Farmacologie Samenvatting

Geneesmiddelen ivm cholinerge transmissie

Muscarine agonisten = parasympathomimetica

• Pilocarpine • Carbachol

Oftalmologie

Muscarine antagonisten = parasympatholytica, anticholinergica

• Atropine = hyoscyamine • Scopolamine = hyoscine • Butylhyoscinebromide = buscopan®

-Cardiologie -Pneumologie -Oftalmologie -Intoxicaties -Gastro-enterologie -Urologie -Neurologie

Agonisten en antagonisten van ganglionaire nicotinereceptoren

Verlaten

Niet-depolariserende blokkers = curarisantia

• Tubocurarine • Atracurium • Pancuronium

Competitief antagonisme, geen voorafgaande spierspasmen, tegengewerkt door cholinesterase inhibn

-Anesthesie -Intensieve zorgen

Neuromusculaire blokkers – nicotinereceptoren van de skeletspieren

Depolariserende blokkers Suxamethonium Agonisme, wel voorafgaande spierspasmen, cholinesterase inhibn geen effect

Anesthesie

Klassieke cholinesterase inhibitoren

• Neostigmine (kwaternair ammoniumderivaat) • Pyridostigmine (kwat.) • Physostigmine (tertiair)

-Opheffing van neuromusculaire blokkade door niet-depolariserende blokkers -Postoperatieve blaas- of darmatonie -Myastenia gravis

Cholinesterase inhibitoren bij de ziekte van Alzheimer

• Galantamine • Donezepil • Rivastigmine

Lichte tot matige vormen van de ziekte van Alzheimer

Geneesmiddelen ivm noradrenerge transmissie

Niet-selectieve agonisten (αααα

+ ββββ)

• Adrenaline • Noradrenaline

-Shocktoestanden -In combinatie met lokale anesthetica ter preventie van resorptie

αααα1 selectieve agonisten Fenylefrine Lokaal gebruik ter decongestie van de nasale mucosa

αααα2 selectieve agonisten • Clonidine • Guanfacine

-Hypertensie -Clonidine ook bij profylaxie van migraine en ontwenning van opioiden

ββββagonisten • Dobutamine • Isoprenaline

-Dobutamine bij shocktoestanden -Isoprenaline in afwachting van implantatie van een pacemaker bij bradycardie

Agonisten van de adrenoreceptoren

ββββ2 selectieve agonisten • Salbutamol = ventolin® • Fenoterol • Ritodrine

-Asthma -Premature arbeid

Niet selectieve αααα-

antagonsiten (αααα1 en αααα2)

Fentolamine Feochromocytoom Antagonisten van de adrenoreceptoren

Selectieve αααα1 antagonisten • Prazosine • Terazosine • Alfuzosine • Tamsulosine

-Hypertensie (prazosine en terazosine) -Hartdecompensatie (prazosine) -Syndroom van Raynaud (prazosine) -Benigne prostaathypertrofie (tera, alfu en tamsul)

Selectieve αααα2 anatgonisten Yohimbine Verlaten ββββ-antagonisten = ββββ-blokkers • Metoprolol = lopresor®

• Propanolol = inderal® • Bisoprolol

-Cardiovasculaire indicaties -Glaucoom -Angsttoestanden -Essentiële tremor

-Thyreotoxicose -Migraine ter profylaxie.

Perifere inhibitoren van dopa-decarboxylase (DDC)

• Carbidopa • Benserazide

Parkinson in combinatie met levodopa

Stoffen die interfereren met de synthese van noradrenaline Methyldopa = aldomet® Hypertensie

Inhibitie van vrijstelling Sympatholytica Verlaten

Stimulatie van vrijstelling Indirecte sympathomimetica:

• Tyramine • Amfetamines • Efedrine

-Tyramine ≠ GM -Efedrine: decongestie van de neusmucosa -Amfetamines: zie verder

Inhibitie van neuronale heropname

Tricyclische antidepressiva Depressie

Inhibitie van MAO MAO-inhibitoren Depressie

Stoffen die interfereren met de vrijstelling, neuronale opname of afbraak van noradrenaline

