Europese rapporteringen inzake overheidstekorten en ... › sites › default › files › ... ·...

Federale Overheidsdienst Financiën - België Documentatieblad 73e jaargang, nr. 4, 4e kwartaal 2013

11

Europese rapporteringen inzake overheidstekorten en schulden en de rol van de lokale overheden

Kris VAN CAUTER (*)

(*) Dit artikel valt onder de verantwoordelijkheid van de auteur en weerspiegelt niet noodzakelijk de standpunten van de Nationale Bank. De auteur wenst de collega’s op het Departement Algemene Statistiek van de Nationale Bank te bedanken voor hun inzichten en opmerkingen.

12

Documentatieblad 73e jaargang, nr. 4, 4e kwartaal 2013

13

Documentatieblad 73e jaargang, nr. 4, 4e kwartaal 2013 Europese rapporteringen inzake overheidstekorten en schulden en de rol van de lokale overheden

Inhoudsopgave

1 Inleiding 15

2 Statistischerapporteringen 16

2.1 HetEuropeessysteemvannationalerekeningen 16

2.2 Deprocedurebijbuitensporigetekorten 19

2.3 Statistischeverplichtingeninhetkadervandesix-pack 20

3 DelokaleoverheidssectorinBelgië 21

3.1 DelokaleoverheidssectorinhetESR 21

3.2 Toezichtopdelokaleoverheden 22

3.3 Praktischevertalingvandelokaleboekhoudingen 24

3.4 DeVlaamsebeleids-enbeheerscyclus 26

3.5 BijkomendecorrectiesaangebrachtdoorhetINRopdebasisgegevens 27

3.6 NormenoplokaleboekhoudingenenhetESR-vorderingensaldo 29

4 Praktischeopmaakvandelokaleoverheidsrekeningen 30

5 Resultaten 32

5.1 DelokaleoverheidssectorinBelgië 32

5.2 Resultatenpertoezichthoudendeoverheid 34

6 Toekomstigeprojecten 37

14


15


1 Inleiding

Statistieken, die een getrouw beeld van de economische werkelijkheid geven, zijn essentieel om een goed beleid te kunnen voeren of om het gevoerde beleid te kunnen beoordelen. In een internationale omgeving en in het bijzonderin economische en monetaire unies, is het daarenboven belangrijk dat de gegevens van verschillende landen, met uiteenlopende institutionele structuren en economische activiteiten, toch met elkaar kunnen worden vergeleken door middel van tabellen en gegevens die volgens een gemeenschappelijke methodologie worden opgemaakt.

Daaromzijnopinternationaalniveaureedsmeerdan50jaargeledendoordeVerenigde Naties initiatieven genomen om ervoor te zorgen dat de statistieken van alle landen, die lid zijn van de Verenigde Naties, vergelijkbaar zouden zijn.InEuropeseUnieisdevraagnaargeharmoniseerdestatistiekeneninhetbijzondernaarstatistiekeninzakeoverheidsfinanciënnoggroter.AlleLidstatenvan Europa dienen daarom verplicht statistieken op te maken volgens de uniforme methodologie namelijk het Europees systeem voor nationale enr egionale rekeningen (esr) voorgeschreven door Europese reglementen. Deze statistiekenwordengebruiktominhetbijzonderdefinanciëlesituatievandediverse overheden te gaan evalueren die in bepaalde gevallen zelfs leiden tot boetes.

Destatistieken inzakeoverheidsfinanciënomvattenookde lokaleoverhedeninBelgië.DoordenormendieopEuropeesniveauwerdenafgesprokenendeimpact die de lokale overheidsfinanciën kunnen hebben op de uiteindelijke evaluatie door de Europese Commissie is de aandacht van de toezichthoudende overhedenvoordevertalingvandebestaandelokaleboekhoudsystemennaarhet esr de voorbije jaren sterk toegenomen.

Dit artikel wil in eerste instantie de basisprincipes achter het esr verklaren en een overzicht geven van de verschillende Europese statistische rapporteringen. Vervolgens wordt aandacht besteed aan de wijze waarop de lokale boekhoudsystemen worden omgezet naar de statistieken opgemaakt volgens esr-methodologie.Verderwordtookingegaanopdekwaliteitvandestatistiekenoverdelokalefinanciënenopderesultatenvandelokalebesturenindevoorbijejaren.Ineenlaatstehoofdstukwordendetoekomstigeprojecteninzakedefinanciëlestatistiekenvandeoverhedenbeschreven.

16


2 Statistische rapporteringen

De opmaak van statistieken inzake overheidsfinanciën volgens een uniform kader is sterk toegenomen onder impuls van de Europese Unie. Momenteel gebeuren er statistische rapporteringen in het kader van het Europees systeem van Regionale enNationale Rekeningen (esr) en rapporteringen in hetkadervandeProcedurebijbuitensporigetekorten(pbt).Vanaf2014komtdaarnogeenrapporteringbij inhetkadervandesix-pack. Indithoofdstukwordt het onderscheid tussen de verschillende rapporteringen uiteengezet. Een gezamenlijk kenmerk van de drie rapporteringen is dat de gehanteerde definitievandeoverheidssectorovereenstemtmetdedefinitieinhetesr, andere elementen zoals de waardering en het aanrekeningtijdstip van transacties of de waardering van activa en passiva kunnen soms sterk verschillen van de principes vastgelegd in het esr.

2.1 Het Europees systeem van nationale rekeningen

Op internationaal niveau nemen de Verenigde Naties het voortouw om te streven naar statistieken die tussen landen, ongeacht of het gaat om ontwikkelingseconomieën of industriële landen, vergelijkbaar zijn.Hiervoorhebben de Verenigde Naties, in samenwerking met andere internationale organisaties zoals Eurostat, het imf, de oeso en de Wereldbank, het zogeheten System of National Accounts (sna) ontwikkeld, dat een internationale set van standaarden en aanbevelingen bevat om economische activiteit te gaan meten.

Door de nauwe onderlinge economische relaties tussen eu-landen enhet ontstaan van de Europese economische en monetaire unie met mogelijke spill-over effecten tussen het economische beleid en begrotings-beleid van landen enerzijds en op het monetair beleid anderzijds is het in de Europese Unie van belang, dat de beleidsverantwoordelijken over recente en betrouwbare gegevens kunnen beschikken. Daarom worden binnen de Europese Unie voor de opmaak van de nationale rekeningen gebruik gemaakt van een uniform raamwerk, vastgelegd in een Europees reglement, namelijk het “Europees systeem van nationale en regionale rekeningen 1995”, of het zogeheten esr95(1).DitsysteemiscoherentmethetSystemofNationalAccountsvanhetjaar1993(sna93),maarverduidelijkthoebepaaldeconceptenuithetsna in de praktijk dienen te worden geïnterpreteerd. De gebruikte methodologieën evoluerenenwordenmeteenperiodevanongeveer15jaarherzienomzete verbeteren of om nieuwe maatschappelijke evoluties te kunnen integreren (bijvoorbeeld de statistische behandeling van emissierechten). Vanaf september2014zullendenationalerekeningenwordenopgemaaktvolgensde

1 Verordening(EG)nr.2223/96vandeRaadvan25juni1996inzakehetEuropeessysteemvannationaleenregionalerekeningenindeGemeenschap.

