Dossier

Red-de-restjes

13/6/2017

Lerend netwerk van Lokale besturen tegen voedselverlies

Red de restjes …

Voedselverlies is wereldwijd een probleem. Ook in Vlaanderen komt er heel wat

voedsel in de vuilnisbak terecht. De Vlaamse overheid en de actoren van de

voedingsketen hebben zich met de “Roadmap voedselverlies” geëngageerd om dit

voedselverlies tegen 2020 met 15% te doen dalen.

Wie de problematiek een beetje volgt weet dat Vlaco sinds enkele jaren al heel wat

werk verricht heeft om deze doelstelling te bereiken. Vlaco zette het thema “Red de

restjes” op de agenda tijdens het kringloopweekend in juni 2016 waar men toen al

kon deelnemen aan tal van “Red de restjes” activiteiten. De Vlaco-lesgevers gaven

kookworkshops, de foodtruck reisde door het land, via duizenden broodzakken werd

de boodschap verspreid en daarnaast werden folders, brochures verspreid, maar ook

infosessies gegeven … Tal van lokale besturen maken inmiddels gebruik van de

ondersteuning die Vlaco biedt om deze activiteit te organiseren.

Naast al deze activiteiten, werkt Vlaco ook mee aan het netwerk van lokale besturen

tegen voedselverlies. Dit netwerk kadert in het nieuwe “Uitvoeringsplan huishoudelijk

afval en vergelijkbaar bedrijfsafval” (Actie 30). Het plan voorziet dat dit netwerk lokale

besturen zal ondersteunen bij hun beleid rond voedselverlies. Het netwerk wordt

getrokken door de OVAM en het departement Omgeving Partners van het netwerk

zijn de VVSG, Komosie en Vlaco. Het netwerk focust zich momenteel op het

organiseren van workshops rond concrete opportuniteiten m.b.t. voedselverlies en

gaat daarbij uit van goede praktijkvoorbeelden. De dossiers die worden

samengesteld op basis van die workshops kan je downloaden op:

http://www.voedselverlies.be/voor-professionals#Lokale-overheden

Naar aanleiding van 25 jaar Vlaco organiseerden Vlaco en het lerend netwerk

voedselverlies een workshop over “Red de restjes”. Werken rond het thema “Red-de-

restjes” is immers een van meer succesvolle mogelijkheden voor lokale besturen om

rond voedselverlies te sensibiliseren. Ze kunnen hiervoor samenwerking met

verschillende instanties of organisaties zoals Vlaco en Velt. Dit dossier is een verslag

van de workshop. De methodiek wordt uitgelegd maar ook de informatie die uit de

workshop naar voor kwam, de doelgroepen die best worden benaderd en de

verwachtingen t.a.v. een instantie als Vlaco. In bijlage is aanvullende informatie

opgenomen zoals nuttige tips en verwijzingen naar concrete instrumenten en

campagnes. Dit dossier geeft met andere woorden heel wat informatie aan lokale

besturen om een werking rond “red de restjes” te ontplooien.

Workshop: “men onderschat den overschot: red de restjes!

Roger Van der maelen, lesgever bij Vlaco, gaf een korte inleiding in de problematiek

en lichtte vervolgens de methodiek toe. De deelnemers dachten na over de beste

methodiek, welke doelgroep ze best bereikten en waar men best aan de slag ging.

Tenslotte peilde Roger ook naar wat van Vlaco verwacht wordt.

De deelnemers kozen uit volgende:

methodieken:

- het spel RDR

- een wedstrijd

…

locatie

- website

- markt

- school

…

doelgroep

- jongeren

- verenigingen

…

Uit ieder van de drie categorieën koos men één optie en stelden zo een “treintje”

samen met de volgens hen beste methodiek om op een bepaalde locatie de gekozen

doelgroep het best te bereiken.

De treintjes die de verschillende groepen samenstelden, verschilden erg maar

maakten duidelijk dat men tal van mogelijkheden heeft om succesvol met dit thema

aan de slag te gaan.

