www.syntravlaanderen.be

DEPARTEMENT ONDERWIJS EN VORMING

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

EINDRAPPORT LEREND NETWERK VOOR DUAAL LEREN 2.0

Beknopt activiteitenverslag en

beleidsaanbevelingen / 15.11.2018

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

pagina 2 van 18 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 15.11.2018

INHOUD

1 INLEIDING ............................................................................................................................................................................... 3 2 ACTIVITEITEN ........................................................................................................................................................................ 3

2.1 KICK-OFF LEREND NETWERK VOOR DUAAL LEREN 2.0 3 2.2 EVENT DUAAL LEREN IN HOGER ONDERWIJS 5 2.3 DIEPTESESSIES 7 2.4 SLOT-EVENT 8

3 COMMUNICATIE EN VERSPREIDING ....................................................................................................................... 11 4 PROCES NAAR BELEIDSAANBEVELINGEN ............................................................................................................ 13

4.1 VOORBEREIDING BELEIDSAANBEVELINGEN 13 4.2 BELEIDSAANBEVELINGEN DUAAL LEREN 14 4.3 AANDACHTSPUNTEN VOOR DUAAL LEREN IN HOGER ONDERWIJS 17

5 BIJLAGEN ............................................................................................................................................................................... 18

KICK-OFF LEREND NETWERK DUAAL LEREN 2.0 – 29 SEPTEMBER 2017 18 EVENT DUAAL LEREN IN HOGER ONDERWIJS – 16 NOVEMBER 2017 18 DIEPTESESSIE 1:SOCIAL PROFIT & LOKALE BESTUREN – 16 JANUARI 2018 18 DIEPTESESSIE 2: Auto & TECHNOLOGIE – 26 JANUARI 2018 18 DIEPTESESSIE 3: GROEN, BOUW & elektriciteit – 29 JANUARI 2018 18 DIEPTESESSIE 4: CHEMIE & HORECA – 2 FEBRUARI 2018 18 SLOTEVENT LEREND NETWERK DUAAL LEREN 2.0 – 1 JUNI 2018 18

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

15.11.2018 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 pagina 3 van 18

1 INLEIDING

Het Lerend Netwerk 2.0 heeft als eerste doelstelling om de projectpartners die in het kader van de ESF projectoproep 391 Duaal leren & werken te ondersteunen en samen te brengen om kennis te delen. De input hieruit kan vervolgens ook gebruikt worden om vanuit de praktijk aanbevelingen voor het beleid te formuleren. Concreet werd hiervoor een KICK-OFF en een SLOT-EVENT opgestart, waarbij deze projectuitvoerders geïnviteerd werden om kansen en knelpunten te verwoorden en te leren van elkaar. Tijdens de dieptesessies die telkens de projecten gelinkt aan één of 2 sectoren samenbrachten, werd gezocht naar gezamenlijke uitdagingen en oplossingen. Vanuit Departement Onderwijs en Vorming en Agentschap SYNTRA Vlaanderen werden deze sessies omkaderd en werd voor een verslag gezorgd. Vanuit het Lerend Netwerk 1.0 kwam verder ook de aanbeveling om de mogelijkheden van duaal leren in het Hoger Onderwijs verder te verkennen. Daarom gaf SYNTRA Vlaanderen samen met partners in het kader van dit project ook vorm aan een event waarbij baanbrekende duale opleidingen binnen het hoger onderwijs werden voorgesteld. Het programma en de aanpak van Lerend Netwerk voor Duaal Leren 2.0 werd opgebouwd op basis van de resultaten van een enquête van de goedgekeurde projecten binnen de ESF oproep 391. Verder nemen we ook de ‘learned lessons’ uit het eerste Lerend Netwerk mee.

2 ACTIVITEITEN

2.1 KICK-OFF LEREND NETWERK VOOR DUAAL LEREN 2.0

Via deze link kan je inleidende powerpoint bekijken van de KICK-OFF Lerend netwerk voor duaal leren 2.0, dat doorging op 29 september 2017: https://www.syntravlaanderen.be/sites/default/files/atoms/files/voor%20promotoren%20presentatie%20kick%20off%2029-09-17_def_0.pdf De doelstellingen:

• Trigger: We begonnen de kick off met de aftermovie van het slotevent van LN 1.0, om zo de

deelnemers warm te maken om de volgende sessies van LN 2.0 bij te wonen. informatie-uitwisseling m.b.t. LN 1.0 : Tegelijk werden de deelnemers geïnformeerd over LN 1.0, waarbij we hen lieten kennis maken met het digitaal platform met de beleidsaanbevelingen uit LN 1.0 staan, een overzicht van de output van de afgelopen projecten en links naar enkele kwaliteitsvolle, gevalideerde tools (bv draaiboek van Spermalie & Woodwize, screeningsinstrument van Dulego & evaluatietool van MICOON).