Inhibitie van afbraak

Inhibitie van COMT COMT-inhibitoren Parkinson

Cardiovasculaire geneesmiddelen

Hartglycosiden = digitalisglycosiden

• Digoxine • Digitoxine

-Hartinsufficïentie -Atriale fibrillatie

Fosfodiësterase inhibitoren

• Eximon • Milrinon

Enkel nog bij zeer geselecteerde patiënten

Geneesmiddelen bij hartinsufficiëntie

Andere

Ibopamine = scandine® = prodrug

Enkel nog voor lichte hartinsufficiëntie

Molsidomine = corvaton®

Peroraal IV

Isosorbidedinitraat = cedocard®

Peroraal IV

Anti-anginosa Nitrovasodilatoren

Nitroglycerine • Nitroderm®: transdermaal

• Nysconitrine®: PO of IV

-Angina pectoris (acuut én onderhoud) -Hartinsufficiëntie

IA Disopyramide = rythmodan® -Ventriculaire

ritmestoornissen -Atriale fibrillatie

IB • Lidocaïne = xylocard® • Mexiletine = mexitil®

Ventriculaire ritmestoornissen

Klasse I = Na-kanaalblokkers

IC Flecaïnide = tambocor® -Ventriculaire

ritmestoornissen -Atriale fibrillatie

Klasse II ββββ-blokkers Propanolol ed (zie vroeger) Atriale ritmestoornissen Klasse III K-kanaalblokkers • Amiodaron =

cordarone®

• Sotalol = sotalex®

Atriale en ventriculaire ritmestoornissen

Anti-aritmica

Klasse IV Ca-antagonisten Oa verapamil (zie verder) Atriale ritmestoornissen ββββ-blokkers Zie vroeger Calciumantagonisten • Verapamil = isoptine®

• Dihydropyridines • Diltiazem

-Onderhoud angina pectoris -Hypertensie -Artriale ritmestoornissen (verapamil) -Raynaud fenomeen (dihydropyridines) -Centrale spasmen na subarachnoidale bloeding -Profylaxe van migraine

ACE-inhibitoren • Captopril = capoten® • Enalapril = renitec® (prodrug) • Lysinopril = zestril®

-Hypertensie -Hartinsufficiëntie -Na myocard infarct -Bij chronisch nierfalen (oa diabetes)

Inhibitoren van angiotensineII-receptoren

Sartanen • Losartan = cozaar® • Irbesartan = aprovel® • Valsartan = diovane® • Candesartan = atacand®

-Hypertensie -Hartfalen (losartan)

Vasodilatoren Dihydralazine Hypertensie Urapidil Enkel IV bij hypertensiecrisis

Antihypertensiva

αααα-blokkers Niet-selectief of α1- Zie vroeger

selectief Centrale antihypertensiva • Moxonidine = moxon®

• Clonidine = catapressan® • Guanfacine = estulic® • Methyldopa = aldomet®

Hypertensie

Ketanserine Hypertensie Kaliumsparende diuretica • Triamterene

• Spironolacton • Canrenoaat • Amiloride

Ter hoogte van ductus colligens

-Hypertensie -Hartinsufficiëntie -Hyperaldosteronisme

Lisdiuretica • Furosemide • Torasemide

Ter hoogte van thick ascending limb

-Hypertensie -Hartinsufficiëntie -Hypercalcemie

Osmotische diuretica Mannitol Ter hoogte van delen van de tubulus

-Acute nietinsufficiëntie met oligourie of anurie -Vermindering van intracraniële druk of intra-oculaire druk

Thiaziden • Chloortalidon • Hydrochloorthiazide • Indapamide

Ter hoogte van de distale tubulus (distal convoluted tubule)

-Hypertensie -Hartinsufficiëntie -Hypercalciurie -Oedemen van niet cardiale oorsprong

Diuretica

Koolzuuranhydraseremmers Acetazolamide Ter hoogte van proximale tubulus

-Glaucoom -Hoogteziekte -Epilepsie

Farmaca bij vaatstoornissen Venotrope stoffen Antitrombotische geneesmiddelen

Antiaggregantia Acetylsalicylzuur -Acute fase na myocardinfarct -Onstabiele angor -Acuut ischemisch cerebrovasculair accident -Primaire en secundaire preventie van trombo-

embolische processen -Koorts, pijn

Thienopyridines 1. Clopidogrel 2. Ticlopidine = ticlid®

1. preventie van tromboembolische processen

2. beperkter gebruik; coronaire en perifere angioplastie, soms hemodialyse

Dipyridamol = persantine®

Eventueel in combinatie met acetylsalicylzuur ter secundaire preventie

Antagonisten van GP IIb-IIIa receptoren Niet gefractioneerd heparine Vb = liquemine®

