Duurzaam, elektrisch, individueel, openbaar vervoer

> Project Peoplemovers op Weg in combinatie met Nieuwe VervoerSystemen (NiVeS)

>>

theMA KLanTGerICHT CoLLeCTIeF personenvervoer

meT peopLemovers op WeG (poW) Is GepooGD een zWaKKe sCHaKeL In HeT openbaar vervoer van een KWaLITeITsImpuLs Te voorzIen

tuigen van een kwaliteitsimpuls te voorzien

en in te bedden in stedelijke vernieuwing en

gebiedsontwikkeling.

Openbaar vervoer kan een belangrijke rol

vervullen in duurzame mobiliteit omdat een

grote vervoerprestatie bij een verhoudings-

gewijs beperkt ruimte- en energiegebruik

geleverd kan worden. Een verplaatsing

‘van deur tot deur’ met autokwaliteit kan

door openbaar vervoer echter maar voor

een deel worden gefaciliteerd. De eerste

en de laatste kilometers ‘van vertrekpunt

naar halte’ en ‘van halte naar bestemmings-

punt’ wordt door reizigers ervaren als ‘de

achilleshiel van het hele vervoertraject’.

Peoplemoversystemen bieden een kwaliteits-

verbetering en dragen bij aan duurzaamheid,

vanwege de elektrische aandrijvingtechniek.

WaaromEr zijn twee grote barrières voor het groot-

schalig implementeren van peoplemovers.

Allereerst is met de huidige stand van de

techniek alleen rijden op een eigen, van

het overige verkeer gescheiden rijbaan

mogelijk. Dit is een enorme beperking voor

toepassingsmogelijkheden in de stedelijke

omgeving, waar ruimte schaars is en het

aanleggen van nieuwe infrastructuren een

traag en zeer kostbaar proces is.

De tweede barrière ligt in de algemene

onbekendheid met peoplemovers bij gemeen-

ten, planologen en openbaar vervoersbedrij-

ven. Vragen zijn bijvoorbeeld of onbemande

voertuigen wel veilig zijn, of er sluitende

business cases zijn te maken voor de exploi-

tatie, of menging met overig verkeer mogelijk

is en hoe het publiek daar op reageert.

Individueel openbaar vervoer was tot dusver

beperkt tot taxi’s met inherent hoge kosten.

Een manier om deze kosten te verlagen is

het ‘elimineren’ van de factor chauffeur.

Daarbij blijft het comfort van het voertuig

behouden. Een manier om de duurzaam-

heid te verhogen is het rijden met elektrisch

gedreven voertuigen. Deze drie aspecten

gecombineerd vormen de kern van het

peoplemover concept.

Met het Transumo-project Peoplemovers Op

Weg (POW) is gepoogd een zwakke scha-

kel in het openbaar vervoer met behulp van

onbemande, elektrisch aangedreven voer-

anderende elementen in zijn omgeving.

– Inpassing: alle aspecten die van belang

zijn bij de inpassing en ontwikkeling

van een peoplemoverproject in de ste-

delijke en sociale omgeving, dienden in

kaart te worden gebracht. Vervolgens

zijn innovatieve hulpmiddelen en oplos-

singen ontwikkeld.

Het project beoogde in samenwerking met

de gemeente Almere een peoplemover-

systeem te ontwikkelen én uit te testen in

het autoluwe centrum van die stad. Deze

kwaliteitsimpuls voor het openbaar vervoer

moest een belangrijke bijdrage leveren aan

de ontwikkeling van het centrum van een

stad waarvoor een enorme uitbreiding van

onder andere het aantal inwoners werd

voorzien (schaalsprong). De achterliggende

hypothese was dat een goed functionerende

‘dOel WAs een innOvAtieF PersOnen­vervOersYsteeM te OntWikkelen vOOr het vOOr­ en nAtrAnsPOrt vAn het trAditiOnele liJnGeBOnden OPenBAAr vervOer. de cAsus AlMere is OM BestuurliJke redenen nOG niet Gelukt. de cAses rOnd delFt en rOtterdAM Bieden nieuWe kAnsen OM elektrisch AAnGedreven PeOPleMOvers in nederlAnd te reAliseren.’

