Eindrapport Strategische Beleidsvisie Op Het Lokale Bibliotheekwerk

Strategische beleidsvisie

op het lokale bibliotheekwerk in Langedijk

2009 - 2012

beleidscoach,

Pieter Laban,

12 april 2009

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 beleidscoach, 2009

2

Inhoudsopgave

Blz.

1. Inleiding 3

1.1 Op weg naar een eigentijdse bibliotheek

1.2 De bibliotheek in landelijk perspectief

1.3 De bibliotheek als netwerkproduct

1.4 Regionale samenwerking

1.5 Gemeente en bibliotheek als partners

1.6 Van missie naar visie

2. Dienstverlening: de vijf kernfuncties van de bibliotheek 6

2.1 Inleiding

2.2 Lezen en mediabeheer

2.3 Informatie en de digitale bibliotheek

2.4 De scholen

2.5 Cultuur en …………

2.6 …… Ontmoeten: de kracht van het kulturhus

3. Bedrijfsvoering 12

3.1 Inleiding

3.2 Financiën

3.3 Personeel

3.4 Organisatie

4. Strategische visie 16

4.1 SWOT-analyse

4.2 Beleidscenario’s

4.3 Voorkeurscenario

4.4 Conclusies en aanbevelingen


3

1. Inleiding

1.1 Op weg naar een eigentijdse bibliotheek

De gemeente Langedijk wil een eigentijdse visie op het lokale bibliotheekwerk. Op basis van

een doorlichting van de bedrijfsvoering en een kwaliteitstoets van de dienstverlening kunnen

aanbevelingen worden gedaan voor de toekomst. Aanleiding hiertoe is de nieuwe situatie die

ontstaan is rond de Stichting Openbare Bibliotheekvoorzieningen Langedijk (hierna te

noemen: bibliotheek Langedijk): de nieuwe bibliotheekvestiging in De Binding vanaf 2008 en

de toegenomen kosten door deze huisvesting, voorlopig gedekt door een overbruggings-

subsidie van € 114.154 voor 2009. In 2004 heeft de gemeente voor de bibliotheek een financiële

nul-lijn ingesteld.

Vanaf 2002 is het Ministerie van OCW gestart met een ingrijpende vernieuwingsoperatie

onder de bibliotheken. Schaalvergroting, horizontale verbreding en ICT-innovatie zijn daarin

de sleutelwoorden. De gemeente Langedijk heeft daarbij geïnvesteerd in een nieuwe vestiging

en zich afgelopen jaren georiënteerd op de verdere modernisering van de bibliotheek. Naast

voorbereidend onderzoek op de huisvesting in De Binding heeft de gemeente met provinciale

subsidie de mogelijkheden voor regionale samenwerking in kaart laten brengen (ACTA). Na

het afketsen van de beoogde samenwerking met bibliotheek Alkmaar heeft de bibliotheek

Langedijk een federatie opgericht met de bibliotheek Bergen en Heiloo, waarin het

gezamenlijk werkgeverschap is georganiseerd.

Na de interne reorganisatie naar één centrale vestiging inclusief twee servicepunten en de

oriëntatie op regionale samenwerking is de tijd rijp voor de verdere ontwikkeling van de

bibliothecaire dienstverlening in Langedijk.

1.2 De bibliotheek in landelijk perspectief

De bibliotheek bereikt landelijk met het uitlenen van boeken vier miljoen inwoners en geldt als

de meest laagdrempelige voorziening in ons land. Daarmee is de bibliotheek de uitgelezen

organisatie om vele inwoners, diverse bevolkingsgroepen en uiteenlopende gemeenschappen

bijeen te brengen door het leveren van informatie en ontmoeting. In het kader van de

bibliotheekvernieuwing werkt de bibliotheek op basis van de landelijke “Richtlijn”1 aan de

verdere ontwikkeling van de vijf kernfuncties “informatie, educatie, lezen, cultuur en

ontmoeten”. Na de herstructurering (vorming basisbibliotheken, omvorming provinciale

bibliotheekcentrales/ProBiblio) ligt het accent van het vernieuwingsproces nu op de

inhoudelijke innovatie van de bibliotheek met de volgende uitdagingen:

1 In 2005 vastgesteld door de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) en door het Ministerie van Onderwijs,

Cultuur en Wetenschappen (OCW) daarna gehanteerd als beleidsinstrument en toetsingscriterium.


4

• de veranderende vraag van de consument naar bibliotheekdiensten, te onderscheiden naar

bestaande en nieuwe doelgroepen

• de snelle ICT-ontwikkelingen met mogelijkheden voor nieuwe bibliotheekdiensten

• de bibliotheek als breed inzetbaar beleidsinstrument voor/van de gemeente

• de “brede bibliotheek” met goede aanknopingspunten voor een multifunctionele invulling

en inpassing in de kernen

• de bibliotheek als netwerkproduct.

1.3 De bibliotheek als netwerkproduct

De bibliotheek biedt in hoofdlijn drie verschillende producten aan: het uitlenen van media, het

verschaffen van informatie en het organiseren van activiteiten. Het landelijke en in meerdere

mate het provinciale bibliotheeknetwerk2 levert vanwege schaalvoordelen (kennisbundeling,

kostenreductie) de producten “media” en “informatie”. Bedrijfsmatig gezien biedt de

bibliotheek Langedijk daarmee producten aan die vanuit het landelijke en provinciale netwerk

worden geleverd. Hierdoor blijven ook kleinere bibliotheken in staat om een hoge kwaliteit

van dienstverlening aan te bieden tegen relatief lage kosten. De subsidie vanuit het Rijk en de

provincie bedragen voor Noord-Holland jaarlijks circa € 10 miljoen. Naar rato inwoners is

hiervan jaarlijks circa € 150.000 indirect beschikbaar voor Langedijk, die in de vorm van

netwerkproducten tegen een lage kostprijs worden geleverd. Daarnaast kan de bibliotheek

Langedijk tegen betaling gebruik maken van de gesubsidieerde “dienstenwaaier” van

ProBiblio (www.probiblio.nl/producten--diensten.aspx).

1.4 Regionale samenwerking

Het uitgangspunt van een basisbibliotheek is dat omwille van een efficiënte bedrijfsvoering en

de innovatiekracht de bibliotheek tenminste een verzorgingsgebied van circa 80.000 inwoners

bedient. Voor Langedijk is de beoogde basisbibliotheek met ondermeer Alkmaar in 2006

afgeketst wegens te hoge kosten van de backoffice. Vanuit de in de regio “overgebleven”

gemeenten Langedijk, Heiloo en Bergen hebben de betreffende bibliotheken in 2007 een

federatie gevormd, waarin het werkgeverschap van de drie bibliotheken is ondergebracht. Een

vervolgstap hierop is dat de bibliotheken inhoudelijk samenwerken op de volgende

onderwerpen: certificering, ondernemingsraad, functiewaardering, klant-segmentatie,

collectioneren, ICT, jeugd en specifieke projecten (gericht op bepaalde thema’s, doelgroepen).

De federatie is een aparte stichting, waarin vertegenwoordigers van de lokale besturen

participeren.

2 Het landelijke bibliotheeknetwerk bestaande uit de Vereniging van Openbare Bibliotheken en de Nederlandse

BibliotheekDienst/Biblion, het provinciale bibliotheeknetwerk bestaande uit ProBiblio, Stichting Overleg Openbaar

Bibliotheekwerk Noord-Holland.