Heparine Antidotum: Protamine

• Heparines met laag MW: • Nadroparine = fraxiparine®

• Enoxaparine = clexane®

Therapie: -Diepe veneuze trombose -Longembolie Preventie van trombo-embolische processen bij: -Thoraco-abdominale en gynaecologische chirurgie -Extracorporele circulatie -Kunstklep

Anticoagulantia

Vitamine K antagonisten = coumarinederivaten Antidotum: Vitamine K Vers plasma (urgentie)

• Fenprocumon = marcoumar®

• Acenocoumarol = sintrom®

• Warfarine = marevan®

Chronische therapie en preventie van trombo-embolische processen

Trombolytica • Streptokinase • Recombinant tissue plasminogen activator • Urokinase

-Acuut myocardinfarct -Longembolie -Diepe veneuze trombose

-Acute arteriële occlusie Fibraten Fenofibraat = lipanthil® -Hypertriglyceridemie

-Gemengde hyperlipemieën Anionuitwisselaars • Colestipol

• Colestyramine -Hypercholesterolemie -Soms in combinatie met fibraten bij gemengde hyperlipidemieën

Statines = inhibitoren van het HMG-coA-reductase

• Pravastatine = pravasine® • Simvastatine = zocor® • Rosuvastatine = crestor®

-Hypercholesterolemie -Gemengde hyperlipemie -Primaire en secundaire preventie bij risicopatiënten

Hypolypemierende farmaca

Acipimox = olbetam® In combinatie met statines of anionuitwisselaars bij hypercholesterolemie of gemengde hyperlipemie

Geneesmiddelen voor maag- en darmziekten

Protonpompinhibitoren • Omeprazol = logastric® • Esmoprazol = nexiam® • Lansoprazol = dakar®

-Maagulcus -Duodenumulcus -Refluxoesophagitis -Zollinger-Ellison syndroom

Prostaglandine E1-analogen

Misoprostol = cytotec® Preventie van gastro-intestinale letsels door NSAIDs

Inhibitoren van de maagzuursecretie

H2 antihistaminica • Cimetidine = tagamet® • Ranitidine = zantac® • Famotidine = pepcidine® • Nizatidine = panaxid®

-Maagulcus -Duodenumulcus -Refluxoesophagitis -Preventie van stressulcera

Geneesmiddelen bij maag- en duodenumpathologie

Antacida Snel werkende, zeer NaHCO3 Pijnverschijnselen ivm zuur in

potente, resorbeerbaar CaCO3 Trager werkende, minder potent

Aluminium- en magnesiumverbindingen zoals AlOH3 en MgOH2

de maag

Anticholinergica Butylhyoscinebromide = buscopan® Spasmolytica

Musculutrope spasmolytica Mebeverine = duspatalin®

-Spasmen van darmen -Prikkelbaardarm syndroom

Pancreasenzymen Pancreatine = creon® Exocriene pancreasinsufficiëntie

Medicatie bij cholesterollithiasis

Ursodesoxycholzuur -Cholesterolgalstenen voorwaarden: gal is verzadigd met cholesterol / functionele galblaas / vrije ductus choledochus -Primaire billiaire cirrose

Geneesmiddelen bij lever en galaandoeningen

Cholagoga en choleretica Geen nut

Anticholinergica Scopolamine = hyoscine Braken bij reisziekte H1-antihistaminica Dimenhydrinaat

Meclozine -Braken bij reisziekte -Braken bij labyrintaandoeningen -Zwangerschapsbraken

Neuroleptica Oa butyrofenonen Haloperidol = haldol® -Braken door chemotherapie -Braken door radiotherapie -Postoperatief braken -Persisterende hik (gaat niet via braakmechanisme!!!!)

Gastroprokinetica Domperidone = motilium® Metoclopramide = primperan®

-Nausea en braken van diverse oorsprong -Gastroparese (diabetes) -Epigastrisch opzwellingsgevoel na eten -Refluxoesophagitis -Persisterende hik

Cisapride = prepulsid® -Gastro-intestinale reflux bij kinderen tot 3 jaar -Gastroparese (diabetes)

Anti-emetica

5-HT3 antagonisten Granisetron -Braken door chemotherapie

Ondansetron -Braken door radiotherapie -Postoperatief braken

NK1 anatgonisten Aprepitant = emend® Preventie van nausea en braken door bepaalde sterk emetische chemotherapeutica

Zwelmiddelen • Zemelen • Psylliumzaden • Ispaghul

ZACHTE STOELGANG IN 1 À 3 DAGEN

Obstipatie

Laxativa met lubrifiërende werking

Vloeibare paraffine ZACHTE STOELGANG IN 1 À 3 DAGEN

Obstipatie gekoppeld aan anale pathologie of bij faecaloom Enkel kortstondig!!!!