Het project Peoplemovers Op Weg (POW)

heeft tot doel gehad om met kennisontwikke-

ling ‘in de praktijk’ tot oplossingen te komen

om genoemde barrières te slechten. Daarmee

zou een belangrijke stap gezet

kunnen worden op het transitiepad naar

duurzaam stedelijk collectief vervoer.

WaTDe kennisontwikkeling in het project heeft

zich gericht op twee gebieden:

– Techniek: om onbemande voertuigen te

kunnen inpassen in bestaande verkeers-

stromen en op bestaande infrastructuren

moest de peoplemover kunnen waar-

nemen en anticiperen. Er diende dus

een geavanceerd systeem ontwikkeld te

worden voor het scannen van de fysieke

omgeving en de vertaling daarvan naar

concrete reacties van het voertuig op ver-

operationele demonstratie belangrijke sta-

keholders (besluitvormers, maar ook bur-

gers en bedrijven) zou kunnen overtuigen

van de meerwaarde en haalbaarheid van een

peoplemoversysteem en daarmee een

mogelijke grootschalige implementatie

zou kunnen versnellen.

HoeHet project Peoplemovers Op Weg is opge-

bouwd uit vier deelonderzoeken:

– Stedelijk vervoer-in-de-toekomst: Hierin

werden zowel de vervoerkundige impli-

caties van een grootschalige uitrol van

peoplemovers als de marktkansen op

basis van het huidige en toekomstige

verplaatsingsgedrag onderzocht.

– Omgaan met omgevingsfactoren: Dit richtte

zich op het ontwikkelen van de volgende

stap op het gebied van virtuele intel-

Er is een systeemlogica bedacht voor de

behandeling van een vloot peoplemovers

op een netwerktracé. Er is daarnaast een

aanzet gegeven tot een – op basis van

die systeemlogica functionerend –

be sturingssysteem voor de afhandeling

van de vervoersvraag.

– Voor de praktijkcasus Almere is een

inventarisatie gemaakt van wensen en

mogelijkheden voor een peoplemover

systeem in het stadshart, is een site

design gemaakt, een systeemspecificatie

van een nieuw te ontwikkelen sensor-

fusiesysteem opgesteld en een prototype

ontwikkeld.

– POW werd een belangrijk onderdeel in

de structuurplanning van Almere, maar

helaas is dit later weer teniet gedaan

vanwege een bestuurlijke wijziging van

koers.

– Er is in POW een schat aan proceskennis

en leerervaringen opgedaan, in het

bijzonder over de omvorming van een

(traditioneel) innovatieproject naar een

transitie-experiment.

– Voor beide cases binnen NiVeS is een

routeontwerp gereed. Er is een vervoer-

vraagmodel ontwikkeld en er zijn een

kosten-batenanalyse en een actorenana-

lyse beschikbaar gekomen. Verder is een

simulatiemodel ontwikkeld en inmiddels

operationeel.

ledig te zijn verdampt. En kort daarna werd

het project geconfronteerd met een faillis-

sement van een belangrijke bedrijvenpart-

ner, tevens de initiatiefnemer van POW. Dit

alles leidde er uiteindelijk toe dat het project

voortijdig werd gestopt.

Maar mede op basis van de ervaringen met

POW is in 2008 het project NiVeS gestart

met een nieuw consortium, sterker gericht

op kennisontwikkeling dan POW en met

cases in de agglomeratie Delft-Rotterdam:

– Havengebied Eem- en Waalhaven: Deze

casus onderzocht de inzet van een auto-

matische taxi voor de verbinding met de

metro en een P&R-faciliteit langs de A15

(24 uur per dag, 7 dagen per week).

– Science Port Holland: Deze casus onder-

zocht de vervoerskundige samenhang

en toegankelijkheid van de gebieden

Technopolis (Delft) en Schieveen

(Rotterdam). Tevens werd gekeken

naar de integratie met het rail- (station

Delft Zuid), Randstadrail) en busvervoer

(Rotterdam Airport).

