Empowerment en zingeving in sociaal werk

Nijmegen, 13 november 2014

Tine Van Regenmortel

STRUCTUUR

• Inleiding

• Het concept ‘empowerment’

• De betekenis van empowerment voor de hulpverlening

• Empowerment en zingeving in sociaal werk

Inleiding

DEFINITIE ZINGEVING (Mia Leijssen)

• De zoektocht naar orde, samenhang en richting in het

bestaan

• Het nastreven van doelen die de moeite waard zijn

• En daaraan voldoening beleven

• Transcendente, het ‘hogere’ (Gabriël van den Brink)

• Gedreven door kennis en inzichten

• Bewogen door de kwetsbare mens

• Gestuurd door waarden als sociale rechtvaardigheid,

solidariteit en gelijkwaardigheid

• Gesteund en gevoed door samenwerking, cocreatie

Het concept ‘empowerment’

Rijk, maar complex en paradoxaal concept

Prioritaire aandacht voor maatschappelijk kwetsbare groepen

(meta) Paradigma : denk- én handelingskader

Uitdagend kader

Positieve krachtgerichte focus vanuit erkenning van

kwetsbaarheid

Verbindend kader : 1 + 1 = 3

Ethisch gegrond en aantrekkelijke synthese

Doel: volwaardig en relationeel burgerschap

Sociale inclusie en erbij horen

Interafhankelijkheid

Relationele autonomie

Sociale cohesie en solidariteit

Samenredzaamheid

Individuele vertekening (‘bias’)

Verschillende niveaus (multilevel construct)

Oneindig proces (open-ended construct)

Zelf verwerven met ondersteuning van anderen (‘to enable’)

Eigen kracht en gedeelde verantwoordelijkheid

Circulaire causaliteit

Geen ‘blaming the victim’ en geen ‘blaming the system’

Interactionistisch

Ervaringskennis en -deskundigheid

Motor van participatie

Insidersperspectief

Veerkracht (‘resilience’)

Het vermogen van een mens of systeem om een goed bestaan

te leiden en zich ondanks moeilijke levensomstandigheden

positief te ontwikkelen op een sociaal aanvaardbare wijze

Positieve psychologie (Seligman)

Bouwstenen van veerkracht (rol van omgeving)

Desig

n C

harles &

Ray

Eam

es -

Hang i

t all

©

Vitra

OMSCHRIJVING VAN EMPOWERMENT

(Rappaport & Zimmerman)

Een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en

gemeenschappen greep krijgen op de eigen situatie en hun

omgeving en dit

via het verwerven van controle

het aanscherpen van kritisch bewustzijn

en het stimuleren van participatie

Empowerment en hulpverlening

Krachtgericht sociaal werk

• Helpen zichzelf te behelpen

• Op maat

• Innovatief en creatief (zalmgedrag)

• ‘Scharrelruimte’

• De relatie als fundament

• Professionele vriendschap

• Twee-eenheid: invoegen én toevoegen

Positieve basishouding

• Krachtenperspectief

Niemand wordt opgegeven

Minst ingrijpend

• Presentie (Andries Baart)

Aandacht

Openheid

• Respect

Voor de autonomie en het anders zijn

Kracht van het verschil

Positieve basishouding (vervolg)

• Partnerschap

Dubbel actorschap en dialoogsturing

Betrokkenheid

Gelijkwaardigheid

Verbinding

Wederkerigheid

‘Ingebedde’ interventies

Attitude, technieken en instrumenten

• Faciliterende activiteiten

• Reflectief en probleemstellend

• Outreaching/bemoeizorg

• Ervaringen/cultuursensitief (‘survivor’s pride’)

• Krachtgerichte

• Vraagtechnieken

• Assessment

• Planmatig handelen

Geen verborgen agenda

Millimeterdoelstellingen

Structureel overleg, collectieve participatievormen

Krachtgericht groepswerk

Innovatieve samenwerkingen

• Formeel-informeel

• Ervaringsdeskundigen

• Interdisciplinair/intersectorieel

Empowermentbloem

Werkingsprincipes (‘Principles shape practice’)

Twee-eenheid: versterkend en verbindend werken

Positief

gelijkwaardigheid,

respect, present,

ontmoeting,

vertrouwen

Versterkend

en

Verbindend

Participatief

zeggenschap,

invloed,

eigenaarschap

Gestructureerd

planmatig,

transparant,

doelen op korte en

lange termijn

Integraal

brede kijk,

contextgerichtheid

Inclusief

iedereen betrokken

Gecoördineerd

samenwerking,

onderlinge

afstemming, regie

Proactief

outreaching,

actief opsporen en

benaderen, nazorg

Empowerment en zingeving in sociaal werk

‘Zorg zonder waarden is waardeloze zorg’

Veerkrachthuis

Zingeving

Onvoorwaardelijke acceptatie, gedragenheid als mens

Dubbele zingeving

‘Wicked problems’

‘Vuur niet aan de schenen leggen, maar het vuur in mensen

aanwakkeren’

Gezamenlijk waardenkader

Ruimte voor zingeving

Inbedding in structuur, cultuur en dagelijkse praktijk

Co-creatie

Lerende organisatie

Krachtige en krachtgerichte organisaties

‘The use of power to empower’

‘Enabling niches’

Zelf-empowerment van professionals

Academische Werkplaats en Leerstoel Sociaal Werk

partner bij de uitbouw van een krachtgericht en

waardegestuurd sociaal werk

Hartelijk dank voor uw aandacht