• onderlinge kennismaking: Uiteraard is de kick off voornamelijk bedoeld als een onderlinge kennismaking: de projecten stellen zich aan elkaar voor a.d.h.v. speed dating.

• bevordering samenwerking buiten LN 2.0: de projecten werden geclusterd in 5 kleinere deelgroepen, om de samenwerking ook buiten de contouren van LN 2.0 te bevorderen. We stimuleren de 5 deelgroepen om voorafgaandelijk aan “hun”

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

pagina 4 van 18 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 15.11.2018

dieptesessie aan een gemeenschappelijke projectpresentatie te werken. Praktische voorbereiding van de dieptesessies

Het inhoudelijk verslag vind je in bijlage van dit eindrapport, en kan je tevens downloaden via de webpagina van het project: https://www.syntravlaanderen.be/verslagen-en-fotos-lerend-netwerk-duaal-leren-20

PROGRAMMA

9u30-9u45 Inleiding

9u45–11u15 Speed dating

11u30-12u30 Planning dieptesessies + brainstorm

12u30-13u30 Netwerklunch

Met deze Kick-Off bereikten we 33 effectieve deelnemers vanuit de verschillende projecten. Hieronder 12 vertegenwoordigers van onderwijsorganisaties, 2 Syntra-campussen. Verder 8 vertegenwoordigers van sectororganisaties en 2 werkgevers. Verder nog 2 personen van leerlingenbegeleidingsinitiatieven. Tenslotte waren ook 1 persoon van Departement Onderwijs en 1 van VDAB aanwezig, samen met 5 personen van SYNTRA Vlaanderen.

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

15.11.2018 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 pagina 5 van 18

2.2 EVENT DUAAL LEREN IN HOGER ONDERWIJS

Dit event werd georganiseerd door SYNTRA Vlaanderen, AGORIA, ESSENSCIA & VOKA. Het ging door in de gebouwen van Siemens in Huizingen op 17 november 2017. Er beweegt heel wat rond duaal leren in het secundair onderwijs in Vlaanderen. Maar ook in het hoger onderwijs staat men niet stil: men is volop duale leerprogramma’s aan het opzetten, los van een beleidsmatig kader. Eén van de belangrijkste beleidsaanbevelingen uit het lerend netwerk 1.0 was bovendien het feit dat duaal leren een volwaardige, systematische plaats verdient in ons onderwijssysteem, dus ook in het hoger en volwassenenonderwijs. Doel van dit verkennend event was duaal leren in het hoger onderwijs op de politieke agenda te plaatsen door onze beleidsmakers te tonen dat men nu reeds in het Vlaamse (& Franstalig) hoger onderwijs ─ succesvolle ─ duale trajecten aan het opzetten is en er mee aan het experimenteren is. Samen met alle betrokken partijen zijn we nagegaan hoe we dit verder vorm kunnen geven. Doorheen het bespreken van concrete cases onderzoeken we welke de randvoorwaarden, de knelpunten en de succesfactoren zijn, om zo te exploreren wat de toekomstmogelijkheden van duaal leren in het hoger onderwijs zijn.

PROGRAMMA

13u00-13u30 Onthaal met koffie

13u30-13u40 Welkomstwoord Vice-CEO Siemens Eddy Nelis

13u40-14u10 Overzicht Buitenlandse Good Practices Afdelingshoofd Kenniscentrum, An Katrien Sodermans

14u10-14u40 Koffiepauze

14u40-16u10 Break-out sessies (elke sessie wordt 2 keer aangeboden) • Vives – Voka West-Vlaanderen // professionele bachelor elektromechanica • HoGent – Siemens // professionele bachelor elektromechanica • De 5 Vlaamse universiteiten // postgraduaat innoverend ondernemen voor

ingenieurs • Avogadro project // professionele bachelor chemie • ICHEC en ECAM/Agoria/Brussels Hoofdstedelijk Gewest // Masters en

alternance: Gestion de la production, Services généraux – Facility Management, Business Analyst

16u10-16u30 Koffiepauze

16u30-17u00 Plenum: Round-up door de Panelleden o.l.v. journaliste Barbara Moens • Bruno Tindemans (gedelegeerd bestuurder SYNTRA Vlaanderen) • Eric Vermeylen (secretaris-generaal VLHORA) • Peter Demuynck (algemeen directeur Agoria Vlaanderen) • Hans Maertens (gedelegeerd bestuurder Voka) • Frank Beckx (gedelegeerd bestuurder Essenscia Vlaanderen)

17u00-17u15 Kabinet aan zet: Korte reactie door Marion Vrijens (kabinet Onderwijs) in samenspraak met Helena Muyldermans (kabinet Werk).