Het projectconsortium NiVeS bestond uit

TU Delft, Port of Rotterdam, Stichting

Postacademisch Onderwijs, Heijmans,

CYStone en Van Zuylen Consultancy. De

gemeenten Rotterdam en Delft waren nauw

bij het project betrokken.

resuLTaaTDe volgende resultaten zijn bereikt:

– Er is binnen POW een stakeholders-

analyse uitgevoerd, waaruit blijkt welke

partijen welke belangen dienen en hoe

zij kunnen bijdragen aan het succes van

een peoplemoverproject. Er is een voor-

studie gedaan met betrekking tot nieuwe

algoritmen om de gegevens van het

omgevingscanningsysteem om te zetten

naar besturingsacties van het voertuig.

ligentie en systeemfunctionaliteit, om

het functioneren van peoplemovers op

de openbare weg mogelijk te kunnen

maken. De aanwezigheid van aparte

banen wordt daardoor immers overbodig.

– Toolbox voor concessieverleners: Dit betrof de

ontwikkeling van vier praktische instru-

menten waarmee vragen met betrekking

tot de implementatie van peoplemovers

op een specifieke locatie kunnen worden

afgehandeld. De tools zijn hulpmiddelen

voor concessieverleners in het besluit-

vormingsproces gedurende ideeën-,

planvorming- en realisatiefase.

– Proeftuin Almere: De plannen voor de proef-

tuin werden ontwikkeld voor het centrum

van Almere en bestond uit de fasen van

vooronderzoek, planvorming, uitwerking

van oplossingen, simulaties en demon-

straties en ex-post evaluaties.

Het vooronderzoek betrof een inven-

tarisatie van de ontwikkeling van klan-

tenwensen, de vervoersvraag en de

infrastructurele mogelijkheden van de

locatie. Vervolgens werd het benodigde

systeem in functionele termen beschreven

en vertaald in een programma van eisen.

Het projectconsortium bestond uit:

Gemeente Almere, Advanced Netherlands

Transport (ANT), Frog Navigation Systems,

Mobileye, Sick GmbH en TNO.

Het project Peoplemovers Op Weg heeft een

bijzondere ontwikkeling doorgemaakt. Na

een start als project met een focus die sterk

op de technische aspecten lag, is het project

omgebouwd tot een transitie-experiment

met een veel bredere focus. Ook bestuur-

lijke aspecten kwamen toen in beeld. Echter

nadat er een wisseling van het Almeerse

College van Burgemeester en Wethouders

had plaatsgevonden bleek het politieke

draagvlak voor een praktijkexperiment vol-

>>

Maar mede op basis van de ervaringen met POW is in 2008 het project NiVeS gestart met een nieuw consortium, sterker gericht op kennisontwikkeling dan POW en met cases in de agglomeratie Delft-Rotterdam:

Havengebied Eem- en Waalhaven: Deze casus onderzocht de inzet van een automatische taxi voor de verbinding met de metro en een P&R-faciliteit langs de A15 (24 uur per dag, 7 dagen per week). Science Port Holland: Deze casus onderzocht de vervoerskundige samenhang en toegankelijkheid van de gebieden Technopolis (Delft) en Schieveen (Rotterdam). Tevens werd gekeken naar de integratie met het rail- (station Delft Zuid), Randstadrail) en busvervoer (Rotterdam Airport).

Het projectconsortium NiVeS bestond uit TU Delft, Port of Rotterdam, Stichting Postacademisch Onderwijs, Heijmans, CYStone en Van Zuylen Consultancy. De gemeenten Rotterdam en Delft waren nauw bij het project betrokken.

RESULTAAT De volgende resultaten zijn bereikt:

