Handreiking kritischedenkvaardigheden

Dr. Pieter Baay

Even voorstellen...

• Vanaf 1 augustus 2016:

de eisen voor loopbaan en burgerschap worden aangescherpt m.b.t. kritische denkvaardigheden

voor de cohorten vanaf 2016

• Doel:

studenten weerbaarder maken

studenten beter voorbereiden op veranderende arbeidsmarkt

informatie op waarde schatten (bronnen): onderscheid tussen argumenten, beweringen, aannames en feiten

perspectief van een ander kunnen innemen

reflecteren op eigen opvattingen, beslissingen en handelen

Bron: Ecbo (2015) Toegerust voor de toekomst – aandacht voor kritische denkvaardigheden en sociaal-culturele vaardigheden

Kritische denkvaardigheden

• kritisch denken is het vermogen om goed te redeneren en de houding om dit te doen

Definitie kritisch denken

Vermogen: Vier vaardighedenVerzamelen Beoordelen Analyseren Concluderen

Zoeken Onafhankelijk denken

Interpreteren Argumenteren, onderbouwen

Verschillende perspectieven nemen

onderscheid tussen argumenten, beweringen, aannames en feiten

Het stellen en beantwoorden van vragen ter verheldering

Conclusies trekken op basis van gegevens

Begrijpen, interpreteren

Metacognitie: bewust van eigen denken/handelen

Logische relaties zien

Standpuntverwoorden

Reflectie: zelfbeoordeling, zwakke punten identificeren

Drie houdingen

Langer Breder Dieper

Intellectuele bescheidenheid

Andere inzichten meenemen

Reflecteren op het eigen standpunt

Nieuwsgierig zijn Onbevooroordeeld Eigen mening ter discussie stellen

Doorzettingsvermogen en moed

Flexibel

Openstaan voor andere standpunten / mening van anderen respecteren

• Begripsbepaling– Via website: achtergronddocument, 1 A4, animatiefilmpje

– Via brochure

• Praktijkvoorbeelden– Via website 8 (Burgerschap, LOB, BPV, etc)

– Via brochure 8

– Via extranet meer

• Handvatten– Via website

– Via brochure

Handreiking

• Leren Kritisch Denken

• Kritisch Denken in het curriculum

• Beoordelen informatie

• Didactische werkvormen

• Creëren pedagogisch klimaat

• Begeleiden van een (klassen)gesprek

• Bespreken grootschalig incident

• Kritisch denken en LOB

• Visie en beleid voor Kritisch Denken

Handvatten

Kritische denkvaardigheden van studenten van mbo niveau 2

Onderzoek Esther Beekman

Kritisch?

“Over het algemeen, hetgeen wat ik gehoord heb. Zijn

er meer vluchtelingen hier voor het geld dan echte

vluchtelingen. Dus dan zou ik ze gewoon allemaal

terugsturen.”

Kritisch denken?

“76% van de docenten denkt dat hun studenten niet vaardig genoeg zijn in kritisch denken”

“Meer dan 16% geeft aan dat kritisch denken te hoog gegrepen is voor sommige studenten”

Bron: Petit & Verheijen, 2015

Hoe denken studenten van mbo niveau 2 kritisch over sociaal-maatschappelijke

thema’s?

• Individuele interviews

• 4 casussen

– Vluchtelingencrisis

– Orgaandonatie

– Homoseksualiteit

– Wettelijke alcoholleeftijd

• “Wat vind jij hiervan?”

Op zoek naar omstandigheden die het kritisch denkproces stimuleren

Hypothese 1: Wanneer er een beroep wordt gedaan op het empathisch vermogen

Hypothese 2: Wanneer er een hulpstructuur wordt geboden die de metacognitie aanspreekt

Bron: Flavell, 1987; Hoffman, 1987; Paul, 1993;

Eisenberg et al., 1994; Kuhn, 1999; Martinez, 2006

Het empathisch vermogen

Begrijpen hoe de ander een situatie beleeft

- De mening plaatsen in de hele context

- Openstaan voor andere standpunten

- Farid

- 12 jaar

- Syrië

- Ouders zijn overleden

- Gevlucht per boot naar Europa

- Bang en verdrietig

- Mist zijn vrienden en familie

Bron: Flavell, 1987; Hoffman, 1987; Paul, 1993;

Eisenberg et al., 1994; Kuhn, 1999; Martinez, 2006

Het metacognitief vermogen

Metacognitie = denken over denken

Hulpstructuur: stap voor stap naar de mening

- Wat weet je over orgaandonatie?

- Wat zou een oplossing kunnen zijn voor de lange wachtlijsten?

- Waarom is dit een goede oplossing?

- Waarom is dit géén goede oplossing?

Bron: Flavell, 1987; Hoffman, 1987; Paul, 1993;

Eisenberg et al., 1994; Kuhn, 1999; Martinez, 2006

‘Wat vind jij hiervan?’