17u15-18u15 Receptie

Het inhoudelijk verslag van dit event werd verspreid via de webpagina van het project. Je vindt het terug via deze link. Aan dit event namen 118 personen effectief deel.

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

pagina 6 van 18 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 15.11.2018

• 41 personen waren ‘werkgever’, onder andere vertegenwoordigers van VOKA, UNIZO, sectororganisaties en een aantal bedrijven die zelf aanwezig waren.

• 57 personen komen uit de onderwijs- en opleidingswereld, waarvan o 39 instituten voor Hoger onderwijs, o 5 verbonden aan een Syntra-campus en o 5 van een ander opleidings- of trainingscentra of CVO o 2 personen vanuit het Secundair onderwijs, o 3 personen vanuit Onderwijsnetten/koepels of overkoepelde raden

• 3 personen vanuit Vlaams Onderwijsbeleid • 2 personen vanuit Lokaal beleid • 17 personen vanuit Vlaams beleid rond het thema Werk, waarvan 14 personen van SYNTRA

Vlaanderen en 2 VDAB en 1 Departement WSE. • Verder nog enkele vertegenwoordigers van een Onderzoeksgroep en de pers.

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

15.11.2018 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 pagina 7 van 18

2.3 DIEPTESESSIES

In het kader van het Lerend Netwerk 2.0 organiseerde SYNTRA Vlaanderen samen met Departement Onderwijs en Vorming een aantal dieptesessies waarbij de projectpartners betrokken bij de verschillende goedgekeurde projecten, een toelichting gaven bij hun projecten, de stand van zaken en uitdagingen die ze tegenkwamen. Tijdens deze vergaderingen werden deze uitdagingen gedeeld, wederzijds advies gegeven en konden SYNTRA Vlaanderen en het Departement Onderwijs en Vorming hun vinger aan de pols houden, en knelpunten capteren. Vanuit een bevraging van de projecten aan de start, werd deze werkwijze vormgegeven. Er werden 5 ‘dieptesessies’ georganiseerd, met telkens de focus op 2 of 3 projecten.

OVERZICHT DIEPTESESSIES

16/01/2018 Dieptesessie 1: Social profit en lokale besturen

Betrokken projecten: * DUAKLIM * Duaal Optimaal in de zorg & welzijnssector * Duaal leren, doen werken

11 aanwezigen

26/01/2018 Dieptesessie 2: Auto en technologie

Betrokken projecten: * Onderhoudsmechanica auto * DuoPlus * Duaal leren slim organiseren (EMT + Lassen-constructie)

15 aanwezigen:

29/01/2018 Dieptesessie 3: Groen, bouw, elektriciteit

Betrokken projecten: * Duaal leren Tuinaanleg-tuinbeheer * Electrische installaties 2.0 ABC van Duaal leren

8 aanwezigen:

02/02/2018 Dieptesessie 4: Chemie & Horeca

Betrokken projecten: * Duaal leren inde Chemische procestechnieken * Duotel

5 aanwezigen:

Initieel was er eveneens een dieptesessie gepland met de projecten gelinkt aan de sectoren ‘Voeding’. Deze vergadering werd echter afgelast.

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

pagina 8 van 18 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 15.11.2018

Concreet bundelen we de projecten volgens de studierichtingen waarop ze betrekking hebben − alle projecten hebben betrekking op een studierichting die vanaf september duaal aangeboden wordt binnen Schoolbank op de werkplek (SODW). We gaan dus van standaardtraject tot sector. Dit zorgt immers voor een vergelijkbare context, waardoor er inhoudelijke coherentie is en de inhoudelijke transfereerbaarheid sterker is. Daarnaast zet deze indeling ook in op één van de doelstellingen van de nieuwe ESF oproep, namelijk het versterken van de rol van de sector. De promotoren van de verschillende projecten zijn voornamelijk sectorale instanties, hetzij sectorfondsen, zoals Horeca Vorming, Eduplus, IPV, Vormelek, Educam, Vivo, Constructiv; hetzij sectorfederaties, zoals Agoria (2 projecten). Daarenboven laat deze clustering per sector ons toe om de koppeling te maken met de interne werking van Syntra Vlaanderen, aangesteld als regisseur van de werkplekcomponent. Binnen de afdeling duaal is er immers een team van sectorale accountmanagers actief, wiens taak het is om “bottom up” de noden van de sector te capteren. Zij vormen de link tussen de sectorale partnerschappen en het Vlaams Partnerschap Duaal Leren. Met het oog op een consistent beleid leek het ons opportuun om de accountmanagers te betrekken bij de sessies die betrekking hebben op de sector waarvoor zij verantwoordelijk zijn en waarvoor zij het aanspreekpunt vormen. De inhoudelijke verslagen van deze dieptesessies zijn vindbaar op de website van SYNTRA Vlaanderen: https://www.syntravlaanderen.be/verslagen-en-fotos-lerend-netwerk-duaal-leren-20