5

1.5 Gemeente en bibliotheek als partners

De gemeente is de primaire opdrachtgever en financier van de bibliotheek. Met voorliggende

beleidsvisie wil de gemeente een eerste stap zetten in het ontwikkelen van gezamenlijk beleid,

waarbij de bibliotheek verantwoordelijk is voor de uitvoering. De gemeente is primair

verantwoordelijk voor de beleidsbepaling, waarvoor het missie- en visiedocument Langedijk

2020 (april 2008) de basis vormt. De gemeente zet voor de komende jaren in op een hoog

voorzieningenniveau, met het accent op het verbinden van de verschillende dorpskernen met

in achtneming van de plaatselijke waarden. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar het

behoud en het versterken van het rijke verenigingsleven in Langedijk. Belangrijke kaders zijn

de WMO-beleidsnota, de kadernotitie jeugd en jongerenwerk, het dorpsgericht werken, de

ontwikkeling van multifunctionele accommodaties (brede scholen, wijksteunpunten,

“kulturhusen”) en de te verschijnen cultuurnota. De gemeente en de bibliotheek kunnen de

gezamenlijke afspraken vertalen in de nieuwe prestatieovereenkomst 2010 en verder. Daarbij

dient de gemeenteraad in aansluiting op het lopende subsidietraject 2010 de beleidskaders

voor het bibliotheekwerk vast te stellen.

1.6 Van missie naar visie

Voor het lopende jaar is de bibliotheek verzekerd van de (financiële) steun van de gemeente.

Vooruitlopend op de aanvullende steun voor 2008 en 2009 heeft de bibliotheek een aantal

bezuinigingsmaatregelen getroffen, in het bijzonder op de collectievorming. De bibliotheek

Langedijk heeft met ondersteuning van ProBiblio aan de hand van het INK-model (Instituut

Nederlandse Kwaliteit) de vijf kernfuncties vertaald in het meerjarenbeleidsplan 2009 –2012.

Het beleidsplan is ambitieus en telt 24 speerpunten. Ook de algemene missie is daarin

verwoord:

“De bibliotheek Langedijk is een ontmoetingsplek waar mensen graag komen om kennis te

vergaren en uit te wisselen en waar lezen en leesbevordering centraal staan. Zij is een

aantrekkelijke en uitdagende samenwerkingspartner voor instellingen en bedrijven in de gemeente

en neemt daarbij het voortouw. De bibliotheek is een centrum van creativiteit, vernieuwing, debat

en ontspanning.”

De missie is naar voorliggende strategische visie vertaald langs de sporen “dienstverlening”

(hoofdstuk 2) en “bedrijfsvoering” (hoofdstuk 3). In hoofdstuk 4 zijn de kwaliteitseisen voor

wat betreft de bedrijfsvoering en de dienstverlening van de bibliotheek Langedijk

geformuleerd in drie scenario’s, te weten “1. handhaven”, “2. versterken” en “3. investeren”.


6

2. Dienstverlening: de vijf kernfuncties van de bibliotheek

2.1 Inleiding

De bibliotheek werkt aan de versterking van dienstverlening aan de hand van de in de

landelijke “Richtlijn” geformuleerde vijf kernfuncties “lezen, informatie, educatie, cultuur en

ontmoeten”. Zoals aangegeven komen de kernfuncties “lezen en informatie” grotendeels tot

stand uit het provinciale en landelijke netwerk (zie 1.3). De lokale bibliotheek is daarbij een

lokale aanbieder van media en informatie, die in toenemende mate afkomstig is van ProBiblio

en de VOB. Voor de bibliotheek geldt het onderwijs (derde kernfunctie) als belangrijke

strategische partner, zodat ook vanuit het bibliotheeknetwerk veel inspanningen gericht zijn

op educatieve samenwerkingsvormen. Daarbij zijn de (basis) scholen en de “natuurlijke”

partners van de plaatselijke bibliotheek. De overige kernfuncties “cultuur en ontmoeting”

behoren primair tot het lokale domein, die de bibliotheek dient te ontwikkelen vanuit het

relatienetwerk in de gemeente. Recentelijk heeft het Rijk dan ook aangegeven de jaarlijkse

vernieuwingsgelden alleen nog te willen inzetten voor de kernfuncties “lezen, informatie en

educatie”.

2.2 Lezen en mediabeheer

Landelijk bezien is en blijft het zwaartepunt van de bibliotheek de kernfunctie “lezen”, die een

beslag doet op circa 80% van alle middelen. De inzet van de frontoffice medewerkers op het

vlak van informatievoorziening blijft bijvoorbeeld beperkt. Wel is door de komst van de

zelfbedieningsbalies hiervoor meer tijd vrijgekomen. In de backoffice zullen de

werkzaamheden op het gebied van het collectioneren verder afnemen. Door de komst van het

provinciaal collectioneren en de verdere opmars van internet zullen voor 2012 de volgende

wijzigingen hebben plaatsgevonden (figuur 1, pagina 7):

• Het leengedrag schuift steeds meer op naar enerzijds populaire titels en anderzijds

specifieke aanvragen; daarmee ontstaat een tweedeling voor wat zowel de lokale

bibliotheekcollectie (neemt af) als de provinciale en landelijke collectie (neemt toe) dient te

bieden

• Provinciaal is er één grote collectie en collectief worden er collectieprofielen vastgesteld

voor verschillende type vestigingen; aanvullend is er de toevoeging van een specifieke

lokale collectie

• Nog meer dan nu zullen aanvragen geschieden via internet, waarbij de snelle levering van

belang is (ergo: aansluiting op de provinciale collectie, intensivering van transport).

Op korte termijn zal ProBiblio praktisch geheel het collectioneren organiseren voor alle

bibliotheken in de provincie Noord- en Zuid-Holland, hoofdzakelijk gefinancierd met gelden

van de provincie en het Rijk. Daarmee komen alle landelijke als provinciale collecties ter

beschikking van de inwoners van Langedijk. Voor een goede ontsluiting zijn ICT-

aanpassingen nodig (zie 3.2) en logistieke verbetering. Momenteel onderzoekt ProBiblio de


7

mogelijkheden om het mediatransport te intensiveren, in de eerste plaats van twee naar drie

keer per week per (hoofd)vestiging.

Figuur 1 Collectioneren in perspectief

Digitaal

Eigen Netwerk

Collectie Collectie

Fysiek

De recente centralisatie in Langedijk naar één grote hoofdvestiging sluit hierop mooi aan. De

bibliotheek Langedijk kan de collectie verder toegankelijk maken door verruimde

openingstijden, een intensiever transport tussen de filialen in Oudkarspel en Sint Pancras met

de hoofdvestiging en een 24-uurs afgiftepunt door optimalisering van de mediabrievenbus in

De Binding. Door opschaling van het collectioneren zal op termijn enige formatie vrijkomen,

wat mogelijkheden biedt voor de uitvoering van andere werkzaamheden. Vanwege de

bezuinigingsopgave heeft de bibliotheek Langedijk de collectie al teruggebracht. De

bibliotheek past al in ruime mate het rationeel collectioneren toe getuige de relatief hoge

uitleenfrequentie van media (figuur 2, pagina 8).

2.3 Informatie en de digitale bibliotheek

Landelijk wil de bibliotheek de informatiefunctie met de inzet van ICT verder

professionaliseren. In de uitbouw van de informatiefunctie speelt de ontwikkeling van web 2.0

een belangrijke rol. Web 2.0 staat voor een interactieve benutting van alle

internettoepassingen, waarmee de bibliotheek actief communiceert met gebruikers. Hiervoor

is vanuit de bibliotheekbranche het traject “23 dingen” gestart, waarin de bibliotheek

Langedijk (met Heiloo en Bergen) participeert. Na beëindiging van dit traject kan de

bibliotheek aan de slag met de uitvoeringsvoorstellen. Daartoe behoort de verdere benutting

Basispakket

Bibliotheek.nl

Gespecialiseerde

toegang

Traditionele collectie

(verschuiving naar populaire

titels en “couleur locale”)

Netwerkcollectie

(ProBiblio, landelijk/

zwaartepuntcollecties)


8

van de verfijnde zoekmachine in de bibliotheek (aquabrowser), waarmee nu al gelijktijdig kan

worden gezocht in de collectie van Langedijk, provincie en verder (“Zoek& Boek”).