Argumenteren op basis van….

Feiten

“Eh ja, het is gewoon heel slecht voor je. Niet alleen slecht

voor je groei, maar ook voor je hersenen en zo.”

Argumenteren op basis van….

Feiten

“Of dat ze gewoon dingen stelen of slopen of dat ze op het

nieuws zeggen dat we niet dat we niet genoeg voor ze

doen”

Argumenteren op basis van…

Primaire gevoelens

“Ik vind het aan de ene kant wel goed. Want ja, heel

veel mensen gaan er toch aan dood. En je kan echt veel

mensen ermee helpen. Maar ja, ik zou er zelf niet echt

voor kiezen. Omdat ik het niet echt fijn vind”

Argumenteren op basis van…

Geldende regels

“Orgaandonatie verplichten kan niet. We hebben hier

keuze. En als je dat wegneemt, dan ga je dwingen. En dat

kan niet. Dat is niet Nederlands. Dat past niet”

Argumenteren op basis van…

Geldende regels

“Je moet gewoon jezelf kunnen zijn. En of, ja, waar je

ook, op welk geslacht je nou ook valt of je op mannen valt,

of op vrouwen of op beide dat moet eigenlijk allemaal niet

uit maken.”

Argumenteren op basis van…

Geldende regels

“Het kan niet. De man hoort bij de vrouw, zo is dat

geschapen aan het begin. En het is gewoon zonde als je, als

jij er tegenin gaat”

Argumenteren op basis van…

Eigen ervaringen

“Ja dit is echt heel erg. Ik heb een vriend uit Syrië. Hij

heeft me heel veel verhalen verteld, echt veel uren. Ze

schieten gewoon daar in Griekenland. En hij was in een

kleine boot… ze.. Ze hadden geen eten. Echt.. Echt het is

echt zo erg daar, zo erg”

Zichzelf in de situatie verplaatsen

“Ja, je zal maar zelf zeg maar in een land komen, vanuit

Nederland bijvoorbeeld naar Syrië moeten. Je kent zeg maar

niemand”

Zichzelf in de situatie verplaatsen

“Als zo’n jongetje zijnde zou ik ook bang zijn en zou ik ook

niet in een land willen wonen waar IS of wat dan ook zou

zijn, dat is ook gewoon, dat zou ik ook gewoon doodeng

vinden.”

Conclusie

• Kritische denkers

• Perspectieven bieden

Perspectieven bieden

“Ja, dat is erg. Maar eigenlijk voel ik er niks mij. Ik ken

niemand”

Perspectieven bieden

“Ja, dat is erg. Maar eigenlijk voel ik er niks mij. Ik ken niemand”

“In mijn land, toen ik daar nog woonde, daar waren geen homo’s. Maar toen ik hier kwam.. Kreeg ik een

collega’s. En toen was ze opeens lesbisch. Maar dat wist ik eerst niet maar toen zag ik haar kussen met een

meisje. Maar.. Ja, natuurlijk.. Ik kende haar al. Ze is lief, en aardig. Dus het maakt niet uit.”

Digitaal Interpersoonlijk Intrapersoonlijk Denk-

Digitaal Samenwerkend Reflectief Onderzoekend

VAARDIG

LEREN

Inzet ICT ProjectmatigReflectieve

werkvormenProbleem-gestuurd

DIDACTIEK

Pedagogiek van begeleiding

Bron: Ecbo (in voorbereiding) Zelfassessment 21ste-eeuwse docentvaardigheden.

In gesprek...Verzamelen Beoordelen Analyseren Concluderen

Zoeken Onafhankelijk denken Interpreteren Argumenteren, onderbouwen

Verschillende perspectieven nemen

Onderscheid tussen argumenten, beweringen, aannames en feiten

Het stellen en beantwoorden van vragen ter verheldering

Conclusies trekken op basis van gegevens

Begrijpen, interpreteren Metacognitie: bewust van eigen denken/handelen

Logische relaties zien Standpunt verwoorden

Reflectie: zelfbeoordeling, zwakke punten identificeren

Langer Breder Dieper

Intellectuele bescheidenheid Andere inzichten meenemen Reflecteren op het eigen standpunt

Nieuwsgierig zijn Onbevooroordeeld Eigen mening ter discussie stellen

Doorzettingsvermogen en moed Flexibel

Openstaan voor andere standpunten / mening van anderen respecteren

• Handreiking kritische denkvaardigheden (begripsbepaling, praktijkvoorbeelden, handvatten)

• Onderzoeksverslag kritisch denken op niveau 2

• Slowscan onderwijsaandacht 21ste-eeuwse vaardigheden

• Zelfassessment 21ste-eeuwse docentvaardigheden

• Maandelijkse nieuwsbrief 21ste-eeuwse vaardigheden

• Input is welkom! pieter.baay@ecbo.nl

U kunt van ons verwachten...