JAARVERSLAG2017EXPERTISECENTRUMSUSTAINABLE BUSINESS

LEESWIJZERVoor u ligt het jaarverslag van het ExpertisecentrumSustainable Business (ESB) van Avans Hogeschool,met daarin de strategie, activiteiten en prestaties van2017. We laten zien wat de relatie is tussen deopdracht die het expertisecentrum heeft en hoe wedaar voor de verschillende interne en externestakeholders invulling aan geven.

Uitgangspunten vormen onze missie en ambitie,zoals die zijn vastgelegd in het ESB Businessplan2020 ‘Business met een boodschap’. We laten zienhoe we met verschillende hulpbronnen onzeactiviteiten ontplooien en impact realiseren.

Onze lectoren en onderzoekers vormen debelangrijkste asset. Samen met de opleidingenbinnen het economische domein werken zij aanpraktijkproblemen in nauwe co-creatie met hetberoepenveld. In dit jaarverslag valt te lezen binnenwelke omgevingscontext het expertisecentrumopereert, zowel intern als extern.

Daarnaast wordt toegelicht dat naast een solidebasisfinanciering steeds meer een beroep wordtgedaan op externe financiering door middel vanbetaalde opdrachten en nationale en Europesesubsidies.

De governance is ingericht met een stuurgroep vandirectieleden van Avans Hogeschool en met eenexterne Raad van Advies. In dit jaarverslag treft u aanop welke wijze het ESB vorm geeft aan dezegovernance. Tevens worden daarbij de risico’s inbeeld gebracht en de wijze waaroprisicomanagement heeft plaatsgevonden.

De financiële verantwoording laat zien dat het ESBeen financieel gezonde eenheid is.

In het jaarverslag is op veel plaatsen te lezen hoe wijsamenwerken met stakeholders en welke impact wijdaarbij realiseren. We maken onderscheid in impactop het onderwijs, docenten, studenten van Avans,impact op duurzaamheid in de praktijk en impact inhet kennisdomein van onderzoekers.

2 Leeswijzer

INHOUD JAARVERSLAG

Leeswijzer 2Inhoud jaarverslag 3

ESB In het kort 5ESB Tijdlijn 6ESB Organogram 7

REFLECTIE 9Terugblik op 2017 10Vooruitblik 2018 10Stuurgroep en management 11

AMBITIE ESB 13Ons bestaansrecht 14Onze missie en visie 15Onze werkwijze 15

STRATEGIE 16Toonaangevend 17Onderzoekscapaciteit 18Onderzoeksvaardigheden 18

LECTORATEN 19Sustainable Strategy and Innovation 20Sustainable Finance and Accounting 21Sustainable Working and Organising 22Improving Business 23New Marketing 24International Business 26Drijfveren Duurzame MKB-ondernemer 27

HET ESB EN DE SAMENLEVING 28Focus en samenhang 29Onderzoek in de praktijk 29

IMPACT 32Onderwijs en professionalisering 33Beroepspraktijk en maatschappij 34Kennisontwikkeling 35Evaluatie van indicatoren 36

GOVERNANCE 37Stuurgroep 38Raad van Advies 39Reflectie 40

3Inhoud jaarverslag

RISICOMANAGEMENT 41De governance 42Inhoudelijke afstemming 42Projectbeheer en control 43

FINANCIËN 44Baten en lasten algemeen 45Loonkosten en overhead 46Resultaten per lectoraat 46Externe baten 47

BIJLAGEN 49Capita selecta publicaties ESB 2017 50Lijst van namen van kenniskringleden 52Personele onderzoeksinzet in 2017 53Financiële overzichten 2017 53Effect van subsidies op financiële situatie 55Gesubsidieerde projecten in 2017 56

Colofon 59

4 Inhoud jaarverslag

ESB IN HET KORT

5ESB In het kort

ESB TIJDLIJN

6 ESB Tijdlijn

ESB ORGANOGRAM

7ESB Organogram

8 ESB Organogram

9Reflectie

REFLECTIE

In 2017 is het Expertisecentrum Sustainable

Business (ESB) op stoom gekomen. De

onderzoeksagenda’s van de 6 lectoren zijn

aangescherpt. Verschillende onderzoeken van

de beginjaren zijn afgerond. Nieuwe

onderzoeksprojecten zijn gestart en zijn vaak

multidisciplinair van aard. Een aantal ervan is

gesubsidieerd met Nederlands of Europees

geld.

TERUGBLIK OP 2017We merken dat de naamsbekendheid van het ESB ende lectoraten is toegenomen bij het werkveld, bijorganisaties die zich bezighouden met de nationaleen internationale verduurzaming. Tegelijkertijd is hetESB erin geslaagd om veel stakeholders - studenten,docenten, bedrijven en maatschappelijkeorganisaties - te betrekken bij onderzoek enonderwijs. Dit heeft geleid tot een groterebekendheid, zowel intern als extern.

We hebben de indruk dat we een positieve impacthebben op het onderwijs en op de beroepspraktijk.Maar dat hebben we niet kunnen meten. Aan de enekant omdat we nog zoeken naar de juiste manier omdie impact te meten. Aan de andere kant omdat wede lectoren en associate lector de tijd wilde gevenhun onderzoekslijnen helder te krijgen en duurzaamonderzoek op te zetten. In 2018 zal het ESB meeraccent leggen op het meten van onze impact.Daarom hebben we onze indicatoren aangepast.

FinanciënBegin 2017 kreeg het ESB te maken met eenkrappere financiële taakstelling. Desondanks is hetgelukt om de exploitatie sluitend te krijgen. Er isingezet op een toename van de inkomsten uitgesubsidieerde projecten. Dat is gelukt. Daarnaastheeft een aantal lectoraten de bezetting van dekenniskring teruggebracht. Deze aanpak zullen wein 2018 voorzetten.

Door de toename van het aantal groteonderzoeksprojecten is ook de noodzaak gegroeid

voor een goed projectmanagement enprojectcontrol. In 2017 bleek dat we daar opsommige plekken tekort schoten. We hebben er vangeleerd en daar zullen we in 2018 verder verbeteringin aanbrengen.

AdviesraadHet ESB heeft sinds 2015 een adviesraad. De relatiemet de leden van de raad is goed. We hebben in2017 de raad en de omgang van het ESB met deleden geëvalueerd. Daaruit hebben wegeconcludeerd dat we de kennis, ervaring ennetwerken van de leden van de raad nog beterkunnen benutten. Met de groei van het aantalonderzoeksprojecten kunnen we, meer dan tot nutoe het geval is, de leden als sparring partner en hunnetwerken inzetten. Daarnaast zal er ruimte zijn voorde leden van de raad om ook een beroep te doen oponze expertise.

VOORUITBLIK 2018Op basis van de ervaringen in 2017 en de ambitiesdie het ESB heeft, worden er voor 2018 een aantalprioriteiten benoemd:

• Het uitvoeren van een stakeholderdialoog om hetinhoudelijke onderzoeksprofiel te herijken. Destakeholderdialoog zal een terugkerend elementworden in de bedrijfsvoering van het ESB;

• Het ontwikkelen van een training of leergang omonderzoeksvaardigheden van docenten tevergroten. We richten ons op het vergroten vande onderzoeksvaardigheden van docenten dieafstudeerders begeleiden. En op de docenten diein aanmerking willen komen voor lidmaatschapvan een kenniskring;

• Het concreet meten en monitoren van de impactvan het ESB aan de hand van een aantalaangepaste indicatoren. Het accent komtdaardoor te liggen op de meer kwalitatieveresultaten en minder op de kwantitatieve;

• Het intensiveren van de samenwerking met deaangesloten academies door meer dan voorheen

10 Reflectie

gezamenlijk geformuleerde onderzoeksprojectente initiëren en uit te voeren;

• Het concretiseren van de kwaliteitscriteria die hetESB stelt aan het uitgevoerde onderzoek doorzogenoemde peer reviewing. Dat betekent datlectoren of onderzoekers van andereonderzoeksinstellingen het onderzoek van hetESB zullen beoordelen;

• Het blijven streven naar externe inkomsten doorhet vinden van gesubsidieerde projecten die bij de

onderzoekslijnen van de lectoren en associatelector passen, zowel nationaal als op Europeesniveau;

• Het aantrekken van 2 nieuwe collega's vanwegehet vertrek van lectoren Jorna Leenheer (NewMarketing) en Jan Jurriëns (Duurzame Strategieen Innovatie). Zie ook Team.

STUURGROEP EN MANAGEMENTDe stuurgroep van het ESB kijkt met tevredenheidterug op 2017. Sinds de oprichting in augustus 2014is er veel bereikt en hebben we veel geleerd. Datbetekent dat we in 2017 ook weer zaken aangepasten nieuwe uitdagingen opgepakt hebben die we in2018 verder gaan vormgeven. 2018 wordt eenspannend jaar omdat we dan 2 nieuwe lectorenzullen verwelkomen. We zullen helaas afscheidmoeten nemen van onze zeer gewaardeerde lectorNew Marketing Jorna Leenheer. Zij wordt senioronderzoeker bij de Universiteit van Tilburg. En eind2018 nemen we afscheid van onze zeergewaardeerde lector Duurzame Strategie enInnovatie, Jan Jurriëns omdat hij 1 december metpensioen gaat.

TeamHun vertrek is zeker jammer omdat in 2017 de 6lectoren en de associate lector zich steeds duidelijkerals een team hebben geprofileerd. Dat was mede tedanken aan een aantal dagen op de Brabantse heimet verder teambuilding als doel. Tegelijkertijd waser ook meer ruimte voor het samen optrekken alsteam omdat de lectoren na 2 jaar hunonderzoekslijnen - en projecten helder haddenvormgegeven. Daardoor werd duidelijk waar desamenwerking kon en kan worden versterkt.

Daarnaast is de zelforganisatie van het ESB betervormgegeven, met concrete taken voor deverschillende lectoren en de manager voorbijvoorbeeld de communicatie en het monitoren vanonderzoek.

11Reflectie

FinanciënMet de strakkere financiële taakstelling voor AvansHogeschool in zijn geheel en daarmee ook het ESBis het belangrijk dat er een betere sturing ensamenwerking is gekomen op het gebied vanfinanciën. De lectoren en de associate lector zijn zichbewust van de financiële taakstelling. Zij kijkennadrukkelijk naar subsidietrajecten die kunnenaansluiten bij hun onderzoek. Maar we blijvenkritisch kijken naar het soort projecten waaraan wemeedoen. We moeten niet in de valkuil stappen datde lectoren van het ESB via hun onderzoekconsultants worden. Het gaat nadrukkelijk om hetverwerven van kennis die het onderwijs en hetwerkveld ten goede kan komen.

Associate lectorSinds 1 januari 2017 heeft het ESB naast de 6lectoren 1 associate lector: Han van Son. Dat legt eennieuw fundament in het expertisecentrum: eenbetere verbinding met onderwijs. Een associatelector is een docent en onderzoeker in 1. Zijn komstontslaat de andere 6 lectoren niet van de taak om deverbinding met het onderwijs te leggen. Integendeel,in 2018 zullen alle leden van het ESB-team zichverder inzetten voor de verbinding met hetonderwijs. Bij de selectie van de 2 nieuwe lectorenzal nog nadrukkelijker de behoeften van deverbonden academies meegenomen worden.

Wat nog beter kanTerugkijkend op 2017 is er een aantal zaken die nogbeter kunnen of verbeterd moeten worden.Vergroten van de naamsbekendheid en deonderzoeksvaardigheden van de docenten springener uit.

Sinds een jaar biedt het ESB een onderzoeksminoraan. Het bleek in 2017 moeilijk voor deze minor eengroot aantal studenten aan te trekken. Dat lijkt in2018 iets te verbeteren, maar we willen meerstudenten bereiken. We hebben geconstateerd datde naamsbekendheid van het ESB en de

verschillende lectoren binnen Avans Hogeschool nogniet groot genoeg is om grote groepen studenten tebereiken. Daar werken we aan.

Daarnaast hebben we geconstateerd dat deonderzoeksvaardigheden van docenten enstudenten niet genoeg aansluiten bij de eisen die delectoren stellen. Zeker omdat de kenniskringledenmaar een dag in de week de tijd hebben om aan hetlectoraatsonderzoek te werken, is het belangrijk datze genoeg kennis van onderzoek hebben omefficiënt aan de slag te zijn. Het ESB heeft hetvoornemen om in 2018 externe deskundigen in tezetten om docenten te helpen hunonderzoeksvaardigheden verder te verdiepen enverbreden.

De 6 lectoren hebben in hun eigen vakgebied ensoms daarbuiten een grote naamsbekendheid. Denaamsbekendheid van het ESB als hetexpertisecentrum waar het bedrijfsleven enmaatschappelijke organisaties terecht kunnen voorpraktijkgericht onderzoek op het gebied vanduurzaamheid is daarentegen nog niet grootgenoeg. De partijen die met ons werken en met onsgewerkt hebben zijn enthousiast over wat wij doen,maar die groep moet in 2018 verder groeien.

We organiseren in het voorjaar 2018 een grotewerkveldverkenning om de onderzoeksvragen inrelatie tot sustainable business bij onze externestakeholders op te halen zodat wij beter kunneninspelen op hun behoeften naar kennis.

Edwin Verlangen(voorzitter van de stuurgroep van het ESB, fotorechts)

Nies Rijnders(manager van het ESB, foto links)

12 Reflectie

13Ambitie ESB

AMBITIE ESB

Het Expertisecentrum Sustainable Business

(ESB) is één van de 6 expertisecentra van Avans

Hogeschool. Het ESB is een samenwerking van

11 academies in het economisch domein die

gezamenlijk een achterban hebben van bijna

13.000 studenten, ruim 700 docenten en 13

verschillende opleidingen.

ONS BESTAANSRECHTHet praktijkgericht onderzoek in het economischdomein van Avans Hogeschool vindt plaats onder decentrale noemer van duurzaam ondernemen. HetESB draagt bij aan een duurzaam ondernemende(regionale) samenleving in het algemeen en deontwikkeling van een duurzame (regionale)economie in het bijzonder.

Het ESB wil met zijn activiteiten een directe en eenindirecte impact realiseren voor een duurzameeconomie en maatschappij. Direct, door samen metbedrijven, overheden en NGO’s onderzoek te doen

op het terrein van duurzaam ondernemen. Indirectdoor de uitvoering en de resultaten van datonderzoek ten goede te laten komen aan hetonderwijs, docenten en studenten, en onze alumni.De alumni zijn onze ambassadeurs die deberoepspraktijk mede vanuit een sterkeduurzaamheidsbril bekijken.