• Lactitol • Lactulose • Sorbitol

ZACHTE STOELGANG IN 1 À 3 DAGEN

-Obstipatie -Hepatische encefalopathie

Osmotische laxativa

Zouten met of zonder macrogol

VLOEIBARE STOELGANG IN 1 À 3 UREN NORMALE TOT ZACHTE

STOELGANG IN 2 À 3 DAGEN VOOR PREPARATEN DIE ENKEL

MACROGOL BEVATTEN

-Zouten: Acuut ter voorbereiding voor colon-onderzoek Nooit chronisch! -Macrogol: Obstipatie

Anthrachinonderivaten Vb sennosiden

Contactlaxativa

Difenylmethaanderivaten • Bisacodyl • Bisoxantine • Natriumpicosulfaat

ZACHTE TOT HALF-VLOEIBARE STOELGANG IN 6 À 8 UREN

Enkel kortstondig ter voorbereiding van het colon voor onderzoek of chirurgie

Laxativa

Laxativa voor rectaal gebruik SNELLE ONTLASTING IN ORDE VAN MINUTEN

Kortstondig bij: -Faecalomen -Voorbereiding voor onderzoek of chirurgie -Lediging van colon vóór

bevalling Adsorbentia Actieve kool -Diarree

-Orale intoxicaties Adstringentia Opioïdderivaten Loperamide = imodium® Diarree

Bacteriële probiotica Niet belangrijk

Antidiarreica

Probiotica

Gistprobiotica -Infectieuze diarree met clostridium difficile -Antibiotica-geassocieerde diarree

Geneesmiddelen bij inflammatoir darmlijden

• Sulfasaline = salazopyrine® • Mesalazine

-Inflammatoire darmaandoeningen (beide) -Rheumatoïde artritis (enkel sulfasalazine)

Darmantiseptica Niet

Geneesmiddelen ivm het urogenitale stelsel Middelen bij blaasproblemen

• Tolterodine • Oxybutynine • Flavoxaat

-Flavoxaat: blaaskrampen -Tolterodine en oxybutynine: Instabiele blaas met frequente mictie en urgente mictiedrang met urineverlies

αααα1 blokkers • Alfuzosine = xatral® • Tamsulosine = omic®

Geneesmiddelen bij benigne prostaathypertrofie 5ααααreductase inhibitoren Finasteride = proscar®

Benigne prostaathypertrofie

Geneesmiddelen bij impotentie

• Sildenafil = viagra® • Tadalafil = cialis® • Vardenafil = levitra®

Erectiestoornissen (vaak van psychogene aard)

Geneesmiddelen ivm het ademhalingsstelsel

Kortwerkend • Fenoterol • Terbutaline = bricanyl® • Salbutamol = ventolin®

Sympathicomimetica = ββββ2-mimetica

Langwerkend • Salmeterol • Formoterol

-Onmiddellijke behandeling van bronchospasme (astma, COPD) -Onderhoudsbehandeling van ernstig astma -Profylactisch

Anticholinergica • Ipratropium = atrovent® (kortwerkend) • Tiotropium = spiriva® (langwerkend)

-Onderhoud bij COPD -Additioneel bij onmiddellijke behandeling met β2-mimetica -Als alternatief voor β2-mimetica bij astma

Theofylline en afgeleiden Theofylline = theolair® -Onderhoud ernstig astma -IV bij acute aanval die niet reageert op klassieke beh.

