Eikenhakhout - Routemaker · Eikenhakhout 38 km 1 De Overijsselse Vecht Los en laadplaats in de...

EIKENHAKHOUT

ROUTE 38 km

Een heerlijke fietstocht vol historie over de oude hakhoutcultuur die in deze omgeving veelzichtbare sporen heeft achtergelaten. Onderweg komt u langs bijzondere hakhout percelen,oude hakhout stoven en natuurlijk de prachtige Vecht die een belangrijke rol heeft gespeeld bijhet transport van eek.

Deze route is gemaakt door Landschap Overijssel.

2019

1

2

3

4

56

7

8

9

10

11

12

13

1415

16

17

18

19

20

2122

Eikenhakhout

EikenhakhoutHoe kom ik bij het startpunt?Startpunt: NS station Dalfsen, Stationsweg 4, 7722 HA Dalfsen. Hier is ook een ruime gratisparkeergelegenheid en horeca/toilet-voorziening. Voor openingstijden zie: www.hetoudestation.nl

1 De Overijsselse Vecht

Afstand tot volgende punt: 1,3 km

2 Spaartelgen


3 Waterviaduct

Afstand tot volgende punt: 700 m

4 Hakhoutbos


5 Rabattenbossen


6 Hakhout


7 Eikenhakhoutwallen


8 Moezenbelt


9 Dode hakhoutstobben


10 Jachtpaal


11 Havezate Den Berg


12 Boerderij Engbertus Lankhorst


13 Sterrenbosch Dalfsen


14 Rododendrons langs de Diezerstraat


15 Bestikkingswal


16 Kaasboerderij Heileuver


17 Marke Dalmsholte


18 Landgoed Vilsteren


19 Oude Vechtarmen


20 Hakhout landgoed Rechteren


21 Kasteel Rechteren


22 Het landschap steunen?

Einde van de route

Eikenhakhout38 km

1 De Overijsselse VechtLos en laadplaats in de VechtU fiets hier langs de oude los- en laadplaatsvan waar honderdduizenden stuksBeentjeshout, bosjes en duizenden muddeneek zijn verscheept naar Zwolle. Om daarverder verhandeld te worden.

Veerhuis Nierveer / Kleine VeerIets verder op de dijk staat een oudveerhuisje. Deze wordt Nierveer of KleineVeer genoemd. Dit kleine veer is de

tegenhanger van het grote veer, die wat oostelijker langs de vecht stond, op de plek waarnu ongeveer de rotonde ligt.

2 SpaartelgenSpaartelgenbosJe fietst hier langs een spaartelgenbos. Indit bos is jarenlang hakhoutbeheertoegepast. De oude stobben liepen telkensweer uit en wanneer de staken na 7 tot 12jaar dik genoeg waren werd het houtgeoogst.

Oude stobbenNadat men is gestopt met de houtoogst zijn de oude stobben uitgegroeid en is ditspaartelgenbos ontstaan. De bomen die je hier ziet lijken nog niet zo oud, maar schijnbedriegt. De voet van de boom kan wel degelijk al vele honderden jaren oud.

> ontdek meer op de volgende pagina

3 WaterviaductWaterviaduct EmmertochtslootHet hoge water van de Emmertochtslootgaat hier middels een viaduct onder de lagewetering door. Deze waterstromen zijngescheiden van elkaar om verdroging in hetstroomgebied van de Emmertochtsloottegen te gaan.

EmmertochtslootDe Emmertochtsloot slingert zich door het gebied waar ooit een zijtak van de Vechtstroomde. De loop ervan is met behulp van historische gegevens vastgesteld enuitgegraven.

WaterbeheerBij de Vecht is een gemaal geplaatst dat in tijden van droogte de agrarische gronden vanwater voorziet. In de afgelopen jaren is er veel aan waterbeheer gedaan in en rond deEmmertochtsloot. Zo is er waterberging gerealiseerd en zijn er 3 vistrappen gerealiseerd.

4 HakhoutbosEikenhakhoutRechts zie je een oud eikenhakhoutbos.Vanaf de late middeleeuwen waseikenhakhout meestal gemeenschappelijkeigendom en mocht het door degerechtigden worden gebruikt voor dehoutwinning.