Om onze ambities te bereiken concentreert het ESBzich op de volgende programmalijnen vooronderzoek waaraan een lectoraat of een asscociatelectorschap is verbonden:

• Sustainable Strategy and Innovation (SSI)

• Sustainable Finance and Accounting (SFA)

• Sustainable Working and Organising (SWO)

• Improving Business (ImB)

• New Marketing (NM)

• International Business (IB)

• Drijfveren voor duurzaam ondernemen (associatelectorschap)

14 Ambitie ESB

ONZE MISSIE EN VISIEHet ESB wil een actief, toonaangevendexpertisenetwerk zijn dat bekend staat als vraagbaaken bron voor onderwijs, bedrijven, overheden enmaatschappelijke organisaties op het gebied vanduurzaam ondernemen, zowel nationaal alsinternationaal. Het ESB is een levende organisatie dieeen ontmoetingsplaats is én een middel kan zijn ombij te dragen aan een duurzame economie ensamenleving. Het ESB wil eensamenwerkingsverband zijn om zo met andere(internationale) partners onderzoek te doen gerichtop nieuwe businessmodellen en duurzaam gedragvan individuen en organisaties. Binnen het ESBwerken bedrijven, studenten, docenten enonderzoekers samen aan maatschappelijke enmultidisciplinaire thema’s.

ONZE WERKWIJZEHet onderzoek binnen het ESB speelt zich af in dekennisdriehoek onderzoek-onderwijs-beroepspraktijk. Het ESB doet dit door kennis ininzichten te genereren en door het leveren vantoepasbare producten, ontwerpen en concreteoplossingen voor praktijkproblemen.

15Ambitie ESB

16 Strategie

STRATEGIE

In het businessplan 2016-2020 Business met

een Boodschap, maakt het ESB een aantal

strategische keuzes. Op basis van gesprekken

met lectoren en directies van academies zijn

gesignaleerde sterktes en zwaktes enerzijds en

kansen en bedreigingen anderzijds vertaald in

een beperkt aantal strategische keuzes voor de

komende jaren.

TOONAANGEVENDHet ESB wil zich profileren als een toonaangevendexpertisecentrum op het gebied van succesvolduurzaam ondernemen in de regio. Het ESB vertaaltde gewenste profilering in het belang dat wehechten aan onze focus op inhoudelijk crucialethema’s die van belang zijn voor economie enmaatschappij. De communicatie over wat we doenen welke impact we realiseren is daarbij essentieel.

Voorbeelden van actuele onderzoeksthema’s in 2017zijn:

• Circulair bouwen met staal in samenwerking met15 midden- en kleinbedrijven (mkb) in debouwketen;

• Verwaarden van reststromen op eenbedrijventerrein in West-Brabant;

• Robotisering en digitalisering en de gevolgen voorde arbeidsmarkt;

• Het laten zien van het maatschappelijkerendement van commerciële en niet-commerciëleorganisaties;

• De ontwikkeling van integrale verslaggeving doorhet mkb.

Externe uiting Aantal

Blogs 12

Artikelen in vakbladen 42

Eigen symposia 3

Presentatie en workshops extern 63

Interviews extern 16

Panellid extern 3

17Strategie

ONDERZOEKSCAPACITEITHet ESB is vanwege de concentratie van capaciteitenvoor bedrijven, overheden en andere organisatieseen interessante samenwerkingspartner voorduurzame projecten. Naast de 6 lectoraten, 1associate lector en de ongeveer 45 kenniskringledenheeft het ESB een achterban van bijna 13.000studenten en circa 700 docenten die in potentieallemaal een bijdrage kunnen leveren aan hetophalen, identificeren en oplossen van actueleduurzaamheidsvraagstukken vanuit het werkveld.

Naast de kenniskringleden zijn ook andere docentenen studenten actief betrokken geweest bijonderzoek van onze lectoraten. In bijgaande tabel iste zien om hoeveel studenten en docenten het gingin 2017.

Actieve participatie door Aantal FTE

(Associate) lectoren 7 4,1

Docenten 44 9,2

w.v. promovendus 7 4,2

Studenten 72 9,2

Totaal 130 22,5

ONDERZOEKSVAARDIGHEDENLectoren spelen een belangrijke rol bij deprofessionalisering van kenniskringleden. Zijondersteunen door feedback te geven bij hetopzetten van onderzoek en de implementatie van deresultaten van onderzoek. Dat gebeurt 1-op-1, maarvindt ook plaats in kennissessies met alle leden vaneen lectoraat. In 2017 kende het ESB 56verschillende docenten als kenniskringlid. In de tabelis te zien van welke academies deze docentenafkomstig waren.

Tabel Kenniskringleden per academieAcademie Aantal kenniskringleden

AFM 4

AAFM 5

ASIS 5

AMBM 10

AVD 2

AOMI 7

AMIB 7

AHB 5

AI&I 3

AE&I 3

ACUE 1

JHS 1

Diverse academies hebben ondersteuning gevraagdaan het ESB in het kader van de professionaliseringvan de docenten op het vlak vanonderzoeksvaardigheden en het begeleiden vanstudenten bij het afstuderen. Ter ondersteuning is erin het najaar een onderzoeksproject insamenwerking met het Leer- en Innovatiecentrum(LIC) van Avans Hogeschool gestart. Met als doelenhet vergroten van de effectiviteit van de diverseonderzoeken en het ontwikkelen vanontwerpcriteria voor onderzoek.

TrainingAssociate lector Han van Son verzorgtperiodiek trainingen voor docenten bij ASISdie afstudeerders begeleiden. De focus ligtdaarbij op het begeleiden zelf, maar ook opde methodologieën en aanpak die bij hetafstuderen van belang zijn.

Lean GreenbeltLector Ton van Kollenburg verzorgt LeanGreenbelt cursussen voor docenten enondersteunende medewerkers bij AGZ, AHB,AE&I, AAFM, waarin docenten (naasttheoretische scholing) een procesprobleemuit de eigen situatie moesten analyseren enoplossen.

ActieonderzoekLector Tonnie van der Zouwen verzorgtworkshops en interactieve sessies metdocenten van onder andere AMIB en AHBover de rol die actieonderzoek speelt bij hetimplementerend onderzoeken enonderzoekend implementeren bij hetafstuderen van studenten.

18 Strategie

19Lectoraten

LECTORATEN

Het ESB bestaat uit 6 lectoraten en 1 associate

lectorschap die elk een eigen centrale

onderzoeksvraag hebben en verschillende

onderzoekslijnen. De concrete focus die het ESB

kiest voor het brede domein duurzaam

ondernemen wordt zichtbaar in de combinatie

met de verschillende (associate) lectoraten.

SUSTAINABLE STRATEGY ANDINNOVATIONHet lectoraat Sustainable Strategy and Innovationricht zich op netwerk- en ketensamenwerking inverschillende sectoren. Het ontwikkelen van nieuwecirculaire businessmodellen staat daarbij centraal.

Samenwerking economisch en sociaal domeinDe lectoraten Sustainable Strategy and Innovation,Zorg Rond het Levenseinde, Sustainable Finance andAccounting en 'Leven Lang in Beweging' bundelenhun expertise en ervaring voor het praktijkvraagstuk"Hoe kunnen inloophuizen zich positioneren tussende andere aanbieders in de zorgketen?" Mieke vanThiel, docent en lid van de kenniskring vanSustainable Strategy and Innovation, is betrokken bijdit onderzoek. Zij zorgt er voor dat 4ejaars studentenmee kunnen doen aan het onderzoek doorafstudeeropdrachten.

De vraagstelling raakt deelgebieden alsnetwerkvorming en samenwerking metziekenhuizen, stakeholders analyse,maatschappelijke kosten/baten analyse, structurelefinanciering voor de inloophuizen en inzicht indiverse doelgroepen zoals mantelzorgers,uitbehandelde patiënten en nabestaanden. De

valorisatie bevindt zich op het gebied van verbeteringkwaliteit van leven van mensen met kanker, hunnaasten en nabestaanden. Wat veelal niet gezienwordt, is dat een verbetering van de psychosocialezorg bij mensen met kanker een besparing in dezorgkosten kan opleveren.

Om extra financiering voor het onderzoek teverkrijgen wordt gewerkt aan een zogenoemde SIARAAK publiek aanvraag. Het consortium dat daarvoor nodig is, was voor de zomer compleet.Contacten met 10 Brabantse inloophuizen voor devraagarticulatie hebben reeds plaatsgevonden. Injanuari 2018 moet een conceptaanvraag gereed zijnzodat deze aan een extern bureau ter beoordelingkan worden voorgelegd.

In 2017 zijn 12 studenten van 5 verschillendestudierichtingen aan de slag gegaan met een aantaldeelvragen van de doelgroep analyse en destakeholders analyse. Voor februari 2018 zijn 6nieuwe afstudeeropdrachten uitgezet dievoortborduren op de kennis die nu vergaard wordt.De onderwerpen zijn doelgroep analyse enmaatschappelijke kosten-batenanalyse en adviseringWMO.

Bereikte doelgroepen Aantal

Docenten 117

Studenten 124

Werkveld 83

Kennisdomein 180

REFLECTIE JAN JURRIËNSHet hoogtepunt van 2017 was deelname aan deconferentie New Business models in het OostenrijkseGraz. We waren daar met een omvangrijkedelegatie: 3 studenten, 2 docenten en ik. En hetwaren niet de docenten en de lector die daar hetonderzoek naar recycling van staal presenteerden,maar de 3 studenten die op het onderwerp warenafgestudeerd. Ze deden dat in het Engels en heelprofessioneel. Van dat soort successen kan ikgenieten. Net zo als van de kwaliteit van de docentenin mijn kenniskring.

Het is belangrijk dat de kennis op peil blijft. Dat kanalleen maar als we projecten kunnen blijven doen endat we met elkaar en het werkveld kennis blijvenuitwisselen. De volgende stap is nog beter dievalorisatie laten zien. Het valt niet mee om hetonderzoek en de manier waarop wij dat onderzoekin lectoraat doen op papier te zetten. Maar we zijn

20 Lectoraten

er wel mee bezig en zullen het artikel in 2018publiceren.

Het probleem waar we met het lectoraat tegenaanlopen is dat de structuur van het onderwijs niet meerpast bij de vragen van het werkveld. Die vragen zijnvaak opleiding overstijgend. Het zijn dan dedocenten die er voor moeten zorgen dat hetafwijkend onderzoek dan toch ingepast kan worden.Dat het lukt, vind ik een voorbeeld van deprofessionaliteit van de docenten. Er is veel kwaliteitonder de docenten bij Avans, maar dat wordt helaasniet genoeg gezien of erkend.

SUSTAINABLE FINANCE ANDACCOUNTINGHet lectoraat Sustainable Finance and Accountingheeft brede waardecreatie als overkoepelend themavoor zijn onderzoek. De reden daarvoor is dat er bijcommerciële bedrijven steeds meer behoefte is omook hun niet-financiële waardecreatie te laten zien,naast aloude waarden als winst en omzet. Daarnaastzien we dat maatschappelijke organisaties steedsmeer hun economische bestaansrecht willen latenzien. Dat zij met het geld dat zij krijgen van deoverheid, gemeenten of van goede doelen ookwaarde creëren die de huidige manier van meten nietmeer laat zien. Beide soorten organisaties hebbenbehoefte aan het laten zien van hun impact. En wijproberen met 3 onderzoekslijnen oude en nieuwemanieren te vinden om die impact te meten, tewaarderen en te laten zien. De onderzoekslijnen zijn:

• Integrated reporting - aan de hand van het zes-kapitalenmodel de waardecreatie opverschillende niveaus van de organisatie aan tetonen en verantwoording over af te leggen in hetjaarverslag;

• Maatschappelijk rendement - onderzoek naarwelke zaken van waarde zijn voor de samenlevingmaar die we niet gewend zijn te waarderen,bijvoorbeeld de groei van eigenwaarde bij hethebben van een baan;

• Duurzaam beleggen - wat heb je aan een hogepensioenuitkering als tegen die tijd dat je metpensioen gaat de kwaliteit van leven en van desamenleving achteruit is gegaan? Wijonderzoeken hoe beleggen in bijvoorbeeld hetbereiken van sustainable development goals opmeerdere vlakken rendement oplevert.

Menselijk kapitaalIn september nam Tom Vos, docent-onderzoeker enlid van de kenniskring deel aan het tweedaagsecongres Intangibles en Intellectueel kapitaal in

Ancona, Italië. Het congres werd georganiseerd doorhet European Institute for Advanced Studies inManagement. EIASM is een netwerk organisatie vaninternationale universiteiten en hogescholen met hetdoel om onderzoek in management en aanverwantegebieden te versterken. Er waren 144 deelnemers en92 papers werden bediscussieerd. Het centralethema van de workshops was hoe de versterking vanhet menselijk kapitaal in ondernemingen eninstellingen kan bijdragen aan het verbeteren van deprestaties van die organisaties. Hierbij kan hetintegrale jaarverslag, dat steeds meer groteorganisaties invoeren (Avans Hogeschool heeft sinds2016 een integraal jaarverslag), een extra impuls zijnvoor bedrijven om meer na te denken hoe ze hetmenselijke kapitaal kunnen versterken.

Avans en SDG'sVoor het 3e jaar achtereen was de lector SFA deprojectleider van het team dat het integralejaarverslag van Avans Hogeschool maakt. In eerderejaren droegen de studenten bij met onderzoek naardata voor een integraal jaarverslag bij deverschillende diensteenheden. Die gegevens wareninput voor de jaarlijkse verantwoording.

In 2017 deed Martijn Adriaanse onderzoek naar demanier waarop Avans zou moeten rapporteren overde SDG's. Martijn heeft ook gekeken hoe Avans zoukunnen bijdragen aan het bereiken van de SDG's. Hijheeft een aantal doelen geïndentificeerd die bijAvans passen.

• SDG4 Kwaliteit van Onderwijs• SDG5 Gender gelijkheid• SDG7 Betaalbare en schone energie• SDG8 Redelijk werk en economische groei• SDG9 Industrie, Innovatie en Infrastructuur• SDG11 Duurzame steden en gemeenschappen• SDG12 Verantwoorde consumptie en productie• SDG17 Partnerschappen

21Lectoraten

In 2018 zal het lectoraat samen met docent-onderzoeker Kees van Kaam en in samenwerkingmet de Dutch Sustainable Growth Coalition en deSDG Charter onderzoeken hoe het onderwijs deduurzame werelddoelen zou moeten integreren omde ontwikkelingen in het bedrijfsleven en bij deoverheid te kunnen blijven volgen.