Inhalatiesteroïden • Budenoside = pulmicort® • Beclometason • Fluticason

-Onderhoud van chronisch -astma -Bij zeer ernstige acute exacerbatie -COPD -NIET voor acute aanval van astma!!!!! (helpt toch niet)

Inhibitoren van mediatorenvrijstelling

Natriumcromoglicaat = lomudal® -Profylactisch -Nog zelden als onderhoud

Geneesmiddelen bij bronchospasmen

Leukotriëenreceptor antagonisten

• Zafirlukast • Montelukast

Eventueel als onderhoud bij astma

Narcotische antitussiva Codeïne = bronchodine®

Niet-narcotische antitussiva • Dextromethorfan • Noscapine

Antitussiva

Associaties Antitussivum + mucolyticum of expectorans + …

-Chronische droge prikkelhoest -Nachtelijke hoest, die de nachtrust verstoord

Mucolytica • Acetylcysteine = lysomucil® -Mucoviscidose

• Carbocisteïne • Broomhexine

-Kunstmatige beademing -Paracetamolintoxicaties (acetylcysteïne)

Expectorantia Vb eucalyptol � vnl in associaties aanwezig Orale preparaten Doorgaans associaties

Vasoconstrictoren • Xylometazoline • Tramazoline • Oxymetazoline

Geneesmiddelen bij rhinitis en sinusitis Nasale preparaten

Preparaten bij allergische rhinitis

Corticosteroïd of anticholinergicum of H1-antihistaminicum of natriumcromoglycaat

Geneesmiddelen bij pijn en ontsteking

Stoffen met alleen analgetische eigenschappen

Nefopam = acupan® Matige tot zwaardere pijnen (symptomatisch)

Antipyretica – analgetica

• Paracetamol • Pyrazolonderivaten (metamizol) • Acetylsalicylzuur = aspirine®

Analgetische, antipyretische en anti-inflammatoire farmaca

Inhibitoren van COX

NSAID’s • Acetylsalicylzuur = aspirine® • Diclofenac = voltaren® (arylazijnzuurderivaten)

• Ibuprofen = brufen® (arylpropionzuurderivaten)

• Indometacine = indocid® (indoolderivaten)

• Piroxicam = feldene® (oxicams) • Fenylbutazon = butazolidine® (enolderivaten)

• Rofecoxib = vioxx® (COX2 selectieve NSAID’s)

-Koorts -Pijn -Acute of chronische inflammatie -Preventie van cardiovasculaire aandoeningen (acetylsalicylzuur)

Geneesmiddelen bij osteo- Basisbehandeling NSAID’s, SMARD

corticosteroïden

Goudzouten Aurothiopropanol = allochrysine® Reumatoïde artritis (basis) Chloroquine

= nivaquine® • hydroxychloroquine

-Reumatoïde artritis (basis) -Lupus erythematosus -Malaria

TNF-remmers Infliximab = remicade® -Reumatoïde artritis bij onvoldoende reactie op DMARD’s -Ziekte van Crohn

reumatoïde artritis

Leflunomide Reumatoïde artritis Bij acute aanval • NSAID’s

• Colchicine

articulaire aandoeningen

Geneesmiddelen gebruikt bij jicht

Onderhoud • Allopurinol = zyloric® • Uricosurica

Krachtige • Morfine • Heroïne • Methadon • Fentanyl

Intermediair Tilidine

Pure agonists

Minder krachtig Codeïne

Partial agonists • Pentazocine = fortal® • Buprenorfine = temgesic®

-Pijn: Peroperatief / Postoperatief / Kanker / Bij partus -Hoest (codeïne) Diarree (loperamide) Opioidverslaving (methadon)

Narcotische analgetica

Antagonists Naloxon = narcan® Toxiciteit door opioiden

Geneesmiddelen ivm het zenuwstelsel Hypnotica, sedativa, anxiolytica

Benzodiazepines • Diazepam = valuim®

• Clonazepam =

Antagonist = flumazenil -Angsttoestanden -Slaapstoornissen -Epilepsie (clonazepam enkel

rivotril®

• Midazolam = dormicum®

hiervoor) -Spasticiteit -midazolam enkel in hospitaalmilieu (anesth)

Zoldipem = stilnoct® Zopiclon = imovane®

Enkel bij slaapstoornissen

Buspiron = buspar® Angsttoestanden Barbituraten • Thiopental = pentothal® (inductie bij algemene

anesthesie • Fenobarbital = gardenal® (epilepsie)

-NIET als anxiolyticum of hypnoticum!!!! -Inductie bij alg anesth -Epilepsie

Fenothiazinen Thioridazine

Thioxanthenen Flupentixol

Butyrofenonen Haloperidol = haldol®

Difenylpiperidinen Pimozide

Klassieke

Benzamiden Sulpiride

Neuroleptica

Atypische neuroleptica • Risperidon = risperdal® • Clozapine

-Psychosen (schizofrenie) -Psychomotorische agitatie bij manische perioden (manisch-depressief) -Braken, hik

