Annelies Scholaert OVAM

Beleid rond bioplastics

Kunststoffen in een circulaire economie

Een beleidsvisie

Annelies Scholaert

7/06/2019 │ 3

Inhoud

OVAM: van afval- naar materialenbeleid Circulaire economie en kunststoffenstrategie

Europese context Vlaamse context

Beleidsvragen en antwoorden voor bioplastics

7/06/2019 │ 4

OVAM: van afval naar materialenbeleid Innovatief materiaalbeleid is nodig Belang van ecodesign Belang van waardeketens

Resource mining

Transport

Material production

Transport

Material use

WASTE

Transport

M ATERIALS

OESO (2012)

7/06/2019 │ 5

Asbestafbouw Team Bio Team

Productketens Team Lokaal

Materialenbeheer Team Bouw Team

Reststromen

Vlaanderen Circulair

Vlaanderen Mooi Dossierbeheer

…

…

Internationaal beheer

OVAM organigram (sinds 2018)

Onderzoek & Monitoring

Europese context: Circulaire economie en kunststoffenstrategie

2015 : EU package “CE” Herziening afvalrichtlijnen

2018 : EU Strategy for Plastics in the Circular Economy’ Kunststoffen beschouwd als belangrijk aandachtspunt

2019 : A Circular economy for plastics Strategisch onderzoeksprogramma voor 2020 en daarna

7/06/2019 │ 7

Stimuleren van ‘design for circularity ’

Verhoogde selectieve inzameling

Boosten van recycled content

Verminderen macroplasticsvervuiling: Single Use Plastics directive (incl. vistuig)

Verminderen van microplasticsvervuiling

REACH?

Regelgevend kader voor biodegradeerbare kunststoffen

Strategic Research Innovation Agenda for Plastics (2019)

Horizon 2020: 100miljoen euro extra middelen (tot 2020)

Chemische recyclage!

Ondersteuning alternatieve grondstoffen (LCA’s voor recyclaten en biomassa)!

Verspreiden van kennis Multilaterale samenwerking

buiten EU

7/06/2019 │ 8

Vlaamse context (OVAM): Circulaire economie en kunststoffen

EU-kader Uitvoeringsplan Huishoudelijk Afval

en gelijkaardig Bedrijfsafval 2016-2022 Programma Mooimakers

Actieplan duurzaam beheer biomassa(rest)stromen 2015-2020’

Beleidsprogramma Materiaalbewust Bouwen in kringlopen 2014-2020

Geïntegreerd Vlaams actieplan voor de bescherming van het Belgische deel van de Noordzee

Vlaams verpakkings- en zwerfvuilbeleid 2.0

Bundelen tot een overzichtelijk beleidsplan voor kunststoffen

De circulaire economie is meer dan alleen recycleren. Bron: Vlaanderen Circulair (OVAM)

BIOPLASTICS

7/06/2019 │ 10

Bioplastics (indeling volgens Europese Commissie)

Biobased Natural biomass-based polymers Synthetic biomass-based polymers

Bio-functionality (either biobased or petrochemic) Bio-compatible polymers (medical sciences) Biodegradable polymers

Oorsprong versus eigenschap

Source: European Bioplastics

7/06/2019 │13

Enkele beleidsvragen en antwoorden Hoe kan de burger bioplastics herkennen?

Uitzicht? Recyclingcode? Labels (vrijwillig ; andere greenwashing)

Belang van uniforme standaarden en labels

Biogebaseerd: Percentage van hernieuwbare grondstoffen (% biogebaseerd) Percentage of hernieuwbare koolstofinhoud (% biogene koolstof

via meten van beschikbare 14C)

(DinCertco) (NEN) (Tüv Austria Belgium)

Biodegradeerbaarheid Anaërobisch Industriële compostering Thuiscompostering Bodem Zoetwater Marien milieu

Standaarden (OWS):

“Een biodegradeerbaar materiaal is niet per se composteerbaar, maar composteerbare materialen zijn

biodegradeerbaar.”

Worldwide

Europe US Australia

Plastics ISO 17088 EN 14955 ASTM D6400 AS 4736

Plastic Packaging ISO 18606 EN 13432

Paper coating ASTM D6868

Certificatie en labels

Industriële compostering Thuiscompostering

(VS)

Biodegradatie in specifieke milieus

Biodegradatie is afhankelijk van specifieke omstandigheden Biodegradeerbare kunststoffen zijn GEEN oplossing voor zwerfvu

in het milieu

Zwerfvuil moet ten allen tijde voorkomen worden! Passende verwerkingsmethodes voor bioplastics!

Na 3 jaar in het milieu

De circulaire economie is meer dan alleen recycleren. Bron: Vlaanderen Circulair (OVAM)

BIOPLASTICS

7/06/2019 │ 19

Technische cyclus: inzameling van kunststoffen in Vlaanderen Verhogen van selectieve inzameling van kunststoffen zowel van huishoudens als bedrijven

+ proefprojecten bij diverse sectoren (bv. bouw) + inzet op kennisdelen en bewustmaking (specifieke campagnes, Cirkeltips.be)

7/06/2019 │ 20

Enkele gemeentes met roze zak - inzameling

7/06/2019 │ 21

Gefaseerde uitrol P+MD (2019-2021)

Schaaltjes, vlootjes en bakjes

Potjes en tubes

Folies

Zakjes

Flessen

Flacons

7/06/2019 │ 22

Welke bioplastics in de p+md?