Zo bleek dat scholen een interessante doelgroep zijn. Er werd voorgesteld om in

scholen van start te gaan met een “food battle” (zie bijlage). Anderen stelden voor om

een spel of quiz te maken en daaraan de nodige pedagogische ondersteuning te

geven door het ontwikkelen van didactisch materiaal. Vlaco zou bijvoorbeeld een

kant-en-klaar pakket kunnen maken (met een spel, een quiz, wedstrijd) dat

onmiddellijk bruikbaar en breed inzetbaar is. Kinderen kunnen hun ouders sterk

beïnvloeden, werd opgemerkt, en door te werken naar kinderen op school en linken

te leggen naar bijvoorbeeld de klimaatproblematiek zou men wel een heel sterk

signaal kunnen geven, zo “de ouders een zetje kunnen geven” en op die manier er

een “gewoonte van maken in gezinsverband” (foto)

Een andere interessante doelgroep was dan zeker ook het verenigingsleven. Die

zouden kunnen optreden als ambassadeurs van bepaalde “best practices”. Men zou

kunnen meewerken aan “(klimaat)festivals” via workshops met restjes.

Buurtfeesten zouden een goede locatie zijn omdat daar heel concreet met restjes

kan gewerkt worden. Ook markten en boerenmarkten zijn een ideale plek om uit te

pakken met kookdemonstraties en meteen kan dan ook promotie gemaakt worden

voor lokale voeding. Met demo’s kan men aantonen hoe je voedselverlies kan

voorkomen door te werken met restjes. Hiervoor zou een “Red-de-restjes-handboek”

kunnen worden uitgewerkt. Met een databank zou men vraag en aanbod beter op

elkaar kunnen afstemmen.

Een andere groep pleitte er voor om naar de horeca te werken. Een “goede kok”

heeft geen restjes” werd opgemerkt en zij weten perfect hoe men restjes kan

verwerken en zouden eventueel zelfs “restjesmaaltijden” op de kaart kunnen zetten.

Ook werken in de grootwarenhuizen is een interessante locatie. Het voorbeeld

wordt gegeven van een supermarkt die stickers met de boodschap “snelverkoop” op

bijna vervallen voeding, vervangt door stickers “samen tegen verspilling” en zo heel

wat succes had ( foto’s gevraagd).

Eén groep pleitte ervoor om bij mensen thuis te gaan en daar eens te kijken naar de

inhoud van de frigo en wat men daar met de restjes van zou kunnen maken en zo de

mensen aan te moedigen om die toch wekelijks eens leeg te maken. En waarom zou

men in Vlaanderen, zoals vroeger “Vrijdag visdag” was, van een “Vrijdag Restjesdag”

lanceren. Vlaco zou daarop kunnen inspelen door recepten en ideeën te verspreiden

via sociale media.

Er was ook een pleidooi om naar volwassenen te werken met een website en sociale

media. Vlaco zou dan “een drijvende kracht kunnen zijn in een community ( foto),

een brede beweging die op tal van (sociale) media actief is. In dit kader werd dan

ook gepleit voor een meer langdurige campagne. Daarbij zou men dan ook kunnen

denken aan een label, vergelijkbaar met het label van Horeca Vlaanderen.

De verwachtingen naar Vlaco toe zijn talrijk. In essentie was er wel duidelijk de

vraag naar omkadering, inspiratie om aan de slag te gaan met ‘best practices’ en

ook vooral materiaal, bruikbare tools voor de begeleiding, didactisch materiaal,

pedagogische knowhow en de lesgevers, communicatie/informeren en lesgevers

(foto).

Met dit dossier wordt alvast heel wat materiaal verzameld. In de bijlagen van dit

dossier staan de links naar andere websites met meer info over werken met “Red de

restjes”.