Figuur 2 Uitleenfrequentie van media

Een andere populaire ICT-toepassing uit de bibliotheekbranche is de Gids, een database

waarmee allerhande informatie kan worden verzameld en gepresenteerd. Toepassings-

gebieden zijn er op het vlak van gemeentelijke informatie, cultuur, toerisme, welzijn en

(jeugd)zorg. Een bekend voorbeeld is de ontwikkeling van het lokale WMO-loket door de

bibliotheek. De informatievoorziening is één van de prestatievelden uit de WMO-nota. De

bibliotheek zou een voortrekkersrol kunnen vervullen in de uitbouw van Loket Langedijk.

Een goed voorbeeld hiervan is Loket 33 in de gemeente Assen, waar de bibliotheek met de

Gids een geautomatiseerd doorverwijssysteem heeft ontwikkeld met alle grote instellingen op

het gebied van welzijn en zorg. Verder zou de bibliotheek in De Binding het in de WMO-nota

genoemde Jongeren Informatie Punt (JIP) kunnen realiseren. Ook zijn er in Langedijk goede

aanknopingspunten voor een Historisch Informatie Punt (HIP), waarvoor de provincie een

subsidie beschikbaar stelt.

2.4 De scholen

De bibliotheek Langedijk organiseert voor tien van de elf basisscholen educatieve

programma’s, die jaarlijks terugkeren. Landelijk gezien is dit een zeer hoge score. Daarnaast

zijn er de reguliere activiteiten als de kinderboekenweek en voorleesbijeenkomsten. Voor

nieuwe educatieve activiteiten kan de bibliotheek gebruik maken van het educatieve aanbod

van Probiblio. De bibliotheek kan in samenwerking met een of meerdere scholen een specifiek


9

aanbod maken. Dit geldt in het bijzonder voor het Jan Arentz College in De Binding, die voor

de mediatheek logischerwijs gebruik zou kunnen maken van de bibliotheek. Ook kan de

bibliotheek mediawijsheid onder de scholieren bevorderen en leerwerkplekken aanbieden. De

nieuwe coördinator volwassenen is een mediathecaris en kan hierin een goede voortrekkersol

vervullen. Daarnaast verricht de bibliotheek jaarlijks ook werkzaamheden voor de peuter-

scholen, die wellicht nog verder kunnen worden geïntensiveerd. Daarnaast kan de bibliotheek

de beperkte activiteiten voor de vroeg- en voorschoolse educatie (VVE) en de buitenschoolse

opvang (BSO) met betreffende instellingen uitbreiden. De gemeente pleit vanuit het

jeugdbeleid voor een extra inzet voor de bovenbouw van de basisschool. Daarbij zou het

voormalige jeugdnetwerk in de leeftijdscategorie 0 – 12 jaar weer geactiveerd kunnen worden

om verschillende activiteiten uit te wisselen en knelpunten op te lossen.

2.5 Cultuur en …………

De bibliotheek Langedijk organiseert diverse activiteiten op het grensvlak van cultuur en de

lokale gemeenschap. Veelal in het verlengde van de kernactiviteit van de bibliotheek, zoals

bijvoorbeeld lezingen. De bibliotheek geldt als een uiterst laagdrempelige voorziening met een

professioneel kader. Vanuit deze invalshoek is de bibliotheek bij uitstek de maatschappelijke

partner op lokaal niveau voor het organiseren van publieke bijeenkomsten. Het vertrekpunt

daarbij is dat de bibliotheek faciliteert en de initiatiefnemer organiseert en uitvoert. Als eerste

stap kan de bibliotheek hierover afspraken maken met “natuurlijke” partners, zoals

bijvoorbeeld de gemeente en de scholen. Uit de workshop met medewerkers van de gemeente

en de bibliotheek komen de volgende concrete voorstellen (bijlage 2):

• jongerenpanel/platform

• voorlezen (jong bij oud, oud bij zeer jong)

• bijeenkomsten over maatschappelijke onderwerpen (lokaal, landelijk, modiaal)

• vrijwilligersloket (en ontwikkeling integraal vrijwilligersbeleid ism gemeente)

• werkplaatsen voor de op de arbeidsmarkt kansarme cliënten van Sociale Zaken,

bijvoorbeeld voor de dienstverlening “boek aan huis”.

2.6 …… Ontmoeten: de kracht van het kulturhus

Met huisvesting in het cultureel en educatief centrum De Binding beschikt de bibliotheek over

een zeer hoogwaardige, centraal gelegen accommodatie. Doordat de bibliotheek onder één

dak is geplaatst met ondermeer de scholengemeenschap Jan Arentz, de theaterzaal, de

muziekschool, een kunstatelier en enkele verenigingen is in beginsel sprake van een zeer

laagdrempelige cultuuraccommodatie. Na de opening begin 2008 is alleen nog weinig te

merken van de onderlinge synergie, mede door het uitblijven van de beoogde brede

schoolcoördinator. Vooral voor de bibliotheek, die evenals het De Binding in beginsel alle

bevolkingsgroepen onder de Langedijkse gemeenschap bedient, is dit een gemiste kans.

Mogelijk dat Sport Servicepunt Langedijk als gemeentelijke uitvoeringsorganisatie de


10

beheertaak op korte termijn gaat invullen en vanuit deze rol wellicht de verbinding tussen de

bewoners van de accommodatie en de bezoekende inwoners kan gaan versterken.

Het bibliotheekgebouw is de plek van alle handelingen. Hier komt de klant om een boek te

lenen, een kop koffie te drinken, een tijdschrift te lezen, een voorstelling bij te wonen of een

discussie aan te gaan met andere inwoners. Uit klanttevredenheidsonderzoek blijkt ook dat de

waardering voor de bibliotheek sterk is gerelateerd aan de huisvesting. Het kulturhus is bij uitstek de

formule waarin de bibliotheek zich kan positioneren als centrale dienstverlener voor de lokale

gemeenschap. Met de andere bewoners kan de bibliotheek het gastheerschap, het beheer en de

programmering verder vormgeven. Gericht op de specifieke klanten- en doelgroepen van de

bibliotheek in Langedijk. Daarbij kan de bibliotheek zich meer dan nu positioneren als

ontmoetings- en verblijfsplek. Dit betekent in de bibliotheek minder boeken en meer

“hoeken”. Recentelijk zijn in de eerste bibliotheken winkelconcepten (pilot bibliotheek

Almere) geïntroduceerd, waardoor de aantallen bezoekers en uitleningen na jaren van

dalingen weer duidelijk zijn toegenomen. Voor mensen met een beperking (specifieke

doelgroep uit WMO-nota) dient de bibliotheek tenminste goed bereikbaar en toegankelijk te

zijn. Uit onderzoek blijkt dat de maximale reisafstand naar de bibliotheek circa drie kilometer

bedraagt. Omwille van de nabijheid pleit dit voor nieuwe, eigentijdse bibliotheekvoor-

zieningen in Oudkarspel en Sint Pancras.

Mogelijke inrichtingsvoorstellen De Binding

In de visie van De Educatieve Stad wordt De Binding geschetst als een dynamisch trefpunt en

gemeenschapshuis, waarin de verschillende bewoners elkaar versterken door het delen van openbare en

facilitaire ruimten, het maken van beheerafspraken en het opzetten van een gezamenlijke

programmering. Het cultureel profiel kan door een nauwere samenwerking tussen bibliotheek,

muziekschool en Atelier 6 worden versterkt, bijvoorbeeld uitmondend in een kunstuitleen voor

Langedijk. Verder verdient de programmering van de theaterzaal verdere verbreding. In het

oorspronkelijke ontwerp zou het Leescafé via een gang verbonden zijn met de bibliotheek, waarmee het

Leescafé een ruimtelijke verbinding zou vormen tussen het Jan Arentzcollege en de bibliotheek. Het

Leescafé vormt tevens de ideale toegankelijke lokatie voor de mogelijke mediatheekfunctie van het Jan

Arentzcollege. Op basis van de bestaande situatie kunnen de volgende aanpassingen in de inrichting een

bijdrage leveren aan het leefklimaat van De Binding:

• fase 0

Voor wat betreft de toegankelijkheid dienen de openslaande klapdeuren achter de draaideuren in de

entree van De Binding elektronisch geopend te kunnen worden, evenals de hoofddeuren van de

bibliotheekingang.