Eerste groep Tweede groep

Tricyclische en aanverwante antidepressiva; SSRI’s Derde groep

-Depressie -Paniekstoornissen -Obsessieve compulsieve stoornissen -Bedwateren -Neuropathische pijn

Sint-janskruid = hypericum Depressie Oude generatie MAO-inhibitoren

Nieuwe generatie Endogene depressie

Antidepressiva

Lithium Profylactische controle van manisch-depressieve psychose

Centrale stimulantia Amfetaminederivaten en aanverwanten

� Amfetamine � Methylfenidaat = rilatine®

-Narcolepsie -ADHD !!!!misbruik

Sibutramine (reductil®) Obesitas, max gedurende 12 mnd Middelen bij obesitas

Orlistat (xenical®) Obesitas Cocaïne Bijwerkingen! Geen medische indicaties

Misbruik met kans op verslaving Producten die chemische verwantschap vertonen met endogene amines

LSD = lysergzuurdiethylamide Geen klinische toepassingen Pshycodysleptica Synoniemen: hallucinogenen, psychosomimetica of psychotica, fantastica of psychedelic drugs

Producten die geen chemische verwantschap met een endogene transmitter vertonen

Cannabis

L-DOPA Ziekte van Parkinson D2-receptor agonisten � Pergolide

� Bromocriptine � pramipexol

-Ziekte van Parkinson (+L-DOPA) -Amenorree op basis van hyperprolactinemie (bromocriptine) -Stoppen van lactatie in de postpartumperiode (bromocriptine)

Afbraakremmers van dopamine/DOPA

COMT-inhibitoren Entacapon

MAO-B-inhibitoren Selegiline

Ziekte van Parkinson (+L-DOPA)

Muscarine-antagonisten � Biperideen � Procyclidine � Dexetimide

Ziekte van Parkinson (+L-DOPA) Parkinsonisme door neuroleptica

Geneesmiddelen bij de ziekte van Parkinson

Amantadine = amantan® -Ziekte van Parkinson (+L-DOPA) -Influenza

Valproïnezuur � Valproïnezuur � Natriumvalproaat

-Partiële epilepsieën -Veralgemeende epilepsieën -Behandeling van manie

Anti-epileptica Klassieke anti-epileptica

Carbamazepine -Partiële epilepsieën -Tonisch-clonische aanvallen -Trigeminusneuralgie -Onderhoud bij manisch-

depressieve psychose Fenytoine -Partiële epilepsieën

-Tonisch-clonische aanvallen -Anti-aritmicum (klasse IB,2e keuze!)

Ethosuximide Absences Fenobarbital en primidon

Minder gebruikt, primidon uit de handel

Partiële epilepsieën Tonisch-clonische aanvallen

Zijn in principe werkzaam bij partiële epilepsieën en tonisch-clonische aanvallen, maar weinig benzodiazepines hebben epilepsie als indicatie Clonazepam Enkel epilepsie, bij absences

Benzodiazepines

Diazepam (valium®) Status epilepticus Recentere anti-epileptica

Mineure analgetica/NSAID’s

Paracetamol, acetylsalicylzuur,…

Kunnen pijn tijdens aanval verminderen

Ergotalkaloiden � Ergotamine � Dihydroergotamine

Acute aanval van migraine

Middelen bij een acute aanval van migraine

Triptanen � Sumatriptan � Naratriptan � Zolmitriptan

Acute aanval van migraine (niet chronisch te gebruiken!)

5-HT-receptor-antagonisten

� Methysergide � Pizotifen � Oxetoron

Geneesmiddelen tegen migraine

Geneesmiddelene gebruikt ter profylaxie

Diverse geneesmiddelen

� Clonidine (α2-receptorantagonist) � Flunarizine (calciumantagonist) � Natriumvalproaat (anti-epilepticum) � Propanolol (β-blokker)

H1-antihistaminica -Allergische aandoeningen (allergische rhinitis, urticaria) -Emesis -Reisziekte -Zwangerschapsbraken

Centraal werkende spierrelaxantia

� Baclofen (lioresal®) � Tizanidine (sirdalud®) � Diazepam (valium®)

Geneesmiddelen gebruikt bij spasticiteit

Perifeer werkend spierrelaxans

Dantroleen (dantrium®)