17


methodologie van het esr2010 (2), dat coherent is met het sna van het jaar 2008.Inbijlagevandeesr-reglementeringenwordendeverschillendetabellen opgesomd evenals de termijnen waarbinnen deze dienen te worden opgemaakt doordenationalestatistischeinstitutenvandeLidstaten.

Het esr is een internationaal vergelijkbaar boekhoudkundig raamwerk voor een systematische en uitvoerige beschrijving en samenhang van een totaleeconomie en haar betrekkingenmet andere economieën.Naar de cijfers die worden opgemaakt volgens deze methodologie wordt verwezen als de nationale rekeningen.Naastdeinput-enoutputtabellenenderekeningenperbedrijfstakdieinzichtgeveninhetproductieprocesendegoederen-endienstenstromen bestaan de nationale rekeningen ook uit de sectorrekeningen. Deze geven voor elke sector per periode (jaar of trimester) een beschrijving van de verschillende fases van het economische proces: productie, inkomensvorming, inkomensverdeling, inkomensbestedingen en financiële en niet-financiële accumulatie.

Dedefinitievaneenentiteitinhetesr stemt niet noodzakelijk overeen met een bestaande juridische, administratieve of boekhoudkundige definitie van eenentiteit.Inhetesrisdedefinitievaneeninstitutioneleeenheidzodaniggekozenom de gedragsrelaties tussen economische subjecten te kunnen bestuderen. Een institutionele eenheid in het esr is een economische entiteit die wordt gekenmerkt door zelfstandige beslissingsbevoegdheid bij de uitoefening van haar hoofdfunctie. Dit betekent dat ze zelf goederen en activa dient te kunnen bezitten of op eigen naamverplichtingen in de vorm van financiële passivate kunnen afsluiten, economische beslissingen te kunnen nemen en ervoor verantwoordelijk enwettelijk aansprakelijk is en eenvolledige boekhoudingtevoeren.Eenhedenindeeconomiedienietaandezedefinitievoldoenmakendeel uit van een de institutionele eenheid die hen controleert.

Het esr verdeelt alle institutionele eenheden over vijf binnenlandse sectoren (niet- financiële vennootschappen, financiële vennootschappen, overheid, huishoudens en instellingen zonder winstoogmerk ten behoeve van de huishoudens) en het buitenland.

Schematisch voorgesteld wordt in de sectorrekeningen vertrokken van een beginbalansvanzoweldefinanciëlealsniet-financiëleactivaenpassiva,waarnavia een reeks van onderling verbonden rekeningen wordt overgegaan naar de eindbalans.Indezerekeningenwordenvoordebeschouwdeperiodeineersteinstantie de transacties beschreven die gepaard gaan met een bepaald proces zoals productie, verdeling en herverdeling van inkomen en kapitaalaccumulatie. De saldi van deze rekeningen zijn doorgaans ook belangrijke economische concepten, zoals bijvoorbeeld het saldo van de productierekening, wat de door de sector gerealiseerde toegevoegde waarde is.

2 Verordening(EG)nr.549/2013vanhetEuropeesParlementendeRaadvan21mei2013betreffendehetEuropeessysteemvanrekeningenindeEuropeseUnie.

18


Voor de overheidssector is het saldo van de kapitaalvormingsrekening het zogeheten “Vorderingenoverschot (+) of tekort (-)” het saldo (B.9) dat alsbasis gebruikt wordt voor de evaluatie in het kader van de buitensporige tekortenprocedure.

Een belangrijke opmerking is dat dit concept van vorderingensaldo zowel in het esr als de pbtintegenstellingtotbijvoorbeelddewinst-ofverliesconceptenin de jaarrekeningen van vennootschappen rekening houdt met de totale investeringsuitgaven voor dat jaar en niet met de afschrijvingen van de in het verledengedaneinvesteringen.Ineenstabielontwikkelendeeconomieiserinprincipe weinig verschil tussen de afschrijvingen en de jaarlijkse investeringen, bovendien is het eerste concept moeilijker meetbaar voor de totale economie en is de berekeningswijze ervan vatbaar voor meer discussie.

De ontvangsten en uitgaven voor de berekening van het vorderingensaldo houdengeen rekeningmetde schuldaflossingenofhet aangaanvannieuweleningen,dezetransactieswordenindefinanciëlerekeningengeregistreerdenhebbendusgeenimpactopdekapitaalvormingsrekeningen.Interestbetalingenhebben wel een impact op de uitgaven.

Hetaanleggenvanprovisiesvooruitgavenintoekomstigejarenwordtevenminals uitgave geregistreerd in het esr.Het concept van provisieswordt in hetesrnieterkendmetuitzondering,enditvanafhetesr2010,vandeverwachte verliezen op het aangaan van gestandaardiseerde garanties.

Balans Transacties Andere stromen Balans

Productie

Toegevoegde waarde

Verdeling/Gebruik van inkomen

Sparen

Beginbalans Kapitaalrekeningen Andere veranderingen in de activa/passiva

Eindbalans

B.9

Beginbalans Financiële rekeningenAndere veranderingen in de

activa/passiva rekeningen

Eindbalans

passivaB.9F Financiele activa en

passiva

Tabel1:Schematischevoorstellingenvanhetsysteemvanrekeningen

19


Een tweede deel van de rekeningen brengt ook andere stromen in rekening alvorens de eindbalans wordt opgemaakt. Dit gaat om gebeurtenissen die geen transacties zijn, wat onder meer inhoudt dat het gaat om interacties die gebeuren zonder wederzijdse instemming. Voorbeelden van dergelijke andere verandering in activa en passiva zijn wisselkoersverschillen, diefstal en natuurrampen. Deze andere stromen hebben geen impact op het vorderingensaldo.

Zoalselkboekhoudsysteemdefinieerthetesr ook op welk moment de stromen dieplaatsvindentussenentiteitendienentewordengeregistreerd. Inhetesr worden de bedragen geregistreerd op transactiebasis, d.w.z. op het moment dat de economische waarde tot stand komt, wordt gewijzigd of verloren gaat, dan wel op het moment dat afspraken en verplichtingen tot stand komen, worden gewijzigd of worden geannuleerd. Dit aanrekeningtijdstip kan verschillen afhankelijk van het type van transactie. Voor aankopen van goederen en diensten betekent dit dat de uitgaven dienen te worden geregistreerd op het ogenblik dat het goed wordt geleverd of de dienst gepresteerd, ongeacht het eigenlijke tijdstip van betaling.