2.4 SLOT-EVENT

Op 1/6/2016 vond het slotevent plaats van Lerend netwerk voor Duaal leren 2.0 georganiseerd door SYNTRA Vlaanderen en Departement Onderwijs en Vorming. Dit event ging door in de Koninklijke bibliotheek te Brussel. Doelstelling van dit event was om de verschillende projecten samen te brengen, en succesfactoren voor duaal leren in kaart te brengen vanuit de opgebouwde expertise. Tijdens de workshops werden verschillende ‘learned lessons’ rond verschillende thema’s gebundeld. Deze werden plenair gebracht, en worden nadien vertaald in beleidsaanbevelingen vanuit het lerend netwerk 2.0.

PROGRAMMA

9u30-10u10 Onthaal met koffie

10u10-10u20 Welkomstwoord Karen De wolf (SYNTRA Vlaanderen) en Wouter Pinxten (Departement Onderwijs)

10u20-12u00 Workshops: Deelnemers kiezen 2 workshops (deze worden elk tweemaal georganiseerd) • Workshop 1 : toeleiding – Hoe leerlingen, ouders en werkplekken warm maken

voor duaal leren? • Workshop 2: matching en screening - Hoe zorg je dat juiste jongere op de juiste

werkplek terechtkomt? • Workshop 3: begeleiding van de leerling – Hoe kan de trajectbegeleider en

vakleerkracht hierin ondersteunen? Hoe kunnen ze zich versterken samen met de mentor?

• Workshop 4: evaluatie - Hoe aangeleerde competenties evalueren gedurende gehele traject?

• Workshop 5: maatwerk - Hoe standaardtrajecten aanpassen aan individueel traject en individuele noden en interesses?

12u00 Eindconclusie en slotwoord:

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

15.11.2018 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 pagina 9 van 18

• Plenaire terugkoppeling van de verschillende workshops • Presentatie winnaar wedstrijd ‘Ideaal Duaal’ • Slotwoord Bruno Tindemans (gedelegeerd bestuurder – Agentschap voor

Ondernemersvorming – SYNTRA Vlaanderen)

13u00 Netwerklunch

Tijdens het slotevent werden de plenair verdeelde conclusies visueel eveneens opgenomen via ‘visual harvesting’, waarbij de aanbevelingen visueel worden voorgesteld. Verder werd de dag werd afgesloten door een korte presentatie van één van de winnaars van ‘Ideaal Duaal’, DUALO, een jong team van studenten die aan inzetten op digitale ondersteuning bij matching en screening van leerlingen en werkplekken. In totaal waren er 85 aanwezigen vanuit allerlei geledingen, zo onder andere:

• 28 vertegenwoordigers van secundaire scholen, • 6 vertegenwoordigers van Syntra campussen • 3 vertegenwoordigers van onderwijsnetten • 3 vertegenwoordigers van onderwijsbeleid • 19 vertegenwoordigers van sectororganisaties, • 4 vertegenwoordigers van werkgevers • 28 vertegenwoordigers van beleidsdomein werk, waaronder 17 SYNTRA Vlaanderen

Van de 15 projecten waren er 12 present.

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

pagina 10 van 18 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 15.11.2018

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

15.11.2018 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 pagina 11 van 18

3 COMMUNICATIE EN VERSPREIDING

Doorheen dit project was er naast het samenbrengen van de verschillende partners, eveneens oog voor communicatie rond de verschillende projecten. Zo werden er persberichten voorbereid en verspreid met betrekking tot de events. Verder werd het project voorgelegd op het Vlaams Partnerschap en op de RVB van SYNTRA Vlaanderen. De verschillende inhoudelijke rapporten van de events, zijn ook telkens terug te vinden via de webpagina van het project, een projectpagina op www.syntravlaanderen.be. Hier een greep uit enkele vermeldingen op sociale media: • Tweet door SYNTRA Vlaanderen op 29/09/2017: Lerend netwerk 2.0 is ook: onderlinge infodeling,

capteren beleidsaanbevelingen, met steeds ruimte voor eigen inbreng.#duaal leren

• Tweet door ESF-Vlaanderen op 16/01/2018: Duaal leren on track: uitwisseling van/over

proefprojecten duaal leren kinderopvang #esf #onderwijs #duaalleren #syntravlaanderen

• Tweet op 1/06/2018 door Luc Van Waes (Vivo): Conclusies slotevent lerend netwerk duaal leren,

op originele manier samengebracht.