En in oktober 2017 werd alvast, samen met Limburg.net. een campagne tegen

voedselverlies opgezet: “Slim omspringen met restjes brengt geld op”. Voor deze

gelegenheid werd een receptenboekje gemaakt dat je gratis kan downloaden op

www.limburg.net/kokenmetrestjes

Wil je op de hoogte blijven van deze problematiek? Volg ons op #voedselverlies en

op Twitter, abonneer je op Vlacovaria en check www.redderestjes.be

Bijlage: Vlaco materiaal rond “red-de-restjes”

Een vorming boeken bij Vlaco

Vlaco recepten met restjes

recepten voor confituur, soep, bodding …

http://www.vlaco.be/sites/default/files/generated/files/page/receptenfiches.pdf

http://www.vlaco.be/sites/default/files/generated/files/page/receptenfiches-obd.pdf

http://www.vlaco.be/sites/default/files/generated/files/page/recepten.pdf

Vlaco informatiemateriaal

Te downloaden op http://www.vlaco.be/publicaties?tag=63

Folder “Voedselverlies? Lekker Niet!”

Brochure “ Voedselverlies … en wat u er zelf aan kunt doen.

Lekker creatief in de biologische kringloop”

Poster

Gezelschapsspel Red-de-Restjes

Handig tipboekje … ergens te downloaden ???

Vlaco artikels: “Maak eens een feestmaal van restjes!”

http://www.vlaco.be/nieuws/maak-eens-een-feestmaal-van-restjes

27 DECEMBER 2016

De feestdagen zijn weer aangebroken. Tijden van gezelligheid en lekker samen

tafelen. Tonnen voedsel worden ingeslagen, want je kan beter teveel in huis

hebben dan te weinig. Maar wat doe je dan met al die restjes? De vuilnisbak in?

Vlaco geeft je #10 tips om voedselverspilling aan de feesttafel te voorkomen.

1# Winkel slechts één keer per week. Zo plan je beter in wat je die week op tafel zet

én kan je ingrediënten spreiden over meerdere maaltijden. Bovendien scheelt het al

snel zo’n 20% tot 30% in je budget.

2# Moedig je feestgangers aan om een bewaarpotje mee te nemen. Zo kunnen ze de

restjes van jouw overheerlijke feestmaaltijd mee naar huis nemen.

3# Zet niet teveel eten tegelijkertijd op tafel maar vul bij wanneer er iets op is.

4# Op het einde van de Feestdagen kan je een Restjes-afterparty

organiseren. Roep al je vrienden en familie op om hun restjes mee te nemen en

organiseer daarmee een heerlijk Restjes-Feestmaal.

5# Hou je van een maaltijd met lekker veel sausjes en dressings? Serveer ze toch

apart. Je kan de restjes veel beter bewaren als er nog geen dressing overheen zit.

#6 Teveel vlees over? Bak alles op, op die manier blijft het langer houdbaar in de

koelkast. Krijg je het toch nog niet op tijd op? Invriezen is de boodschap!

#7 Kan je toch niet weerstaan aan de lokgroep “beter teveel in huis dan te weinig”?

Zorg dan dat het “te veel” langer houdbare producten zijn. Denk bijvoorbeeld aan

noten of toastjes.

8# Teveel soep gemaakt maar je krijgt die deze week niet meer opgegeten?

Invriezen die handel! Noteer de bereidingsdatum op het invriesbakje en geniet tot

maximum drie maanden na datum van je heerlijke feestsoep.

9# Restjes maar geen inspiratie? Op webchef.be tik je jouw ingrediënt in en krijg je

binnen een paar seconden honderden online recepten om de hoekjes van je koelkast

mee op te ruimen. Via deze link kan je ook een paar van onze Red de Restjes

Recepten uit proberen. Een extra finishing touch voor elke maaltijd!

10# Last but not least, voorzie aangepaste porties voor kinderen.

Bijlage: inspiratie

Workshop Redderestjes van de intercommunale Durme

Moervaart (IDM)

http://www.idm.be/598455.fil

Kliekipedia – was actie in Nederland – info staat nu op https://www.voedingscentrum.nl/restjes

http://www.voedingscentrum.nl/nl/mijn-boodschappen/eten-bereiden/koken-met-

restjes-en-kliekjes.aspx

veilig restjes eten

http://www.voedingscentrum.nl/nl/thema-s/5xveilig/Kliekjes.aspx

NICE voedingsinformatiecentrum https://www.nice-info.be/documenten/nutrinews_pdf/04_voedselverspilling0612.pdf