Er is binnen POW een stakeholdersanalyse uitgevoerd, waaruit blijkt welke partijen welke belangen dienen en hoe zij kunnen bijdragen aan het succes van een peoplemoverproject. Er is een voorstudie gedaan met betrekking tot nieuwe algoritmen om de gegevens van het omgevingscanningsysteem om te zetten naar besturingsacties van het voertuig. Er is en systeemlogica bedacht voor de behandeling van een vloot peoplemovers op een netwerktracé. Er is daarnaast een aanzet gegeven tot een -op basis van die systeemlogica functionerend- besturingssysteem voor de afhandeling van de vervoersvraag. Voor de praktijkcasus Almere is een inventarisatie gemaakt van wensen en mogelijkheden voor een peoplemover systeem in het stadshart, is een site design gemaakt, een systeemspecificatie van een nieuw te ontwikkelen sensorfusiesysteem opgesteld en een prototype ontwikkeld. POW werd een belangrijk onderdeel in de structuurplanning van Almere, maar helaas is dit later weer teniet gedaan vanwege een bestuurlijke wijziging van koers. Er is in POW een schat aan proceskennis en leerervaringen opgedaan, in het bijzonder over de omvorming van een (traditioneel) innovatieproject naar een transitie-experiment. Voor beide cases binnen NiVeS is een routeontwerp gereed. Er is een vervoervraagmodel, ontwikkeld en er zijn een kosten-batenanalyse en een actorenanalyse beschikbaar gekomen. Verder is een simulatiemodel ontwikkeld en inmiddels operationeel.

De resultaten van Peoplemovers Op Weg en NiVeS zijn te downloaden op www.transumofootprint.nl.

Technopolis

Rotterdam Airport

Schieveen

Technopolis

Rotterdam Airport

Schieveen

inefficiënte Nederlandse mobiliteitssysteem

naar een duurzaam systeem dat bijdraagt

aan versterking van de economische concur-

rentiepositie, met aandacht voor mens en

milieu. Transumo’s activiteiten zijn gestart

in 2005 en lopen tot eind 2009. Momenteel

wordt binnen Transumo gewerkt aan meer

dan 35 projecten.

Meer informatie over dit project, alsmede

deze brochure is te downloaden op:

www.transumofootprint.nl

Transumo

Louis Pasteurlaan 6

PO Box 80

2700 AB Zoetermeer

T +31 (0)79 347 09 50

F +31 (0)79 347 09 55

info@transumo.nl

www.transumo.nl

> oktober 2009

Postacademiaal Onderwijs een rol in spelen

via opneming van de kennis in het cursusaan-

bod 2010. Voor een duurzaam, automatisch

personenvervoersysteem is het innovatiepro-

ces nu al een paar jaar aan de gang, maar het

gaat met vallen en opstaan. In de afronding

van dit Transumo-project zal het consortium

zoeken naar personen en organisaties die het

gedachtegoed zullen overnemen.____________________________________________

proJeCTLeIDersJan Willem van der Wiel (vanderwiel@wxs.nl),

Frog Navigation Systems voor Peoplemovers

Op Weg en Henk van Zuylen

(h.j.vanzuylen@tudelft.nl), TU Delft voor NiVeS

over TransumoTransumo (TRANsition to SUstainable

MObility) is een platform van meer dan 300

bedrijven, overheden en kennisinstellingen

die gezamenlijk kennis ontwikkelen op het

gebied van duurzame mobiliteit. Transumo

streeft naar een transitie vanuit het huidige,

De resultaten van Peoplemovers Op Weg

en NiVeS zijn te downloaden op

www.transumofootprint.nl.

Hoe verDerHet project Peoplemovers Op Weg is ondanks

het voortijdig afbreken van grote waarde

geweest voor Transumo, vooral door de pro-

ceskennis en leerervaringen die zijn opgedaan.

Het project is in verschillende publicaties

van transitieprofessionals (TNO, KSI, Drift,

CCT) gebruikt als voorbeeld van een mooi

transitie-experiment. Via de deelnemers Sick

en Mobileye heeft verspreiding van de project-

kennis naar het buitenland plaatsgevonden.

Verder is er in Nederland met name in de regi-

onale pers en op TV flink wat aandacht aan

de peoplemover besteed. Of het project in een

andere praktijksituatie vervolgd zal worden, is

op dit moment niet bekend.

Voor het project NiVeS zal in de komende

maanden nog veel aandacht gegeven worden

aan de verankering. Daar zal de stichting

‘POW is in verschillende PuBlicAties vAn trAnsitiePrOFessiOnAls en theOretici (tnO, ksi, driFt) GeBruikt Als cAsus. het Werd GeZien Als een Zeer GOed vOOrBeeld vAn OMvOrMinG vAn een (trAditiOneel) innOvAtiePrOJect nAAr een trAnsitie­eXPeriMent.’