GeliefdIn de 19e eeuw was eikenhakhout zo geliefd dat men percelen met eiken beplantte om erhakhout te telen. Het eikenhakhoutbos leverde rijshout voor de bakkers en depalingrokerij en brandhout voor de grote steden in het westen.

EekschillersHakhout leverde ook 'eek', de schors van de eik. Eek was waardevol omdat het looizuurbevat waarmee dierenhuiden tot leer konden worden gelooid. Eeuwenlang was heteikenhakhout daardoor in trek bij 'eekschillers'.


GeldersenDe eekschillers, die vaak uit Gelderland afkomstig waren en daarom 'Geldersen' werdengenoemd, trokken naar de eikenhakhout gebieden en oogstten de eikenstammetjes. Destammetjes werden op maat gehouwen en van de bast ontdaan.

RunDe schors werd in schorsmolens vermalen tot 'run', een natuurlijke looistof die door deleerlooiers in de omgeving en onder meer in Noord-Brabant werd gebruikt. Door detoepassing van chemische stoffen werd de run overbodig en verdween de eekschillerij.

5 RabattenbossenRabattenGreppels afgewisseld met hogere strokengrond met daarop bomen. Een bijzondergezicht als je er langs loopt. Het is eentypisch rabattenbos. De grond uit degreppels is werd gebruikt om het rabat meeop te hogen.

HoutproductieMet het rabattenbos probeerde de mens droge stroken te verkrijgen waarop dan debomen, vaak naaldbomen, eiken of populieren voor de houtproductie, geplant werden.De greppels zorgen voor de ontwatering.

EikenboompjesHier zijn in de oude vochtige hooilanden om de paar meter greppels gegraven. De gronduit de greppels werd op wallen gegooid, waar men eikenboompjes plantte. Dit werdgedaan omdat het eikenhakhout meer opbracht dan het hooien van de vochtigehooilanden.


6 Hakhout

HakhoutHier zie je een perceel eiken hakhout. Per boomsoort heb je een verschillende cycluswaarin je hout 'oogst'. Voor een eik is dat om de 15 jaar. Het hout dat men hier oogsttewerd voor verschillende doeleinden gebruikt. Het diende als brandhout, werd gebruikt inovens en er werden bezems van gemaakt.

EekschillersEikenhout werd vooral aangeplant voor de leerlooierij. Eekschillen is het verwijderen vande schors van de eik. Dit gebeurde in het voorjaar, als de sapstroom van de wortels naarde takken op gang komt.

Leer looienDe 'losgeklopte' eikenschors werd gebruikt voor het looien van leer. Naar schatting is zo’n70% van de eikenbossen in Overijssel met dit doel aangeplant.

7 EikenhakhoutwallenEikenhakhoutwallenHier fiets u langs nog zeer goed zichtbareoude hakhoutwallen. Met name vogels maarook andere flora en fauna vind je terug in dehoutwallen en op de oude stoven. O.a. deVlaamse gaai eet graag de eikels.


8 MoezenbeltMoezenbeltRondom de akkers werden vroeger takkenrillen of wallen aangelegd. Deze wallenbeschermden de akkers tegen wind enopwaaiend zand. Zo bleef de akkervruchtbaar en geschikt voor landbouw. Dezewallen worden ook wel stuifwallen genoemd.Hier zie je zo 'n stuifwal ook wel Moezenbeltgenoemd.

9 Dode hakhoutstobbenDode hakhoutstobbenEen stobbe, ook wel boomstronk ofboomstomp genoemd, is een afgezaagdestam of tak van een plant. Deze ontstaat nahet snoeien of kappen. Sommige plantenlopen weer uit, zelfs als deze tot op degrond is afgezaagd. Is de stobbe dood, dangebeurt dit niet.


10 JachtpaalJacht paalDeze Bentheimerzandstenen paal staat hierals baken van het jachtterrein van landgoedDen Aalshorst. Op deze wijze werd deomvang van het jachtterrein aangegeven.

11 Havezate Den BergHavezate Den BergLandgoed Den Berg is een van de groterelandgoeden in de omgeving van Dalfsen.Over het landgoed loopt de op één nalangste zichtlaan van Nederland. Van noordtot zuid is de laan meer dan 3,5 km lang.

https://www.landgoedereninoverijssel.nl/landgoed-detail/den-berg.html (Meer informatie)


EikenhakhoutOp het landgoed is veel hakhout aanwezig. In de tijd van de eikenhakhoutproductiewaren deze landgoederen dan ook grote spelers in het veld. Ab Goutbeek heeft hier eenboek over geschreven: 'Eikenhakhout langs de Vecht'. Een boek dat u veel vertelt overde geschiedenis van eikenhakhout.