KVLV

Kookboek 'No Waste Cooking'

http://www.kvlv.be/NL/Nieuws/articleType/ArticleView/articleId/1126/Nieuwe-KVLV-

boeken

In dit boek ontdek je algemene tips om je voedselverspilling tot een minimum te

herleiden. Met inventieve recepten tover je overschotjes van ingrediënten of

gekookte restjes snel om tot nieuwe gerechten.

http://extranet.kvlv.be/Default.aspx?tabid=11337&CategoryID=15&List=1&SortField=

DateCreated+DESC,ProductName&Level=a&ProductID=383&Language=nl-NL

EWWR_Prevention Thematic Days 2014 Stop food waste

http://www.ewwr.eu/en/support/thematic-days-2014-stop-food-waste

http://www.ewwr.eu/docs/PTD/6_EN_PTDs_2014_workshop-

cooking_with_leftovers.pdf

VELT

http://www.velt.be/ecologisch-leven-je-keuken/halt-aan-voedselverspilling

http://www.velt.be/vorming-onderwijs/vorming/vormingen-voeding/koken-met-restjes

http://www.velt.be/vorming-onderwijs/vorming/vormingen-voeding/lang-leve-de-appel

http://www.velt.be/lang-leve-de-oogst-workshop

http://www.velt.be/ecosmos

www.voedselverlies.be

Leer koken met restjes: Belanden bij jou thuis volgende voedingswaren nog vaak in

de vuilnisbak? Ze vormen nochtans de basis voor enkele lekkere en snelle maaltijden

en tussendoortjes. Laat je inspireren.

http://www.voedselverlies.be/koken

http://www.voedselverlies.be/gerechten-met-oud-brood

Koelkastinorde? Op de website www.koelkastinorde.be vind je alle info over het goed koel bewaren van voedsel. Met een nieuwsbrief, blogs en fimpjes op Youtube wordt de info verspreid. Red-de-restjes vind je op http://koelkastinorde.be/#videos

Food battle 2.0

De FoodBattle is ontwikkeld door Wageningen UR Food & Biobased Research, Voedingscentrum en Milieu Centraal. Deelnemers proberen drie weken lang zo min mogelijk te verspillen. Ze houden bij hoeveel voedsel zij weggooien en kunnen zichzelf daarbij meten aan anderen. Tijdens de FoodBattle krijgen ze tips voor slim kopen, koken en bewaren. Deelnemers bepalen zelf wanneer ‘hun’ FoodBattle begint en hoe lang deze duurt. “Organisaties kunnen de FoodBattle optimaal integreren in

hun beleid en zo synergie creëren met andere initiatieven van hun organisatie, zoals duurzaam voedsel, gebruik van grondstoffen, afvalmanagement of circulaire economie. Alle info: www.foodbattle.nl

Campagne: National leftover dag

De nationale overschot dag is een campagne gestart in Australië en drong dit jaar

ook door in Ierland en was een hit op de sociale media.

About National Leftovers Day

http://www.foodwise.com.au/foodwaste/national-leftovers-day/

http://www.foodwise.com.au/about-national-leftovers-day/

National Leftovers Day is an event encouraging Australians to love their leftovers and

reduce food waste during the festive season and all year round.

Launched in 2009 by not-for-profit organisation DoSomething!, National Leftovers

Day shines a light on the $8 billion of food thrown out in Australia each year. It’s all

about saving money and helping the environment by making the most of our food.

The Facts on National Leftovers Day

• Each year, Australians throw out $8 billion dollars worth of food. That’s 4

million tonnes of edible food being sent to landfill.

• DoSomething! estimate that hundreds of thousands of dollars worth of food

will go to waste during the festive season, where food continues to be

Australians the single biggest expenditure item.

• Leftovers make up 27% of all food thrown out by Australian households. That’s

second only to fruit and vegetables which account for 33%.

• 450,000 garbage trucks worth of food is wasted in Australia each year.

There are many different ways to be a part of National Leftovers Day:

• Get Inspired | Find out what Australia’s favourite chefs will be cooking up with

their leftovers to get inspired for National Leftovers Day this year. Check out

their selections in our Christmas Special Meal Plans.