Bereikte doelgroepen SFA Aantal

Docenten 89

Studenten 239

Werkveld 794

Kennisdomein 443

REFLECTIE MARLEENJANSSEN GROESBEEKIn 2017 hebben we met minder studentenonderzoek gedaan dan in 2015 en 2016. Dat hadverschillende redenen. Een financiële: we konden destudenten met wie we onderzoek deden niet meereen vergoeding geven die we redelijk vondenvanwege de financiële taakstellingen voor het ESB.Daarnaast hadden meer dan 30 studenten in devoorgaande jaren onderzoek gedaan. Het wasbelangrijk om die onderzoeken te evalueren omdater een gat bleek te zitten tussen wat de regels vanhet afstuderen en de eisen van het lectoraat overkwaliteit van het onderzoek zijn. De derde reden wasdat de docenten en ik verschillende onderzoekenwaren gestart en er minder tijd over bleef om destudenten goed te begeleiden.

Ik vind het belangrijk dat een lector niet alleenonderzoek van docenten en studenten begeleidt,maar ook zelf onderzoek doet. In 2017 heb ik eenonderzoek dat ik samen met Marlies de Ruyter deWildt had ontwikkeld, maar niet echt van de grondkwam, kunnen versnellen door een samenwerkingaan te gaan met het accountantskantoor Deloitte.Het onderzoek richt zich op het toezicht op cultuur,

gedrag en reputatie door commissarissen. Deresultaten worden in 2018 gepresenteerd.

Zelf weer een groot onderzoek oppakken is leerzaamomdat het je opnieuw aan het denken zet over waargoed onderzoek aan moet voldoen. Dat je maandenkan doen over het goed formuleren van de scope ende onderzoeksvragen, maakt nederig en zorgt dat jeeen betere sparring partner kan zijn voor dedocenten in de kenniskring die ook groot(promotie)onderzoek doen.

SUSTAINABLE WORKING ANDORGANISINGHet lectoraat Sustainable Working and Organisingonderzoekt hoe de inzet van cocreatie, holistischdenken en actieleren, kan bijdragen aan duurzameontwikkeling. Dat doen we samen met organisatiesuit de praktijk, met docenten en studenten.

Duurzame ontwikkeling vraagt samenwerking overde grenzen van afdelingen, disciplines, functies enorganisaties. Het vraagt ook het vormen van eengezamenlijk beeld van hoe duurzaam werken enorganiseren eruit ziet en hoe voortgang daaringeëvalueerd kan worden. Het lectoraat levert hieraaneen bijdrage met onderzoeken en projecten waarinvertegenwoordigers van de beroepspraktijk,docenten en studenten mee onderzoeken. Nieuwekennis en de implementatie daarvan gaan op diemanier gelijk op.

De onderzoekslijnen zijn:

1. Effectiviteit van transitieprocessen: Hoe effectiefis een bepaalde aanpak? Wat zijn succesfactorenen onderzoekbare effecten? Hoever staan we inde gewenste ontwikkeling? Wat kunnen we vanelkaar leren daarin?

2. Actieonderzoek voor verbeteren van de praktijk:Hoe kan het gebruik van Actieonderzoek in deopleidingen bijdragen aan een grotere impactvan (aankomend) professionals?

3. De arbeidsmarkt van de toekomst: Hoe kunnenwe bijdragen aan een inclusieve arbeidsmarkt?Wat is de invloed van nieuwe technologie op dearbeidsmarkt? Wat draagt bij aan duurzaamvitaal werken en wat is de rol van HRprofessionals daarin?

4. Samenwerken in duurzame ontwikkeling van deregio: Hoe kan samenwerking versterkt worden?

Actieonderzoek voor leren implementerenActieonderzoek combineert onderzoek en actie voorverbetering van de praktijk. Het inbouwen van

22 Lectoraten

Actieonderzoek in het curriculum is een mooiemanier om aankomend professionals te lerenimplementeren, naast advies geven en plannenmaken. Actieonderzoek komt dan ook steeds meerin de belangstelling te staan bij studenten die ermeeaan de slag willen en bij docenten die bezig zijn metcurriculum vernieuwing. Tonnie van der Zouwen,lector Sustainable Working and Organising, isgespecialiseerd in Actieonderzoek. In novemberverzorgde ze 2 introductieworkshops voor studentenvia Avans Flow. Avans Flow organiseert workshopsen lezingen voor studenten en voor medewerkers.De activiteiten staan in het teken van bewustwordingen persoonlijke ontwikkeling.

Bereikte doelgroepen SWO Aantal

Docenten 382

Studenten 154

Werkveld 334

Kennisdomein 86

REFLECTIE TONNIE VAN DER ZOUWENWat ik mooi vind van waar we nu staan in 2017, isdat mijn lectoraat volwassen begint te worden. Mijnspecialiteit in onderzoek, actieonderzoek, wordtsteeds meer gewaardeerd. Ik word nu vaak gevraagdom masterclasses te geven. En ik word vakerbenaderd om mee te doen aan calls. Ook deacademies bij Avans hebben in de gaten dat actie-onderzoek iets is wat door de docenten gedaan zoumoeten worden. En ik heb voor Avans Flow eenworkshop 'Verbeter je praktijk met actie-onderzoek'gegeven. Deze onderzoeksmethode past uitstekendbij praktijkgericht onderzoek. Dus ik ben in 2017 ookbegonnen met het schrijven van een boek over actie-onderzoek. Dat zal in 2018 uitkomen.

Een obstakel bij het onderzoek doen bij eenhogeschool is dat het lijkt alsof Avans als geheel nogniet een echte bijdrage levert aan het ontwikkelenvan de onderzoeksagenda. De expertisecentra zijn

onbekend bij het gros van de studenten. Enonbekend maakt onbemind. Als de wens is om vande expertisecentra echte onderzoeksinstituten temaken dan vergt dat een heel andere organisatie.Dan moeten docenten meer dan een dag in de weektijd hebben voor onderzoek in de kenniskring. Datmoet dan minstens 2 dagen worden. En stel junior-en senioronderzoekers aan.

Ik ben in 2017 begonnen met onderzoek naar deduurzame effectiviteit van afstudeeronderzoeken.De vraag is hoe we afstudeeronderzoeken zo kunnenorganiseren en begeleiden dat ze een bijdrageleveren aan de duurzame ontwikkeling van bedrijvenen andere opdrachtgevende organisaties,beroepspraktijk, onderwijs enonderzoeksprogramma van Avans Hogeschool.Daan Andriessen, de lector Methodologie vanPraktijkgericht Onderzoek van de Hogeschool vanUtrecht is hier bij betrokken.

IMPROVING BUSINESSHet lectoraat Improving Business richt zich op hetgestructureerd verbeteren en verduurzamen vanbedrijfsprocessen om zoveel mogelijk verspilling indat proces te voorkomen. Belangrijke benaderingendie daarbij een rol spelen zijn Lean en Six Sigma.

Verbetermogelijkheden in het diagnoseprocesSinds 2014 heeft de opleiding Bedrijfskunde in DenBosch een samenwerking met het naastgelegenJeroen Bosch Ziekenhuis. Binnen dit project zijn in juli2017 2 studentenkoppels afgestudeerd binnen deafdeling Urologie. In hun onderzoek keken destudenten onder andere naar het zorgpad voorprostaatcarcinoom ofwel prostaatkanker. Datzorgpad, in enigszins aangepaste vorm, gebruikteStephan Wouters, lid van de kenniskring, op24 november in de workshop ‘Zorgpaden onder deloep’, op het symposium ‘Waardevolle zorg: eenkwestie van slim organiseren!’ van de HAN. Zijn doelwas om ons te laten ervaren dat een procesmatigeaanpak bij de diagnose van bijvoorbeeldprostaatkanker leidt tot een sterke verkorting van dedoorlooptijd.

Ton van Kollenburg vertelt zijn ervaring met deworkshop:"We werden verdeeld in 3 groepen en elke groepmoest zo snel mogelijk het diagnoseproces, dat wenaspeelden door stickers op een vel te plakken,afronden. Natuurlijk wel rekening houdend metbijvoorbeeld de aan- en afwezigheid van betrokkenspecialisten en medewerkers op bepaalde dagen.Waar de snelste groepen het diagnoseproces in 38

23Lectoraten

‘dagen’ realiseerden, leidde in onze groep hetonvoldoende snelle handelen van een uroloog ertoedat we na 45 ‘dagen’ nog niet klaar waren. In deherkansing van ronde 2 lukte het ons vervolgens welom 2 patiënten in 38 dagen door het proces te, zegmaar gerust, jagen. Respectvol ging dat er niet aantoe, alles draaide om het tempo en niet om dekwaliteit of menselijkheid. Gelukkig was onzepapieren patiënt geduldig!

Voor ronde 3 kregen we de kans om te verbeterenen daar konden we onze energie helemaal in kwijt.We lieten het maken van een afspraak over aaninternet, in plaats van een assistent die maar eenpaar dagen per week aanwezig was. Weelimineerden het kennismakingsgesprek met decasemanager, waarvan nog niet duidelijk was of ditook nodig zou zijn en we stemden dewerkzaamheden van de betrokkenen goed op elkaaraf. Terwijl de werkdruk nu zichtbaar en voelbaardaalde, wist de ‘patiënt’ al na 4 dagen of er sprakewas van prostaatkanker of niet!"

Bereikte doelgroepen ImB Aantal

Docenten 275

Studenten 113

Werkveld 139

Kennisdomein 803

REFLECTIE TON VAN KOLLENBURGVoor het lectoraat Improving Business (ImB) voelde2017 als een overgangsjaar. In de eerste 2 jaar wasik als lector projectleider van veel onderzoeken vande kenniskringleden. Dat was nodig om hetonderzoek wat bij ImB hoort, in de breedte moestworden opgezet. Maar het beviel mij niet zo goedomdat ik meer aan het managen was en er weinigtijd over bleef voor de verdieping van de inhoud. In2017 heb ik dat losgelaten en hebben dekenniskringleden allemaal hun eigen onderzoekopgepakt. En ik ben aangenaam verrast door heteigen initiatief. Om meer te kunnen laten zien vanwat wij als lectoraat doen, heb ik de publicatie-eisenverruimd. Nu mogen docenten en studenten ook eenfilmpje maken om de onderzoeksresultaten tepresenteren.

Wat mij blijft verwonderen bij Avans Hogeschool ishoe moeilijk het is voor academies om samen tewerken. Iedereen heeft zijn eigen winkel, waardoorhet ook lastig is om een goede verbinding te makentussen onderzoek en onderwijs. Daarnaast vind ik deverschillen in het kennisniveau van de studenten erg

groot. Vanwege de meetmatrixen die de opleidingentoepassen, zie ik dat de minder goede studentenbevoordeeld worden en juist de heel goedestudenten benadeeld. Ik vind het belangrijkbetrokken te zijn en me in te spannen voor dekwaliteit van het onderwijs en het onderzoek dat wemet de lectoren doen. Dat betekent dat ikgecommitteerde ben bij afstudeeronderzoeken endat ik in 2017 de opleiding Lean Green Belt voordocenten heb gegeven.

Het professionaliseren van docenten zou onderdeelmoeten worden van de doelstellingen van het ESB.Zo zouden we ook de naamsbekendheid van het ESBkunnen vergroten. Want die is nu nog gebrekkig. Datis jammer want de 6 lectoren van het ESB zijn heelbetrokken en gedreven. Niet alleen over de inhoudvan hun vak maar ook over hoe hun onderzoek hetonderwijs meer van de 21ste eeuw zou kunnenmaken. Vraagstukken over welke skills hetbedrijfsleven nodig heeft voor de toenemendedigitalisering en robotisering zijn actueler dan ooit.Ik zie nog nauwelijks bedrijven bezig met IntelligentAutomation. Daarnaast zien we dat bedrijven enandere organisaties nog te weinig integraal metduurzaamheid bezig zijn. Ons onderzoek richt zichop al die gebieden. Dat zou meer onder de aandachtgebracht mogen worden.

NEW MARKETINGHet lectoraat New Marketing concentreert zich op 2inhoudelijke thema’s. Het eerste thema is detoenemende digitalisering van het vakgebied dieervoor zorgt dat online verkopen, digitaleonderzoeksmethodes (digital analytics) en nieuweklanttechnologieën zoals robotics en customer datamanagement steeds meer nadruk krijgen. Hettweede thema betreft het toenemend belang vanmeervoudige waardecreatie: niet louter financiëlewaardes die in een onderneming centraal staan,maar ook andere maatschappelijke waardes(marketing stakeholder perspectief). Dit zien wevooral tot uitdrukking komen in het denken over

24 Lectoraten

betekenisvol ondernemen en het toenemen van hetaantal sociale ondernemingen.

Multidisciplinair werkenEen voorbeeld van multidisciplinair werken isTexenergie. Het is een initiatief van detextielbranchevereniging MODINT in combinatie met11 High Tech bedrijven om samen met Saxion enAvans Hogeschool te onderzoeken hoe de opvangen opslag van energie geïntegreerd kan worden intextiel. In het Texenergie-project worden vanuit detechniek, onder andere lectoraat SolarProductietechnologie en Equipmentontwikkeling, deopvang en opslagfunctie afzonderlijk onderzocht.Vervolgens wordt er gekeken hoe werkbare vormengeïntegreerd kunnen worden in textiel.

Voor het marktonderzoek hebben 2afstudeerstudenten van AMBM zich binnen NewMarketing bezig gehouden met de vraag: “Welkemarkten zijn voor de partners van Texenergieeconomisch aantrekkelijk in relatie tot de technischeproductcriteria om in te investeren/door te gaan/afte stoten?”. Een van de studenten heeft dit gedaanvoor bedrijfskleding en een andere heeft dit gedaanvoor de grootschalige toepassingen, zoals dekzeilenen festivaltenten. De resultaten uit dit onderzoekhebben geleid tot modellen met daarbij demarktaantrekkelijkheid en technische haalbaarheidvan de toepassing voor iedere markt en conclusiesmet betrekking tot potentiele marktintroducties. Ditheeft sturing gegeven aan de verdere technologischeontwikkelingen voor demo’s.

Duurzame toeristische bestemmingenHet lectoraat New Marketing is in 2017 eensamenwerkingsproject gestart met de NHTV in Bredaen met de Universiteit van Wageningen rondom deduurzaamheidslabeling van toeristischebestemmingen (SASTDes). In dit project wordtsamengewerkt met externe partijen zoals degemeente Breda, Green Destinations, VVV Zuid-Limburg, TUI en de Treinreiswinkel.

Het project heeft tot doel oplossingen te bieden voorhet kunnen beoordelen van de mate vanduurzaamheid van toeristische bestemmingen. Eenvan de oplossingen moet zijn het terugbrengen vande kosten van de huidige methodiek van hetbeoordelen van de duurzaamheid, zowel in tijd engeld. Daarnaast moet de beoordeling gebruiktkunnen worden voor de marketing en bijdragen aanhet merk van de aanbieder van de toeristischebestemming. In 2017 is vooral een inventarisatiegemaakt van diverse bestaande methoden om

duurzaamheid te meten en manieren om diebestaande instrumenten te combineren. In 2018 en2019 staat vooral de ontwikkeling van eenbeoordelingsinstrument voor een aantal pilotorganisaties centraal.