12 Boerderij Engbertus Lankhorst

Engbertus LankhorstEngbertus Lankhorst was een boeren zoon die in de jaren 1815 - 1823 eikenhakhoutpercelen opkocht en kapte. Met het verdiende geld heeft hij deze boerderij kunnenkopen.

Het Engelse werkDirect naast de boerderij van Engbertus Lankhorst is een park, het 'Engelse Werk',aangelegd door landgoed Den Aalshorst. Een park geheel in Engelse stijl metslingerende paden, waterpartijen en bijzondere bomen.


13 Sterrenbosch DalfsenHet SterrenboschHier iets verder in het bos ligt HetSterrenbos. In 1678 kocht de Zwolseburgemeester Jacobus Vriese van deerfgenamen van Rechteren en Millingen eendeel van hun gronden, waaronder eenzandverstuiving die een bedreiging vormdevoor zijn land.

Burgemeester Vriese liet twee evenwijdige ‘sticken’ aanleggen, die zich ontwikkelden totzandwallen die behalve ‘stikken’ ook wel ‘Friesche wallen’ werden genoemd. Tussen detwee stikken liet hij een sterrenbos planten.

Camping StarnboschExact in het lengte van de oost-as van het sterrenbos staat een Saksische boerderij. DeSaksische boerderij staat er naar schatting sinds de 17e eeuw en is tevens ingetekendop de eerste kadastrale kaart van Dalfsen uit 1832.

Sinds 1961 is hier een camping ontstaan met de naam Het Boskamp. In 1985 is dehistorische naam van de boerderij in ere hersteld en is de naam van de campingveranderd in camping Starnbosch.

14 Rododendrons langs de DiezerstraatRododendronsIn de crisis van de dertiger jaren werden metsteun vanuit de overheid op verschillendeplaatsen in Nederland rododendronsaangeplant. Dit werd gedaan om de kwekersvan Boskoop te ondersteunen. Ook langs deDiezerstraat in Dalfsen zijn in die tijdrododendrons aangeplant. Hier tref je dusexemplaren van zo'n 80-jaar oud. Wanneerze in bloei staan is het een prachtig plaatje.

OvertolligDaarnaast was er een plan om de overproductie van de Boskoopse Kwekers weg tewerken. Dat beoogde de overtollige planten, waaronder rododendrons en azalea's, overte brengen naar een nieuw te stichten Nationaal Park op de Veluwe. De uitvoeringdaarvan is nooit tot stand gekomen.


15 BestikkingswalBestikkingswalParallel aan de verkeersweg ziet u een oudebestikkingswal ook wel 'moezenbelt'genoemd. Al vanaf de middeleeuwengebruikten de boeren heideplaggen alsstrooisel in hun potstal en schaapskooi. Demet mest doortrokken plaggen werdenvervolgens als mest op de akkers gebracht.

ZandverstuivingenDoor het plaggen van de heide ontstonden er op kleine schaal zandverstuivingen, dieeen bedreiging vormden voor de akkers. Om deze zandverstuivingen tegen te gaan,werden er in de marke regels opgesteld waaraan de boeren zich moesten houden.

Takken stekenZo moest de grond waar heide geplagd was, ingezaaid worden met zandhaver en in dezomer moest men rondom de akker takken met bladeren steken om het stuivende zandop te vangen.

Dit zand verzamelde zich tussen de takken met daaraan het dorre blad en werd zo eenwalletje van zand. Zo kon zich na jaren een metershoge wal ontwikkelen, dezogenaamde bestikkingswal. Op deze wal karakteristieke eiken (foto).

16 Kaasboerderij HeileuverKaasboerderij HeileuverKaasboerderij Heileuver maakt kaas van demelk van Frisian-Holsteiner koeien. De melkwordt verwerkt tot naturel- of kruidenkazendie o.a. in de boerderijwinkel wordenverkocht. Kijk voor proeverijen,openingstijden e.a. op de website:

http://www.heileuver.nl (KaasboerderijHeileuver)


17 Marke DalmsholteZandgrond en woeste grondHier bevinden we ons op de rand van dehoge zandgronden met wallen vaneikenhakhout en drassige, woeste grondenvan de gemeenschappelijke markeDalmsholte.