Geneesmiddelen ivm het hormonale systeem

Glucocorticoïden Cortisol

Mineralocorticoïden Aldosteron

Androgenen (zwakke) � Dehydro-epiandosteron

� Andostenedion

-Substitutietherapie (bijnierschorsinsuff – addison) -Anti-inflammatoir : reumatoïde artritis, colitis ulcerosa, ziekte van Crohn,… -Immunosuppressie : auto-immuunziekten en na transplantatie -Diagnostisch : dexamethason voor Cushing

Bijnierschorshormonen

! tetracosactide Vooral diagnostisch voor het onderscheid tussen 1e en 2e bijnierschorsinsufficiëntie

Thyroïdhormonen � Thyroxine T3 � Thyronine T4 (niet

meer courant gebruikt)

-Substitutie bij hypothyroïdie -Ter inkrimping bij euthyroïde volumevergroting -In associatie met thyreostatica bij hyperthyreoïdie na bekomen van euthyroide toestand

Thioureumderivaten � Propylthiouracil � Thiamazol

Hyperthyreoïdie en andere

Iood -Voorbereiden van chirurgie -Beginfase vd therapie van thyreotoxische crisis

Geneesmiddelen ivm de schildklier

Thyreostatica

Radioactief iood -Hyperthyreoïdie (ther) -Diagnostisch

Estradiol Peroraal, IM of transdermaal Oestrogenen

Ethinylestradiol (synth) -Substitutietherapie -Contraceptie

Geslachtshormonen

SERM Clomifeen Bij infertiliteit door anovulatie

Tamoxifen Bij oestrogeen-dep mammacarcinoom Raloxifen Postmenopauzaal ter preventie van osteoporose

Progestagenen � Progesteron � Derivaten van progesteron � Derivaten van nortestosteron (2 soorten)

-Contraceptie -Postmenopauzale substitutie -Endometriose, sommige carcinomata -Dysmenorroe

Contraceptieve oestroprogestativa

Monofasische, bifasische, trifasische en sequentiële preparaten

Postcoitale contraceptiva

Morning after pill � verschillende methodes

Hormonale contraceptiva

Contraceptiva met progestagenen alleen

� Minipil � Prikpil � Implantaat � Intra-uterien systeem

Preparaten voor hun androgeen effect

� Testosteron � Testosteronesters � Perorale toediening

Androgenen en anabole steroïden

Preparaten voor hun anabool effect

Synthetische testosteronanalogen

-Substitutie -Situaties met negatieve N-balans -Anemieën -Osteoporose (man) -mammacarcinoom

Cyproteron -Hypersexualiteit (man) -Prostaatcarcinoom -Masculinatie & hirsutisme -Pubertas praecox

Anti-androgenen

Flutamide Prostaatcarcinoom Gonadotropinen -Bij infertiliteit door hypothalamo-hypofysaire

deficiëntie -Cryptorchidie

Gonadotropinen en farmaca die de vrijstelling gonadotropinen en prolactine regelen Gonadoreline en

analogen Gonadoreline -Diagnostisch

-Cryptorchidie -Infertiliteit door

hypothalame deficiëntie Gonadoreline analogen -Oncologie

-Endometriose Dopamine-agonisten: � Bromocriptine � Cabergoline

-Hyperprolactinemie -Post-partum suppressie van de lactatie -Ziekte van Parkinson

Oxytocine -Inductie van arbeid -Postpartum bloedingen

Methylergometrine Postpartum bloedingen

Ocytocica

Prostaglandines: � Dinoproston � Carboprost

D: inductie van arbeid & ther abortus C: postp bloedingen

β2-mimetica Atosiban

Premature contracties

Farmaca die de uterusmotiliteit beïnvloeden

Tocolytica

! NSAIF Insuline Diabetes 1 & 2 Hypoglycemiërende sulfonylureumderivaten

Eerste en tweede generatie Type 2, NIET bij type 1

Gliniden Repaglinide Type 2 Biguaniden Metmorfine Obese patiënten type 2 Glitazonen Rosiglitazon Type 2 � in combinatie Inhibitoren van αααα-glucosidasen Alle vormen van diabetes

Antidiabetische geneesmiddelen

! Glucagon Hypoglycemie ADH (vasopressine) � Desmopressine

� Terlipressine -Diabetes insipidus (D) -Enuresis nocturna (D) -Bloedende slokdarmvarices (T)