2.2 De procedure bij buitensporige tekorten

De statistieken betreffende de overheidsfinanciën volgens de esr-methodologie vormen de basis voor de Europese fiscale monitoring, in het bijzonder de statistieken met betrekking tot de procedure bij buitensporige tekorten (pbt) zoals het vorderingensaldo (3). De pbt verplicht de Lidstaten, bovenop de rapportering die vastligt in de esr-reglementering, om specifieke gegevensmet betrekking tot de overheidsfinanciën twee keer per jaar aanEurostat te verstrekken (eind maart en eind september). Deze gegevens worden meegedeeld in geharmoniseerde tabellen. Deze tabellen zijn zodanig ontworpen, dat ze een coherent kader bieden voor de rapportering van het tekort en het schuldverloop, door middel van een link naar de nationale begrotingsaggregaten. De cijfers van de pbt, waarin de definitie van het vorderingensaldo van de overheid enigszins verschilt van het vorderingensaldo in het esr wordt gebruikt voor debeoordelingvanBelgiëinhetkadervanhetStabiliteits-engroeipact(4).Hetgehanteerde schuldconcept in de pbt“debrutogeconsolideerdeschuld”endewaardering ervan wijkt in belangrijkere mate af van de in het esr gehanteerde concepten. Schulden worden volgens het esr bijvoorbeeld gewaardeerd tegen marktwaarde, terwijl in de pbtdenominalewaardewordtgenomen.Indepbt-rapportering wordt daarnaast zeer diverse informatie gevraagd over garanties, publiek-privatesamenwerkingsverbandenofkapitaalinjectiesdooroverheden.

3 Verordening (EC) 479/2009 van de Raad betreffende de toepassing van het protocol betreffende de procedure bij buitensporige tekorten dat als bijlage bij het Verdrag tot oprichting van de Europese Unie is gevoegd.

4 Hetverschil tussenbeide saldi is eengevolgvanhet feitdatvolgensde regelsvandeprocedurebijbuitensporigeoverheidstekortenhetESR-saldowordtgecorrigeerddoordenettorentewinstenvanfinanciëletransacties,zoalsswapsenForwardRateAgreementsinrekening te brengen.

20


De nationale rekeningen, waarvan de overheidsrekeningen deel uit maken, en de statistieken voor de pbtwordeninBelgiëopgemaaktonderverantwoordelijkheidvanhet Instituut voordeNationaleRekeningen (inr). Om de internationale vergelijkbaarheid tussen landen te waarborgen, worden de statistieken door Eurostat, het statistisch bureau van de Europese Commissie, aan doorlichtingen onderworpen.DitgebeurtvoornamelijkuiteenverificatievandecijfersnadenotificatievandeLidstatenendoormiddelvandialoogbezoekenvanEurostataan het inr en zijn dataleveranciers. Daarnaast is Eurostat ook verantwoordelijk voor de verduidelijking van de interpretatie van het esr (5).

2.3 Statistische verplichtingen in het kader van de six-pack

Naast de esr en pbt-rapportering zijn er in de recentste jaren initiatieven ontwikkeld op Europees niveau om bijkomende informatie te bekomen over de toestand van de overheidsfinanciën en andere economische belangrijkegegevens. Hierbij kan in het bijzonder worden gewezen naar de zogehetensix-pack(vijfverordeningenenéénrichtlijn)dieindeherfstvan2011werdengoedgekeurd.

Inhetbijzonderrichtlijn2011/85/EU houdt bijkomende statistische verplichtingen in.Vanaf2014dienenalleLidstateninformatietepublicerenopmaandelijksebasis van de ontvangsten en uitgaven op kasbasis voor de federale overheid, degewestenengemeenschappenendesocialezekerheidenop trimesteriëlebasis voor de lokale overheden. De overheidsperimeter stemt overeen met de definitievandeoverheid inhetESR, maar het aanrekeningtijdstip kan in belangrijke mate verschillen van de registratie op transactiebasis volgens het esr omdat deze volgens de richtlijn 2011/85/EU op kasbasis kan zijn. Deze rapportering wordt door de Belgische overheden zelf verzorgd en valt niet onder de verantwoordelijkheid van het inr.

Daarnaast voorziet de richtlijn dat voor alle subsectoren van de overheid relevante informatie over voorwaardelijke verplichtingen met mogelijk grote gevolgen voor de overheidsbegrotingen, zoals onder meer overheidsgaranties, oninbareleningenenuitdeexploitatievanoverheidsbedrijvenvoortvloeiendeverplichtingen, met vermelding van de omvang ervan worden gepubliceerd. Daarnaast dienen ook de overheidsparticipaties in kapitaal van particuliere en overheidsbedrijven te worden gepubliceerd, voor zover het om economisch significantebedragengaat.

5 Dezeinterpretatieswordengepubliceerdinde“ManualonGovernmentDeficitandDebt”en op de website van Eurostat.

21


3 De lokale overheidssector in België

3.1 De lokale overheidssector in het ESR

De lagere overheid vormt in het esr een aparte deelsector van de overheidssector, naast de federale overheid, de deelsector van de gemeenschappen en gewesten en de deelsector wettelijke sociale-verze-keringsinstellingen. De subsector lagere overheid omvat de instellingen van openbaar bestuur waarvan de bevoegdheid zich beperkt tot een lokaal gedeelte van het economisch gebied, met uitzondering van de plaatselijke wettelijke sociale-verzekeringsinstellingen (die tot de deelsector wettelijke sociale-verzekeringsinstellingen behoren). Deze subsector omvat ook de instellingen zonder winstoogmerk die onder toezicht staan van en voornamelijk gefinancierd worden door de lagere overheid en waarvan de bevoegdheid beperkt is tot het economische gebied van de lagere overheid.

De lokale overheidsector (S.1313) gedefinieerd volgens de nationale rekeningen omvat momenteel in België de tien provincies, 589 gemeenten, 589 open-bare centra voor maatschappelijk welzijn (ocmw) - exclusief de door hen beheerdeziekenhuizenenrusthuizenzonderjuridischerechtspersoonlijkheid-, 195lokalepolitiezones,deBrusselseagglomeratie,depoldersenwateringenenalle andere publieke lokale entiteiten die geen marktdiensten aanbieden.

Inhetesr95werdhet feitofpubliekeentiteitenmarktproducentenzijnvaakbeoordeeld op een kwantitatief criterium, met name of de verhouding tussen de ontvangstenuitverkopenendeproductiekostenmeerdan50%bedroegovereen aangesloten periode van meerdere jaren. De verkopen kunnen betalingen vandeoverheidomvattenindiendezeookwordengedaanaanandereprivateproducenten die dezelfde activiteit uitoefenen. Voor de productiekosten worden het intermediair verbruik, de beloning van de werknemers, het verbruik van vasteactivaendeniet-productgebondenbelastingenopproductieinrekeninggebracht.

HetRijk Vlaams gewest Duitstalige Gemeenschap

WaalsGewest BrusselsH.Gewest

Provincies 10 5 - 5 -

Gemeenten 589 308 9 253 19

Ocmw’s 589 308 9 253 19

Lokalepolitiezones 195 117 2 70 6

Andere Brusselse agglomeratie, polders en wateringen en alle andere lokale publieke entiteiten ( intercommunales, autonome gemeentebedrijven,...) die geen marktproducenten zijn

Tabel2:OverzichtvandelokaleoverheidssectorinBelgië

22


Vanaf september 2014 zal voorde opmaakvandenationale rekeningen eenander referentiekader worden gebruikt, met name het esr2010.Dit houdt indatminimaaldestatistiekensinds1995volgensditnieuweframeworkdienente worden opgemaakt. Met betrekking tot de lokale overheidsstatistieken is de impactvandewijzigingenbeperkt,metuitzonderingvanwelkelokalepubliekeentiteiten zullen worden beschouwd deel uit te maken van de lokale overheid.