• Tweet op 16/11/2017 door Essenscia NL: Chemiesector is pionier in #duaalleren. Praktijkgericht

onderwijs kan zeker ook meerwaarde bieden aan hogeschool en universiteit. We kijken uit naar

boeiende studiedag! #duaalnextlevel

• Tweet op 16/11/2017 door Jonas De Raeve (VOKA): Topdag! Vandaag exploreren we de

mogelijkheden van #duaalleren in het hoger onderwijs tijdens event van VOKA, Agorianl, Essencia

en Syntra Vlaanderen

• Tweet op 6/12/2017 door An Katrien Sodermans (SYNTRA Vlaanderen): Duaal leren ook van belang

voor levenslang leren

• Tweet op 6/12/2017 door Sven Brouwers (Syntra Limburg): De toekomst is duaal

• Tweet op 16/11/2017 door Jonas De Raeve (VOKA): Duaal leren is niet conjunctuurgevoelig, maar is

de leervorm van de toekomst

• Tweet op 16/11/2017 door SYNTRA Vlaanderen: Tijd voor interactieve break out sessies #infodeling

#inspiratie #duaalleren #duaalnextlevel

• Tweet op 16/11/2017 door The Adecco Group: Hoe kunnen we duaalleren verder vorm geven

binnen het hoger onderwijs? Inspirerende discussie aan de vooravond van de EU vocational skills

week

• Tweet op 16/11/2017 door Essenscia NL: Bedrijfsleden en onderwijsinstellingen pleiten voor

duaalleren in hoger onderwijs. Dat is conclusie van studiedag SVL in samenwerking met VOKA,

Agoria, Essenscia

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

pagina 12 van 18 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 15.11.2018

• Tweet op 16/11/2017 door Siemens BeLux: Duaal leren leren, een beproefd concept in Vlaanderen.

Best practices and Lessons learned. Studiedag.

Vermeldingen op andere websites met betrekking tot event Hoger onderwijs – Duaal leren • https://www.voka.be/nieuws/bedrijfsleven-en-onderwijsinstellingen-vragen-duaal-leren-het-hoger-

onderwijs • http://www.essenscia.be/nl/PressRelease/Detail/16852 Artikel op eigen website, mbt Event Hoger onderwijs – Duaal leren • https://www.syntravlaanderen.be/bedrijfsleven-en-onderwijsinstellingen-vragen-duaal-leren-in-het-

hoger-onderwijs Met betrekking tot het Event over Duaal leren in hoger onderwijs, verzorgde SYNTRA Vlaanderen op 6

december 2017 een presentatie om de Commissie HBO5 van de Vlor, waarbij de verschillende

beleidsaanbevelingen/ aandachtspunten werden gepresenteerd. Er was specifiek oog voor de

knelpunten, randvoorwaarden en succesfactoren voor duaal leren in het hoger onderwijs.

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

15.11.2018 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 pagina 13 van 18

4 PROCES NAAR BELEIDSAANBEVELINGEN

4.1 VOORBEREIDING BELEIDSAANBEVELINGEN

De beleidsaanbevelingen vanuit dit project werden vanuit 3 bronnen gedestilleerd: • Het lerend netwerk 1.0 eindigde met een aantal beleidsaanbevelingen. Doorheen de dieptesessies

en het slotevent werd gepeild of deze ook aan het einde van Lerend netwerk 2.0 aan de orde zijn. • Vanuit de dieptesessies werden knelpunten en succesfactoren benoemd, waaruit ook

beleidsaanbevelingen kunnen gepuurd worden. • Tenslotte waren de workshops tijdens het slotevent een oefening op vanuit de verschillende

projecten, thematisch, eveneens leerpunten te formuleren, niet enkel naar de organisaties toe, maar eveneens naar het beleid.

Deze verschillende bronnen werden ter voorbereiding van een vergadering over de beleidsaanbevelingen geraadpleegd. Op 22 juni 2018 ging deze vergadering door .Hierop werden een beperkt aantal projectpartners en collega’s van SYNTRA Vlaanderen en Departement Onderwijs en Vorming uitgenodigd om de koppen bij elkaar te steken, en zodoende te komen tot gebalde beleidsaanbevelingen. De moeilijkheid hierbij is dat er vanuit de verschillende projecten verschillende vragen rijzen. Toch hebben we geprobeerd om deze generiek te formuleren. Wat betreft Duaal leren in het hoger onderwijs, werd er vanuit het verslag van het event ‘Duaal leren in het hoger onderwijs’ dat in dit eindrapport reeds vermeld werd, eveneens gecommuniceerd rond aandachtspunten (‘beleidsaanbevelingen’). Deze worden in dit rapport ook nog even meegenomen in een apart onderdeel.