Bereikte doelgroepen NM Aantal

Docenten 292

Studenten 1486

Werkveld 364

Kennisdomein 172

REFLECTIE JORNA LEENHEERVanaf de start van mijn lectoraat was mijn ambitieom onderzoek te doen met studenten. Mijn stellingis dat we met iedereen onderzoek kunnen doen: van1e jaars tot en met 4e jaars. Ik vind het belangrijk datwe ze in alle fasen van hun studie bij het onderzoekbetrekken. Maar dan moet er wel een zekere vrijheiden creativiteit zijn om dat volgens deonderzoeksvereisten te kunnen doen. Daarom vindik onderzoek doen met studenten die op datonderzoek moeten afstuderen het lastigst. Want datmoet in een malletje passen en dat is niet altijdmogelijk.

Voor mij zou het ideaal zijn als we het afstuderenzouden kunnen loskoppelen van een specifiekeopleiding. Maar ik weet dat dat een droom is: AvansHogeschool wil vaak alleen dingen doen die in eenvast raamwerk passen. Het zou mooi zijn als er watmeer ruimte komt voor onderzoek via bijvoorbeeldvrije studiepunten. Zowel voor docenten alsstudenten werkt het onderzoeken het beste als hetwat minder gestructureerd hoeft te zijn. Dat maakthet onderzoek ook minder anekdotisch.

Het allerbelangrijkste voor de kwaliteit vanonderzoek en de begeleiding van studenten is dat dedocenten in ieder geval een universitairemasteropleiding hebben gevolgd. Anders is het gatin kennis over wat onderzoek is en hoe je het moetdoen wel erg groot. Daarnaast moeten we ook eerlijkzijn en soms accepteren dat niet iedereenonderzoeksvaardigheden heeft, of de interesse nietheeft. Aan de andere kant zouden docenten diegepromoveerd zijn veel meer kansen moeten krijgenom onderzoek te doen. En zou Avans veel meermensen moeten aannemen als docent die misschienminder onderwijservaring hebben, maar welgepromoveerd zijn.

25Lectoraten

In de afgelopen 3 jaar dat ik hier lector ben geweest,denk ik dat ik er in geslaagd ben om met mijn passiemeer interesse in onderzoek te kweken. En dat vindik een mooi succes in een omgeving waar mensenniet zo van onderzoek houden. Daarnaast is hetgelukt om meer externe partijen bij ons onderzoekte betrekken.

INTERNATIONAL BUSINESSHet lectoraat International Business richt zich op deimplementatie van internationalisering in MKB-ondernemingen. Centraal staat niet het wat, maarhet hoe. Belangrijk hierin zijn het aangaan vanduurzame partnerschappen en de uitdagingen enkansen ten aanzien van interculturaliteit.

Hoe kies jij een partner?Een organisatie heeft partners nodig zodat je kuntsamenwerken in allianties en netwerken. Maar hoebepaal je wat voor jou de goede partner is? Op basiswaarvan besluit je met een andere organisatie eenrelatie aan te gaan? Hoe kies jij eigenlijk een partner?Dat is de vraag die docent-ondezoeker MariseKhemissi het afgelopen jaar onderzocht metstudenten via het zogenoemde Alliance Game.

Tijdens het Alliance Game gingen tweedejaars HRM-studenten van AAFM speeddaten voor het vindenvan een juiste partner. Op een gesimuleerdehandelsbeurs gingen zij op zoek naar een bedrijf dathen als startende onderneming kan helpen metbuitenlandse groei. Buitenlandse groei op eenduurzame manier. De studenten waren op basis vaneen vooraf ingevulde persoonlijkheidsvragenlijstingedeeld in groepen van 4. Met een formulier metbeoordelingscriteria gingen zij metvertegenwoordigers van bedrijven in gesprek.Sommige studenten lieten de 'harde'organisatorische aspecten zwaarder wegen, anderede 'zachte' culturele waarden.

Bereikte doelgroepen IB Aantal

Docenten 331

Studenten 818

Werkveld 215

Kennisdomein 290

REFLECTIE FRANS STELHet leggen van internationale contacten is in 2017nog beter gelukt dan het jaar ervoor. Voor hetlectoraat is dat een belangrijke doelstelling en dat wedaar succesvol in zijn, vind ik een hoogtepunt. Wekijken voorbij etno-centrisch denken en werkensamen met mensen in Brazilië, China en Singapore.We zijn op zoek naar gedeelde duurzame waardenvanuit persoonlijke waarden van mensen uit alledelen van de wereld. We doen dat via het SustainablePriority Game.

Daarnaast zien we wereldwijd dat het bedrijfslevenmeer behoefte heeft naar het laten zien van impact:wat dragen zij bij aan de oplossing van de problemenvan de wereld. Voor mij is het belangrijk om naar dehele wereld te kijken als het gaat om duurzaamheid.De uitdagingen van de 21ste eeuw houden niet opbij de grenzen van een land. Dat betekent ook datwe kijken naar de skills die nodig zijn voor de 21steeeuw.

Het zou fijn zijn als de opleidingen en de academieswat minder vanuit hun eigen gebied zouden denken,maar veel meer zouden inzetten op de bredeontwikkeling en multidisciplinariteit. Dat is goedvoor de breedte en verdieping van het onderzoek vande docenten en studenten. Dat draagt ook bij aanhet tegengaan van de versnippering van hetonderzoek door de lectoraten. De docenten enlectoren moeten te veel kleine taken tegelijkertijddoen, waardoor er te weinig tijd over blijft voor eenfocus op lange-termijnonderzoek. Aan de anderekant zou ik ook de verbinding met het onderwijs nietwillen missen. Wat wij ophalen aan kennis, moet ookzijn weg vinden in het curriculum. En hetonderzoeksklimaat bij Avans mag wel watverbeteren.

Ondanks dat 3 dagen in de week verbonden zijn aanAvans vaak het gevoel geeft dat we te weinig tijdhebben voor goed onderzoek en die ene dag in deweek voor docenten om onderzoek te doen bij langena niet genoeg is, ben ik me de afgelopen 3 jaarsteeds meer verbonden gaan voelen met AvansHogeschool. Hoe langer je bezig bent, hoe meerwortels je kweekt.

26 Lectoraten

DRIJFVEREN DUURZAME MKB-ONDERNEMEREen associate lector is een senior hogeschool docentdie voor een periode van 4 jaar zelfstandigonderzoek doet onder de vlag van een van delectoraten. Daar geeft de associate lector zowelvakinhoudelijk als interdisciplinair vorm aanonderzoek op een eigen inhoudelijke terrein dat vanstrategisch belang is voor Avans maar waarbinnengeen lector rechtstreeks actief is.

Een nieuwe BV bouwt circulairHet Rijksbrede programma Circulaire Economie wilconcrete transities zien om het gebruik van energieen grondstoffen te verminderen. Het ESB doet in hetproject ‘Hoger op de ladder’ (HopLa) onderzoek naar2 afgeleide doelen voor de staalbouw: minder‘virgin’ staal gebruiken door vaker te kiezen voorhergebruik van staal en bevorderen van design fordisassembly (DfD) zodat stalen elementen enconstructies efficiënt kunnen worden hergebruikt innieuwe functies.

Onderzoek in 2017 leert dat de beste optie is om eennieuwe BV het circulaire gebouw te laten realiseren.Partners in de bouwkolom kwamen in een pilot-setting tot een trade-off van risico’s, kosten enopbrengsten en vonden elkaar in een nieuwerechtspersoon die het circulaire gebouw realiseert. Erwordt niet ingezet op projectfinanciering, maar opeigen inleg van kapitaal plus financiering van deexploitatie.

In de pilot proberen de actoren in de keten andererollen uit en ontwerpen een gezamenlijk businessmodel. De fictieve tender zal worden voorgelegd aanbeoogde deelnemers die ervoor kunnen kiezen omaan de BV te leveren dan wel erin deel te nemen: dithangt af van hun huidige waardepropositie enkernactiviteiten en wat die aan de collectiviteitzouden kunnen bijdragen. De uitdagingen zitten inhet vinden van meervoudige waarde en hetbinnenhalen van innovatie bij leveranciers.

REFLECTIE HAN VAN SON2017 was een geslaagd jaar. De samenwerking methet werkveld in het Hopla-project (zie hierboven)verloopt goed en er zijn veelbelovende contactengelegd voor nieuwe projecten. Met bedrijven enorganisaties werken aan de transitie naar decirculaire economie sluit goed aan bij de ambities endoelstellingen van mijn associate lectorschap.Afgelopen jaar heb ik verkend waar de gaten zittenin het onderzoek naar opschaling van circulariteit.Voor 2018 wil ik vooral kijken naar hoe we die gaten

met – liefst gefinancierd - onderzoek gaan vullen. Enik zou daar veel meer studenten bij willen betrekken.

Mijn droom is meer synergie te vinden met anderevergelijkbare projecten. Het voordeel is dat je danonderzoek kan stapelen: dan bouw je iets op. Bij ditsoort onderzoeken zijn de overheid, gemeenten enprovincies hard nodig. Niet alleen omdat zij bedrijvenmet regelgeving in de juiste richting kunnen zetten,maar ook omdat ze vaak opdrachtgever zijn voor hetaanleggen van infrastructuur en gebouwen. Met eenverscherping van eisen voor duurzaam inkopen kaneen flinke slag gemaakt worden. Daarom kijk ik ooknadrukkelijk naar de financiële steun voor onderzoekvanuit SIA-RAAK Publiek omdat daar demogelijkheden liggen om naar de interactie vanoverheid en bedrijfsleven verder onderzoek te doen.

Ik vind het associate lectorschap een uitstekendecombinatie van onderzoek en onderwijs. Ik werkdaarin ook graag samen met de collega's vanExpertisecentrum Duurzame Innovatie en hetExpertisecentrum Biobased Economy. Wel is hetlastig om de ambities van goed onderzoek doen tecombineren met onderwijs en onderzoeksresultatenin onderwijs te integreren. Er is altijd te weinig tijd.Daarnaast duurt het opzetten vanonderzoeksprojecten, zeker als daar onderzoeksgeldvan de EU voor beschikbaar is, lang. Soms langer daneen jaar.

Een ander voordeel van het associate lectorschap isdat ik nu veel meer in de gaten heb wat er bij anderehogescholen gebeurt. Ik zit in het lectorenplatformCirculaire Economie en het platformOndernemerschap met collega’s van anderehogescholen in Nederland. In die platformen kom jemakkelijk in contact met gelijkgestemde partners enkun je aanvullend en verdiepend zijn op hunonderzoeksprojecten.

27Lectoraten

28 Het ESB en de samenleving

HET ESB EN DESAMENLEVING

Het ESB is onderdeel van de samenleving:

lokaal, regionaal en (inter)nationaal. De actuele

uitdagingen in onze omgeving worden mede

bepaald door internationale ontwikkelingen

rond duurzaamheid, zoals Sustainable

Development Goals (SDG's). En door nationale

ontwikkelingen als het Topsectorenbeleid en de

Nationale Wetenschapsagenda.

FOCUS EN SAMENHANGRegionale ontwikkelingen en plannen zoals heteconomisch programma voor Brabant 2020 en hetBestuursakkoord 2016-2019 van de provincieBrabant spelen een belangrijke rol bij de bepaling vande thema's voor onderzoek. Wij streven naar eenduidelijke samenhang tussen de agenda’s van degenoemde programma’s en beleidsplannen. De voorhet ESB relevante thema’s zijn geheel dan welgedeeltelijk hier in terug te vinden.

De huidige ESB-activiteiten en -onderzoeken zijngericht op op thema’s uit de omgeving toegelicht inonderstaande tabel:

ONDERZOEK IN DE PRAKTIJKHet ESB en de lectoraten doen praktijkgerichtonderzoek met het werkveld en studenten. Doel vanhet onderzoek is tweeledig. Voor het werkveldworden met het onderzoek oplossingenaangedragen waarmee de organisaties hunactiviteiten kunnen verbeteren. Docenten enstudenten maken kennis met de uitdagingen waarhet werkveld voor staat en leren hunonderzoeksvaardigheden op een hoger niveau tebrengen.

StraatmeubilairIn het lectoraat Sustainable Strategy and Innovation(SSI) is onderzoek gedaan waarin werd nagegaanwelke knelpunten moeten worden opgelost enwelke concepten moeten worden toegepast om

hoogwaardig hergebruik van straatmeubilair bij(lokale) overheden toe te laten nemen.

Circulaire bodemketensVanuit het lectoraat SSI is onderzoek gedaan ominzicht te verkrijgen in de mogelijkheden van eenbetere samenwerking tussen (provinciale en lokale)overheden en bedrijven om de circulariteit van deorganische ketens en netwerken verder teverbeteren.

RetailMet 2 grote mode retailbedrijven, Van Tilburg enBerden, is binnen het lectoraat New Marketingonderzoek gedaan naar de vraag hoeklantherkenning en service kunnen verbeteren doorhet inzetten van een loyalty- en medewerkersappbinnen de fashion Retail in het algemeen en binnen

29Het ESB en de samenleving

specifieke winkelbedrijven. Hierin heeft het ESBsamengewerkt met TMO businessschool.

ActieonderzoekVanuit het lectoraat Sustainable Working andOrganising (SWO) zijn bij verschillende academiesbinnen Avans Hogeschool workshops verzorgd enafstudeerkringen gehouden om via actieonderzoekonderzoek, beleid en plannen te verbinden metimplementatie in de beroepspraktijk.

Gezondheid en welzijnIn het Project Care for Cancer, vanuit het lectoraatSSI, wordt onderzocht hoe vianetwerksamenwerking en het ontwikkelen van eennieuw business- en verdienmodel de zorg voormensen met kanker verbeterd kan worden. In 2017is met ondersteuning van het lectoraat SFA gestartmet onderzoek naar een valide businessmodel voorde zogenoemde Inloophuizen voor kankerpatientenen hun familieleden.

In het lectoraat ImB wordt onderzocht waar zichbottlenecks voordoen in de behandeling vanziekenhuis patiënten en hoe die bottlenecks op telossen zodanig dat zowel de patiënt een beterebehandeling in het vooruitzicht stelt als wel eenefficiëntievoordeel wordt bereikt voor ziekenhuis ofzorginstelling.

