theater te gaan,

dan is het vaak een grote stap om dat op

latere leeftijd opeens wél te doen”,

vertelt Alan Bredenhorst, producent van

de Ooievaarsdagen.

De gemeente Den Haag heeft al jaren de

Ooievaarspas. Met deze pas kunnen

Hagenaars met een laag inkomen ondermeer

korting krijgen op culturele voorstellingen.

“Een heel mooi initiatief. Maar de ervaring

leert dat zo’n kortingskaart alleen is niet

voldoende om die groep ook echt de

Koninklijke Schouwburg of het Nederlands

Danstheater in te krijgen.”

14

15

OktoberADhD: ‘ongevraagd advies’12 oktober20.00 uur, Toegang is gratisBNA Kring Haaglanden, Haags

Architectuur Café, Het Nutshuis en

Stroom gaan samen met u in discussie

in het debatprogramma ADHD (Actueel

Den Haag Debat). Alert, levendig en

actief worden de laatste ontwikkelingen

in de Haagse stedenbouw en architectuur

bespreekbaar gemaakt. In deze derde

editie geven drie prominente sprekers

advies aan de nieuwe stadssteden-

bouwer, Erik Pasveer.

November/DecemberKABK expo ‘De zuchtende stad’17 november t/m 23 december ma t/m vrij 11.00-16.00 uur Voor het vierde jaar werken Het Nutshuis

en studenten van de fotografieafdeling

van de Koninklijke Academie voor

Beeldende Kunsten (KABK) samen

om het stadsleven in beeld te brengen.

Ieder jaar in november krijgen de eind-

examenstudenten de kans om naar

aanleiding van een Haags thema een

fotoreportage te maken en te tonen in

Het Nutshuis.

Novembereastern neighbours Filmfestival 2010: Documentaire selectieHet Utrechtse Eastern Neighbours

Festival krijgt een spin off in Den Haag.

Het totale festival biedt speelfilms, korte

films, documentaires en animaties uit

14 verschillende landen. Deze geven

een levendige kijk op de actualiteit en

cultuur van Oost/Zuidoost Europa. Voor

Het Nutshuis is er een selectie gemaakt

van zes recente documentaires en

shorts uit Turkije, Macedonië, Roemenië

en Kroatië. Expert en programmeur

Rada Sasic leidt de avonden in.

Het Nutshuis – voor lokale kunst en maatschappij. Het Nutshuis biedt een platform aan iedereen in Den Haag die zich betrokken voelt bij culturele en maatschappelijke ontwikkelingen in de stad. Het Nutshuis is gevestigd in het voormalige hoofdkantoor van de Nutsspaarbank, midden in de binnenstad. In de Bankhal, de Commissarissenzaal en de Filmkluis bieden wij u een programma vol lezingen, debat, muziek, documentaires en tentoon stellingen. De activiteiten zijn heel divers maar hebben vaak een cultureel karakter en zijn altijd op een of andere manier maatschappelijk betrokken. De nadruk ligt op lokale Haagse ontwikkelingen. U vindt Het Nutshuis aan de Riviervismarkt 5 in Den Haag. Kijk voor meer informatie en het volledige programma op www.nutshuis.nl.

colofonFonds 1818 Magazine is een uitgave van Fonds 1818 en verschijnt vier maal per jaar.

redactie: Corien Boschredactionele ondersteuning: Martine Vinkesteyninterviews: Floor de BooysFotografie: Eva Hofman, Wouter Schuddebeurs en diverse fotografen en bruikleengevers van de beschreven projectenconcept en vormgeving: Ontwerpwerklithografie en druk: Drukkerij ANDO, Den Haag

AanvraagprocedureAanvragen voor een donatie kunnen ruim voor aanvang van het project schriftelijk bij Fonds 1818 worden ingediend. Fonds 1818 geeft alleen donaties aan stichtingen of verenigingen. De behandeling van uw aanvraag duurt 6 tot 8 weken.Meer informatie: www.fonds1818.nl. <24Voor jongeren tot 24 jaar geldt een speciale, eenvoudige procedure. Deze jonge aanvragers hoeven voor een donatie tot € 3.000,- geen stichting of vereniging te zijn! Voor informatie

hierover kunt u contact opnemen via info@fonds1818.nl.