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

pagina 14 van 18 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 15.11.2018

4.2 BELEIDSAANBEVELINGEN DUAAL LEREN

1. DOELSTELLING: Leerlingen in het secundair onderwijs worden versterkt in het kiezen voor een bepaalde studie of toekomstig beroep, om zo ook gemotiveerd te kiezen voor een al dan niet duale opleiding.

AANBEVELING: Daarom zet de Vlaamse overheid sterker in op de ondersteuning van onderwijs- en opleidingsaanbieders, om, eventueel in samenwerking met werkgevers- of sectororganisaties concrete acties aan te bieden. • Concreet is vanuit het decreet duaal leren al de mogelijkheid van ‘verkennende leerlingenstage’

opgenomen (ook wel ‘snuffelstage’ genoemd). Scholen moeten ondersteund worden om deze concreet aan te bieden aan hun leerlingen. Ze moeten optimaal geïnformeerd worden over de mogelijkheden en formules.

• Aanvullend kan er onderzocht worden op welke andere manieren sterker kan worden ingezet op beroepsoriëntatie en studiekeuze voor leerlingen in het secundair onderwijs, dit ook in functie van een gemotiveerde keuze voor een (duale) studierichting in de tweede of derde graad.

Naast de leerlingen zelf, zijn ook ouders in deze een belangrijke doelgroep. Verder is het uitermate belangrijk dat ook leerkrachten en CLB-medewerkers op de hoogte zijn van de mogelijke opties en de tijd nemen om leerlingen te informeren.

2. DOELSTELLING: Duaal leren wordt algemeen gepercipieerd als een kwalitatieve leerweg, minstens evenwaardig aan de voltijdse opleiding. Ouders en leerlingen kiezen positief voor duaal leren.

AANBEVELING: Daarom zet de Vlaamse overheid in op duidelijke communicatie en informatie over duaal leren. In deze communicatie wordt er een antwoord geboden op de bezorgdheden die hierbij reeds gecapteerd worden. Verder wordt duidelijk gecommuniceerd over het verschil met andere mogelijk trajecten die werkervaring combineren met leren, al dan niet binnen onderwijs, en de verschillende actoren betrokken bij Duaal leren. Concreet is het belangrijk voor welke vragen men bij welke actor terecht kan. De Vlaamse overheid stelt cruciale documenten voor het realiseren van een duale opleiding in ‘heerlijk heldere’ taal beschikbaar aan betrokken professionals en het bredere publiek.

3. DOELSTELLING: Leerlingen worden door de klassenraad geadviseerd om in te stappen in duaal leren of niet. Door een kwalitatief screeningsproces, is dit advies beargumenteerd en zorgen we ervoor dat vooral leerlingen gescreend als arbeidsrijp en arbeidsbereid, met motivatie voor duaal leren instappen in het traject.

AANBEVELING: Vanuit de verschillende projecten werd sterk aangegeven dat een kwalitatieve screening een belangrijk stap is voor de uitrol van een kwalitatief systeem van duaal leren, op maat van de leerling. Mogelijke aspecten van een kwaliteitsvolle screening zijn; zelfevaluatie door de leerling, brede basis van bronmateriaal betrekken, vermijden van een loutere momentopname. De Vlaamse overheid ondersteunt leerkrachten door het ter beschikking stellen van kwalitatieve screeningsinstrumenten, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

15.11.2018 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 pagina 15 van 18

4. DOELSTELLING: Bij de matching van leerling en mentor/werkplek/onderneming gaan trajectbegeleiders en leerkrachten uit van de screening van de leerling, maar eveneens van de kenmerken van het bedrijf.

AANBEVELING: Voor de screening van de leerling wordt er vanuit de Vlaamse overheid ondersteunend een toolkit voorzien. Verder kunnen instrumenten ontwikkeld worden waarmee ondernemingen kunnen peilen naar hun ‘arbeidsrijpheid en - bereidheid’ om een leerling duaal leren te omkaderen, en welke inspanningen ze kunnen leveren om een kwaliteitsvolle leer- en werkplek aan te bieden.

5. DOELSTELLING: Incentives voor duaal leren verruimd en verduidelijkt.

AANBEVELING: De Vlaamse overheid zorgt ervoor dat ook eenmanszaken in aanmerking kunnen komen voor incentives in het kader van werkplekleren. Op dit moment is het voor deze werkgevers niet mogelijk om een mentorkorting te ontvangen. Een duidelijk overzicht van de mogelijke incentives voor leerling en ondernemers is in alle geval een goede zaak.