• fase 1 Huidige speel-o-theek

Het uitplaatsen van de speel-o-theek, die een plek kan krijgen bij de beoogde nieuwe huisvesting van

het op te richten Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). De vrijkomende ruimte kan worden ingericht

als een verblijfsruimte (lees: Leescafé) met een open balie, waarmee de bibliotheek een centrale,

uitnodigende plek verkrijgt in De Binding.


11

• fase 2 Huidig Leescafé

In het extensief gebruikte Leescafé kan een nieuwe maatschappelijke voorziening worden geplaatst,

die versterkend dient te zijn voor het cultureel-educatieve profiel van De Binding. Gedacht kan

worden aan een kunstuitleen of een centrale informatiebalie met VVV, JIP, HIP, etc.

• fase 3 Huidige hal/straat

In een vervolgstap kan het eerste deel van de straat ook worden ingericht als verblijfspromenade, in

aansluiting op het Leescafé en de informatiebalie. Daarbij zou het Jan Arentzcollege met de

restauratie een horecafunctie kunnen vervullen voor de gehele Binding. In combinatie met een brede

verhuur van de theaterzaal is uitbesteding aan een horeca-ondernemer een overweging. Het uitlenen

en lezen van de media in dit nieuwe verblijfsgebied kan vrij eenvoudig worden gerealiseerd door de

aanwezige RIFD-apparatuur.

Bibliotheekvoorzieningen Oudkarspel en Sint Pancras

De huidige servicepunten in Oudkarspel en Sint Pancras gelden als een ondergrens voor de

bibliothecaire dienstverlening door een klein collectie-aanbod, beperkte openingstijden en het ontbreken

van aanvullende dienstverlening. De beoogde ontwikkeling van multifunctionele accommodaties (mfa’s)

in Oudkarspel en Sint Pancras is een uitgelezen kans voor een eigentijdse bibliotheekvoorziening in

beide kernen. Het uitgangspunt is dat de ontmoetingsruimte(n), het informatieloket en de facilitaire

vertrekken van de mfa dan ook voor bibliotheekbezoekers beschikbaar worden gesteld. De bibliotheek-

voorziening betreft dan een servicepunt, waarvan de bedrijfsvoering in nauwe relatie met het mfa

plaatsvindt. Daarbij kan het personeel voor meerdere voorzieningen worden ingezet, resulterend in

ruime openingstijden van de mfa en de bibliotheek. De bibliotheek kan dorpsgerichte informatieavonden

organiseren en bij de komst van een brede school media-ondersteuning leveren aan de leerlingen. Ook

andere invullingen zijn mogelijk, zie het rapport “Dienstverleningsmodules voor bibliotheek-

voorzieningen in kleine kernen” van ProBiblio (2005).

De provincie Noord-Holland stelt subsidies beschikbaar voor de ontwikkeling van wijksteunpunten,

dorpshuizen en bibliotheek-infrastructuur. Wat betreft de laatste regeling is alleen nog dit jaar een

bedrag van € 300.000 gereserveerd voor de basisbibliotheek Langedijk-Heiloo-Bergen.


12

3. Bedrijfsvoering

3.1 Inleiding

Op basis van het benchmarkonderzoek uit het BibliotheekInformatieSysteem (BIS) is de

bibliotheek Langedijk vergeleken met enkele soortgelijke bibliotheken. Referenties zijn

gezocht op de criteria “inwonersaantal kleiner dan 40.000”, “plattelandsgemeente (nabij

grotere stad)” en “één hoofdvestiging”. Aangezien de gegevens voor 2008 ontbreken is

gebruik gemaakt van de beschikbare data uit 2007. Een vergelijking met de huidige situatie in

De Binding is dus niet mogelijk. De bibliotheek Langedijk is vergeleken met de volgende

plaatsen: Bergen, Castricum, Heiloo, Nijkerk en Pijnacker-Nootdorp.

De volgende facetten van de bedrijfsvoering worden hieronder belicht:

• financiën (kosten, tarieven, eigen vermogen)

• personeel (tevredenheid, formatie)

• organisatie (management, besturing, strategie, samenwerking).

3.2 Financiën

De bibliotheek Langedijk gaat efficiënt om met de middelen. In 2009 bedraagt de subsidie per

inwoner in Langedijk € 24,48. Voor de bibliotheek Bergen is dit bedrag in 2007 € 25,14 en voor

de bibliotheek Heiloo in 2008 € 28,49. Door de extra overbruggingssubsidie 2009 van € 114.154 kan

de bibliotheek Langedijk zich nu redelijk meten met het gemiddelde subsidiebudget van de omringende

bibliotheken. Het zuinige beleid van de bibliotheek Langedijk is ook zichtbaar in de gemiddelde

kosten per openingsuur (figuur 3, pagina 12). Door de nieuwe vestiging in De Binding heeft

de bibliotheek Langedijk relatief hoge huisvestingslasten, die zijn toegenomen van € 150.000 in

2007 tot € 240.000 in de begroting 2009. In Langedijk vormt de huisvesting 30% van de totale

kosten, in Bergen en Castricum is dit aandeel 20%. Dit betekent dat de middelen voor de

dienstverlening in Langedijk zeer krap zijn. De tarieven in Langedijk zijn relatief laag. Een

onbeperkt abonnement voor volwassenen kost in Langedijk € 25, in Bergen is dit € 28. Een

volwassene betaalt voor een basisabonnement in Castricum (onderdeel bibliotheek

Kennemerwaard) € 38 en in Heiloo € 35. Verder beschikt de bibliotheek Langedijk over een

zeer beperkt eigen vermogen.

3.3 Personeel

De certificeringsnorm voor bibliotheken is geënt op het INK-model (Instituut Nederlandse

Kwaliteit), waarin de eis is opgenomen om eens in de vier jaar een klanten

medewerkerstevredenheidsonderzoek te houden. De laatste onderzoeken zijn uitgevoerd in

2004, waarbij in 2008 het klantenonderzoek is uitgesteld vanwege de verhuizing naar De

Binding. Op dit moment werkt de bibliotheek Langedijk aan het medewerkersonderzoek. Uit

het BIS blijkt dat de medewerkers de bibliotheek Langedijk als werkgever hoog waarderen.


13

Wat betreft de klanten beschikt de bibliotheek wel over het landelijke klantensegmentatie-

model van de bibliotheek.

Figuur 3 Totale kosten per openingsuur

Verder is in het BIS met betrekking tot de medewerkers de verhouding back- en frontoffice

opgenomen. De bibliotheek Langedijk heeft een relatief kleine backoffice, die echter niet

afwijkt van het gemiddelde. Alleen Heiloo als traditioneel zelfstandige bibliotheek beschikt

over een grote, slagvaardige backoffice. In Langedijk bestaat de backoffice uit de directeur, een

coördinator volwassenen/servicepunten en een coördinator jeugd. Alle drie werken daarbij

nog in de frontoffice, waarvan de laatste twee circa de helft van de werktijd en een deeltijd-

aanstelling hebben. Om de slagkracht van de backoffice te vergroten zouden deze uren tot een

minimum beperkt kunnen worden. Een andere mogelijkheid is dat ook frontoffice-

medewerkers zich gaan inzetten voor de producten marktontwikkeling. Voor de uitvoering

van de speerpunten van het meerjarenbeleidsplan en eventuele beleidswensen van de

gemeente is uitbreiding van de backoffice noodzakelijk.

