Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

35
Zingeving en trauma Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven Brenda Kouwenhoven

Transcript of Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Page 1: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Zingeving en traumaZingeving en trauma

Ilonka BoomsmaIlonka Boomsma

Brenda KouwenhovenBrenda Kouwenhoven

Page 2: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Opbouw workshopOpbouw workshop

InleidingInleiding OefeningOefening Theorie: trauma, verschil type1/type2; Theorie: trauma, verschil type1/type2;

gevolgengevolgen Zingeving in therapie:Zingeving in therapie:

Betekenis van klachtenBetekenis van klachten Zin van het leven na traumaZin van het leven na trauma Wat heeft het opgeleverdWat heeft het opgeleverd

Zingeving therapeutZingeving therapeut Oefenen casuïstiekOefenen casuïstiek

Page 3: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

geheimoefeninggeheimoefening

Page 4: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Viktor E. FranklViktor E. FranklDe zin van het bestaanDe zin van het bestaan

…….“Lijden vormt een onuitwisbaar deel .“Lijden vormt een onuitwisbaar deel van het leven, evenals het noodlot en de van het leven, evenals het noodlot en de dood. Zonder lijden en dood is het leven dood. Zonder lijden en dood is het leven van de mens onvolledig. De wijze van de mens onvolledig. De wijze waarop de mens zijn noodlot en alle waarop de mens zijn noodlot en alle daaruit voortvloeiend lijden aanvaardt, daaruit voortvloeiend lijden aanvaardt, de wijze waarop hij zijn kruis draagt, de wijze waarop hij zijn kruis draagt, biedt hem ruimschoots de gelegenheid biedt hem ruimschoots de gelegenheid om- zelfs onder de moeilijkste om- zelfs onder de moeilijkste omstandigheden- een diepere betekenis omstandigheden- een diepere betekenis te geven aan zijn leven… (blz. 88)te geven aan zijn leven… (blz. 88)

Page 5: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

……..

…”…”Niet ieder conflict hoeft per definitie Niet ieder conflict hoeft per definitie neurotisch van aard te zijn. Een neurotisch van aard te zijn. Een bepaalde hoeveelheid conflicten is bepaalde hoeveelheid conflicten is normaal en zelfs gezond. Ook lijden is normaal en zelfs gezond. Ook lijden is niet steeds een pathologisch niet steeds een pathologisch verschijnsel, lijden is soms veeleer een verschijnsel, lijden is soms veeleer een menselijke prestatie dan een neurotisch menselijke prestatie dan een neurotisch symptoom, vooral wanneer het lijden symptoom, vooral wanneer het lijden voortkomt uit existentiële frustratie”…voortkomt uit existentiële frustratie”…(blz. 129)(blz. 129)

Page 6: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

……..

..”Ik herinner mij een persoonlijke ervaring. ..”Ik herinner mij een persoonlijke ervaring. Haast huilend van pijn (ik had mijn voeten stuk Haast huilend van pijn (ik had mijn voeten stuk en beurs gelopen in mijn kapotte schoenen) en beurs gelopen in mijn kapotte schoenen) strompelde ik kilometers lang voort in de rij strompelde ik kilometers lang voort in de rij gevangenen,……….Ik dwong mezelf aan iets gevangenen,……….Ik dwong mezelf aan iets anders te denken. Plotseling zag ik mezelf op anders te denken. Plotseling zag ik mezelf op het podium staan van een goed verlichte, het podium staan van een goed verlichte, behaaglijk warme intieme collegezaal. Voor mij behaaglijk warme intieme collegezaal. Voor mij zat een aandachtig publiek in gemakkelijke zat een aandachtig publiek in gemakkelijke fauteuils. Ik hield een lezing over de fauteuils. Ik hield een lezing over de psychologie van het concentratiekamp…( blz. psychologie van het concentratiekamp…( blz. 95)95)

Page 7: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

TraumaTrauma

Schokkende gebeurenisSchokkende gebeurenis

Intens gevoel van Intens gevoel van machteloosheidmachteloosheid

Ontwrichting van het levenOntwrichting van het leven

Intense angst,Intense angst,

Page 8: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Historie theorievormingHistorie theorievorming

Oorlogstrauma’sOorlogstrauma’s

Trauma’s tgv seksueel geweld ( in de Trauma’s tgv seksueel geweld ( in de jeugd)jeugd)

Page 9: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Reacties op trauma’sReacties op trauma’s

verbijstering, ongeloofverbijstering, ongeloof Afwisseling herbeleven en Afwisseling herbeleven en

ontkenningontkenning Diversiteit van psychische en Diversiteit van psychische en

lichamelijke klachtenlichamelijke klachten In gunstige gevallen: doorwerking of In gunstige gevallen: doorwerking of

acceptatieacceptatie

Page 10: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Gevolgen TraumaGevolgen Trauma