6. DOELSTELLING: Mentoren (ondernemingszijde) en trajectbegeleiders (aanbiederszijde) worden versterkt via verschillende instrumenten tot verdere professionalisering.

AANBEVELING: De Vlaamse overheid brengt de mogelijkheden tot professionalisering voor mentoren en trajectbegeleiders in kaart en zorgt voor duidelijke communicatie. Voor mentoren en trajectbegeleiders is het duidelijk bij welke overheidsdienst ze terecht kunnen met vragen over duaal. Het aanbod tot professionalisering is divers, kwalitatief en de aanbieders stemmen af over de inhoud. Binnen dit aanbod is er minstens aandacht voor 1) belang van communicatie tussen mentor en trajectbegeleider, 2) concrete handvaten voor het begeleiden van het leerproces van leerlingen op de werkplek, 3) concrete handvaten voor kwalitatieve evaluatie

7. DOELSTELLING: Binnen duaal leren wordt ingezet op een kwalitatieve evaluatie van het leerproces. Dit met betrokkenheid van de mentor en ondersteund door kwalitatieve evaluatie-instrumenten.

AANBEVELING: De Vlaamse overheid stelde in het decreet duaal leren dat scholen zelf vorm kunnen geven aan de wijze waarop mentoren betrokken worden bij de klassenraad. Het is belangrijk dat scholen kunnen leren van elkaar en good practices en waardevolle evaluatie-instrumenten worden gedeeld en verspreid. Dit wordt door de Vlaamse overheid gefaciliteerd.

8. DOELSTELLING: In functie van de kwaliteit van de opleiding wordt er binnen duaal geëxperimenteerd met alternatieve trajecten.

AANBEVELING: Binnen duaal leren voor het secundair onderwijs wordt ruimte gemaakt voor flexibele trajecten waarbij verschillende werkgevers betrokken zijn bij eenzelfde opleidingstraject. Hiermee schept men de mogelijkheid voor niche-bedrijven om eveneens te participeren. Hierbij wordt met open vizier gekeken naar verschillende opties, zoals ‘detachering’ van leerlingen of werkgeversgroeperingen.

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

pagina 16 van 18 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 15.11.2018

9. DOELSTELLING: Leerkrachten van duale opleidingen worden versterkt en verder geprofessionaliseerd.

AANBEVELING: Duale trajecten zijn trajecten op maat. Leerlingen worden op de werkplek individueel begeleid, maar ook het leren in de klas wordt een meer gepersonaliseerd leertraject. Wat geleerd wordt is complementair aan leeractiviteiten op de individuele werkplek en remedieert waar nodig vanuit evaluatie van de leerling op de werkplek. Leerkrachten moeten optimaal ondersteund worden op te differentiëren. Hierbij kan er aandacht zijn voor specifieke voorkennis of reeds opgedane ervaring tijdens werkplekleren.

10. DOELSTELLING: Instrumenten voor ondersteuning van taalzwakkere leerlingen bij werkplekleren worden optimaal gedeeld, ook in functie van duaal leren.

AANBEVELING: Er bestaan reeds heel wat instrumenten om werkplekleren te ondersteunen, specifiek voor leerlingen met een lager niveau van Nederlands. (We denken hierbij aan onder andere deze ontwikkeld vanuit VDAB en partners. Dit instrumentarium dient gescreend te worden en waar mogelijk gedeeld onder de aanbieders van duaal leren. Eventueel is verdere ontwikkeling van instrumentarium aangewezen om de toegang tot duaal leren voor arbeidsrijpe en arbeidsbereide leerlingen te maximaliseren.

11. DOELSTELLING: Drempels voor duaal wegnemen door afstemming tussen regionaal en federaal beleid.

AANBEVELING: Duaal leren biedt kansen, ook aan leerlingen die tijdens hun opleiding reeds een leervergoeding wensen te krijgen. In de praktijk komt dit in sommige gevallen neer op het verlies van kindergeld of leefloon. De effecten van deze maatregelen bij duaal leren dienen onderzocht te worden en geremedieerd

12. DOELSTELLING: Duaal leren blijven leren

AANBEVELING: Scholen en opleiders die kiezen voor duale opleidingen, sectoren en werkgevers die hun schouders onder duaal leren zetten: ze kiezen voor vernieuwing en innovatie. Dit gaat gepaard met heel wat vragen en onzekerheden. Door het samenbrengen van deze partners, versterkt de Vlaamse overheid deze cruciale actoren in de uitrol van duaal leren. Vanuit deze gemeenschap kunnen gedeelde problemen worden aangekaart en oplossingen worden uitgewisseld. Concrete knelpunten kunnen via deze gemeenschappen gecapteerd worden en beleid kan worden bijgestuurd. Als bron van goede voorbeelden dienen deze ambassadeurs optimaal geïnformeerd te worden. Waar het centrale lerend netwerk met dit project zijn einde kent, willen we regionale overlegplatformen stimuleren om op regionaal niveau gericht in te zetten op het versterken van netwerken tussen aanbieders en partners in de uitrol van duaal leren.