In het esr2010wordt immers enerzijds het kwantitatieve criterium strengerdoordat ook de nettorentelast dient te worden toegevoegd aan de kostenen, anderzijds, wordt er een kwalitatief criterium ingevoegd, dat nagaat of de ontvangsten van de publieke producenten wel als verkopen kunnen worden beschouwd, door na te gaan aan wie de output hoofdzakelijk wordt verkocht. Dit houdt in dat indien overheden publieke entiteiten oprichten die voornamelijk hulpdiensten verstrekken zoals vervoer, financiering en investeringen,... deze als hulpeenheden worden beschouwd. Ook indien een publieke entiteit voornamelijk aan de overheid verkoopt wordt hij verondersteld een nietmarktproducent te zijn, indien dit contract niet via een marktprocedure is tot stand gekomen.

Deze wijzigingen van de criteria in het esr2010 zullen er toe leidendat een belangrijk deel van de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden die de voorbije jaren zijn opgericht en diensten leveren aan verschillende gemeenten tot de overheidssector zullen behoren.

3.2 Toezicht op de lokale overheden

Niettegenstaande de Europese verplichting om geharmoniseerde gegevensop te maken volgens het esr, gebruiken de overheden dit niet direct als boekhoudplan. In de praktijk zou dit ook niet haalbaar zijn omdat hetesr een statistisch product is en andere doeleinden heeft dan een pure overheidsboekhouding. In België of Europa is er geen verplichting voor openbare besturen om eenzelfde boekhoudplan te gebruiken. De gebruikte boekhoudingen zijn zeer uiteenlopend van aard, gaande van kasregistraties tot een registratie van op basis van vastgestelde rechten of enkelvoudige budget-taireboekhoudingofboekhoudsystemenmeteendubbelvoudigeregistratie.

Hettoezichtopdelokaleentiteitenisdoordediversestaatshervormingensterkverspreid geraakt. De bevoegdheid om de regels voor de boekhoudplannen te bepalen voor de lokale overheden is toegewezen aan de gemeenschappen en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie voor de ocmw’s en aan de gewesten voor de gemeenten en de provincies terwijl de federale overheid de bevoegdheid heeft behouden over het boekhoudsysteem vande lokale politiezones. Dat alles heeft er toe geleid dat in de loop der tijd de boekhouding voor de lokale entiteiten steeds meer uiteenlopen. Daarnaast gebruiken sommige entiteiten op lokaal niveau ook andere systemen zoals vennootschapsboekhoudingen of de boekhoudregels voor vzw’s.

23


Op Europees niveau zijn er in het kader van de six-pack de eerste stappengezet om een uniformisering van de boekhoudsystemen van overheden tegaan onderzoeken (6). De International Public Sector Accounting Standards(ipsas),diezijngebaseerdopde InternationalFinancialReportingStandards(ifrs-normen) voor particuliere sector, zijn het enig internationaal erkendstelselvanstandaardenvoorfinanciëleverslagleggingdooroverheden.Voorde implementatie wordt gedacht om een Europese vertaling van het ipsas te maken, de zogenaamde epsas.

Voor een correcte opmaak van de overheidsrekeningen is het vereist dat de graad vandetail inzake transacties in de boekhoudsystemen van overhedenvoldoende hoog is om een correcte vertaling naar de ontvangsten en uitgaven categorieënvolgenshetesr mogelijk te maken of om bijkomende informatie aan het inr over te maken indien er verschillen zijn inzake bijvoorbeeld het aanrekeningtijdstip van bepaalde transacties tussen het boekhoudplan en het esr. Om de activa en passiva van de entiteiten te kunnen opvolgen dienen de overheden ook een vermogensboekhouding te hebben.

Degraadvandetailvanhetboekhoudsysteemenderapporteringnaarhetinr van de gegevens van de Vlaamse ocmw’s en provincies was in het verleden te weinig gedetailleerd om een correcte vertalingen naar het esr mogelijk te maken omdat de categorieën van ontvangsten te geaggregeerd waren waardoor bijvoorbeeld geen onderscheid kon worden gemaakt tussen de stromen van hogere overheden en deze van andere entiteiten. De hervorming vanhetboekhoudsysteemindeVlaamseGemeenschapverbetertdezesituatieaanzienlijk.DeVlaamsegemeenschapissinds2011geleidelijkaaneennieuwsysteem,deBeleids-enBeheerscyclus(bbc) aan het implementeren, dit houdt naast een hele reeks regels voor de opvolging van de lokale besturen ook een nieuw boekhoudplan in. Vanaf 2014 zal dit systeem veralgemeend geldenvoorde308Vlaamsegemeenten,de308Vlaamseocmw’s, de vijf provincies, de intern verzelfstandigde agentschappen (iva’s),deautonomegemeente-en provinciebedrijven en ocmw-verenigingen.

6 Verslag van de commissie aan de Raad en het Europees Parlement, “Naar de implementatie van geharmoniseerde normen voor de overheidsboekhoudingen in de lidstaten,degeschiktheidvandeIPSASvoordelidstaten”.SWD(2013)57final.

Wallonië Brussel Vlaanderen

Provincies WaalsGewest VlaamsGewest

Gemeenten

WaalsGewest

BrusselsHoofdstedelijkGewest VlaamsGewestDuitstalige

gemeenschap (*)

Ocmw’s

WaalsGewestGemeenschappelijke Gemeenschapscommissie VlaamsGewestDuitstalige

gemeenschap (*)

Lokalepolitiezones Federaleoverheid Federaleoverheid Federaleoverheid

(*) Voor de negen Duitsstalige gemeenten

Tabel3:OverzichtvanhetadministratieftoezichtopdelokalebestureninBelgië

24


3.3 Praktische vertaling van de lokale boekhoudingen

Niettegenstaande de verschillen tussen de boekhoudsystemen voor de lo-kale overheden, kunnen voor de Waalse, Brusselse en Duitstalige gemeenten en ocmw’s en de Vlaamse gemeenten voor de bbc-hervorminggemeenschappelijkekenmerken worden vastgesteld. In grote lijnen hanteren deze instellingeneen boekhoudsysteemdat nog steeds gelijkenissen vertoontmet de NieuweGemeentelijke Boekhouding (ngb). Deze boekhouding werd in 1995 van toepassing op de gemeenten, de ocmw’s -metuitzonderingvandeVlaamseocmw’s-vanaf1998,depolitiezonesvanaf2001endeWaalseprovinciesvanaf2003.

De ngbomvattweeaparteluikenmetnameeenbudgettairdeeldatdejaarlijksetransacties beschrijft en een deel met een algemene boekhouding met een balans eneenresultatenrekening.Indezeboekhoudingwordtdeinformatieinbeideluikeninrekeninggebracht.Invergelijkingmetdehogereoverheidsniveaus,dieopenkeleuitzonderingennanoguitsluitendeenbudgettair luikkennen,kennendelokalebesturenhierdooreenkwalitatieverboekhoudsysteem(7).

