Edgard Eeckman PhD Media- en Communicatiestudies

Een situatie Een antwoord:

‘patient empowerment’

Wat verandert er

als u te horen krijgt

dat u ernstig ziek bent?

Serge wordt afhankelijk

Serge wordt afhankelijk van zijn arts

De ‘resource dependency theory’

Serge wordt afhankelijk van de resources van zijn arts

De “resource dependency theory”

“Een groep of persoon A heeft macht

als A over een “resource” beschikt

waarvan B afhankelijk is,

en waarvoor B geen alternatief heeft

buiten A”

Emerson, 1962 - Overbeck, 2010

De afhankelijkheid van een “resource” leidt tot macht

De “resource dependency theory”

Hoe waardevoller en zeldzamer de “resource”, hoe groter de afhankelijkheid.

Afhankelijkheids“resources” van de patiënt

Van de patiënt

• Informatie

• Kennis

• Tijd

• Affectie

• Aanhankelijkheid

• Vaardigheden

• Wettelijke macht

Factoren kunnen de afhankelijkheid nog versterken …

• Op een directe manier: onzekerheid, gepercipieerd risico, gepercipieerde ernst en vertrouwen

• Op een indirecte manier: gelegitimeerde autoriteit en charisma

Verlies van

controle & autonomie

Hoe voelt u zich als u afhankelijk wordt?

Het belang

Controleverlies

Kan hulpeloosheid creëren & ziek maken

Kan weerstand en boosheid creëren

Patiënten (de samenleving!) vragen om betrokken te worden

Afhankelijk zijn is niet altijd negatief

Macht uitoefenen creëert weerstand

• Symbolische weerstand

• Reële weerstand

Het uitoefenen van macht kan een kost met zich meebrengen

Heeft de arts macht?

De sociale macht in de relatie patiënt-arts is

afhankelijkheidsmacht

(On)Gezond zijn

“Gezond zijn is de dingen kunnen doen

die ik wil doen”

Ziek zijn is een “incapaciteit”

Het is “dysfunctioneel”

Help!

Hebt u als patiënt macht?

Wederzijdes afhankelijkheids“resources” van patiënt en huisarts

Van de patiënt

• Informatie

• Kennis

• Tijd

• Affectie

• Aanhankelijkheid

• Vaardigheden

• Wettelijke macht

Van de huisarts

• Informatie

• Tijd

• Affectie

• Economisch (reputatie)

Een onevenwicht in afhankelijkheid van “resources”

Afhankelijkheids“resources” op andere niveaus

Macht uitoefenen verbreekt vertrouwen

De patiënt ≠ consument - De dokter ≠ verkoper

Een situatie Een antwoord:

‘patient empowerment’

Het machtsoverwicht hebben ≠ Macht uitoefenen

Macht hebben ꞊ Een opportuniteit

Het machtsoverwicht hebben

Wat is ‘empowerment’?

“Mensen helpen om meer controle te krijgen over hun leven en levensomstandigheden”

Power and Empowerment, Thompson, 2007

WGO’s ethische & morele visie

“Gemeenschappen moeten empowered worden” Health and Empowerment, Kendall, 1998

‘Patient empowerment’

“Een empowerde patiënt

heeft controle over het management

van zijn conditie

in het dagelijks leven”

EPF, 2015

De patiënt moet willen & durven controle te hebben

Patient empowerment = mee verantwoordelijkheid dragen

Empowerment =

• Meer controle hebben

• Meer gevoel van controle hebben

Patient empowerment: controle delen!

Informatie geven en controle overdragen

zijn twee verschillende dingen

Chronische patiënten = het prototype van geëmpowerde patiënten

4 doelstellingen van communicatie 4 communicatie benaderingen

Communicatie als middel Communicatie benaderingen

1. Informeren

& Kennis creëren

1. Informatie, kennis

& ervaring delen

2. Beïnvloeden 2. Intrinsieke motivatie creëren

door argumenten uit te wisselen

3. Macht uitoefenen 3. ‘Shared decision-making’

4. Empoweren 4. Ondersteunen & Versterken

van de patient’s ‘self-efficacy’

Het belang

Communication benaderingen

1. Informatie, kennis

& ervaring delen

2. Intrinsieke motivatie creëren

door argumenten uit te wisselen

3. ‘Shared decision-making’

4. Ondersteunen & Versterken

van de patient’s ‘self-efficacy’

Voorkomen en verminderen van gevoel van controle- en autonomieverlies

Creëren van intrinsieke motivatie

Verhogen van ‘patient adherence’

Hogere betrokkenheid met zichzelf: preventie & gedrag!

Humane aanpak: Respect & Zelfbeschikking

Een zaak van attitude

Patient empowerment is …

• Meer dan communicatietechnieken toepassen

• Een attitude

Genezen gaat ook over de autonomie van een persoon herstellen.

Dat kan even belangrijk zijn als volledig genezen.

Patient empowerment is …

1. Voorrang geven aan de doelstellingen van de patiënt

2. De patiënt het laagst mogelijke gevoel van afhankelijkheid geven (als hij dat wil!)

Een situatie Een antwoord:

‘patient empowerment’

Respect & Samen

Wederzijds respect

Respect = “due regard for the feelings

or rights of others”

Concise Oxford English Dictionary, 2004

Samen

• Edgard Eeckman edgard.eeckman@uzbrussel.be

edgard.eeckman@proximus.be

• https://www.patientempowerment.info

• Twitter: #eeckman

Contact

Symposium op dinsdag 1 oktober

Patiënt en zorgverstrekker:

piloot en co-piloot?

Partners

Zorgnet-Icuro, Voka Health Community, EACH en KORTOM

www.patient-zorgverlener.be