HerbelevenHerbeleven VermijdenVermijden Fysieke arousalFysieke arousal

acceptatieacceptatie

Page 11: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Type 1 trauma (Terr, Type 1 trauma (Terr, 1991)1991)

Eenmalige traumatische gebeurtenisEenmalige traumatische gebeurtenis

Page 12: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Type 2 trauma (Terr, Type 2 trauma (Terr, 1991)1991)

Langdurig herhaaldelijk misbruik Langdurig herhaaldelijk misbruik (traumatische ervaring)(traumatische ervaring)

Page 13: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Verschil tussen trauma Verschil tussen trauma op kinderleeftijd en op op kinderleeftijd en op

volwassen leeftijd.volwassen leeftijd.

Misbruik door iemand van wie het Misbruik door iemand van wie het kind afhankelijk iskind afhankelijk is

Eventueel langdurig en herhaaldEventueel langdurig en herhaald Persoonlijkheidsontwikkeling is nog Persoonlijkheidsontwikkeling is nog

niet voltooidniet voltooid Steun en herkenning ontbreektSteun en herkenning ontbreekt

Page 14: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Omgangsstrategie van Omgangsstrategie van volwassenen na traumavolwassenen na trauma

Het vinden van een oorzaakHet vinden van een oorzaak Vergelijken met anderenVergelijken met anderen Isolatie: beperken betekenisIsolatie: beperken betekenis VeiligheidsmaatregelenVeiligheidsmaatregelen Zoeken van emotionele steunZoeken van emotionele steun Cursus zelfverdediging etc.Cursus zelfverdediging etc.

Page 15: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Omgangsstrategie kind Omgangsstrategie kind ((afhankelijk van leeftijdafhankelijk van leeftijd))

(veelal beperkter)(veelal beperkter) OntkenningOntkenning DissociatieDissociatie

Page 16: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Gevolgen van trauma in Gevolgen van trauma in de jeugdde jeugd

Posttraumatische stressstoornisPosttraumatische stressstoornis Dissociatieve verschijnselenDissociatieve verschijnselen eetproblemeneetproblemen Stoornissen in de impulscontrole (alcohol, Stoornissen in de impulscontrole (alcohol,

automutilatie, ..)automutilatie, ..) DepressieDepressie AngststoornisAngststoornis RelatieproblemenRelatieproblemen slaapstoornissenslaapstoornissen PersoonlijkheidsstoornisPersoonlijkheidsstoornis combinatie van dezecombinatie van deze

Page 17: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Posttraumatische Posttraumatische stressstoornisstressstoornis

eventueel chronisch en met verlaat eventueel chronisch en met verlaat beginbegin

Hyperactiviteit: spanningsklachtenHyperactiviteit: spanningsklachten Herbeleven: nachtmerries, flash-Herbeleven: nachtmerries, flash-

backsbacks Vervlakking: depersonalisatie, Vervlakking: depersonalisatie,

derealisatie, dissociatieve derealisatie, dissociatieve verschijnselen, bewuste vermijdingverschijnselen, bewuste vermijding

Page 18: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Gevolgen type 1 en type Gevolgen type 1 en type 2 trauma2 trauma

Type 1: PTSS, fobieType 1: PTSS, fobie

Type 2 trauma: Type 2 trauma: Persoonlijkheidsstoornissen, Persoonlijkheidsstoornissen, ernstige dissociatieve stoornissen, ernstige dissociatieve stoornissen, combinatie.combinatie.

Page 19: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

StellingStelling

Behandeling zonder het thema Behandeling zonder het thema zingeving/ betekenis een plaats te zingeving/ betekenis een plaats te geven heeft veel minder waardegeven heeft veel minder waarde

Page 20: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Zingeving en TraumaZingeving en Trauma

Betekenis/ zin van klachtenBetekenis/ zin van klachten

Zingeving van het leven na een traumaZingeving van het leven na een trauma

Zin/ betekenis van het traumaZin/ betekenis van het trauma

Zingeving/betekenis voor hulpverlenersZingeving/betekenis voor hulpverleners

Page 21: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Symptoom: herbeleven Symptoom: herbeleven

Therapiedoel:Therapiedoel: Verleden plaats gevenVerleden plaats geven Scheiden heden/verledenScheiden heden/verleden Betekenis/zin herbelevingBetekenis/zin herbeleving

Page 22: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Symptoom:VermijdenSymptoom:Vermijden