Binnenhetbudgettairluikwordteenonderscheidgemaakttussendegewonedienst (die in essentie de jaarlijkse recurrente ontvangsten en uitgaven bevat) en de buitengewone dienst (dit gaat meer om ontvangsten en uitgaven die verband houden met het patrimonium zoals de investeringen en het aangaan van schulden ervoor). Momenteel gebruikt het inrvoornamelijkhetbudgettaireluik van de lokale boekhouding om de overheidsrekeningen op te maken. Voor elk vande lokale boekhoudsystemenheeft het inr een overgangstabel gemaaktdiebeschrijfthoedeeconomischecodesuithetbudgettaireluikvande lokale boekhouding overeenstemmen met de verschillende esr-categorieënvan ontvangsten en uitgaven.

Hetismogelijkomteillustrerenhoevanhetsaldovandegewonedienstindengb-boekhoudingwordtovergegaannaareenbenaderendesr95 vorderingen-saldo voor een individuele entiteit. Op dit benaderend esr-saldowordendoorhet inr echter nog bijkomende structurele en punctuele correcties aangebracht, dieworden beschreven in het deel 3.5 en die belangrijk kunnen zijn om te komen tot het uiteindelijke esr-saldo.

7 Eengedetailleerdebeschrijvingvandegebruikteboekhoudingenoplokaalniveauvindtu in “La comptabilité des pouvoirs locaux en Belgique: entre tradition etmodernité”, ArnaudDessoy,Documentatieblad,69stejaargang,eerstetrimester2009.

25


De basis voor de berekeningen is het saldo van de gewone dienst dat wordt gevormd door volgende elementen te berekenen:

Een deel van de ontvangsten en uitgaven die gerapporteerd worden in de “buitengewonedienst”,moetwordenopgenomen:

Daarnaast moet een aantal van de schuldontvangsten en –uitgaven uit de gewone dienst niet in aanmerking worden genomen. Wat de schuldontvangsten betreft, gaat het om de terugbetalingen door de schuldenaars van de lokale entiteit; wat de schulduitgaven betreft om terugbetalingen van schulden van de lokale entiteit. Concreet geeft dat het volgende:

Economische groep(*) Categorie Omschrijving

+60 Prestatieontvangsten Vergoeding van bewezen diensten, opbrengst uit verhuur van onroerende goederen

+61 Overdrachten Belastingontvangsten, algemene dotaties, subsidies

+62 Schuldontvangsten Beleggingsopbrengsten, dividenden

-70 Personeelsuitgaven Bezoldigingen in de ruime zin

-71 Werkingsuitgaven Aankopenvanniet-duurzamegoederenendienstenenwerkingsuitgaveninzakehetwegennet

-72 Overdrachten Overdrachten aan andere openbare overheden en aan andere sectoren

-7X Schulduitgaven Terugbetalingen, interesten

(*) Codesvandeeconomischegroepen=begroitngscodesvandesamenvattendetabellen

Economische groep Categorie Omschrijving

+80 Overdrachten Ontvangen kapitaaloverdrachten

+81 Investeringsontvangsten Verkoop van patrimonium

-90 Overdrachten Kapitaaloverdrachten aan andere openbare overheden of aan andere sectoren

-91 Investeringsuitgaven

Economische groep Economische code Categorie

-62 Schuldontvangsten (gewone dienst)

-861 Terugbetalingen van leningen door overheidsbedrijven

-867 Terugbetalingenvanleningendoorprivébedrijven

-870 Terugbetalingen van leningen door de gezinnen en vzw’s

-891 Terugbetalingen van leningen door de hogere overheid

-893 Terugbetalingen van leningen door andere overheden

+7X Schulduitgaven (gewone dienst)

+911 Terugbetalingen van schulden ten laste van de gemeente

+912 Terugbetalingen van schulden ten laste van de hogere overheid

+913 Terugbetalingen van schulden ten laste van derden

+72 302-01 Thesaurietekorten

-61 307-01 Thesaurieoverschotten

+90 914-51 Waarborgenopmeerdan1jaargestortinspeciën

-80 964-51 Terugbetalingen van gestorte waarborgen op meer dan 1 jaar

26


3.4 De Vlaamse beleids- en beheerscyclus

ZoalsvermeldimplementeertdeVlaamsegemeenschapsinds2011geleidelijkaan een nieuw systeem om lokale overheden op te volgen, de beleids- enbeheerscyclus(bbc).Hetnieuweboekhoudsysteemindebbc voorziet nog steeds eenbudgettaireluikeneenalgemenerekening.Beidezijngekoppelddoordatde budgettaire en de algemene verrichtingen gebeuren op basis van één en hetzelfderegistratiesysteemendezelfdecodes.Hetbudgettairluikomvatdriebudgetten;

▸ Hetexploitatiebudget,datdeelementenzoalsdepersoneelsuitgaven,deaankopen van goederen en diensten, de overdrachten van en naar andere overheidsniveaus zoals ocmw’s en politiezones, de subsidies, evenals de ontvangstenuitverkopenenheffingenomvat.

▸ Het investeringsbudget geeft de investeringen in financiële enniet-financiëleactivaweer,evenalsdeinvesteringsubsidiesdiewordenontvangen.

▸ Hetliquiditeitenbudgetbestaatuitdeverwachtegeldstromen.Hetbevateen recapitulatievandeuitgavenenontvangstenvanhetexploitatie-en het investeringsbudget,endeoverigefinanciëlestromen(metdeaflossingenvan de leningen en het aangaan van nieuwe leningen als belangrijkste elementen).

Uitaldiegebudgetteerdeuitgavenenontvangstenkanhetbudgettaireresultaatworden afgeleid. Trekt men daar de bestemde gelden van af (8), dan komt men (rekening houdend met eventuele saldi uit het verleden) bij het resultaat op kasbasis,datwordtgebruiktvoordeverificatievanhetfinanciëleevenwicht.

Dit concept van financieel evenwicht stemt niet overeen met hetesr-vorderingensaldo.Vooreencorrectevertalingnaarhetesr is in tegenstelling tot de ngb de graad van detail van het minimum rekeningstelsel dat verplicht is op zich alleen niet voldoende om een vertaling naar het esr mogelijk te maken, dit is evenwel wel mogelijk als dit rekeningstelsel wordt gecombineerd metdesectorvandetegenpartijdiebijelketransactiewordtgeïdentificeerd.Dit laat bijvoorbeeld toe om het onderscheid te maken tussen subsidies aan vennootschappen en inkomensoverdrachten aan gezinnen. De gedetailleerde opsplitsing van de tegenpartij maakt het ook beter de stromen van hogere overheden te onderscheiden tussen federale overheid, gewesten en andere overheidsniveaus.

Ook voor deze boekhouding is een overgangstabel ontwikkeld die het mogelijk maakt op basis van het boekhoudplan een esr-vorderingensaldoteberekenenvoor de bijkomende correcties die door het inrwordenuitgevoerd.Inbelangrijke

8 Bestemdegeldenzijngeldmiddelendiederaadinhetmeerjarenplanreserveertvooreenspecifiekebestemmingindevolgendedienstjaren.

27


lijnen kan het esr-vorderingensaldobinnenhetbbc-systeem wordenafgeleiddoor het:

▸ Hetresultaatvandeontvangstenenuitgavenvanhetexploitatiebudget(exclusief de gerealiseerde wisselresultaten op financiële activa en demeerwaardeopderealisatievanvlottendeactiva).