Arbeidsmarkt en economische ontwikkelingIneke van Kruining, docent onderzoeker bij hetlectoraat SWO, doet promotieonderzoek over demogelijke bijdrage van informatietechnologie aaneen duurzame/inclusieve arbeidsmarkt. De kern vanhaar promotieonderzoek is de relatie tussen digitaletechnologie en kwetsbare werkenden. Welk effectheeft de digitale technologie op de arbeidsmarktvoor laaggeschoolde werknemers? Welkeinterventies zijn uitgevoerd in verschillendeorganisaties/branches gericht op de laaggeschooldewerknemers? En welke overwegingen vormde debasis voor deze interventies en welke partijen warenhierbij betrokken? In 2018 zal Ineke samenwerkenmet een groep van 9 HRM en Bedrijfskundestudenten. Zij zijn geïnspireerd door het themaDigitale Technologie & Arbeidsmarkt en zullenopdrachten gaan uitvoeren.

Ondernemerschap30 november vond de finale plaats van de FujifilmFuture Challenge. In de challenge werden studentenuitgedaagd om innovatieve oplossingen tebedenken op basis van technologieën van Fujifilm.Het winnende team noemde zich Bactator enbedacht een indicator die de houdbaarheid van jeproduct aangeeft. De indicator reageert op stoffendie vrijkomen en die de indicator oppakt,bijvoorbeeld aan de binnenkant van de dop van eenmelkverpakking. Juryvoorzitter Sander Vermeulen,

30 Het ESB en de samenleving

director innovation strategy planning bij Fujifilm,vertelde dat zij voor dit team hebben gekozen omdatde sociale toegevoegde waarde erg hoog is, hetproduct heeft een groot bereik in de markt en eengoede match met de Fujifilm technologie. Bovendienis voedsel een belangrijk maatschappelijk thema. Hetwinnende team ontving de Fujifilm Future Challengeaward 2017 en won een reis naar Barcelona.

Een goede matchmet de technologievan Fujifilm

De Fujifilm Future Challenge is een initiatief vanFujifilm en Avans. In totaal namen 32 studenten deel,verdeeld over 12 teams. In september brachten allestudenten een bezoek aan Fujifilm. Zij kregen daarmeer uitleg over de technologieën van het bedrijf.Tijdens het project kregen zij toegang tottechnologische specialisten van Fujifilm en werden zijgecoacht door hun universiteit of hogeschool overhet ontwikkelen van nieuwe ideeën. Het bedrijf wilgraag dat deze generatie kennis maakt met deinnovatiecultuur en transitie van Fujifilm. Ze vormthet hart van de toekomstige arbeidsmarkt.

Energie-efficiëntie en CO2

Het ESB is lead partner geworden van een grootonderzoeksproject gefinancierd met Europesesubside. Avans Hogeschool en Portsmouth Universityzijn de 2 onderwijsinstellingen die dat 3-jarigeEuropese onderzoek naar openbare verlichting enCO2-reductie gaan doen. Totale subsidie van hetonderzoek bedraagt € 3,5 miljoen. Naast Avans enPortsmouth zijn gemeentes uit Engeland, Frankrijk,België en Nederland betrokken bij Smart LightingConcepts (SLIC), zoals het project heet.

Het project heeft tot doel 7 pilots op te zetten waarinonderzocht wordt hoe de steden hun CO2-uitstootkunnen verminderen met slimmere openbareverlichting. Bijvoorbeeld door gebruik van LED-verlichting, dynamiseren van de verlichting en hetwerken met sensoren en smart grids. Belangrijksteonderzoekselementen zijn de financierbaarheid vande investeringen en opschaling, de meting van deCO2-reductie en de veiligheidsbeleving vanbewoners. Naast het ESB zijn ook de ExpertisecentraDuurzame Innovatie (EDI) en Veiligheid (EV)betrokken. De Academie voor Communicatie enUser Experience (ACUE) doet ook mee. De leidendelectoren zijn Marleen Janssen Groesbeek(Sustainable Finance and Accounting en JackDoomernik (Smart Energy).

31Het ESB en de samenleving

32 Impact

IMPACT

Het ESB werkt samen met interne en externe

partners. Doel is het creëren van impact op

economie en maatschappij. De impact wordt

gemeten op 3 domeinen: onderwijs en

professionalisering, beroepspraktijk en

maatschappij en kennisontwikkeling.

ONDERWIJS EN PROFESSIONALISERINGHet ESB streeft ernaar de studenten eenonderzoekende houding mee te geven in deorganisaties waar ze terechtkomen. Belangrijk isdeze toekomstige professional daarvooronderzoeksvaardigheden mee te geven. Vandocenten wordt verwacht dat ze daarin hetvoorbeeld geven. Om dit goed te kunnen meten enmonitoren zijn de volgende indicatoren bepaald.

Lectoraat Aantal docenten

2016 2017

Sustainable Strategy and Innovation (inclusief associate lectoraat) 119 355

International Business 110 331

Sustainable Finance and Accounting 142 89

Sustainable Working and Organizing 106 382

Improving Business 53 275

New Marketing 58 292

Totaal 598 1724

Lectoraat Aantal studenten

2016 2017

Sustainable Strategy and Innovation (inclusief associate lectoraat) 14 16

International Business 5 1

Sustainable Finance and Accounting 23 8

Sustainable Working and Organizing 2 7

Improving Business 46 35

New Marketing 10 2

Overig (vooronderzoek Europees project) 8

Totaal 100 77

De daling van het aantal studenten is vooral veroorzaakt door een kleiner aantal studenten dat betrokken is bijhet opstellen van het geintegreerde jaarverslag van Avans Hogeschool en een geringer aantal studenten dat deelheeft genomen aan de ESB minor.

33Impact

Tevredenheid van studenten over wetenschappelijke vaardigheden (NSE)

NSE-vraag Score 2016 Score 2017

Aanleren van een kritische houding 3.92 3.92

Argumenteren/redeneren 3.86 3.83

Analytisch denken 3.78 3.75

Kritisch beoordelen van praktijkgericht onderzoek 3.77 3.73

Schriftelijk rapporteren over praktijkgericht onderzoek 3.8 3.77

Methoden en technieken van praktijkgericht onderzoek 3.78 3.7

Probleemoplossend vermogen 3.97 3.95

Onderbouwen van conclusies 3.9 3.86

Gemiddeld (ongewogen) 3.85 3.81

Score is op een 5-punts schaal

In de tabel valt te zien dat de scores in 2017 heel lichtzijn afgenomen. Het verschil is niet significant.

BEROEPSPRAKTIJK EN MAATSCHAPPIJHet onderzoek van het ESB is mede gebaseerd opvragen vanuit de beroepspraktijk. Daarnaast spelenwe in op actuele maatschappelijke uitdagingen dieom een duurzame oplossing vragen. Via onsonderzoek werken we samen met bedrijven,overheden en maatschappelijke instellingen om

samen met en voor hen impact te realiseren op hetgebied van duurzaamheid. Om dit goed te kunnenmonitoren hebben we onderstaande indicatorengeformuleerd, geïllustreerd door activiteiten die in2017 hebben plaatsgevonden.

In de illustratie staat een selectie van een aantalsamenwerkingsverbanden met externe partijen.

34 Impact

ToepasbaarheidIn het project Hoger op de ladder delenwerkveldpartners uit de bouwkolom hun ervaringenmet het vertalen van hergebruik naar een haalbarebusiness case. Op basis van die inbreng wordenverbeteringen voorgesteld en uitgeprobeerd die dehaalbaarheid en opschaalbaarheid van hergebruikvan bouwmateriaal verbeteren. Aangezien dewerkveldpartners in het hart van het bouwprocesstaan en belangrijke spelers zijn, krijgen devoorgestelde verbeteringen een breed bereik enactieve ondersteuning.

Op de kaart zetten van actieonderzoek doorstudenten als manier om onderzoekend teimplementeren. Met actieonderzoek ontwikkel jenieuwe kennis en verbeter je tegelijkertijd depraktijk. Het lectoraat begeleidt afstudeerkringenvan studenten die actieonderzoek doen enopleidingen zijn bezig om actieonderzoek op tenemen in het curriculum.

TevredenheidDe externe samenwerkingspartners blijven actiefbijdragen aan meerjarige onderzoeksprojecten enwillen verantwoordelijkheid dragen voor heteindresultaat. Bovendien nodigen zij met regelmaatandere partijen uit om bij projecten aan te haken. Deinterne samenwerkingspartners nodigen hun bestestudenten uit om deel te nemen in deelonderzoekenbinnen de projecten, omdat zij erkennen dat dit goedaansluit bij de motivatie en competenties van dezestudenten. Studenten ervaren hun deelname aandeze onderzoeksprojecten als uitdagend vanwegede complexe context en de contacten met hetberoepenveld.

COS Collective over een groep studenten die eenopdracht hebben uitgevoerd tijdens eeninternationale vierdaagse conferentie over WiseAction and Uncertainty.

KENNISONTWIKKELINGESB-activiteiten worden ook uitgevoerd samen metandere onderzoekers van buiten Avans Hogeschoolen worden ook daarbuiten gedeeld met hetwetenschappelijke veld. Het ESB richt zich vooral opactieve bijdragen via papers aan wetenschappelijkecongressen en op het doen van onderzoek metonderzoekers van andere hogescholen en/ofuniversiteiten.

Aantal papers en presentaties op wetenschappelijkecongressen:

Soort activiteit Aantal

Presentatie 31

Workshop 19

Lezing 2

Paper 2

Keynote 1

Vraag naar praktijkonderzoekVolgens lector Jan Jurriëns worden de lectoren vanhet ESB vooral gevraagd vanwege de aanwezigekennis en expertise. Zij zorgen dat kennis die nodigis voor de verschillende projecten gestructureerd entransparant wordt gemaakt. Iets waar veel bedrijvenen maatschappelijke organisaties vaak zelf niet aantoe komen. Daarnaast zijn het ESB en debijbehorende lectoraten een aantrekkelijke partnersom mee te doen aan onderzoek van anderehogescholen en universiteiten. De behoefte aanduurzame oplossingen is de afgelopen jarenaanzienlijk groter geworden. De onderwerpen enthematieken die onderdeel zijn van deonderzoekslijnen van de lectoraten zijnmaatschappelijk relevant en actueel.

Het lectoraat SSI is door het ExpertisecentrumBusiness Innovatie van Hogeschool Rotterdamgevraagd deel te nemen in een onderzoek naar desamenwerking tussen hbo en mkb. Ook zijn de ESB-lectoraten door het platform Circulaire Economieeen aantal malen gevraagd om deel te nemen aanonderzoek.

Het lectoraat Sustainable Working and Organising isvorig jaar gevraagd door Brabant Zorg om mee tedoen in een call van ZonMW. ‘Ruimte voorgezondheid’; krachtenbundeling voor kennis overeen omgevings-gerichte aanpak.Onderzoekspartners zijn onder andere Louis BolkInstituut, TNO, Brabantzorg, gemeente Oss, GGZ.

35Impact

Lector Tonnie van der Zouwen heeft deelgenomenaan een onderzoek van Pleiade naar 'Dezichtbaarheid van het praktijkgericht onderzoek'.

Steenkamp AwardHet ESB is er heel trots op dat de lector NewMarketing, Jorna Leenheer, in 2017 de Jan-BenedictE.M. Steenkamp Award for Long-Term Impact heeftgewonnen. Het is de eerste keer dat een lector vaneen hogeschool deze prijs wint.

Tijdens het EMAC congres in Groningen werdbekendgemaakt dat het paper ‘Do loyality programsreally enhance behavioral loyalty? An empiricalanalysis accounting for self-selecting members’ alswinnaar werd uitgeroepen. Het artikel is onderdeelvan het proefschrift van Jorna Leenheer en werd in2007 gepubliceerd in the International Journal ofResearch in Marketing (IJRM). Dit is het hoogsteEuropese peer-reviewed journal op het gebied vanMarketing. Jorna schreef het artikel samen metHarald van Heerde, Tammo Bijmolt en Ale Smidts.

De Jan-Benedict E.M. Steenkamp Award for Long-Term Impact is een prijs die jaarlijks wordt uitgereiktaan papers die tussen de 10 en 15 jaar geleden zijngepubliceerd in het IJRM. De prijs is bedoeld voorartikelen die een grote impact hebben gehad op deontwikkeling van marketingkennis. Waar voorheenuitsluitend onderzoekers van universiteiten dezebelangrijke prijs mee naar huis mochten nemen, wasde eer er nu voor een lector.

EVALUATIE VAN INDICATORENVoor het ESB jaarverslag 2016 en 2017 is gemetenhoe de lectoraten scoren op de geformuleerdeindicatoren. Op deze manier wordt zichtbaar hoegroot het actieve en passieve bereik was van alleactiviteiten van lectoren. We kunnen concluderendat we het op basis van die indicatoren goed doen.Maar tegelijkertijd hebben we moeten constaterendat deze metingen niet voldoende zijn om dewerkelijke impact van het ESB en de lectoraten temeten. Dat komt omdat:

• De indicatoren vooral kwantitatief zijningestoken;

• Er geen norm is geformuleerd, zodat eenbeoordeling niet mogelijk is;

• Onvoldoende sturing uitgaat op dedaadwerkelijke samenwerking tussen academiesen lectoren;

• Sommige indicatoren multi-interpretabel zijn;• Gezamenlijk te weinig zeggen over de

daadwerkelijke impact die gerealiseerd is.

Dit was reden om de indicatoren tegen het licht tehouden en een volgende stap te maken: eenherijking plus het concretiseren door middel van hetformuleren van normen en meetwijzen.

HerijkingOp basis van bovenstaande kritiekpunten is met eenvertegenwoordiging van de stuurgroep en vanlectoren een nieuw eerste voorstel gemaakt terinvulling van de indicatoren. Belangrijketoevoegingen en aanpassingen van de huidige setindicatoren betreffen:

• Impact van het ESBprofessionaliseringsactiviteiten oponderzoeksvaardigheden van docenten;

• De bijdrage van het ESB op doorontwikkeling vanhet curriculum van opleidingen;

• Percentage onderzoeksvragen dat ingezamenlijkheid geformuleerd en beantwoord isdoor academies en lectoraten;

• Impact die onderzoeksactiviteiten van het ESB enacademies hebben op verduurzaming vaneconomie en maatschappij.

In 2018 zullen we activiteiten en impact met dezenieuwe indicatoren beoordelen en evalueren.

36 Impact

37Governance

GOVERNANCE

Het ESB is een netwerkorganisatie van 11

academies in het economisch en technisch

domein. De academiedirecteuren vormen

samen de stuurgroep met uit hun midden een

voorzittend directeur. De stuurgroep is

verantwoordelijk voor de strategie en het beleid

van het ESB. De dagelijkse aansturing is in

handen van manager Nies Rijnders. Ook kent

het ESB een Raad van Advies.

STUURGROEPIn de stuurgroep vindt primair de inhoudelijkeafstemming plaats van het onderzoek en deprofessionalisering van docenten. De academieswillen met behulp van het ESB die inhoudelijkeafstemming van het onderzoek en deprofessionalisering van docenten realiseren.