Therapiedoel:Therapiedoel: Betekenis/zin benoemen Betekenis/zin benoemen Overlevingsmechanisme Overlevingsmechanisme

Page 23: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Symptoom: Symptoom: SlachtofferpositieSlachtofferpositie

Therapiedoel:Therapiedoel: Cognitieve herstucturering Cognitieve herstucturering Positief labelenPositief labelen Aandacht positie in gezin en in Aandacht positie in gezin en in

maatschappijmaatschappij Zin/onzin positieZin/onzin positie

Page 24: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Symptoom: Laag Symptoom: Laag zelfbeeldzelfbeeld

Therapiedoel:Therapiedoel: Zelfzorg verbeterenZelfzorg verbeteren Zin van het levenZin van het leven

Page 25: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Symptoom: Onteigenen Symptoom: Onteigenen van het lichaamvan het lichaam

Therapiedoel:Therapiedoel: Lichaam toe-eigenen: PMTLichaam toe-eigenen: PMT Betekenis onteigening/ Betekenis onteigening/

overlevingsmechanismeoverlevingsmechanisme

Page 26: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Therapiedoel:Therapiedoel: Delen met lotgenotenDelen met lotgenoten Verandering betekenisVerandering betekenis Niet te veel individualiserenNiet te veel individualiseren Aandacht voor maatschappelijke positie/ Aandacht voor maatschappelijke positie/

machtsverschillenmachtsverschillen Aandacht voor socialisatieAandacht voor socialisatie Ruimere keuzemogelijkhedenRuimere keuzemogelijkheden

Symptoom: Isolement, Symptoom: Isolement, leven met geheimleven met geheim

Page 27: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Symptoom:Symptoom:Langdurige machteloosheidLangdurige machteloosheid

Overleving: bevriezen, dissociërenOverleving: bevriezen, dissociërenContact lichaam/hoofd wordt Contact lichaam/hoofd wordt

verstoordverstoord

Therapiedoel:Therapiedoel: Contact herstellen hoofd/emoties/lichaamContact herstellen hoofd/emoties/lichaam Leren controle hervinden over eigen levenLeren controle hervinden over eigen leven Zin oplossings- en overlevingsmechanismeZin oplossings- en overlevingsmechanisme Bronnen van inspiratie/zingevingBronnen van inspiratie/zingeving

Page 28: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

videovideo

Page 29: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Wat staat de zin van het Wat staat de zin van het leven in de weg?leven in de weg?

Verloren eigenwaarde?Verloren eigenwaarde? Lijf ontnomen? ( bv. Onbegrepen lich. Lijf ontnomen? ( bv. Onbegrepen lich.

Klachten)Klachten) Geschaad vertrouwen?Geschaad vertrouwen? Vermogen lief te hebben dat geschaad is?Vermogen lief te hebben dat geschaad is? … …

Page 30: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

VideoVideo

Page 31: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Wat heeft het je ook Wat heeft het je ook geleerd?geleerd?

Laatste fase – moeilijksteLaatste fase – moeilijkste Dat ik een betere moeder benDat ik een betere moeder ben Belang van respect voor anderenBelang van respect voor anderen Dát ik nog leef/ kan genietenDát ik nog leef/ kan genieten Dat ik niet waardeloos/ vies benDat ik niet waardeloos/ vies ben Dat ik weer voelDat ik weer voel Dat ik niet afgewezen wordt als ik mijn geheim Dat ik niet afgewezen wordt als ik mijn geheim

prijsgeef.prijsgeef. ……

Page 32: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

VideoVideo

Page 33: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Zingeving hulpverlenerZingeving hulpverlener

Secundaire traumatiseringSecundaire traumatisering Woede verdragenWoede verdragen Eigen socialisatieEigen socialisatie Voorwaarden:Voorwaarden:

Goed thuisfrontGoed thuisfront Iets dat je eruit tiltIets dat je eruit tilt relativeringrelativering

Page 34: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

LiteratuurLiteratuur

Judith Herman: “Trauma en Judith Herman: “Trauma en Herstel”, wereldbibliotheek, 1993.Herstel”, wereldbibliotheek, 1993.

Viktor E. Frankl:”De zin van het Viktor E. Frankl:”De zin van het bestaan”. Ad Donker, Rotterdam, 9bestaan”. Ad Donker, Rotterdam, 9ee druk 2005.druk 2005.

Page 35: Zingeving en trauma Ilonka Boomsma Brenda Kouwenhoven.

Zingeving en traumaZingeving en trauma

Ilonka BoomsmaIlonka Boomsma

Brenda KouwenhovenBrenda Kouwenhoven