Groeihormoon Groeiachterstand Somastatine Endocriene tumoren van GI-tractus en bij

fistels

Hypofysaire en hypothalame hormonen

Groeihormoon, somostatine en analogen

Somatostatine-analogen Gastro-enteropancreatische tumoren

Erythropoëtine !misbruik – doping anemie Calcitonine -Hoge graad van botremoddelering (vb Paget)

-Osteoporose -Hypercalcemie

Bisfosfonaten Dinatriumetidronaat Ziekte van Paget / Osteoporose / Hypercalcemie

Geneesmiddelen bij infecties

Polyenen 1. Amfotericine B = fungizone® 2. Nystatine = nystatine®

1. veralgemeende ernstige schimmelinfecties

2. schimmelinfecties van de mondholte (oraal) en lokaal op huid en slijmvliezen

Allylamines Terbinafine = lamisil® -Dermatomycosen -Onychomycosen

Imidazolen • Ketoconazol = nizoral® • Miconazol = daktarin®

Miconazol: -Orofaryngeale candidose -Vulvovaginale candidose -Intestinale candidose -Schimmelinfecties van de huid Ketoconazol : ernstige systemische infecties

Azoolderivaten

Triazolen • Fluconazol = diflucan® • Itraconazol = sporanox® • Voriconazol = vfend®

Voriconazol: ernstige systemische infecties Andere: -Orofaryngeale candidose -Vulvovaginale candidose -Dermatomycosen -Onychomycosen -Fungale meningitis

Antimycotica

Caspofungine = cancidas® Ernstige invasieve infecties

met aspergillus of candida Mebendazol = vermox® Rondewormen (enterobius vermicularis) Anthelmintica

Niclosamide = yomesan® Platte wormen (lintwormen) (taenia solium en taenia saginata)

Chloroquine = nivaquine® -Malaria -Uitzonderlijk bij lupus erythematosus en reumatoïde artritis

Mefloquine = lariam® Malaria

Antimalariamiddelen

Proguanil = paludrine® Malaria

Antiparasitaire geneesmiddelen

Imidazoolderivaten Metronidazol = flagyl® Amoebiasis, infecties met richomonas vaginalis, giardia intestinalis en gardnerelle vaginalis, pseudomembraneuze colitis door clostridium difficile, eradicatie van helicobacter pylori

Geneesmiddelen tegen herpesvirussen

Aciclovir = zovirax® -Herpes labialis -Herpes vaginales -Herpes simplex en varicella zoster -Zona

Amantadine = amant® Parkinson, meestal in associatie met L-DOPA

Neuraminidase inhibitoren

• Zanamivir • Oseltamivir

Influenza A en B

Geneesmiddelen tegen respiratoire virussen

Ribavarine

Antivirale geneesmiddelen

Geneesmiddelen bij retrovirussen (AIDS)

Nucleoside reverse transcriptase inhibitoren

• Zidovudine = retrovir® • Abacavir • Didanosine • Amtricitabine • Stavudine • Lamivudine • Zalcitabine

AIDS

Nucleotide reverse transcriptase inhibitoren

Tenofovir

Niet-nucleoside reverse transcriptase inhibitoren

Efavirenz

Protease inhibitoren • Indinavir = crixivan® • Amprenavir • Fosamprenavir • Nelfinavir • Ritonavir • Saquinavir

Fusie inhibitoren Enfuvirtide = fuzeon®

Antitumorale geneesmiddelen � Chirurgie � Antitumorale geneesmiddelen (soms genezend, vaak palliatief) � Radiotherapie

Immunosuppressiva Glucocorticoïden

Cytotoxische immunosuppressiva

� Cyclofosfamide � Methotrexaat � Azathioprine

Cyclosporine

(antilichamen)

-Preventie van rejectie van transplantaten -Auto-immuunziekten

(immunostimulatoren)

Geneesmiddelen voor systemisch gebruik bij dermatologische aandoeningen Retinoiden � Isotretinoine

� Acitretine ! Bijwerkingen I: nodulocystische acne

A: huidaandoeningen met erg gestoorde keratinisatie

Psoralenen � Methoxsaleen � 5-methoxypsoraleen

-Psoriasis -Vitilgo

Anesthetica Lokale anesthetica Voor alle vormen van lokale anesthesie:

-Contactanesthesie van mucosae -Infiltratie-anesthesie -Zenuwblokkade -Spinale en epidurale anesthesie

(Algemene anesthetica)