▸ Het resultaat van het investeringsbudget exclusief de ontvangsten enuitgavengekoppeldaandefinanciëleparticipaties.

▸ Vanhetliquiditeitenbudgetwordenenkeldeschenkingenopgenomen.

De overgangstabel voor de bbc is nog niet definitief, mede doordat ook de economische codes nog worden aangepast om te voldoen aan de behoeften van alle entiteiten.

3.5 Bijkomende correcties aangebracht door het INR op de basisgegevens

Naast de hierboven beschreven automatische vertaling van gemeenteboekhoudingen doet het inr specifieke correcties,met alsdoel overeenstemming tebereikenmet de esr.

▸ Voor de belastingen, zoals de opcentiemen op de personenbelasting of de onroerende voorheffing, geïnd door hogere overheidsgeledingen, worden de gegevens in de gemeenterekeningen vervangen door de gegevens verstrekt door de hogere overheden. Voor deze belastingen wordt immers gewerkt op getransactionaliseerde kasbasis, wat inhoudt dat de kasontvangsten van de overheid op een ander tijdstip worden geregistreerd dan ze worden geïnd om het registratietijdstip meer te laten overeenstemmen met het tijdstip van de economische transactie. De registratie in de gemeenteboekhouding kan in belangrijke mate verschillen doordat soms gewerkt wordt met voorschotsystemen of vertragingen in de doorstorting van de ontvangsten.

▸ De rekeningen van de ocmw’s omvatten ook de door hen beheerde rusthuizen, ziekenhuizen of andere verzorgingsinstellingen zonder juridische rechtspersoonlijkheid. Deze worden in de nationale rekeningen beschouwd als quasivennootschappen die behoren totde sector van de niet-financiële vennootschappen en dienen daaromte worden gedeconsolideerd. Deze instellingen worden beschouwd als quasivennootschappen omdat ze worden gefinancierd zoals deovereenstemmendeprivéinstellingeninfunctievanhunbezettingsgraadof de medische verstrekkingen. De deconsolidatie gebeurt op basis van de functionele codes die worden toegekend aan de ontvangsten en de uitgaven die gebeuren voor de te deconsolideren instellingen. Deze

28


deconsolidatie heeft geen impact op het vorderingensaldo van de ocmw’s omdat het eventuele batige saldi van de rusthuizen wordt geregistreerd als een ontvangst van het ocmw of het eventuele negatieve saldo als een subsidie van het ocmw aan de instellingen.

▸ Indevoorbije jarenwerdenindegemeenteboekhoudingenbelangrijkeontvangstengeregistreerduitdeverkoopvanniet-financiëlevasteactiva,zoals het verlichting-, drinkwater-, riool- en kabelnetwerk. Indien hetinr geen bijkomende informatie heeft ontvangen over deze specifieke transacties die de aard ervan verduidelijken en aantonen dat ze kunnen worden beschouwd als werkelijke verkopen, worden de ontvangsten niet als esr-ontvangstenopgenomen.

▸ Net zoals voor andere overheidsgeledingen doet het inr een analyseop de kapitaalparticipaties die worden genomen door de lokale overheidssector om te bepalen of deze als een echte participatie volgens het esr1995 kunnen worden beschouwd, zonder impact ophet vorderingensaldo (in grote lijnen wordt nagegaan of er voldoende rendementopfinanciëleparticipatiewordtverwacht),ofdatdezedienente worden geherklasseerd in kapitaaloverdrachten die een impact op het esr-vorderingensaldohebben.

▸ De reorganisatie van de belangen van de lokale overheidsector in de energiesector en de kabeldistributie hebben de voorbije jaren geleid tot uitzonderlijke ontvangsten die in lokale boekhoudsystemen als dividenden werden geregistreerd, maar die op basis van het esr1995dienen te worden geherklasseerd omdat ze worden beschouwd als superdividenden. Deze superdividenden worden volgens de esr1995 methodologie beschouwd als het terugtrekken van kapitaal uit de betrokken onderneming en hebben geen impact op het vorderingensaldo.

▸ Er bestaan verschillende geldstromen tussen de hogere overheden ( federale overheid, sociale zekerheid en de gemeenschappen en gewesten en de lokale overheden en tussen de lokale overheden onderling. De registratie van de ontvangen en uitgekeerde bedragen stemt niet volledig overeen omwille van een verschillend tijdstip van registratie in derekeningen,ofeenverschillendedefinitievandeoverheidssectorofdoordaterfoutensluipenindeeconomischecodificatie.Dezefouteninde basisgegevens leiden tot een statistische correctie van de gegevens, om de stromen met elkaar in overeenstemming te brengen.

Deze bijkomende correcties zijn zowel nodig binnen het ngbsysteemalshetbbc systeemalselkanderboekhoudsysteemoplokaalniveau.

29


3.6 Normen op lokale boekhoudingen en het ESR-vorderingensaldo

Gelet op de verschillen tussen de door de lokale overheden gehanteerde boekhoudingen en het esr, kunnen de uiteindelijke resultaten sterk afwijken. Voor de lokale entiteiten die een onderscheid kennen tussen de gewone en buitengewone dienst is het zo dat deze beide in evenwicht dienen te zijn. Niettegenstaandeditevenwichtinbeiderekeningenkanditinhetesr resulteren in een tekort of een surplus.

De belangrijkste verschillen tussen komen voort uit het aanleggen van provisies in de lokale boekhoudingen, uit het gebruik van reserves van vroegere boekjaren die niet relevant zijn in het esr en uit de aanrekeningswijze van de investeringen, en door de correcties voor superdividenden en desinvesteringen in de lokale overheidsrekeningen.

Dehoogteendewijzevanfinancieringvandeinvesteringenbepaaltbijvoorbeeldin belangrijke mate de evolutie van het esr-saldo. Indien er bijkomende schulden worden aangegaan voor de realisatie van investeringen, die hoger zijn dandekapitaalaflossingenvandatjaargeeftditeennegatieveimpactophet esr-vorderingensaldo. Indien de investering wordt gerealiseerd uit de ontvangsten (belastingen, toegekende kapitaalsubsidies van hogere overheden) van dat jaar en de schuld daalt door de jaarlijkse schuldaflossing dan is de impact op het esr-saldopositief.

Hetfeitdateroplokaalniveaueeninvesteringscycluswordtvastgestelddieeen piek kent op het moment dat de lokale verkiezingen worden georganiseerd, maakt dat in die jaren het esr-saldobeduidendnegatieverkanzijn.Oplange termijn, gelet op de rem die in principe in de lokale boekhoudingen is ingebouwd voorhetaangaanvanschulden(deschuldaflossingendienentegebeurendoorrecurrente ontvangsten) dient het esr-saldogemiddeldkortbijeenevenwichtte liggen.