In 2017 zijn er 5 bijeenkomsten van de stuurgroepgeweest. Op de agenda stonden de volgendeonderwerpen:

• Training persoonlijk leiderschap van ESB-medewerkers

• Financiën ESB 2017• Evaluatie van het functioneren stuurgroep• Voorzitterschap ESB Stuurgroep en

herbenoeming Edwin Verlangen tot voorzitter• ESB Jaarverslag 2016• Gemeenschappelijk onderzoeksbeleid

Economisch domein• Stakeholderdialoog• Kwaliteit van Onderzoek• Valorisatiewiel en impactindicatoren• Onderzoeksvaardigheden docenten• ESB Minor Research in Sustainable Business• Evaluatie samenwerking lectoren – academies• Impactindicatoren

Over de volgende onderwerpen zijn besluitengenomen:

• Het sluitend maken van de begroting doorlectoren;

• Verlenging voorzitterschap door huidigepenvoerend academiedirecteur Edwin Verlangen;

• Het uitnodigen van lectoren voorstuurgroepvergaderingen, afhankelijk van het tebespreken thema;

• Het document ‘ReferentiekaderOnderzoeksbeleid Economisch Domein’ wordt alsreferentiekader Avans breed aangeboden;

• Exploitatieresultaten worden met groterefrequentie teruggekoppeld aan de stuurgroep;

• Opzet en uitvoering van een stakeholderdialoog;• Het verder uitwerken van de kwaliteitscriteria ten

aanzien van het ESB-onderzoek;• Aanpassing van de set impactindicatoren en de

manier waarop we hier mee omgaan.

Stuurgroeplid Emmy Bluemink, adjunct-directeur ACUE:'Binnen de Academie voor Communicatie en UserExperience (ACUE) ontmoeten mens, technologie enbusiness elkaar. In ons onderwijs besteden we veelaandacht aanhet begeleiden van onze studenten totomgevingsgerichte, kritische professionals met eenstrategische houding en lef om een eigen positie inte nemen. In ons onderwijs staat dan ook de mens,zijn emoties en het beïnvloeden van gedrag centraal.

Een logisch gevolg is dat we in ons onderwijs werkenin learning communities waarin studenten endocenten gezamenlijk werken, onderzoek en lerenin co-creatie met de praktijk. Eigenheid enautonomie worden daarin gecombineerd met eenkritische houding en omgevingssensitiviteit.Samenwerking met het ESB past bij die ambitie.ACUE zoekt actief de samenwerking op inmultidisciplinaire projecten met eenmaatschappelijke impact. Die context is binnen hetESB gegarandeerd door de aard van het onderzoekbinnen het ESB en de deelnemende academies. Datmaakt dat ACUE investeert in haar samenwerking inhet ESB.

38 Governance

Sinds dit voorjaar ben ik toegetreden tot destuurgroep van het ESB. In de stuurgroep zet ik mijin om de expertise vanuit ACUE te matchen met deontwikkeling van het ESB tot een regionaal erkendexpertisecentrum op het gebied van duurzaamondernemen. ACUE docenten encommunicatieprofessionals werken samen met hetESB om te komen tot een doorlopende dialoog metstakeholders uit de regio rond sustainable business.ACUE gelooft in samenwerking en dat eenduurzaam ondernemersklimaat alleen ingezamenlijkheid met impact gerealiseerd kanworden.

Aandacht voor nieuwe businessmodellen isverankerd in ons onderwijs. Mitchell Droog is een vanonze collega’s die actief onderzoek doet naarcirculaire businessmodellen in de metaalindustrie.Onderzoek in de praktijk en valorisatie endisseminatie van die kennis in artikelen in vakbladenen presentaties voor docenten en studenten makendat die inzichten een breder publiek bereiken en ookhet onderwijs verrijken.

In een werkgroep bestaande uit lectoren enstuurgroepleden wordt gewerkt aan het versterkenvan het praktijkgericht onderzoek in het hogeronderwijs. In een klein comité hebben we onsgebogen over de vraag wat praktijkgerichtonderzoek in het hoger onderwijs doen is en welkeindicatoren je aan dit type onderzoek zou kunnenhangen. Op die manier werken we aan het kleur eninhoud geven van onderzoek in het hbo-onderwijsdat past bij de beroepsgroepen en –contextwaarvoor onze studenten worden opgeleid. Hetgeeft energie om samen kennis en inzichten teontwikkelen op weg naar een toekomst waarineconomische en maatschappelijk groei samen komt.'

RAAD VAN ADVIESDe Raad van Advies verleent de stuurgroep advies envormt voor het ESB een vorm van indirecte sturingvanuit de buitenwereld. De leden worden op

persoonlijke titel aangezocht op grond van hundeskundigheid en ervaring, maatschappelijke positieen hun brede sociaal maatschappelijkebetrokkenheid. Het streven is om de Raad van Advieseen representatieve afspiegeling te laten zijn van hetwerkveld waar het ESB zich op richt.

Bijeenkomsten 2017Er zijn 4 bijeenkomsten geweest in 2017. Devolgende onderwerpen stonden op de agenda:

• De invulling van de bijeenkomsten van de Raadvan Advies

• De inclusieve samenleving en de rol die het ESBdaarin speelt

• Presentaties door Eric Logtens van ECOR enJochem Geldens van KARGRO overduurzaamheidsuitdagingen van hun bedrijven

• ESB Jaarverslag 2016• Presentatie door Marcel den Hollander over

Circular Design• Positie van de Raad van Advies: terugblik en

vooruitblik over 2017

LedenIn 2017 bestond de Raad van Advies uit de volgendepersonen:

Pieter van Geel (voorzitter)Pieter van Geel is zelfstandig consultant. Van begin2007 tot halverwege 2010 was hij fractievoorzittervan het CDA in de Tweede Kamer. Hij wasstaatssecretaris van Volkshuisvesting, RuimtelijkeOrdening en Milieubeheer in de kabinettenBalkenende I, II en III. Van 2011 tot 2015 was hijvicevoorzitter van het CDA.

Gerrit BruggemanGerrit Bruggeman is commissaris, interimmanageren board room consultant bij onder andere TheCradle To Cradle Products Innovation Institute in SanFrancisco en Dutch Design Week in Eindhoven

Richard BruënsRichard Bruëns is lid van de raad van bestuur enalgemeen directeur Private Banking van VanLanschot Bankiers. Daarvoor was hij werkzaam inverschillende internationale functies bij de GlobalMarkets divisie van ABN-AMRO.

Wobine Buijs-GlaudemansWobine Buijs is burgemeester van Oss; was daarvooronder andere directeur van de Academie voorMarketing en Business Management van AvansHogeschool in Breda en directielid Economie en

39Governance

Mobiliteit bij de Provincie Noord-Brabant. Vanaf2018 maakt zij geen deel meer uit van de Raad vanAdvies .

Vera DalmVera Dalm is directeur van voorlichtingsorganisatieMilieu Centraal. Zij is voorzitter van het netwerk vanmilieuprofessionals VVM. Daarnaast heeft zij diversefuncties als lid van Adviesraden en Raden vanToezicht.

Maarten DullaertMaarten Dullaert was tot voor kort staff directorFujifilm Manufacturing Europe. Hij wasverantwoordelijk voor algemene zaken bij FujifilmManufacturing Europe vanaf 2007.

Natascha KooijmanNatascha Kooijman is directeur en oprichtster vanSmaackmakers, een bedrijf dat zich inzet voorverduurzaming van ons voedselsysteem eneetpatroon. Zij is een van de DJ100 (DuurzameJongeren 100) en lid van de adviesraad van hetvoedselprogramma van de Verenigde Naties voor deSustainable Development Goals.

Hans van KranenburgHans van Kranenburg is hoogleraar Corporatestrategie aan de Radboud Universiteit Nijmegen enhoofd van de groep Strategisch Management bij devakgroep Business Administration; daarnaast is hij lidvan de redactieraad van een aantal toonaangevendewetenschappelijke publicaties

Eric MeibergEric Meiberg is partner en adviseur van directies vanveel bedrijven, waaronder KplusV, Dutch DreamGroup, Generation-E, Strategie en Groei CoöperatieCirkelstad U.A., Arnhems Ondernemers Centrum enClean Mobility Center. De heer Meiberg is perseptember 2017 lid van de Raad van Advies.

Renz de WitRenz de Wit werkt als zelfstandige op het vlak vangoed bestuur, strategieontwikkeling en coaching. Hijwas werkzaam in de financiële sector in verschillendefuncties bij SNS REAAL en de Volksbank.

REFLECTIEBegin 2018 vond een evaluatie plaats over dewerkwijze die het ESB met de adviesraad hanteert.De algemene conclusies van die evaluatie was datzowel lectoren als adviesraad veel meer dan nu hetgeval is, recht willen doen aan de kennis, ervaring ennetwerken van de leden van de adviesraad. Deadviesraad biedt expliciet aan om gebruik te makenvan hun expertise en netwerken, ook eventueelbuiten de vergaderingen om.

Om beter gebruik te kunnen maken van die expertiseis afgesproken dat we in 2018 vooral gaan werkenmet een vraag(stuk) gestuurde invulling vanuit hetESB, waarbij we zoveel als mogelijk gebruik makenvan de expertise van de adviesraad. In principeworden presentaties, uitdagingen en dilemma’s doorlectoren aangedragen en treedt de adviesraad op alskritisch klankbord en expertgroep. De onderwerpenzijn primair inhoudelijk van aard, maar kunnen ookbreder zijn op het ESB-niveau - zoals bijvoorbeeld hetESB jaarverslag of de opzet en uitvoering van eenstakeholderdialoog - of op Avans niveau - zoalsbijvoorbeeld de duurzame verbouwing van degebouwen van Avans aan de Hogeschoollaan inBreda of de wijze waarop duurzaamheid binnenAvans wordt vorm gegeven..

Daarnaast zal er ook ruimte gemaakt worden omvragen die komen vanuit de leden van de adviesraadzelf te agenderen en waar expertise van lectorenondersteunend kan zijn. Ook blijven we open staanvoor de mogelijkheid verrast te worden door nu endan de mogelijkheid te bieden voor een externespreker.

40 Governance

41Risicomanagement

RISICO‐MANAGEMENT

In het ESB businessplan zijn diverse risico's

geformuleerd en is in algemene zin

geformuleerd welke beheersmaatregelen

worden genomen om die risico's te voorkomen

of om de effecten van het risico te mitigeren.

We noemen hier de belangrijkste risico's uit

2017.

DE GOVERNANCEDe stuurgroep bestaat uit 11 academiedirecteuren.Tussen de academies bestaan grote verschillen invisie op onderzoek, rol van het ESB en de onderlingeafstemming. Deze omvang, en de zeer volle agenda’svan directieleden, brengen het risico met zich meevan vermindering van draagvlak en vertraging in tijden besluitvorming.

In 2017 is getracht om dit risico te mitigeren doorverschillende maatregelen:

• Een beperkt aantal, maar goed voorbereidestuurgroep vergaderingen te agenderen;

• Vaker via mail en telefonisch zaken te bespreken;• In kleinere settings (met enkele directieleden en

lectoren) onderdelen van de samenwerking tebespreken ter voorbereiding op de stuurgroepbijeenkomsten (evaluatie indicatoren,onderzoeksvaardigheden van docenten);

• Stuurgroepleden, waar relevant, uit te nodigenvoor bijeenkomsten van de Adviesraad;

• Te stimuleren dat lectoren en directies/academiesintensiever met elkaar in gesprek gaan.

Vooralsnog is er tevredenheid over deze werkwijze.

INHOUDELIJKE AFSTEMMINGOnderzoek in en met de beroepspraktijk vraagt vaakom snel handelen in combinatie met een flexibeleorganisatie om op die vragen in te kunnen spelen.Hierbij zijn 2 belangrijke risico’s te benoemen: derisicomijdende cultuur van Avans Hogeschool dieondernemerschap te vaak in de weg zit en destarheid van de onderwijslogistiek die snel enadequaat reageren niet altijd mogelijk maakt.

Daarnaast speelt een rol dat de onderzoeksagenda’svan academies en de lectoraten van het ESB niet

100% matchen. Op zich hoeft en kan dat ook nietvolledig, maar het creëren van meer overlap is weleen streven.

In 2017 zijn er verschillende initiatieven genomen omtot een betere afstemming te komen:

• Lectoren hebben intensiever afgestemd metacademies over inhoudelijke focus;

• Er is veel werk gemaakt van het inzetten vanafstudeerders voor onderzoek dat gedaan wordtonder de supervisie van het lectoraat;

• Een aantal lectoren is door docenten enonderwijscommissies van opleidingen intensieverbetrokken bij de afstemming van inhoudelijkethema’s.

Op dit onderdeel wil het ESB in 2018 nog stevigerinzetten. Op strategisch niveau door via eenwerkveldverkenning met externe en internestakeholders te komen tot gezamenlijke herijkingvan het onderzoeksprofiel van het ESB en deinhoudelijke onderzoekslijnen.

Tegelijkertijd zal bij nieuwe subsidieaanvragennadrukkelijk op voorhand afgestemd worden metacademies om zo meer gedeeld eigenaarschap vandie projecten te creëren.

Stuurgroeplid Eric Pardon, directeur AMIB:'Onderzoek doen heeft een belangrijke plaats in hetcurriculum van AMIB (Academie voor Marketing enInternational Business). Het gaat hier ompraktijkgericht onderzoek, met een knelpunt uit depraktijk als basis voor de probleemstelling, om op ditpunt iets te kunnen betekenen voor een bedrijf meteen specifieke vraag in een specifieke situatie. Datbetekent dat onze studenten met hun onderzoek ende daaruit volgende aanbevelingen enimplementatie ook echt van waarde zijn voor datbedrijf.

Behalve dat de studenten ervaren en leren wat‘onderzoek doen’ inhoudt, is het voor de opleiding

42 Risicomanagement

van belang om middels onderzoek het contact methet werkveld te realiseren en de actualiteit van hetcurriculum te borgen. De opleidingen hebben in deachterliggende periode veel energie gestoken in hetontwikkelen van instrumenten voor onderzoek naarnieuwe ontwikkelingen in het vakgebied. Dieinstrumenten zijn onder andere:

• De audit in de afstudeerfase, waarbij destudenten de marketingcontext in hetafstudeerbedrijf beschrijven en die de opleidingeen overzicht geeft van het werkveld.

• Het alumnibeleid, waarin gestreefd wordt om tekomen tot selectie van partnerbedrijven dievoorop lopen als het gaat om nieuweontwikkelingen.

• De Learning Communities, als werkvorm in deeindfase van de opleiding. Deze LearningCommunities bestaan uit studenten, docenten envertegenwoordigers van het werkveld en hebbenals opdracht om onderzoek te doen naar nieuweontwikkelingen op de kern-expertisegebiedenvan het curriculum.