• Get planning | Making a easy, simply plan for food during the festive season

is the best way to save money and waste less. By knowing your numbers,

writing (and sticking to!) a shopping list, and being realistic, you can have a

delicious, generous Christmas, minus the waste. Check out the FoodWise

Meal planner to get started.

• Cook it up | Get into the kitchen and use up your leftovers. Whether it’s

transforming them into a new meal or simply reheating, National Leftovers Day

is about shining a light on these wonderful food resources. Christmas is a

great time to get into good habits and set a trend for the coming year. Try

making a personal pledge to waste less in the year ahead.

• Get food safe | Make sure your food lasts as long as possible with the Food

Safety Information Council’s handy holiday tips

• Tell your friends | Share the word about food waste and what you’re doing to

reduce it this festive season. You could plan a National Leftovers Day lunch to

share your leftovers with friends, make them jealous with photos on social

media

• Join the community | Get great tips, delicious ideas and share your plans for

the day by joining us on FoodWise Facebook. We’ll be sharing great recipes

from your favourite chefs, useful advice and some festive cheer, all in the lead

up till Christmas. Come say hi!

Help fight food waste by getting involved with National Leftovers Day. Check out our

recipes for leftovers, FoodWise Meal Plan and become part of the FoodWise

community for tips, ideas and to share your leftover plans with others.

Ook in Ierland

http://www.stopfoodwaste.ie/

Bijlage: Het netwerk lokale besturen

Voedselverlies is wereldwijd een probleem. In Vlaanderen komt er per persoon jaarlijks 17 kg voedsel

in de vuilnisbak terecht. Een deel daarvan is nog perfect eetbaar. Dat er zelfs ongeopende

verpakkingen worden aangetroffen maakt duidelijk dat er veel voedsel verloren gaat.De Vlaamse

overheid en de actoren van de voedingsketen hebben zich met de “Roadmap voedselverlies”

geëngageerd om dit tegen 2020 met 15% te doen dalen. Ook de lokale besturen in Vlaanderen willen

er op inzetten. In heel wat gemeenten zijn organisaties al actief rond de verschillende aspecten van

voedsel. Ze combineren aandacht voor duurzaamheid en afvalpreventie met het herverdelen van

voedsel en de lokale productie ervan. Het thema voedselverlies werd daarom ook opgenomen in het

nieuwe pas goedgekeurde “Uitvoeringsplan huishoudelijk afval en vergelijkbaar bedrijfsafval” (Actie

30).

Wat is het netwerk?

Het nieuw “Vlaams netwerk van lokale besturen tegen voedselverlies” wil lokale besturen

ondersteunen en stimuleren bij het regisseren of coördineren van een beleid rond voedselverlies. Dit

netwerk wordt getrokken door de OVAM en het departement Omgeving. Partners van het netwerk zijn

de VVSG, VVP, Vlaco en Komosie. Het netwerk is complementair aan de lerende netwerken die

Komosie op dit vlak reeds organiseert.

Wat doet het netwerk?

1) het organiseren van een overlegstructuur op Vlaams niveau (dLNE, OVAM, Komosie, VVSG,

Vlaco).

2) het organiseren van workshops voor lokale besturen rond concrete thema’s om ervaring en

praktijkvoorbeelden uit te wisselen.

3) de realisatie van een praktijkboek.

Een eerste thema dat werd bekeken is de problematiek van de voedseldistributie. Met dit verslag van

workshop “Restorestjes” verkenden we de mogelijkheden en beperkingen om met de “restorestjes” de

problematiek van de voedseloverschotten in de horeca aan te pakken.

Meer info hierover?

Wil je meewerken aan dit netwerk? Dat kan: voedselverlieslokaal@vlaanderen.be

Voor meer info over de ketenroadmap: www.voedselverlies.be

Je kan je er ook abonneren op het e-zine voedselverlies dat om de drie maanden verschijnt en je op

de hoogte houdt van komende studiedagen, nieuwe onderzoeksresultaten en internationale

ontwikkelingen. Of nog sneller: volg het op #voedselverlies op Twitter.

Lerend netwerk van Lokale besturen tegen voedselverlies