30


4 Praktische opmaak van de lokale overheidsrekeningen

Dankzij een belangrijke vooruitgang in het ter beschikking stellen van basisgegevens heeft het inr haar methode voor de opmaak van de lokale overheidsstatistieken inmaart 2012 grondig kunnen herzien.De gebrekkigekwaliteit van de esr1995-rekeningen voor de lokale overheden was reeds verschillende jaren een aandachtspunt voor het inr, de Hoge Raad vanFinanciën en Eurostat. De gebruikte methode was immers gebaseerd op detailgegevensvanenquêtesvooreenreferentiejaardiewerdenaangevuldmetgegevensvantegenpartijen,administratieveinformatieenexternestudiën.

In 2013 is er nog verdere vooruitgang gerealiseerd in de snelheidwaarmeede gegevens worden aangeleverd aan het inr. Voor de eerste maal hebben de toezichthoudende overheden reeds 8 maanden na het afsluiten van hetjaar rekeningen voor de lokale besturen overgemaakt. Daarnaast worden initiatieven ontwikkeld om reeds twee maanden na het afsluiten van het jaar gegevens aan het inr over te maken.

De dekkingsgraad van de gemeenten is hoog voor alle regio’s voor de gegevens tot enmet 2011.Alle gewesten en deDuitstaligeGemeenschap hebben ookinspanningengeleverdomdebeschikbaregegevensvoor2012aanteleveren,maar niettegenstaande de gemeenten hun rekeningen dienen af te sluitentegeneind juni,waarnadetoezichthoudendeoverheid1maandheeftomdegegevenstecontroleren,werdmaareendekkingsgraadvan53,4%bereikt.Metbetrekking tot de ocmw’s is de dekkingsgraad gemiddeld lager dan deze van de gemeenten,maar hebben hetWaalsGewest en deDuitstaligeGemeenschapookgegevensvoor2012aangeleverd.

De dekkingsgraad van de lokale politiezones voor de recentste jaren blijft nog laag,dit iseengevolgvandelangetermijnendieerwettelijkbestaanomderekeningen af te sluiten en de termijnen om het toezicht op deze rekeningen uit te oefenen (9).

9 HetgebrekaangegevensvoordepolitiezoneswordtinbelangrijkemateopgevangendoorhetgebruikvandegegevensinzakedeloonmassavandeRSZPPOvermitsdezeongeveer83%vandetotaleuitgavenvandepolitiezonesuitmaken.

Gemeenten Ocmw’s

2010 2011 2012 2010 2011 2012

BrusselsGewest 100,0% 100,0% 20,9% 88,9% 68,9% -

VlaamsGewest 99,8% 95,5% 55,0% 86,9% 81,1% -

Waalse gewest 95,3% 96,8% 60,1% 82,2% 87,1% 60,4%

Duitstalige gemeenschap 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

Totaal 98,4% 96,4% 53,4% 85,7% 81,8% 19,7%

Bron:INR.

Tabel 4: Dekkingsgraad op basis van het aantal inwoners

31


Voorhetjaar2012hebbendeaangeleverdegegevenshetmogelijkgemaaktomop basis van de methode van een constant staal de lokale overheidsrekeningen voor de gemeenten en de Waalse ocmw’s te baseren op de werkelijke rekeningen, wat een belangrijke vooruitgang is ten opzichte van het verleden omdat bij de voorheen gebruikte methode in het bijzonder een onzekerheid over de hoogte vandelokaleinvesteringenbestond.Geletopdeuiteenlopendedekkingsgraadtussen de verschillende entiteiten dienen de cijfers evenwel voorzichtig te worden geïnterpreteerd.

Voor de andere entiteiten, waarvoor geen of niet voldoende rekeningen beschikbaar waren, zoals de Vlaamse en Brusselse ocmw’s, de lokale politiezones endeprovincieswerdenvoor2012deindeandereregio’svastgesteldeevolutiesgebruiktomeenextrapolatietemakenofwerdendeaggregatengeraamdopbasis van andere gegevensbronnen (zoals de rszppo, begrotingen ,...). Deze methode is vanzelfsprekend niet ideaal en de resultaten dienen in dit geval dus nog meer te worden beschouwd als indicaties totdat de cijfers kunnen worden gebaseerd op de werkelijke rekeningen.

De schuldcijfers van de lokale overheden worden momenteel nog niet opgemaakt op basis van de aan het inr overgemaakte rekeningen van de individuele besturen, maar op basis van gestandaardiseerde informatie van de kredietinstellingen (schema A) en gestandaardiseerde informatie over de obligatieuitgiften door de lokale overheden.

2010 2011 2012

Politiezones 85,4% 45,7% -

Bron:INR

Tabel5:DekkingsgraadopbasisvandetotaleloonmassabekendgemaaktbijdeRSZPPOvoorde politiezones

32


5 Resultaten

5.1 De lokale overheidssector in België

Het INR publiceert voor de periode 1970-2012 de overheidsrekeningen vande lokale besturen. Op basis van de op 27 september 2013 gepubliceerderekeningenslotende lokaleoverhedenhunrekeningen in2012afmet6,9%bbpontvangstenen7,2%bbpuitgaven,watleiddetoteentekortvan0,4%bbp.

De lokale overheden zijn het kleinste deel van de overheidssector. Gemeten op basis van de ontvangsten beloopt het aandeel van de lokale overheden13,4%,watlagerisdanhetbelangvandefederaleoverheid(18,3%),degemeenschappenengewesten(25,0%)endesocialezekerheid(43,4%)(10).

HetvorderingensaldovandelokaleoverhedeninBelgiëschommelt,nadegrotetekorten die in het begin van de tachtiger jaren werden vastgesteld, tussen een tekortvan0,6%bbpeneenoverschotvan0,2%bbp.Defluctuatiesindittekortkomen voornamelijk van de investeringscyclus die op lokaal niveau wordt vastgesteld en die een piek bereikt die gekoppeld is aan de lokale verkiezingen. Na de terugval van de totale investeringen in de tachtiger jaren, is het aandeel van de lokale besturen in de investeringen van de gezamenlijke overheid opgelopentotgemiddeldietsminderdan50%.

10 De ontvangsten werden verminderd met de overdrachten die de deelsector doet naar de andere overheidssectoren, omdat dit een betere indicatie is van de middelen die elk beleidsniveau voor zijn eigen beleid kan aanwenden.

0

10

20

30

40

50

60

-2

0

2

4

6

1970

1972

1974

1976

1978

1980

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

1996

1998

2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012

Investeringen lokale overheden

Investeringen gezamenlijke overheid

Vorderingenoverschot (+) of tekort (-) lokale overheden

Aandeel lokale overheden in de investeringen van de gezamenlijke overheid (rechterschaal in procenten)

Figuur1:Hetvorderingentekortendeinvesteringenvandelokalebesturen(inprocentenbbp,tenzijanders vermeld)

Bron:INR

33


De bijdrage van de lokale overheden tot de geconsolideerde brutoschuld bedroegin2012€19.378miljoenof5,2%bbpofeenaandeelvan5,2%indetotaleoverheidsschulddieeind201299,8%bbpbedroeg.Naeenafnamevande schuld van de lokale overheden in het begin van de jaren negentig, blijft de schuldvandelokaleoverheden,sindsdetoetredingvanBelgiëtotdeEuropeseMonetaireUnierelatiefstabiel,maarisookdeimpactvandeinvesteringscyclusmerkbaar.