Moeilijk recycleerbaar, stoorfactor

Niet biodegradeerbaar, niet composteerbaar, OK

Hoge kwaliteit van compost/ digestaat in Vlaanderen behouden Hoofddoel blijft recycleren van organisch materiaal, niet

composteren van kunststoffen Bij openen van gft-route hoog risico op inflow van niet-

composteerbare kunststoffen Wel indien grote monostroom: overeenkomst met

ophaler/verwerker

Thuiscompostering op eigen risico Test condities versus ‘real life’ condities -> Europese Commissie

Verpakkingen met HOME Ok compost label (Vlaco i.s.m. OWS)

Biologische cyclus

Huidige onzuiverheden kunnen voorkomen worden door composteerbare kunststoffen

Andere specifieke toepassingen

Bescherming van visnetten

Aquacultuur Agricultuur & horticultuur

Toegevoegde waarde!

7/06/2019 │ 25

Ambities en uitdagingen voor toekomstig kunststofbeleid

Circulaire economie is meer dan alleen recycleren: Reduce, Reuse, Recycle

Reduce & Reuse: Omzetten van de Europese ‘Single Use Plastics’ richtlijn Omzetten van de Europese plastic zakjes richtlijn Verpakkingsbeleid: o.a. minder overbodige verpakkingen

7/06/2019 │ 26

‘Single Use Plastics’-Richtlijn: ook voor bioplastics

“A ban on selected single-use products made of plastic for which alternatives exist on the market: cotton bud sticks, cutlery, plates, straws, stirrers, sticks for balloons, as well as cups, food and beverage containers made of expanded polystyrene and on all products made of oxo-degradable plastic. Measures to reduce consumption of food containers and beverage cups made of plastic and specific marking and labelling of certain products. Extended Producer Responsibility schemes covering the cost to clean-up litter, applied to products such as tobacco filters and fishing gear. A 90% separate collection target for plastic bottles by 2029 (77% by 2025) and the introduction of design requirements to connect caps to bottles, as well as target to incorporate 25% of recycled plastic in PET bottles as from 2025 and 30% in all plastic bottles as from 2030.”

7/06/2019 │ 27

Single-use plastic items

Consumption reduction

Market restriction

Product design requirement

Marking requirements

Extended producer responsibility

Separate collection objective

Awareness raising measures

Food containers X X X

Cups for beverages X X X

Cotton bud sticks X Cutlery, plates, stirrers, straws X

Sticks for balloons X

Balloons X X X Packets & wrappers X X

Beverage containers, their caps & lids - Beverage bottles

X X X

X X X X

Tobacco product filters X X

Sanitary items: - Wet wipes

X X

X

- Sanitary towels X X

Lightweight plastic carrier bags X X

Fishing gear X X

7/06/2019 │ 28

Omzetting gebeurt nationaal (i.s.m. federale niveau en gewesten) (2 jaar)

VLAREMA 7 wijzigingen: o Evenementen: geen wegwerpdrankverpakkingen (2020) (tenzij

90% selectieve inzameling)

o Overheden:

• geen wegwerpdrankverpakkingen (2020) • geen wegwerpverpakkingen voor bereide voedingsmiddelen

(2022)

o Geldt voor alle wegwerpmaterialen (papier, plastic, metaal etc.)

7/06/2019 │ 29

Europese richtlijn rond plastic zakjes Duidelijke reductiedoelstellingen

Max. 90 zakjes / inwoner tegen 2019 Max. 40 zakjes / inwoner tegen 2025 !

Niet vervangen door bioplastic, maar wel zakjes ontmoedigen en herbruikbare tas promoten.

VLAREMA 7: geen gratis zakjes meer uitdelen aan de kassa o Niet alleen supermarkten (al enige tijd zo) o Alle verkooppunten

7/06/2019 │ 30

Verpakkingen

Industrie werkt aan ‘Roadmap voor voedselverpakking van de toekomst’ (o.l.v. Pack4Food, Vlaamse speerpuntclusters): o circulaire en innovatieve verpakkingen (!voedselverlies) Green Deal met distributiesector en verpakkingsverantwoordelijken in de maak o Hoe worden producten op de markt gezet o Innovatieve distributiemethoden o consumentengedrag

Erkenning FostPlus: verfijning van GroenePunt-bijdragen

7/06/2019 │ 31

Take home message Bioplastics als deel van de Circulaire Economie en kunststofstrategie

Niet 1 op 1 vervangen van fossiele kunststoffen door bioplastics. Reduce, reuse, recycle!

Biodegradeerbare/composteerbare kunststoffen

Kwaliteit van compost/ digestaat in Vlaanderen bewaren Toegevoegde waarde (eigenschap in specifieke toepassing) Nood aan toewijzen van specifieke toepassingen -> EU

Biogebaseerde kunststoffen Aansluiten op kringlopen (p+md) Toegevoegde waarde: o milieuwinst? o nieuwe performantie-eigenschappen? o minder complexe samenstelling ? o minder additieven nodig? Nood aan criteria voor biobased producten voor incentive -> EU

Dank voor uw aandacht Zijn er nog vragen?

Vlaamse overheid Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij Stationsstraat 110 2800 Mechelen T 015 284 284 F 015 203 275 www.ovam.be info@ovam.be Klik hier om nog tekst in te voeren.

32