De opleidingen hebben hiermee goud in handen. Zebeschikken over een schat aan actuele informatie,die kan dienen als input voor relevanteonderzoeksvragen die ook in lectoraten van het ESBopgepakt kunnen worden. Op deze manier is hetmogelijk om onderzoek van het werkveld van deopleiding naar een hoog niveau te kunnen tillen metde hulp van lector en kenniskring. Met daarbij zoveelmogelijk inzet en betrokkenheid van studenten endocenten uit de academie én het werkveld. Danbenutten we de bron van contacten en informatie uithet werkveld van de opleidingen, vergroten we deonderzoeksvaardigheden van studenten endocenten en leggen we nog meer de verbinding methet ESB door gebruik te maken van de expertise uitde lectoraten.

De lectoren kunnen hierbij meer de rol van‘verbindingsofficier’ vervullen. Dat betekent in depraktijk studenten en docenten nog meer betrekkenbij de onderzoekslijnen van het ESB, en deopleidingen te helpen de onderzoeksvragen uit deopleidingen hanteerbaar te maken en daar waarmogelijk naar het te lectoraat te brengen. Hiermeezijn de grootste kans, opdracht en uitdaging voor dekomende periode geschetst.'

PROJECTBEHEER EN CONTROLMet de toename van het aantal gesubsidieerdeprojecten wordt ook de inrichting van deprojectstructuur en het projectbeheer steeds

crucialer gezien de externe verantwoording dieessentieel is, zeker voor Europese projecten,. Desamenwerking met de Dienst Financiën enStudentenzaken (DFS) van Avans hierin is cruciaal. Zijleveren de mensen en de systemen om dit mogelijkte maken. Daarnaast is binnen het ESB het besefgegroeid dat we met deze subsidies ook eenverantwoordingsplicht hebben en dat vereist eenaantal extra administratieve taken.

Knelpunten die zich in 2017 hebben voorgedaanzijn:

• In een aantal gevallen zijn inhoudelijkeeindrapportages naar de subsidieverstrekker telaat ingediend. Het ESB is verplicht binnen eenbepaalde termijn na einddatum eeneindrapportage op te leveren. De eindrapportagebestaat uit een toelichting op het verloop van hetonderzoek en een financiële eindrapportage.

• Het tijdig en volledig schrijven van gemaakte urenop projecten gebeurt niet altijd op tijd. Het gevolgdaarvan is dat vaak te laat een goed inzichtbestaat in de feitelijke uitputting van het budgeten een prognose van het eindresultaat van hetESB.

BeheersmaatregelenHet ESB neemt de volgende beheersmaatregelen omdeze knelpunten in 2018 op te lossen. Allereerstwordt de voortgang van projecten meer frequentbesproken. Streven is om dit maandelijks te doen. In2017 gebeurde dit al, maar de frequentie was telaag. Positief is dat eenieder goed voorbereid aantafel komt voor de projectvoortgangsbesprekingen.Met de in gebruik name van het nieuwe financiëlesysteem van Avans (AWB) in januari 2018 moet hetinzicht in projecten verbeteren. Wanneer derapportages klaar zijn om in gebruik te wordengenomen kunnen projectleiders zelf op elk gewenstmoment de status van de projecten opvragen. Ookde urenregistratie zal via ABW gaan verlopen. Ditvergt inwerktijd maar de financiële monitoring enprognoses zullen verbeteren.

Het ESB zal in 2018projectvoorgangvaker bespreken

43Risicomanagement

44 Financiën

FINANCIËN

Het ESB heeft vanuit Avans Hogeschool een

meerjarige basisfinanciering. Deze

basisfinanciering voorziet in 6 lectoren, 1

associate lector, 6-8 kenniskringleden per

lectoraat die ieder een dag per week

beschikbaar zijn, en een goede managerial en

administratieve ondersteuning. Waar nodig

kan deze basisfinanciering aangevuld worden

met nationale en internationale subsidies en

betaalde onderzoeksopdrachten.

BATEN EN LASTEN ALGEMEENTot boekjaar 2017 was er voor de expertisecentra deregeling van kracht om onbenut budget in eenbepaald jaar over te hevelen naar volgende jaren.Eind 2016 is door het College van Bestuur (CvB)besloten om dit niet meer toe te staan; tevens werdvoor 2017 niet toegestaan om overschotten uit de 2voorgaande jaren te gebruiken ten behoeve van deexploitatie 2017.

Als gevolg hiervan is er begin 2017 voor alle lectorenvan het ESB een financiële taakstelling gekomen van€17.000. Een aantal lectoren hebben deze ingevuldmet het aantrekken van subsidie of met hetverkleinen van de kenniskring. In goed overleg metde lectoren is een aantal taakstellingen niet ingevulddoor de desbetreffende lector zelf, maar via eensolidariteitsafspraak door overschotten van anderelectoraten.

In 2017 is de financiële taakstelling voor het ESB alsgeheel gerealiseerd. Het financieel resultaat ligt in lijnmet de nul begroting die voor 2017 was opgesteld.

45Financiën

LOONKOSTEN EN OVERHEADDe reductie ten aanzien van de kosten in 2017 heeftgeleid tot een gunstiger resultaat voor wat betreftoverheadkosten van het ESB, zoals blijkt uitonderstaande tabel. Bij gelijkblijvende relatieveloonkosten van lectoren is er door bezuiniging in deondersteuning een voordeel ontstaan dat ten goedeis gekomen aan de inzet van kenniskringleden.

Loonkosten 2016 2017

Lectoren 0.3 0.3

Kenniskringleden 0.48 0.53

Ondersteuning en management 0.22 0.17

RESULTATEN PER LECTORAATBij het aantreden van de lectoren hadden delectoraten een vast bedrag per jaar voor 4 jaar terbeschikking. Daarbij was afgesproken dat hetbedrag dat de lectoren 'overhielden of tekortkwamen' per jaar zou mogen doorschuiven naar hetvolgende jaar. Met ingang van 2017 is diefinancieringsafspraak voor de lectoraten vervallen.Dat maakte dat sommige lectoraten aan het beginvan het jaar met een tekort werden geconfronteerd,bijvoorbeeld als zij in 2016 veel studenten haddeningezet voor hun onderzoek en omdat het verwervenvan subsidies voor praktijkgericht onderzoek eenlange adem heeft.

Lectoraat Sustainable Strategy & InnovationHet lectoraat SSI laat een exploitatieoverschot zienvan €25.000. Dit is lager dan begroot (€44.000). Indecember 2017 zijn nog enkele laatstesubsidieprojecten goedgekeurd waarvoor de inzetvan betrokken docenten nog in de laatste maand isdoorbelast. Daarnaast zijn geprognosticeerdeprojecturen in mindere mate gerealiseerd, watresulteert in lagere subsidieopbrengsten.

Lectoraat Sustainable Finance & AccountingHet lectoraat SFA laat een tekort zien van €20.000.Dit wordt onder andere veroorzaakt door het inonvoldoende mate realiseren van de taakstelling. Inde loop van 2017 realiseerde andere lectoratenpositieve resultaten die instaan voor de tekorten vanandere lectoren.

Lectoraat Sustainable Working & OrganisingHet resultaat voor lectoraat SWO laat een tekort zienvan €30.000. Het is niet gelukt om de financiëletaakstelling te realiseren, maar ook hier staan anderelectoren in voor het tekort. Wat hier een belangrijkerol speelt is het gegeven dat een budgetaanvraaggedaan in 2016 voor een onderzoek naarprofessionalisering van docentbegeleiders vanafstudeeropdrachten ter waarde van €25.000 deelsniet beschikbaar is gesteld in 2017 in het kader vande financiële situatie van Avans Hogeschool. Hetbudget is niet meer beschikbaar gekomen in 2017,terwijl het onderzoek wel is doorgezet.

Lectoraat Improving BusinessHet resultaat van 2017 is €2000 positief wat in lijnligt met het begrote resultaat. Lector Ton vanKollenburg heeft met het geven van lean-trainingenextra opbrengsten voor zijn lectoraat gegenereerd enkan zo alle beoogde activiteiten binnen budgetuitvoeren.

Lectoraat New MarketingHet resultaat van 2017 kom uit op €23.000 positief.Dit ligt in lijn met de begroting en met demanagementrapportage van periode 2. Lector JornaLeenheer heeft in 2017 externe subsidieaangetrokken en leent zichzelf daarnaast ook uit aaneen project van het lectoraat EDI, waardoor extrainkomsten gegenereerd worden.

Lectoraat International BusinessHet resultaat van 2017 is €21.000 negatief. Zoals denaam van het lectoraat International Business al zegt,vinden er regelmatig activiteiten in het buitenlandplaats. De extra reis- en verblijfkosten in verband metbuitenlandse reizen heeft ervoor gezorgd dat detaakstelling niet gerealiseerd is. Lector Frans Stelheeft daarnaast nog €13.000 subsidie geworven.

46 Financiën

EXTERNE BATENSubsidies zijn een belangrijke financieringsbron voorpraktijkgericht onderzoek. Het vergroot niet alleenhet onderzoeksbudget maar geeft het ESB ook demogelijkheid om haar kennis en expertise beter tepositioneren en te onderbouwen.

Door praktijkgericht onderzoek uit te voeren inbetekenisvolle projecten samen met nationale eninternationale partners, kan en wil het ESB zijn rol alskennispartner uitbouwen op de onderzoeksthema’sdie centraal staan binnen het expertisecentrum.Diverse thema’s zoals duurzaamheid in organisaties,maatschappelijk rendement en nieuwebusinessmodellen voor hergebruik van materialenlenen zich bij uitstek voor subsidieprogramma’somdat ze bijdragen aan de uitdagingen voor eenduurzame toekomst waar deze programma’s ook opinzetten.

Een voorbeeld hiervan is het Europese Interreg 2Zeeën project ‘Smart Light Concepts’ (SLIC) dat metpartners in Vlaanderen, Frankrijk en Engeland vanaf1 januari 2018 zal worden uitgevoerd. Daarvoor is in2017 al de basis gelegd. Het ESB levert samen methet Expertisecentrum Duurzame Innovatie (EDI) vanAvans Hogeschool en University of Portsmouthkennis over nieuwe verdienmodellen, instrumentenen beslismodellen voor duurzame financiering enimplementatie van technische en sociale oplossingenvoor duurzame openbare verlichting.

Subsidies stimuleren het ESB ook om kwalitatiefgoede projecten te ontwikkelen omdat de slaagkansvaak laag is. In een vroeg stadium wordt contactgelegd met de subsidieadviseur van DFS en wordtgezamenlijk bekeken welke mogelijkheden er zijn enwat een goede aanvliegroute is. De ontwikkeling vanhet project en het maken van de subsidieaanvraag

vraagt vervolgens om een projectmatige benaderingwaarbij inhoud en uitvoering goed én tijdiguitgedacht worden. Alleen dan lukt het ombeoordelaars te kunnen overtuigen van demeerwaarde van het project. Een goedesamenwerking tussen het ESB, academies endiensten in zowel de ontwikkel- als uitvoeringsfaseis voorwaardelijk om projecten uiteindelijk tot eengoed einde te brengen.

Subsidieaanvragen 2017Het verwerven van subsidies kreeg in 2017 duidelijkvorm. Het ESB was betrokken bij 8subsidieaanvragen waarbij 2 als partner en 7 als leadpartner. Het aantal aanvragen en toekenningen lagdaarmee hoger dan het jaar ervoor. Alle aanvragenwerden goedgekeurd. Daarnaast zijn er diversenieuwe initiatieven opgestart waarbij nadrukkelijkgekeken werd naar subsidiemogelijkheden ensamenwerking. Er waren in 2017 geen afgewezenaanvragen.

Het ESB laat een sterke groei in subsidieprojectenzien: van €49.000 in 2016 naar €198.000 in 2017.De vermindering van het bedrag uit de 1eGeldstroom (Avans budget) is nagenoeggecompenseerd door extra inkomsten uit de 2eGeldstroom (subsidies).

Inkomsten (x1000) Inkomsten (x1000) Inkomsten (x1000)

Aard van de inkomsten ESB 2015 2016 2017

1e geldstroom 1206 1809 1667

2e geldstroom 6 47 198

3e geldstroom 9 15 3

Overige middelen voor onderzoek 0

Totaal 1244 1871 1868

Deze groei zal ook in 2018 verder doorzetten mede door de goedkeuring van het SLIC-project en RHEDCOOP-project in 2018. De volgende tabel geeft een doorkijk van de subsidieopbrengsten van reeds toegekendesubsidieprojecten:

47Financiën

Kritisch afwegenHet voorbije jaar was voor het ESB een succesvolsubsidiejaar. Om die lijn voort te zetten zal er verdergeïnvesteerd moeten worden in capaciteit enontwikkelvaardigheden. Wanneer beide aanwezigzijn, vergroot het ESB zijn kansen op meersuccesvolle subsidieaanvragen.

Subsidietrajecten hebben doorgaans ook een langedoorlooptijd met een planning die meestal nietstrookt met die van het onderwijs. Dit vraagt van hetESB ook flexibiliteit en creativiteit en bovenal goedecommunicatie met alle betrokkenen partijen zowelbinnen Avans als daarbuiten. Het blijft daarombelangrijk om telkens een bewuste afweging temaken voor de subsidietrajecten die het ESB wildoen. Het is soms verleidend om snel ja te zeggentegen een subsidieaanvraag of vraag van eenpotentiële partner. Wanneer dit bijdraagt aan deonderzoekslijnen kan subsidie die versterken.Wanneer dit niet of maar ten dele het geval is, moetde vraag zijn wat de meerwaarde is voor het ESB.

Vanuit die gezamenlijke kracht wil het ESB in 2018participeren in nieuwe consortia en gezamenlijkonderzoeksprojecten initiëren die meerwaardeleveren voor het ESB, Avans Hogeschool én demaatschappij.

Subsidies bieden het ESB de mogelijkheid tot hetaantrekken van meer docenten en daarmee het

vergroten van de onderzoekscapaciteit. Er is echterook een risico: alle gesubsidieerde projecten vragenook om een eigen bijdrage van het ESB. Deze eigenbijdrage kan vaak (deels) worden gecompenseerddoor inverdieneffecten en door verschillend invergoeding van uurtarieven en de werkelijkeuurtarieven.

In de bijlage is een prognose gemaakt van wat definanciële effecten voor het ESB zijn van de tot nu toepositief gehonoreerde subsidieaanvragen. Het isduidelijk dat, rekening houdend metinverdieneffecten, er veel meer financiële armslagkomt voor het uitbreiden van onzeonderzoekscapaciteit. Over een periode van 3 jaargaat het om een netto-opbrengst van circa €540.000oftewel €180.000 per jaar. Omgerekend betekent diteen extra inzetmogelijkheid voor 10kenniskringleden voor 1 dag per week, gedurende 3jaar.