De smalle backoffice komt terug in de verhouding van het opleidingsniveau (HBO-MBO-

MBVO), waarbij de bibliotheek Langedijk relatief weinig hoog opgeleide medewerkers telt

(figuur 4, pagina 13). In vergelijking met de gemeentelijke doelstelling om bijvoorbeeld voor

het Loket Langedijk personeel met HBO-niveau aan te stellen is dit opvallend. De nieuwe

coördinator volwassenen heeft een universitaire achtergrond, zodat Langedijk zich weer meer

kan meten met het landelijk gemiddelde. Verder werken in alle bibliotheken veel vrijwilligers.

De bibliotheek Langedijk komt overeen met het landelijk gemiddelde: gemeten op 1


14

medewerker werken er bijna vier vrijwilligers. De bibliotheek hanteert een eigen

vrijwilligersbeleid en zou met de gemeente een vrijwilligerssteunpunt kunnen opzetten.

Figuur 4 Opleidingsniveau van de medewerkers

3.4 Organisatie

Beleid

De bibliotheek heeft vorig jaar het meerjarenbeleidsplan 2009-2012 met ondersteuning van

ProBiblio opgesteld. Dit ambitieuze plan telt 24 speerpunten op basis van een uitwerking van

de vijf kernfuncties. De bibliotheek wil graag in overleg met de gemeente hieraan verdere

uitvoering geven en daarbij nadere keuzes maken. Wat betreft de beoogde certificering dit jaar

ontbreken er nog enkele documenten. De bibliotheek werkt op dit moment aan het

medewerkerstevredenheidsonderzoek en de werkprotocollen. Het ontbreken van de

certificering blijft vooralsnog zonder gevolgen, voor de volgende tranche (2010-2013) dreigt

uitsluiting van het provinciale en landelijke netwerk.

Directievoering

Het management bestaat uit de directeur (32 uur per week), die verantwoordelijk is voor het

functioneren van de gehele bibliotheek. Op basis van de huidige eisen aan een

bibliotheekdirecteur (branche-netwerker, culturele ondernemer, people-manager,

bedrijfskundige) is dit op het schaalniveau van Langedijk nauwelijks goed invulbaar.


15

De directies van de bibliotheken Langedijk, Heiloo en Bergen hebben dan ook besloten om

nauwer te gaan samenwerken. Dit heeft geleid tot een federatie, waarin het werkgeverschap

voor de drie bibliotheken is geregeld. Hierdoor is de bibliotheek Langedijk minder kwetsbaar

met betrekking tot de personeelsinzet. Daarnaast hebben de drie directeuren een

taakverdeling afgesproken voor de volgende werkgebieden: certificering, ondernemingsraad,

functiewaardering, klantsegmentatie, collectioneren, ICT en specifieke projecten (naar thema

of doelgroep).

Op basis van de ervaringen dit jaar willen de drie directeuren bezien of de huidige

samenwerkingsvorm een aanzet kan zijn tot meer. Een eerste stap zou kunnen zijn om de

taakvelden van de federatie uit te breiden met niet-vrijblijvende samenwerkingsafspraken

voor de genoemde werkgebieden. Voor een meer zakelijke organisatie met goede aansluiting

op het provinciale en landelijke netwerk lijkt een fusie op termijn noodzakelijk. Om dit op

natuurlijke wijze te laten verlopen zou een gedeelde directeursfunctie met Bergen (met de

aanstaande pensionering van de directeur in Bergen) een eerste stap kunnen zijn. Voor meer

slagkracht op korte termijn zou de bibliotheek werkkracht kunnen inhuren uit de backoffice

van Heiloo.

Besturing

De federatie bestaat uit een stichtingsbestuur, waarin bestuurlijke vertegenwoordigers van de

lokale bibliotheken participeren. In de federatie ontbreekt een dagelijks aanspreekpunt en/of

manager. Hierdoor bestaat het risico dat de bestuurders uitvoerende werkzaamheden

verrichten. Wat betreft de aansturing van de bibliotheek dienen de uitgangspunten van

“cultural governance” (bijlage 3) in acht te worden genomen. De slagkracht van een

organisatie neemt toe met een sterke directeur en een zakelijk bestuur op afstand. Daarbij

dient de kracht van het lokale bestuur vooral te liggen in het onderhouden van het lokale

bestuurlijke netwerk.


16

4. Strategische visie

4.1 SWOT-analyse bibliotheek Langedijk

De bibliotheek Langedijk vervult de traditionele media-uitleenfunctie naar behoren (rationeel

collectioneren) en beschikt met de huisvesting in De Binding over een prachtige centrale

ontmoetingsplek voor de inwoners uit Langedijk. Voor extra inspanningen op het gebied van

de kernfuncties “informatie, educatie, cultuur en ontmoeten” biedt de smalle backoffice

nauwelijks ruimte. De bibliotheek maakt educatieve programma’s voor tien van de elf basis-

scholen, een bijzonder hoog gemiddelde. De samenwerking met andere instellingen is beperkt

en nauwelijks strategisch ingevuld. Voor de verdere invulling van de dienstverlening kan de

bibliotheek meer gebruikmaken van het aanbod van ProBiblio. Met betrekking tot de

certificering ontbreken nog enkele documenten in de bedrijfsvoering. Hieronder zijn de

sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen van de bibliotheek in kaart gebracht (Figuur 5).

Figuur 5 Sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen

STERKTEN ZWAKTEN

• Meerjarenbeleidsplan geeft globale visie weer

• Traditionele mediafunctie goed op orde

• Goede samenwerking met basisscholen

• Optimale centrale huisvesting in De Binding met

culturele instellingen en Jan Arentzcollege

• Spreiding bibliotheekvoorzieningen door

servicepunten in Oudkarspel en Sint Pancras

• Deelname aan het provinciale bibliotheeknetwerk,

afname van producten ProBiblio

• Samenwerking met Heiloo en Bergen

• Betrokken personeel en vrijwilligers

• Bedrijfsvoering sterk afhankelijk van het

provinciaal en landelijk bibliotheeknetwerk

• Weinig samenwerking met gemeente, bewoners

van De Binding en instellingen buiten het

basisonderwijs

• Slagkracht personeelsformatie gering

• Dienstverlening in Oudkarspel en Sint-Pancras

beperkt

• Klein budget voor aanvullende dienstverlening op

het gebied van informatie, ontmoeting en cultuur

BEDREIGINGEN KANSEN

• Snelle markt- en brancheontwikkelingen

resulterend in toenemende afhankelijkheid van

provinciale en landelijke bibliotheeknetwerk

• Traditionele mediafunctie verdwijnt meer en meer

• Gebrek aan financiën en personeel voor uitvoering

• Optimalisering uitleen- en informatiefunctie

(fysiek en digitaal)

• Versterking interne organisatie door nieuwe

prioriteitstelling van werkzaamheden

• Benutting mogelijkheden “brede bibliotheek” als

maatschappelijke partner (o.a. ontmoetingsfunctie)

• Samenwerking met de bewoners in De Binding

• Intensivering samenwerkingsverbanden, gericht op

effectievere en efficiëntere bedrijfsvoering en

nieuwe activiteiten (cultuur, welzijn/WMO)

• Ontwikkeling multifunctionele accommodaties in

Oudkarspel en Sint Pancras

• Regionale samenwerking intensiveren met Heiloo

en Bergen (directiefunctie Bergen op termijn vacant)


17

4.2 Beleidscenario’s

Missie Bibliotheek Langedijk

“De bibliotheek Langedijk is een ontmoetingsplek waar mensen graag komen om kennis te vergaren en

uit te wisselen en waar lezen en leesbevordering centraal staan. Zij is een aantrekkelijke en uitdagende

samenwerkingspartner voor instellingen en bedrijven in de gemeenteen neemt daarbij het voortouw. De

bibliotheek is een centrum van creativiteit, vernieuwing, debat en ontspanning.”