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

15.11.2018 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 pagina 17 van 18

4.3 AANDACHTSPUNTEN VOOR DUAAL LEREN IN HOGER ONDERWIJS

1. DOELSTELLING: Knelpunten voor duaal leren in hoger onderwijs worden aangepakt.

• Inzetten op een Mind-shift binnen academische opleidingen door experimenteren met kwaliteitsvol werkplekleren ook in deze opleidingen te faciliteren.

• Werkplekleren mag geen studieduurverlenging betekenen. • Verduidelijking over het statuut van de lerende op een werkplek binnen een opleiding hoger

onderwijs • Financiële ruimte voor kwaliteitsvolle begeleiding en coaching, ontwikkeling van geschikte

instrumenten om duaal leren in hoger onderwijs vorm te geven • Veranderingen in de arbeidsmarkt mogen geen plotse wijzigingen in opleidingsaanbod

betekenen. Duaal leren mag niet conjunctuurgevoelig zijn.

2. DOELSTELLING: Onderzoeken van optimaal breed faciliterend overheidskader, vertrekkend vanuit learned lessons

• Uitwerken van een faciliterend, breed kader vanuit de overheid, dat ruimte geeft voor flexibele invulling. Hierbij is het belangrijk om oog te hebben voor de autonomie van de opleidingsverstrekkers.

• Vertrekken van de lessen die reeds gereeds zijn vanuit duaal leren, verder bouwen op reeds bestaande initiatieven en instrumenten. Onderzoeken welke visie vanuit duaal in het secundair kan verbreed worden (begeleiding en evaluatie, vergoeding, …)

• Verduidelijken van het concept duaal, een duidelijke positionering op het continuüm van werkplekleren.

3. DOELSTELLING: Verder vorm geven aan duaal leren in het hoger onderwijs vanuit praktijkvoorbeelden en proeftuinen.

• Vanuit concrete proefprojecten vorm geven aan het concept. • Co-creatie, partnerschappen: samenwerkingen faciliteren, cruciaal voor het slagen van duaal

leren. • Ruimte maken voor experiment en innovatie: instelling overschrijdend, interdisciplinair • Zowel vanuit hogescholen als bedrijven wordt met enthousiasme gesproken over duale trajecten.

Vanuit deze ‘goesting’ kan gewerkt worden aan pilootprojecten in het hoger onderwijs.

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////

pagina 18 van 18 Eindrapport Lerend netwerk duaal leren 2.0 15.11.2018

5 BIJLAGEN

KICK-OFF LEREND NETWERK DUAAL LEREN 2.0 – 29 SEPTEMBER 2017

• BIJLAGE 1: Deelnemerslijst gehandtekend • BIJLAGE 2: Verslag van de kick-off • BIJLAGE 3: Overzicht van de betrokken projecten, goedgekeurd binnen ESF oproep 391.

EVENT DUAAL LEREN IN HOGER ONDERWIJS – 16 NOVEMBER 2017

• BIJLAGE 4: Deelnemerslijst gehandtekend • BIJLAGE 5: Verslag

DIEPTESESSIE 1:SOCIAL PROFIT & LOKALE BESTUREN – 16 JANUARI 2018

• BIJLAGE 6: Deelnemerslijst gehandtekend • BIJLAGE 7: Verslag

DIEPTESESSIE 2: AUTO & TECHNOLOGIE – 26 JANUARI 2018

• BIJLAGE 8: Deelnemerslijst gehandtekend • BIJLAGE 9: Verslag

DIEPTESESSIE 3: GROEN, BOUW & ELEKTRICITEIT – 29 JANUARI 2018

• BIJLAGE 10: Deelnemerslijst gehandtekend • BIJLAGE 11: Verslag

DIEPTESESSIE 4: CHEMIE & HORECA – 2 FEBRUARI 2018

• BIJLAGE 12: Deelnemerslijst gehandtekend • BIJLAGE 13: Verslag

SLOTEVENT LEREND NETWERK DUAAL LEREN 2.0 – 1 JUNI 2018

• BIJLAGE 14: Deelnemerslijst gehandtekend • BIJLAGE 15: Verslag