48 Financiën

49Bijlagen

BIJLAGEN

CAPITA SELECTA PUBLICATIES ESB 2017

Akkermans, A., Van Elteren, S., Van Diepen, R., & Jurriëns, J. (2017). De realisatie van een New Business Modelvoor de staalbouwketen. Breda: ESB.

De Groot, L., Van Elteren, S., Van Diepen, R., & Jurriëns, J. (2017). Het (sloop)model voor het aanbod vandonorstaal. Breda: ESB.

Dullaart, P., Mol, A., & Jurriëns, J. (2017). Hoe kan GO! meer partners binden in de strijd tegen obesitas. Breda:ESB.

Hendrix, M., Mol, A., & Jurriëns, J. (2017). Op welke manier kan project Go! meerwaarde creëren voor haarpotentiële stakeholders en daarmee haar invloed versterken op de bestrijding van Obesitas in Nederland onderjongeren van 2 tot 19 jaar? Breda: ESB.

Herber, M., Mol, A., & Jurriens, J. (2017). Met welk methode kan Project GO! meerwaarde creëren ombewustwording te creëren bij kinderen tussen de 0 en 19 jaar, en hun ouders, op het gebied van obesitas? Breda:ESB.

Jurriëns, J. (2017). Hoe breng je partijen voor een circulaire economie samen? In J. Bom (red.), GroeneBreinbrekers, 11, pp. 26-27.

Kottier, F., Roeyen, P., & Leenheer, J. (2017). Behoefteonderzoek naar duurzame catering. Breda: ESB.

Kruis, A., Mol, A., & Jurriëns, J. (2017). Hoe kan GO! inspelen op de behoefte van slagers? Breda: ESB.

Kuijpers, D., Gageldonk, R. Droog, M., & Jurriëns, J. (2017). Realiteit in circulariteit: Twee productieketensverleend vanuit de recyclebranche. Breda: ESB.

Kuijten, M., & Leenheer, J. (2017). Sharing platforms in the hotel industry: how sustainable are they? BusinessModels in the Age of Digitalisation. Breda: ESB.

Kuilboer, R., Nieuwland, E., & Jurriëns, J. (2017). Naar de afvalbakkenfabrikanten vanuit de circulairegedachten. Breda: ESB.

Leenheer, J., & Van Giesen, R. I., (2017). Towards more interactive and sustainable food retailing: An empiricalcase study of the supermarket of the future. Journal of Customer Behaviour.

Leenheer, J., Van Giesen, R., Elsen, M., Van Herpen, E., & De Hooge, I. (2017). Reducing Food Waste WithAuthenticity. Universiteit van Groningen. EMAC 2017 Submission.

Leenheer, J., Van Heerde, H. J., Bijmolt, T. H. A., & Smidts, A. (2007). Do loyalty programs really enhance behavioralloyalty? An empirical analysis accounting for self-selecting members. Intern. J. of Research in Marketing 24,31–47.

Maas, D., Nieuwland, E., & Jurriëns, J. (2017). Van Recycle naar Wecycle: Stapsgewijze transitie naar een circulairestraatmeubilair branche. Breda: ESB.

Merkelbach, F. & Leenheer, J. (2017). Nieuw licht op textiel: bedrijfskleding. Breda: ESB.

Moyenne, M., Sonsma, W., & Jurriëns, J. (2017). Nieuwe businessmodellen voor de afvalbakkenbranche. Breda:ESB.

50 Bijlagen

Muffels, N., Van Elteren, S., Van Diepen, R., & Jurriëns, J. (2017). Circulair bouwen met donorstaal; de matchtussen vraag en aanbod. Breda: ESB.

Muller, G., Grol, M., & Leenheer, J. (2017). Energiezuinige medewerkers. Breda: ESB.

Otte, B., Mol, A., & Jurriëns, J. (2017). Hoe kan project GO! nieuwe stakeholders werven en welke stakeholdersstaan hier voor open? Breda: ESB.

Postema, S. & Leenheer, J., (2017). Onderzoek applicaties modehuizen. Breda: ESB.

Stel, F. (2017). The impact of prosocial orientation at choosing co-innovation partners. Breda: ESB.

Sukhov, Y., & Leenheer, J. (2017). Robottechnologie in de fashion. Breda: ESB.

Van Bijsterveldt, L., Bimbergen, L., Hettema, L., Prijt, J., Mailiades, A., Van Suijlen, L., & Leenheer, J. (2017). Futureof Retail. Breda: ESB.

Van den Berg, M., Mol, A., & Jurriëns, J. (2017). Obesitas onder jongeren & gezonde voeding. Breda: ESB.

Van den Haterd, S., Grol, M., & Leenheer, J. (2017). Energiebesparing ten gevolg van een gedragsverandering.Breda: ESB.

Van der Sloot, B., & Jurriëns, J. (2017). Hoe kan project GO! via nieuwe wegen, overgewicht en obesitas onderkinderen in Arnhem verminderen. Breda: ESB.

Van der Tweel, A., Roeyen, P., & Leenheer, J. (2017). Samen duurzaam. Breda: ESB.

Van der Zwan, R., Mol, A., & Jurriëns, J. (2017). Project GO! de weg naar een slankere toekomst Breda: ESB.

Van Dijk, M., Story, W., De Graaff, D., & Janssen Groesbeek, M. (2017). Bouwsteen voor maatschappelijke groei.Breda: ESB.

Van Elteren, S. (2017). Sterke merken maken een betere wereld. Stee magazine, 3e jaargang, nr 7, 32.

Van Kruining, I. (2017). The dis-app-earance of HRM: Impact of Digitization on the HRM Profession. In T.Bondarouk, H. J. M. Ruël & E. Parry (red.), Electronic HRM in the Smart Era (The Changing Context of ManagingPeople, Volume) (pp. 311 – 337). Emerald Publishing Limited.

Van Suijlen, L., Van Elteren, S., & Leenheer, J. (2017). New Marketing & Social Entrepreneurship: 'social values ina new economic era, 'cash the feel good factor. Breda: ESB, whitepaper.

Versteijlen, M., & Janssen Groesbeek, M. (2017). Pros and cons of online education as a measure to reduce carbonemissions in higher education in the Netherlands. Current opinion in environmental sustainability. Sciencedirect28, 80–89.

Yousfi, A., Kuijsten, R. Van Doppenburg, L., & Jurriëns, J. (2017). Een duurzamere varkensvleesindustrie; detoegevoegde waarde van automatisering in het slachtproces. Breda: ESB.

51Bijlagen

LIJST VAN NAMEN VAN KENNISKRINGLEDEN

52 Bijlagen

PERSONELE ONDERZOEKSINZET IN 2017

Categorie Totaal (n) Totaal (FTE) Waarvan gepromoveerd

Lectoren 6 3,6 5

Associate lector 1 0,5 1

Docent-onderzoekers 441 9,2 5

Waarvan Promovendi

1 Het betreft een gemiddelde over geheel 2017

7 4,2

FINANCIËLE OVERZICHTEN 2017

53Bijlagen

54 Bijlagen

EFFECT VAN SUBSIDIES OP FINANCIËLESITUATIEIn onderstaande tabellen is weergegeven wat heteffect is van externe subsidies voor de jaren 2018

t/m 2020. De laatste kolommen laten zien dat het intotaal om een bedrag gaat van circa €540.000.

55Bijlagen

GESUBSIDIEERDE PROJECTEN IN 2017Circulaire metaalketens vanuit destraatmeubilairbranche(Kiem Vang regeling) Looptijd: 17-05-2016 t/m 31-07-2017

Begroting: € 38.920,00

Avans gedeelte: € 28.420,00

Toegekende subsidie Avans: € 20.000,00

Het onderzoek hield in na te gaan welke knelpuntenmoeten worden opgelost en welke conceptenmoeten worden toegepast om hoogwaardighergebruik van straatmeubilair bij (lokale) overhedentoe te laten nemen.

Hoger op de ladder, onderzoek naar nieuwebusinessmodellen voor de opstap van recyclingnaar hergebruik van staal in destaalbouwketen.(Raak MKB-regeling) Looptijd: 01-09-2016 t/m 31-08-2018

Begroting: € 473.328,00

Avans gedeelte: € 268.928,00

Toegekende subsidie Avans: € 225.717,00

De onderzoeksvraag was: 'hoe binnen destaalbouwketen de realisatie van kantoorgebouwenzo kan worden vormgegeven dat het leidt tot meerhergebruik van staal?'

Inmiddels is een tussenrapportage ingediend bij desubsidieverstrekker. Er zijn diverse bijeenkomstengeweest met de partners waarbij kennis is gedeeldvanuit de resultaten van de experts, werksessies ingroepen zijn geweest en er afspraken zijn gemaakt.Het project kende een relatief lange aanloop doordater projectinzet moest worden vrijgemaakt. Er is eennieuwe capaciteitsplanning gemaakt die nauwgezetwordt gevolgd. Project is nu in volle gang.

Circulaire Bodemketens in Zundert e.o.(Kiem Vang regeling) Looptijd: 01-08-2016 t/m 30-09-2017

Begroting: € 31.655,00

Avans gedeelte: € 24.905,00

Toegekende subsidie Avans: € 16.250,00

Het project had de focus op het verkrijgen van inzichtin de mogelijkheden van een betere samenwerkingtussen (provinciale en lokale) overheden en bedrijvenom de circulariteit van de organische ketens ennetwerken verder te verbeteren.

Platform Circulaire Economie(Platforms voor praktijkgericht onderzoekregeling) Looptijd: 01-03-2017 t/m 28-02-2019

Begroting: € 100.000,00

Toegekende subsidie: € 100.000,00 (maximaal)

Op basis van het rapport 'Partners for Innovation'bleek een duidelijke behoefte naar voren te komenom een platform Circulaire Economie voor lectorenvan hogescholen in te richten. Er is een uitgewerktplan waarin partners zijn benoemd, de kennisagendais beschreven, doelen en resultaten zijn bepaald,alsmede een tijdsplanning en een begroting met alsdoel te komen tot een Lectorenplatform CirculaireEconomie.

56 Bijlagen

Biochar(Kiem Vang regeling) Looptijd: 01-09-2017 t/m 31-08-2018

Begroting: € 30.360,00

Avans gedeelte: € 22.360,00

Toegekende subsidie Avans: € 17.000,00

Nederlands pilot-onderzoek van verwerkingchampost naar biochar (pyrolyse) en toepassing vanbiochar naar organische meststof in de boomteelt.

Onderzoek is in volle gang, wordt voornamelijk doorstudenten uitgevoerd. Studenten zijn tot eind januaribij Avans Hogeschool maar het onderzoek zal danniet klaar zijn. Er staat nu vacature uit voor eenstudent om vervolgonderzoek te doen. Hier is eenreactie op binnen gekomen.

@Yourservice!(Kiem Creatieve industrie regeling) Looptijd: 01-05-2017 t/m 30-04-2018

Begroting: € 39.315,00

Avans gedeelte: € 26.190,00

Toegekende subsidie Avans: € 15.000,00

Onderzoeksvraag: hoe kunnen klantherkenning enservice verbeteren door het inzetten van een loyalty-en medewerkersapp binnen de fashion Retail in hetalgemeen en binnen specifieke winkelbedrijven?

Project verloopt goed en is ruim op schema.

Partnerschap voor Circulaire Economie (PAC) –Circulaire Business Modellen voor verwaardenbermgras(Kiem Vang regeling) Looptijd: 01-08-2017 t/m 31-12-2017

Begroting: € 41.631,00

Avans gedeelte: € 31.366,00

Toegekende subsidie Avans: € 20.000,00

Onderzoeksvraag: hoe kan het MKB een bij klantengevalideerde samenwerking met belanghebbendenidentificeren en organiseren waarbij aandacht voorsociale en ecologische effecten binnen eeneconomische context centraal meegewogen wordt?

Eindrapportage kan worden opgemaakt. Devervolgprojecten zijn inmiddels toegekend enopgestart:

Duurzaamheid en Circulaire indicator (DuCiindicator) voor de straatmeubilair enbewegwijzeringsbranche.(Kiem Vang regeling) Looptijd: 01-12-2017 t/m 30-11-2017

Begroting: € 33.552,00

Avans gedeelte: € 24.552,00

Toegekende subsidie Avans: € 20.000,00.

Project is vervolg op 'Circulaire metaalketens vanuitde straatmeubilairbranche' en focust zich met nameop het inzicht krijgen in de mogelijkheden van het

57Bijlagen

vaststellen van de circulaire waarde van afzonderlijkestraatmeubilair en bewegwijzeringsborden.

Smart Assessment Sustainable TouristDestinations - SASTDes(Raak Pro regeling) Looptijd: 01-09-2017 t/m 30-08-2021

Begroting: € 981.818,00

Avans gedeelte: € 126.032,00

Toegekende subsidie Avans: € 100.826,00

Onderzoeksvraag: Op welke manier kanduurzaamheidsassessment effectief en efficiëntbijdragen aan de verduurzaming van aanbod enduurzame ontwikkeling van toeristischebestemmingen?

Penvoerder van dit project is NHTV. AvansHogeschool is betrokken vanwege ervaring metonderzoek en experimenten naar duurzameconsumenten keuzes.

VAN START IN 2018Onderstaande projecten zijn voorbereid in 2017 enstarten in 2018.

Smart Light Concepts (SLIC)(Interreg 2 Seas Mers Zeeën) Looptijd: 01-01-2018 t/m 01-06-2021

Begroting: € 3.522.857,00

Avans gedeelte: € 736.802,50

Toegekende subsidie Avans: € 294.721,00

Project heeft als doel het vergroten van de acceptatievan koolstofarme technologieën en toepassingen insectoren met potentieel voor een hoge verminderingvan de uitstoot van broeikasgassen.

Penvoerder van dit project is Avans Hogeschool. Erzijn partners uit Nederland, België, Frankrijk enEngeland.

58 Bijlagen

COLOFONDit is een uitgave van het ExpertisecentrumSustainable Business (ESB), Avans Hogeschool

Vormgeving, redactie en coördinatieMarleen Janssen GroesbeekNies RijndersReyhana Stevels

ContactExpertisecentrum Sustainable Business

Locatie BredaHogeschoollaan 1, 4818 CR BredaPostbus 90.116, 4800 RA Breda

Locatie 's-HertogenboschOnderwijsboulevard 215, 5223 DE 's-HertogenboschPostbus 90.116, 4800 RA Breda

088 - 525 80 83

info.esb@avans.nl

Het ESB wil graag weten wat u van ons jaarverslagvindt. Stuur uw reactie naar info.esb@avans.nl

© 2017 Expertisecentrum Sustainable Business,Avans Hogeschool

59Colofon