De gemeente onderschrijft op hoofdlijnen de missie van de bibliotheek en kan op basis van het

meerjarenbeleidsplan nadere keuzes maken in de beleidsuitoefening. Daarin kan de gemeente

in de eerste plaats de vijf kernfuncties “lezen, informatie, educatie, cultuur en ontmoeten”

onderling prioriteren. Op basis van de analyse van de dienstverlening en de bedrijfsvoering

zijn drie scenario’s uitgewerkt, te weten “1. handhaven”, “2. versterken” en “3. investeren”

(figuur 6). Daarbij kan de gemeente beleidskeuzes maken door de kernfuncties vast te stellen

op het gewenste uitwerkingsniveau van handhaven, versterken of investeren. En kan de

gemeente natuurlijk ook binnen deze niveaus kiezen om bepaalde uitwerkingsvoorstellen wel

of niet ten uitvoer te laten brengen. Daarbij zijn voor de verbetervoorstellen de benodigde

middelen (financiën, personele inzet) globaal begroot in bijlage 1.

4.3 Voorkeurscenario

Met de aanvullende overbruggingssubsidie van 2009 kan de bibliotheek Langedijk op het

niveau van het scenario “handhaven” reguliere diensten blijven aanbieden. In overleg met

vertegenwoordigers van de bibliotheek en de gemeente is een voorkeurscenario uitgewerkt

vanuit de volgende invalshoek:

1. Versterking van vigerend gemeentelijk beleid

Belangrijke kaders zijn de WMO-beleidsnota, de kadernotitie jeugd- en jongerenwerk, het

dorpsgericht werken en de ontwikkeling van multifunctionele accommodaties in Oudkarspel

en Sint Pancras, in navolging van De Binding. Het jeugd- en jongerenwerk richt zich op het

ondersteunen van een doorgaande ontwikkelingslijn via de volgende speerpunten: beperking

overlast door jongeren, openstelling jeugdhuis Sint Pancras, jongeren Oudkarspel,

dorpsgericht werken en JIP/jeugdparticipatie/website. Deze punten komen ook terug in de

WMO-nota, waarin de volgende prestatievelden zijn opgenomen:

1) Bevorderen samenhang en leefbaarheid in dorpen, wijken en buurten

2) Op preventie gerichte ondersteuning van jeugd met problemen en betreffende ouders

3) Geven van informatie en advies en cliëntenondersteuning

4) Ondersteunen van vrijwilligers en mantelzorgers

5) Bevorderen van maatschappelijke deelname van mensen met een psychisch probleem

6) Het verlenen van voorzieningen aan mensen met een psychisch probleem

7) Bieden van maatschappelijke opvang voor mensen die kampen met huiselijk geweld

8) Bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg (waaronder verslavingsbeleid).


18

De bibliotheek als laagdrempelige voorziening midden in de maatschappij kan bij uitstek een

functie vervullen in het informeren en het ondersteunen van de jeugd en sociaal zwakkere

inwoners. Daarvoor dient de bibliotheek in de eerste plaats de functies “educatie” en

“ontmoeting” verder te “versterken” , betreffende de volgende uitwerkingsvoorstellen:

• Educatie

Programma’s voor peuterspeelzalen, VVE en BSO uitbreiden, daarbij het diensten-

pakket ProBiblio benutten, de mediatheekfunctie voor het Jan Arentzcollege verzorgen

(of in uitgebreide versie: mediaplein) en de mediafunctie voor de (brede) (basis)

scholen vervullen.

• Ontmoeting

Programmering De Binding en theaterzaal stimuleren (met SSL), Leescafé in ruimte

huidige Speel-o-theek ontwikkelen, stimuleren nieuwe maatschappelijke functie in

Leescafé, in aansluiting op diensten bibliotheek, optimale bibliotheekfunctie in mfa’s

Oudkarspel en Sint Pancras.

2. Continue verbetering van de kernfuntie “media/lezen” en bibliothecaire bedrijfsvoering

De bibliotheek wil blijven inspelen op de doorlopende vernieuwingen uit het bibliotheek-

netwerk, waarvan de provincie en het Rijk de kosten grotendeels voor rekening nemen. De

bibliotheek wil volledig aansluiting behouden op de netwerkcollecties, de toegangspoorten en

de zoekmachines. Daarbij onderkent de bibliotheek het toenemende belang van regionale

samenwerking en positionering in het netwerk. Ook hierin wil de bibliotheek verder

investeren, gericht op verdere verbetering van de dienstverlening tegen relatief lagere kosten.

Financiering en vervolg

De bibliotheek kan de functie “media/lezen” en de bedrijfsvoering op het niveau van

“investeren” uitbouwen, zonder dat hiermee grote kosten zijn gemoeid.

Het intensiveren van de educatieve programma’s kan een start krijgen met een eenmalige

subsidie van € 10.000. Voor het continueren is een jaarlijks bedrag geraamd van € 5.000. Voor

wat betreft de mediafuncties dient de bibliotheek eerst in overleg met de betreffende school

een plan van aanpak op te stellen. De kosten van de mediatheek voor het Jan Arentzcollege

worden in een sobere uitvoering begroot op eenmalig € 20.000 en daarnaast jaarlijks € 10.000.

Met de mediatheek komt een daadwerkelijke samenwerking tot stand tussen de bibliotheek en

het Jan Arentzcollege en is daarmee een aanzet tot meer gezamenlijke activiteiten. Omwille

van dit strategisch belang is het voorstel dat de gemeente deze kosten voor rekening neemt.

Voor wat betreft de ontmoetingsfunctie speelt de accommodatie een grote rol. In samen-

werking met SSL kan de bibliotheek kosteloos een bijdrage in de programmering van De

Binding en de theaterzaal leveren. De inrichting van een nieuw Leescafé op de plek van de

huidige speel-o-theek kost circa € 50.000. Idealiter wordt omwille van de toegankelijkheid ook

hier de mediatheek van het Jan Arentzcollege geplaatst. Door herverdeling van de bestaande

personeelsinzet dient de bibliotheek een oplossing aan te dragen voor het beheer van deze

ruimte. De inzet van vrijwilligers en een samenwerkingsvorm met het Jan Arentzcollege


19

bieden daarvoor mogelijkheden. Een nieuwe maatschappelijke voorziening in het huidige

Leescafé dient op basis van een eigen, zelfstandige financiering te geschieden. Voor de

ontwikkeling van een optimale bibliotheekvoorziening in de mfa’s in Oudkarspel en Sint

Pancras is € 200.000 per kern begroot. Financiering dient te geschieden in het kader van de

mfa-ontwikkeling, gebruikmakend van beschikbare externe (provinciale) subsidies en

middelen.

Samenvattend is het voorstel voor financiering als volgt:

Functie en voorstel Gemeentelijke bijdrage Bibliotheekinzet

Eenmalig Structureel Eenmalig structureel

Media/lezen

Mediatransport intensiveren € 3.000 - € 5.000

Toegankelijkheid netwerkcollectie € 5.000

200 uur

€ 1.000

50 uur p/j

Bedrijfsvoering

Optimaliseren (zie voorstellen) nihil nihil

Educatie

Programma’s peuterscholen, VVE en

BSO

€ 10.000 € 5.000

Mediatheek Jan Arentzcollege € 20.000 € 10.000

Ontmoeting

Leescafé De Binding € 50.000 beheer

Eigentijdse bibliotheekvoorziening in

Oudkarspel en Sint Pancras

Financiering op basis van investeringsplan mfa’s

4.4 Conclusies en aanbevelingen

De algemene conclusies en aanbevelingen luiden als volgt:

• De bibliotheek Langedijk voert op een efficiënte wijze haar traditionele media- en

educatietaak uit, die zonder de overbruggingssubsidie in gevaar komt

• De bibliotheek beschikt met de vestiging in De Binding over een hoogwaardige

accommodatie, die een uitstekend vertrekpunt vormt voor de uitbouw van de beperkt

ontwikkelde kernfuncties “informatie”, “cultuur” en “ontmoeting”. Dit geldt ook voor de

te bouwen MFA’s in Oudkarspel en Sint Pancras

• De kwaliteit van dienstverlening neemt sterk toe door de groeiende connectie met het

provinciale en landelijke bibliotheeknetwerk. Omwille van slagkracht en effectiviteit dient

de bibliotheek de samenwerking in de regio te intensiveren, met Heiloo en Bergen en/of

een andere basisbibliotheek. Bij voorkeur in de vorm van een fusie, waarvan de

mogelijkheden onder de randvoorwaarde van budgettaire neutraliteit (exclusief eventuele

integratiekosten) nog dit jaar in kaart kunnen worden gebracht.