Het functioneel karakter van de uitgaven geeft de prioriteitenweer van hetgevoerde beleid door de overheden, omdat het aangeeft welke doeleinden de overheden nastreven met hun uitgaven. Op lokaal niveau gaan de uitgaven voornamelijknaarsocialebescherming(21,5%),vankortbijgevolgddoorhetonderwijs(19,2%)enuitgavenvooralgemeenbestuur(18%).Daarnaastnemenookdeuitgavenvoorpolitie (13%) en economische zaken, in het bijzonderuitgavenvoortransport(10,9%),eenbelangrijkehapuithetbudget.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

20

40

60

80

100

120

140

160

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Geconsolideerde brutoschuld van de overheid (linkerschaal)

Bijdrage van de lokale overheid tot de geconsolideerde brutoschuld (rechterschaal)

Figuur2:Schuldevolutie(Inprocentenbbp)

Bron:INR

34


5.2 Resultaten per toezichthoudende overheid

Sinds september 2013 publiceert het inr in zijn jaarlijkse publicatie een opsplitsing van de saldi van de lokale entiteiten per toezichthou-dende overheid. Dit is mede mogelijk dankzij de vooruitgang in de aanlevering van de basisgegevens in elektronische vorm voor de opmaak van de statistieken waardoor voor de voornaamste entiteiten voldoende hoge dekkingsgraden worden bereikt. Bovendien wordt verwacht dat deze aanlevering in de toekomst zal versnellen.

Voor de gebruiker van deze statistieken is het belangrijk de resultaten steeds te bekijken in combinatie met de dekkingsgraad, die terug te vinden zijn in hethoofdstuk4.Bijeentelagedekkingsgraaddienendecijfersmetdenodige voorzichtigheid te worden geïnterpreteerd. Voor het laatste jaar wordt, gelet op de nog relatief lage dekkingsgraad voor de meeste entiteiten, enkel het aggregaat gepubliceerd voor het geheel van de toezichthoudende overheid.

Voor2012wordtvooralleoverheidsgeledingenwaaropbasisvaneenconstantstaal een extrapolatie kon worden gedaan de traditionele verslechtering vastgesteld van de lokale overheidsrekeningen ten gevolge van de lokale verkiezingen die werden georganiseerd in 2012. Naast een stijging van de investeringen werd ook een relatief sterke toename van de loonmassa vastgesteld; bovendien werden de lokale besturen ook geconfronteerd met een terugval van opcentiemen op de personenbelasting door het feit dat er geen verdere versnelling van het inkohieringsritme van de federale personenbelasting werd vastgesteld.

Figuur3:Opsplitsingtotaleuitgavenvandelokaleoverhedenperfunctie

Bron:INR

35


Hetisevenwelnietmogelijkomhetesr-vorderingensaldivoorhetgeheelvande lokale besturen volledig op te splitsen tussen de gewesten, omwille van volgende redenen:

Voor de belastingen geïnd door hogere overheidsgeledingen, worden de gegevens in de gemeenterekeningen vervangen door de gegevens verstrekt door de hogere overheden. Voor deze belastingen wordt immers gewerkt op getransactionaliseerde kasbasis om het inningsmoment meer te laten overeenstemmen met het tijdstip van de economische transactie. Voor de opcentiemenopdepersonenbelastingendeonroerendevoorheffingwordthetmoment genomen waarbij de administratie het kohier opmaakt en verstuurt (wat gemiddeld ongeveer twee maanden voor de kasontvangst of terugbetaling is). De gegevens per gewest voor de opcentiemen op de personenbelasting worden aangeleverd door de FODFinanciën,wathetindetoekomstmogelijkzal maken deze correctie op te splitsen per gewest.

2010 2011 2012

VlaamsGemeenschap 136 -148 -777

Gemeenten -9 -61

Ocmw 68 -75

Provincies 77 -12

Waals gewest 53 -173 -597

Gemeenten -2 -85

Ocmw 71 -80

Provincies -17 -9

BrusselsHoofdstedelijkgewestenGemeenschappelijkeGemeenschapscommissie

35 -59 -84

Gemeenten 26 -53

Ocmw 9 -6

DuitstaligeGemeenschap -4 -5 -21

Gemeenten -4 -3

Ocmw -1

Federaleoverheid -219 -199 -180

Politiezones -219 -199 -180

Totaal uitgesplitst -52 -580 -1.657

Niet uitsplitsbare correcties -54 59 21

Aanrekeningtijdstip belastingen -13 250 63

Statistische correctie -41 -191 -42

Totaal vorderingensaldo lokale besturen -106 -521 -1.636

Bron:INR

Tabel6:RamingenvandeESR-vorderingensaldivandelokalesesturen(pertoezichthoudendeoverheidenpertypebestuur)(inmiljoeneneuro’s)

36


De statistische correctie die eveneens niet kan worden verdeeld tussen de entiteiten is een gevolg van de andere geldstromen (overdrachten) tussen de hogere overheden (federale overheid, sociale zekerheid en de gemeenschappen en gewesten) en de lokale overheden. De registratie van de ontvangen en uitgekeerde bedragen van de overdrachten stemt niet volledig overeen in de lokale boekhouding met de registratie ervan door de hogere overheden omwille van een verschillend tijdstip van registratie in de rekeningen, of een verschillendedefinitievandeoverheidssectorofdoordater foutensluipen inde economische codificatie (waardoor niet of verkeerdelijk wordt aangege-ven dat de bedragen naar lokale overheden gaan). Bovendien leidt de onvol-doende graad van detail voor de Vlaamse ocmw’s en provincies alsook de niet volledige gewestelijke opsplitsing van overdrachten van hogere overheden ertoe dat het moeilijk is om eventuele fouten of inconsistenties te detecteren en toe te wijzen aan de correcte entiteit. Daarnaast kan een onvoldoende graad van detail er ook toe leiden dat de statistische correctie hoger is.

37


6 Toekomstige projecten

De voorbije jaren zijn dankzij de aanlevering door de toezichthoudende overheid van de basisgegevens voor de kernentiteiten van de lokale besturen reeds belangrijke stappen gezet die de kwaliteit van de lokale statistieken beduidendhebbenverbeterd.Degeplandeversneldedata-aanleveringdie in2014zouplaatsvindenzaldekwaliteitverdertengoedekomen.

Naast de beschikbaarheid van de basisgegevens van de kernentiteiten van de lokaleoverheidsteltzichindetoekomstvooraldevraagnaardeclassificatievan publieke entiteiten zoals intercommunales, autonome gemeentebedrijven, vzw’s op lokaal niveau en ook naar de beschikbaarheid van de noodzakelijke gegevensoverdezeentiteiten.Geletophetfeitdatdecriteriavoordebepalingvan de overheidsperimeter in het esr2010wijzigen,dientvooraldezepubliekeentiteiteneennieuweanalysetewordenuitgevoerdomnategaanofzetotdelokale overheidssector behoren of niet.

Europese rapporteringen inzake overheidstekorten en ... › sites › default › files › ... ·...

Documents

Transcript of Europese rapporteringen inzake overheidstekorten en ... › sites › default › files › ... ·...