Gratis cursus fondsenwervingFonds 1818 geeft een cursus fondsen-werving voor medewerkers en vrijwilligers van non-profitorganisaties en jongeren die geen of weinig ervaring hebben met het werven van fondsen. Voorwaarde is dat de organisatie actief is in de regio van Fonds 1818. De eerst volgende cursus wordt gegeven op donderdag 25 november. Inschrijven kan via www.fonds1818.nl.

Meer informatieHeeft u vragen over de criteria voor een donatie, over het opstellen en indienen van een aanvraag bij Fonds 1818 of over fondsenwerving in het algemeen?Kijk dan op www.fonds1818.nl of neem contact op met onze afdeling Communicatie op 070 375 49 57 of info@fonds1818.nl.

Wilt u het Fonds 1818 Magazine ieder kwartaal ontvangen? Stuur dan een e-mail met uw adresgegevens naar info@fonds1818.nl of meldt u aan via de website. Een abonnement is gratis.

algemene informatie over Fonds 1818

www.nutshuis.nl

kijk op www.fonds1818.nlFonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele

projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer,

Leiden en de Bollenstreek.

U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste en weet wat

nodig is. Dankzij u worden woonwijken weer leefbaar,

leren allochtone vrouwen fietsen, worden monumenten

gerestaureerd, worden er theatervoorstellingen gemaakt,

leren jongeren met elkaar discussiëren en kunnen met

olie besmeurde vogels weer vliegen. Wij nodigen u van

harte uit om uw ideeën en projecten met ons te delen.

U het project, wij het geld.

Noordwijk Hillegom

Noordwijker -hout

Lisse

Oegst-gees t

W assenaar

Leiden Leider-dorp

Voor -schoten Zoeter-

woude

Den Haag

Leidschendam-Voorburg

Zoetermeer

Rijswijk

Pijnacker-Nootdorp

Delft

Midden -Delfland

Katwijk

Den Haag

Teylingen

RIVIERVISMARKT 4

2513 AM DEN HAAG

070 364 11 41

POSTBUS 895

2501 CW DEN HAAG

INFO@FONDS1818.NL

16

Vanaf volgend schooljaar zijn alle middelbare scholieren

verplicht een maatschappelijke stage te lopen. Met de

stage leren ze hoe belangrijk het is om jezelf onbetaald

in te zetten voor de samenleving. Bovendien komen de

jongeren zo op plekken waar ze anders nooit zouden

komen en doen ze dingen die ze anders nooit zouden doen.

De jongeren gaan aan de slag bij maatschappelijke

organisaties. Natuurlijk levert het werk van de stagiairs

veel op zoals de begeleiding van activiteiten in de buurt,

het organiseren van uitstapjes voor ouderen of het geven

van trainingen aan jeugdleden. Aan de andere kant kost

het de non-profitorganisaties ook geld om de jongeren

een goede stage te bieden.

Maatschappelijke stagesOm te zorgen dat organisaties zich door dat financiële

aspect niet laten weerhouden stages aan te bieden, stelt

Fonds 1818 waar nodig activiteitengeld beschikbaar.

In Pijnacker-Nootdorp starten we een pilot met Bureau

Vrijwilligerswerk Pijnacker-Nootdorp. De stagemakelaar

krijgt de beschikking over een vrij besteedbaar potje geld,

waar vrijwilligersorganisaties een beroep op kunnen doen

voor een project dat dient als maatschappelijke stage voor

scholieren uit die gemeente.

www.vrijwilligerswerkpijnacker-nootdorp.nl/stage.php