Na de beleidskeuze van de gemeente is de vervolgstap dat de bibliotheek op basis van het

gemeentelijk besluit een plan van aanpak opstelt voor de uitvoeringsvoorstellen.

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 beleidscoach, april 2009 20

Figuur 6 Beleidscenario’s

Media/lezen Informatie Educatie Cultuur Ontmoeting/

De Binding + mfa’s

Bedrijfsvoering

1. “handhaven” * Rationeel collectio-

neren doorvoeren

* Afgifte media

vergemakkelijken

* Uitoefening balie-

functie bibliotheek

optimaliseren

* Samenwerking

basisscholen

uitbouwen

* Bestaande

samenwerking

uitbouwen (Atelier 6,

muziekschool)

* Toegankelijkheid

verbeteren voor mensen

met beperking

* Inrichten verblijfsplek

* Ontbrekende

documenten maken

(certificering)

* Herverdeling taken

en werkzaamheden

* Organiseren bestuur

lokaal en regionaal op

basis van cultural

governance

2. “versterken” * Mediatransport

ProBiblio intensiveren

* Aansluiting op

provinciaal/landelijk

netwerk optimaliseren

met internet zoekfunctie

* Fysieke en digitale

informatiepunten

voor jeugd, erfgoed,

welzijn, gemeente,

toerisme, etc.

* Oprichting

vrijwilligersteunpunt

(met gemeente)

* Programma’s voor

peuterspeelzalen, BSO

* Benutten diensten-

pakket ProBiblio

* Mediatheek Jan

Arentz (of in

uitgebreide versie:

mediaplein)

* Mediafunctie (brede)

(basis)scholen

vervullen

* Samenwerkingsplat-

form cultureel Langedijk

oprichten

* Benutten diensten-

pakket ProBiblio

* Programmering

theaterzaal De Binding

* Programmering De

Binding en theaterzaal

stimuleren (met SSL)

* Leescafé in ruimte

huidige Speel-o-theek

* Nieuwe maatschappe-

lijke functie in Leescafé,

in aansluiting op

diensten bibliotheek

* optimale bibliotheek-

functie in mfa’s Oud-

karspel en Sint Pancras

* Regionale samen-

werking uitbouwen

(voorkeurspositie

Heiloo en Bergen)

* Inhuren van

backoffice van Heiloo

* Positioneren

federatief samen-

werkingsverband bij

provincie en VOB

3. “investeren” nvt * Digitaal Loket

Langedijk

nvt

* Opzetten kunstuitleen

* 1 centrale balie Binding

* 1 horeca verblijfsgebied

* Verblijfsgebied eerste

deel van de “straat”

* Directeursfunctie

delen met Bergen

* Fuseren met

bibliotheek in regio

(voorkeurspositie

Heiloo en Bergen)


Bijlage 1 Overzicht uitwerkingsvoorstellen (indicatieve kostenraming)

Investering Exploitatie (p/w = per week) Toelichting

Media/lezen

* Rationeel collectioneren verder doorvoeren - Additionele besparingen Kleine kerncollectie, goede distributie media ProBiblio

* Afgifte media vergemakkelijken (24 uurs) € 2.000 Klein meerwerk Mediabus buiten de openingstijden bibliotheek

* Mediatransport ProBiblio intensiveren - € 3.000 - € 5.000 Transport ProBiblio van 2 keer naar 3 keer per week

* Optimaliseren mogelijkheden via provinciaal/landelijk

netwerk met internet-zoekfunctie (aquabrowser) € 5.000

200 uur

€ 1.000

50 uur

Aanschaf en toepassing aquabrowser

Informatie

* Uitoefening baliefunctie bibliotheek optimaliseren - - Herverdeling werkzaamheden personeel en vrijwilligers

* Fysieke informatiepunten voor jeugd, erfgoed, welzijn,

gemeente, toerisme, etc.

€ 10.000

per infopunt

Baliefunctie delen

(nieuwe functie bij openstelling

40 uur p/w € 30.000)

* Oprichting vrijwilligerssteunpunt € 20.000

400 uur

€ 5.000

40 uur p/w (loketfunctie delen)

Bibliotheek voert vrijwilligersbeleid, dat een aanzet kan

zijn voor gemeentelijk vrijwilligersbeleid en - steunpunt

* Digitaal Loket Langedijk € 25.000 Loketfunctie delen Loketfunctie oprichten met andere partijen; ketenwerking

Educatie

* Samenwerking basisscholen uitbouwen - Herverdelen huidige

werkzaamheden

Samenwerking op niveau van eigen “best practice”

organiseren

* Programma’s peuterspeelzalen, BSO € 10.000 Meer ureninzet;

start met 8 uur p/w

Bestaande activiteiten uitbouwen voor BSO in het

bijzonder

* Benutten dienstenpakket ProBiblio € 5.000 Aankopen en aanbieden programma’s ProBiblio

* Mediatheek Jan Arentz € 20.000

200 uur

€ 10.000

8 uur p/w

Afspraken maken met Jan Arentz voor onderbrengen

verschillende media op 1 plek in de bibliotheek

* Mediaplein (in huidig Leescafé) € 200.000 40 uur p/w (mediafunctie delen) Inrichten van Internetvoorzieningen en verblijfsruimte

* Mediafunctie (brede) (basis)scholen vervullen € 2.000 4 uur p/w per basisschool Onderrichten van mediawijsheid

Cultuur

* Bestaande samenwerking uitbouwen (Atelier 6,

muziekschool)

€ 1.000

100 uur

2 uur p/w Afspraken maken met Atelier 6 en muziekschool voor

exposities en voorstellingen

* Samenwerkingsplatform cultureel Langedijk oprichten 400 uur 4 uur p/w Coördinatie en promotie culturele activiteiten

* Benutten dienstenpakket ProBiblio € 5.000 Aankopen en aanbieden programma’s ProBiblio

* Programmering theaterzaal De Binding € 5.000

200 uur

8 uur p/w (start) Brede culturele programmering opzetten en organiseren


* Opzetten kunstuitleen € 25.000

400 uur

8 uur p/w (delen met

baliefunctie)

Langedijk heeft geen kunstuitleen; opzetten met Atelier 6

op basis van “best practice” elders

Ontmoeting/De Binding + mfa’s

* Toegankelijkheid verbeteren mensen met beperking € 5.000 - Electronische bediening deuren De Binding en bibliotheek

* Inrichting verblijfsplek in de bibliotheek € 15.000

100 uur

- Een hoek inrichten als verblijfsruimte

* Programmering theaterzaal De Binding Zie cultuur

* Fysieke informatiepunten Zie informatie

* Leescafé in ruimte huidige Speel-o-theek € 50.000

200 uur

Beheer organiseren Verhuizen van Speel-O-Theek (naar op te richten CJG),

inrichten ruimte tot Leescafé

* Nieuwe maatschappelijke functie in Leescafé, in

aansluiting op diensten bibliotheek (CJG, VVV, ??) - - Uitvoering derden

* 1 centrale balie Binding (in/bij Leescafé) € 100.000

300 uur

40 uur p/w (baliefunctie delen) Combinatie van de verschillende (nog te plaatsen)

informatiebalies in De Binding

* 1 horeca verblijfsgebied € 100.000

300 uur

- Te plaatsen in huidige Leescafé of Speel-O-Theek

* Verblijfsgebied eerste deel van de “straat” (inclusief

centrale balie en horeca) € 500.000

800 uur

40 uur p/w (baliefunctie delen) Horecafunctie door derden

* Optimale bibliotheekfunctie in mfa’s Oudkarspel en

Sint Pancras

€ 200.000 per kern

400 uur per kern

€ 20.000

8 uur p/w

Compacte, complete collectie voor belangrijkste doelgroep

in de kern met multifunctioneel gebruik van openbare

ruimten (ontmoeting, facilitair)