18 Landgoed VilsterenEikenhakhout op landgoed VilsterenHier fiets u langs uitgestrekte zandruggendie beplant zijn met eikenhakhout. Dezezandruggen horen bij het landgoedVilsteren. Op de foto (2007) een van demonumentale bomen op het landgoedVilsteren.

Landgoed VilsterenLandgoed Vilsteren is ruim 1035 hectaregroot. Het landgoed is sinds 1850 in handenvan de familie Cremers. Het dorpje Vilsterenbehoort in zijn geheel tot het landgoed. Dehuizen en boerderijen die op het landgoedstaan, zijn te herkennen aan dedonkergroen-lichtgele luiken, het wapen vande familie Van Vilsteren.

http://www.landgoedvilsteren.nl/ (Meerinformatie...)


19 Oude VechtarmenOude Vechtarm met rabattenFiets je hier door de bossen en hetlandschap, je ziet op verschillende plaatsennog de oude rivierarmen van de Vecht. Kijkvooral even op de dijk! Op de lage grondenlangs de Vecht zijn ook rabatten aangeplantmet eikenhakhout.

20 Hakhout landgoed RechterenHakhout op landgoed RechterenLandgoed Rechteren speelde eenbelangrijke rol bij de productie van hakhout.Veel van de eikenbossen op dit landgoedzijn oude hakhoutpercelen. Van dezepercelen is jarenlang hout geoogst.


21 Kasteel RechterenKasteel RechterenTemidden van het 1225 hectare grotelandgoed Rechteren staat kasteelRechteren. Dit is verreweg het belangrijksteen mooiste historische bouwwerk in degemeente Dalfsen.

MiddeleeuwsKasteel Rechteren is de enige van de middeleeuwse kastelen in Overijssel waarvanondanks belegering, ontmanteling en ingrijpende verbouwingen, belangrijke delen zijnovergebleven, namelijk de toren en de woonvleugel.

Graven Van BentheimVanaf de stichting tot begin 14e eeuw washet kasteel eigendom van de graven vanBentheim. In 1315 kwam het tijdelijk in bezitvan Herman van Voorst en daarna viavererving bij de Van Heeckerens, die zichlater Van Rechteren noemden. Het kasteelis nu nog in hun bezit en wordt door henbewoond.

Markante bewonersEnkele markante bewoners van kasteelRechteren waren: Adolf Hendrik vanRechteren (1656-1731), Jacob Hendrik vanRechteren Limpurg (1831-1878), AdolphReinhard Zeger graaf van RechterenLimpurg (1909-1962) en diens dochterElisabeth Marguerite Carola gravin vanRechteren Limpurg (1938-2016).


Het dagblad de Stentor mocht een kijkje nemen op kasteel Rechteren en schreefdaarover op zaterdag 29 oktober 2016 een artikel. Via de link leest u meer overChristiaan Graaf van Rechteren Limpurg en zijn gezin.

http://www.verhalenbank.nl/items/show/40616 (De dolle jager van Dalfsen...)

22 Het landschap steunen?Landschap OverijsselU bent op deze route te gast op terrein vanLandschap Overijssel. Landschap Overijsselbeschermt, beheert en ontwikkelt natuur &landschap met kwaliteit voor mens, plant endier zodat het er goed leven is.

Help mee!Help mee bij de bescherming enontwikkeling van het landschap in Overijsselen het onderhoud van wandel- en

fietsroutes, zodat je kunt blijven genieten van dit mooie, afwisselende Sallandselandschap!

sms & doneer euro 2,50Klik op de doneerknop en je steunt het landschap met euro 2,50. Het bedrag wordteenmalig afgeschreven via je telefoonrekening. Alvast hartelijk dank voor de steun!

Voor donaties verwijzen we u graag door naar onze website.

Gemaakt met routemaker.nl

Eikenhakhout - Routemaker · Eikenhakhout 38 km 1 De Overijsselse Vecht Los en laadplaats in de...

Documents

Transcript of Eikenhakhout - Routemaker · Eikenhakhout 38 km 1 De Overijsselse Vecht Los en laadplaats in de...