Bedrijfsvoering

* Ontbrekende documenten maken (certificering)

€ 20.000

200 uur

- Uitvoeren klanten- en medewerkersonderzoek, opstellen

protocollen werkprocessen

* Herverdeling taken en werkzaamheden - - Prioriteren op basis van missie/visie, optimaliseren inzet

vrijwilligers

* Organiseren bestuur op basis van cultural governance 200 uur - Nadere afspraken door bestuur en directie bibliotheek

* Samenwerking Heiloo en Bergen professionaliseren 120 uur Herschikking van werk Bestaande samenwerking uitbouwen en verzakelijken

* Inhuren van backoffice van Heiloo € 10.000 Voor aanvullende productmarktontwikkeling

mogelijkheden Heiloo benutten

* Positioneren samenwerkingsverband binnen provincie

en VOB

100 uur

Herschikking van werk Samen een “speler” vormen in het provinciale en landelijke

bibliotheeknetwerk (mbt ondermeer subsidietrajecten)

* Directeursfunctie delen met Bergen 100 uur Herschikking van werk Door organisatie-aanpassing mogelijk besparing op termijn

* Fuseren met Heiloo en Bergen 500 uur Herschikking van werk Door organisatie-aanpassing mogelijk besparing op termijn

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012

beleidscoach, april 2009 23

Bijlage 2 Verslag workshop lokaal bibliotheekbeleid Langedijk dd. 23 maart 2009

Aanwezig

Gemeente Langedijk:

Fokko Bons, Eric van Tatenhove, Ria Spath, Ada Wester, Nelly Wijnker

Bibliotheek Langedijk:

Ton de Kruijf, Karen Jaspers

Afwezig

Monique Chung-Wong (gemeente) en Marjolein Doesburg Smits (bibliotheek)

Uitkomsten

De bijeenkomst heeft als doel maatschappelijke vraagstukken te verkennen en daarbij

projecten te benoemen waarvoor de bibliotheek een rol kan vervullen.

De volgende onderwerpen zijn ingebracht:

1. Informatiemakelaar

De bibliotheek verzamelt, categoriseert en waardeert informatie voor nader te noemen

doelgroepen. De bibliotheek kan hiervoor bijvoorbeeld ook trainingen aanbieden voor

het onderwijs, ouderen, minderheden.

2. Gemeenschapshuis en ontmoetingsplek

Juist vanuit De Binding kan de bibliotheek zich meer ontwikkelen als een lokaal trefpunt

en cultuurhuis voor verschillende doelgroepen

3. Maatschappelijke ontwikkelingen centraal

De bibliotheek dient vooral een spreekbuis te zijn mbt actuele maatschappelijke

ontwikkelingen (van mondiaal tot lokaal) en hierop in te spelen (Kredietcrisis, terug naar

de gemeenschapszin?)

4. Jeugd

* Zoals eerder voorgenomen dient er in de bibliotheek een JIP (evt. in combinatie met

CJG, zie 8.) te zijn

* ook kan de bibliotheek een rol vervullen mbt het opzetten van jongerenpanels, -

netwerken of –platform (voorheen aanwezig voor leeftijdsgroepen 0-12 jaar en 13-24 jaar,

nu versmalt door probleembenadering vanuit GOBO, Gemeentelijk Overleg Buitenjeugd

en Overlast)

* bijzondere aandacht voor de bovenbouw basisonderwijs (10-12 jaar), ihb

leesbevordering, leescafe, mediatheek; brede schoolcoördinator dient hierin ook een rol

te vervullen

* met name voor de verschillende vormen van kinderopvang kan de bibliotheek meer

diensten aanbieden

* meer uitwisseling tussen de verschillende leeftijdsgroepen, bijvoorbeeld voorlezen (kan

ook voor ouderen)



5. Minderheden

* De bibliotheek kan als laagdrempelige voorziening activiteiten mbt

werkgelegenheidsbevordering (voorlichting, platform voor presentaties) en reintegratie

faciliteren ism de bekende instituties

* de bibliotheek kan met de instituties (Vrijwilligerswerk) gericht op te benoemen

probleemjongeren taalcoaches/buddies plaatsen

6. Ouderen

De bibliotheek kan het aanbod aan ouderen uitbreiden. De bibliotheek heeft al een kleine

uitleenplek in de drie verzorgingstehuizen en verzorgt al boek aan huis. Deze activiteiten

verdienen een betere PR.

7. Gratis bibliotheekpas

Bibliotheek levert actief gratis bibliotheekpas aan leden van samenwerkende instellingen,

zoals scholen

8. Leescafe en ontmoetingsplek

Bezoekers van de bibliotheek dienen te worden uitgenodigd met een aantrekkelijke,

laagdrempelige verblijfsruimte. Het huidige Leescafe in de Binding kan worden

aangepast zodat het als cafe functioneert. De verhuizing van Speelotheek Hakkepuf naar

bijvoorbeeld de Binnenmikke biedt dan ook goede mogelijkheden voor samenwerking

vanuit de bibliotheek. Dit zou gepaard kunnen gaan met het te ontwikkelen CJG, dat

overigens ook goed zou aansluiten bij de primaire doelgroep van De Binding. Op deze

wijze zou ook “de straat”van De Binding meer kunnen worden ontwikkeld tot

verblijfsgebied

9. Mensen met een beperking

De huidige duwdeuren van de bibliotheek dienen aangepast te worden voor minder

valide mensen. Ook dient de vitrine bij het rolstoeltoilet te worden verplaatst. De

mogelijkheid van alternatief vervoer verdient een betere PR, ism de instellingen.

10. Leeskringen/boekenclubs

De bibliotheek bedient circa 15 boekenclubs; het dienstenaanbod kan kwalitatief en

kwantitatief worden uitgebreid (bijvoorbeeld via internetsite)

11. Internetdienstverlening

De bibliotheek dient alle mogelijkheden ter verbetering van de dienstverlening via

internet te benutten, ihb het reserveren en uitlenen van media.

12. Kleine kernen

Omwille van de laagdrempeigheid, ihb voor mensen met een beperking, dient de

bibliotheek de voorzieningen in Oudkarspel en Sint Pancras te behouden en te

verbeteren. Aansluiting bij de Kulturhus-ontwikkeling in beide kernen is belangrijk.

13. Kunstuitleen

In Langedijk is geen kunstuitleen. De bibliotheek kan dit uitstekend vanuit De Binding

ism Atelier 6 ontwikkelen (goed voorbeeld elders: Schermer)



14. HIP

In Langedijk is grote belangtelling onder verschillende partijen om een Historisch

InformatiePunt op te zetten. Ism de historische vereniging en de werkgroep Erfgoed kan

de bibliotheek dit opzetten.

15. Vrijwilligers

De bibliotheek werkt met tientallen vrijwilligers en heeft hiervoor een beleid ontwikkeld.

In de gemeente ontbreekt een vrijwilligerssteunpunt en de bibliotheek zou ism gemeente

en vrijwilligersorganisatie(s) een steunpunt kunnen ontwikkelen/faciliteren.

16. Stages/werkplaatsen

Voor clienten SoZa en Wmo kan de bibliotheek werkplaatsen aanbieden.

Algemeen

De bibliotheek is een maatschappelijke partner die faciliteert door het leveren van kennis en

informatie, het aanbieden van een laagdrempelige accommodatie en het professioneel

verzorgen van activiteiten op het gebied van organisatie en PR.



Bijlage 3 Aanbevelingen Cultural Governance

Eindrapport Strategische Beleidsvisie Op Het Lokale Bibliotheekwerk

Documents

Transcript of Eindrapport Strategische Beleidsvisie Op Het Lokale Bibliotheekwerk